BEST PRACTICE DIGIBOOK

BEST PRACTICE DIGIBOOK

Samengesteld door trainers

“Snel leren = leuk leren" Maart 2015

Welkom bij het tweede BEST PRACTICE DIGIBOOK “Snel leren = leuk leren” Een digibook vol succesverhalen van trainers “Snel leren = leuk leren”, waarin je kunt lezen wat de cursus inhoud en voor jou of jouw kind kan betekenen. De verhalen staan op alfabetische volgorde van plaatsnaam waar de trainers les geven. Klik op het webadres van de betreffende trainer om direct naar de site te gaan voor meer informatie of een bericht te sturen. De cursus “Snel leren = leuk leren” bestaat uit zes wekelijkse lessen van één uur. Tijdens de cursus leer je hoe je in minder tijd meer huiswerk kunt maken en leren, door studievaardigheden te combineren met een overzichtelijke planning en inzicht in hoe onze hersenen werken en hoe je dus het slimst kunt leren. In zes lessen leer je:  2 tot 4 keer sneller lezen  Meer en makkelijker onthouden  Beter plannen en organiseren van je huiswerk  Samenvatten met mindmaps  Geheugentechnieken  Leren leren Klik op de mindmap voor een overzicht en de inhoud van de zes lessen. Wil jij ook meer en makkelijker leren in minder tijd? Kijk dan op onze site voor meer informatie over de cursus en een trainer in jouw buurt en geef je op. Zelf trainer worden van deze succesvolle cursus kan natuurlijk ook, kijk voor alle informatie op http://www.time2control.nl.

2

Inhoudsopgave: Amersfoort

Beter in Beeld

Anja Jacobs

4

Creil

Passend-Leren

Annet Atsma

6

Deventer

Orth.praktijk Jade

Meike van Poppel

8

Diemen

Bright Kids

Willeke Rol

10

Eindhoven

LEREN kun je LEREN

Karin vd Weijden

12

Gouda

Koolen coaching

Simone Koolen

14

Haaksbergen

Remikids

Monique Michorius

16

Heiloo

Engels met Plezier

Brigitta Madderom

18

Houten

RT Duwtje In De Rug

Frieda Verheijen

20

Lierop

Creative Moves

Petra Raijmakers

22

Montfoort

Lynn’s Coaching

Linda Pasman

24

Noordwijk

Time 2 Control

Annemieke Groeneveld

26

Noordwijkerhout

BrightMind educatie

Natalie Peschier

28

Oegstgeest

ABC Coaching & Tr.

Jolanda Alphenaar

30

Oisterwijk

RT Oisterwijk

Ellen Schutten

32

Roelofarendsveen

Eigenwijs Leren

Brigitte Lebbink

34

Utrecht

Praktijk Ferweda

Annemieke Ferweda

36

Wilnis

RT in Wilnis

Corrie Schalij

38

Wissenkerke

RT Zeeland

Wineke Schimmel

40

Zoetermeer

RT Rokkeveen

Pauline Gerelings

42

Zwaag

Instituut Jesri

Riet van den Berg

44

3

Trainer: Praktijk / bedrijf: Plaatsnaam: Website: Email:

Anja Jacobs Beter in Beeld Amersfoort www.bibamersfoort.nl [email protected]

4

Onzeker komen ze binnen. Michel en Bart (3 HAVO), Suzan (5 VWO). Drie leerlingen die elkaar niet kennen, maar na een korte kennismaking is het ijs gebroken. Ze zijn voorzichtig enthousiast als ze, nog zonder extra oefening, bij het snellezen een klein succes boeken. Na drie weken steevast oefenen gaat de leessnelheid met sprongen vooruit. Als na zes weken hun leessnelheid twee, drie en zelfs vier keer sneller is kunnen ze het zelf bijna niet geloven. Naast snellezen, oefenen we het mindmappen. Hierover is niet iedereen enthousiast. Het blijkt lastig om het oude, vertrouwde samenvatten los te laten. Nadat ik heb uitgelegd dat dit ook niet hoeft, zijn ze bereid het te proberen. Schoorvoetend geven Bart en Suzan de volgende les toe dat het toch wel handig kan zijn voor biologie en aardrijkskunde. Michel heeft een mindmap gemaakt voor de Engelse grammatica. En tja, een planning maken… en je daaraan houden… Ook dit oefenen we gestaag en pakken ze alle drie prima op. Dat het in eerste instantie extra tijd vraagt vinden ze (natuurlijk) niet jofel. Totdat blijkt dat de cijfers beter worden door tijdig te starten met leren voor de toetsweek! Na zes weken gaan drie jongelui de deur uit met een certificaat, betere cijfers en vol goede moed om alles wat ze geleerd hebben te blijven toepassen!

“… Ik vind dat ze dit op veel scholen in Nederland moeten gaan aanbieden.”, aldus Bart. Naast plannen, geef ik ook handreikingen hoe ze op een andere manier kunnen leren en daardoor beter onthouden wat ze geleerd hebben. Als groep krijgen de leerlingen zodoende een basis aangereikt, die ze vervolgens individueel toepassen. Zo kan iedereen eruit halen wat het beste bij hem/haar past.

5


Annet Atsma Passend-Leren Creil www.passend-leren.nl [email protected]

6

Bij Passend-leren.nl willen we je helpen het beste uit jezelf te halen. Om dit te doen gaan we samen op zoek naar de leerstijlen, leeromgevingen en leervoorwaarden die het beste bij je passen. Hier past “Snel leren= leuk leren” helemaal bij, omdat je verschillende tools krijgt aangeboden om te leren op de manier die bij je past en die voor jou werkt. Dit is ook de reden dat ik in 2014 gecertificeerd trainer “Snel leren= leuk leren” ben geworden. Intussen heb ik de cursus aan meerdere leerlingen gegeven en ben ik nog steeds enthousiast. Carla is een slimme leerling uit de tweede klas van het Gymnasium. Ze kwam binnen bij de cursus omdat ze “moest van haar moeder”. Zelf had ze er helemaal geen zin in. Ze zag niet in hoe leren nou leuk kon zijn. “Ik weet niet of ik er wel wat aan heb, ik heb het boek thuis als al even bekeken, het lijkt alsof er geen tips in staan.” Aan het einde van de eerste cursus bijenkomst was Carla al wel wat enthousiaster, dat snel lezen was wel erg handig. Het maken van een Mindmap is een heel ander verhaal. Carla heeft het vorig jaar wel geprobeerd, maar vond het geen succes. Ze leest liever de tekst een paar keer snel door, dan onthoudt ze het meeste wel en het vraagt niet zo veel tijd. Vooral nu ze haar leessnelheid behoorlijk heeft opgeschroefd met snel lezen. Naar de cursus neemt ze haar geschiedenisboek mee. Wanneer we echter samen van de eerste paragraaf een Mindmap maken is ze nog niet overtuigd. Ze staat er echter wel open voor het te proberen als huiswerk voor de volgende keer. Als ze een week later opnieuw binnen komt is ze helemaal boos: Het duurde uren voor ze de Mindmap af had: “Hier heb ik dus echt helemaal geen zin in”. Toen we samen eens doornamen hoe ze te werk was gegaan bij het maken van de Mindmap, bleek dat ze eerst het hele hoofdstuk door had gelezen en dan in één keer alles in een Mindmap wilde stoppen. Samen gaan we per paragraaf aan de slag, en met resultaat. Als de cursus is afgelopen zegt Carla: “leren is leuker dan dat ik had gedacht!”

7


Meike van Poppel Orthopedagogische Praktijk Jade Deventer www.praktijkjade-deventer.nl [email protected]

8

Drie meiden zitten rustig te wachten tot de eerste les van de cursus “Snel leren = leuk leren” begint. Sophie wil sneller leren lezen en minder tijd kwijt zijn aan haar huiswerk. Anne wil sneller leren lezen, compactere samenvattingen leren maken en beter leren plannen. Maartje wil graag sneller leren lezen en hoopt sneller klaar te zijn met leren. Allemaal zijn ze aanvankelijk sceptisch over het verbeteren van hun leessnelheid. Vooral Anne, die dyslexie en ADHD heeft, moet nog zien of het haar zal lukken sneller te gaan lezen. Ze leest zichzelf voor in haar hoofd en ze struikelt regelmatig over woorden. Sophie denkt dat het mindmappen niks voor haar is. Ze zucht en steunt tijdens de les waarin we oefenen met een aantekeningenmindmap. Maar een week later komt ze vrolijk de les binnen: dat mindmappen is toch best fijn! Maartje zit regelmatig tot 's avonds laat aan haar huiswerk. Ze kan helemaal overstuur raken wanneer blijkt dat ze haar leerwerk nog niet kent. Vooral die woordjes van Engels en Duits kan ze maar niet onthouden. Na de les over geheugentechnieken haalt Maartje twee tienen! Drie meiden, allemaal met hun eigen leerdoelen tijdens de cursus. Ze gaan de uitdaging aan om nieuwe technieken te oefenen. Ze ontdekken gaandeweg wat voor ieder van hen werkt. Na de cursus lezen ze allemaal 2,5 tot 3,5 keer zo snel! En weet je? Anne boekte de grootste vooruitgang van allemaal! Enkele reacties van de leerlingen na de cursus: "Ik vond de cursus informatief en gezellig." "Ik heb tips gekregen, waar ik veel aan ga hebben. Ik weet nu hoe plannen en leren precies werken." "Vaak denk je wel van jezelf dat je goede manieren van leren hebt, maar tijdens de cursus leer je toch weer andere manieren die je helpen". "Ik lees veel sneller en ik kan nu op een leukere manier met leren bezig zijn." "Ik vat de stof nu eerst samen in een mindmap en maak daarna mijn huiswerk. Zo heb ik alvast geleerd voor mijn proefwerk."

9


Willeke Rol Bright Kids Diemen www.brightkids.nl [email protected]

10

Robin, dyslectisch en geen zin hebben in lezen Deze groep bestond uit een drietal jongens, de klik was er meteen. Twee leerlingen uit de brugklas en één leerling, Robin uit klas 3.Tijdens het voorstelrondje hadden we een gesprekje over de verwachtingen van de cursus. Grappig om te merken dat ze zich eigenlijk niet kunnen voorstellen wat de cursus inhoud. Eén leerling wel, want die was op een kennismakingsbezoekje geweest. Allereerst hadden we met elkaar het programma van de komende zes weken doorgenomen en wat de aandachtspunten van de leerlingen op het gebied van leren is. Mooi om te horen dat ze wel bewust zijn van hun mogelijkheden en tekortkomingen in het leren. Robin gaf aan dat vooral het lezen van de boeken en opdrachten hem veel tijd kostte. Zijn moeder leest hem veel voor, maar hij vindt het niet altijd fijn van om afhankelijk te zijn. De eerste score bij het snellezen was 170 woorden per minuut. Na aanwijzingen voor de juiste manier van snellezen , een kleine verbetering van 10 woorden. De week erop had hij een scoren van 220 woorden per minuut. Robin was hier erg blij mee. Het viel me op dat zijn manier van vasthouden van de pointer niet helemaal goed was, los uit de pols en niet echt gefocust, met nieuwe aanwijzingen ging hij de volgende weken in. In de laatst week haalde hij een score van 700 woorden per minuut. Hij is inmiddels druk bezig met het lezen van De Grijze Jager van John Flanagan: “Super boeken , zijn er nog meer soorten ? “ Tijdens de evaluatie aan het eind van de les. Robin:” Ik heb veel aan het snellezen gehad. Mindmappen met de spellingsregels van Duits, wat een verademing, ik snap het nu” Yogesh: “ Ik ben erg blij met het snellezen, maar ook vooral met het mindmappen” Christiaan: “Ik vind het mindmappen fantastisch en vooral het praten met de anderen over de vakken. Oh ja, het spel, Vlotte Geesten aan het eind van de les “

11


Karin van der Weijden LEREN kun je LEREN Eindhoven www.lerenkunjeleren.nl [email protected]

12

Jim is een 20-jarige eerstejaars student Marketing en Management. Een harde werker, die via VMBO-T en MBO is doorgestroomd naar het HBO. In de brugklas werd een dyslexiescreening uitgevoerd. Hoewel Jim een zwakke lezer is, kwam hij niet in aanmerking voor een dyslexieverklaring. De overgang van MBO naar HBO is Jim behoorlijk tegengevallen. Hij twijfelt of deze studie voor hem niet te hoog gegrepen is. Hij moet nu veel meer en langere teksten lezen en ook het maken van verslagen valt hem zwaar. Hierdoor komt hij regelmatig in tijdnood. Jim geeft aan dat hij graag leert met behulp van samenvattingen, maar ervaart deze aanpak ook als tijdrovend. Het maken van een planning en het stellen van prioriteiten vindt hij lastig. Jim begint vol goede moed aan de cursus en is zeer gemotiveerd om de snelleestechniek onder de knie te krijgen. Gedurende de cursus oefent hij trouw en zijn inzet wordt beloond: na 6 weken leest Jim bijna 3 keer zo snel. Jim geeft aan dat hij zich tijdens het lezen nu ook veel beter kan focussen en daardoor ook beter begrijpt wat hij leest. Ook dit levert hem tijdwinst op, omdat hij nu minder vaak stukken hoeft te herlezen. Daarnaast raakt Jim erg enthousiast over het mindmappen. Samenvatten gaat zo een stuk sneller en ook bij het maken van aantekeningen en het maken van een opzet voor een verslag blijken mindmaps een handig hulpmiddel. We zijn nu een jaar verder en Jim heeft nog steeds veel profijt van de vaardigheden die hij tijdens de cursus heeft opgedaan. Hij maakt ook nu nog elke week een planning. Die biedt hem houvast, evenals het verdelen van de leerstof in ‘porties’ en het verdelen van de beschikbare werktijd in ‘leerblokken’. Hierdoor heeft Jim meer inzicht in de benodigde tijd per vak en lukt het hem ook beter om prioriteiten te stellen. Hij komt vrijwel nooit meer in tijdnood ervaart daardoor ook minder stress. Jim heeft zijn propedeuse inmiddels behaald en hij leest nu in zijn vrije tijd zelfs regelmatig een boek voor zijn plezier!

13


Simone Koolen Koolen coaching Gouda www.hoogbegaafdenspecialist.nl [email protected]

14

Na drie series van ‘Snel leren = leuk leren’ springt het verhaal van Mats er voor mij uit. Mats zit voor de tweede keer in 3 Havo. Een slimme jongen die zelf zegt dat hij is blijven zitten omdat hij lui is. Hier ga ik direct op in: “Je bedoelt dat je nog niet hebt geleerd hard te werken?” En ik laat hem vertellen hoe hij in de brugklas en de tweede wél overging. En hoe het op de basisschool ging. Dan dringt tot hem doordat hij tot nu toe ‘met 2 vingers in zijn neus’ prima cijfers haalde en dat die strategie niet meer werkte in 3 Havo. Tijd om te leren leren! Na een test van verschillende leerstijlen blijkt Mats veel baat te hebben bij plaatjes en bij hardop praten tijdens het leren. Dat is te zien in zijn mindmaps! Aan het eind van de cursus laat ik de leerlingen altijd een coachkaartje kiezen. Mats kiest: “Ik ben verantwoordelijk voor wat ik doe!”. Tekenend voor zijn leerproces! En zijn moeder vertelt dat Mats sinds de eerste cursusdag uit zichzelf aan het werk gaat. Dat scheelt een hoop gezeur thuis. Reacties van andere cursisten: “Ik ben meer ontspannen over mijn huiswerk, omdat ik weet hoe lang

ik bezig ben met maken en leren. Daardoor werk ik ook sneller.” "Mag ik ook wat negatiefs zeggen?" Natuurlijk. "Dat lezen met de metronoom was echt irritant! Maar het wende... en werkte... ik lees nu 3,5 keer sneller!" "Die Loci-route ga ik niet gebruiken, maar die leerkaartjes, ja die werken wel."

"Het was niet alleen serieus, we hebben ook veel gelachen." En een mailtje van één van de ouders:

Martje heeft verteld dat ze nu 310 woorden per minuut leest (startte op 60). Wij zijn heel blij met dit resultaat. Indrukwekkend! Dat heb je toch maar voor elkaar gekregen, ondanks Martje’s moeite om zich aan te passen! Hiervan heeft ze vast en zeker de rest van haar leven veel plezier. Dank je wel!!!

15


Monique Michorius Remikids Haaksbergen www.remikids.nl [email protected]

16

Nicole, ze ziet het niet meer zitten, ze leert zo veel en zo lang en toch lukt het haar niet om voldoendes te halen. Nicole is één van die meisjes die alles leert, bang om iets niet te weten, ze kan zich niet focussen op belangrijke zaken binnen een tekst en het maken van een samenvatting lukt haar niet. Ze vertelt dat ze alles een avond van de tevoren leert omdat ze anders bang is dat ze het niet kan onthouden. Het plannen laat dus ook te wensen over. In een volgend gesprek laat ik één van de ouders ook meekomen en leg aan hun uit wat de inhoud van de cursus Snel leren = leuk leren is, en dit precies is wat Nicole nodig heeft. Na de eerste les heeft Nicole het gevoel dat het dit niet gaat worden maar ik weet haar over te halen. Bij les 2 is Nicole enthousiaster, ze plant nu eerder haar huiswerk en weet dat haar leertijd 20 minuten is en dat ze dan even moet pauzeren. Had ze gedaan toen ze woordjes voor Frans moest leren en met als resultaat een 6. Gelukkig een voldoende. Trouw doet Nicole wat haar wordt opgedragen tijdens de lessen en meer en meer merk ik dat ze weer grip krijg op haar huiswerk en haar zelfvertrouwen. Ze wordt weer actief en vindt het mindmappen helemaal geweldig, leuk om te doen en je leert ook nog eens de voor je proefwerk/overhoring. Door het plannen heeft ze nu meer tijd over om leuke dingen te doen, waar ze voorheen niet meer aan toe kwam. Voor haar was de les over het geheugen een eye-opener, nu wist ze ook waarom ze alles zo slecht kon onthouden. Met trots komt ze de volgende les vertellen dat ze een voldoende heeft gehaald voor haar aardrijkskunde proefwerk. Ook geeft ze toe dat ze het lastig vond om haar mobiel aan de kant te leggen, maar nu ze dit zich heeft aangewend vindt ze het helemaal geen probleem meer. Nicole heeft meer zelfvertrouwen gekregen, haalt betere cijfers en gaat weer met plezier naar school. Ze was erg blij met alle tips en technieken die ze tijdens de cursus had geleerd!!

17


Brigitta Madderom Engels met Plezier Heiloo www.engelsmetplezier.nl [email protected]

18

Deze cursus hadden we 4 jaar eerder moeten volgen! Leerlingen “met plezier” Engelse bijles geven, daar was ik al mee begonnen in 2013. Door onze 3 zoons in het middelbaar onderwijs merkte ik bij de ouders van vriendjes dat er behoefte was aan het leren van studievaardigheden. De kinderen die voor het eerst in een brugklas komen weten niet goed hoe ze hun huiswerk moeten aanpakken. Door de behoefte uit de praktijk ben ik trainer “Snel Leren = leuk leren” geworden. Ik ben begonnen met het geven van een cursus aan 2 van onze zoons en een vriendje. De ene zoon oefende serieus het snel lezen en de ander stak er minder tijd in. Dat was aan het einde van de cursus te merken. De ene zoon had een veel hogere snelheid bereikt dan de andere. Het vriendje was ook heel goed vooruit gegaan en alle drie hadden ze het mindmappen weer opgefrist en geleerd van de geheugentechnieken. Daarna een cursus met Wouter van 15 die heel veel tijd aan zijn huiswerk besteedde, zelfs zoveel dat hij regelmatig zijn voetbaltraining er voor moest laten schieten. Na de les over het inrichten van de studieplek kreeg ik een foto van een keurig opgeruimd bureau te zien en ook het beneden laten van mobiel en I-pad werd keurig door hem gedaan. Aan het einde van de cursus vertelde Wouter dat hij meer rust had gekregen en beter met zijn huiswerk om kon gaan. Mijn laatste cursus heb ik aan drie dames van 17 jaar oud gegeven, VWO-leerlingen. Ik vroeg mij van tevoren af of ze misschien op school onderdelen van de cursus hadden geleerd maar dat bleek echt niet het geval te zijn. Er ging een wereld voor ze open: chill tijd inplannen! Ze gingen flink vooruit met snellezen en merkten op dat deze vaardigheden ook straks heel handig zijn als ze op de universiteit gaan studeren. De volgende cursus staat al weer voor de deur. Aanmeldingen hiervoor kwamen binnen dankzij de promotie van deze dames: “Deze cursus hadden we 4 jaar eerder moeten volgen!“

19


Frieda Verheijen RT Duwtje In De Rug Houten www.rtduwtjeinderug.nl [email protected]

20

Snel leren = leuk leren op vele manieren goed inzetbaar! Een leerling VMBO TL (14 jaar) doorloopt de cursus prima, na 4 weken heeft hij zijn leestempo drie keer versneld. Een mindmap maken heeft hij aardig onder de knie. De kaartjes vindt hij zelf minder bij hem passen maar gaat het nu wel inzetten. Plannen, ja dat is lastig maar gaat zeker lukken. Een leerling VMBO BB (17 jaar) wilde graag de cursus doen maar hier zijn we overgestapt op individuele begeleiding. Het snellezen heb ik laten vallen, dit werkte demotiverend voor haar. Wel hebben we ingezet op het maken van mindmaps en het inzetten van de kaartjes. Dit werkt super voor haar, je ziet haar steeds meer zelfvertrouwen krijgen in haar eigen kunnen. Op dit moment zijn we bezig met een lange termijn planning voor haar examen in mei a.s., een super lastig onderdeel om onder de knie te krijgen. Ze voelt zich hier nog niet zeker in en wil dit graag samen doen. Elke week besteden we hier twintig minuten aan, ik vertrouw erop dat ze dit onderdeel gaat beheersen. Misschien kunnen we, als ze veel zelfvertrouwen heeft opgebouwd, ook nog het snel lezen aanpakken. Ja en dan nog een andere leerling. Mijn buurvrouw hoorde van het snel lezen en wilde dit graag onder de knie krijgen. Ze is fanatiek aan het oefenen en maakt goede vorderingen. Ze vindt het een super ervaring , sneller lezen en ook nog eens goed de essentie onthouden! Zoals je boven kunt lezen is de cursus gedifferentieerd inzetbaar, precies dat wat er van een goede begeleider verwacht wordt, begeleiding op niveau!

21


Petra Raijmakers Snel leren = leuk leren “De Peel” Lierop (NB) www.creativemoves.nl [email protected]

22

De 14-jarige Harm is heel leergierig. Zijn moeder attendeerde hem op de cursus en deze kans greep Harm direct aan om beter en gemakkelijker te leren leren. Harm zit op 3 VWO. Hij besteedt veel tijd aan zijn studie en weet wat hij wil. Hoewel hij nog nooit heeft nagedacht over wat hij over 10 jaar bereikt wil hebben, is zijn eerste reactie op deze vraag heel stellig: “Een huis, een gezin en een vaste baan; huisje, boompje, beestje, zoals ze dat zeggen”. Na even doorgevraagd te hebben vond hij dat op 24 jarige leeftijd toch wel wat vroeg. Vanaf deze eerste les stelt hij zich wekelijks meerdere doelen, waarbij hij zichzelf steeds opnieuw uitdaagt. Normaal een 7,5 voor economie, dan moet het nu toch een 8,5 worden en vervolgens haalde hij zelfs een 8,8. De leerkaartjes gebruikt Harm regelmatig. Hij heeft ontdekt dat je ze ook kunt gebruiken voor grammatica. Dat heb ik uiteraard meteen met de andere cursisten en trainers gedeeld. Want leren doe je van en met elkaar. Toen Harm een paar proefwerken gepland had, vroeg ik hem of het gewone huiswerk nog wel ingepland kon worden? “Dat hoeft niet”, reageerde hij vrolijk. “Dat heb ik al allemaal af, want ik hou nu steeds meer tijd over. Ik kan zelfs extra gaan voetballen.” Het snellezen ging ook goed. In de eerste lessen ging het geleidelijk omhoog. Hij had echter een boek met veel witregels gekozen. Vanaf de vijfde les had hij een ander boek en daar ging meneer, nu echt als een speer. Binnen no time had hij zijn leessnelheid opnieuw ruim verdubbeld: 1202 woorden per minuut. Bij de evaluatie gaf Harm aan dat de cursusduur te kort was omdat het steeds zo gezellig was. Dat was wederzijds. Als kleuter had hij al bij mij in de klas gezeten en ik heb ervan genoten om hem op deze leeftijd nog een aantal vaardigheden mee te kunnen geven om zo zijn uiteindelijke doel te kunnen bereiken: “Huisje, boompje, beestje.”

23


Linda Pasman Lynn’s Coaching Montfoort www.lynnscoaching.nl [email protected]

24

“Is deze cursus ook bedoeld voor volwassenen?” vraagt Ben aan mij, “want ik moet van mijn leidinggevende een management opleiding gaan volgen, om voor promotie in aanmerking te komen”. Als ik doorvraag, geeft hij aan dat hij ADHD heeft, en dat hij slechte herinneringen heeft aan het leren van vroeger . Hij heeft de HAVO gehaald, maar het leren kostte hem veel moeite en tijd. Plannen van toetsen en tentamens was moeilijk en lukte hem amper. Leren deed hij uren per dag, maar het eindresultaat was mager. Net op het randje heeft hij de HAVO gehaald en is gelijk gaan werken. Helemaal klaar met die school! Hij heeft binnen zijn bedrijf wel interne, praktijkgerichte cursussen gevolgd, en dat ging wel. Maar nu moet hij toch een HBO- opleiding gaan volgen en daar ziet hij erg tegenop, daarom zou hij graag eerst de cursus ‘Snel leren = Leuk leren‘ volgen. En dat heeft hij gedaan! We zijn begonnen met het hoofd van Ben op te ruimen volgens de MatriXmethode, zodat alles goed en geordend opgeslagen kan worden in Ben’s brein. Ben is vijf keer zo snel gaan lezen, dit is voor hem heel belangrijk, omdat hij de studie moet volgen, naast zijn werk en gezin. Door het focussen en gebruik makend van de leesplank en pointer kan hij zich veel beter concentreren en langer volhouden om te lezen en het ook nog op te slaan. Ook het mindmappen is succesvol voor hem. Tijdens zijn vergaderingen maakt hij gebruik van de aanteken-mindmap, doordat hij deze maakt kan hij zich beter concentreren en houdt hij zijn aandacht vast. Ook voor presentaties gebruikt hij een mindmap als geheugensteun en voor zijn studie gebruikt hij deze om samenvattingen mee te maken. Hij maakt gebruik van de leertechnieken, de geheugentechnieken past hij toe en Ben is een hele goede planner geworden. Hij gebruikt de planningen nu voor zijn eigen werk, en voor zijn huiswerk van de studie. Op deze manier lukt het Ben om zijn studie naast zijn werk te volgen. En de promotie die hij zo graag wil krijgen, dat is gelukt! Gefeliciteerd Ben!

25


Annemieke Groeneveld Time 2 Control Noordwijk www.time2control.nl [email protected]

26

Peter studeert Commerciële economie en wordt hierbij flink gehinderd door zijn dyslexie en ADHD, en heeft daarbij ook een heerlijk eigenwijs karakter. Na keihard werken op de Havo gaat het mis bij zijn vervolgstudie. Toen ik met Peter aan de slag ging vertelde hij dat hij drie keer een heel hoofdstuk doorlas maar dat hij daar achteraf werkelijk niets van kon navertellen. Dat werkt natuurlijk enorm frustrerend, maar ja, dat snellezen en mindmappen zag hij ook niet zitten…. Gelukkig ben ik net zo eigenwijs als hij dus gaan we gewoon aan de slag. Met een groot A3-blok voor zijn neus beginnen we met het moeilijkste boek van de komende tentamens. Ik laat Peter een alinea lezen en vraag hem de kern eruit te halen om in zijn mindmap te kunnen zetten. En daar blijkt het echte probleem te zitten. De kern uit de tekst halen is juist hetgeen waar Peter zich geen raad mee weet. Stukje voor stukje ploeteren wij het hele hoofdstuk door. Af en toe klap ik het boek dicht en laat Peter aan de hand van zijn mindmap de tekst navertellen, en dat lukt hem meteen heel erg goed. De non-verbale communicatie van Peter ondergaat een zichtbare metamorfose; hij gaat steeds rechterop zitten en zijn mondhoeken gaan steeds meer omhoog. “Toch wel chill zo’n mindmap”, krijg ik na een uurtje te horen. We maken een overzichtelijke planning en ik leg hem de kracht van leerkaartjes uit én het belang van goed opbergen van al zijn mindmaps. Voor het tentamen van het moeilijkste vak haalt Peter een 8,2. Hij vertelt mij trots dat hij ’s avonds in bed gewoon de hele mindmap voor zich ziet en de theorie uit het boek voor het eerst in zijn leven kan navertellen. Peter zijn zelfvertrouwen had in de loop der jaren een behoorlijke tik gekregen, maar gaandeweg het leren op de manier die bij hem past en het halen van prachtige voldoendes stijgt dit weer een flink stuk. Hij heeft alle toetsen van het eerste semester gehaald met cijfers tussen de 6,8 en 8,6. Zijn bureau is keurig opgeruimd met in de hoek een map waarin hij al zijn mindmaps en leerkaartjes keurig per vak, per hoofdstuk bewaart. De rust en zekerheid die zijn planning en manier van leren hem hebben gebracht is hij niet van plan om ooit weer te laten varen.

27


Natalie Peschier-Bleijenbergh BrightMind educatie Noordwijkerhout www.brightmind.nl [email protected]

28

Onlangs startte ik de cursus met Jacco. Een leuke jongen uit 2 VWO. Jacco heeft naast school, zijn baantje, de zwemclub en is ook lid van een actieve vereniging. Daarnaast speelt hij graag een spelletje op de computer. De mentor had hem en zijn moeder op school verteld dat het in twee VWO vrij veel voorkomt dat alle buitenschoolse activiteiten vaak moeten worden gestaakt om goede resultaten te blijven halen. Dat zou toch heel jammer zijn voor Jacco! Ik verzekerde hem ervan dat hij veel zou kunnen blijven doen als hij goed leert plannen en een stuk efficiënter zijn toetsen leert voorbereiden. Betere schoolresultaten én genoeg tijd hebben voor hobby’s, dat sprak Jacco wel aan! Na iedere les kreeg hij steeds beter de zelf eigengemaakte methode onder de knie. Hij had tot voor kort zijn toetsen alleen voorbereid door de stof heel vaak door te lezen. Een samenvatting had hij bijvoorbeeld nog nooit gemaakt en kreeg helaas steeds vaker een onvoldoende. Eerst kreeg hij inzicht in zijn schoolweek. Daarna leerde hij stap voor stap de lesstof voor een proefwerk voor te bereiden door te leren werken met de verschillende planners. Om goede samenvattingen in mindmaps te kunnen maken en de stof echt te begrijpen leerde hij ook grote leerteksten aan te pakken. Wat zijn de hoofdzaken en de bijzaken? Hoe vaak moet ik de leerstof herhalen? Toen de proefwerkweek naderde maakte hij een goede planning en lukte het om deze te blijven volgen. Op één vak na had hij alle toetsen voldoende kunnen maken. Hij kreeg daardoor steeds meer zelfvertrouwen in zijn eigen kunnen en er ook steeds meer lol in! Na enige tijd kreeg ik een leuke foto in mijn mailbox. Zijn moeder vertelde trots dat hij weer goed bezig was om de volgende proefwerkweek voor te bereiden en had daarvan een leuke foto gemaakt! In dit gezin kwam de rust terug en is Jacco is een mooi voorbeeld hoe een scholier in zes weken tijd met meer plezier controle krijgt over het eigen schoolwerk. Dat maakt het ook zo ontzettend leuk om deze trainingen te geven, iedere keer weer!

29


Jolanda Alphenaar ABC Coaching & Training Oegstgeest www.abc-coachen.nl [email protected]

30

Laatst vroeg een mentor aan een student: “Laura wat is er met jou gebeurd het afgelopen jaar. Je lijkt wel een hele andere meisje geworden met meer zelfvertrouwen en betere cijfers. Ik heb een enorme ontwikkeling bij je gezien. Laura antwoorde “Ik heb de cursus gevolgd Snel leren = Leuk leren bij ABC Coaching & Training” Laura heeft dyslexie en wat Laura het meest heeft geholpen is consequent de mindmaps te maken tijdens de lessen en als voorbereiding van de schoolonderzoeken. Met de mindmaps had zij beter overzicht en is haar concentratie verbeterd. Voorheen zat Laura uren lang achter elkaar te studeren voor een toets met onvoldoende resultaten. Ze had ook het gevoel dat zij zich heel slecht kon concentreren. Zij weet nu hoe zij haar huiswerk het beste kan inplannen en hoe zij de informatie kan opslaan in haar lange termijn geheugen. De moeder van Coen (2e klas Havo) gaf in de evaluatie het volgende aan. De dag na de 2e les ging zij zijn kamer binnen en was helemaal verbaasd. Zijn bureau was helemaal opgeruimd. Zij vroeg aan mij hoe heb je dit voor elkaar gekregen? Coen heeft geleerd dat alles wat hij niet nodig heeft op zijn bureau weg moet halen omdat hij door alles wat op zijn bureau staat hij wordt afgeleid. Je hersens hebben 8 minuten nodig om bij iedere afleiding weer geconcentreerd te zijn voor je huiswerk. Dus dat is zonde van je tijd. Je kan beter 30 – 40 minuten effectief tijd aan je huiswerk besteden en dan weer je even richten op iets wat je leuk vindt. In de evaluatie gaf hij aan dat hij eigenlijk alles wel kon gebruiken van wat hij tijdens de cursus had geleerd. Maar het plannen en organiseren heeft hem wel het meest geholpen. Tijdens de evaluatie met zijn moeder begreep ik dat hij nog niet aan de slag was gegaan met de mindmaps. Ik heb aangeboden om nog 1 les deel te nemen met de volgende groep. De les waar de mindmaps uitgebreid uitgelegd en besproken worden. Van deze les heeft Coen dankbaar gebruik gemaakt.

31


Ellen Schutten RT Oisterwijk Oisterwijk (NB) www.rtoisterwijk.nl [email protected]

32

Als trainer ben je altijd benieuwd hoe het met je cursisten gaat in de periode nadat ze de cursus hebben gevolgd. Tijdens de cursus hebben ze de zogenaamde ‘stok achter de deur’ maar na de cursus moeten ze het zelf doen. En dat is makkelijker gezegd, dan gedaan! Zo heb ik in november 2014 de cursus gegeven aan een aantal zeer gemotiveerde meiden. Één van hen was Maartje. Een meisje van 16 jaar, Havo 5. Maartje was een meisje dat erg hard werkte voor school. Ze had nog maar weinig vrije tijd naast haar schoolwerk. Sporten deed ze helemaal niet meer. Geen tijd. Hier moest wat gebeuren! Maartje moest grip krijgen op haar huiswerk en meer gaan leren in minder tijd. De cursus Snel leren = leuk leren was precies wat Maartje nodig had. Tijdens de nulmeting van de eerste les las Maartje 240 woorden per minuut. Helemaal niet slecht! Maar… Maartje ging aan de slag. Elke dag oefende Maartje de techniek van het snellezen. Ze verslond literatuur die ze toch al moest lezen voor school en haar aantal woorden per minuut steeg wekelijks. Na 6 weken bleek Maartje op 1349 woorden per minuut te zitten. Zij was ruim 5 keer sneller gaan lezen dan toen ze met de cursus begon. Wat een tijdswinst! Ook het plannen pakte Maartje goed op. In het begin was het erg moeilijk om te geloven dat ze in minder tijd echt meer kon leren. Toch lukte het haar om zich aan de leerblokken te houden, of dat in elk geval te proberen. Het plannen in leerblokken gaf haar inzicht in haar beschikbare tijd en juist dat stukje inzicht gaf haar rust. Een aantal weken na de laatste cursusavond kreeg ik een mailtje van Maartje. Wat fijn om te lezen hoe het met haar gaat. Hier doe je het toch voor? ‘Hoi Ellen, ik wil je even laten weten dat het goed met mij gaat. De toetsweek is achter de rug en ik heb goede punten gehaald. Geen één onvoldoende. Voor geschiedenis heb ik mindmaps gemaakt. Dat ging volgens mij wel goed. Het snellezen gaat ook erg goed. Ik maak er graag en veel gebruik van. Verder zou ik graag een keer bij je langs willen komen om samen naar de examenplanning te kijken. Ik hoor graag hoe jij hier over denkt.’ Mijn reactie? ‘Maartje ik ben trots op je en je bent natuurlijk hartstikke welkom!’

33


Brigitte Lebbink-Burmanjer Eigenwijs Leren Roelofarendsveen www.eigenwijsleren.nl [email protected]

34

“Visueel leren is leuk leren!” Als ik start met een nieuw groepje “Snel leren = leuk leren”, vraag ik altijd naar de leerdoelen van mijn leerlingen. Ik leg hun dan uit dat ze door deze doelen te visualiseren hun onderbewuste al aan het werk zetten om ze daadwerkelijk te realiseren. In het begin kijken ze daar nog een beetje glazig bij, maar gaandeweg ondervinden ze hoe groot de kracht van hun eigen visuele geheugen is. Dit was ook het geval bij leerling Bart. Halverwege december startte Bart bij mij. Hij besteedde veel tijd aan zijn huiswerk en was gemotiveerd om te leren, maar toch ging het niet zo goed op school. Hij had problemen met de talen, vooral met de grammatica en het leren van woordjes. Hij had volgens eigen zeggen al veel verschillende methoden geprobeerd, maar dit had niet geleid tot betere resultaten. Het maken van een mindmap grammatica bleek echter de oplossing te zijn. Hij kreeg overzicht en zag in één oogopslag de verschillende verbanden. Samen met het maken van leerkaartjes bleek dit voor hem een gouden formule te zijn. Voor het eerst volgende proefwerk werd een acht gehaald! Het oefenen met het snellezen verliep aanvankelijk wat stroever. Sneller lezen was voor hem niet weggelegd, want hij wist nu al vaak niet meer wat hij had gelezen, zei hij. Nadat ik met hem een ‘deal-van-deweek’ had gemaakt, ging hij er echter toch serieus mee aan de slag. Het resultaat was spectaculair. Zijn leessnelheid was in twee weken tijd bijna verdubbeld, maar het belangrijkste was dat hij ook veel beter wist waar de tekst over ging. Hij ervoer zo zijn eigen ‘Eureka’-momentje. Na zes weken was het geweldig om te merken dat alle geleerde technieken werden toegepast. De cijfers van Bart waren in die periode sterk verbeterd. Alle onvoldoendes waren weggewerkt, wat een heel mooi resultaat is in zo’n korte periode. Bart was daar terecht trots op en ik ben als trainer elke keer weer blij dat ik er een steentje aan heb kunnen bijdragen. Want wat is er mooier dan een leerling het plezier in leren terug te geven?

35


Annemieke Ferweda Praktijk Ferweda Utrecht www.praktijkferweda.nl [email protected]

36

Tijd over Als startende ondernemer moet je het vooral hebben van mond-opmondreclame, en zo is één van mijn eerste ‘klantjes’ voor de cursus “Snel leren = Leuk leren” de zoon van een collega. Laten we hem David noemen. Hij zit in klas 3 VMBO-Kader, en houdt zoals veel leeftijdsgenoten meer van voetbal dan van lezen. Hij leest ook erg langzaam. In de eerste les komt ‘snellezen’ aan de orde, en daar heeft David wel oren naar! We starten met een nulmeting, om te kijken wat Davids leestempo is. Hij komt op 160 woorden per minuut. Vervolgens zetten we stap 1 van het snellezen: Bijwijzen met een ‘pointer’ (bijwijspen). Dat heeft direct resultaat: David komt nu op 200 woorden uit! Zijn ogen worden groot als schoteltjes. “Alleen van die pen! Vet man!”. Vervolgens verschijnt er een frons op zijn voorhoofd. “En zei u nou daarnet dat ik aan het einde van die training twee keer zo snel lees als nu? “ Ik knik bevestigend. “Sommige leerlingen lezen aan het eind zelfs wel 3 keer zo snel”. Er wordt druk gerekend. “Dus….twee keer zo snel……dat is meer dan 400 woorden! Man….dan hou ik een hoop tijd over voor voetballen!” Hij straalt van oor tot oor. “Klopt David!” zeg ik. “Maar dan moet je wel, net als voor voetballen, de komende weken gaan trainen!” David knikt gewillig. Later in de week spreekt mijn collega me aan. “Je raadt nooit wat er gisteren aan tafel gebeurde” zegt ze. Ik word nieuwsgierig….Collega gaat verder: “ Na het eten zegt David opeens bloedserieus: Jongens, even stil allemaal, ik moet even gaan lezen! En hij pakt…ZOMAAR UIT ZICHZELF….EEN LEESBOEK!! Ik vind die training van jou nu al goed…..”

Praktijk Ferweda – Maakt leren (weer) mogelijk!

37


Corrie Schalij RT in Wilnis Wilnis www.rtinwilnis.nl [email protected]

38

Concentreren kun je leren!! Miriam is een vrolijk meisje, dat met haar opgewekte opmerkingen voor de gezellige noot zorgt tijdens de lessen. Ze komt naar de cursus omdat haar schoolresultaten nogal “wiebelig” zijn. Moeder: “Ze is veel met haar huiswerk bezig, maar ik vraag me af of het wel effectief is wat ze doet.” Miriam vertelt zelf tijdens de eerste les dat ze doorgaans zo’n 10 tot 15 minuten leert en dan even opstaat om koekje of drinken te halen, of zomaar. Op mijn: “Hmm, dat is wel erg kort.” reageert ze met: “Nou ja, ik heb toch de hele middag en kan echt niet langer achter mijn bureau zitten, hoor.” Met lezen start ze die eerste keer ook erg laag, zo’n 140 woorden per minuut. Ze gaat hier echter thuis wel heel serieus mee aan de gang en is zelf super verrast als ze de tweede les al op dubbele snelheid leest en merkt dat ze goed kan vertellen wát ze heeft gelezen. Les 3 komt ze binnen met een mooi verhaal. “We hadden een begrijpend lezen toets voor Nederlands en het waren weer van die enorme lappen tekst. Toen dacht ik: Ik ga even goed rechtop zitten, pak m’n pen en ga met snellezen aan de slag. Dit soort toetsen vond ik altijd heel moeilijk, maar nu snap ik eigenlijk niet meer waarom. De vragen gingen heel makkelijk.” Wow… de kracht van kunnen focussen. Ook de uitdaging om thuis een half uur achter elkaar door te werken, niet op de computer en zonder afleiding in de buurt, ging ze aan. Dat was voor haar een geweldige eye-opener: het lukte, en jeetje, wat schoot dat lekker op! Haar eigen woorden: “Ik kan me dus wél concentreren.” Wat een opsteker, om dit verschil te kunnen voelen. En te merken, dat ze die concentratie zélf kan oproepen. Twee maanden later vertelt ze me dat al haar cijfers omhoog zijn gegaan, maar vooral de toetsen voor Nederlands. “In de klas gaat het heel goed nu, zodat ik thuis helemaal niet meer zoveel hoef te doen.”

39


Wineke Schimmel Remedial Teaching Zeeland Wissenkerke www.rt-zeeland.nl [email protected]

40

Op een zaterdagavond vlak voor de zomervakantie werd ik gebeld door een moeder die ernstige problemen had met haar zoon Pim. Pim zat op het VWO en was altijd een goede leerling geweest, maar nu had hij zo’n slechte cijferlijst dat hij was blijven zitten. De verhouding tussen moeder en zoon was hierdoor flink verstoord. Pim kwam in de zomervakantie individueel de cursus volgen. Hij fietste elke keer trouw de 20 kilometer naar mijn praktijk. Tijdens de lessen bleek al gauw dat Pim van plan was er het beste van te maken. Hij oefende trouw met snel lezen, was gestart met 200 woorden per minuut en sloot de cursus af met 665 woorden. We oefenden planning met gefingeerde huiswerkopdrachten. Omdat we individueel werkten konden we oefenen met zijn specifieke probleem: de open vragen. Bij de geheugentechnieken was de Loci route zijn favoriet. Hij presteerde het om aan de hand van een zeer lange route door zijn huis het boek dat hij gelezen had samen te vatten. Tijdens onze gesprekken kwam naar voren dat de vertrouwensrelatie tussen hem en zijn moeder ernstig verstoord was. Pim had geen zin meer om op school zijn best te doen, omdat zijn moeder hem niet geloofde als hij zijn huiswerk gemaakt had. Meteen in het nieuwe schooljaar liep het weer mis en werd mijn hulp weer ingeroepen. Tijdens het gesprek vertelde Pim dat hij niet meer met zijn moeder sprak omdat toch alles wat hij deed niet goed was en zij hem doorlopend controleerde. Met zijn vader kon hij wel praten. Om die reden stelde ik de moeder voor zich niet meer met het schoolwerk van haar zoon te bemoeien, maar dit aan haar man over te laten. Dit vond zij moeilijk want ze had zich volledig op haar zoon gericht en had daarvoor van alles opgegeven. Uiteindelijk besloot zij toch het advies op te volgen en haar zoon los te laten. De tijd die hierdoor overbleef besloot ze besteden aan een opleiding.

41


Pauline Gerelings M SEN Remedial Teaching Rokkeveen Zoetermeer www.rtrokkeveen.nl [email protected]

42

Eind 2014 heb ik de trainersopleiding gedaan om de cursus “Snel leren = leuk leren” te kunnen gaan geven. Door verschillende acties te ondernemen, zoals een mailing naar mijn (oud) remedial teaching leerlingen, Facebook berichten en informatie op mijn website, kwamen de aanmeldingen voor de eerste cursussen al snel binnen. Vooral cursisten uit de onderbouw van de middelbare school meldden zich aan. Leuke groepen van enthousiaste cursisten die in relatief korte tijd veel leerden over plannen, snellezen, mindmappen en geheugenstrategieën én dit ook gingen toepassen, waardoor hun cijfers duidelijk omhoog gingen. Via de website kreeg ik een aanmelding van een jongen van 18 jaar, die dit schooljaar zijn havo-examen gaat doen. Om hem nu te plaatsen in een groep met vier brugklasleerlingen leek me geen goed idee. Na overleg met zijn moeder hebben we besloten om hem, bij wijze van uitzondering, individueel de cursus te laten volgen. Zeker ook nadat ik hoorde dat hij ADHD en faalangst heeft. Hij had in de afgelopen jaren al meerdere trainingen gevolgd voor het leren omgaan met ADHD en reduceren van zijn faalangst. We hebben snel een afspraak gemaakt, omdat de laatste schoolexamenweek er binnenkort aankwam en de tweede SE-week niet heel goed was verlopen. Met een zeer gemotiveerde cursist ben ik aan de slag gegaan. Eerst met het snellezen, vooral het focussen op de tekst was een grote eyeopener voor hem. De tijdwinst die hij maakte was mooi meegenomen. Vervolgens zijn we met alle planningsactiviteiten gaan werken, zodat de planning voor de schoolexamenweek gemaakt kon worden. Als derde hebben we het mindmappen aangepakt. Uit zijn verhalen bleek dat hij dagenlang uittreksels aan het maken was, dit werden boekwerken! Het was een hele omschakeling om nu alleen de kernwoorden uit de tekst te halen en de leerkaartjes erbij te gaan gebruiken. Elke week zag ik de mindmaps verbeteren, de leessnelheid omhoog gaan en de gemaakte planning voor de SE-week zat goed in elkaar. Ook was hij al met de planning voor het landelijk examen in mei bezig. Het allerleukste vond ik de zichtbare groei in zijn zelfvertrouwen. Het komt zeker goed met het examen!

43


Riet van den Berg Instituut Jesri Zwaag (NH) www.instituutjesri.nl [email protected]

44

Lennert is een jongen van 16 jaar en komt op de cursus als hij in zijn examenjaar van het VMBO zit. Lennert is erg slim maar zwaar dyslectisch met ADD en vanwege zijn leerstoornissen lukt het hem niet om op een hoger niveau te functioneren. Lennert wil de cursus volgen omdat hij problemen heeft met plannen en organiseren maar ook met lezen. Wanneer Lennert zich aanmeldt leest hij op het niveau van avi 3, heeft nog veel problemen met het ontcijferen van de tekst en weet na het lezen niet meer waar de tekst over gaat. Voordat Lennert aan de cursus mee gaat doen geef ik hem eerst wat extra leesinstructie en leer ik hem langere woorden te ontcijferen. Na een paar lessen extra leesinstructie besluit hij dat hij gewoon mee wil doen met het onderdeel snellezen. De eerste keren komt hij niet verder dan ongeveer 20 woorden per minuut. Thuis oefent hij iedere dag en iedere week gaat zijn score met ongeveer 10 woorden omhoog. De hele groep leeft met hem mee en geniet iedere week weer wanneer zijn scores langzaam omhoog gaan. Aan het eind van de cursus leest hij 100 woorden en juicht iedereen wanneer hem dat is gelukt. Het was bij deze groep heel mooi om te zien hoeveel kracht cursisten kunnen putten uit het groepsproces. Lennart is een kei in het maken van mindmaps en heeft veel baat bij de leerkaartjes voor het leren van de Engelse woorden en werkwoorden. Het meeste profijt heeft hij echter bij het plannen. Plannen is iets totaal nieuw voor Lennert Meestal pakte hij zijn boek de avond van te voren en omdat hij heel slim is lukte het hem soms net voldoendes te halen. Door nu individueel dag voor dag door te nemen merkt hij dat het plannen veel rust geeft en hij zelfs tijd overheeft om met zijn vriendin leuke dingen te gaan doen. Na de cursus heb ik nog wekelijks e-mail contact gehad met hem zodat hij een stok achter de deur had. Lennart heeft zijn examen goed afgerond en studeert nu aan het MBO.

45

BEST PRACTICE DIGIBOOK

Recommend Documents