BESAFE BULLETIN. Artsen beschermen. VOOR BURGEMEESTERS voor een lokaal preventie- en veiligheidsbeleid

MAART - APRIL 2009 | Afgiftekantoor Kortrijk, mail _ p708831

BESAFE

BULLETIN VOOR BURGEMEESTERS

voor een lokaal preventie- en veiligheidsbeleid 2 e jaargang − nr. 8 | verschijnt tweemaandelijks behalve in juli en augustus

Artsen beschermen Het aantal gevallen van agressie tegen huisartsen en ziekenhuispersoneel neemt toe. Maar als de veiligheid van zorgverleners in het gedrang komt, kunnen zij onmogelijk optimale hulp bieden aan hun patiënten. Artsen en ziekenhuizen nemen daarom zelf maatregelen. Soms steunt de lokale overheid hen daarbij.

Seraing burgemeester: Alain Mathot inwoners: 62.000 locatie: Luik

De veiligheid van huisartsen garanderen, een prioriteit? In Seraing professionaliseerden de huisartsen hun wachtdienst om de spoeddiensten van ziekenhuizen te ontlasten en tegelijkertijd hun eigen veiligheid te garanderen. Jammer genoeg kwam er wegens gebrek aan middelen een einde aan de wachtpost.

Sluiting van de wachtpost Op het grondgebied van Seraing hebben er zich nooit ernstige feiten met dokters voorgedaan. “Maar”, zo zegt dr. Moreau, “we moeten wel blijvend aandacht hebben voor de veiligheid van artsen. Het is een beroep dat steeds meer door vrouwen wordt uitgeoefend.”

Bespreken op de gemeenteraad De gemeente Seraing zit verveeld met de situatie. De schepen van Volksgezondheid, Francis Bekaert leek niet op de hoogte van de sluiting van de wachtpost en reageert verrast. “Wij zijn ons zeer bewust van de veiligheid van de inwoners van Seraing en ook van die van de huisartsen. Het is dan ook jammer dat er omwille van besparingen op korte termijn, geen systeem meer is waarbij de patiënten een beroep kunnen doen op een contactpunt, dat beveiligd is voor de huisartsen die er spreekuur houden en dat ook de spoeddiensten ontlast. Men zou moeten proberen om een regeling te treffen zodat deze dienst opnieuw kan worden ingesteld.” De schepen voegt er nog aan toe dat hij het onderwerp ter sprake zal brengen op de volgende gemeenteraad.

Geef uw mening Het Besafe Bulletin-team wil graag weten wat u van deze publicatie vindt. Daarom vragen we vijf minuten van uw tijd om het vragenformulier in bijlage in te vullen en te faxen of via de bijgevoegde omslag gratis met de post te terug te sturen. Voor een extra vragenlijst of andere vragen over deze enquête kunt u terecht bij [email protected] of 02 557 33 53.

BESAFE Bulletin voor Burgemeesters | maart - april 2009

Huisartsenkringen hebben als opdracht om een huisartsenwachtdienst in te stellen die zowel ’s nachts als tijdens het weekend operationeel is. Daartoe werden ze in 2003 opgericht. De kringen kregen een specifieke basisfinanciering toegekend om hun werkingskosten te dekken. De CE.GE.S (Cercle des Généralistes de Seraing) bestaat uit ongeveer 100 dokters, waarvan er een veertigtal wachten doen. De wachtdienst in Seraing bedient zo’n 90.000 patiënten. Dokter André Moreau, voorzitter van de CE.GE.S, licht toe dat de kring ook in een pilootproject stapte. “Wij reageerden in 2004 op een oproep van de FOD Volksgezondheid om het systeem van de wachtdiensten te verbeteren. We stelden een wachtpost voor waar de artsen de patiënten in een aangepast, beveiligd en gemakkelijk bereikbaar lokaal kunnen ontvangen. We kochten ook een wagen en wierven een wachtassistent aan. Die kon bijvoorbeeld de huisarts van wacht begeleiden bij huisbezoeken die hij uit veiligheidsoverwegingen liever niet alleen aflegde.”

Met de subsidies kon de wachtpost investeren in de verdere uitbouw. “We kochten dokterstassen voor de wachtdiensten, uitgerust met het nodige materiaal, zoals baxters, sondes en dozen met hechtingsmateriaal. Eind 2007 hebben we opnieuw contact opgenomen met de FOD Volksgezondheid om te weten of de subsidie werd voortgezet. Er kwam een andere financiering, gericht op de grootsteden. In die regeling was Seraing niet langer opgenomen. Wegens een gebrek aan middelen hebben wij de wachtpost moeten sluiten, het voertuig opnieuw moeten verkopen en het contract van de wachtassistent moeten beëindigen. Toch wel spijtig, want de wachtpost kwam de patiënten en de veiligheid van de artsen ten goede.”

1

Roeselare burgemeester: Luc Martens inwoners: 56.000 locatie: West-Vlaanderen

De politie toert mee In de politiezone RIHO kan een huisarts die een risico-oproep krijgt tijdens de wachtdienst, de politie verwittigen. Een patrouille gaat dan ter plaatse. Samen met de arts beslissen ze of ze voor de volledige duur van het huisbezoek blijven staan. Rond de jaarwisseling 2007-2008 ging het samenwerkingsprotocol tussen huisartsen en de politiezone RIHO van start. Er waren al langer plannen om de veiligheid van artsen te verbeteren. Hier en daar waren er enkele incidenten, wat licht geweld en bedreigingen. Dat belemmerde artsen in de uitvoering van hun functie. Verschillende keren zaten artsen en politie samen om deze problemen te bespreken en oplossingen te zoeken. Twee incidenten en de nodige media-aandacht brachten alles in een stroomversnelling. Een jonge vrouwelijke arts werd hardhandig aangepakt en niemand van de omstaanders greep in. Een week later sloot een patiënt de dokter van wacht kort op. De politie rukte snel uit en wist de arts te ontzetten. “De burgemeester gaf daarop het beslissende duwtje om het samenwerkingsprotocol op te starten”, zegt dokter Ralph Pacqueu. “We kwamen tot een werkbare oplossing voor beide partijen. De dokters voelen zich ermee gerustgesteld en voor het politiekorps is het een haalbare regeling”, zegt korpschef Curd Neyrinck. “We stonden erop dat dezelfde regeling gold voor de twee artsenkringen in onze politiezone.”

toont uitdrukkelijk dat ze er staat. “Deze maatregel heeft een zeer hoog preventief karakter”, benadrukt Neyrinck. “Daarnaast reageren we ook op dringende oproepen van huisartsen die bedreigd worden. We onderbreken meteen niet-prioritaire opdrachten om ter plaatse te gaan.” Het afgelopen jaar waren er in Roeselare drie gevallen van preventieve begeleiding. Eén keer ranselde een man zijn moeder af. De twee andere keren ging het om dronken patiënten, die achteraf gezien geen bedreiging vormden. Dr. Pacqueu vindt dat het systeem goed werkt. Hij is ook met andere artsenkringen in andere gemeenten mee naar het bestuur gestapt om het protocol voor te stellen. In De Panne zijn er mondelinge overeenkomsten gesloten. Maar niet alle besturen zien het nut ervan in. “Soms vrees ik dat ze alles laten betijen. Situaties zoals de moord op een arts in Luik tien jaar geleden, kunnen we toch niet tolereren. Toen weigerden de artsen nog langer wachten te doen. Ondertussen hebben ze daar wel een wachtpost met begeleiding.” Hij kan enkel over de organisatie van zijn eigen korps spreken, maar Curd Neyrinck denkt toch dat het systeem toepasbaar is op vele andere plaatsen. “Op zich is de schaalgrootte geen probleem. Bij een korps met slechts één patrouille is het natuurlijk amper te organiseren. De doorslaggevende factor blijft het protocol met goede en efficiënte afspraken. Voor ons was dat de absolute voorwaarde om ermee te beginnen.” Burgemeester Luc Martens: “De artsen kunnen rekenen op de hulp van de politie, maar het is ook belangrijk dat zij zelf aandacht aan hun eigen veiligheid besteden. We verlangen van hen ook intern overleg hierover.” De huisartsen informeren elkaar welke buurten risicovol zijn. Op hun vergadering bespreken ze ook de beveiliging van hun eigen kabinet. Aangezien ze veel cash geld ontvangen, overwegen ze elektronische betaalterminals. Maar daar zijn heel wat kosten aan verbonden.


Huisartsen verdienen begeleiding

2

De huisarts voelt zich veel veiliger bij huisbezoeken tijdens de wachtdienst.

Politie wacht buiten Waaruit bestaat die regeling precies? Als een arts tijdens de wachtdienst een oproep krijgt en moeilijkheden vreest, dan belt hij de politie. Die schat op haar beurt het risico in en stuurt zo nodig een patrouille uit. Met de arts spreken ze af wanneer ze ter plaatse zijn en hoe lang ze er zullen blijven. De huisarts weet dan op welk moment hij veilig zijn huisbezoek kan afleggen. Om privacyredenen blijft de politie buiten wachten, maar ze

Het aantal gevallen van agressie neemt af en de artsen voelen zich ook veiliger. Maar als artsen op extra politiehulp kunnen rekenen, dan zou iedereen bij de ordediensten kunnen aankloppen om politiebegeleiding wanneer ze zich onveilig voelen. “Daar hebben we lang over gediscussieerd”, zegt dr. Pacqueu. “Maar uiteindelijk vormen de artsen de enige beroepsgroep die gebonden is aan een hulpverleningsplicht volgens het KB nr. 78 van 10 november 1967. Artikel 422bis van het Strafwetboek bepaalt dat als mensen zich tot ons wenden om hen te helpen, we dat ook moeten doen. Als de overheid ons dit oplegt, is het toch niet meer dan logisch dat ze het ons ook mogelijk maakt om onze plicht te vervullen. Wanneer wij onder gevaarlijke omstandigheden moeten werken, verdienen we bescherming. Concreet: als wij een patiënt moeten verzorgen en we het risico lopen dat hij ons fysiek aanpakt, dan vind ik het evident dat de politie onze veiligheid verzekert.” Neyrinck: “We hebben ook een regeling voor apothekers. Ook aan hun wachten zijn risico’s verbonden, bijvoorbeeld wanneer verslaafden per se medicatie willen hebben. De oproepen voor apothekers komen eerst bij ons terecht. Wij geven dan het adres van de apotheker van wacht door aan de beller. Deze maatregel werkt drempelverhogend.” Zie ook “Het woord is aan u” op p. 8 voor het interview met burgemeester Luc Martens.

Turnhout burgemeester: Francis Stijnen inwoners: 40.000 locatie: Antwerpen

Een centrale wachtpost en auto’s met chauffeur 170 huisartsen in de Kempen verenigen hun wachtdiensten tot één centrale wachtpost. Hiermee lossen ze het probleem van de stijgende werkdruk en het groeiende onveiligheidsgevoel op. In de regio waren er een negental aparte wachtdiensten. Met een wachtpost was het mogelijk om het werk beter te verdelen, waardoor er aan schaalvergroting kon worden gedaan en tegelijkertijd de werkbelasting afnam. Er speelden twee andere factoren: een betere bediening van patiënten én een verhoogde veiligheid van de artsen. Een vaste, centrale stek is daarbij een grote troef. De initiatiefnemers inspireerden zich op de wachtpost in Borgerhout-Deurne (zie onder), de eerste van het land. Ze pasten het concept aan naar hun noden, want de context in Turnhout en omgeving is enigszins anders. Daar gaat het niet om een grootstedelijk gebied, maar om een combinatie van een provinciestad en een landelijke omgeving.

De globale voorbereiding van het project nam twee jaar in beslag. Vooraleer de wachtpost de deuren opende in 2006 verspreidden de initiatiefnemers in samenwerking met de post een folder die bij elke inwoner van de 14 deelnemende gemeenten in de brievenbus terecht kwam. Ook de burgemeesters ondersteunden de bekendmakingcampagne en lieten folders verspreiden via de gemeentehuizen, de bibliotheken, de culturele centra, het OCMW en de zwembaden.

Privébeveiliging De wachtpost ging een partnerschap aan met een privébewakingsfirma. Zij leveren tussen tien uur ’s avonds en acht uur ’s morgens een nachtwaker. Die houdt toezicht en vervult ook een loketfunctie. De bewakingsfirma staat ook in voor de twee wagens met chauffeur. De chauffeurs hebben ervaring met de streek en hebben een goed oog voor veiligheid. Ze houden ook toezicht voor de deur. De huisartsen hebben een draagbaar alarm bij en kunnen hun begeleider verwittigen wanneer ze zich in een gevaarlijke situatie bevinden. Dr. Diercken heeft geen weet van zulke voorvallen. “De begeleiding werkt ontradend en wij voelen ons veiliger. Er is de vervrouwelijking van het beroep, maar zo’n helden zijn de mannelijke artsen ook niet. Tijdens een huisbezoek hebben we bovendien ook administratief werk af te handelen waar we onze gedachten moeten bijhouden. Dat gaat het best in een serene sfeer.”

Huisartsenwachtpost Deurne-Borgerhout

Medewerking van burgemeesters De organisatoren gingen praten met de veertien burgemeesters van de regio. Dr. Paul Diercken, penningmeester van de wachtpost: “We moesten hen overtuigen van de voordelen en hen uitleggen waarom er geen wachtdienst meer op hun eigen grondgebied zou worden georganiseerd.” Voormalig burgemeester van Turnhout, Marcel Hendrickx, was het idee genegen. Hij ijverde ervoor dat de wachtpost een vaste stek kon krijgen op de Blairon-site, een oude legerkazerne in het centrum van Turnhout die omgebouwd is tot een bedrijventerrein.


Chauffeurs van een privébewakingsfirma rijden met deze wagens de huisartsen rond naar de patiënten die niet zelf naar de wachtpost kunnen komen.

In de regio Deurne-Borgerhout verliep de acute gezondheidszorg niet zoals het eigenlijk zou moeten. In plaats van in het weekend aan te bellen bij de dokter van wacht, trokken hoe langer hoe meer patiënten onterecht naar de spoedafdeling. Er stelde zich ook een demografisch probleem: de gemiddelde leeftijd van de huisarts steeg en het beroep vervrouwelijkte. Als vrouw of 50-plusser is het niet altijd even aangenaam om in deze regio midden in de nacht naar een patiënt te trekken voor een huisbezoek. Om deze problemen aan te pakken, kwam er in 2003 een huisartsenwachtpost op één centrale locatie. Dat is makkelijker voor de patiënt, die niet meer moet zoeken wie de dokter van wacht is. Het aantal patiënten dat zich bij de dokter van wacht meldde, steeg op één jaar tijd met 50%. Ook voor de artsen biedt het systeem voordelen: zij doen nu wachten van 12 i.p.v. 24 uur. Eén arts blijft op de centrale wachtpost en één arts gaat op huisbezoek. Voor de huisbezoeken doen de artsen een beroep op een wagen met chauffeur. “De chauffeur zorgt voor een veiliger gevoel, zeker ’s nachts. Bovendien ben je sneller ter plaatse, want je moet niet naar parkeerplaats zoeken”, legt dr. Roger Renders uit, één van de initiatiefnemers van de huisartsenwachtpost. De chauffeur zet de arts af en als de situatie verdacht lijkt, kan de arts vragen om hem/haar binnen de vijf minuten te bellen om te vragen of alles in orde is. Vroeger was er bij 1 op de 150 patiëntenbezoeken een geval van agressie, verbaal of lichamelijk. Nu is dat herleid tot 1 op 2.500.

3

Ziekenhuizen en integraal veiligheidsbeleid Burgers worden mondiger, maar ook verbaal agressiever. Het onthaal en de spoedafdeling van ziekenhuizen kunnen daarvan getuigen. Om nog maar te zwijgen van fysiek geweld, vandalisme en diefstal. De veiligheidsverantwoordelijke in een ziekenhuis, die criminaliteitspreventie moet combineren met tal van andere veiligheidsaspecten, komt vaak pas in actie wanneer er zich ernstige feiten voordoen. Maar van een integraal preventief beleid is meestal nog geen sprake. “Toch doen er zich kansen voor”, zegt provinciaal veiligheidscoördinator Dirk Bogaert. “Ziekenhuizen werken samen. Sommige fuseren op termijn tot één campus. Dan moet er veel gepland worden, onder andere op stedenbouwkundig en mobiliteitsvlak. In dit integraal kader zou ook het veiligheidsbeleid geplaatst kunnen worden. Dan wordt het fundamenteel ingebed in de organisatie. Een gemeente zou dan adviezen kunnen geven en beslissingen kunnen nemen, rekening houdend met het integrale veiligheidsbeleid van het ziekenhuis.” Heeft een lokaal bestuur daar reden toe? Bogaert maakt zich sterk van wel. “Een ziekenhuis past in het gemeentelijk integraal veiligheidsbeleid. Het is vaak een grote

organisatie met tal van functies in interactie met de omgeving. Een ziekenhuis is niet alleen een zorgverstrekker, maar ook een belangrijke werkgever, het is een bedrijf waar dagelijks goederen worden geleverd en het heeft vaak een pedagogische functie. Dit heeft zijn invloed op milieu, mobiliteit en de openbare veiligheid. Een hospitaal is een open instelling die niet alleen patiënten, bezoekers, personeelsleden en leveranciers ontvangt, ook mensen met minder goede bedoelingen hebben er vaak hun werkterrein. Een veiliger ziekenhuis betekent ook een veiligere gemeente. Werken aan de veiligheid van een ziekenhuis is dus niet enkel de zorg van deze instelling zelf, maar maakt deel uit van het integraal veiligheidsbeleid van een gemeente.” De ziekenhuizen in Aalst, Luik en Oostende werken alvast aan hun veiligheidsbeleid voor morgen. Ondertussen moeten de medische diensten hun dagtaak voortzetten; zieken en gewonden op een kwalitatieve manier verzorgen.

Aalst burgemeester: Ilse Uyttersprot inwoners: 78.000 locatie: Oost-Vlaanderen

Informatie voor iedereen


Het Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis in Aalst bundelt haar krachten met de politie om veiligheidsproblemen binnen het hospitaal aan te pakken. Indien nodig wordt ook het Arrondissementeel Informatiekruispunt (AIK) ingeschakeld.

4

Wie denkt aan geweld in ziekenhuizen, denkt meestal in de eerste plaats aan geweld op de spoedafdeling. Toch is geweld veel ruimer dan dat. “Ook geriatrische patiënten kunnen voor problemen zorgen, als ze door hun ziektebeeld of door hun medicatie last krijgen van waanbeelden en agressief reageren op het verzorgend personeel”, legt Jan Roose uit, veiligheidscoördinator van het Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis in Aalst. “In dat geval spreekt men van pathologische agressie.” Via een intern cascadesysteem wordt ieder veiligheidsincident opgevolgd, zodat men de gevolgen voor de medewerkers kan indijken. Als iemand de alarmknop induwt, worden de psychiatrie en intensieve zorgen verwittigd. Of de politie erbij gehaald wordt, is een inschatting van het moment zelf.

Provinciaal ziekenhuisnetwerk Het OLV-ziekenhuis maakt deel uit van het provinciaal ziekenhuisnetwerk, waarbij elk ziekenhuis een veiligheidsverantwoordelijke heeft. Als die informatie wil doorgeven aan andere ziekenhuizen, dan contacteert hij per mail het AIK van zijn arrondissement (Gent, Dendermonde of Oudenaarde). Zij waarschuwen dan via hun e-mailnetwerk de andere ziekenhuizen. “Toen bijvoorbeeld een patiënt verdween van wie het medisch verblijf noodzakelijk was, werd eerst de lokale politie opgetrom-

meld. Omdat weggelopen patiënten vaak proberen een trein of een bus te nemen, gaf de politie het signalement van de verdwenen patiënt door aan de NMBS en De Lijn. Dat leverde geen resultaat op, dus werd het informatienetwerk ingeschakeld”, vertelt Jan Roose.

Overleg Het hele jaar door is er een goed contact tussen de lokale politie en het ziekenhuis. Eén tot twee maal per jaar komen ze samen voor een evaluatievergadering. Dan gaan ze op zoek naar een gemeenschappelijke aanpak voor bepaalde fenomenen. Zo worden op de personeelsparking bijvoorbeeld gemeenschapswachten ingeschakeld als zich daar stelselmatig problemen voordoen. Ook worden de registratielijsten van gevallen van geweld vergeleken. Meestal heeft het ziekenhuis meer feiten geregistreerd dan de politie. Niet iedereen besluit namelijk daadwerkelijk aangifte te doen voor een klein voorval, of men doet aangifte bij een andere lokale politie.

Arrondissementeel Informatiekruispunt De provincie Oost-Vlaanderen nam het initiatief om een informatienetwerk op te richten. In dit netwerk zijn alle ziekenhuizen van de provincie Oost-Vlaanderen, de drie Oostvlaamse AIK’s (Arrondissementeel Informatiekruispunt), en de betrokken lokale politiediensten vertegenwoordigd. De lokale politie of een ziekenhuis meldt veiligheidsproblemen aan het AIK, dat op zijn beurt de informatie controleert en verder verspreidt. Ziekenhuizen zorgen zelf voor de interne doorstroming van die informatie, die preventief kan aangewend worden. “Het informatienetwerk dient om nuttige informatie met elkaar te delen. Het AIK is dus zeker niet het kanaal om een dringende politietussenkomst te vragen. Wanneer een ziekenhuis een dringende vraag tot interventie heeft, dan moet het ziekenhuis de 101 verwittigen,” zegt Carolien Vander Linden, diensthoofd van het AIK Dendermonde.

Luik burgemeester: Willy Demeyer inwoners: 189.000 locatie: Luik

Stad begeleidt de preventie in ziekenhuizen

“Patiënten bij hun opname informeren over elementaire veiligheidsmaatregelen, is één van de belangrijkste preventiemaatregelen die men kan toepassen.” Bénédicte Biron, Cap Sécurité

In ziekenhuizen zou rust moeten heersen. Dat is nochtans niet altijd het geval. In 2005 werden er 3.942 feiten van afpersing, diefstal en vandalisme geregistreerd in de Belgische ziekenhuizen en poliklinieken. Luik mikt voluit op preventie. Patiënten en verplegend personeel die worden aangevallen, vandalisme, voorwerpen die uit de kamers verdwijnen, diefstal van medisch materiaal: ziekenhuizen worden dagelijks geconfronteerd met deze criminaliteitsfenomenen. Het is een traumatiserende ervaring voor de slachtoffers en negatief voor het imago van het ziekenhuis in kwestie. Tien jaar geleden zijn de Luikse ziekenhuizen daarom naar het stadsbestuur gestapt om over deze criminaliteitsproblemen te praten. “In 1998 stelden we een stand van zaken op van de situatie in de verschillende ziekenhuizen van Luik. Het doel: bestuderen wat er al bestond op vlak van preventie en de moeilijkheden opsporen. Vervolgens werkten we een typeformulier uit om de ziekenhuizen te helpen bij het in kaart brengen van de problemen. De grootste bezorgdheid ging uit naar de diefstal van spullen van de patiënten (geld, GSM), want ook al hebben sommige ziekenhuizen kastjes die op slot kunnen worden gedaan, ze worden niet altijd gebruikt”, legt Bénédicte Biron van de dienst Cap Sécurité uit. Daarnaast kwam er een informatieen sensibiliseringsgroep bestemd voor het ziekenhuispersoneel.

De patiënt sensibiliseren Er werd een brochure uitgegeven met de elementaire veiligheidsmaatregelen voor het medisch korps, maar ook voor de patiënten. “De juiste informatie geven aan de patiënt door hem bij zijn opname de brochure te geven, is één van de belangrijkste preventiemaatregelen die men kan toepassen. Maar dat is niet altijd eenvoudig. Want wanneer iemand gehospitaliseerd is en al verzwakt is, valt het niet altijd in goede aarde als hij wordt aangesproken over maatregelen die hij kan nemen tegen diefstal. Daarom proberen wij er altijd voor te zorgen dat de folders een knipoog bevatten en niet te alarmerend zijn.” Volgens de lokale politie van Luik werden er in 2004 399 criminaliteitsfeiten in ziekenhuizen aangegeven, tegenover 253 in 2006. “De cijfers dalen, maar we kunnen moeilijk zeggen aan welke actie deze daling toe te schrijven is. Aan de andere kant moeten de ziekenhuizen het hoofd bieden aan een nieuw fenomeen: de agressiviteit van de patiënten of van hun familieleden tegenover het medisch korps, waar wij akte van nemen in geval van bedreigingen of slagen en verwondingen. Wij moeten waakzaam blijven opdat de geleverde inspanningen hun vruchten blijven afwerpen”, besluit Bénédicte Biron.

Goede praktijken uitwisselen

Met een affiche worden patiënten vriendelijk aangespoord om diefstal niet in de hand te werken.

Wachtpost In Luik heeft de huisartsenkring een wachtpost aan de Quai Van Beneden opgericht. De wachtpost is voorzien van bewakingscamera’s en een veiligheidssas en is zo uitgerust dat de patiënten optimaal kunnen worden ontvangen. In de post zelf vinden 70% van de nacht- en weekendconsultaties plaats. De overige 30% van de prestaties zijn huisbezoeken. Daarbij is de dispatching heel waakzaam voor verdachte oproepen. De huisartsen die dit wensen kunnen beschikken over een GSM met alarmknop en localisatiesysteem. Eventueel kunnen zij de begeleiding inroepen van de ordediensten voor een bezoek dat risico’s zou kunnen inhouden. De wachtpost wordt gefinancierd door het Riziv in het kader van een subsidie van de FOD Volksgezondheid.


Bénédicte Biron en één van haar collega’s van de gemeentelijke dienst, Cap Sécurité, organiseren deze informatiegroep twee keer per jaar om zowel op juridisch als op technisch vlak verduidelijking te kunnen brengen over ziekenhuiscriminaliteit. De preventiedienst van de politie van Luik staat hen hierin bij. Ook het parket neemt soms deel aan deze vergaderingen, vooral dan om juridische kwesties aan te stippen. “Op deze informatiesessies kunnen de politie en de verantwoordelijken van de ziekenhuizen goede praktijken uitwisselen. En net dit verrijkt deze vergaderingen.” Medisch personeel is zich steeds bewuster van het probleem. Waardevolle voorwerpen worden steeds meer opgeborgen in de kasten, er worden alarmen geïnstalleerd op diefstalgevoelige plaatsen, lokalen worden afgesloten van zodra zij ’s avonds niet meer gebruikt worden. Bepaalde ziekenhuizen gebruiken camera’s, maar niet iedereen is hier voorstander van (kwestie van de bescherming van de persoonlijke levenssfeer). Anderen opteren voor badges om het medisch korps te identificeren. Het preventiebeleid is dus niet uniform. “Het is redelijk ingewikkeld. Niet iedereen is het om strategische redenen eens over de terminologie. Sommigen willen niet spreken over criminaliteitspreventie, want dat is delicaat voor het imago van de instelling. Zij hebben het liever over delinquentie.”

5

Oostende burgemeester: Jean Vandecasteele inwoners: 69.000 locatie: West-Vlaanderen

Verbouwen en beveiligen met een typedossier AZ Damiaan is een fusie van twee ziekenhuizen. Samen bouwen ze een nieuwe, gemeenschappelijke campus, waarbij heel wat aandacht uitgaat naar de veiligheid (security) van haar 1.300 “Als je wilt weten medewerkers. hoe goed alles in een ziekenhuis is afgesloten, moet je bij de schoonmaakdienst zijn.” Frank Goeminne, Directeur Veiligheid en Milieu AZ Damiaan

Bij particuliere woningen is technopreventief advies relatief eenvoudig. “AZ Damiaan is een bedrijf met 1.300 mensen dat 24 uur op 24 draait. Daar liggen de zaken anders”, zegt Directeur Veiligheid en Milieu Frank Goeminne. Daarom stelde een werkgroep een typedossier op voor de verbouwingsplannen. Die werkgroep bestond uit, het technische diensthoofd, een medewerker van de inkombalie als ervaringsdeskundige met agressieve bezoekers, de beheerder van het toegangscontrolesysteem, een zorgcoördinator en een vertegenwoordiger van de schoonmakers. “De schoonmaakdienst werkt heel vroeg en is dan alleen in het ziekenhuis”, zegt Frank Goeminne. “Als je wilt weten hoe goed alles in het ziekenhuis is afgesloten, moet je bij hen zijn.”


Van praatbarak tot actieplan

6

De werkgroep kreeg enkele opdrachten mee. Kort samengevat waren dat de buitenschil afbakenen en technisch haalbare voorstellen doen om de interne beveiliging te organiseren en zo te bepalen tot waar iedereen binnen mag. Daaruit werden toegangsprofielen afgeleid waardoor er meteen ook controle op de inkomende stromen is. Daarnaast luisterde de werkgroep naar de specifieke vragen van de verschillende departementen. “De verpleegkundigen vormen binnen het ziekenhuis een zeer belangrijke groep hoogopgeleide mensen die technisch gecompliceerde handelingen bij patiënten uitvoeren. Agressieve patiënten of bezoekers die buiten de uren komen, belasten hun taken nog extra.” De verpleging droeg zelf enkele ideeën aan. Dat resulteerde in een strikte controle op de bezoekuren, het afsluiten van de ‘hot floor’ - dat zijn de plaatsen waar technische verrichtingen worden uitgevoerd, zoals de afdeling medische beeldvorming en intensieve zorgen, het operatiekwartier en spoed - en het fysiek afsluiten van bepaalde afdelingen op zeer vaste uren.

16 beveiligingsmaatregelen Bij het opmaken van de plannen gaf de politie advies op gebied van technopreventie en de brandweer informatie over hoe toegangscontrole in overeenstemming te brengen is met brandveiligheid, zoals bepaald in het KB van 6 november 1979. Met alle adviezen, verplichtingen en voorstellen maakte de werkgroep een principevoorstel, waaruit een lijst met 16 beveiligingsmaatregelen volgde. Die werd met het directiecomité besproken en aanvaard. Het architectenbureau en het studiebureau goten de lijst in een lastenboek. Zo komt er een gepersonaliseerde toegangstool. Die tool dient niet enkel om personeelsleden automatisch en handenvrij toegang te verlenen tot zones en afdelingen

waar ze mogen komen. Meteen functioneert het ook als instrument voor tijdsregistratie, om de eigen computer aan te zetten, als toegangscode voor lockers en betaalinstrument in het ziekenhuisrestaurant of als toegang tot de parkeertorens of om je gepersonaliseerde kledij uit de muur te halen. Het blijft met de transponder nog altijd zaak om geen onbevoegde in het kielzog mee in afdelingen te laten binnenglippen. Het systeem is niet goedkoop, maar het biedt voordelen op sleutels. “Verloren sleutels kosten het ziekenhuis jaarlijks 6.000 euro. We gaan eenmalig alle personeelsleden een gratis toegangstool geven. Spelen ze hem kwijt dan kost hen dat 50 euro voor een nieuwe. Op termijn zal er een terugverdieneffect zijn en de afschrijving van het systeem zou ook financieel voordeliger zijn dan de jaarlijkse sleutelkost. Bovendien, een verloren transponder deactiveren we onmiddellijk.” Er komen ook stille alarmen, zowel vaste drukknoppen als meeneembare alarmknoppen. Verder komen er technische alarmen, beveiligde lockers voor het personeel en lockers in patiëntenkamers. “Er zal ook een koppeling tussen het toegangsysteem en de brandcentrales zijn. Bij brand moeten sommige deuren immers automatisch open gaan.” Camerabewaking met traceringsystemen voor goederen en personen staat ook op de planning. Inbraakdetectie en bewegingsdetectoren zullen los staan van toegangscontrole. Personeel komt binnen langs deuren, insluipers proberen dat ook via ramen. Het uitgangspunt van al deze veranderingen is de controle op bewegingen in het gebouw. Dankzij verplaatsbare wanden en snel in te stellen nieuwe zones zal de inrichting gemakkelijk moduleerbaar zijn en toch veilig blijven. Midden 2012 opent het nieuwe ziekenhuisgebouw haar deuren.

De verpleging pleitte zelf voor het afsluiten van de ‘hot floor’ (hier in aanbouw).

Agressieprotocol Een veilig gebouw beperkt de risico’s op diefstal en agressie. Daarnaast kregen verpleegkundigen uit risicoafdelingen, zoals spoed, geriatrie en psychiatrie, alvast opleidingen over omgaan met agressie. Twee personen volgden ook een programma ‘train-the-trainer’. Ondertussen stelde het ziekenhuis ook een intern agressieprotocol op. De gedragslijn schrijft voor hoe het personeel zich moet opstellen bij probleempatiënten en welke middelen ze tot hun beschikking hebben. Zo kunnen ze eventueel toeslagen aanrekenen of patiënten zelfs uit het ziekenhuis ontslaan. Er wordt daarbij altijd rekening gehouden met de gezondheidstoestand van de patiënt in kwestie. Het ziekenhuis stapte ondertussen in ‘Project 500’, een doorgedreven opleiding over omgaan met destructief gedrag.

Kort ADVP - Dienstverlening Binnenlandse Zaken breidt uit Vzw Bin houdt op te bestaan. De Algemene Directie Veiligheid en Preventie neemt zijn taken over en bouwt haar eigen dienstverlening rond buurtinformatienetwerken verder uit. Zo blijft de informatieverspreiding en de verdeling van de stickers gegarandeerd. De website www.buurtinformatienetwerken.be zal blijven bestaan. ADVP bekijkt momenteel of zij hem overnemen of integreren in de eigen website. De vzw zorgde ook voor provinciale contacten en overleg. Daarom richt ADVP provinciale werkgroepen op. Kandidaten voor deze werkgroepen mogen zich nog altijd melden. Wat het al bestaande takenpakket betreft, gaat ADVP de beperkte werkgroep BIN omvormen tot een begeleidingscommissie. Die zal twee keer per jaar samen komen en bestaan uit vertegenwoordigers van lokale en federale politiediensten, BIN-coördinatoren en mensen uit de privésector. De begeleidingscommissie zal als klankbord voor het BIN-beleid fungeren en adviserend optreden. Een aandachtspunt is alvast de werking van de CIC’s (de 101-centrales) in de BIN-communicatie. Meer info: [email protected] of 02 557 33 65

Mechelen - Heropstart BIN-Z In de vorige Besafe Bulletin kon u het verslag lezen over de succesvolle werking van het BIN-Z in Ieper. De stad Mechelen meldt ons dat zij in het najaar hun BIN-Z opnieuw hebben opgestart. Het BIN-Z Mechelen ging in 2004 een eerste keer van start met zo’n 220 leden. Het netwerk werd in 2007 stopgezet door problemen met de technische en de administratieve ondersteuning. Op dat moment telde het nog 168 leden.

Het college van burgemeester en schepenen zette op 22 augustus het licht op groen om het BIN-Z opnieuw op te starten. Net als in Ieper heeft het tot doel dat zelfstandigen elkaar via de politie verwittigen van diefstal, oplichting, abnormaal gedrag en onveilige situaties. Ook werkt het met een sms- en een e-mailsysteem. Korte en snelle berichten gaan via sms en de langere en minder dringende informatie kan in een e-zine worden verzonden. Voorheen gebruikte het BIN-Z een telefoonsysteem. Dat had als nadeel dat de kwaliteit van de ingesproken berichten laag was, te wijten aan onvolledige informatie en storende achtergrondgeluiden. Een zelfstandige kan bovendien niet altijd de telefoon opnemen als hij met klanten bezig is. In tegenstelling tot in Ieper is de deelname volledig gratis. De stad draagt de kosten van 12 euro per aangesloten lid. Bij de effectieve opstart telde het BIN-Z meteen 500 leden. De coördinator van het project is Koert Hendrickx van de dienst preventie en veiligheid. De gemandateerde politieambtenaar is commissaris Rony Verlinden. Meer info: [email protected] of 015 29 83 92

Gent - Criminaliteit daalt Het aantal strafbare feiten ging in Gent met 4,6% omlaag, zo blijkt uit de lokale criminaliteitscijfers. Burgemeester Daniël Termont meldt fier “de veiligste grootstad van Vlaanderen te zijn”. Inbraken in woningen daalde met 20%. Het aantal autodiefstallen nam verhoudingsgewijs evenveel af. Wel stijgt het aantal gevallen van vandalisme en straatroof. De straatrooffeiten stegen met ruim 30% van 165 naar 217 aangegeven gevallen. “Vandalisme en straatroof zijn opgenomen als aan te pakken prioriteit van het nieuwe zonaal veiligheidsplan voor de periode 2009-2012”, meldt Termont via zijn woordvoerder. “Dat garandeert een doelgerichte, stapsgewijze manier van werken met aantoonbare resultaten. Natte vingerwerk is met andere woorden uit den boze.”

Colofon Verantwoordelijke uitgever: Jérôme Glorie, Directeur-generaal Veiligheid en Preventie (ADVP), Waterloolaan 76, 1000 Brussel

Redactieraad: ADVP: Gunter Ceuppens (Dienst Beleid Integrale Veiligheid), Ann Cossement (Externe communicatie), Bert Hoffer (Directie Private Veiligheid), Jérôme Glorie (Directeur-generaal), Anne Laevens (Directie Politiebeheer), Jo Vanhecke (Voetbalcel), Philip Willekens (Directie Lokale Integrale Veiligheid)

Realisatie en teksten: Kluwer (Nathalie Cobbaut, Sandra Evrard, Bart Janssen, Annelien Keereman)

Website: www.besafe.be

Foto’s: AZ Damiaan, gemeente Chaudfontaine, Huisartsenwachtpost regio Turnhout, Shutterstock, stad Luik, stad Roeselare


Abonnement en redactieadres: FOD Binnenlandse Zaken, Algemene Directie Veiligheid en Preventie, Ann Cossement, Waterloolaan 76, 1000 Brussel, [email protected], 02 557 33 53

7

Het woord is aan u Moeten artsen zelf hun eigen veiligheid organiseren? In hun kabinet en tijdens huisbezoeken krijgen artsen te maken met lastige en soms ronduit agressieve patiënten, vooral tijdens wachtdiensten. Moeten zij zelf voor hun veiligheid instaan of verdienen artsen een aparte plaats in uw lokaal veiligheidsbeleid? “Aan de artsenkring heb ik bijzondere bescherming voorgesteld voor hun wachtrondes.”

Chaudfontaine — Bescherming op maat

Voor Daniel Bacquelaine, burgemeester van Chaudfontaine (21.000 inwoners) en arts van opleiding, moeten de huisartsenkringen ondersteund worden en de veiligheid van de artsen Daniel Bacquelaine, bij elk geval apart worden beschouwd. Burgemeester Chaudfontaine

Heeft u bijzondere maatregelen genomen om de veiligheid van de huisartsen tijdens hun wachtdiensten te garanderen? Bacquelaine: “Vier jaar geleden heb ik de huisartsenkring, waartoe onder andere de gemeente Chaudfontaine behoort, bijzondere bescherming voorgesteld voor hun wachtrondes. Er werd hier nooit een aanvraag voor ingediend, aangezien wij op het grondgebied nooit ernstige gevallen van agressie hebben gekend. Afgezien daarvan heb ik de huisartsen gemeld dat, wanneer hun veiligheid tijdens een huisbezoek in gevaar is, zij een beroep konden doen op de politiediensten. Deze begeleiding moet de risico’s op agressie verminderen, maar elk geval moet afzonderlijk ingeschat worden.”


Functioneert het systeem van artsenkringen naar behoren? Bacquelaine: “De AGCCT (Association des généralistes de Chaudfontaine – Chênée – Trooz) verenigt 58 huisartsen en is in drie sectoren onderverdeeld. Elk van de sectoren kreeg een eigen oproepnummer toegekend. Het Riziv heeft een financiering toegekend aan de kringen om het administratief werk dat gepaard gaat met de organisatie van deze wachtdiensten te organiseren en dit systeem draait goed.”

8

Hoe kan de veiligheid van de huisartsen nog worden verbeterd? Bacquelaine: “Een mogelijke piste is om de toepassing van de derdebetalersregeling tijdens de wachtdiensten te vergemakkelijken. Op die manier hebben artsen minder geld op zak, want dit is een bron van agressie. De huisartsen die dit systeem toepassen, moeten de getuigschriften voor verstrekte hulp bewaren en deze terugsturen naar de respectieve verzekeringsinstellingen, wat wel administratief werk met zich meebrengt. Daarbij is er een gecentraliseerd systeem nodig om de getuigschriften te versturen.”

Neem het woord: Besafe Bulletin is een uitgave van de Algemene Directie Veiligheid en Preventie, die hiermee de lokale dynamiek inzake veiligheid en preventie wenst te bevorderen. Besafe Bulletin is een forum waar ideeën van burgemeesters elkaar ontmoeten.

“We moeten verzekeren dat artsen hun preventie maatschappelijk Na enkele incidenten met huisartsen sloten poli- belangrijke werk tie en artsen in Roeselare (56.000 inwoners) een kunnen uitvoesamenwerkingsprotocol af. Het aantal gevallen ren.”

Roeselare — Politiebegeleiding als

van agressie tegen artsen nam meteen af.

Luc Martens, “Veiligheid is niet enkel een zaak van de politie”, opent Burgemeester Luc Martens. “Elke burger moet zich inzetten voor zijn Roeselare eigen veiligheid door wat ik noem ‘aandachtig gedrag te ontwikkelen’. Zo ook artsen. We merkten dat sommige artsen problemen snel relativeren. Daarin schuilt wel het gevaar van banaliseren. Zo krijgen we geen globaal beeld. Het incident dat in de media verscheen, fungeerde als katalysator voor de ideeën die stilaan vorm kregen. Vreest een huisarts van wacht problemen bij een huisbezoek, dan gaat een politiepatrouille mee.” Wat is uw plaats in het verhaal? Martens: “Als voorzitter van het politiecollege en door mijn goede contacten met de artsenverenigingen van de streek, was het vanzelfsprekend dat ik het dossier inhoudelijk opvolgde. Met de burgemeesters binnen de eigen politiezone heb ik afspraken gemaakt over het protocol tot preventieve begeleiding van de huisarts van wacht.” Wat zijn de voordelen van het protocol? Martens: “Ik kan het belang van goede afspraken niet genoeg benadrukken. Dat voorkomt overbelasting bij de politie. De artsen maken zo een goede risicoinschatting en registreren bovendien veel bewuster gevallen van agressie. Het is een goed systeem dat ik ook andere burgemeesters durf aanraden.” Wat is uw pleidooi daarbij? Martens: “De tussenkomst van artsen is soms van vitaal belang. We moeten verzekeren dat zij hun maatschappelijk belangrijke werk kunnen uitvoeren. Dat staat nog los van de dienstverleningsplicht die artsen hebben.” Zie ook “De Politie toert mee” op p. 2.

In elke aflevering van Besafe Bulletin vindt u beleidstips om de lokale veiligheid te verhogen. Ook u kunt aan uw collega’s uw preventiebeleid toelichten. Uw inbreng is steeds welkom bij Ann Cossement, verantwoordelijke externe communicatie: FOD Binnenlandse Zaken, Algemene Directie Veiligheid en Preventie, Waterloolaan 76, 1000 Brussel; E-mail: [email protected]; T 02 557 33 53

BESAFE BULLETIN. Artsen beschermen. VOOR BURGEMEESTERS voor een lokaal preventie- en veiligheidsbeleid

Recommend Documents