Berichten. SECTOR- SPECIAL Fruit

Berichten

Buitenland Fr

ui

t

S SP EC EC TO IA RL

Voor de Nederlandse agribusiness | jaargang 35, nummer 11, november 2009

• Brazilië: opkomst van de varkenssector • Kees Oomen (directeur AKV): samen internationaal sterk • Noord-Ierland: interessante nichemarkt

Foto van de maand

Een foto zegt soms meer dan duizend woorden. En dan vooral foto’s die vooruitstrevende staaltjes agri-techniek laten zien. Stuur uw beste foto op en omschrijf kort waarom deze de titel ‘foto van de maand’ verdient. E-mail: [email protected]

Het rode goud SVZ Groente- en Fruitverwerking is sterk in productontwikkeling en innovatie. Commercieel directeur Edgar Biemans: “Als je in samenspel met je afnemers specialiteiten kunt ontwikkelen, dan weet de internationale

een lucratieve zaak.” Lees meer op pagina 12 en 13 van de special.

Foto met dank aan SVZ

afnemer je echt wel te vinden en blijft export

Deze maand in

Berichten Buitenland

2

Het Braziliaanse varken komt er aan! Varkenssector maakt zich op voor de export

‘Mkb verenigt u, voor buitenlands

6 8

succes!’



5 De rondgang...



5 Column



11 Kort Graag…



12 Korte berichten uit het buitenland



17 Exportise



18 Nieuws



19 Externe marktrapporten op internet



20 LNV-afdelingen in het buitenland

Interview met Kees Oomen, directeur van de directie Agroketens en Visserij

Noord-Ierland: inspelen op consumptietrends

Omslagfoto Braziliaanse varkensboerderij. Foto: Bart Vrolijk

Fresh from Holland spreekt aan

Colofon Berichten Buitenland is bestemd voor het Nederlandse agrarische bedrijfsleven en is een uitgave van de directie Agroketens en Visserij van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Het doel is informatieverstrekking over relevante ontwikkelingen op agrarisch handelsgebied, buitenlandse markten, handelsbemiddeling enzovoort. De LNV-afdelingen in het buitenland dragen in sterke mate bij aan de berichtgeving in dit blad. Er wordt gedrukt op een chloorarme papiersoort, in een inktbesparend FM-raster. Er wordt verzonden in recyclebare sealbags. Uitgever Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Directie Agroketens en Visserij www.berichtenbuitenland.nl Redactieadres Redactie Berichten Buitenland T.a.v. Sabine Hoff Postbus 20401 2500 EK Den Haag Tel. +31 (0)70 378 52 59 E-mail: [email protected] Het overnemen of vermenigvuldigen van artikelen uit dit blad is alleen toegestaan onder vermelding als volgt: Berichten Buitenland, [maand/jaar], [pagina’s].

Informatie en abonnementen Voor informatie over artikelen of een (gratis) abonnement kunt u contact opnemen met Jacques Verbeek Tel. +31 (0)70 378 40 64 Fax +31 (0)70 378 61 23 E-mail: [email protected] Realisatie JackieWorks / geschreven en gedrukt Aan dit nummer werkten mee: Joost Brantjes, Peter Breedveld, Frits H. Emmerik, Alexandra Feekes, Jaap Holwerda, Willem Lageweg, Hans van der Lee, Jacqueline Rogers, Adrie de Roo, Bart Vrolijk, Tineke Zwitser. Opmaak

ontwerpers die meedenken.nl

Druk Den Haag Offset ISSN 0920 – 0975 De informatie, meningen en opinies in dit blad worden naar voren gebracht buiten verantwoordelijkheid van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

De directie Agroketens en Visserij (AKV) is verantwoordelijk voor het nationaal en internationaal beleid voor de agrarische- en visserijketen. Deze directie richt zich dus op álle schakels van de productieketen en handel. AKV ontwikkelt beleid voor een duurzame, innovatieve en daarmee sociaal-economisch sterke landbouw- en visserijketen. Dit in harmonie met andere functies op ecologisch gebied en de maatschappelijke omgeving, zoals het klimaat en het energievraagstuk, de kwaliteit van de ecosystemen die vis voortbrengen (duurzaam beheer van visbestanden), de diergezondheids- en welzijnsvraagstukken in de veehouderij, de kwaliteit van bodem en milieu (gewasbescherming en het vraagstuk van de mest). Het Europese beleid biedt AKV een belangrijk kader voor de ontwikkeling van nationaal beleid. De directie is sterk internationaal georiënteerd en levert inhoudelijke bijdragen in Europees en mondiaal verband. Bijvoorbeeld voor (Europees) fytosanitair beleid, visserijbeleid en landbouwmilieubeleid. Daarnaast bevordert de directie de markttoegang voor de Nederlandse producten en het opheffen van handelsbelemmeringen.

Varkenssector maakt zich op voor de export

Het Braziliaanse Varkensvlees wordt in Brazilië voornamelijk geproduceerd voor de lokale markt. De export is nog van geringe betekenis. Maar zoals de pluimvee-industrie al jaren geleden soepel de sprong naar export maakte, zo zal dit ook met varkensvlees gebeuren.

De Braziliaanse varkenssector is vooralsnog

­speculeren op de internationale valuta-

behouden hun eigen merken, maar zijn

sterk nationaal gericht. Er is een sterke

markt. Het bedrijf stond aan de rand van de

samengegaan in het nieuwe bedrijf Brasil

­binnenlandse vraag. De productie is voor-

afgrond en er leek geen uitweg. Die werd

Foods. Na oliegigant Petrobras en mijnbou-

namelijk geconcentreerd in het zuidelijke

toch gevonden: nota bene in een fusie

wer Vale is Brasil Foods de derde grootste

deel van het land, grofweg ten zuiden van

met aartsrivaal Perdigão. Beide bedrijven

exporteur van Brazilië.

São Paulo. Deelstaat Santa Catarina is de grootste producent. De sector bestaat overwegend uit kleine en middelgrote gezinsbedrijven, die doorgaans via inte­gratie werken voor de grote vleesindustrieën. De belangrijke productiekostenfactor voer is tegen lage prijzen beschikbaar; Brazilië kent een gigantische soja- en ­maïsproductie. De productie van varkensvlees steeg van 2,6 miljoen ton in 2004 tot 3,0 miljoen ton in 2008. Daarvan werd in 2008 0,53 miljoen ton geëxporteerd, ofwel 17%. Met andere woorden: 83% is bestemd voor de binnenlandse markt. Bijna de helft van de export gaat naar Rusland, gevolgd door Hongkong (20%) en Oekraïne (9%). Hoewel de export en het aantal bestemmingen relatief beperkt is, is de export in de afgelopen 12 jaar vertienvoudigd.

Brasil Foods Wie in Brazilië ‘varkensvlees’ zegt, zegt Sadia en Perdigão. Deze twee vleesgiganten beheersen sinds jaar en dag de productie en verkoop van (verwerkt) varkensvlees. Jarenlang beconcurreerden deze aarts­rivalen elkaar op het scherp van de snede, waarbij Sadia twee jaar geleden zelfs een vijandelijk overnamebod op Perdigão uitbracht. Dat wist laatstgenoemde ternauwernood af te slaan. Sindsdien is veel veranderd. Sadia kwam halverwege 2008 plotsklaps in grote problemen door pagina 

varken komt er aan! Nederlandse producent Eén van de producenten voor Brasil Foods is de Nederlander Roelof Rabbers in Palmeira, deelstaat Paraná. Het bedrijf heeft 850 zeugen, in vrij open stallen. De zeugen liggen in afzonderlijke kooien, de biggen worden in groepshuisvesting gehouden. Door de open stallen is de gezondheid van de dieren beter dan in Nederland, aldus de boer. ­Rabbers werkt voor Perdigão, dat de varkens, het voer en de dierenarts levert. Het risico ligt volledig bij Perdigão. In feite verhuurt ­Rabbers zijn stallen en arbeid aan de ­multinational, die een vaste prijs betaalt

‘Open stallen zorgen voor een betere gezondheid’.

wanneer de biggen het bedrijf verlaten.

worden nageleefd, verwijst hij naar het land

Rabbers heeft ook 16 hectare maïs. Dat

der fabelen.

wordt niet gebruikt als voer op het eigen bedrijf, maar verkocht aan derden. Tijdens

Dierenwelzijn

het bezoek aan zijn bedrijf klaagde Rab-

In Brazilië is dierenwelzijn geen issue op de

bers over traagheid waarmee de gemeente

wijze waarop hieraan in Nederland invulling

milieuvergunningen afgeeft nu het bedrijf

wordt gegeven. Het onderwerp staat vooral

wil uitbreiden. Het beeld dat in Brazilië

in het licht van een beter economisch resul-

boeren een kostenvoordeel zouden hebben

taat voor de ondernemer. Onderzoek door

omdat milieuregelgeving niet streng zou

het Braziliaanse landbouwkundig instituut

Topigs do Brasil interview met Hermanus Wigman, algemeen directeur “We zijn opgestart in 1994 met de import van dieren. Topigs do Brasil heeft een marktaandeel van 25% en is de tweede in de markt. We hebben 70 werknemers en de omzet is rond de € 11,6 miljoen. Brazilië is één van onze belangrijkste markten. Het is een professionele markt, met een moderne varkenshouderij waar onze producten goed passen. Veterinaire eisen bij de export en import van fokmateriaal zijn een probleem. Dit maakt uitwisseling van genetisch materiaal tussen Brazilië en andere landen moeilijk. Foto’s: Saulo Cruz

Het beperkt ook de groeimogelijkheden in Latijns-Amerika en maakt het moeilijk de fokpopulaties in Brazilië goed te koppelen aan die van de rest van de Topigs-organisatie. Onze belangrijkste concurrenten zijn PIC, DanBred, PenArLan en Genetic Pork. PIC is de marktleider met 35%.”

Berichten Buitenland | nummer 11, 2009 | pagina 

‘

Voor wie zijn product in Brazilië overal verkoopt, is het een kleine stap naar de wereldmarkt.

’

Embrapa richt zich dan ook vooral daarop.

een hogere productie tegen concurrerende

Volgens José Garcia Marques, hoofd

Een technisch rapport uit juni 2009 beschrijft

prijzen. Beter management ter voorkoming

­strategie van het Braziliaanse ministerie van

de welzijnsomstandigheden van varkens

van besmettelijke dierziekten zal bijdragen

Landbouw, heeft Brazilië over tien jaar niet

­tijdens transport naar het slachthuis. Daarbij

aan vergrote markttoegang in andere lan-

alleen 90% van de wereldmarkt voor pluim-

is gekeken naar afstand, aantallen dieren

den. Uit ervaring in de pluimveesector wordt

veevlees en 61% van rundvlees, maar ook

per vrachtwagen en temperatuur tijdens

duidelijk dat het een kleine stap is naar de

21% van de wereldmarkt voor varkensvlees.

transport. Het rapport concludeert dat een

wereldmarkt, voor wie in staat is een goed

Kortom: het Braziliaanse varken komt er aan.

hoge mate van stress bij varkens tijdens het

product tot in de uithoeken van het uitge-

transport resulteert in een lagere opbrengst

strekte Brazilië te verkopen.

en een slechtere vleeskwaliteit. Reden

De overheid bevestigt dat beeld. ­

Bart Vrolijk, LNV-Raad Brasília

genoeg om iets aan dierenwelzijn te doen.

Vooruitzichten

Vakbeurs

Na het topjaar 2008 kent de Braziliaanse

Nieuwsgierig geworden om met eigen ogen de ontwikkelingen in de Braziliaanse varkens­

varkenshouderij momenteel een kleine

houderij te zien? Breng dan een bezoek aan de Avesui, de jaarlijkse vakbeurs voor de intensieve

terugslag. De export is door de economische

varkens- en pluimveehouderij. De beurs is van 11-13 mei 2010.

terugval verminderd. De binnenlandse vraag

Meer informatie: www.avesui.com

is echter redelijk op peil gebleven. Brazilië heeft weinig last van de crisis, en voor 2009

Relevante websites

wordt naast 1,5% macro-economische groei,

www.agricultura.gov.br – Braziliaanse ministerie van landbouw

ook een toename van het aantal banen van

www.cnpsa.embrapa.br – Landbouwkundig onderzoek varkens en pluimvee

600.000 verwacht.

www.brasilfoods.com.br – Brasil Foods, moederbedrijf van Sadia en Perdigão

Verdere professionalisering van de varkens-

www.abipecs.com.br – Associatie van producenten en industrie in varkenssector

houderij zal de komende jaren leiden tot pagina 

Een maandelijkse

rondgang langs de Nederlandse agri-vloer

Veldt’s Pannenkoeken Veldt’s Pannenkoeken werd in 1987 opgericht door vader en zoon Veldt. Het bedrijf levert kant-en-klare pannenkoeken,

Column Willem Lageweg MVO-plan vleessector zeer urgent

poffertjes, wafels en crêpes aan horeca-, catering- en institutionele bedrijven.

Economisch gezien is de vleesproductie van cruciaal belang. Bij een groeiende wereldbevolking neemt de behoefte aan dierlijke producten alleen maar

Alex Veldt: “Mijn vader had in het verleden verschillende

toe. Vanuit die kant bezien, lijken er voor de sector veel perspectieven.

horecabedrijven en daar liep hij altijd tegen het probleem

Maatschappelijk gezien verkeert de vleessector echter in grote moeilijkheden.

aan dat de pannenkoeken verschillend van kwaliteit waren.

De productie van vlees zorgt wereldwijd voor circa 12% van de CO2-

Ik volgde in die tijd een koksopleiding en was dus de aan-

uitstoot. Daarnaast draagt de vleesketen bij aan een forse reductie van

gewezen persoon om daarmee aan de slag te gaan. Met

de biodiversiteit. Bovendien is dierenwelzijn een regelmatig terugkerend

als einddoel: een pannenkoek van constante kwaliteit, die

onderwerp van publiek debat. Steeds luider klinkt de roep om een vleestax.

van tevoren is klaargemaakt, geschikt is om in te vriezen én

En steeds meer partijen roepen de overheid op de vleesconsumptie te

opgewarmd kan worden in de oven, koekenpan, bakplaat

ontmoedigen. Duidelijk is dat het kabinet worstelt met nieuwe afwegingen

en magnetron.”

tussen tussen people, planet en profit in deze economisch belangrijke sector.

“Na ongeveer een jaar experimenteren, kwam ik tot een

Hoe begrijpelijk het ook is dat de politiek wordt aangesproken, het

goed resultaat en zijn we begonnen met het opzetten van

bedrijfsleven heeft hier toch de eerste verantwoordelijkheid. Het gaat immers

onze fabriek in Schijndel. Vanaf dat moment zijn we direct

om niets minder dan de toekomst van de sector en die laat je toch niet aan

de boer opgegaan met ons product. In eerste instantie lever-

anderen over? Mijn indruk is dat de sector nog onvoldoende doordrongen

den we alleen aan de horeca, maar we hebben sinds een

is van de ernst van de situatie. Natuurlijk, er zijn allerlei deelinitiatieven,

aantal jaren ook institutionele bedrijven als ziekenhuizen en

bijvoorbeeld op terreinen als dierenwelzijn en voedselveiligheid. Maar een

verzorgingshuizen als klant. Dat is ook mede dankzij het feit

breed gedragen visie op de rol van de vleessector in het licht van de grote

dat we voldoen aan de benodigde hygiënische voorwaar-

people en planet-vraagstukken is er niet. En als die er al is, dan ontbreekt het

den (HACCP en BRC).”

aan een ambitieus plan van aanpak.

“Export van ons product hebben we volgens de ‘heimwee’-

De ernst van de maatschappelijke vraagstukken is zo groot dat een brede

strategie opgestart. We leverden aan horecabedrijven

sectoraanpak absoluut gewenst is. Een aanpak waarin de sector leiderschap

aan de Costa Brava, dat liep en daardoor kochten ook de

toont, waarbij alle partijen van de keten participeren. De sector zal duidelijk

Spaanse groothandels onze producten in. Beursdeelname

moeten maken hoe zij gaat bijdragen aan CO2-reductie, wat men doet aan het

is de volgende stap en zo krijg je voet aan de grond in het

bevorderen van biodiversiteit, welke ketenverantwoordelijkheid men erkent,

buitenland. Deze manier van werken hebben we jarenlang

welke nieuwe stappen men gaat zetten op het gebied van dierenwelzijn

toegepast en nu we meer ervaring hebben, slaan we deze

enzovoort.

stappen over. Nu richten we ons direct op wat de smaak is in een bepaald land. Daar passen we ons product op aan

Ik besef heel goed dat dit geen eenvoudige vragen zijn. Ik weet ook dat

en dan ook gebruiken we de beurzen weer als springplank.

je binnen een sector niet alles kunt afspreken. En ook is mij bekend dat

Dat heeft wel even tijd gekost. Ik zeg altijd dat het drie jaar

Nederland in z’n eentje niet alle wereldproblemen kan oplossen. Maar,

duurt, wil je met succes een product in Nederland introdu-

zoals gezegd: de maatschappelijke impact van vlees is enorm en de

ceren. Als je gaat exporteren, kan het zomaar tien jaar duren

maatschappelijke weerstand tegen de sector neemt met de dag toe. Dat

voordat echt voet aan de grond krijgt.”

roept om leiderschap, om visie en om ambitie. Maatschappelijk verantwoord ondernemen is daarvoor een nuttige formule.

“Nu het economisch minder gaat, zie je dat bedrijven teruggrijpen naar gemak. Hierdoor hebben we het laatste jaar

Willem Lageweg

veel nieuwe klanten gekregen. Bedrijven die de biefstuk van

Directeur MVO Nederland

de kaart halen en weer pannenkoeken gaan serveren.”

[email protected]

www.veldtspannenkoeken.nl

Berichten Buitenland | nummer 11, 2009 | pagina 

Interview met Kees Oomen, directeur van de directie Agroketens en Visserij

‘Mkb verenigt u, voor buitenlands De directie Industrie en Handel is sinds 1 augustus opgegaan in de directie Agroketens en Visserij (AKV). Binnen het ministerie heeft een zogenoemde ‘organische’ reorganisatie plaatsgevonden en zijn de directie I&H, de directie Landbouw en de directie Visserij samengevoegd. Aan het roer van de nieuwe directie staat Kees Oomen, voormalig directeur van de directie Landbouw.

de voor hem soms onoverzichtelijke verhoudingen in de agrofoodsector. De sector bestaat voornamelijk uit mkb-bedrijven en er zijn wel koepels, maar de samenwerking zou inzichtelijker kunnen zijn. Wie overkoepelt nou wat, wie speelt welke rol? Oomen gelooft dat er veel voordeel te behalen valt als het mkb zich meer gezamenlijk inspant om de samenwerking te verbeteren. Maar, voegt hij eraan toe, misschien is het nu ook nog wel wat te veel gevraagd. Zeker als er

“Wat we met de reorganisatie willen berei-

betekent een directie AKV concreet voor

niet direct een aantal voordelen uitkomen

ken? De onderlinge verbindingen binnen

hen? “Ach, ik denk dat we altijd al goed

die zich doorvertalen naar de portemonnee.

AKV zijn meer automatisch en daarmee

bereikbaar zijn geweest voor diegenen uit

gemakkelijker. Ketenintegratie werkt kenne-

de agrofoodsector die bij ons een ingang

Nieuwe markten

lijk niet alleen in de sector, maar dus ook op

zoeken. Dat is nooit het probleem geweest.

De Nederlandse agrofoodsector is

het ministerie. Dat uit zich hopelijk richting

Maar deze reorganisatie moet dat nog ver-

wereldwijd actief, tegelijk valt op dat een

de buitenwereld in concreet en snel hande-

sterken. Wij zijn nu aanspreekbaar voor de

groot deel van de toegevoegde waarde

len. En natuurlijk speelt ook de krimptaak-

gehele keten. Bovendien kunnen we nu de

wordt gerealiseerd in traditionele markten.

stelling een rol. Ook de overheid haalt de

gehele keten beter ondersteunen in haar rol

Oomen: “We richten daarom onze pijlen op

broekriem aan. Binnen de directie AKV moet

als “internationaal ondernemer.”

nieuwe markten. Ik denk dat er in Rusland,

binnen vier jaar een krimp van 20% gerealiseerd worden.”

China, India en zeker ook Noord-Afrika Oomen heeft jarenlang in de primaire sector

geweldige mogelijkheden zijn om producten

gewerkt en moet nog even wennen aan

met toegevoegde waarde een plek te

Crisismanager Aan Oomen de taak deze klus tot een goed einde te brengen. Oomen heeft een lange en indrukwekkende staat van dienst binnen het ministerie, al is hij er zelf helemaal de man niet naar om zich daar op te beroepen. “Ik kan snel schakelen en veel bordjes in de lucht houden”, concludeert hij. Is dat de reden waarom hij gevraagd is om voor AKV als kapitein op te treden? Oomen zucht even. Hij geeft aan dat zijn ruime ervaring ongetwijfeld een rol zal spelen. Hij noemt zichzelf een verbinder. En dan strijdvaardig: “Je bent bezig met een reorganisatie, je moet een krimp realiseren en er toch voor zorgen dat de mensen lachend door de gang blijven lopen. Ik zeg niet dat anderen dat niet zouden kunnen, maar ik geloof dat mijn kracht ligt in het opbrengen van geduld. Ik probeer oog te hebben voor mensen en wat zo’n reorganisatie met hen doet.” Voor de buitenwereld zijn deze interne perikelen wellicht minder interessant. Wat pagina 

Oomen: “Hoe kunnen we straks aanhaken op de ontwikkelingen in de landen die het hardst groeien?”

succes!’ geven. Uitgangsmateriaal, kennis over

en planten, hebben het moeilijk. Afnemers

houden en de bakens verzetten. Ken je

voedselproductie, -verwerking en -bewaring.

zoals Rusland zijn terughoudend, dat is ook

kansen.”

Dus niet alleen: hoe krijg je er aardappels

te wijten aan de slechte wisselkoers tussen

en een opbrengst die er toe doet. Maar we

de roebel en euro.

Natuurlijk is niet ieder bedrijf in de positie

moeten ze er tegelijkertijd voor behoeden

om internationaal te ondernemen. 60% van

hoe je kunt doorschieten in productie zonder

Los van de economische crisis, zetten we

de agrofoodsector bestaat uit mkb. Maar ik

acht te slaan op het milieu.”

alles op alles om voedselproductie en

blijf het zeggen: mkb sluit je aaneen om zo

-verwerking duurzaam te krijgen en te

posities te verwerven in het buitenland, blijf

Oomen vindt dat we op een andere manier

houden. Hoe komen we als agrosector tot

volgen wat daar gebeurt. Wij als ministerie

naar de rest van Afrika moeten kijken.

een zo duurzaam mogelijke productie van

helpen daar graag bij.

Zeker als het gaat over de discussie over

ingrediënten die verder worden verwerkt,

voedselzekerheid. “Ik ben van mening dat

zoals bijvoorbeeld cacao en oliën. Daar

Na 32 jaar LNV haal ik er nog steeds energie

er in die landen nog veel mogelijkheden zijn

zie je een tendens dat men steeds vaker

uit als we erin slagen de dingen een stap

om voedselproductie weer zijn rechtmatige

om duurzame producten roept.. Dat is een

verder te brengen. Nieuwe wegen weten te

wij de juiste middelen aan ter ‘Bieden ondersteuning van innovatie? ’ plaats te geven. De afgelopen decennia

opgave waar we voor staan. Hoe krijgen

vinden voor problemen die zich voordoen.

hebben we daar te weinig aandacht aan

we daar nog meer draagvlak voor dan er

Ik vraag me bijvoorbeeld af of we rond inno-

besteed. Wij kunnen met onze kennis en

nu al is? Er is winst geboekt, bijvoorbeeld

vaties wel de goede kennisinstrumenten

ervaring, ook vanuit het bedrijfsleven, grote

als het gaat om het terugdringen van het

hebben.

delen van Afrika helpen. Je moet overtuigd

gebruik van gewasbeschermingsmiddelen,

Zo is men bezig, in het kader van verduurza-

zijn dat je dit kunt en je moet oog hebben

maar we zijn er nog lang niet. En als

ming, met een volstrekt nieuw stalsysteem

voor de sociaal-culturele omstandigheden

we straks uit de crisis komen, succesvol

voor de pluimveehouderij, om maar eens

in die landen. En dan bedoel ik niet dat

verder verduurzamen, dan moeten we ons

wat te noemen. De boeren weten wat ze

we puur altruïstisch bezig moeten zijn, we

richten op hoe we kunnen aanhaken op de

willen, we hebben kennis, er zijn subsidies

moeten ook kijken wat het ons oplevert.”

ontwikkelingen in de landen die het hardst

en ander fiscaal instrumentarium voorhan-

groeien.”

den. En toch zie je dan dat die innovatie

Agrocluster Nederland

niet echt van de grond komt. Vaak is dan

“Nog altijd is de agrosector goed voor zo’n

Voorsprong

toch de investering zo groot, dat men het

10% van het Nederlandse BNP. Tel daarbij

En hoe staat het met de internationale

risico niet aandurft. Terwijl die innovaties

op de werkgelegenheid die ook zo’n 10%

concurrentiepositie van Nederland? “We

internationaal wel kunnen bijdragen aan de

omvat en de bijdrage aan de betalingsbalans

hebben nog steeds een voorsprong, en een

verduurzaming van de landbouw en verdere

is substantieel te noemen. Dat wint zeker

sterke uitgangspositie. Maar die positie

verduurzaming van de agrosector. Ik denk

aan betekenis nu we in volle hevigheid in

vergt wel onderhoud en vooruitziende blik.

graag na over de vraag of wij wel de juiste

een financieel-economische crisis zitten. De

Iedereen weet dat het grootste deel van

middelen aanbieden om die innovaties van

bijdrage van de agrosector wordt dan weer

onze afzetmarkt zich gewoon in de driehoek

de grond te krijgen. Zijn we als overheid nog

bijzonder, minder vanzelfsprekend. Voor de

Berlijn-Londen-Parijs bevindt. Als er ruimte is

wel van deze tijd en is het niet tijd voor een

sector is nu het moment om die waardevolle

voor internationalisering is het dan ook juist

ondernemende overheid die risico’s durft

betekenis nog eens extra duidelijk onder het

buiten die driehoek, er is ruimte op nieuwe

te nemen? Daar kunnen ze me wakker voor

voetlicht te brengen.

markten. De overheid heeft als taak het

maken.”

bedrijfsleven te ondersteunen op het gebied Natuurlijk is het niet in iedere sector om

van de investeringen die daartoe gedaan

te juichen. Luxeproducten, zoals bloemen

moeten worden. We moeten de ogen open

Jacqueline Rogers

Berichten Buitenland | nummer 11, 2009 | pagina 

Fresh from Holland spreekt aan

Noord-Ierland: inspelen op Noord-Ierland is op zichzelf maar ook vanwege de economische positie tegenover de Ierse Republiek een interessante nichemarkt voor de Nederlandse agribusiness. Een schets van de marktsituatie.

Noord-Ierland, ook wel Ulster genoemd, maakt deel uit van het Verenigd Koninkrijk en heeft sinds mei 2007 zelfbestuur vanuit Belfast. Het land beslaat een oppervlakte van 13.843 km2 (een derde van Nederland) en telt ongeveer 1,8 miljoen inwoners. Hiervan woont 55% in de steden en 45% op het platteland. De hoofdstad Belfast heeft 280.000 inwoners. Noord-Ierland heeft drie vlieghavens en twee zeehavens. In de laatste 150 jaar is het land veranderd van een landbouweconomie met hoofdzakelijk gemengde bedrijven tot een landbouweconomie gericht op veeteelt. Noord-Ierland is een overwegend agrarische samenleving gebleven. Van de 28.300 boerenbedrijven (juni 2008) zijn er 14.591 rundveehouderijen en 4.355 schapenhouderijen.

Economie De munteenheid is het Engelse pond. De waardedaling van deze valuta lijkt op het eerste gezicht een nadeel voor de afzet van Nederlandse levensmiddelen op de Noord-Ierse markt. Het zwakke pond ten opzichte van de euro heeft tot gevolg dat

In tijden van crisis groeit de fastfoodmarkt.

de uit Nederland geïmporteerde producten voor de Noord-Ierse importeurs duurder zijn

In december 2008 heeft de Republiek Ier-

De Republiek Ierland is de laatste paar jaar

geworden sinds de financiële crisis. Maar

land het BTW-tarief verhoogd van 21% naar

schrikbarend duur geworden. Duizenden

een voordeel is dat Noord-Ierland aan de

21,5%, terwijl in Noord-Ierland het tarief is

Ieren komen dagelijks hun boodschappen

Republiek Ierland grenst en één van de wei-

gedaald van 17,5% naar 15%. Dit betekent

doen in Noord-Ierland, in plaatsen vlak over

nige EU-landen is die grenzen aan een land

een winstvoordeel voor de Noord-Ierse

de grens zoals Newry, Enniskillen, Armagh

met een buitenlandse valuta. In feite hebben

afzetmarkt. Noord-Ierse bedrijven hebben

en Derry. De reisduur tussen Noord en Zuid

wij hier te maken met twee verschillende

zich snel aangepast en zijn gewend dagelijks

is aanmerkelijk gedaald, onder meer door

economieën.

zaken te doen in zowel euro’s als ponden.

investeringen in een netwerk van nieuwe

pagina 

consumptietrends is een ‘Noord-Ierland nichemarkt, waar

wegen. De voltooiing van het laatste stuk M1 motorweg heeft gezorgd voor een rechtstreekse verbinding tussen Dublin en NoordIerland.

nog steeds veel koopkracht bestaat.

Concrete statistieken zijn moeilijk te vinden. Wel is bekend dat de Britse supermarktketen Sainsbury’s in Newry recent een stijging van 70-90% in de omzet heeft vastgesteld. Er zijn in totaal 11 Sainsbury’s supermarkten in

’

Noord-Ierland. Deze opmerkelijke toename

Noord-Ierse grens, waar de Ierse supermarkt-

terug. Deze worden gezien als ‘minder waar

van ‘cross-border trade’ staat bekend als een

keten Superquinn in het voorjaar van 2009

voor je geld’. Aan de andere kant kan het

algemeen fenomeen, namelijk “the Newry

een winkel moest sluiten. De verkoopcijfers

juist de vraag naar ingrediënten stimuleren,

effect”. The New York Times beschreef

daalden er met 25% als gevolg van het inko-

want een steeds groter aantal mensen gaat

Newry als “the hottest shopping spot within

pen over de grens en het groeiende koers-

weer meer koken om geld uit te sparen. De

the European Union’s open borders, a place

verschil.

stijgende lijn in de verkoop van bakmeel en

where consumers armed with euros enjoy a

toetjes duidt hierop.

currency discount averaging 30 percent or

Consumententrends

In de horeca is het bezoek aan de duurdere

more”. Het hoge werkloosheidspercentage

De Noord-Ierse consument richt zich meer

restaurants teruggelopen, terwijl McDonalds

in Newry van 27% in 1991 is gedaald tot bijna

op producten met toegevoegde waarde

en Kentucky Fried Chicken, die maaltijden

2% in 2008. De stad - de op vier na grootste

en is minder geïnteresseerd in premium-

bieden voor een paar pond, juist van de

stad van Noord-Ierland - is volledig getrans-

producten. Dit kan vooral nadelig zijn voor

financiële recessie schijnen te profiteren.

formeerd.

biologische en fair-trade producten, omdat

Een belangrijke verandering in consumen-

de consument niet bereid is premium prijzen

tengedrag heeft het verbod op het roken in

De verandering in koopgedrag is ook dui-

te betalen voor producten zoals biologische

openbare ruimtes met zich meegebracht. Het

delijk zichtbaar in Dundalk, een plaats op

melk en fair-trade koffie. Ook de vraag naar

drinken van alcohol en roken gaat samen.

nauwelijks 10 kilometer afstand van de

kant-en-klare- en meeneemmaaltijden loopt

Vooral de pub-cultuur heeft hieronder geleden.

De Noord-Ierse stad Belfast.

De toenemende trend om thuis te blijven wordt niet alleen gedreven door het rookverbod, maar heeft te maken met een aantal andere factoren als gevolg van de recessie. De introductie van een striktere wetgeving op alcohol in het verkeer, met het uitvoeren van regelmatige willekeurige ademtesten, betekent een extra zware klap voor de pubs in plattelandsgebieden, waar openbaar vervoer niet aanwezig is. Bovendien vinden veel consumenten de prijzen in pubs het geld niet waard. De langetermijntrends, zoals de belangstelling voor gezond voedsel, minder formele maaltijden en meer snacks blijven de markt beïnvloeden. Kleinere huishoudens, de belangstelling voor etnisch voedsel, het eten als ervaring of Berichten Buitenland | nummer 11, 2009 | pagina 

verzetje, maken eveneens deel uit van een voortzettende tendens. De levensmiddelenfabrikanten zullen veel harder moeten werken om hun winstmarge te kunnen verhogen, want de consument onder druk zal zich steeds meer afvragen of de prijs het product waard is. En gaan de prijzen omhoog, dan zullen ook steeds meer consumenten beslissen om ‘back to basics’ te gaan. Zij zullen geld besparen door zelf maaltijden klaar te maken van verse ingrediënten in plaats van duurdere kant-en-klaarmaaltijden te kopen.

Conclusie De consumententrends in Noord-Ierland komen in grote lijnen overeen met die in andere West-Europese landen. Na een lange periode van stagnatie als gevolg van de politieke en historische strubbelingen, is het Noord-Ierland van vandaag een moderne en innovatieve samenleving geworden. De gunstige toegang via zeehavens en luchthavens zorgen voor een snelle efficiënte toegang tot een potentiële afzetmarkt van 1,8 miljoen inwoners, met bovendien toegang tot een aanzienlijk aantal grensoverschrijdende

Pubs hebben ook te lijden onder de economische crisis.

klanten uit de Ierse Republiek. Trade Society werd in 2006 opgericht ter

Ook staan er bezoeken op het programma

“Northern Ireland and Dutch business

ondersteuning van de honderden mkb-

aan belangrijke distributeurs, handelaren,

mentality and trade relations are closer than

bedrijven in Noord-Ierland en Nederland die

verwerkers van levensmiddelen, catering-

ever”, aldus Steve Murnaghan, managing

met elkaar handel drijven.

organisaties en detailhandelaren in verse

director van de in Amsterdam gevestigde

levensmiddelen.

firma Northern Ireland Trade Consultants

Handelsmissie 2010

(NITC) en oprichter van de Northern Ireland–

Voor januari 2010 wordt een handelsmissie

Noord-Ierland kan gezien worden als

Netherlands Trade and Export Society. De

naar Noord-Ierland gepland. Het ministerie

een nichemarkt, waar ondanks de crisis

van LNV zal in samenwerking met NITC een

voldoende koopkracht bestaat. De Noord-

Fresh From Holland-handelsmissie organi-

Ierse consument wil kwaliteit en gezonde

seren voor Nederlandse exporteurs in de

verse producten en is ook bereid daar

levensmiddelensector. Deze vindt plaats van

voor te betalen. Er liggen zeker kansen

26-28 januari 2010. De focus is ‘vers’. Verse

voor de Nederlandse exporteurs van verse

groenten en fruit, vleeswaren, tuinbouw,

producten, niet alleen voor levensmiddelen,

vis, zuivel, bakkerijproducten, biologische

maar ook zaden, bollen, planten en heesters.

producten en kant-en-klaarmaaltijden.

Fresh From Holland zal in Noord-Ierland

Er wordt een matchmakingbijeenkomst

ongetwijfeld goed in de smaak vallen.

georganiseerd en voor het jaarlijkse Noord-

pagina 10

Ierse-Nederlandse diner worden gasten

LNV-afdeling Londen,

uitgenodigd uit de levensmiddelenindustrie.

Margreet Page-Roberts

Kort graag...

Het ministerie van LNV heeft ruim 50 LNV-afdelingen in even zoveel landen. Elke maand maken we kennis met een van onze verre medewerkers.

heel veel bewondering. Meer

handelsverkeer. Als je als

hoef ik daar niet over te zeggen,

ondernemer in Duitsland de

insiders weten dan genoeg.

Duitsers als klant kunt zien en ze ook dat gevoel kunt geven door

6. Welke sector laat hier

hun taal te spreken, dan is de

absoluut kansen liggen?

kans op succes een stuk groter.

Duitsland is zo’n belangrijk land

Verder zeggen we vaak dat we

dat ik nog niet heb gemerkt

graag willen samenwerken met

dat sectoren hier kansen laten

de Duitsers. Als we dat echt

liggen.

willen, dan moeten we dat ook doen en ze de gelegenheid

Arie Veldhuizen en uiterst rechts Josée Lambeck.

11 vragen aan Arie Veldhuizen, LNV-attaché te Berlijn

7. Hoe staat het met duurzaam

geven om ook met oplossingen

ondernemen in Duitsland?

en initiatieven te komen. Dat

Duurzaam ondernemen staat

duurt hier nu eenmaal wat

in Duitsland heel hoog op de

langer dan bij ons. Nu hebben

politieke agenda. Net als in

de Duitsers wel eens het idee

1. Wat zou u doen als u dit werk

probleem eerst helemaal uit te

Nederland zijn producten die

dat we onder het mom van

niet deed?

analyseren en te bediscussiëren.

duurzaam worden geprodu-

samenwerken alleen maar iets

Al eeuwenlang boert mijn fami-

Vervolgens komt er een oplos-

ceerd in de winkel wel wat duur-

willen verkopen (een idee, een

lie op de Veluwe en ik heb ook

sing, waar dan ook niet meer

der. En ook net als in Nederland

product of een oplossing voor

altijd in deze sector gewerkt,

van afgeweken wordt. Nederlan-

zie je dat de consument toch

een probleem).

zowel in het bedrijfsleven als bij

ders hebben vaak al een oplos-

vaak kiest voor een lage prijs.

de overheid. Wat ik zou doen als

sing voordat het probleem goed

Desondanks zie je om je heen

9. Welk lokaal gerecht is uw

ik deze baan niet had dat weet

en wel is geformuleerd. Daar is

dat duurzaam ondernemen de

absolute favoriet?

ik niet, maar wel dat het met de

ook wat voor te zeggen, maar

toekomst heeft. Hoe sneller dat

Als ik op zaterdag boodschap-

agrarische sector te maken zou

hier werkt het niet zo goed.

wordt oppakt, des te groter de

pen doe, koop ik altijd zo’n lek-

voorsprong op de concurrent.

kere Berlijnse Currywurst (het

hebben. 3. Wanneer denkt u “Dit is een

Gelukkig zijn we al hard bezig

liefst met zo’n große Berliner

2. Wat moet iedereen weten over

mooie dag”?

om daaraan te werken. Ik heb

Bier erbij).

Duitsland?

Dat denk ik bijna iedere dag,

onlangs op de Anuga tegen

Duitsland is een federalistische

Berlijn is echt een geweldige

Nederlandse mkb-ondernemers

10. Met wie zou u een avond op

staat. Iedere deelstaat heeft zijn

stad vol met historie. Ik kan er

die exporteren naar Duitsland

stap willen?

eigen regering, compleet met

uren over vertellen. Ook heb ik

gezegd dat duurzaamheid

Met Hape Kerkeling, dat is een

een minister-president en minis-

een erg leuke en afwisselende

waarde toevoegt aan hun pro-

bekende Duitser met veel gevoel

ters. Dat zijn dus zestien rege-

baan. Het is een mooi avontuur

ducten en dat ze duurzaamheid

voor satire. Erg verfrissend.

ringen en één centrale overheid.

om hier met mijn familie te zijn.

kunnen vermarkten. Er was wat

Elke deelstaat komt op voor zijn eigen belang, en dat maakt

4. Wat is uw grootste ergernis?

de besluitvorming op centraal

Als iemand te laat is en niet van

weerstand, maar we hebben wel

11. Uw sleutelwoord voor de

goed kunnen discussiëren.

toekomst?

Zonder nu meteen de filosoof

niveau erg gecompliceerd. In

tevoren even laat weten dat hij

8. Wat kan er op uw werkterrein

uit te willen hangen, is mijn

Brussel heeft men daar wel eens

of zij later komt. Vaak bel ik dan

beslist beter?

motto dat ik probeer niet steeds

last van, heb ik begrepen.

zelf maar even om te vragen of

Ik geloof dat we de Nederlandse

te kijken naar wat ik allemaal



ik me niet in de tijd heb vergist.

agrarische export naar

nog moet of wil doen in mijn

Als Nederlander moet je hier

En soms is dat ook zo.

Duitsland nog verder kunnen

leven. En ik probeer ook niet te

opvoeren. Aan een paar punten

veel terug te kijken. Het gaat bij

niet eenzijdig met oplossingen komen. In tegenstelling tot

5. Voor wie heeft u

moeten we dan wel werken.

mij om vandaag en dat begint

Nederlanders hebben Duitsers

bewondering?

Zo zouden Nederlanders beter

iedere dag opnieuw.

veel meer de neiging om een

Voor mijn vrouw Gaby heb ik

Duits moeten spreken in het Berichten Buitenland | nummer 11, 2009 | pagina 11

Korte berichten uit het buitenland

Afrika Ethiopië

van de Ethiopisch-Nederlandse

LNV-afdeling Addis

publiek-private partnerschappen

Abeba

voor oliezaden en tuinbouw is gericht op het verbeteren van de

rapport gaat in op de behoefte

ducten hapert, doordat een

Import

kwaliteit en het verhogen van

aan intensivering van samen-

constante aanvoer van verse

Over de periode september

toegevoegde waarde.

werking met ons land en de kan-

producten niet gegarandeerd is.

2008-april 2009 is Nederland

sen voor Nederlandse bedrijven.

Door zijn ligging op het zuidelijk

de een na belangrijkste impor-

Die liggen in het ontwikkelen

halfrond kan Zuid-Afrika een

teur geworden van Ethiopische

van de land- en tuinbouwsector,

deel van deze producten leveren

landbouwproducten. In totaal

veeteelt en visserij door investe-

in het Europese winterseizoen.

importeerde Nederland in die

ringen en kennisoverdracht. Ook

Het land is ook om andere

periode meer dan € 56 miljoen.

op het gebied van export zijn er

redenen een aantrekkelijke

Het belangrijkste aandeel hier-

kansen. Meer informatie via

handelspartner, zo concludeert

binnen is weggelegd voor de

Mw. Lia Luijkx e-mail:

LEI Wageningen UR in een

[email protected].

onderzoek naar Zuid-Afrikaanse

bloemensector € 50 miljoen,

Noord-Afrika

maar ook bonen, oliezaden en

LNV-afdeling Madrid

koffie worden steeds belangrij-

marktstromen van biologische

Zuid-Afrika

groenten, fruit en wijn. Het

LNV-afdeling Pretoria

Engelstalige rapport is gratis te

ker (samen € 6,67 miljoen). Wat

Marktverkenning Maghreb

verder blijkt, is dat Nederland

Het ministerie van LNV heeft

relatief meer betaalt (40% meer

een marktonderzoek uitgevoerd

Impuls biologische sector

www.lei.dlo.nl/publicaties/

in koffie en zelfs 100% bij bonen)

naar de agrosector in Marokko,

De groei van de Nederlandse

PDF/2009/2009-046.pdf.

dan andere landen. Het beleid

Algerije, Tunesië en Libië. Het

markt voor biologische pro-

Korte berichten uit het buitenland

Amerika

downloaden via:

stevent ondertussen af op een

Canada

grote crisis. Al meer dan drie

LNV-afdeling

jaar ligt het aantal vrouwelijke

Washington

dieren in de slachtcijfers boven de 42%. Dit betekent dat

Rapport voedingsector

ingeteerd wordt op de reprod

De Canadese consument kocht

uctiecapaciteit. In de recente

in 2008 ter waarde van € 270

geschiedenis werden nog nooit

miljard in de retailsector. Een

zoveel dieren geslacht als in

stijging met 3,4% ten opzichte

de eerste acht maanden van

van 2007. De verkoop van

Argentinië

2009: bijna 11 miljoen, waarvan

voedingsmiddelen (exclusief

LNV-afdeling Buenos

bijna de helft vrouwelijk. De

de verkoop van de detailhandel

Aires

consumptie is met 6% gestegen

voor bier, wijn en sterke drank)

tot 74 kg per capita per jaar; de

steeg met 3,9% naar € 50,1

export bedroeg 365.000 ton. In

miljard. Dat is 18,5% van de

De zogenoemde Hilton-quota

de komende tijd zal het gebrek

totale verkopen via de retail.

(28.000 ton voor tariefvrije

aan vrouwelijke dieren pijnlijk

In de afgelopen vijf jaar is

Crisis rundveehouderij

export naar Europa) zijn met een

Vorig seizoen lukte het alleen

zichtbaar worden. Argentinië

de voedselimport gestegen

vertraging van vier maanden

met goedkope snitten, het jaar

komt volgend jaar drie miljoen

met 35,7%. Het aandeel van

eindelijk verdeeld. Er resteert

daarvoor liet Argentinië een

kalveren tekort, hetgeen een

supermarkten in de verkoop

nog maar ruim een halfjaar

deel van het quotum onbenut.

productiedaling betekent van

van voedingsmiddelen bedraagt

om het quotum vol te krijgen.

De Argentijnse rundvleessector

600.000 ton.

75%.

pagina 12

Chili

Uruguay 10%. Veel Argentijnse

LNV-afdeling Buenos

melkveehouders ontvangen sub-

Aires

sidie, maar de sector voert aan

Venezuela

dat dit een noodverband is om

Pootaardappelen

Invoertarief ‘Goudse’ kaas

de gevolgen van de droogte te

Onlangs is een akkoord gesloten

Chili introduceert een noodtarief

compenseren. Voor Argentinië

tussen Venezuela en Nederland

van 15% op de invoer van (zoge-

is Chili niet een bijzonder grote

over de voorwaarden van export

naamd ‘Goudse’) kaas en mager

markt. Vorig jaar was de export

van pootgoed naar Venezuela.

Panama

en vol melkpoeder uit Argenti-

ruim € 60 miljoen. De Argen-

nië en Uruguay. Argentinië heeft

tijnse zuivelsector vreest echter

een PESP-studie dat er perspec-

ongeveer de helft van de Chi-

dat de maatregel navolging

tieven zijn voor de Nederlandse

leense zuivelmarkt in handen,

krijgt in Brazilië.

Handelsmissie

Drie jaar geleden concludeerde

pootgoedsector in Venezuela. Ech-

In juni 2010 organiseert DLV

ter, tot dan was het slechts moge-

Plant in opdracht van de EVD

lijk vanuit Canada pootgoed te

een handelsmissie voor de voed

exporteren naar dit land. In maart

sel(verwerkende)industrie naar

2009 bezocht een uitgebreide

Midden-Amerika, onder andere

(CPLA-)missie Venezuela, inclusief

Panama. Deelnemende Neder-

een delegatie uit de pootgoedsec-

landse bedrijven ­ontmoeten

tor. In september is de Pest Risk

brancheorganisaties, lokale

Analysis door Venezuela geaccep-

bedrijven, en er is een match­

teerd en de uiteindelijke onder-

makingprogramma. De nadruk

handeling afgerond. Op 9 oktober

ligt op tomaten, vlees en gevo-

is een eerste contract over de ver-

gelte, zuivel, diepvries-, inge-

koop van 300 ton pootgoed gete-

maakte en verwerkte producten,

kend. Het betreft een voor Vene-

sappen, specerijen en ingrediën-

zuela vertrouwd ras. Nederland

ten. Meer informatie: DLV Plant,

hoopt daarmee de weg gebaand

Jan Tuinstra, ­e-mail

te hebben voor de introductie van

[email protected].

nieuwe aardappelrassen.

Korte berichten uit het buitenland International Foodstuff Exposition Van 13-15 mei 2010 vindt de zesde China International Food-

Azië

stuff (Guangzhou) Exposition (CIFE) plaats in het China Import and Export Fair Complex in Pazhou. Er komen producenten, importeurs, exporteurs en groothandelaren van voedingsmiddelen uit de hele wereld. Ook eigenaren van supermarkten, winkels, hotels en cateringbedrijven bezoeken deze beurs. Er zijn zowel internationale als binnenlandse paviljoens. Deze zijn onderverdeeld in verschillende categorieën, waaronder drank,

China LNV-afdeling Peking

biologische voeding, machines en verpakkingsmiddelen. 400.000 ton aardappelen per

Nederlandse bedrijven kunnen zich tot 1 maart 2010 registre-

jaar opslaan. De teelt vindt

ren. Meer informatie: CIFE, mevrouw Cathy Ho, telefoon 0086

Levering machines

plaats in de regio Shangdu in de

20 8751 7298, e-mail [email protected], zie ook

Het Nederlandse bedrijf APH

provincie Binnen-Mongolië. Om

www.fuyaexpo.com of http://en.cifexpo.org/.

Group heeft voor ruim € 10

rendabel aardappelen te telen,

miljoen machines voor grond-

is beregening onontbeerlijk.

bewerking en aardappelteelt

Hiervoor heeft Xisen geïnves-

geleverd aan het Chinese

teerd in cirkelirrigatiesystemen,

bedrijf Xisen Potato Industry

elk met een oppervlakte van 30

Group voor de teelt van 7.000

tot 50 hectare. De gemiddelde

hectare aardappelen. Xisen wil

opbrengst ligt rond de 35 ton

groeien naar een areaal van

per hectare. Miniknollen vormen

40.000 hectare. Daarbij wil het

het uitgangspunt voor de poot-

bedrijf uiteindelijk meer dan

goedteelt bij Xisen. Berichten Buitenland | nummer 11, 2009 | pagina 13

Hongkong

aangejaagd door de groeiende

de 40% invoerrechten op wijn

is akkoord bevonden. De vol-

LNV-afdeling Peking

vraag uit China. Sotheby boekte

afschafte. De totale wijnimport

gende fase is een bedrijfsinspec-

een opbrengst van ruim € 9,5

bedroeg in 2008 zo’n 29,2 mil-

tie, die begin 2010 plaatsvindt.

miljoen, ten opzichte € 7 miljoen

joen liter met een waarde

Slachterijen en uitsnijderijen

Eerste wijnmarkt Hong Kong is nu voor Christie’s

en € 5,3 miljoen in New York

van € 229,7 miljoen. Over het

die interesse hebben, kun-

en Sotheby’s een grotere wijn-

en Londen. Beide veilinghui-

eerste halfjaar van 2009 was

nen zich per e-mail melden bij

markt dan New York of Londen.

zen startten hun activiteiten in

dit 16,9 miljoen liter met een

het Veterinair Informatiepunt

Deze nieuwe positie wordt

Hongkong nadat de overheid

waarde van ruim € 139 miljoen.

van de Productschappen Vee, Vlees en Eieren (PVE): VIP@pve.

Singapore

nl. Het e-mailbericht moet de

LNV-afdeling Kuala

volgende gegevens bevatten:

Lumpur

bedrijfsnaam, EG-erkenningsnummer, contactpersoon, con-

Korte berichten uit het buitenland

Europese Unie

Export van kalfsvlees

tactgegevens, type bedrijf. De

Markttoegang van Nederlands

kosten voor de inspectie worden

kalfsvlees in Singapore is een

verdeeld over de participerende

stap dichterbij gekomen. Er

bedrijven en worden begroot op

heeft een toetsing plaatsgehad

€ 2500 per bedrijf. Het verzoek is

van documentatie die door

om per brief een garantstelling

Nederland is toegezonden; deze

voor deze kosten af te geven.

Halalproducten

woordig een eigen huismerk

Circa 93% van de Franse bevol-

voor dit soort levensmiddelen.

king van Noord-Afrikaanse

Zo biedt de hypermarktketen

afkomst en ongeveer 55% van

Géant Casino ongeveer 400

de Fransen afkomstig uit overige

halalproducten aan. Dit is 3 tot

delen van Afrika koopt halalpro-

4% van het winkelaanbod. Ook

ducten. In 2009 zal de Franse

zijn er steeds meer fabrikanten

markt voor dese producten naar

van A-merken die halalproduc-

verwachting € 4 miljard bedra-

ten aanbieden, zoals Maggi,

gen. Dit is een toename van 15%

Herta, Nestlé, Fleury Michon en

Frankrijk

kalfsvlees in Bretagne en het

ten opzichte van 2008.

Panzani.

LNV-afdeling Parijs

moet een licentie afsluiten

Hoewel veel van de halalproduc-

met Valtero voor verwerkte

ten nog via kleine kruideniers-

Concentratie vleesindustrie

rundvleesproducten. Bigard-

zaken worden verkocht, neemt

Het vleesconcern Bigard-

SOCOPA is namelijk goed voor

het aanbod in de grote Franse

SOCOPA moet van de overheid

53% van de runderslacht- en

supermarkten de laatste jaren

zijn ambities bijstellen. Dit als

verwerkingssector en bepaalt

snel toe. De meeste grote super-

gevolg van de dominante positie

hiermee ook de prijs voor slacht-

marktketens hebben tegen-

op de Franse vleesmarkt. Het

runderen in de markt. Voor wat

concern moet afstand doen van

betreft de slacht van schapen,

enkele slachterijen in Noord-

varkens en kalveren vormt hun

Vleeswarenmarkt

Frankrijk, twee verwerkings-

marktaandeel van 30% geen

Herta, een dochteronderneming van Nestlé, is dankzij zijn

fabrieken in Oost-Frankrijk,

probleem. Bigard-SOCOPA, met

sterke merknaam en innovatiekracht, een jaaromzet van € 500

drie verwerkende units voor

de merknamen Bigard, Charal en

miljoen, een stijgende marktomzet (+9% in 2008) en het groot-

Valtero, is medio 2008 van start

ste marktaandeel (7%) de onbetwiste marktleider van vlees-

gegaan. In feite betrof het hier

waren. Het bedrijf besteedt jaarlijks € 15 miljoen aan reclame.

een overname van het coöpe-

Innovatie is een prioriteit, met als focus voedingshygiëne en

ratieve SOCOPA (jaaromzet € 1

‘sensation’. De lancering van een hamsoort met verlaagd zout-

miljard) door het particuliere

gehalte blijkt een succes. Herta’s marktaandeel is inmiddels

vleesconcern Bigard (jaaromzet

47%. Een tweede succesproduct zijn halal vleeswaren. Hier is

€ 4 miljard). Het concern is Euro-

het marktaandeel 8%, vóór Fleury-Michon en Isla Delice. Het

pees marktleider voor rundvlees

laatste, en volgens Herta veelbelovende, innoverende product

en nationale marktleider voor

is biologische ham.

varkensvlees. pagina 14

hoogste consumptie van schelp-

bedroeg aan het einde van het

dieren in Europa, maar blijft wat

eerste halfjaar van 2009 circa

betreft productie (200.000 ton)

€ 846 miljoen; een daling van

nog altijd ver achter bij Spanje

33% in vergelijking met 2008.

(1 miljoen ton), Denemarken (900.000 ton) en Frankrijk (800.000 ton). Daar moet nu verandering in komen. Het bedrijf Zona Salgada start dit jaar nog met de bouw van wat ‘s werelds grootste schelpdierenproductiecentrum moet worden. Het gaat om een investering van € 30 miljoen in een gebied van 500 hectare met een jaarlijkse productie van 20.000 ton schelpdieren. Er zal een eigen regionaal merk worden opgezet met oorsprongscertificaat, waarmee de verse schelpdieren direct aan de consument zullen worden

Polen

in aanmerking komen, zouden

LNV-afdeling Warschau

bij overdracht een aanbetaling

Tsjechië

verkocht.

LNV-afdeling Praag

moeten doen van 10% van de

Roemenië

Privaat grondbezit

koopprijs. Het restant zou over

LNV-afdeling Boekarest

In Polen wordt hard gewerkt

20 jaar kunnen worden uitge-

aan een wetsontwerp voor de

smeerd. De aankoopprijs wordt

Agribusiness eerste halfjaar

Er wordt verwacht dat de inkom-

verkoop van landbouwgrond

door de overheid vastgesteld,

De Roemeense import van

sten in de Tsjechische landbouw

die nu nog in handen is van de

zonder openbare aanbesteding.

agroproducten bedroeg in het

zullen dalen met ongeveer

staat. Het gaat om zo’n 2 miljoen

Onder de grote landbouwbedrij-

eerste halfjaar van 2009 rond

€ 786.000. Dit zal het eerste jaar

hectare. Grond die vooral in het

ven is nogal wat onrust ontstaan

€ 1,82 miljard. Grootste agra-

zijn dat eindigt met een verlies

westen van het land ligt. Vóór de

over deze plannen.

rische importproducten waren

voor de Tsjechische boeren sinds

Landbouwinkomsten 2009 dalen

varkensvlees (€ 164 miljoen),

de toetreding tot de EU in 2004.

Duits gebied met veelal groot-

Portugal

maïs ((€ 97,9 miljoen) en gevo-

De grootste factor zijn de scherp

schalige bedrijven. De Poolse

LNV-afdeling Madrid

gelte (€ 77,3 miljoen). Andere

afgenomen prijzen van melk en

belangrijke producten die wer-

graan, die alleen al voor meer

Tweede Wereldoorlog was dit

landbouwminister streeft ernaar om vóór 2016 de staatsgrond te

Investering

den geïmporteerd, zijn suiker

dan 75% van de daling zorgen.

hebben geprivatiseerd. Vanaf

schelpdierenproductie

(€ 61,5 miljoen) en citrusvruch-

In 2008 noteerde de Tsjechische

dat jaar moet de Poolse grond-

De aquacultuursector in Por-

ten en bananen (€ 57,1 miljoen).

landbouw nog een winst van

markt worden opengesteld voor

tugal is sterk in opkomst. De

Het agrarische handelstekort

€ 374 miljoen.

alle EU-ingezetenen. Er wordt

elf grootste bedrijven zetten in

gespeculeerd over een voor-

2008 gezamenlijk € 18 miljoen

keursbehandeling voor kleinere

om. De drie grootste spelers zijn

Poolse boeren met een bedrijf

Pescanova, Aqualvor en Grupo

tot 500 hectare. De boeren die

Vila Nova. Portugal heeft de

Berichten Buitenland | nummer 11, 2009 | pagina 15

Korte berichten uit het buitenland

Midden-Oosten Saoedi-Arabië

ven (vooral tarwe, rijst, soja)

LNV-afdeling Abu Dhabi

uitvoeren. Ongeveer een kwart van de middelen zal in bin-

Investeringen

nenlandse productie worden

Saoedi-Arabië zet een land-

gestoken, vooral in pluimvee

watergebrek, bodem en klimaat.

Nabijheid, gunstige investerings-

bouwinvesteringsfirma op met

en visteelt. Het initiatief komt

De afhankelijkheid van voed-

voorwaarden en politieke stabi-

een startkapitaal van € 375 mil-

voort uit de zorg over de voed-

selimporten is groot en zal nog

liteit bepalen het keuzeproces.

joen, onder de naam Agroinvest.

selzekerheid en de beperkte

verder toenemen. Men kijkt naar

Het bedrijf moet in maart 2010

Dit bedrijf zal de buitenlandse

mogelijkheden om de eigen

Afrika en Zuid-Oost Azië voor

operationeel zijn.

acquisitie van landbouwbedrij-

productie op te voeren vanwege

investeringen, maar ook Europa.

Korte berichten uit het buitenland

Overig Europa

Grote afnemers uit de EU-landen

de EU exporteren. Nieuwe wet-

tonen interesse voor import via

geving op het gebied van voed-

Kroatische visafslagen, maar de

selveiligheid heeft ertoe geleid

hoge transportkosten vormen

dat inmiddels vier ­Servische

een grote rem op deze ontwik-

varkenshouderijen een vergun-

keling. De Kroatische vissector

ning hebben gekregen. Het

benadrukt dat deze kosten wor-

betreft Topola, Big Bull, Juhor

den afgeschaft zodra het land lid

en Kolbis. Deze ontwikkeling is

is geworden van de EU.

een enorme opsteker voor de Servische varkenssector. Ver-

Servië

wacht wordt dat de sector zich

LNV-afdeling Zagreb

de komende jaren verder zal ontwikkelen, waardoor interes-

Kroatië

kopen tegen lagere prijzen en

LNV-afdeling Zagreb

daarmee de visafslagen mijden. De vraag naar vis is hoog, maar

Vissector

het aanbod via de afslagen is

In Kroatië fungeren de visaf-

laag. Hierdoor daalt de vraag

slagen niet goed. Dit wordt

bij de visafslagen. Het organi-

geweten aan het feit dat veel

seren van vissers in coöperaties

afnemers, met name cate-

staat in Kroatië nog in de kin-

ringbedrijven, hun verse vis

derschoenen. Dat is echter wel

rechtstreeks van de vissers

nodig om de afzet te vergroten. pagina 16

Export varkensvlees naar EU

sante mogelijkheden ontstaan

Voor het eerst in 20 jaar kan

voor buitenlandse investeerders

Servië weer varkensvlees naar

en toeleveranciers.

Internationale pioniers uit de agribusiness aan het woord

Exportise De Reypenaer is dit jaar voor de derde maal

ratuur en een hoge luchtvochtigheid, om ze

uitgeroepen tot Nederland’s beste kaas en

zo snel mogelijk te kunnen verkopen. Bij de

wordt gemaakt door Wijngaard Kaas, een

rijping laten we de natuur haar werk doen.

familiebedrijf dat al ruim honderd jaar de

We werken absoluut niet met kunstmatige

meest bijzondere kazen maakt.

ingrediënten of omstandigheden om de rijping te versnellen.”

De heer Van den Wijngaard senior begon in 1906 met het rijpen van zijn kazen in een

“In 2006 zijn we begonnen met export. Tot

pakhuis dat pal aan de Oude Rijn in Woerden

die tijd waren we voornamelijk actief op

ligt. En nu, zoveel jaar later, is het pakhuis

de Nederlandse markt. Onze doelgroep is

dat inmiddels tot monument is verklaard,

de out-of-homemarkt, lees: de betere gas-

De Exportise van: Wijngaard Kaas

Michiel de Graaf

nog steeds in gebruik. “En dat maakt onze

tronomie. Hierbij staat de sfeerbeleving en

kazen zo bijzonder”, vertelt Michiel de Graaf,

emotie die daarin meespeelt centraal, daar

international salesmanager bij Wijngaard

konden we met onze producten goed op

Functie: salesmanager Oostenrijk,

Kaas.

inspelen. Anderzijds was er toch de wens om

Duitsland en Scandinavië

te blijven groeien, en aangezien we niet het

Locatie: Woerden

“Wat heel belangrijk is voor de smaak-

supermarktkanaal in wilden, kwam export

Sinds: 1906

ontwikkeling van onze kazen, is juist die

om de hoek kijken. Onze eerste stap was het

www.wijngaardkaas.nl

historische rijping in het oude, originele

deelnemen aan de Anuga-beurs in Keulen.

kaaspakhuis. We laten de natuur meespelen

Daar is bijzonder goed op ons product gerea-

met wisselingen in temperatuur en lucht-

geerd en zo is het exportballetje gaan rollen.

land anders wordt geconsumeerd en dat de

vochtigheid.

Om goed beslagen ten ijs te komen, hebben

eenheden die worden afgenomen groter

Het mooie is dat het daar ook nog eens vol

we vanuit de EVD nog een marktscan laten

zijn. In Frankrijk bijvoorbeeld wordt, zoals

zit met goede bacteriën en enzymen. Die

doen en met de uitkomsten daarvan in ons

bekend, kaas meestal als dessert gegeten.

zweven als het ware door de lucht en zitten

achterhoofd zijn we aan de slag gegaan. We

Dat betekent dat we daar met onze verpak-

verscholen in het hout, en dat draagt zeker

hebben er niet te zwaar aan getild, we dach-

kingen rekening mee moeten houden, die

ook bij aan de smaak van ons product. Het

ten we zien wel waar we tegenaan lopen, je

zijn dan ook kleiner.”

verschil met onze manier van rijpen en die

moet de zaken ook ervaren in plaats van op

“Vanzelfsprekend blijven we onze kazen

van industriële fabriekskaas is dat die wordt

voorhand proberen in te schatten. Een ver-

en recepturen verder ontwikkelen. Direc-

gerijpt bij kunstmatig laag gehouden tempe-

schil met het buitenland is dat kaas in Neder-

teur Rien van den Wijngaard is altijd bezig met productinnovatie. Daartoe hebben we onlangs in het hartje van de Amsterdamse binnenstad een proeflokaal geopend. Zo kunnen mensen niet alleen kennismaken met onze bestaande producten, voor ons is het een uitstekende manier om nieuwe producten te testen.” De ambitie om de export verder uit te bouwen is er, maar De Graaf geeft aan dat ze met een product werken dat alle rust nodig heeft om tot wasdom te komen. “Een Reypenaer moet een jaar lang rijpen, de VSOP blijft twee jaar liggen. Dat zijn factoren waar we niet omheen kunnen en dat beperkt je toch

Reypenaer Kaas Proeflokaal

enigszins in je groeimogelijkheden. In vier

Singel 182, Amsterdam, tel: +31 (20) 3206333, e-mail: [email protected]

jaar tijd hebben we nu een aardige presence opgebouwd in West-Europa en Scandinavië.”

Berichten Buitenland | nummer 11, 2009 | pagina 17

Nieuws

Nederland tweede exporteur Handelsmissie landbouwproducten Oeral Met een waarde van 56 miljard euro (cijfers 2008) staat Nederland wereldwijd op een tweede plaats in de top-5 van exporteurs van landbouwproducten. Er is sprake van een stijging van 12% procent ten opzichte van 2007. De Verenigde Staten zijn eerste, met een exportwaarde van 90 miljard euro, goed

Dertien bedrijven uit de Nederlandse agribusiness namen in september deel aan

voor een stijging van 25% ten opzichte van 2007.

een handelsmissie naar Oeral,

In miljard euro

Rusland. In het kader van 2007

2008

Stijging

USA

71.169.469

88.612.002

25%

Nederland

49.879.444

55.906.417

12%

Duitsland

45.504.408

54.687.571

20%

Frankrijk

44.877.218

51.944.485

15%

Brazilië

31.725.594

40.670.229

28%

matchmaking en gesprekken met de regionale autoriteiten zijn de steden Ekatarinaburg en Chelyabinsk bezocht.

Bron: UN Comtrade

In Ekatarinaburg waren tien vooraanstaande Russische bedrijven uitgenodigd, afgestemd op de Nederlandse aanwezigheid. Er liggen kansen op de

Marktonderzoek

Brazilië (en Vietnam) De faculteit Economie & Bedrijfskunde van de Rijksuniversiteit Groningen biedt de mogelijkheid

volgende terreinen: • Aardappels: men wil eigen productie en verwerkende industrie aantrekken; • Pluimvee: kansen voor productie en slacht inclusief verwerking en verpakking; • Zuivel: men zet in op verhoging productie en verwerkende industrie;

een onderzoek (tegen kostprijs) te laten doen naar de mogelijkheden van uw afzet van

• Groente en fruit: opslag en verpakking, er

producten op de Braziliaanse (en Vietnamese) markt. In de voorbereidende fase zal

wordt een soort van terminal ontwikkeld.

vooronderzoek worden gedaan gevolgd door een veldonderzoek in mei en juni 2010. In een eerder onderzoek (op de Brazilaanse markt) is bijvoorbeeld voor AKZO Nobel een onderzoek

In Chelyabinsk was het optimaliseren

uitgevoerd naar de mogelijkheden van de afzet van likstenen voor rundvee, wat geleid heeft tot

van de melkproductie een belangrijk

het besluit de markt te gaan betreden. Meer informatie: www.ibr-groningen.nl

onderwerp. Deze optimalisatie wordt gezocht in diervoeding. Onder de aanwezige Nederlandse bedrijven was veevoederproducent Provimi. Verder lag ook hier het accent op de thema’s pluimvee, aardappel, zuivel en meer kennis en laboratoriumsamenwerking op het gebied van veehouderij. Meer informatie: LNV-afdeling Moskou, Marinus Overheul, LNV-Raad.

pagina 18

We publiceren hieronder weer een overzicht van de afgelopen maand op

Externe marktrapporten

internet aangetroffen landen-, regio- en themarapporten over levensmiddelen-

op internet

organisaties, databases en andere bronnen ánders dan onze eigen LNV-afdelingen

en andere (agrarische) sectoren, afkomstig van overheden, overkoepelende

op de Nederlandse ambassades. De rapporten zijn gratis en uitsluitend per e-mail opvraagbaar bij het ministerie van LNV, de heer J.J.M. Verbeek, e-mail [email protected] en worden u ook alleen per e-mail toegestuurd.

Land

Titel

Land

Titel

Algemeen

Global Food Responsibility for the EU and the US (21 pag.)

Mexico

Mexican Fruit and Vegetable Juices Market (7 pag.)

“

Nanoscience: Opportunities and Uncertainties (48 pag.)

“

Mexican Market for Organic Products (13 pag.)

“

Agricultural Outlook 2009-2018 (95 pag.)

“

Economic Report Mexico (8 pag.)

“

Multinationals in the International Grain Markets (87 pag.)

Montenegro

The Dairy Food Chain (25 pag.)

“

Global Economic Crisis: Social and Environmental Impact

Nederland

Consumentengedrag: peiling consument en voedsel (192 pag.)

(215 pag.)

“

Vrijloopstal duurzame melkveehouderij (3 pag.)

“

Energy Options for Horticulture (86 pag.)

“

Risicoanalyse kritische stoffen in de varkensketen (24 pag.)

“

The Global Competitiveness Report 2009-2010 (492 pag.)

“

Management of Agricultural Genetic Resources (120 pag.)

“

World Investment Report 2009 (313 pag.)

“

Beoordeling bodemkwaliteit zandgrond voor veehouderij

“

Kwaliteit en gezondheid biologische producten (50 pag.)

“

Vet- en eiwitgehalten in biologische geitenmelk (40 pag.)

“

Sustainable Energy (40 pag.)

“







Climate Change Effects on Medicinal and Aromatic Plants

Economic Report Algeria (8 pag.)

Australië

Australian Vegetable Growing Farms (69 pag.)



(61 pag.)

(18 pag.) Algerije





Bahrein Samenvatting warenwetgeving (10 pag.)

“

Water Technology (40 pag.)

Brazilië

Impacts of Soybean Expansion in the Amazon Basin (25 pag.)

“

Land- en tuinbouwcijfers 2009 (258 pag.)



Canada

The Organic Food Market (20 pag.)

“

Consumenten en keurmerken (65 pag.)



Centraal-Amerika







Implications of Trade Liberalization for Diet and Health

“

Overzicht multifunctionele landbouw per provincie (63 pag.)

(42 pag.)

Nepal

Economic survey 2009 (292 pag.)



China’s Agricultural Policies: Impact on Commodity Markets

“

Vegetable Seed Production in Rural Nepal (4 pag.)

(24 pag.)

Oekraïne

Economic Survey Ukraine (5 pag.)



Duitsland

Farms and Greenhouse Survey Germany (8 pag.)

“

Market Scan Bio-energy Ukraine (52 pag.)



“

Organic Milk-farms in Germany (15 pag.)

Qatar

Samenvatting warenwetgeving (9 pag.)



EU

Farm Incomes in the European Union (223 pag.)

Pakistan

Pakistan’s Food and Agriculture Systems (138 pag.)

“

Consumers in Europe (383 pag.)



“

Agriculture in the Economy 2009 (39 pag.)

“

EU Fruit Orchard Survey (8 pag.)



Rusland

“

Sectoral Growth Drivers and Competiveness (640 pag.)

“

Regional Yearbook 2008 (240 pag.)



“

Doing Business in Russia (162 pag.)

“

Dairy Market Situation 2009 (12 pag.)



“

Russia’s Growing Agricultural Imports (22 pag.)

China



Strategies and Prospects of European Companies in Russia (15 pag.)

“

Towards a Greener Retail Sector (233 pag.)

Scandinavië

Private Label in Scandinavia (20 pag.)

“

Rapid Alert System for Food and Feed (56 pag.)

Slowakije

Greenhouse and Farm Structure Survey (8 pag.)

“

Private Label in Europe (34 pag.)

Turkije

Dairy Farming in Antalya Province (10 pag.)

“

Dietetic Products, Plant Stanols and Plant Sterols (9 pag.)

“

Regulations and Practices for Businessmen (27 pag.)

“

Competitiveness EU Dairy Sector (102 pag.)



Verenigde Staten

Manure Use for Fertilizer and Energy (53 pag.)

Filippijnen

Philippine Bakery Sector (16 pag.)



“

Iowa Grain and Biofuel Study (92 pag.)



Finland

Doing Business in Finland 2010 (78 pag.)



Canada

Energy Drinks in North America (10 pag.)



Hongarije

Challenges to the Hungarian Pig Sector (17 pag.)

“

US Food Import Patterns 1998-2007 (52 pag.)

India

Modern Organized Retail in India (8 pag.)



“

Doing Business in Kentucky (150 pag.)



“

Economic Survey State of Bihar (379 pag.)



“

The Michigan Dairy Industry (59 pag.)



Iran

Ecological Coriander Oil Content Overview (5 pag.)

“

Younger Consumers Exhibit Less Demand for Fresh Vegetables

“

Essential Oil from Four Medicinal Plant Species (4 pag.)

Italië

Greenhouse and Farm Structure Survey (8 pag.)

“

Emerging Issues in the US Organic Industry (36 pag.)

Jordanië

Organic Fertilizer Production in Jordan (6 pag.)

“

Imports from China and Food Safety Issues (37 pag.)

Malta

Malta and the IMF (55 pag.)

Zuid-Afrika

Organic Produce from South Africa (96 pag.)

Zwitserland

The Fruit and Vegetable Market (36 pag.)











(15 pag.)

Berichten Buitenland | nummer 11, 2009 | pagina 19

LNV-afdelingen in het buitenland Afrika ADDIS ABEBA Werkgebied: Ethiopië Drs. Ir. G. Westenbrink, LNV-Raad Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Old Airport Zone, Addis Abeba P.O. Box 1241, Addis Abeba Tel.: (00-251) 113.711.100 ext. 323 (BZ) E-mail: [email protected] www.netherlandsembassyethiopia.org Algiers (LNV-steunpunt, valt onder LNV-afdeling Parijs) Dhr. Khaled Benchaalal, Agricultural assistant Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden 27 Chemin Cheikh Bachir El-Ibrahimi El-Biar Postadres: Boite Postale 72, 16030 Algiers - Algerije Tel.: (00-213) 21.92.28.28 E-mail: [email protected] www.ambassadepaysbasalger.org NAIROBI Werkgebied: Kenia, Oeganda, Tanzania, tevens voor UNEP Dhr. D.J. Bruinsma, LNV-Raad Ambassade der Nederlanden, Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Riverside Lane, Off Riverside Drive, Nairobi, Kenia Postadres: P.O. Box 41537, 00100, Nairobi, Kenia Tel.: (00-254) 20.4450.137 E-mail: [email protected] www.netherlands-embassy.or.ke PRETORIA Werkgebied: Zuid-Afrika, Zambia, Mozambique Prof. drs. N.W. Visser, LNV-Raad Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, 210 Queen Wilhelmina Street New Muckleneuk, Pretoria 0083, Zuid-Afrika Postadres: P.O.Box 117, Pretoria 0001, Zuid-Afrika Tel.: (00-27) 12.425.4570/2/3 E-mail: [email protected] www.dutchembassy.co.za

Amerika BONAIRE Werkgebied: Bonaire, Sint Eustatius, Saba en Suriname Dhr. drs. A.M. Akkerman, LNV-attaché BES-eilanden en LNV-Raad Suriname Postadres: PO box 357, Kralendijk - Bonaire Tel.: (00-59) 97158333 E-mail:[email protected] BRASÍLIA Werkgebied: Brazilië Ir. B. Vrolijk, LNV-Raad Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Ses Avenida das Nações, QD. 801, Lote 05 CEP 70405-900 Brasília – DF, Brazilië Postadres: Caixa Postal 07/0098, CEP 70359-970 Brasília - DF, Brazilië Tel.: (00-55) 61.3961.3200 (BZ) Tel.: (00-55) 61.3961.3208 (LNV) E-mail: [email protected] 2e e-mail: [email protected] www.mfa.nl/bra São Paulo (LNV-steunpunt, valt onder LNV-afdeling Brasília) Mw. F.E. Heering, Agricultural assistant Consulaat-Generaal der Nederlanden Bezoekadres: Avenida Brigadeiro Faria Lima 1779, 30-andar CEP 01451-001-São

Paulo-SP, Brazilië Postadres: Caixa Postal 11302, CEP 05422-970-São Paulo-SP, Brazilië Tel.: (00-55) 11.3811.3300 (BZ) Tel.: (00-55) 11.3811.3313 (LNV) E-mail: [email protected] 2e e-mail: [email protected] www.mfa.nl/bra BUENOS AIRES Werkgebied: Argentinië, Chili, Uruguay Ir. F.L.M. Vossenaar, LNV-Raad Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Edificio Porteño II, Olga Cossenttini 831, Pisos 3 y 4, C1107 BVA Buenos Aires, Argentinië Postadres: Ambassade der Nederlanden, Olga Cossettini 831, C1107 BVA Buenos Aires, Argentinie Tel.: (00-54) 11.4338.0090 (LNV) E-mail: [email protected] 2e e-mail: [email protected] www.embajadaholanda.int.ar MEXICO Werkgebied: Mexico, Cuba Mw. ir. G.J.G.M. Nuytens-Vaarkamp, LNV-Raad Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Av. Vasco de Quiroga 3000, Piso 7, Colonia Santa Fe, 01210 Mexico D.F., Mexico Postadres: Apartado Postal 10-656, 11000 Mexico D.F., Mexico Tel.: (00-52) 55.5258.9921 tst. 205,209 (LNV) E-mail: [email protected] www.paisesbajos.com.mx WASHINGTON Werkgebied: Verenigde Staten van Amerika (incl. Puerto Rico), Canada, tevens Wereldbank Dhr. drs. M.W.M. Olde Monnikhof, LNV-Raad per 15-12-2009 Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, 4200 Linnean Avenue, N.W. Washington, D.C 20008-3896, Verenigde Staten van Amerika Tel.: (00-1) 202.274.2716 E-mail: [email protected] www.netherlands-embassy.org/

Azië BANGKOK Werkgebied: Thailand en Vietnam Ir. R.J. Konijn, LNV-Raad Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, 15 Soi Tonson Ploenchit Road, Lumpini, Pratumwan Postadres: P.O. Box 404, Bangkok 10330, Thailand Tel.: (00-66) 2.309.5290 (LNV) E-mail: [email protected] www.mfa.nl/ban Hanoi (LNV-steunpunt, valt onder LNV-afdeling Bangkok) Mw. Truong Thi Dung, Agricultural assistant Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden Daeha Office Tower, 6 th floor 360 Kim Ma Street, Ba Dinh District, Hanoi Tel.: (00-84) 43.8315.650 ext. 220 en ext. 236 (BZ) E-mail: [email protected] www.netherlands-embassy.org.vn JAKARTA Werkgebied: Indonesië, tevens voor Association of South-East Asean Nations (ASEAN) Mr. J.M.P.H. van der Zijden, LNV-Raad Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Jalan H.R. Rasuna Said, Kavel S-3,

pagina 20

Kuningan, Jakarta 12950, Indonesië Tel.: (00-62) 21.524.1032/48 (LNV) Tel.: (00-62) 21.525.1515 (BZ) E-mail: [email protected] www.netherlandsembassy.or.id/ KUALA LUMPUR Werkgebied: Maleisië, Filippijnen, Singapore Drs. A.M. de Roo, LNV-Raad Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden 7th Floor, South Block. The Amp Walk 218, Jalan Ampang 50450 Kuala Lumpur Postadres: Postbus 10543 50716 Kuala Lumpur Maleisië Tel.: (00-60) 3.216.86.275 (LNV) E-mail: [email protected] www.netherlands.org.my Manilla (LNV-steunpunt, valt onder LNV-afdeling Kuala Lumpur) Dhr. J.I.C. Laquian, Agricultural assistant Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, 26/F Equitable PCI Bank Tower 8751 Paseo de Roxas Makati City 1226, The Philippines Postadres: P.O. Box 2448 MCPO, 1264 Makati, Metro Manilla, Filippijnen Tel.: (00-63) 2.786.6607 (LNV) E-mail: [email protected] www.netherlandsembassy.ph Singapore (LNV-steunpunt, valt onder LNV-afdeling Kuala Lumpur) Dhr. K.C. Chong, Agricultural assistant Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, 541 Orchard Road, 13-01 Liat Towers, Singapore 238881 Postadres: Tanglin P.O. Box 447, Singapore 912415 Tel.: (00-65) 6739.1121 (LNV) E-mail: [email protected] 2e e-mail: [email protected] www.mfa.nl/sin NEW DELHI Werkgebied: India, Sri-Lanka, Nepal Mr. W.J. Wolff, LNV-Raad Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, 6/50F Shantipath, Chanakyapuri, New Delhi 110021, India Tel.: (00-91) 11.24.197.604/5/77 E-mail: [email protected] www.hollandinindia.org PEKING Werkgebied: Volksrepubliek China, (incl. Hong Kong) en Mongolië Ir. H.J.W. van Duijn, LNV-Raad Drs. E.A.A.C. Gemmeke, Raad voor veterinaire en fytosanitaire aangelegenheden Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, 4, Liangmahe Nanlu Rd. Beijing 100600, Volksrepubliek China Tel.: (00-86) 10.8532.0260 (LNV) E-mail: [email protected] www.hollandinchina.org/nl/ peking/intro.htm Web (LNV): www.nlpekagr.com Hong Kong SAR (LNV-steunpunt, valt onder LNV-afdeling Peking) Mw. M.P.C. Ng, Agricultural assistant Post/Bezoekadres: Consulaat-Generaal der Nederlanden, Room 5702, 57/F Cheung Kong Center, 2 Queen’s Road Central, Hong Kong, Volksrepubliek China Tel.: (00-852) 2524.8187/88 (LNV) E-mail: [email protected] 2e e-mail: [email protected] www.hollandinchina.com Web (LNV): www.nlpekagr.com

Shanghai (LNV-steunpunt, valt onder LNV-afdeling Peking) Dhr. N. Hong, Agricultural assistant Post/Bezoekadres: Consulaat Generaal der Nederlanden, 10/F East Tower, Dawning Center, NO,500 Hongbaoshi Road, Changning District, Shanghai 201103 Volksrepubliek China Tel: (00-86) 21.22.087229 E-mail: [email protected] 2e e-mail: [email protected] www.hollandinchina.org/nl/cg/sh-intro.htm Web (LNV): www.nlpekagr.com SEOUL Werkgebied: Republiek Korea en Taiwan Ir. O.T.J. Stiekema, LNV-Raad Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Kyobo Building, 14th floor, 1, Jongno 1-ka Jongno-gu, Seoel 110-714, Republiek Korea Postadres: K.P.O. Box 509, Seoel 110-605, Republiek Korea Tel.: (00-82) 2.723.4180 E-mail: [email protected] http://southkorea.nlembassy.org Taipei (LNV-steunpunt, valt onder LNV-afdeling Seoul) Mw. C.S. Hsiung, Agricultural assistant Post/Bezoekadres: Netherlands Trade and Investment Office, Agricultural and Food Department, 5/F Artist Construction Building, 133 Min Sheng E. Road, Section 3, Taipei 105, Taiwan Tel.: (00-886) 2.2713.5760 ext. 150 E-mail: [email protected] www.ntio.org.tw TOKYO Werkgebied: Japan Mw. Drs. C Boonstra, LNV-Raad Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Shiba-koen, 3-6-3, Minato-ku, 105-0011 Tokyo, Japan Tel.: (00-81) 3.5776.5490 (LNV) E-mail: [email protected] www.oranda.or.jp

Europese Unie Athene (LNV-steunpunt, valt onder LNV-afdeling Boekarest) Mw. T. Kossyfa, Agricultural assistant Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Leoforos Vassileos Konstantinou 5-7, Athene 106-74, Griekenland Tel.: (00-30) 2.107.254.960 E-mail: [email protected] 2e e-mail: [email protected] www.mfa.nl/ath BERLIJN Werkgebied: Duitsland, Zwitserland Dhr. G.P.G Kunst, MBA, LNV-Raad A. Veldhuizen MBA, LNV-attaché Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Klosterstrasse 50, 10179 Berlin, Duitsland Tel.: (00-49) 30.2095.6480 (LNV) E-mail: [email protected] www.dutchembassy.de BOEDAPEST Werkgebied: Hongarije, Slovenië, Oostenrijk Ir. J.A. Landstra, LNV-Raad Drs. A.E. Braam, Raad voor Veterinaire aangelegenheden Veterinair Werkgebied: Hongarije, Bosnië-Herzegovina, Bulgarije, Kroatië, Macedonië, Turkije, Roemenië, Servië, Montenegro, Slovenië, Slowakije en Tsjechië Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Fuge utca 5-7, (2e district), 1022 Boedapest, Hongarije

Postadres: P.O. Box 56, 1388 Boedapest, Hongarije Tel.: (00-36) 1.3366.380 (LNV) E-mail: [email protected] www.netherlandsembassy.hu BOEKAREST Werkgebied: Roemenië, Bulgarije, Griekenland ir. H.L.M. van Wissen, LNV-Raad Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Aleea Alexandru 20, Sector 1, 011823 Boekarest, Roemenië Tel.: (00-40) 21.231.5657 ( LNV) E-mail: [email protected] 2e e-mail: [email protected] www.netherlandsemb.ro Sofia (LNV-steunpunt, valt onder LNV-afdeling Boekarest) Mw. D.H. Milenkova, Agricultural assistant Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Oborishte 15, 1504 Sofia, Bulgarije Postadres: P.O. Box 91, 1000 Sofia, Bulgarije Tel.: (00-359) 2.8160.380 (LNV) E-mail: [email protected] 2e e-mail: [email protected] www.netherlandsembassy.bg/ BRUSSEL Werkgebied: België, Luxemburg Ing. A. Wegen, LNV-Raad Mw. mr. R. Verlaan, Agricultural assistant Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, H. Debrouxlaan 48, 1160 Brussel, België Tel.: (00-32) 2.679.1550 (LNV) E-mail: [email protected] www.nederlandseambassade.be KOPENHAGEN Werkgebied: Denemarken, Estland, Finland, Noorwegen, IJsland, Zweden Mw. drs. R. Nijland, Agricultural assistant Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Toldbodgade 33, DK 1253 Kopenhagen K, Denemarken Tel.: (00-45) 33.707.218 E-mail: [email protected] 2e e-mail: [email protected] www.nlembassy.dk LONDEN Werkgebied: Verenigd Koninkrijk, Ierland Drs. E. Wermuth, LNV-Raad Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, 38, Hyde Park Gate, Londen SW7 5DP, Verenigd Koninkrijk Tel.: (00-44) 20.7590.3279/76/77/80 E-mail: [email protected] 2e e-mail: [email protected] www.netherlands-embassy.org.uk/ MADRID Werkgebied: Spanje, Marokko, Portugal Mw. mr. S.M.C. Deepen, LNV-Raad Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Pasco de la Castellana, 259D36, 28046 Madrid, Spanje Tel.: (00-34) 91.353.7521/20 (LNV) E-mail: [email protected] www.embajadapaisesbajos.es Lissabon (LNV-steunpunt, valt onder LNV-afdeling Madrid) Mw. A.P. Paiva Geadas, Agricultural assistant Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Avenida Infante Santo 43-5o, 1399-011 Lissabon, Portugal Tel.: (00-351) 21.391.4919 (LNV) E-mail: [email protected] 2e e-mail: [email protected] www.emb-paisesbaixos.pt PARIJS Werkgebied: Frankrijk, Algerije Mw. drs. M.A.J. Vaes, LNV-Raad Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, 7 Rue Eblé,

75007 Parijs, Frankrijk Tel.: (00-33) 1.4062.3353 (LNV) E-mail: [email protected] www.amb-pays-bas.fr PRAAG Werkgebied: Tsjechië, Slowakije Mw. drs. E. van de Vrugt, LNV-Raad Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Gotthardska 6/27, 160 00 Praag 6, Bubeneç, Tsjechië Tel.: (00-420) 233.015.218 E-mail: [email protected] 2e e-mail: [email protected] www.netherlandsembassy.cz ROME Werkgebied: Italië Mw. drs. C.W. Zwitser, LNV-Attachée Mw. M. Sipman, Agricultural assistant Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Via Michele Mercati 8, 00197 Rome, Italië Tel.: (00-39) 06.3228.6224 (LNV) Tel.: (00-39) 06.3228.6001 (BZ) E-mail: [email protected] www.olanda.it/ WARSCHAU Werkgebied: Polen, Letland, Litouwen Ing. R.N.P.N.M. Tans, LNV-Raad Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Ul. Kawalerii 10, 00 468 Warschau, Polen Tel.: (00-48) 22.559.1269 E-mail: [email protected] 2e e-mail: [email protected] www.nlembassy.pl

Midden-Oosten ABU DHABI Werkgebied: Verenigde Arabische Emiraten, Saoedi-Arabië, Iran Ir.P.J.M. de Jong, LNV-Raad Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Apt. 602 Al Masaood Tower Building, Shelkh Hamdan Street, Abu Dhabi, Verenigde Arabische Emiraten. Postadres: P.O.Box 46560, Abu Dhabi, Verenigde Arabische Emiraten. Tel.: (00-971) 2.632.0712 (LNV) E-mail: [email protected] Dubai (LNV-steunpunt, valt onder LNV-afdeling Abu Dhabi) Mw. S. Kadri, Agricultural assistant Bezoekadres: Consulaat-Generaal Dubai Royal Bank of Scotland Building Khalid Bin Waleed Road, Bur Dubai, U.A.E. Postadres: P.O. Box 7726, Dubai, U.A.E. Tel.: (00-971) 4.3528700/3511313 (ext. 112) (BZ) E-mail: [email protected] Riyadh (LNV-steunpunt, valt onder LNV-afdeling Abu Dhabi) Dhr. M.M. El Bahaie, Agricultural assistant Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Diplomatic Quarter, Riyadh, Saoedi-Arabië Postadres: P.O.Box 94307, Riyadh 11693, Saoedi-Arabië Tel.: (00-966) 1 488 1093/2501 (LNV) E-mail: [email protected] www.holland.org.sa Teheran (LNV-steunpunt, valt onder LNV-afdeling Abu Dhabi) Mw. M. Hatami, Agricultural assistant Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, #7, Sonbol Alley, Farmanieh Ave., 19537, Teheran, Iran Postadres: P.O. Box 11365-138, Teheran, Iran Tel.: (00-98) 2366 0204 (LNV) E-mail: [email protected] www.mfa.nl/teh KAIRO Werkgebied: Egypte Dr. Ir. J.G. van der Beek, LNV-Raad

Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, 18, Hassan Sabri Street, 11211 Zamalek, Kairo, Egypte Tel.: (00-202) 2 736 38 63 / 2 739 55 71/2/3 E-mail: [email protected] www.mfa.nl/cai

Overig Europa ANKARA Werkgebied: Turkije, Israël en Palestijnse gebieden. Ir. S.J.D. Verbunt, LNV-Raad Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Turan Günes Bulvari. Hollanda Caddesi no. 5, 06550 Yildiz Ankara, Turkije Tel.: (00-90) 312.409.1860 (LNV) E-mail: [email protected] 2e e-mail: [email protected] www.dutchembassy.org.tr www.nlankagr.com KIEV Werkgebied: Oekraïne, Ir. Ing. M. Y. Brouwer, LNV-Raad Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Kontraktova Ploscha 7, 01901 Kiev, Oekraïne Tel.: (00-380) 44 490 82 23 (LNV) E-mail: [email protected] www.netherlands-embassy.com.ua MOSKOU Werkgebied: Rusland, Kazachstan Ir. M. Overheul, LNV-Raad Mw. I. Faassen, LNV-Attaché Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Trabnikovsky Pereulok 23 Postadres: Kalashny Pereulok 6, 115127 Moskou, Rusland Tel.: (00-7) 495.797.2946 E-mail: [email protected] www.netherlands-embassy.ru ZAGREB Werkgebied: Bosnië-Herzegovina, Kroatië, Servië en Montenegro Vacature Mw. D. Bacic, Agricultural assistant Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Medvescak 56, 10000 Zagreb, Kroatië Tel.: (00-385) 1.464.2220 (LNV) E-mail: [email protected] www.netherlandsembassy.hr Belgrado (LNV-steunpunt, valt onder LNV-afdeling Zagreb) vacature Mw. M. Mirkovic, Agricultural assistant Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Simina 29, 11000 Belgrado, Servië Tel.: (00-381) 11.202.39.80 E-mail: [email protected] 2e e-mail: [email protected] (tijdelijk) www.nlembassy.org.yu

(Wereldhandelsorganisatie) en andere internationale organisaties te Genève (UNCTAD, UNEP, WHO, WIPO/UPOV) Mr. M.P.C. Huige, LNV Raad Postadres: C.P. 196, 1211 Genève 20 CIC, Zwitserland Tel.: (00-41) 22.748.1822/08 (LNV) E-mail: [email protected] 2e e-mail: [email protected] PARIJS PV-OESO Werkgebied: Permanente Vertegenwoordiging van het Koninkrijk der Nederlanden bij de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) Mw. drs. P.C.M. van Bentum, LNV-Raad Post/Bezoekadres: 12-14 Rue Octave Feuillet, 75116 Parijs, Frankrijk Tel.: (00-33) 1.4524.9971 E-mail: [email protected] 2e e-mail: [email protected] ROME - PV ROME Werkgebied: Permanente Vertegenwoordiging van het Koninkrijk der Nederlanden bij de VN-organisaties voor voedsel en landbouw Mw. A.M.A. van Ardenne-van der Hoeven, Buitengewoon en Gevolmachtigd Ambassadeur, Permanent Vertegenwoordiger Drs. R. Elkhuizen, Ambassaderaad, Plv. Permanent Vertegenwoordiger Mw. Drs. M. Geusebroek, Tweede Secretaris Post/Bezoekadres: Permanente Vertegenwoordiging van het Koninkrijk der Nederlanden bij de VN-organisaties voor voedsel en landbouw, Via delle Terme Deciane 6, 00153 Rome, Italië Tel.: (00-39) 06.574.0306/ 2326 E-mail: [email protected] 2e e-mail: [email protected]

Netherlands AgriBusiness Support Office Kunming Dhr. R. Schuurman, Chief Representative, Mw. Yang Yang, Deputy Representative Room 1604, Hongta Mansion 155 Beijing Road Kunming 650011, P.R.China Tel: (0086) (0) 871 3578 322 E-mail: [email protected] www.hollandinchina.org Izmir Dhr. J. Kipp, Chief representative 1456 Sk. Kristal 2 Is Merkezi no.18 Kat 3 Daire 16 35220 Alsancak Izmir, Turkije Tel: (0090) 530 926 93 47

Permanente Vertegenwoordigingen LNV bij internationale organisaties

BRUSSEL PV-EU Dhr. ir. W.J.H. van der Sande, Raad voor Veterinaire Aangelegenheden Drs. H.J. Buning, LNV-Attaché Post/Bezoekadres: Permanente Vertegenwoordiging van het Koninkrijk der Nederlanden bij de Europese Unie, H. Debrouxlaan 48, 1160 Brussel, België Tel.: (00-32) 2.679.1545/1546 (LNV) E-mail: [email protected] www.nederlandseambassade.be Tevens belast met procurement-aangelegenheden in het kader van de ontwikkelingsfondsen van de EU. GENÈVE PV-WTO Werkgebied: Permanente Vertegenwoordiging van het Koninkrijk der Nederlanden bij de WTO

Berichten Buitenland | nummer 11, 2009 | pagina 21

Activiteitenkalender 09/10 Programma Bilaterale Economische Samenwerking van de directie Agroketens en Visserij Onderstaande activiteiten zijn op alfabetische volgorde gerangschikt per regio en per land. Regio/land Periode Activiteit Amerika



Costa Rica

10-16 april 2010

Inlichtingen uitvoering

Inlichtingen markt





Handelsmissie groente-, fruit- en sierteelt

Reflex Horti Consultancy

Jochem Porte



i.c.m. Guatamala

[email protected]

[email protected]

Guatamala

Handelsmissie groente-, fruit- en sierteelt

Reflex Horti Consultancy

Jochem Porte

10-16 april 2010

Azië/Oceanië



Japan

i.c.m. Costa Rica

2-5 maart 2010

[email protected]

[email protected]



Foodex te Tokyo, voedingsmiddelenvakbeurs

Jan Schenk

LNV-afdeling



(Hollandpaviljoen)

[email protected]

[email protected]

Vietnam

Dalat Flower Show

LNV-afdeling

Wil Huisman

(Algemene promotie Nederlandse sierteeltsector)

[email protected]

2-3 januari 2010

EU



Ierland

26-28 januari 2010

Handelsmissie voedingsmiddelen naar Belfast

NITC

Midden-Oosten Dubai (VAE)

21-24 februari 2010

[email protected]

[email protected]





LNV-afdeling [email protected]





Gulfood te Dubai, internationale vakbeurs voor

NCH

LNV-afdeling



voedingsmiddelen en equipment (Hollandpaviljoen)

[email protected]

[email protected]

Saoedi-Arabië

Missie landscaping/groenvoorziening

Jan Water

Jan Water



februari 2010

i.c.m. VAE

[email protected]

[email protected]

VAE

Missie landscaping/groenvoorziening

Jan Water

Jan Water

i.c.m. Saoedi-Arabië

[email protected]

februari 2010

Overig Europa Oekraïne



3-5 februari 2010



[email protected]





Interagro te Kiev, landbouwbeurs (business lounge met

Evert Jan Krajenbrink

Evert Jan Krajenbrink



matchmaking)

[email protected]

[email protected]

Rusland

Seminar ‘Perspectieven en trends Nederlandse agribusiness Esmaralda Geesink

Evert Jan Krajenbrink



in Rusland’ te Den Haag

[email protected]

[email protected]



Spreekdagen (werkgebied Rusland, Kazachstan)

Evert Jan Krajenbrink

Evert Jan Krajenbrink



i.c.m. Oekraïne

[email protected]

[email protected]

Turkije

Growtech te Antalya, tuinbouwvakbeurs

PEM

Jordy van Honk

(Holland Paviljoen)

[email protected]

[email protected]

3 of 4 december

7-9 december

3-6 december