JAARVERSLAG 2013
INHOUDSOPGAVE
BE R I C H T R V B I Nieuwe fase
4 4
O V E R Q- PA R K I Kerncijfers I Hoofdpunten I Profiel I Maatschappelijke verantwoording
6 6 9 10 12
ST R A T E G I E I Trends I Parkeermarkt I Strategisch plan I Portfoliostrategie I Risicomanagement
14 15 18 21 22 25
RE S U L T AT E N I Parkeren I Vastgoed I Personeel & Organisatie I Financieel
27 27 33 35 37
GOVERNANCE I Verslag RvC I Ondernemingsbestuur I Codes I Vooruitblik
40 40 43 44 45
JA AR R E K E N I N G
47
W O OR D E N L I J ST
111
3
BERICHT RVB
NIEUWE FASE 2013 is een belangrijk jaar in de geschiedenis van Q-Park. In een goede dialoog met onze aandeelhouders hebben we de houdbaarheid voor de langere termijn van de hybride structuur van onze onderneming beoordeeld. Het parkeerbedrijf (Opco) en het vastgoedbedrijf (Propco) hebben ieder hun eigen activiteiten en verdienmodel. Het blijkt wenselijk de kapitaalmarkt en onze andere belanghebbenden meer transparantie te bieden over de waardecreatie van onze activiteiten. Daarom is besloten tot een interne splitsing van Opco en Propco met aparte businessmodellen. Dit schept meer duidelijkheid over posities, activiteiten, investeringen en het verwachte rendement daarop van de twee divisies.
buurt van winkelcentra, was mager. Q-Park blijft het portfolio concentreren op multifunctionele binnensteden waar wonen, winkelen, werken en recreëren mensen blijven trekken. We hebben ons portfolio met nieuwe en bestaande locaties scherper geanalyseerd en oude investeringsbesluiten heroverwogen. Er is veel energie gestopt in het heronderhandelen of beëindigen van parkeerfaciliteiten met een negatieve marge. Er zijn dan ook meerdere contracten beëindigd en enkele contracten onder gunstigere voorwaarden afgesloten. Ons divestmentprogramma is volgens plan verlopen. Er is veel belangstelling van institutionele beleggers en particuliere fondsen voor onze solide beleggingscategorie.
Tot eind 2016 blijven beide activiteiten onder gezamenlijke besturing en aandeelhouders. Afhankelijk van de ontwikkelingen besluiten de aandeelhouders dan of het wenselijk en mogelijk is als twee afzonderlijke bedrijven verder te gaan.
We concentreren ons op bestaande goed renderende parkeerfaciliteiten die we volgens de Q-Park kwaliteitsstandaard renoveren en verbeteren. Dat biedt ons ook kansen om duurzame aanpassingen te doen volgens de BREEAM In Use standaard, waarvan wij de voortrekker zijn in onze sector.
Omzetontwikkeling De effecten van de economische recessie zijn in 2013 voor het eerst ook zichtbaar in de resultaten van Q-Park. De omzet uit parkeergelden stond onder druk en groeide minder dan gebudgetteerd. Ten opzichte van 2012 is de omzet nagenoeg gelijk gebleven, gecorrigeerd voor valuta effecten is deze gestegen met 1,2%.
Efficiëntie Om het rendement van onze activiteiten op peil te houden en te verbeteren, werken we onverminderd aan verdere verbetering van de efficiëntie van onze operationele activiteiten. Leren van elkaar is daarbij onze kracht. We zijn tevreden over het tempo en het resultaat van deze operationele aanpassingen en de besparingen die daaruit voortvloeien, ruim EUR 5 miljoen.
Q-Park is niet meegegaan in de prijzenoorlog die is ontstaan in de parkeermarkt. Wij blijven vasthouden aan onze kwaliteit en vragen een verantwoorde vergoeding voor de diensten die wij leveren. Prijs en beschikbaarheid kunnen het gedrag van parkeerders beïnvloeden. Dat is onze visie en daarover gaan wij het gesprek aan met gemeentes en andere opdrachtgevers. Ons doel is hen te helpen de stad bereikbaar en leefbaar te houden. Met onze slimme informatie- en reserveringssystemen kunnen wij daar een rol in spelen. Vastgoedontwikkeling Zoals gebruikelijk bij een economische neergang treedt er in de vastgoedmarkt een naijleffect op. Het aanbod aan interessante nieuwe beleggingsobjecten, bijvoorbeeld in de
4
Innovatie Een zeer belangrijke ontwikkeling die in 2013 verder gestalte kreeg, is de invoering van het nieuwe betalingssysteem dat automatisch betalen met de bankpas via identificatie bij de slagboom mogelijk maakt. Onze klanten bieden we hiermee veel gemak en comfort. Voor Q-Park is het voordeel vooral financieel en operationeel: de kasstroom verbetert, er zijn minder fysieke handelingen nodig om betaalautomaten te legen en geld af te storten. Dit is ook veiliger voor medewerkers. Door onze economy of scale hebben we goede contracten kunnen sluiten met Europese leveranciers van betaalautomaten voor dit systeem.
Financiële ontwikkelingen Het financiële jaar 2013 kent voor Q-Park twee aspecten: enerzijds tevredenheid over de stabiliteit van de operationele resultaten en de geslaagde herfinanciering ter grootte van EUR 300 miljoen, anderzijds het bijstellen van de waarde van vastgoedbeleggingen met EUR -292 miljoen. I Met de EUR 300 miljoen herfinanciering bij twee institutionele partijen hebben we het herfinancieringsrisico voor de komende vijf jaar veilig gesteld. I Zowel over de EUR 742,2 miljoen omzet als de EUR 185,2 miljoen operationeel resultaat voor belastingen en afschrijvingen zijn we tevreden. Het aantal nieuw in operatie genomen projecten is echter achtergebleven bij onze verwachting. I De afwaardering van de vastgoedbeleggingen komt met name door de bijstelling van onze kasstroomprognoses die onder andere wordt beïnvloed door een lagere inflatie in 2013 waardoor de prijzen minder dan begroot konden stijgen.
in uitbreiding van parkeerdienstverlening en innovatieve parkeeroplossingen, en rendementsverbeteringen door schaalvoordelen. Nieuw leiderschap Q-Park sluit het jaar met een positief operationeel resultaat af en legt hiermee een goede basis voor de komende jaren. Q-Park is goed gefinancierd en loopt voorop in innovatie en duurzaamheid. We hebben in 2013 aangekondigd dat de CEO Ward Vleugels in 2014 afscheid neemt van een bedrijf dat met vertrouwen een nieuwe fase ingaat. Onze kwaliteitsfilosofie staat recht overeind, we hebben de juiste mensen in huis om deze waar te maken en de beste locaties. Dit biedt alle kansen om de groei met kracht door te zetten voor een succesvolle toekomst. Wij danken iedereen die ons in het afgelopen jaar vertrouwen heeft gegeven en heeft bijgedragen aan waar Q-Park nu staat.
De 'like for like' groei van onze parkeeropbrengsten bedroeg 2,6% bij een gewogen gemiddelde inflatie van 1,6%. De relevante bankratio's bleven prima binnen de met de banken overeengekomen convenanten: I interestdekking ratio van 2,2 (doel: > 2,0) I netto bankschulden/EBITDA ratio van 7,5 (doel: <8,0). Organisatie We hebben de afgelopen jaren samen grote stappen gemaakt in de ontwikkeling van de Europese strategie. We hebben de 10 landspecifieke operationele bedrijven ingedeeld in 4 clusters; Nederland, Duitsland en België (Mid); GrootBrittannië en Ierland (West); Frankrijk (Zuid); en Denemarken, Zweden, Noorwegen en Finland (Noord). We hebben ook een European Management Team ingericht. De heer Rob Vroom is per 1 juli aangesteld als interim CFO. Opco-Propco De interne Opco-Propco splitsing biedt veel mogelijkheden voor de toekomst. Voor het vastgoedbedrijf zijn er veel meer acquisitie opties door uitbreiding in landen en andere stedelijke gebieden. Voor het parkeerbedrijf zijn er groeimogelijkheden
Raad van bestuur. Van links naar rechts; Theo Thuis, Ward Vleugels, Rob Vroom.
Raad van bestuur Ward Vleugels - CEO Theo Thuis - COO Rob Vroom - CFO Maastricht, vrijdag 21 maart 2014
5
OVER Q-PARK
KERNCIJFERS
Netto resultaat (x EUR miljoen) Netto omzet Operationeel resultaat Netto resultaat Balans (x EUR miljoen) Vastgoedbeleggingen Eigen vermogen Huurverplichtingen Netto bankschulden Kasstromen (x EUR miljoen) Operationele activiteiten Investeringsactiviteiten Financieringsactiviteiten Mutatie liquide middelen Bedrijfsomvang Voltijdsmedewerkers Parkeerfaciliteiten Parkeerplaatsen Ratio: - eigendom - huur - beheer Aandeelhoudersresultaat (x EUR miljoen) Netto resultaat Rechtstreekse vermogensmutaties Totaal resultaat Ratio's Gearing (netto bankschulden / eigen vermogen) Eigen vermogen plus netto bankschulden / vastgoedbeleggingen Interestdekking ratio Netto bankschulden / EBITDA Gegevens per aandeel Dividend (EUR) Aandelen (aantal) 1
6
Vergelijkende cijfers zijn aangepast. Zie noot 1 'presentatiewijzigingen' bij de jaarrekening voor verdere toelichting.
2013
20121
742,2 174,6 -146,5
739,9 172,8 -93,8
5.157,5 1.363,0 2.286,7 1.410,3
5.303,0 1.527,5 2.028,3 1.514,1
77,2 -50,9 3,0 29,3
82,4 -78,7 28,6 32,3
2.218 5.920 805.320
2.205 5.939 860.254
21% 57% 22%
22% 57% 21%
-146,5 16,2 -130,3
-93,8 -6,6 -100,4
1,0 1,0 2,2 7,5
1,0 1,0 2,0 8,2
0,00 1.099.682
32,21 1.098.928
Parkeerplaatsen per cluster Cluster 'Mid' Cluster 'West' Cluster 'Zuid' Cluster 'Noord' Totaal
Omzet per cluster 2013 231.116 75.711 105.690 392.803 805.320
2012 233.556 74.917 110.080 441.701 860.254
Parkeerplaatsen per cluster
2013 298,4 102,8 105,1 235,9 742,2
(x EUR miljoen)
Cluster 'Mid' Cluster 'West' Cluster 'Zuid' Cluster 'Noord' Totaal
2012 296,0 102,3 106,0 235,6 739,9
Omzet per cluster
De landspecifieke operationele bedrijven in 4 clusters: I 'Mid' - Nederland, Duitsland en België; I 'West' - Groot-Brittannië en Ierland; I 'Zuid' - Frankrijk; I 'Noord' - Denemarken, Zweden, Noorwegen en Finland.
Gemiddelde omzet per parkeerplaats per cluster
Ontwikkelingen over 6 jaar Parkeerplaatsen (x 1.000) Parkeerfaciliteiten Voltijdsmedewerkers Omzet (x EUR miljoen) Operationele kasstroom (x EUR miljoen) Operationeel resultaat voor afschrijvingen (x EUR miljoen)
2013 805 5.920 2.218 742 77
2012 860 5.939 2.205 740 82
2011 848 5.810 2.192 694 90
2010 841 5.808 2.186 661 89
2009 834 5.707 2.209 601 54
2008 789 5.604 2.209 535 78
185
184
178
173
157
131
7
8
HOOFDPUNTEN Onze kwaliteit
Samenwerkingsgericht denken, partner in bereikbaarheid stadscentra
Onderscheidend in veiligheid, comfort, betaalgemak, kwaliteit en service
De juiste prijs-kwaliteit-service verhouding, de juiste producten en diensten
Consument wenst meer parkeergemak en meer koopgemak, koopt veel online
Steden actief op parkeermarkt, overheden meer afhankelijk van parkeeromzet
Focus portfolio op kansrijke locaties
Doorbraak in online dienstverlening, marketing en verkoop
Lagere vastgoedwaarde op basis van lagere dan eerder geprognotiseerde kasstromen
Operationeel resultaat gehandhaafd, bankconvenant verbeterd
Twee nieuwe aandeelhouders
Aankondiging terugtreden founding father en CEO Ward Vleugels
Onze omgeving
Consumentenvertrouwen is laag, bestedingen blijven achter
Onze activiteiten
Interne splitsing Opco-Propco biedt antwoorden voor veranderende financiële markt
Onze resultaten
Aantal bezoekers stabiliseert, hogere 'like for like' dan inflatie, omzet en EBITDA verbetering
Onze governance
Toetreden Rob Vroom als CFO, afscheid van commissaris Peter Kok, inrichting European Management Team
9
PROFIEL Kernactiviteiten Q-Park is een internationale vastgoedonderneming, gericht op waardeontwikkeling door middel van hoogwaardige dienstverlening in gebouwde parkeervoorzieningen en parkeerterreinen op strategische locaties. De activiteiten van Q-Park zijn gericht op investeren in vastgoed en dienstverlening rondom parkeren op A-locaties: in of bij multifunctionele binnensteden, bij knooppunten met openbaar vervoer en bij ziekenhuizen. Q-Park onderneemt met een langetermijnperspectief en vanuit een solide financiële basis. Q-Park bezit en exploiteert parkeerfaciliteiten. Activiteiten van het operationele bedrijf omvatten circa 6.000 huur-, lease- en beheercontracten.
Q-Park heeft aandacht voor deze kwaliteitsbehoefte van de klant. We hebben een sterk en herkenbaar kwaliteitsmerk neergezet. Onze klanten weten wat ze kunnen verwachten van een parkeerfaciliteit van Q-Park. We investeren in ontwerp, ontwikkeling en renovatie van parkeergarages. Al onze effectieve producten en diensten sluiten aan op de wensen van onze klanten. Van centraal belang hierbij is ook de optimale service van onze betrokken medewerkers. Onze vier kernwaarden - klantgericht, kwaliteitsgericht, samenwerkingsgericht en resultaatgericht - zijn voor hen leidend. Daarnaast zijn we door de kracht van ons merk ook een aantrekkelijke partij voor (potentiële) partners.
Door innovatieve technologie toe te passen en door samen te werken met publieke partijen biedt Q-Park duurzame, efficiënte, winstgevende en klantvriendelijke parkeeroplossingen. Visie Q-Park streeft ernaar de meest verkozen en aanbevolen parkeerpartner te zijn op strategische locaties in NoordwestEuropa, gebaseerd op kwaliteit, operationele perfectie, klanttevredenheid en duurzame financiële resultaten. Missie Q-Park verbetert kwaliteit van leven door schone en veilige parkeerfaciliteiten aan te bieden, op basis van de pijlers gemak, betrouwbaarheid en gastvrijheid. Kwaliteitsmerk Klanten kiezen in de eerste plaats een parkeerlocatie die dicht bij of op de route naar hun eindbestemming ligt. Daarnaast is kwaliteit van doorslaggevend belang voor hun keuze. Q-Park speelt hierop in met de belofte ‘Quality in parking’.
Kwaliteitsaspecten die voor klanten een grote rol spelen zijn: I Genoeg ruimte om te parkeren en goed georganiseerd I Prijs - kwaliteitverhouding I Veiligheid en zekerheid I Schoon en opgeruimd
10
Q-Park marktpositie in Noordwest-Europa
Marktpositie In 15 jaar tijd is Q-Park een toonaangevende speler geworden op het gebied van betaald parkeren in Europa. We bieden circa 800.000 parkeerplaatsen aan in tien stabiele Noordwest-Europese landen. In vijf daarvan zijn we onbetwist marktleider. We onderscheiden ons nadrukkelijk niet in omvang maar in kwaliteit. Onze keuze voor een op kwaliteit
gebaseerd bedrijfsmodel blijkt succesvol. We laten zien dat effectief betaald parkeren een economische, sociale en maatschappelijke bijdrage levert aan een stad. En dat een positieve parkeerervaring bijdraagt aan hoe mensen hun uitstapje, reis, winkelmiddag of woon-werkverkeer beleven. Beleggingsprofiel De activiteiten van Q-Park, het bezitten en exploiteren van parkeerfaciliteiten, leveren langdurig stabiele kasstromen op en een inkomstengroei die het inflatieniveau overstijgt. De Europese brancheorganisatie voor investeerders in nietbeursgenoteerde vastgoedfondsen INREV karakteriseert Q-Park als een Core-plus fund (een fonds met een laag risicoprofiel dat investeert in vastgoed en een stabiel inkomen genereert). Dit maakt Q-Park een interessant bedrijf voor beleggers met een langetermijnvisie.
Q-Park aandeelhouders
Aandeelhouders Q-Park is eigendom van een groep aandeelhouders voornamelijk bestaande uit veelal Nederlandse institutionele beleggers waaronder pensioenfondsen en verzekeraars. Er is geen partij met een overheersend belang en er zijn geen individuele afhankelijkheden tussen de aandeelhouders. In overleg met onze aandeelhouders hebben wij in 2013 ons hybride bedrijf intern gesplitst voor meer transparantie. We komen hiermee tegemoet aan de nieuwe trend uit de financiële wereld om beleggingscategorieën beter te kunnen benchmarken. We willen het parkeerbedrijf en het vastgoedbedrijf beter profileren in de verschillende marktsegmenten, we zien voor iedere divisie een duidelijke eigentijdse beleidskoers.
11
MAATSCHAPPELIJKE VERANTWOORDING Betaald parkeren voor duurzame stedelijke mobiliteit Q-Park staat voor ’Quality in parking’. Onze principiële keuze voor kwaliteit vormt ook de basis voor de manier waarop we omgaan met onze maatschappelijke verantwoordelijkheid. Onze oplossing voor de bedreiging van de kwaliteit van de leefomgeving in stedelijke gebieden door mobiliteit hebben wij al in 2007 verwoord in 'Quintessence - De logica van betaald parkeren'. Ook in ons mvo-verslag Verantwoord Parkeren 2013 komt dit onderwerp uitgebreid aan de orde.
Q-Park blijft de logica uitdragen dat gereguleerd parkeren bij voorkeur in schone en veilige faciliteiten een antwoord biedt op de vijf stedelijke uitdagingen: I mobiliteit I faciliteit I maatschappij I economie I milieu
Verantwoorde mobiliteit Steden zijn de motor van de Europese economie. Mobiliteitsproblemen zijn als zand in die motor. Efficiënt parkeren is een belangrijk onderdeel van de mobiliteitsketen en draagt bij aan een aangenaam stadsklimaat. Q-Park streeft naar een samenhangend mobiliteitsbeleid waarin economische groei, kwaliteit van de leefomgeving, duurzame ontwikkeling en milieubescherming hand in hand gaan.
Aantrekkelijke faciliteit Parkeerfaciliteiten functioneren als visitekaartje voor een stad, winkelcentrum, station of ziekenhuis als ze gemak, betrouwbaarheid en gastvrijheid bieden. Het is de kunst ze functioneel en aantrekkelijk te maken. Q-Park zet zich in voor parkeergelegenheden die snel te vinden, goed bereikbaar, beschikbaar, makkelijk in gebruik, schoon en veilig zijn en passen bij hun omgeving.
12
Maatschappelijke voordelen Parkeergarages zijn duurder maar duurzamer. De kosten voor constructie, exploitatie en onderhoud zijn hoger ten opzichte van straatparkeren en parkeerterreinen. Daar staan directe maatschappelijke voordelen tegenover. Ze dragen bij aan voetgangersvriendelijke en hoogwaardige stedelijke publieke ruimten doordat: I minder grondoppervlakte nodig is voor parkeren I openbare ruimte aantrekkelijker is met auto’s uit het zicht I zoekverkeer vermindert I ruimte economisch optimaal wordt benut I de beschikbaarheid van parkeerplaatsen voldoende is door afstemming parkeertarieven.
informatiesystemen, heeft een positief effect op de luchtkwaliteit doordat zoekverkeer afneemt.
Goede parkeergelegenheden functioneren als knooppunten. Pleinen en straten veranderen van verkeersruimtes in locaties waar mensen zich vrijelijk en veilig kunnen bewegen. Een veilige stedelijke omgeving stimuleert mensen om zich lopend, fietsend of met het openbaar vervoer te verplaatsen. Dat heeft een positieve uitwerking op hun gezondheid en welzijn. Een schone en veilige parkeerfaciliteit stimuleert verantwoordelijk gedrag. Dankzij de hoge eisen die Q-Park ten aanzien van deze aspecten stelt leveren wij ook op dit punt een maatschappelijke bijdrage. Economische efficiëntie Bijna 85% van het Bruto Binnenlands Product (BBP) wordt in stedelijke omgevingen gegenereerd. Betaald parkeren helpt om de groeiende vraag naar parkeerplekken beter te beheersen, kosten te verplaatsen naar de gebruiker en autogebruik te beperken. Functionele parkeerfaciliteiten in stedelijke gebieden zijn mobiliteitsmachines. Als ze goed functioneren, bij voorkeur gekoppeld aan openbaar vervoer, zorgen ze voor doorstroming en bereikbaarheid. Dat is cruciaal voor economische groei. Milieu Betaald parkeren helpt autogebruik in steden te verminderen, waardoor CO2-emissies en het verbruik van fossiele brandstoffen worden gereduceerd. Vooral dynamische tarieven – die hoger zijn tijdens piektijden – zijn erg effectief. Goede doorstroming, dankzij bijvoorbeeld parkeerroute-
Belanghebbenden Q-Park hecht veel waarde aan een goede, transparante relatie met belanghebbenden. Dat zijn onder andere: I Klanten I Aandeelhouders I Medewerkers I Partners Via dialoog met onze belanghebbenden onderzoeken wij hoe wij kunnen bijdragen aan verdere verduurzaming in onze keten. In 2013 hebben wij speciale sessies georganiseerd om te horen wat belanghebbenden van ons verwachten op dit gebied. Meer hierover vindt u in ons duurzaamheidsverslag Verantwoord Parkeren 2013.
13
STRATEGIE
Toekomstperspectief en ambitie Operationele excellentie De komende jaren blijven we inzetten op operationele excellentie middels operatie Shared Services 2.0. Het verder stroomlijnen van interne processen, zoals financiële en ICT-
diensten, helpt ons rendement te verhogen. Onze klanten kunnen we via uitstekende technische mogelijkheden behoud van het niveau van onze service garanderen. Minder medewerkers inzetten waar mogelijk betekent een grote stap naar een hoger niveau van efficiëntie.
Shared Services 2.0
Groei De parkeermarkt is een groeimarkt die volop in beweging is. Q-Park volgt nieuwe ontwikkelingen op de voet. Denk bijvoorbeeld aan car sharing, elektrisch rijden en online parkeerplaatsen reserveren. De komende jaren blijft het vastgoedbedrijf scherp oog houden voor potentiële parkeerfaciliteiten die ons portfolio kunnen verrijken. We concentreren ons daarbij op grotere, maar vooral aantrekkelijke steden met multifunctionele centra die overdag en ’s nachts bezoekers trekken. We richten ons parkeerbedrijf in op een optimaal rendement waarbij we uitgaan van de integraliteit van binnensteden en de samenhang van de verschillende mobiliteits- en parkeeroplossingen. Het maximaal benutten van centrale en
14
online dienstverlening, kennis van de markt en onze klanten en partners zullen hiertoe bijdragen. Samenwerkingspartner Q-Park streeft ernaar de meest verkozen en aanbevolen parkeerpartner te zijn op strategische locaties in NoordwestEuropa. Wij begrijpen dat voor het verbeteren van de bereikbaarheid en leefbaarheid van steden samenwerking onmisbaar is. We doen er dan ook alles aan om in overleg te treden met lokale overheden, vervoerders, vastgoedontwikkelaars en –eigenaren, retailers, klantgroepen en andere belanghebbenden in de stedelijke omgeving. Samen met hen kunnen wij de kwaliteit van de publieke ruimte op een duurzame en verantwoordelijke manier verbeteren.
TRENDS Maatschappelijke en economische trends Vooruitzichten voor de parkeermarkt zijn aan de ene kant gunstig. De bevolking groeit nog steeds en de verstedelijking zet door. In de landen waar wij actief zijn, neemt het aantal auto’s nog steeds toe. Uit onderzoek blijkt dat die auto’s gemiddeld 23 van de 24 uur ergens geparkeerd staan. Dit schept kansen voor de verdere groei van Q-Park. Tegelijkertijd laat de recessie zich nog voelen. Het consumentenvertrouwen is nog steeds laag maar nieuwe gunstige prognoses voor economische groei werken stimulerend. De werkloosheid is hoog en dat heeft een negatief effect op de koopkracht en koopbereidheid van de bevolking. Afnemende bedrijvigheid leidt ook tot leegstand van kantoren. Bij bestaande kantoren loopt het aantal parkeerabonnementen terug, bij nieuwe kantoren is volbezetting minder vanzelfsprekend. Terwijl de economie een voorzichtig herstel laat zien, wordt voor 2014 nog een lichte toename van de werkloosheid verwacht. De hoogste werkloosheid wordt gerapporteerd in Ierland (12½%, maar dalend) en Frankrijk (11%, stabiel). Duitsland (5%) en Noorwegen (3½%) rapporteren de laagste werkloosheid. De omzet van de detailhandel nam tot halverwege 2013 iets af (circa 1%), maar was aan het einde van het jaar weer ongeveer terug op het niveau van 2012, rapporteert Eurostat. Nederland en België blijven nog sterk achter bij het Europees gemiddelde (-4%). Groot-Brittannië, Frankrijk en Zweden doen het beter dan het gemiddelde (+2%). Dit heeft tot gevolg dat in veel landen de bezoekersaantallen in winkelgebieden teruglopen. Toch blijven mensen komen, zij het met een ander doel. Nu internetverkoop doorzet, wordt het onderscheid tussen snel een boodschap doen en funshoppen in combinatie met online winkelen steeds duidelijker. Het gaat in de toekomst om combinatie offline en online winkelen, leidend tot een overkoepelend winkelinzicht (in de winkel worden ook op maat online bestellingen aangeboden). Multifunctionele steden met een prettig klimaat en een ruim aanbod aan faciliteiten, winkels en cultuur blijven publiektrekkers. Het verschil met steden die dit aanbod niet hebben, wordt groter.
Demografische ontwikkelingen hebben grote gevolgen voor de samenleving. Consequent lage vruchtbaarheidscijfers, gecombineerd met de langere levensduur en het feit dat de babyboomers de pensioenleeftijd bereiken, leiden tot vergrijzing. Het aantal mensen in de werkende leeftijd daalt, terwijl het aantal ouderen toeneemt. De sociale en economische veranderingen die verband houden met de vergrijzing hebben diepgaande implicaties, zowel op nationaal als op regionaal niveau. Zij hebben betrekking op een breed scala van beleidsterreinen, met gevolgen voor onder andere de gezondheidszorg, de deelname aan het arbeidsproces, de sociale zekerheid en de openbare financiën. “Today parking is about so much more than storing cars. It’s central to the creation of livable, walkable communities. It’s about cars, bikes, mass transit, mobility and connecting people to places.” Shawn Conrad, CAE Executive Director International Parking Institute Ontwikkelingen in de parkeermarkt I Samenwerking tussen overheden en private partijen is een voorwaarde om via doordacht parkeerbeleid binnensteden bereikbaar te houden. Parkeerbeleid stuurt mobiliteitsgedrag, zo laat onderzoek zien. I De financiën van de lokale overheid staan onder druk. De opbrengst van parkeergelden en boetes wordt overal in Europese steden een steeds belangrijkere inkomstenbron. Dit vergroot de bereidheid van gemeentes om samen met serieuze partners te zoeken naar een evenwichtig beleid. I Parkeren wordt steeds meer onderdeel van geïntegreerde dienstverlening. Klanten reserveren een beleving zoals bezoek van een concert of festival inclusief parkeren. Voor ons betekent dit dat we samen met partners klanten van dienst zijn voor alle onderdelen van hun reis en programma. I De digitalisering van informatie zet door. Er komt steeds meer goede, realtime parkeerinformatie. Informatie over prijzen en beschikbaarheid op mobiele apparaten. Dit vermindert milieuonvriendelijk zoekverkeer en is prettiger voor bezoekers, die zo eerder een parkeerplaats vinden.
15
I
I
Parkeercontrole en betalen voor een parkeerplaats op straat gebeuren steeds meer digitaal, op basis van het kenteken. Parkeerders melden zich aan met kenteken bij een betaalautomaat of via hun smartphone. Voordeel voor klanten is dat zij makkelijk betalen en achteraf de werkelijk gebruikte parkeertijd afrekenen, net als in gebouwde parkeervoorzieningen. Hierdoor wordt de diversiteit van betaalmogelijkheden tussen straatparkeren en parkeren in een garage of op een parkeerterrein kleiner. Digitalisering van parkeren op basis van kenteken roept weerstand op vanwege privacygevoeligheid: het is
I I I I
mogelijk parkeerbewegingen te volgen en registreren. In parkeergarages heeft de klant meer keuzevrijheid om zich al dan niet te identificeren. Klanten verwachten dat parkeerfaciliteiten 24/7 geopend zijn, zodat ze er dag en nacht gebruik van kunnen maken. Noodzaak voor verbeterde klantenservice wordt groter. Noodzaak voor parkeerfaciliteiten die er beter uitzien. Noodzaak om veiligheid in garages te verbeteren.
Opkomende trends in parkeren, 2013, IPI
Trends in de parkeermarkt Nieuwe technologie maakt het makkelijker om een parkeerplaats te vinden en te betalen en dit proces beter te managen. De parkeerindustrie is hierdoor al ingrijpend veranderd. Deze ontwikkeling zet de komende jaren door. I
16
Met de doorontwikkeling van onvertraagde data krijgen reizigers steeds meer reisinformatie direct tot hun beschikking, bijvoorbeeld ook via hun in-car navigatiesystemen. Te denken valt aan de actuele beschikbaarheid van parkeerplaatsen, een P+R-programma met aanvullend
I
I
openbaar vervoer en het vooruit boeken van parkeerplaatsen. Steden ontwikkelen zich tot smart cities. We krijgen allerlei slimme faciliteiten zoals draadloze verkeersmanagementapparatuur met sensoren die automobilisten de weg wijzen naar een vrije parkeerplaats. Er komen parkeerinformatiesystemen met dashboard, en wellicht komen er mogelijkheden om gerobotiseerd of geautomatiseerd te parkeren. De trend van contant naar niet-contant betalen zet door. Wachtrijen bij de betaalautomaat worden verleden tijd want men gaat steeds meer automatisch betalen, via
I
I
identificatie bij de slagboom. Dit kon al met de creditcard en wordt nu ook mogelijk met een gewone bankpas. Het afrekenen van werkelijke parkeertijd wordt de norm. Het aantal elektrische voertuigen stijgt gestaag. De behoefte aan oplaadpalen in openbare parkeergelegenheden eveneens. Steden woekeren met de schaarse publieke ruimte. Parkeerplaatsen van kantoren worden toegankelijk voor
I
publiek en parkeergarages worden buiten de piekuren toegankelijk voor omwonenden met parkeervergunning, zoals nu al het geval is in Amsterdam. De vraag naar duurzame oplossingen voor de bebouwde omgeving zal toenemen naarmate steden hun duurzaamheidsbeleid verder gestalte geven.
Oplaadmogelijkheid voor elektrisch voertuig
17
PARKEERMARKT Parkeren is een indirecte dienst, noodzakelijk voor de bereikbaarheid van bedrijven en gebieden en voor de mobiliteit van mensen. In situaties bij hoge vraag (veel mensen tegelijkertijd) en weinig aanbod (schaarse ruimte) ontstaat er noodzaak tot regulering en een economische waarde van parkeerplaatsen. Additionele behoefte is de kwaliteit van de publieke ruimte, die ook zijn weerslag heeft op de waarde van het onroerend goed en de functies in de omgeving. De wens om in binnensteden de auto's 'uit het zicht' te parkeren met beperkt ruimtebeslag kan leiden tot behoefte aan gebouwde parkeervoorzieningen. Voor de bezoekers kan daarmee meer comfort (geleiding, kortere loopafstanden) en veiligheid worden geboden. Uit onderzoek blijkt dat stedelijke bezoekers bereid zijn te betalen voor parkeren op korte loopafstand. De kwantitatieve benadering van de parkeermarkt is gebaseerd op onderzoeken en rapporten uit diverse landen, zowel van statistische organisaties (bijvoorbeeld CBS, INSEE, DESTAT) als van onderzoekinstanties op gebied van mobiliteit en stedelijke ontwikkeling (bijvoorbeeld RAC en CERTU). Aantal parkeerplaatsen in Europa: Het aanbod van parkeerplaatsen is in vijf hoofdcategorieën in te delen: I Woon- en werkparkeren op eigen terrein, niet toegankelijk voor derden. I Openbaar parkeren op straat. I Openbaar parkeren op terreinen, eventueel voorzien van slagbomen. I (Semi) openbaar parkeren bij winkels en kantoren. I Openbaar parkeren in gebouwde voorzieningen. Het totaal aantal parkeerplaatsen in de 28 EU landen wordt geschat op 440 miljoen, ongeveer twee plaatsen voor elke personenauto. Daarvan zijn zo'n 40 miljoen parkeerplaatsen op een of andere wijze gereguleerd: I Ongeveer een derde door de overheid uitgegeven vergunningen. I Ongeveer een derde door de overheid geëxploiteerde betaalde straatparkeerplaatsen. I Ongeveer een derde door private partijen geëxploiteerde parkeervoorzieningen.
18
Mobiliteit en parkeren: Elke auto maakt gemiddeld per dag ruim 2½ verplaatsingen. Er zijn vier hoofdgroepen te onderscheiden: I woon-werk, I winkelen, I sociaal en recreatief, I zakelijke bezoeken. Elke auto is gemiddeld één uur per dag onderweg, staat 16 uur per dag bij de woning geparkeerd en 7 uur per dag elders. Daarvan het merendeel bij het werk, ongeveer drie kwartier bij winkels en meer dan een uur bij sociale en recreatieve gelegenheden. Er is afvlakking in de ontwikkeling van automobiliteit van jongvolwassenen van 18-29 jaar, zowel door afname van het aantal werkende jongeren als de toename van studerende jongeren die in stedelijke gebieden wonen. Ook de status van autobezit neemt onder hen af. Daarbij komt de dempende werking van de economische crisis op het autogebruik, maar het is de verwachting dat onder invloed van een aantrekkende economie de automobiliteit de komende jaren zal toenemen met gemiddeld 1½% per jaar. De sterke opkomst van het aanbod aan en het gebruik van ICT in de samenleving leidt tot tegengestelde effecten op de mobiliteit. Per saldo is de invloed van ICT op de totale mobiliteit beperkt. Het telewerken is toegenomen, vooral onder hoger opgeleiden maar de tijd die aan woon-werkverkeer werd besteed nam echter niet zichtbaar af. Veel mensen telewerken immers vaak maar een deel van de dag. Ook het onlinewinkelen is in omvang sterk toegenomen en bij sommige mensen komt dit in de plaats van mobiliteit, terwijl het bij anderen juist tot extra mobiliteit leidt (het bezoeken van webwinkels maakt nieuwsgierig en mondt uiteindelijk uit in vaker of verder weg fysiek winkelen). Vrij parkeren en betaald parkeren: Het overgrote deel van het parkeren wordt niet direct door de gebruiker betaald. Bij de woning wordt het vaak als gratis ervaren, hoewel de kosten bij de woonkosten zijn inbegrepen of periodiek middels een vergunning worden betaald. Bij het werk wordt het bijna altijd door de werkgever betaald. Bij winkels is bij ongeveer 8% sprake van betaald parkeren. In de
overige gevallen worden de parkeervoorzieningen gefinancierd door de overheid (uit algemene middelen) of door een winkelcentrum (uit opslag op de huur van de winkels) en dergelijke. Parkeertarieven voor bezoekers variëren van EUR 0,50 per uur tot een Euro voor 10 tot 12 minuten op de meest gewilde locaties in grote steden. Als gevolg van het gratis parkeren dan wel het onder de kostprijs verkrijgen van vergunningen dekt het betaald parkeren bij lange na niet de kosten. Diverse onderzoeken leiden tot de conclusie dat slechts een kwart van de totale kosten van het parkeren direct door de gebruikers wordt betaald en het overgrote deel door anderen (belastingbetalers). Zo betalen ook fietsers en gebruikers van het openbaar vervoer mee aan de kosten van 'vrij' parkeren. Een deel van de betaalde parkeermarkt wordt niet benut door onvoldoende controle op naleving van de betaling. Met slagbomen bij garages en terreinen wordt de betaling min of meer verzekerd. Bij straatparkeren moet dit worden gecontroleerd en gehandhaafd met boetes of naheffingen. In sommige landen (bijvoorbeeld Duitsland en Frankrijk) is de sanctie dan wel pakkans laag waardoor maar een op de vijf gebruikers betaald. Hierdoor blijft zo'n 80% van het betreffende marktsegment onbenut. Dit zorgt voor verschillen tussen cijfers over behaalde parkeeromzet en de parkeermarkt. De parkeermarkt in de 28 EU landen wordt berekend op 40 tot 45 miljard Euro. De actuele parkeeromzet is door de European Parking Association (EPA) berekend op iets meer dan EUR 29 miljard, maar dit is exclusief BTW waar van toepassing, reserveringskosten, verdiensten van Parkeer Service Providers en dergelijke. EPA berekening gemiddelde opbrengst per jaar: I De gemiddelde opbrengst per plek is 679 euro. I Voor parkeerterreinen 780 euro. I Voor parkeergarages 1.100 euro. I Op straat is het 496 euro; I 800 euro voor publieke plekken, I 100 euro voor bewoners.
Gemiddelde opbrengst per parkeerplek, 2013, EPA
Q-Park in de parkeermarkt Q-Park is actief in tien landen, die 53% van de Europese inwoners en 69% van het bruto nationaal product (BNP) vertegenwoordigen. Het BNP per inwoner in de tien Q-Park landen is twee keer zo hoog als in de overige EU landen. Automobiliteit en daarmee parkeren loopt nauw samen met de ontwikkeling van het BNP. In de tien landen waar Q-Park actief is, heeft Q-Park totaal ongeveer 2½% aandeel in de totale parkeermarkt. In Nederland is het Q-Park aandeel in de totale parkeermarkt zo'n 12%. De parkeermarkt in totaliteit is uiterst gefragmenteerd: de vijf grote internationale parkeerondernemingen managen ongeveer 6% van de totale parkeermarkt in de 28 EU-landen. Andere spelers zijn: I lokale overheden of parkeerbedrijven met de gemeente als eigenaar I kleine lokale private parkeerbedrijven I spoorwegmaatschappijen met eigen parkeerondernemingen voor P+R I ziekenhuizen, winkelcentra en vliegvelden met parkeren in eigen beheer. Tarieven Parkeertarieven zijn in principe afhankelijk van de vraag: het aantal bezoekers dat met de auto komt en dat tegelijkertijd op dezelfde plek wil zijn. En aan de andere kant wordt het tarief bepaald door het aanbod van beschikbare parkeerplaatsen. Tarieven verschillen van land tot land.
19
dienstverleners het parkeergedrag van klanten nauwkeurig volgen en daardoor service op maat aanbieden.
Q-Park gemiddelde parkeertarieven per uur, per land
In Duitsland en Frankrijk ligt het gemiddeld tarief 25% c.q. 22% onder het gemiddelde van de tien Q-Park landen, terwijl het gemiddeld tarief in Noorwegen en Finland respectievelijk 60% en 50% hoger ligt. In Nederland ligt het tarief ongeveer op het gemiddelde niveau. In economisch goede tijden met significante inflatie is het gebruikelijk dat parkeertarieven 1 à 2% boven inflatie stijgen. In 2013 was er nauwelijks inflatie en zagen we dat tariefstijgingen ernstig onder druk stonden. Daardoor nam ook de discussie over afrekenen per minuut weer toe, in navolging van Spanje, waar sinds 2007 op wettelijke grondslag parkeren per minuut gangbaar is.
Jaarlijkse inflatie
Parkeren als deelservice Een bedreiging voor de parkeermarkt is dat service providers parkeren steeds vaker onderdeel maken van een uitgebreider dienstenpakket. Deze dienstverleners incasseren het totaalbedrag bij de klant en betalen vervolgens, na inhouding van een percentage als provisie, de beheerder van de parkeerplek uit. Door identificatie via de smartphone van de eigenaar of het kenteken van de auto kunnen deze
20
Concurrentie De klant heeft in principe de keuze tussen parkeren in garages of op straat of elders in de openbare ruimte. Dit kan zo dicht mogelijk bij de bestemming zijn of op enige afstand, bijvoorbeeld in een P+R voorziening. Nieuwe ontwikkelingen, zoals het betalen op straat met de mobiele telefoon, maakt ‘buiten’ parkeren aantrekkelijker en dat zorgt voor verschuivingen in de concurrentieverhoudingen. Er zijn grote verschillen tussen de private partijen die actief zijn binnen de parkeersector: van kleine lokale ondernemingen met slechts enkele faciliteiten in één stad tot grote, internationaal opererende bedrijven zoals Q-Park. Deze laatste groep overheerst niet in volume. De top 5 van internationaal opererende ondernemingen beheert en exploiteert op dit moment slechts zo’n 6% van de totale gereguleerde parkeermarkt. Voor de lokale overheden, die zowel het parkeren in de openbare ruimte als in gebouwde faciliteiten beheren en exploiteren, is in 2013 vanuit Europa de regelgeving op het gebied van mededinging aangescherpt via de Wet Markt en Overheid. Zij moeten de wetgeving in de loop van 2014 implementeren. Doel is het behoud van het “level playing field” in de sector. Op de positie van private ondernemingen zoals Q-Park heeft dit een positieve invloed.
STRATEGISCH PLAN Thema's Kwaliteit voor onze klant en rendement voor onze aandeelhouders zijn en blijven onze leidende thema’s. Strategische heroriëntatie Q-Park gaat een nieuwe fase van haar bestaan tegemoet, nu de aandeelhouders de interne splitsing in een vastgoed- en een operationele divisie hebben goedgekeurd. Efficiëntie en kwaliteit Om in de huidige markt kwaliteit te kunnen blijven bieden, vergroten we doorlopend onze slagvaardigheid. Belangrijk in het verbeteren van de efficiëntie van onze organisatie is ons shared services concept waarmee we het schaalvoordeel van onze organisatie benutten. Een centraal onderdeel hiervan is onze Q-Park Control Room (QCR) met camerabeelden van onze parkeerplaatsen en medewerkers met een directe klantenverbinding via een hoogwaardig intercomsysteem. Het gaat om een integrale vorm van dienstverlening waarbij beeld en geluid een voorwaarde is om onze klanten efficiënt en effectief van dienst te zijn. Doordat we minder medewerkers ter plaatse hoeven in te zetten, wordt een hogere mate van efficiëntie en grotere kosteneffectiviteit bereikt. Tegelijkertijd leveren we een even goede of zelfs betere service aan onze klanten omdat we nu 24/7 paraat zijn. Ook de trend naar betalen met de betaalpas levert een besparing op ten opzichte van het contant betalen. Voor de komende jaren blijft kostenefficiëntie een belangrijk thema. Eerlijke tarieven Q-Park zet zich in voor eerlijke parkeertarieven. Het is onze overtuiging dat gratis parkeren niet bestaat. Als de gebruiker niet betaalt, betaalt de overheid en daarmee de belastingbetaler voor het bereikbaar en leefbaar houden van de stad en het in stand houden van de economische bedrijvigheid. Het bouwen, onderhouden en beheren van een parkeergelegenheid kost nu eenmaal geld. Daar komt het reguleren van parkeren en het toezien op de naleving nog bij. En dat terwijl de druk op de stedelijke ruimte blijft toenemen.
de gebruiker betaalt. Voor ons duurzame mobiliteitsbeleid is samenwerking met lokale overheden een voorwaarde. Eerlijke parkeertarieven zijn volgens Q-Park tarieven waarin verkeerstechnische infrastructuur, bouw- en exploitatiekosten, regulering en toezicht zijn inbegrepen. Optimale tarieven zijn eerlijk en daarnaast op marktwerking gebaseerd. Ze sturen het gedrag van automobilisten en helpen zodoende bij het efficiënt verdelen van parkeerplaatsen. Hogere tarieven stimuleren bijvoorbeeld de keuze voor goedkopere alternatieven, zoals een ander vervoermiddel (OV of fiets) of parkeren buiten het centrum. Zij zorgen daarnaast voor voldoende beschikbaarheid van parkeerplaatsen voor wie kiest voor parkeren in de binnenstad. Doelstellingen I Stedenselectie In de tien landen waar Q-Park is vertegenwoordigd, selecteren wij kansrijke, multifunctionele steden. Wij investeren in faciliteiten in steden met een totaalconcept van onder meer wonen, werken, winkelen en recreëren. Belangrijke criteria daarbij zijn dynamiek, cultuur, ambiance, kwaliteit, verblijfsklimaat, veiligheid en een stabiele politiek. I Partnerships Onze faciliteiten dragen bij aan een bereikbare en aantrekkelijke binnenstad. We zetten in op samenwerking met lokale overheden en met partners in vervoer, vastgoedontwikkeling en retail vanuit de gedachte dat we gezamenlijk de kwaliteit van de stedelijke omgeving verder kunnen vergroten. Met elkaar maken we binnensteden toegankelijker, aantrekkelijker, milieuvriendelijker en succesvoller. I Duurzaam Duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen is een centraal thema in onze strategie. We gaan hier uitgebreid op in in onze duurzaamheidsrapportage Verantwoord Parkeren.
Q-Park ziet het als haar verantwoordelijkheid te streven naar het economisch en maatschappelijk verantwoorde principe dat
21
PORTFOLIOSTRATEGIE Q-Park spreidt risico’s en optimaliseert EBITDA door diversiteit van parkeerfaciliteiten in contractvorm, parkeerdoel, geografische ligging en parkeerdienstverlening. In een enkel geval voert Q-Park ook op grond van tactische overwegingen parkeeractiviteiten uit als deze bijdragen aan de aanwezigheid van Q-Park in een land of doelstad, aan betere kostendekking of aan bescherming van de strategische parkeerfaciliteiten. Een voorbeeld hiervan is handhaving van parkeerbepalingen. Het gaat hierbij vanzelfsprekend niet om grote investeringen of huurverplichtingen. Contract portfolio Eigendom Eigendommen vormen de ruggengraat van ons portfolio. Het gaat dan vooral om het volledig juridisch eigendom van parkeerfaciliteiten, inclusief de grond, en om economisch eigendom, waarbij de grond in een langdurige concessie in gebruik is gegeven. Eigendommen kunnen een interessant direct en indirect rendement opleveren. We investeren volop in de kwaliteit van deze parkeerfaciliteiten. Huur Lang gehuurde parkeerfaciliteiten bieden meer mogelijkheden om investeringen in kwaliteit binnen de contractduur terug te verdienen. Q-Park concentreert zich op huurcontracten met een lange looptijd van bij voorkeur meer dan 15 jaar. Bij een huurtermijn van minder dan 15 jaar is er sprake van een beperkte investering en ligt onze focus meer op het verhogen van rendement. Beheer Aan het beheren van parkeerfaciliteiten zijn geen noemenswaardige risico’s verbonden. Op verzoek van gemeenten, winkelcentrumeigenaren en andere vastgoedpartijen gaat Q-Park ook managementcontracten aan als die passen in de portfolio. Dergelijke contracten leveren voor Q-Park direct resultaat op in de vorm van beheervergoedingen of handhavingsinkomsten, zonder kapitaalbeslag of aanvangsinvesteringen.
22
Doel portfolio Parkeren in binnensteden Traditioneel is de parkeerbranche sterk gericht op binnensteden, vooral vanwege de vele winkels. Maar winkelend publiek is een conjunctuurgevoelig segment: als consumenten minder te besteden hebben, gaan ze korter winkelen en dus korter parkeren. Q-Park wil niet afhankelijk zijn van één activiteit. We richten ons op multifunctionele binnensteden met een breder activiteitenpatroon waar ook levendigheid is buiten de kantoor- en winkeluren. Door het lagere risicoprofiel van deze locaties kan Q-Park daar in kwaliteit investeren. De waardering van gebruikers versterkt ons merk en de parkeertarieven staan garant voor een goed rendement. Parkeergarages in multifunctionele binnensteden zijn dan ook de kern van ons portfolio. Ze vormen 89% van de omzet en het resultaat. Dit segment biedt bovendien nog veel mogelijkheden voor groei. Parkeren bij treinstations Locaties bij treinstations leveren een kleiner deel van onze omzet, maar wel een goed rendement. Q-Park investeert vooral in parkeerfaciliteiten bij de grotere vervoersknooppunten. Deze worden gebruikt door treinreizigers en bezoekers van de kantoren, winkels of andere functies in de directe omgeving. Substantiële groei is in dit segment niet te verwachten: de capaciteit van het spoorwegnet is nu vooral in de spitsuren op veel plaatsen beperkt. Infrastructurele ingrepen duren lang en leiden meestal niet tot een spectaculaire toename van het gebruik van het hele net. Parkeren bij ziekenhuizen De vraag naar zorg neemt al jaren toe, onder andere door de vergrijzing. Daarnaast wordt medische zorg geconcentreerd in steeds grotere centra met een navenante parkeerdruk. Regulering van het parkeren wordt een steeds belangrijkere randvoorwaarde voor een goed functionerend ziekenhuis. Dit helpt patiënten en bezoekers op tijd te verschijnen, zodat processen soepel en efficiënt verlopen. Parkeren bij ziekenhuizen neemt in onze omzet nu de derde positie in, met een redelijke en stabiele winstbijdrage. Door toenemende schaalvergroting in de zorgsector mag hier een verhoging van de tarieven en verbetering van de winstbijdrage worden verwacht.
Integrale parkeerdoelen Parkeren bij vliegvelden en straatparkeren behoren niet bij de kernactiviteiten maar kunnen wel passen binnen het integraliteitsconcept van de grotere urbanisaties, bij het beschermen van de bestaande portfolio of bij het benutten van schaalgroottes. Bij vliegvelden zijn de marktomstandigheden nog steeds ongunstig om ons daar separaat op te richten. Straatparkeren brengt handhavende diensten met zich mee en daar moeten we zorgvuldig mee omgaan binnen ons dienstverlenende karakter. Nieuwe parkeerdoelen Sinds 2011 experimenteert Q-Park met centrale parkeermanagementsoftware die geen contant geld meer verwerkt, de Payment Card Site Systems. De kosten hiervan liggen veel lager. Dit biedt ons de kans om nieuwe marktsegmenten aan te boren, zoals parkeren bij kantoren, appartementencomplexen en hotels. Geografische portfolio Kritische massa Een evenwichtige verdeling van de portfolio over verschillende landen is voor Q-Park van belang om als internationale speler op de parkeermarkt een goede positie te behouden. Voldoende parkeerfaciliteiten, met landelijke spreiding op toplocaties zijn cruciaal voor onze merkbekendheid. Dit rechtvaardigt ook onze aanwezigheid in een land. Keuze van landen Q-Park heeft weloverwogen gekozen voor de tien landen in Noord- en West-Europa waarin wij nu opereren. Ze onderscheiden zich door economische kracht en een stabiele groei. We hebben de tien landspecifieke operationele bedrijven ingedeeld in vier clusters; Nederland, Duitsland en België (Mid), Groot-Brittannië en Ierland (West), Frankrijk (Zuid) en Denemarken, Zweden, Noorwegen en Finland (Noord). De cluster Mid levert het grootste aandeel in de omzet, zo'n 40%, met iets minder dan 30% van het totaal aantal parkeerplaatsen. Het omzetaandeel van de cluster Noord is zo'n 32%, met iets minder dan 50% van het totaal aantal parkeerplaatsen. De gemiddelde omzet per parkeerplaats is hier lager omdat veel beheercontracten betrekking hebben op
locaties die buiten het stadscentrum liggen en er relatief veel handhavingscontracten zijn.
Omzet per cluster
Parkeerplaatsen per cluster
Gemiddelde omzet per parkeerplaats per cluster
Diensten portfolio De dienstverlening van Q-Park is vooral gerelateerd aan parkeren in gebouwde parkeervoorzieningen. Alleen in de cluster Noord, waar veel private parkeerterreinen zonder slagbomen zijn, houdt Q-Park ook toezicht zonder eigenaar te
23
zijn (handhavingsinkomsten). Behalve dat ze minder lucratief zijn, kunnen deze contracten ook tot imagoschade te leiden. Q-Park stelt goede dienstverlening nu als voorwaarde bij de verwerving van dit type contracten. Uit proeven blijkt dat met innovatieve Payment Card Site Systems goede service op private terreinen wel rendabel wordt. Hier en daar ondersteunen we eigen parkeergarages met handhavende diensten in de directe omgeving, om te voorkomen dat illegaal parkeren de markt bederft. Soms besteedt Q-Park deze diensten uit.
Q-Park diensten portfolio kwadrant
24
RISICOMANAGEMENT Weloverwogen risico’s nemen hoort bij het creëren van waarde. Q-Park maakt strategische, operationele en financiële risico’s beheersbaar door risico’s en opbrengsten zorgvuldig tegen elkaar af te wegen. Strategische risico's Q-Park onderbouwt het beleid voor de korte en middellange termijn door sensitiviteitsanalyses met financiële parameters. Beslissingen om al dan niet te investeren in parkeerfaciliteiten worden zorgvuldig gemaakt op basis van het exposé- en referentiemodel. De portfoliostrategie waarborgt spreiding van risico's. Politieke risico's Onzekerheid over de politieke besluitvorming rond parkeerregulering vormt een van de grootste risico's voor Q-Park. De landelijke en lokale politiek kan immers - onder druk van publiek of middenstand of door veranderde samenstelling na verkiezingen - besluiten tot voor ons ongunstige maatregelen. Q-Park verkleint de kans op ongewenste maatregelen door nauw samen te werken met overheden en daarbij de maatschappelijke relevantie van gereguleerd parkeren te benadrukken. Economische risico's Veranderingen in het economische klimaat hebben hun weerslag op Q-Park. We verkleinen dit risico door de geografische spreiding van de portfolio en door het volgen van en inspelen op de ontwikkelingen. Reputatierisico's Q-Park hecht veel belang aan de eigen reputatie. Om te voorkomen dat die schade oploopt zijn in het publiciteitsbeleid uitgangspunten en verantwoordelijkheden vastgelegd, zowel voor eigen communicatie als voor reacties op berichtgeving van anderen. Het bedrijfsnoodplan voorziet in interne en externe procedures voor crisismanagement en -communicatie met een enkelvoudig woordvoerderschap. Integriteitsrisico's Integriteit is een belangrijke voorwaarde voor vertrouwen. Q-Park borgt de integriteit van bestuur en medewerkers door de Nederlandse Corporate Governance code en de ethische code toe te passen en na te leven. Alle belangrijke besluiten
worden door ten minste twee bestuurders genomen (vier-ogen principe). Zo zijn de toezicht- en bedrijfsprocessen consequent verankerd. Financiële risico's Financieringsrisico's Q-Park zorgt voor een voldoende financiële buffer om niet te afhankelijk te zijn van externe financiers. Een positieve operationele kasstroom en een lange looptijd van leningen zijn hiervoor van groot belang. Diverse financieringsstrategieën spreiden de afhankelijkheid van kapitaalverschaffers. Rente- en valutarisico’s Voor het afdekken van renterisico’s worden rentederivaten afgesloten voor meer dan driekwart van de schuld. Q-Park dekt valutarisico’s van investeringen in andere valuta dan de euro niet meer af, maar informeert aandeelhouders per kwartaal over de blootstelling aan valutarisico’s zodat zij die eventueel zelf kunnen afdekken. Waarderingsrisico's Om een verkeerde schatting van de waarde te voorkomen laat Q-Park het vastgoed eenmaal per jaar taxeren door een onafhankelijke externe taxateur, op basis van kasstroomprognoses (discounted cashflow). Voor deze taxatie wordt eens per zes jaar een aanbesteding uitgeschreven. In 2011 heeft Q-Park taxateur DTZ aangesteld. Belastingrisico’s Q-Park besteedt veel aandacht aan het beheersen van belastingrisico’s door het gebruik van het tax control framework voor elk land. Verder blijft Q-Park kennis over juridische, fiscale en fondsstructuren, compliance en belastingfaciliteiten verzamelen en actualiseren. Operationele risico's Exploitatierisico's Q-Park verkleint de kans op ongewenste bedrijfsonderbrekingen door preventief onderhoud, doelgerichte investeringen, het up-to-date houden van systemen en deze uitbreiden met adequate internationale leverancierscontracten (IP infrastructuur, applicatiebeheer, PMS). Het ICT-beleid biedt waarborgen voor betrouwbare aanlevering van informatie. Continuïteit van de informatievoorziening wordt gerealiseerd
25
door onder meer back-up- & herstelprocedures en een extern rekencentrum. Q-Park rapporteert en communiceert over deze processen en evalueert ze regelmatig. Veiligheidsrisico’s De bedrijfsprocessen voorzien in informatie over waarschuwingstekens, preventief handelen en het beheersen van noodsituaties, onder het motto ‘veiligheid voor alles’. De veiligheid en beveiliging worden door uitgebreide procedures gegarandeerd. Dagelijks operationeel toezicht zorgt ervoor dat risico's op tijd worden herkend en ondervangen. Afhankelijkheidsrisico’s Afhankelijkheid van leveranciers is vooral risicovol bij de parkeermanagementsystemen, ICT-beheer en infrastructuur. Daarom heeft Q-Park gekozen voor verschillende systemen van onafhankelijke leveranciers. Wel worden systemen lokaal en regionaal geclusterd voor een efficiënte bedrijfsvoering. Aansprakelijkheidsrisico's Q-Park voorkomt aansprakelijkheidsproblemen door middel van kennisoverdracht en door procedures na te leven ten behoeve van de gezondheid en veiligheid van medewerkers en klanten, en voor waardebehoud van eigendom. Het assurantiebeleid dekt de risico's af. Door dat beleid centraal te voeren vermijdt Q-Park te lage afdekking van aansprakelijkheidsrisico's. Risico inventarisaties Q-Park besteedt veel aandacht aan Enterprise Risk Management (ERM) als totaalpakket. Beheersing van de volgende vijf risico’s heeft de hoogste prioriteit: I investeringsrisico’s I hedgingrisico’s I imagorisico’s I ICT-risico’s I portfoliomanagementrisico’s In 2013 heeft Q-Park de bijbehorende beheersingsmaatregelen vastgesteld, actieplannen gemaakt en uitgevoerd. Risicomanagement steviger belegd De CFO is vanaf 2013 verantwoordelijk voor risicomanagement, waarmee het nu goed is verankerd in de
26
Raad van Bestuur. Daarnaast is in 2013 een investeringscomité ingesteld, dat de investeringsvoorstellen uit de clusters controleert op compleetheid en vaststelt of ze voldoen aan richtlijnen. Als een voorstel conform de regels is gaat het naar de Raad van Bestuur, inclusief een advies van het comité. De directeur Business Development is voorzitter van het investeringscomité aangevuld met leden uit de disciplines business controlling, business intelligence en vastgoed. Ook de CEO is lid van het investeringscomité.
RESULTATEN
PARKEREN Klanten Het lage consumentenvertrouwen zien wij terug in scherpere prijsonderhandelingen met partners over tarieven. Daarnaast constateren we dat in 2013 het aantal gebruikers van onze parkeerfaciliteiten over de gehele linie is gedaald. We hebben in het afgelopen jaar ook minder abonnementen afgesloten. Wel zijn er afgelopen jaar aan klanten die losse kaartjes kopen – 75% van onze parkeeromzet – meer online kaarten verkocht. Dat is tot op heden bijna 2 miljoen euro.
Samen met Maastricht Bereikbaar hebben we dit en meer in 2013 laten onderzoeken door de Vrije Universiteit Amsterdam in het onderzoeksproject ‘Slim Parkeren’. Het resultaat is een app die bezoekers van de stad Maastricht ondersteunt bij het vinden van een parkeerplaats. Als kers op de taart leverde dit onderzoek de European Parking Award in de categorie ‘Innovatie’ op.
Kwaliteit is en blijft voor de klant doorslaggevend. Klanten stellen steeds meer eisen aan parkeerfaciliteiten, zoals 24/7 beschikbaarheid en meer service. Hier spelen wij op in door onze dienstverlening permanent te verbeteren. De klant stelt zichzelf steeds vaker al voor aankomst de vraag waar hij of zij wil parkeren op de eindbestemming. Vooraf boeken en reserveren voorziet dan in een duidelijke behoefte, zeker als parkeren onderdeel is van een mobiliteitsketen. De eerste resultaten van Q-Park met deze voorziening in Ierland, Groot-Brittannië, Nederland en Frankrijk onderstrepen dit. Q-Park organiseert met enige regelmaat acties voor parkeren met een extra aantrekkelijk tarief. We willen nieuwe klanten graag laten kennismaken met ons kwaliteitsconcept en de binding met trouwe klanten bevorderen. Dit kunnen zowel acties zijn voor kortparkeerders, voor het aantrekken van abonnementhouders als voor organisaties rondom een parkeerfaciliteit die graag iets doen voor hun klanten. Denk hierbij aan hotels of fitness studios en dergelijke. Dienstverlening Q-Park is de partner die meedenkt over optimale mobiliteit. Wij werken hiervoor graag samen met onder meer lokale overheden. Het gezamenlijk bepalen van de juiste locatie, de juiste hoeveelheid benodigde parkeerplaatsen, de parkeertariefstrategieën en het parkeerhandhavingsbeleid biedt veel meerwaarde voor het bereikbaar en leefbaar houden van een stad. Welke informatie kan het parkeergedrag van bezoekers van een stad beïnvloeden? Een belangrijke vraag als het erom gaat auto’s over een stad te verdelen, de verkeersdoorstroming te verbeteren en de last van het parkeren op straat te verminderen.
Ook in 2013 hebben wij ingezet op het waarmaken van onze belofte, kwaliteit in parkeren. We bieden een totaalconcept met uitstekende klantenservice en gastvrijheid. Met de Q-Park Control Room (QCR) hebben wij een antwoord op een belangrijke wens van onze klanten: zij kunnen onze parkeerfaciliteiten 24/7 gebruiken. Gebruikmakend van de centrale IP infrastructuur, vormt de QCR nu de kernactiviteit van het operationele bedrijf.
27
In 2013 is het innovatieve tariefsysteem met parkeerminuten per hele of halve euro, dat Q-Park in Nederland integraal heeft ingevoerd, positief ontvangen door consumentenbelangenbehartigers. Het systeem is inmiddels door veel exploitanten en gemeenten nagevolgd. Bovendien is de roep om betalen per minuut vrijwel verstomd in Nederland.
Naast onze service op lokatie is ook onze service online verder gegroeid. De komende periode zal meer nadruk worden gelegd op online proposities voor meer gebruiksgemak. Hierbij bekijken we ook verdere internationale mogelijkheden. Onze verbeterde aanwezigheid op het internet draagt hieraan bij. De online verkoop van meerdagenkaarten is in 2013 toegenomen. We hebben het vooraf boeken en reserveren in 2013 verder ontwikkeld. Na het succes van 2012 zijn de reserveringsproposities verder aangescherpt. Dit heeft geresulteerd in een flinke verhoging van de reserveringsomzetten, variërend tussen de 19% en 76% ten opzichte van 2012. Er lopen nu experimenten op het gebied van online reserveren in Groot-Brittannië, Ierland, Frankrijk en België. Een grote stap is in 2013 ook gezet op het gebied van betaalgemak door het mogelijk maken van betalen aan de slagboom met een betaalpas. Deze nieuwe ontwikkeling wordt nader toegelicht in de paragraaf Innovatie. Tarieven Juiste tarieven en prijsprikkels zijn belangrijke instrumenten voor het behoud van aantrekkelijke stadscentra. In de beleving van veel automobilisten en winkeliers is parkeren te duur, zo blijkt uit de studie Economische onderbouwing parkeertarieven van het kennisplatform KpVV en Ecorys uit 2012. Transparantie in de onderbouwing van tarieven is daarom wenselijk. Dit vraagt om helder parkeerbeleid, waar Q-Park zich graag samen met lokale overheden voor inzet.
28
Q-Park blijft werken aan het ontwikkelen van passende prijsstrategieën. Wij ontwikkelen hiervoor vanaf medio 2013 specifieke product- prijscombinaties. Daarnaast hebben we internationale sturende teams geformeerd die zich bezig houden met (online) productinnovatie en parkeertariefstrategieën.
In Frankrijk is in 2013 een pilot van start gegaan met online reserveren tegen een wisselend tarief. Klanten kunnen via de website van Q-Park Resa bij elf parkeerfaciliteiten in vijf steden een parkeerplaats reserveren. Met een QR-code kunnen ze makkelijk in- en uitrijden. Aan de hand van historische bezettingsgraden en de locatie bepalen we op welke momenten een premiumtarief, het reguliere tarief of een campagnetarief wordt gehanteerd.
Maastricht heeft in 2013 een keuzemodel ontwikkeld met variatie in tarieven. Parkeren aan de rand van het centrum is goedkoper, wie dichter in de binnenstad wil parkeren betaalt
meer. Door gebruik van dit nieuwe model vermindert de verkeersdruk op de centrumgarages. Ook de leefbaarheid en luchtkwaliteit in het centrum verbeteren. Daarbij biedt het de automobilist meer opties. Heeft hij of zij veel tijd of haast, behoefte om dicht bij de bestemming parkeren of is iets verder lopen geen probleem, is het budget groot of klein? Het model werkt goed en Q-Park wil het in meerdere steden gaan invoeren.
De kwaliteit van onze faciliteiten wordt herkend en erkend. We zijn bijzonder trots op de EPA Award die in 2013 is toegekend aan de locatie Q-Park Grote Markt in Tongeren.
Dit is de nieuwe look van Q-Park Tongeren
Om onze medewerkers scherp te houden op kwaliteit, organiseert Q-Park onder andere een interne competitie voor de beste parkeerfaciliteit per land en binnen ons hele bedrijf. Deze wedstrijd helpt ook de kernwaarden te onderstrepen. De resultaten bieden bovendien inzicht in netheid, veiligheid en de staat van onderhoud van deelnemende faciliteiten. Doordat de klantgerichtheid van de medewerkers en tevredenheid van de klanten belangrijke criteria zijn, benadrukken we eens te meer het belang hiervan.
Om de effecten van verschillende tariefstrategieën te monitoren, starten we internationaal een project waarin we deze data verzamelen en analyseren.
In 2013 heeft Q-Park een bijzondere nieuwe locatie geopend in de door Rem Koolhaas (OMA) ontworpen ‘verticale stad’ De Rotterdam, met 160.000 vierkante meter het grootste gebouw in de Benelux. Als volgend jaar ook parkeerlagen 1 en 2 beschikbaar komen, is de capaciteit 593 parkeerplekken voor auto’s en 40 voor motoren. Een parkeergarage in zo’n bijzonder gebouw op een toplocatie past uitstekend in onze strategie. Q-Park De Rotterdam is 24/7 geopend.
Parkeerfaciliteiten De focus op multifunctionele centra in onze doelsteden blijkt ook in deze crisistijd de juiste. Deze locaties blijven aantrekkelijk en hebben het minste risico op afroming van marge door Parkeer Service Providers.
29
Security Standard (DSS) zijn betaalkaarthouders beschermd.
Verticale stad 'De Rotterdam', Rem Koolhaas
Onze locatie Q-Park Heuvel in Eindhoven onderging een metamorfose. De renovatie omvatte onder andere het installeren van een 'state-of-the-art' nieuw energiezuinig verlichtingsconcept. Innovatie Online boeken 2013 was voor ons de doorbraak in online boeken. We ontdekten dat hoe beter we in staat zijn de boeking en/of reservering via het einddoel van de klant te laten verlopen, hoe effectiever en rendabeler de activiteit is. Zo vonden de meest succesvolle boekingen afgelopen jaar plaats via grote evenementen (websites), hotelketens, luchthavens en (internationale) stations. De verwachting is dat deze online service sterk in omvang zal toenemen. In- en uitrijden met de bankpas Elektronisch betalen met behoud van veiligheid was een centraal thema in 2013. Ons uitgangspunt is gebruiksgemak voor de klant. Dit leidde tot de strategische beslissing dat alle mensen met debit- of creditkaarten onze faciliteiten (waar mogelijk) moeten kunnen gebruiken. De belangrijkste online introductie was dan ook het on-site identificeren en betalen met de Maestro bankpas. Bij binnenkomst wordt de gebruiker aan de hand van de bankpas geïdentificeerd. Pas aan het eind wordt er afgerekend. Veel klanten beschikken over zo’n Maestro betaalpas, maar bescherming van privacy was lange tijd een struikelblok. Met de Payment Card Industry (PCI) Data
30
de
gegevens
van
De protocollen liggen klaar om dit betalingssysteem op grote schaal uit te rollen. We moeten daarvoor al onze ingang- en uitgangapparaten uitrusten met nieuwe kaartlezers. De programmatuur die de betaling regelt, is de afgelopen drie jaar ontwikkeld, getest en geaudit. Het systeem voldoet nu aan de wettelijke regels die het Europese betalingsverkeer stelt aan privacy en clearing. De gegevens van de kaarthouder worden niet gebruikt bij toegang tot de parkeerfaciliteit. Dit maakt het mogelijk om de betaalkaart als abonnement te gebruiken. Q-Park loopt voorop in de parkeerindustrie met de toepassing van de PCI standaarden. In het laatste kwartaal van 2013 zijn experimenten uitgevoerd met dit betalingssysteem bij acht Nederlandse Q-Park garages. In 2014 breiden we deze nieuwe betaalmogelijkheid uit naar onze andere faciliteiten in Nederland en de landen Zweden, Finland en Noorwegen. Daarna volgen België, Frankrijk en Duitsland. In Denemarken is dit betalingssysteem al ingevoerd; dit was mogelijk omdat dit land een eigen Debt-kaart kent. Het is nog te vroeg om resultaten van de experimenten te melden. Mobiel betalen Na de huidige ontwikkeling waarbij invoer van een kaart nodig is (Dip & Go), volgt tap en go: de bankpas kan worden geïdentificeerd via een contactloze reader (Tap & Go). Dit systeem is in 2014 operationeel.
Digitale betaalbewijzen Q-Park heeft als doelstelling dienstverlening 24/7 aan te bieden. Het printen van een ontvangstbewijs kent nu nog technische beperkingen zoals vochtigheid en het aanvullen van papier. Q-Park werkt aan digitale betaalbewijzen die van te voren kunnen worden betaald met de betaalpas en
gedownload via onze websites. Uiteraard houden we ook hier rekening met de regels voor de veiligheid van privégegevens. Kentekenherkenning Q-Park Zuidplein Rotterdam had de primeur van kentekenherkenning in november 2013. Daarna volgden Q-Park Museumplein in Amsterdam en Q-Park Stadsplein in Amstelveen. Al bij het inrijden wordt het kenteken gekoppeld aan het uitgegeven parkeerticket. Na betaling bij de betaalautomaat gaat de slagboom door de kentekenherkenning automatisch open. Deze innovatie verbetert de doorstroming in onze parkeerfaciliteiten. Ook in parkeerfaciliteiten in Frankrijk en Denemarken gebruiken we kentekenherkenning. Ofwel voor het efficiënt handhaven van straatparkeren ofwel als een zeer gewaardeerde dienstverlening voor eigenaren van particuliere terreinen. Denk hierbij aan het vergemakkelijken van kantoren of universiteiten om dagelijks een diversiteit aan gasten toegang te verlenen.
land kunnen zien in hoeverre zij bijdragen aan het behalen van de diverse doelstellingen. Voor sommige van de door ons gehanteerde prestatieindicatoren zijn de doelstellingen redelijk haalbaar, maar we hebben ook indicatoren waarvoor de doelstellingen ambitieus zijn. Het wel of niet afdoende bijdragen aan de ambitieuze doelstellingen telt dan ook zwaarder mee in de beoordeling van het management van een land. Die beoordeling geeft weer hoe er binnen Q-Park wordt ingespeeld op het belang van mvo, en is daarom gevat in een remuneratieaanpassing. Vanaf 2013 is de bonusstructuur van managing directors gekoppeld aan hun verantwoordingsprestatie. Een substantieel deel van de bonus, 20%, heeft betrekking op het mvo-resultaat. We zijn er trots op dat we opnieuw gestegen zijn in de Transparantie Benchmark van het ministerie van Economische Zaken. We nemen nu positie 45 in.
Elektrisch vervoer faciliteren We spelen in op de langzaam groeiende markt van elektrische voertuigen (inclusief plug-in hybride) door opladen in onze garages te faciliteren. In de Q-Park garages zijn nu al zo'n 400 laadpunten beschikbaar. De fiscale bevoordeling van milieuvriendelijke autotypes gaat veranderen en heeft geleid tot sterk gestegen verkopen in 2013. Desondanks vormen elektrische auto’s nog slechts 0,3% van het totale Nederlandse autopark. Verantwoord Parkeren Quintessence is de basis Onze visie is dat gereguleerd parkeren het antwoord biedt op de vijf stedelijke uitdagingen: mobiliteit, faciliteit, maatschappij, economie en milieu. Met een selectief mediaoffensief wil Q-Park kennis over dit onderwerp delen en de houding tegenover gereguleerd parkeren verbeteren. De publicatie ‘Quintessence – De logica van betaald parkeren’ staat hierbij centraal. Ook in ons mvo-verslag Verantwoord Parkeren 2013 komt dit onderwerp uitgebreid aan de orde. Hoofdpunten verantwoord ondernemen in 2013 Onze maatschappelijke verantwoord ondernemen (mvo) doelstellingen tot 2017 hebben we niet in absolute getallen maar in percentages vastgelegd. Dit zorgt ervoor dat we per
In 2013 hebben we een materialiteitsmatrix gemaakt. Dit is een overzicht van verantwoordingsonderwerpen die wij en onze belanghebbenden het meest materieel vinden voor onze onderneming. Over 2012 hebben we gerapporteerd conform het Global Reporting Initiative (GRI) 3.0. Over 2013 maken we de stap naar GRI 4. Dit betekent dat we meer focus moeten leggen op thema’s die materieel (relevant) zijn voor onze organisatie. Het mvo-verslag moet daarvan een weerspiegeling zijn. Eventuele niet-materiële informatie vervalt, zodat de lezer een helder beeld krijgt van onze mvo-doelen en -strategie.
31
Milieuzorg Milieuzorg is deels een wettelijke verplichting, maar Q-Park ziet de zorg voor het milieu ook als materieel onderdeel van haar mvo-beleid. Zo heeft Q-Park Nederland twee jaar geleden een begin gemaakt met het opstellen van een Bedrijfsmilieuplan, gebaseerd op de ISO 26000 richtlijn. In 2012 is de ISO 14001 certificering behaald. Enkele materiële aspecten binnen milieuzorg waarover wij rapporteren: I Voor het beperken van zoekverkeer (minder uitstoot): I Het buiten de garages installeren van Parkeer Verwijs Systemen met vol/vrij aanduiding of het aantal beschikbare vrije plaatsen. I Het ter beschikking stellen van directe bezetting- en bereikbaarheidinformatie op navigatiesystemen, op smarttelefoons en via websites. I In de garage goed en snel werkende parkeermanagementsystemen (PMS), duidelijke routing, bewegwijzering en schuine parkeervakken. I Energiebesparing: door toepassen van led of T5 verlichtingsarmaturen, het aanpassen van aansturing van de ventilatie, energiebesparende PMS en, bij renovaties, het installeren van energievriendelijke installaties, waaronder ook energiebesparende liften en ventilatiesystemen (deels opgenomen in het Bedrijfsmilieuplan). I Het geven van informatie over openbaar vervoer en het exploiteren van P+R terreinen. Er zijn ook milieu-aspecten waarover wij niet rapporteren maar die wel exemplarisch zijn voor onze zorg voor het milieu. Denk hierbij aan het installeren van olie- en benzineafscheiders, gebruik van milieuvriendelijke schoonmaakmiddelen en zorgen voor de juiste opslag van milieubelastende producten. Q-Park heeft haar (maatschappelijke) plicht voor een goed mvo-beleid geborgd en meer dan dat. Bij de ontwikkeling van de criteria voor de certificering voor een BREEAM-label voor bestaande parkeerfaciliteiten was Q-Park actief betrokken en is veel van onze kennis overgenomen en gewaardeerd.
32
VASTGOED Portfolio In 2013 heeft Q-Park zich op drie thema's gericht voor de vastgoedportfolio: I Uitbreiding op basis van huur- en beheerovereenkomsten; I Optimalisatie door verkoop van niet-strategische locaties; I Optimalisatie liquiditeit door verkoop van vastgoed middels sale-and-leaseback transacties. Uitbreiding portfolio Q-Park heeft de portfolio uitgebreid met nieuwe huur- en beheerovereenkomsten op strategisch aantrekkelijke locaties. Uitbreiding vindt plaats in de clusters waar wij al actief zijn, zodat wij optimaal profiteren van schaalvoordelen. Primair zijn dit langjarige contracten op multifunctionele binnenstedelijke locaties. De focus lag in 2013 op huur- en beheerovereenkomsten omdat deze minder kapitaalintensief zijn dan eigendomslocaties. Om de Q-Park kwaliteit te kunnen blijven bieden richtten wij ons nadrukkelijk op langjarige posities. Portfolio-optimalisatie In 2013 heeft Q-Park haar eerder ingezette beleid om nietstrategische locaties te verkopen, voortgezet. Onder andere is het eigendom en de exploitatie van Q-Park Newcastle Airport verkocht. We zijn actief geweest in het afstoten van minder passende parkeerfaciliteiten. Daarnaast zijn enkele nonparking eigendommen verkocht waaronder kantoren en een hotel. Ook is een non-core parkeereigendom verkocht dat wij niet exploiteerden. Optimalisatie liquiditeit Tien eigendomsposities zijn door middel van verscheidene saleand-leaseback transacties omgezet in langjarige huurposities. De verkoopopbrengsten hebben wij aangewend om te voldoen aan overige investeringsverplichten en voor schuldreductie. Q-Park blijft de locaties exploiteren. In totaal is – inclusief de verkoop van niet-strategische locaties – vastgoed gedesïnvesteerd ter waarde van EUR 137,5 miljoen. Acquisities Er is op dit moment te veel commercieel vastgoed op de markt. Q-Park is minder betrokken bij de ontwikkeling van nieuwe garages, bovendien wordt er ook minder gebouwd. Wij nemen onze investeringsbeslissingen met nog meer zorgvuldigheid,
locatie is daarin de cruciale factor. Bestaande projecten kunnen beter dan nieuwe op hun waarde worden beoordeeld aan de hand van eerder gerealiseerde omzet en aantrekkingskracht. In verband met dit lagere risicoprofiel legt Q-Park meer en meer de nadruk op verwerving van bestaande projecten met bewezen omzet. We focussen op hergebruik en renovatie van deze bestaande garages, die we overnemen en die we succesvoller maken door de kwaliteit te verbeteren. Dit doen we waar mogelijk ook met onze bestaande garages. Een recent voorbeeld is Q-Park de Kolk in Amsterdam, waar meer parkeergemak is gecombineerd met slimme duurzame oplossingen, onder andere in de verlichting. Onze zorgvuldige besluitvorming op het gebied van acquisities wordt ondersteund door het dit jaar vernieuwde exposésysteem, dat inmiddels door de externe accountant is getoetst. Verantwoord vastgoed Als betrokkene bij de ontwikkeling van parkeerfaciliteiten kunnen we duurzaamheid beïnvloeden. In meer dan 90% van de gevallen kunnen we het cradle-to-cradle-principe toepassen. We bouwen overigens niet zelf, maar creëren via PubliekPrivate Samenwerking.
Q-Park wil een standaard zetten voor parkeergarages en heeft hierin het initiatief genomen in de markt. In 2013 is een begin gemaakt met de ontwikkeling van een BREEAM-richtlijn voor bestaande én nieuw te bouwen parkeerfaciliteiten. Eind 2013 zijn van beide labels bètaversies gepresenteerd en hebben we enkele tests uitgevoerd. De definitieve goedkeuring van
33
BREEAM wordt in het voorjaar van 2014 verwacht. Wij zijn er trots op dat we op deze manier een bijdrage kunnen leveren aan niet alleen ons eigen vastgoed maar aan de duurzame ontwikkeling van de parkeersector in zijn geheel. Met de Dutch Green Building Council (DGBC) is afgesproken dat zij, in overleg met BREEAM, ook Green Building Councils in andere landen van Europa zal motiveren de Breeam labels naar de regelgeving in hun land te vertalen. Als dit lukt kan Q-Park in de toekomst ook parkeergarages die wij in andere Europese landen in eigendom hebben gaan certificeren. Naast onze inspanningen voor BREEAM doen we veel onderzoek naar mogelijkheden om in parkeerfaciliteiten energieverbruik te verminderen. Vooral verlichting is in deze gebouwen een factor van betekenis. Het toepassen van zuinige verlichting en het plaatsen van aanwezigheidsdetectoren helpt energieverbruik substantieel te verminderen. Q-Park is lid van het Instituut voor Beleggers in Nederland, het IVBN. We zijn vertegenwoordigd in de commissie Duurzaamheid. Deze commissie heeft twee jaar geleden het bestuur van het IVBN geadviseerd om voor certificering van de duurzaamheid van het vastgoed van de leden gebruik te gaan maken van het BREEAM-label. Dit voorstel is door de leden aangenomen.
Ook de aandeelhouders van Q-Park hechten veel waarde aan de mate van duurzaamheid van onze vastgoedportfolio. Op verzoek van enkelen van hen neemt Q-Park jaarlijks deel aan de GRESB, een onafhankelijke, wetenschappelijke benchmark die het duurzaamheidbeleid van vastgoedfondsen en – portefeuilles wereldwijd beoordeelt. Op die wijze kunnen zij onze score ook door middel van de GRESB toetsen met hun eigen onderzoek naar het ESG-beleid (environmental, social, governance) van hun fondsen.
34
PERSONEEL & ORGANISATIE Medewerkers De deskundigheid en betrokkenheid van onze circa 2.600 medewerkers in vier clusters, hun onderlinge samenwerking en communicatie zijn bepalend voor de professionaliteit en slagvaardigheid van onze organisatie. Alleen met hun inzet kunnen wij de door ons gewenste kwaliteit in onze producten en diensten neerzetten. Q-Park hecht veel waarde aan het versterken van de bedrijfscultuur, onder andere door het verankeren van onze vier kernwaarden: klant-, kwaliteit-, samenwerkings- en resultaatgerichtheid. Alle medewerkers onderschrijven deze kernwaarden en handelen daarnaar. Ontwikkeling Q-Park werkt continu aan het optimaliseren van de inzet van haar medewerkers. We maken gebruik van professionele psychologische hulpmiddelen voor performance- en competentiemanagement, zoals de PAPI-testen en DISC. Q-Park investeert volop in de ontwikkeling van medewerkers zodat zij goed toegerust zijn op hun taken en zich verder kunnen ontplooien. In 2013 zijn medewerkers onder andere getraind op het gebied van duurzaamheid, huisstijl, prijs, klantgerichtheid, commercieel bewustzijn en risicomanagement. Medewerkers van de afdelingen vastgoed en business development bekwaamden zich verder in verkeerskunde, stadsplanning en parkeermanagementsystemen. Als partner in de regulering van stedelijke mobiliteit zet Q-Park deze kennis in om (lokale) overheden nog beter te ondersteunen.
werving gebeurt steeds meer online en via sociale media. Medewerkers zijn trouw en blijven over het algemeen lange tijd bij ons werken. Alleen onder medewerkers in de control fee dienstverlening is het verloop wat hoger, wat gebruikelijk is in deze functiegroep en samenhangt met de aard van het werk. Om ons te verzekeren van de loyaliteit van het managementkader en de directieleden en hun gezamenlijke betrokkenheid bij de strategische doelstellingen hanteert Q-Park een bonusprogramma dat is gekoppeld aan het bereiken van de strategische doelen binnen een termijn van drie jaar. Q-Park organiseert ieder jaar een medewerkerstevredenheidsonderzoek. De resultaten – die sterk verschillen per land en locatie - worden gebruikt om de motivatie en betrokkenheid van de medewerkers op peil te houden en waar mogelijk te vergroten. Sinds 2013 werken we met een uniforme enquête in de vier clusters. Dit maakt het mogelijk resultaten met elkaar te gaan vergelijken en beleid hierop af te stemmen. Multicultureel Het medewerkersbestand van Q-Park kent een grote diversiteit en is multicultureel van samenstelling. In de grootstedelijke gebieden waar wij actief zijn is dit een pluspunt. Wij spreken onze klanten aan in de taal van hun voorkeur en kunnen aansluiten bij wat onze klanten van ons verwachten.
De resultaten van onze interne competitie om de Q-Park Award geven ons ook belangrijk inzicht in de prestatie van diverse locaties. Deze gegevens gebruiken we voor de coaching en begeleiding van medewerkers. In 2013 hebben we geïnvesteerd in een softwarepakket waarmee de metingen nog nauwkeuriger zijn en we gegevens sneller kunnen terugkoppelen naar de betrokken parkeermedewerkers en managers. Tevredenheid Via zorgvuldige werving- en selectie zorgen we voor instroom van medewerkers die passen bij onze bedrijfscultuur. De
Veiligheid en gezondheid Verzuimcijfers liggen bij Q-Park relatief laag en zijn stabiel.
35
Met het oog op hun veiligheid volgen medewerkers in onze parkeerfaciliteiten verplichte trainingen in het omgaan met ongeregeldheden. Een deel van de training vindt plaats tijdens het introductieprogramma. Het overige deel tijdens het eerste jaar van het dienstverband. Aan onze medewerkers met een functie in parkeerhandhaving besteden we in dit verband extra aandacht. Efficiënte organisatie In de organisatiestructuur zoekt Q-Park de balans tussen lokale en centrale aansturing. De laatste jaren neemt de samenwerking zowel tussen landen onderling als tussen disciplines toe. In 2013 is deze samenwerking geformaliseerd door de vorming van vier internationale clusters: Mid = Nederland, Duitsland, België, West = Groot-Brittannië en Ierland, Zuid = Frankrijk, en Noord = Denemarken, Zweden, Noorwegen en Finland. Dit vergemakkelijkt uitwisseling van best practices, zowel inhoudelijk als cultureel. Financiële functies en het operationele management maken hier al deel van uit. In 2014 worden ook HR- en marketingfuncties geclusterd. Eind 2013 is de European Management Team definitief geïnstalleerd. De belangrijkste taak van dit management team is het afstemmen van strategisch operationele zaken. Meer aandacht voor commercie en klant In de structuur van onze organisatie is het aan de ene kant belangrijk dat alle tien landen zich concentreren op het bedienen van hun eigen markten en slagvaardig kunnen inspelen op lokale omstandigheden. Aan de andere kant willen we processen in het hele bedrijf consistent uitvoeren en natuurlijk profiteren van het schaalvoordeel. Daarom worden de landenorganisaties ondersteund door de cluster structuur en door centrale diensten in de holding, zodat ze zich primair kunnen richten op klantcontacten en dienstverlenening. Op dit moment zijn er drie van deze shared services: de Q-Park Control Room (QCR) voor klantenservice, Q-Park Financial Services (QFS) voor financiële diensten en Q-Park Information Services (QIS) voor ICT-ondersteuning. Binnen deze geïntegreerde diensten wisselen clusters best practices uit bijvoorbeeld op het gebied van accounting, belastingregimes, parkeergewoonten, gedrag van klanten of samenstelling van
36
de portfolio. Succesvolle ervaringen met de QCR, QFS en QIS bieden hiervoor een goede basis. Shared services In 2013 is het systeem van shared services doorontwikkeld en heeft het vaste vorm gekregen. Het accent lag op het inrichten van de financial shared services op clusterniveau. De vier financial services ondersteunen de vier regioclusters. De clustervorming bevordert de samenwerking en leidt tot kostenreductie en hogere in- en externe klanttevredenheid. De komende jaren willen we deze koers vasthouden en kennis en systemen op een steeds efficiëntere manier delen tussen clusters, met als doel een gestroomlijnde nationale en internationale operatie. Mobiele teams Voor wat betreft het functioneren in de parkeerfaciliteiten zelf hebben we in het kader van Operations 2.0 verder gewerkt aan de integraliteit van de QCR met operationele mobiele teams, voor een meer efficiënte en effectieve inzet van personeel in de commerciële ondersteuning. Medewerkers worden niet permanent op één lokatie ingezet, maar flexibel waar dat nodig is. Bijvoorbeeld bij winkelcentra waar veel klanten zijn of daar waar reinigingswerkzaamheden en klein onderhoud nodig zijn. Naast personeel op locatie kunnen klanten tevens terecht bij de centrale control rooms. De inzet van personeel in en rond onze parkeerfaciliteiten is daardoor veel efficiënter.
De bundeling van de operationele competenties leidt tot omzeten EBITDA-verbetering.
FINANCIEEL Resultaten Q-Park sluit het jaar 2013 af met een omzet van EUR 742,2 miljoen (2012: EUR 739,9 miljoen), een operationeel resultaat voor afschrijvingen van EUR 185,2 miljoen (2012: EUR 183,7 miljoen) en een direct resultaat na belastingen van EUR 63,8 miljoen (2012: EUR 59,0 miljoen). Het directe resultaat laat een stabiele en positieve ontwikkeling zien in vergelijking met het voorgaande jaar mede door de efficiëntieslag en de strikte 'cost control'. Het indirecte resultaat na belastingen bedraagt, als gevolg van een afwaardering van de vastgoedbeleggingen, EUR -210,3 miljoen (2012: EUR -152,8 miljoen), resulterend in een netto resultaat van EUR -146,5 miljoen (2012: EUR -93,8 miljoen). De in de omzet begrepen 'like for like' groei van de parkeeropbrengsten is 2,6%, bij een gemiddeld gewogen inflatie van 1,6%. Hiermee is een 'like for like' groei gerealiseerd van ruim 1,5 keer de inflatie. Er is veel energie gestopt in het heronderhandelen of beëindigen van projecten met een negatieve marge. Een aantal projecten in Frankrijk, Groot-Brittannië en Denemarken is daardoor beëindigd. We hebben ook een tweetal grote contracten in Nederland en België kunnen heronderhandelen. De focus op projecten met een negatieve marge staat ook voor 2014 hoog op de agenda. Herwaarderingsresultaat vastgoedbeleggingen Het herwaarderingsresultaat op vastgoedbeleggingen komt uit op EUR -292,0 miljoen (2012: EUR -3,1 miljoen). Het herwaarderingsresultaat is met name veroorzaakt door bijgestelde kasstroomprognoses en bijgestelde parameters (disconteringsvoet, exit yield). De gewogen gemiddelde disconteringsvoet voor de gehele groep is stabiel op 8,0% gebleven, de exit yield is (gewogen gemiddeld) toegenomen van 8,3% naar 8,5%. Het herwaarderingsresultaat van EUR -292,0 miljoen komt voor het belangrijkste deel ten laste van het cluster Mid (EUR -170,8 miljoen). De resterende afwaardering komt ten laste van de drie andere clusters, waarbij EUR -57,6 miljoen ten laste van het cluster Zuid komt.
Goodwill impairment In 2013 heeft Q-Park haar tien landenorganisaties samengevoegd tot vier clusterorganisaties. Zij worden aangestuurd door verantwoordelijke clusterdirecties bestaande uit een algemeen clusterdirecteur en een financieel clusterdirecteur. Management in de landen wordt aangestuurd door, rapporteert aan en wordt beoordeeld door de clusterdirecties. Naar aanleiding van het voorgaande heeft Q-Park met ingang van 2013 haar 'kasstroom genererende eenheden' gedefinieerd op clusterniveau in plaats van op landenniveau. De impairmenttest voor 2013 heeft niet geleid tot impairments. Fiscaliteit Belastingposities Q-Park opereert in meerdere jurisdicties met ieder hun eigen complexe wet- en regelgeving. In sommige van deze jurisdicties heeft Q-Park met betrekking tot de winstbelasting posities ingenomen die ons inziens verdedigbaar zijn en toetsing door de inspectie van de belastingdienst kunnen doorstaan. Enkele van deze posities hebben betrekking op interne verrekeningen en de winstbelastingheffing op complexe transacties. Q-Park evalueert regelmatig haar fiscale posities. Wijzigingen in de verantwoording van deze posities in de jaarrekening, de waardering ervan en de informatieverschaffing hierover worden doorgevoerd indien daar op grond van eventuele veranderingen in de feiten, omstandigheden, beschikbare informatie en toepasselijk fiscaal recht aanleiding toe is. Rekening houdend met alle beschikbare informatie en de gebruikelijke gang van zaken bij het oplossen van belastinggeschillen, zijn we van mening dat de belastingpositie juist is bepaald. Winstbelastingen De winstbelasting over het totaalresultaat bedroeg EUR 61,4 miljoen (bate). Over 2012 bedroeg de winstbelasting EUR -7,8 miljoen (last). Hierin is een last opgenomen van EUR -19,8 miljoen voor het directe resultaat (2012: EUR -21,3 miljoen), een bate van EUR 88,8 miljoen voor het indirect resultaat (2012: EUR 13,9 miljoen) en een bedrag van EUR -7,6 miljoen dat direct ten laste van het eigen vermogen is gebracht (2012: EUR -0,4 miljoen).
37
Ook in 2013 profiteerde Q-Park van de verdere, mondiaal gezien concurrerende verlaging van de statutaire belastingtarieven voor de vennootschapsbelasting. Zweden heeft het tarief met ruim 4 procentpunten verlaagd, wat een positieve invloed heeft op de acute belastingen. Verder worden in 2014 ook de tarieven voor Groot-Brittannië, Denemarken, Noorwegen en Finland verlaagd, variërend van 1 tot 4,5 procentpunt. Dit had over 2013 een zichtbaar positieve invloed op de latente belastingen. Transfer pricing Mede door de aanwezigheid in verschillende Europese jurisdicties en een verscheidenheid aan grensoverschrijdende transacties tussen groepsmaatschappijen, is transfer pricing een van de belangrijkste fiscale aandachtspunten. Dit wordt de laatste jaren versterkt door meer focus van overheden op de zakelijkheid van gehanteerde verrekenprijzen, meer en aangescherpte nationale antimisbruikbepalingen en, vooral in 2013, door ontwikkelingen binnen onder andere de Europese Unie en de OESO betreffende het toepassen van verschillen in belastingsystemen, beter bekend als Base Erosion and Profit Shifting (BEPS). Q-Park monitort haar transfer pricing beleid continu, ook met het oog op toekomstige ontwikkelingen. We passen ons beleid waar nodig aan om te handelen binnen de gestelde wetgeving en onze eigen richtlijnen. In 2013 zijn de verrekenprijzen van (interne) groepsfinancieringen marktconform aangepast. Verder is een update verschenen van het Tranfer Pricing Report. In het kader van de splitsing in Opco-Propco zijn nieuwe marktconforme verrekenprijzen ontstaan. Overige belastingen Ten gevolge van de wereldwijde trend om middels indirecte, lokale en overige belastingen de tekorten van overheden te financieren, zien we ook bij Q-Park de belastingdruk toenemen. Zo is bijvoorbeeld tussen 2010 en 2013 het gemiddelde standaard btw-tarief binnen de Q-Park groep gestegen van 21,5% naar 22,3%. Dit is hoger dan de stijging van het gemiddelde tarief binnen de Europese Unie over dezelfde periode, van 20,5% naar 21,5%. De belastingdruk wordt
38
tevens vergroot door het efficiënter en intensiever innen, onder andere door e-filing. Waarderingsresultaat rentederivaten Omdat Q-Park 'hedge accounting' toepast met betrekking tot de rentederivaten, wordt ieder kwartaal een effectiviteitstest uitgevoerd waarin de relatie tussen de derivaten en de onderliggende leningenportefeuille wordt getest. Het zogenaamde 'ineffectieve' deel van de marktwaardeontwikkeling dient in het netto resultaat te worden verwerkt. De overige waardeveranderingen worden rechtstreeks in het eigen vermogen verwerkt. De rechtstreeks in het eigen vermogen verwerkte bate vanwege het effectieve deel van de marktwaardeontwikkeling van de rentederivaten bedroeg in 2013 EUR 51,0 miljoen voor belastingen (2012: EUR -14,5 miljoen). Voor 2013 bedroeg het ineffectieve deel EUR 2,1 miljoen, in 2012 bedroeg het ineffectieve deel EUR -0,8 miljoen. Ontwikkeling van kasstromen De kasstroom uit operationele activiteiten bedraagt in 2013 EUR 77,2 miljoen (2012: EUR 82,4 miljoen), waarbij de mutatie ten opzichte van 2012 met name wordt veroorzaakt door mutaties in het werkkapitaal. De kasstroom uit investeringsactiviteiten bedraagt in 2013 EUR -50,9 miljoen (2012: EUR -78,7 miljoen). De in het boekjaar gepleegde onderhouds- en uitbreidingsinvesteringen bedragen EUR -71,5 miljoen (2012: EUR -96,0 miljoen), de ontvangsten vanwege desinvesteringen bedroegen EUR 20,6 miljoen (2012: EUR 17,3 miljoen). De kasstroom uit financieringsactiviteiten bedroeg EUR 3,0 miljoen, tegenover EUR 28,6 miljoen in 2012. Er is een aanzienlijk deel van de leningen afgelost, EUR -44,5miljoen, en EUR 295,8 miljoen is weer geherfinancieerd. De nieuwe leningen betreffen de bij twee institutionele partijen geherfinanceerde 'CLN' lening, waarmee via de private markt het herfancieringsrisico van dit deel van de bankschulden voor de komende vijf jaar veilig is gesteld. Aanvullend omvat de kasstroom uit financieringsactiviteiten in 2013 EUR 115,0 miljoen ontvangsten uit hoofde van 'sale and leaseback' transacties (2012: EUR 35,1 miljoen).
Rendementen en ratio's De relevante bank ratio's bleven prima binnen de met de banken overeengekomen convenanten, met een interestdekking ratio van 2,2 (doel: >2,0) en een 'netto bankschulden : EBITDA' ratio van 7,5 (doel: < 8,0, vervolgens jaarlijks bij te stellen tot < 7,0 in 2015). De daling van deze ratio tot onder het niveau van 8,0 heeft geleid tot een lagere spread op de rente. De gearing ratio (netto bankschulden: eigen vermogen) bedroeg 1,0 (doel: < 1,25). Vastgoedbeleggingen De vastgoedbeleggingen bedragen EUR 5,2 miljard, een mutatie van EUR -2,7% ten opzichte van 2012. De mutatie wordt primair verklaard door de desinvesteringen van EUR -139,2 miljoen en het afwaarderingsresultaat van EUR -292,0 miljoen, en door de nieuw aangegane huurverplichtingen EUR 313,2 miljoen. De toename van de huurverplichtingen houdt verband met de uitbreiding van het aantal huurcontracten in met name Nederland, Duitsland en GrootBrittannië. Eigen vermogen Het eigen vermogen is afgenomen met EUR 164,5 miljoen. De afname is toe te wijzen aan de toevoeging van het totaalresultaat na belastingen over 2013 van EUR -130,3 miljoen en de dividenduitkering over boekjaar 2012 van EUR -34,2 miljoen. Bankschulden Het totaal van de bankschulden bedraagt EUR 1.510,8 miljoen (2012: EUR 1.585,3 miljoen). De mutatie heeft voor het overgrote deel betrekking op de herfinanciering van de voormalige 'CLN' financiering ad EUR 280,0 miljoen voor een periode van vijf jaar. Ook is een belangrijk deel van de bilaterale leningen afgelost met de middelen ontvangen uit de 'sale and leaseback' transacties. Eind 2013 was 87,8% (2012: 72,8%) van de totale geconsolideerde rentedragende schuld ongevoelig voor renteschommelingen.
Treasury Er zijn belangrijke vorderingen gemaakt met de invoering van 'In House Banking', waarmee treasury en cash management centraal, als shared services, worden uitgevoerd. I De eerste fase van het vernieuwde Treasury Management Systeem is in oktober geïmplementeerd. I Het cash management systeem met een overlay bank structuur zal begin 2014 in gebruik worden genomen. Gelijktijdig met deze centralisatie zijn diverse bilaterale leningen met lokale banken ingelost en vervangen door intercompany leningen onder gunstiger condities. In combinatie met de eerder genoemde herfinanciering van EUR 280,0 miljoen is het gemiddelde rentepercentage op bancaire leningen omlaag gegaan van 5,87% naar 5,26%. Ook is het totaal aantal internationale bankrekeningen verder teruggebracht en dat bevordert efficiënter betalingsverkeer. ICT-beleid Door intensieve samenwerking met de verschillende bedrijfsdisciplines is een geïntegreerde business/ICT-strategie voor de komende jaren vastgesteld. Intern bekend onder de naam 'Route du Soleil'. Naast concrete doelstellingen als online aanwezigheid, het maximaal benutten van de digitale ontwikkelingen en vernieuwing van de back-office naar onvertraagde systemen, is centralisatie en standaardisatie voor het operationele effect en uit kostenoverweging een concrete doelstelling. Belangrijke onderdelen hiervan, zoals het centraliseren van het netwerk contract en data center, zijn in 2013 gerealiseerd. Om de dienstverlening naar de gehele organisatie verder te verbeteren en te stabiliseren is de applicatie ondersteuning van alle back-office systemen uitbesteed aan een grote, internationale ICT-dienstverlener.
De netto bankschulden (bankschulden na aftrek liquide middelen) bedroegen EUR 1.410,3 miljoen (2012: EUR 1.514,1 miljoen).
39
GOVERNANCE
VERSLAG RVC De raad van commissarissen (RvC) heeft volgens de wet en statuten de taak om onafhankelijk toe te zien op het beleid van de raad van bestuur en de activiteiten van de onderneming en om daarover te adviseren. De RvC weegt daarbij de belangen van alle belanghebbenden binnen en buiten de organisatie tegen elkaar af en streeft naar waardecreatie op lange termijn. In dit bericht doet de RvC verslag van de werkzaamheden in 2013. De raad adviseert de aandeelhouders om de jaarrekening vast te stellen. Samenstelling RvC Per 31 december 2013 is de heer mr. P.J.W.G. Kok teruggetreden vanwege het aanvaarden van een voltijds functie elders en de daaruit volgende noodzaak het aantal commissariaten te reduceren. De overige leden van de RvC zijn mevrouw drs. K.M.H. Peijs, de heer mr. P.A.F.W. Elverding, (voorzitter), de heer ir. J.D. Doets, (vicevoorzitter) en de heer drs. N.H. van Halder. Bij de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AvA) van mei 2014 zal volgens afspraak de heer Doets aftreden. Dan zullen ook de opvolgers voor de heer Kok en de heer Doets worden voorgesteld. Volgens de richtlijnen van de Nederlandse Corporate Governance Code zijn vier leden van de RvC onafhankelijk. De heer Elverding is formeel niet onafhankelijk vanwege zijn commissariaat bij ING, één van de aandeelhouders. De AvA van juni 2009 heeft dit besproken en aanvaard. Ook is afgesproken dat de heer Elverding zich onthoudt van stemming wanneer er sprake zou kunnen zijn van tegenstrijdige belangen op grond van zijn andere functie. Samenstelling RvB De samenstelling van de raad van bestuur is in het verslagjaar gewijzigd. De heer W.T.J. (Wim) Das is opgevolgd door de heer R.A. (Rob) Vroom als CFO. De heer Vroom is benoemd per 1 juli 2013. Op 27 september 2013 is aangekondigd dat de heer E.J.M. (Ward) Vleugels in de AvA van mei 2014 zal terugtreden. De RvC is bezig met de opvolging. De raad van bestuur evenals de leden afzonderlijk zijn in het verslagjaar door onze raad beoordeeld. Vergaderingen De RvC heeft in 2013 5 reguliere vergaderingen gehad met de hele raad van bestuur (RvB), volgens een vooraf vastgesteld
40
rooster. Bij deze bijeenkomsten werden de commissarissen uitvoerig geïnformeerd over financiële, operationele en strategische ontwikkelingen, risicoanalyses en doelstellingen. Zoals elk jaar is er gesproken over de jaarrekening van het voorafgaande jaar, het dividendbeleid, het ondernemingsplan, de governance en beloningsstructuur voor de RvB, de samenstelling van de RvB en RvC en het mvo-beleid. De RvC heeft 5 informele vergaderingen van de RvB met de aandeelhouders in het kader van de interne Opco-Propco herstructurering bijgewoond. Bijzondere aandachtspunten in 2013 waren: I de bedrijfsfinanciering; I de impact van de onzekere economie op de parkeersector in het algemeen en op (de continuïteit van) Q-Park in het bijzonder; I de interne Opco-Propco herstructurering; I de samenstelling van de RvB en de RvC; I het medewerkerbeleid en Long Term Incentives Plan; I disposities. De RvC stelde vast dat de externe accountant onafhankelijk was van Q-Park. De RvC heeft ook enige malen vergaderd zonder aanwezigheid van de RvB. In deze vergaderingen evalueerde de RvC het eigen functioneren. Ook werden het beleid van de RvB in zijn geheel en het functioneren van de individuele leden beoordeeld. Tussen de vergaderingen heeft regelmatig overleg plaatsgevonden tussen RvC en RvB alsook tussen de RvC leden onderling. Commissies Auditcommissie In 2013 heeft de auditcommissie 6 keer vergaderd. Daarbij zijn de volgende onderwerpen besproken: I de jaarrekening en het accountantsverslag van 2012; I de kwartaalcijfers van 2013; I financiële aspecten van het operationele bedrijf en de financiële organisatie van de holding; I de financiële verslaglegging en controle; I taxaties en (her)waardering van vastgoed en de gehanteerde waarderingsmethode; I risicoanalyse;
I I I I I
het ondernemingsplan 2014-2017 en budget 2014; de jaarafsluiting en de accountantscontrole van 2013; de voordracht tot herbenoeming van de externe accountant; de bedrijfsfinanciering; tender accountantsdiensten.
De auditcommissie bestond uit de heer van Halder (voorzitter) en de heer Kok. Deze commissie vergaderde in 2013 in aanwezigheid van de externe accountant, de voorzitter van de RvB en het financieel bestuurslid. Ook tussen de vergaderingen hebben auditcommissie en RvB overlegd en gedurende de periode dat de CFO positie vacant was hebben de leden van de auditcommissie intensief contact gehouden met de RvB over de gang van zaken. Remuneratiecommissie De remuneratiecommissie heeft in het verslagjaar twee keer vergaderd en daarnaast regelmatig onderling en met de RvB overlegd over de gang van zaken. Daarbij kwamen de volgende onderwerpen aan de orde: I het functioneren en de samenstelling van de RvB; I een evaluatie van de doelen van de RvB over 2012, bespreking van de doelen voor 2013 en advies over de doelen voor de periode 2014-2017; I de beloning van de leden van de RvB op de korte en lange termijn; I de beloningsstructuur van de landen- en divisiedirecties; I de beloning van commissarissen; I compliance en integriteit. De remuneratiecommissie heeft de RvC voorgesteld om geen gegevens te publiceren over de beloning van de individuele leden van de RvB. De RvC heeft dit voorstel aanvaard. Wel wordt de renumeratie zorgvuldig bepaald en in detail gerapporteerd aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Bij het vaststellen van de vaste beloning wordt advies ingewonnen bij de Hay Group, terwijl de externe accountant de juiste berekening van de variabele elementen controleert. De remuneratiecommissie ziet erop toe dat de beloning als geheel past binnen het door de aandeelhouders goedgekeurde beloningsbeleid.
De remuneratiecommissie bestond in 2013 uit mevrouw Peijs (voorzitter) en de heren Elverding en Doets. Benoemings- en governancecommissie De benoemings- en governancecommissie hebben in het verslagjaar twee keer vergaderd en daarnaast regelmatig onderling en met de RvB overleg gevoerd, met name ook in de context van de vacatures in RvB en RvC. In die vergaderingen en contacten stonden de volgende onderwerpen op de agenda: I de werving van nieuwe commissarissen; I de werving en selectie van een CFO en een CEO; I de corporate governance mede in het kader van de interne Opco-Propco herstructurering; I het mvo-beleid en het mvo-jaarverslag Verantwoord Parkeren 2012; I het sponsorbeleid; I Top Talent Ontwikkeling. De benoemings- en governancecommissie bestond in het verslagjaar uit de heer Elverding (voorzitter), mevrouw Peijs en de heer Doets. Algemene Vergadering Aandeelhouders In 2013 werden drie Algemene Vergaderingen van Aandeelhouders (AVA) gehouden; in mei, juni en december. Hierin zijn de jaarrekening over het jaar 2012 en het dividend over 2012 vastgesteld en is de beloningsstructuur van de RvB en de RvC herbevestigd. De AVA verklaarde zich voorts akkoord met het budget 2014 en nam kennis van het ondernemingsplan 2014-2017. Op voordracht van de RvC en na consultatie van de RvB heeft de AVA de externe accountant EY herbenoemd voor het boekjaar 2013. Voorstel aan de aandeelhouders Hierbij bieden wij u de jaarrekening 2013 van de vennootschap aan. Ernst & Young Accountants LLP heeft de jaarrekening van een goedkeurende verklaring voorzien. De jaarrekening is in aanwezigheid van de externe accountant besproken en is volgens de rapportagevereisten opgesteld. De door de RvC goedgekeurde winstbestemming is te vinden bij Overige Gegevens Winstbestemming. De RvC heeft de jaarrekening 2013 goedgekeurd. Op grond van deze goedgekeurde jaarstukken stelt de raad de AVA voor om de
41
jaarrekening 2013 vast te stellen, de RvB te dechargeren voor het door hen gevoerde beleid in 2013 en de RvC voor het op dat beleid gehouden toezicht. Dankwoord De raad dankt de raad van bestuur, het management en alle medewerkers van Q-Park voor hun inzet, creativiteit en onderlinge samenwerking in de uitdagende omstandigheden van Q-Park in 2013.
Raad van commissarissen. Van links naar rechts; de heer van Halder, de heer Kok, mevrouw Peijs, de heer Elverding, de heer Doets. De heer mr. P.J.W.G. Kok is per 31 december 2013 teruggetreden.
Raad van commissarissen Mr. P.A.F.W. Elverding, voorzitter Ir. J.D. Doets, vicevoorzitter Prof. drs. N.H. van Halder Drs. K.M.H. Peijs Maastricht, vrijdag 21 maart 2014
42
ONDERNEMINGSBESTUUR Q-Park staat voor goed ondernemingsbestuur met adequaat toezicht en transparante verslaglegging. De taken en verantwoordelijkheden van bestuursleden, commissarissen en aandeelhouders zijn zorgvuldig vastgelegd. De Q-Park Governance Code en het door de wetgever toegepaste structuurregime zijn vastgelegd in de statuten. Ze bieden Q-Park de uitgangspunten en richtlijnen voor ondernemersethiek, integer ondernemingsbestuur en goed toezicht daarop. Een tijdelijke bepaling van de Wet bestuur en toezicht schrijft voor dat grote ondernemingen zetels evenwichtig moeten verdelen over mannen en vrouwen of uitleggen waarom er geen evenwichtige verdeling is en hoe de onderneming dat gaat verbeteren. Bij Q-Park zijn alle leden van de raad van bestuur en vier van de vijf leden van de raad van commissarissen mannen. De zetels zijn dus niet evenwichtig verdeeld. Deze onevenwichtige verdeling is geen bewuste keuze van Q-Park, maar het gevolg van het benoemen van de meest geschikte persoon op een beschikbare functie. Wanneer Q-Park, bij het vrijkomen van een bestuurlijke functie, de keuze heeft om man of een vrouw van gelijke kwaliteit en geschiktheid te benoemen geniet een vrouw de voorkeur. Voor de meest up-to-date persoonlijke profielen van de raad van bestuursleden verwijzen we u graag naar de Engelstalige Executive Board. Voor de meest up-to-date persoonlijke profielen van de commissarissen verwijzen we u graag naar de Engelstalige Supervisory Board.
43
CODES Governance Code De Q-Park Governance Code, gebaseerd op de Nederlandse Corporate Governance Code (NCGC), geeft onder andere inzicht in de taken en verantwoordelijkheden van de verschillende bestuursorganen, het renumeratiebeleid, de informatievoorziening en de organisatiestructuur. Meer hierover vindt u in onze Engelstalige Governance Code. Code of Ethics Q-Park hanteert een eigen Code of Ethics, waarin is vastgelegd hoe medewerkers horen om te gaan met interne, nationale en internationale regels, wetten en richtlijnen. De code voorziet in procedures om misstanden te melden en in een klokkenluidersregeling. Deze code is ondertekend door de raad van bestuur, commissarissen, directeuren en andere medewerkers die verantwoording afleggen. De handhaving van de code is de verantwoordelijkheid van de raad van bestuur. Meer hierover vindt u in onze Engelstalige Code of Ethics. OECD & UNGC Code Q-Park onderschrijft de OECD en UNGC richtlijnen. Meer hierover vindt u in onze Engelstalige OECD & UNGC Code. Business Partner Code Q-Park betrekt haar medewerkers en zakelijke partners om onze prestaties te verbeteren en om materiële aspecten met elkaar te bespreken. Met behulp van de door ons ontwikkelde partner code willen we de wederzijdse verwachtingen verduidelijken. Meer hierover vindt u in onze Engelstalige Business Partner Code. MarCom Code Q-Park onderschrijft de gerelateerde International Chamber of Commerce (ICC) code. De verantwoordelijke marketing managers ondertekenen deze zelf-regulerende code. Meer hierover vindt u in onze Engelstalige MarCom Code. Sponsor Code Q-Park ziet sponsoring als een investering, een investering in een commerciële dan wel sociale partnerschap waarmee we specifieke bedoelingen hebben die moeten passen bij onze strategie. Meer hierover vindt u in onze Engelstalige Sponsor Code.
44
CCTV Code Q-Park heeft een eigen CCTV Code ontwikkelt die zowel het gebruik van CCTV als Automatische Kenteken Plaat Herkenning bevat. De code beschrijft de toepassing van gewenste standaarden zodat onze klanten erop kunnen vertrouwen dat wij werken binnen de wetgeving en dat wij het maximale nut kunnen halen uit beschikbare technologie. Meer hierover vindt u in onze Engelstalige CCTV Code.
VOORUITBLIK Q-Park heeft goede perspectieven. Onze financiële positie is goed met nog steeds een goede omzet en winstgevendheid. De interne splitsing versterkt deze goede uitgangspositie door de toename in transparantie en het beantwoorden van vragen uit de financiële markt. De definitieve beslissing of we als twee afzonderlijke bedrijven verder gaan, valt over 3 jaar. Tot die tijd houden Opco en Propco een hechte relatie en zijn beide gevestigd onder één dak, met één RvB en RvC. De voorgenomen splitsing zal niettemin al concrete impact hebben op onze organisatie, doordat de focus van Opco en Propco verschuift en verschillen zullen ontstaan in marktbenadering. Het parkeerbedrijf zal zich gaan toeleggen op uitbreiden van parkeerdienstverlening en rendementsgroei door schaalvoordelen, strategisch prijsbeleid en effectieve producten en diensten. Het vastgoedbedrijf zal de mogelijkheden om te investeren in parkeervastgoed maximaal benutten en de waarde van het vastgoed verhogen door het effectief te laten exploiteren.
Daarbij maken we gebruik van de schaalvoordelen maar ook van de kennis die wij hebben van parkeren in de vier clusters. Door business cases uit bijvoorbeeld de noord cluster over parkeertoezicht en handhaving te vertalen naar de rest van Europa, leren we van elkaar. Dit vergroot onze onderscheidende kracht. Perspectief 2020 Toekomstig perspectief voor Q-Park in de parkeermarkt: I Q-Park is het kennisinstituut op het gebied van strategieën voor het optimaal toepassen van parkeertarieven. I Transparantie in werkelijke kosten. Parkeertarieven worden dynamisch, ze komen tot stand op basis van werkelijke kosten en waarde. I Alle bekende, vaak terugkerende klanten, ontvangen een digitale factuur of betalen vooraf online. I Q-Park is de meest aantrekkelijke parkeerpartner vanwege onze speciale dienstverlening die we afstemmen op de diverse locaties en door onze ‘Smart City Concepts’.
Met behulp van innovatieve betalings-, toegangs- en online systemen, het inzetten van integrale stadsconcepten en het verbeteren van directe en indirecte klantcontacten kunnen we gemeenten en andere opdrachtgevers kwalitief en efficient beter van dienst zijn. Veel van de competenties die nodig zijn om de positie van Q-Park de komende jaren te consolideren en verder uit te bouwen, hebben wij al in huis. Toch zullen we ons op de arbeidsmarkt nadrukkelijk presenteren als aantrekkelijke werkgever om zeker te stellen dat wij de juiste expertise kunnen aantrekken en behouden. Onze belangrijkste ambitie voor de komende jaren blijft het inzetten op kwaliteit en innovatie voor onze klanten. Dit is wat ons kenmerkt en onderscheidt en vormt ook in de toekomst de basis voor onze groeiambitie. Naast de groei van nieuwe contracten, werken we verder aan een gezond rendement door nieuwe beheervormen, het verder optimaliseren van digitaal betalen en de efficientie van ons operationeel bedrijf.
45
46
JAARREKENING
INHOUDSOPGAVE FI N A N C I Ë L E G EGEVENS I Geconsolideerde balans per 31 december I Geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat I Geconsolideerd mutatieoverzicht eigen vermogen I Geconsolideerd kasstroomoverzicht I Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening I Vennootschappelijke balans per 31 december I Vennootschappelijke winst- en verliesrekening I Toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening O V E R I GE G E G EVENS
48 48 49 51 52 53 97 98 99 108
47
FINANCIËLE GEGEVENS
GECONSOLIDEERDE BALANS PER 31 DECEMBER Toelichting
2013
2012
VASTE ACTIVA Goodwill Overige immateriële vaste activa Vastgoedbeleggingen Materiële vaste activa Deelnemingen en vooruitbetaalde kosten Actieve belastinglatenties
4 4 5 6 7 22
226,2 6,3 5.157,5 39,6 5,6 143,2 5.578,4
234,8 6,5 5.303,0 39,2 5,4 140,5 5.729,4
VLOTTENDE ACTIVA Vaste activa aangehouden ter verkoop Vorderingen Liquide middelen
8 9 10
125,1 118,8 100,5 344,4
119,3 138,5 71,2 329,0
5.922,8
6.058,4
Toelichting
2013
2012
EIGEN VERMOGEN
11
1.363,0
1.527,5
LANGLOPENDE VERPLICHTINGEN Voorzieningen Latente belastingverplichtingen inzake onroerend goed in eigendom Overige latente belastingverplichtingen Huurverplichtingen Geldleningen Overige langlopende schulden
12 22 22 13 13 13
360,8 105,5 2.286,7 1.419,4 104,4 4.276,8
0,7 408,4 123,2 2.028,3 1.256,3 157,6 3.974,5
12
0,4 44,8 91,4 27,1 119,3 283,0
1,0 68,2 329,0 31,1 127,1 556,4
5.922,8
6.058,4
(x EUR miljoen, na resultaatbestemming)
TOTAAL ACTIVA (x EUR miljoen, na resultaatbestemming)
KORTLOPENDE VERPLICHTINGEN Voorzieningen Schulden aan leveranciers en handelskredieten Schulden aan kredietinstellingen Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige schulden en overlopende passiva
TOTAAL EIGEN VERMOGEN EN PASSIVA
48
13 14
GECONSOLIDEERD OVERZICHT VAN HET TOTAALRESULTAAT Toelichting
2013
20121
17
742,2
739,9
18
-141,5 -127,2 -48,9 -317,6
-139,6 -118,5 -53,8 -311,9
Overige exploitatiekosten vastgoedbeleggingen Lonen en salarissen Sociale lasten Overige kosten Operationeel resultaat voor afschrijvingen
-107,3 -89,4 -19,8 -22,9 185,2
-108,6 -89,1 -25,0 -21,6 183,7
Afschrijvingen Operationeel resultaat
-10,6 174,6
-10,9 172,8
(x EUR miljoen)
Netto omzet Variabele huurcomponent Rentelasten vaste huurcomponent Verloop van huurverplichtingen vaste huurcomponent Kosten vastgoedbeleggingen operationele en financiële lease
Financieel resultaat Resultaat deelnemingen Direct resultaat voor belastingen
19
-91,0 83,6
-92,4 -0,1 80,3
Belastingen hierover Direct resultaat na belastingen
22
-19,8 63,8
-21,3 59,0
Herwaarderingsresultaat vastgoedbeleggingen Overige waarderingsresultaten Totaal waarderingsresultaat
5 21
-292,0 -7,1 -299,1
-3,1 3,2 0,1
4
-299,1
-166,8 -166,7
22
88,8 -210,3
13,9 -152,8
-146,5
-93,8
-27,2
8,3
51,0
-14,5
Impairment van goodwill Indirect resultaat voor belastingen Belastingen hierover Indirect resultaat na belastingen NETTO RESULTAAT Koersverschillen uit omrekening van buitenlandse activiteiten en waardeveranderingen valutaderivaten Waardeveranderingen rentederivaten
49
(x EUR miljoen)
Rechtstreekse mutaties in het eigen vermogen voor belastingen, die in volgende perioden naar de winst- en verliesrekening worden overgeboekt Belastingen over koersverschillen uit omrekening van buitenlandse activiteiten en waardeveranderingen valutaderivaten Belastingen over waardeverandering rentederivaten Rechtstreekse mutaties in het eigen vermogen na belastingen TOTAALRESULTAAT NA BELASTINGEN 1
Toelichting
2013 23,8
20121 -6,2
7,4
-1,2
-15,0 16,2
0,8 -6,6
-130,3
-100,4
De vergelijkende cijfers 2012 zijn aangepast als gevolg van de presentatiewijziging van kosten vastgoedbeleggingen vanwege operationele en financiële leaseovereenkomsten, alsmede vanwege de presentatiewijziging van de baten uit hoofde van intern gekapitaliseerde uren. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar noot 1.
50
GECONSOLIDEERD MUTATIEOVERZICHT EIGEN VERMOGEN
(x EUR miljoen)
Stand per 1 januari 2012 Direct resultaat na belastingen Indirect resultaat na belastingen Rechtstreekse mutaties in het eigen vermogen na belastingen Totaalresultaat
Stand per 31 december 2012
Gestort en opgevraagd kapitaal
KoersAgio Afdekkings- verschillen reserve reserve reserve
Herwaarderings Overige reserve reserves
Totaal eigen vermogen
498,9
661,3
-87,0
-24,9
572,5
7,1
1.627,9
-
-
-13,7
7,1
-1,8 -
59,0 -151,0 -
59,0 -152,8 -6,6
-
-
-13,7
7,1
-1,8
-92,0
-100,4
498,9
661,3
-100,7
-17,8
570,7
-84,9
1.527,5
Direct resultaat na belastingen Indirect resultaat na belastingen Rechtstreekse mutaties in het eigen vermogen na belastingen Totaalresultaat
-
-
36,0
-19,8
-175,0 -
63,8 -35,3 -
63,8 -210,3 16,2
-
-
36,0
-19,8
-175,0
28,5
-130,3
Stockdividend uitgekeerd in 2013 Cashdividend uitgekeerd in 2013
0,4 -
-0,4 -34,2
-
-
-
-
-34,2
499,3
626,7
-64,7
-37,6
395,7
-56,4
1.363,0
Stand per 31 december 2013
51
GECONSOLIDEERD KASSTROOMOVERZICHT (x EUR miljoen)
Toelichting
Kasstroom uit operationele activiteiten Netto resultaat Correcties voor: - Latente belastingen - Financieel resultaat, geen betaling of ontvangst boekjaar - Geactiveerde kosten - Indirect resultaat vastgoedbeleggingen - Resultaat op verkoop vastgoed - Waardeveranderingsresultaten derivaten - Impairments, afschrijvingen en amortisatie - Mutatie werkkapitaal (excl. mutatie investeringscrediteuren)
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Onderhoudsinvesteringen (excl. geactiveerde kosten, incl. mutatie investeringscrediteuren) Uitbreidingsinvesteringen (excl. geactiveerde kosten, incl. mutatie investeringscrediteuren) Desinvesteringen
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Nieuwe leningen Aflossingen leningen Financiële derivaten Dividend betalingen Sale and lease back transacties Overige mutaties
Mutatie liquide middelen Stand liquide middelen per 1 januari Mutatie liquide middelen verslagjaar Stand liquide middelen per 31 december
52
10
2013
2012
-146,5
-93,8
-69,3 3,1 -3,1 289,8 1,3 -2,1 10,6 -6,6 77,2
9,7 -1,5 -7,1 2,5 1,2 0,8 177,7 -7,1 82,4
-52,2
-42,1
-19,3
-53,9
20,6 -50,9
17,3 -78,7
295,8 -376,2 -31,6 115,0 3,0
95,7 -44,5 -56,8 35,1 -0,9 28,6
29,3
32,3
71,2 29,3 100,5
38,9 32,3 71,2
TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING 1 Algemene informatie Introductie Q-Park NV (de vennootschap) is een naamloze vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, statutair gevestigd en kantoorhoudend in Nederland. Zowel de aandelen als de schulden van de vennootschap zijn niet genoteerd aan een effectenbeurs. De geconsolideerde jaarrekening over het jaar 2013 is opgesteld door de raad van bestuur en goedgekeurd door de raad van commissarissen op vrijdag 21 maart 2014 en wordt ter vaststelling aangeboden aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op woensdag 21 mei 2014. Alle bedragen luiden in EUR miljoenen, tenzij anders vermeld. De jaarrekening van Q-Park NV is opgesteld in overeenstemming met de International Financial Reporting Standards (IFRS), zoals deze zijn aanvaard door de Europese Unie tot en met 31 december 2013. Tevens voldoet de jaarrekening van Q-Park NV aan de bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW. Consolidatiekring In de geconsolideerde jaarrekening zijn de financiële gegevens van Q-Park NV en de groepsmaatschappijen opgenomen waarover 'control' bestaat. Een overzicht van de groepsmaatschappijen en overige deelnemingen van de vennootschap is opgenomen in noot 38. Nieuwe en gewijzigde standaarden per 1 januari 2013 De toegepaste grondslagen van de financiële verslaggeving zijn consistent met die van het voorgaande boekjaar, met uitzondering van de nieuwe en gewijzigde IFRS standaarden en IFRIC interpretaties alsmede de presentatiewijziging zoals hiernavolgend toegelicht. Op het boekjaar 2013 zijn de volgende nieuwe en gewijzigde IFRS standaarden en IFRIC interpretaties van toepassing: I IFRS 7 Financiële instrumenten: Informatieverschaffing – Salderen van financiële activa en financiële verplichtingen. De wijzigingen eisen informatieverschaffing over rechten tot saldering en aanverwante afspraken (bijv. inzake zekerheden). Aangezien Q-Park geen financiële instrumenten saldeert en geen relevante salderingsafspraken heeft gemaakt, heeft de wijziging geen invloed op de huidige informatieverschaffing van Q-Park. I IFRS 13 - Reële waardebepaling - nieuwe standaard, van kracht per 1 januari 2013, welke voorschriften bevat omtrent de bepaling van de reële waarde en hiermee samenhangende toelichtingen van zowel financiële als niet financiële posten. Invoering van de standaard is niet van invloed op de financiële positie van Q-Park omdat de standaard feitelijk een verdere verduidelijking is van reeds bestaande vereisten. I IAS 1 - Presentatie van het totaal van de jaarrekening - wijzigingen inzake de presentatie van in het totaalresultaat opgenomen rechtstreekse vermogensmutaties en het hiermee samenhangende belastingeffect per component. De wijzigingen hebben slechts betrekking op de presentatie en zijn niet van invloed op de financiële positie van Q-Park. I IAS 12 Winstbelastingen - Realisatie van onderliggende activa. De wijziging verduidelijkt hoe latente belasting moet worden bepaald op vastgoedbeleggingen uit IAS 40 die zijn gewaardeerd tegen reële waarde. De wijziging introduceert een weerlegbaar vermoeden dat realisatie van de boekwaarde van vastgoedbeleggingen die zijn gewaardeerd tegen reële waarde plaatsvindt middels verkoop. De wijziging heeft geen invloed op de financiële positie of de resultaten van Q-Park. I IAS 19 Personeelsbeloningen (herzien). IAS 19R bevat een aantal wijzigingen voor de verwerking van toegezegdpensioenregelingen. Aangezien Q-Park’s pensioenregeling kwalificeert als een toegezegde bijdrage regeling, heeft deze wijziging geen invloed op de financiële positie of de resultaten van Q-Park. In mei 2012 heeft de IASB de ‘2009-2011 cycle’-verbeteringen gepubliceerd van de standaarden en interpretaties met het doel inconsistenties weg te nemen en teksten te verduidelijken. Voor zover toepassing van een verbetering van toepassing is voor Q-Park, worden deze hiernavolgend beschreven:
53
I
I
IAS 1 Presentatie van de jaarrekening: Met deze wijzigingen is het verschil verduidelijkt tussen vrijwillige additionele vergelijkende informatie en de minimaal vereiste vergelijkende informatie. Wanneer een entiteit vrijwillig additionele vergelijkende informatie opneemt, dient zij die eveneens in de bijbehorende toelichtingen bij de jaarrekening op te nemen. Verduidelijkt is eveneens dat de openingsbalans (voor Q-Park per 1 januari 2012) die ten gevolge van retroactieve aanpassingen of herclassificatie van jaarrekeningposten wordt opgenomen niet vergezeld hoeft te gaan van vergelijkende informatie in de bijbehorende toelichtingen. De wijzigingen hebben alleen invloed op de presentatie en de toelichtingen en hebben geen invloed op de financiële positie of de resultaten van Q-Park. IAS 32 Belastingeffecten van uitkeringen aan houders van eigen-vermogensinstrumenten. Met deze wijziging wordt verduidelijkt dat belastingen op uitkeringen aan aandeelhouders worden verwerkt overeenkomstig IAS 12. De wijziging houdt in dat bestaande eisen ten aanzien van winstbelastingen in IAS 32 vervallen en dat een entiteit de vereisten van IAS 12 dient toe te passen op winstbelastingen naar aanleiding van uitkeringen aan aandeelhouders. Deze verbetering heeft geen effect op de financiële positie van Q-Park.
De volgende gewijzigde standaard is van kracht per 1 januari 2014, maar vervroegd toegepast: I IAS 36 - Bijzondere waardevermindering van activa - wijziging welke de onbedoelde consequenties van IFRS 13 omtrent de toelichting van realiseerbare waarden van kasstroom genererende eenheden corrigeert. De wijziging heeft slechts betrekking op de toelichting en is niet van invloed op de financiële positie van Q-Park. Standaarden die zijn gepubliceerd maar nog niet van kracht zijn De hiernavolgende, voor Q-Park relevante standaarden waren op de datum van publicatie van de jaarrekening uitgegeven maar nog niet van kracht. Hier zijn alleen de standaarden en interpretaties opgesomd waarvan een redelijke verwachting bestaat dat deze bij toekomstige toepassing een impact kunnen hebben op de toelichtingen, de financiële positie of de resultaten van Q-Park. Deze standaarden en interpretaties zullen worden toegepast zodra deze van kracht zijn: I IFRS 9 - Financiële instrumenten – introductie van een nieuw kader voor classificatie en waardering van financiële vaste activa, van kracht per 1 januari 2018. I IFRS 10 - Geconsolideerde jaarrekening – nieuwe standaard welke het deel in IAS 27 vervangt dat bepalingen bevat inzake verwerking van consolidatie en een herziene definitie van het begrip zeggenschap introduceert, van kracht per 1 januari 2014. I IFRS 11 - Gezamenlijke activiteiten - nieuwe standaard welke voorschriften bevat omtrent ten aanzien van de verantwoording van gezamenlijke activiteiten onder gezamenlijke zeggenschap, van kracht per 1 januari 2014. I IFRS 12 - Informatieverschaffing omtrent belangen in andere entiteiten – nieuwe standaard welke voorschriften bevat inzake informatieverschaffing omtrent alle vormen van belangen in andere ondernemingen, van kracht per 1 januari 2014. I IFRS 10-12 Overgangsbepalingen, van kracht per 1 januari 2014. I IFRS 10, IFRS 12 en IAS 27 - Beleggingsinstellingen, van kracht per 1 januari 2014. I IAS 19 Personeelsbeloningen – Toegezegdpensioenregelingen: Werknemersbijdragen, van kracht per 1 juli 2014. I IAS 27 De enkelvoudige jaarrekening, van kracht per 1 januari 2014. I IAS 28 – Investeringen in geassocieerde deelnemingen en joint ventures – wijziging inzake het niet langer opnemen van joint ventures in de consolidatiekring, van kracht per 1 januari 2014. I IAS 32 Financiële instrumenten: Presentatie - Salderen van financiële activa en financiële verplichtingen, van kracht per 1 januari 2014. I IAS 39 Financiële instrumenten: Opname en waardering - Vernieuwing van derivaten en voortzetting van hedge accounting, van kracht per 1 januari 2014. I IFRIC 21 Heffingen van overheidswege, van kracht per 1 januari 2014 I Jaarlijkse verbeteringen van IFRSs, cyclus 2010-2012 (gepubliceerd december 2013)1, van kracht per 1 juli 2014.
54
I
Jaarlijkse verbeteringen van IFRSs, cyclus 2011-2013 (gepubliceerd december 2013)1, van kracht per 1 juli 2014.
De onderneming verwacht dat deze veranderingen niet van materiële invloed op de jaarrekening zijn. Presentatiewijzigingen In het boekjaar heeft Q-Park NV in het geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat de presentatie van de met operationele en financiële leaseovereenkomsten samenhangende resultaatcomponenten deels gewijzigd. Presentatie tot en met boekjaar 2012: Tot en met boekjaar 2012 presenteerde Q-Park deze componenten als volgt: I Variabele huurkosten van zowel operationele als financiële leaseovereenkomsten werden als separate post in het operationeel resultaat gepresenteerd; I Vaste huurkosten: de met financiële leaseovereenkomsten samenhangende 'vaste' resultaatcomponenten werden als volgt gepresenteerd: I de in de financiële leases inbegrepen rentekosten werden gepresenteerd als onderdeel van het in het direct resultaat begrepen 'Financieel resultaat'; I de in de financiële leases inbegrepen mutatie vanwege het verloop van de geactiveerde huurverplichtingen werd gepresenteerd als onderdeel van de in het indirect resultaat begrepen 'Waarderingsresultaten'. De presentatie van de met operationele en financiële leaseovereenkomsten samenhangende resultaatcomponenten wijkt af van de wijze waarop Q-Park NV de performance van haar vastgoedbeleggingen - waaronder vastgoedbeleggingen via operationele en financiële lease-overeenkomsten - beoordeelt, (bij)stuurt en over de performance van deze vastgoedbeleggingen aan haar stakeholders rapporteert. Presentatie vanaf boekjaar 2013: Om tegemoet te komen aan de voorkeurswijze waarop zijn stakeholders de financiële performance van vastgoedbeleggingen beoordelen, heeft Q-Park NV, met ingang van het boekjaar 2013, de presentatie van de met operationele en financiële leaseovereenkomsten samenhangende 'vaste' resultaatcomponenten gewijzigd door de presentatie in lijn te brengen met de genoemde rapportage-opzet aan stakeholders. Met ingang van boekjaar 2013 worden de met operationele en financiële leaseovereenkomsten samenhangende vaste huurkosten gepresenteerd als onderdeel van de 'kosten vastgoedbeleggingen operationele en financiële lease' in het operationeel resultaat voor afschrijvingen. De presentatie van de variabele huurkostencomponent is niet gewijzigd. De presentatiewijziging van de met operationele en financiële lease-overeenkomsten samenhangende 'vaste' resultaatcomponenten heeft geen invloed op het netto resultaat en het vermogen. De volgende tabel geeft inzicht in de gewijzigde presentatie van de 'vaste' huurcomponenten en bevat de naar aanleiding van het voorgaande gewijzigde vergelijkende cijfers over 2012.
55
(x EUR miljoen)
Variabele huurcomponent Rentelasten vaste huurcomponent Verloop van huurverplichtingen vaste huurcomponent Kosten vastgoedbeleggingen operationele en financiële lease Rentelasten vaste huurcomponent Financieel resultaat Verloop van huurverplichtingen vaste huurcomponent Herwaarderingsresulta at vastgoedbeleggingen EFFECT OP NETTO RESULTAAT
Na presentatiewijziging
2013 Voor presentatiewijziging
Verschil
Na presentatiewijziging
2012 Voor presentatiewijziging
-141,5 -127,2
-141,5 -
-127,2
-139,6 -118,5
-139,6 -
-118,5
-48,9
-
-48,9
-53,8
-
-53,8
-317,6
-141,5
-176,1
-311,9
-139,6
-172,3
-
-127,2
127,2
-
-118,5
118,5
-91,0
-218,2
127,2
-92,4
-210,9
118,5
-
-48,9
48,9
-
-53,8
53,8
-292,0
-340,9
48,9
-3,1
-56,9
53,8
-
Verschil
-
In 2013 is tevens de presentatie van het operationeel resultaat aangepast door de afschrijvingen separaat van de som van der bedrijfslasten te presenteren. Door deze presentatie wijziging ontstaan twee nieuwe subtotalen, het 'operationeel resultaat voor afschrijvingen' en het 'operationeel resultaat na afschrijvingen'. Tenslotte is in 2013 de presentatie van baten uit hoofde van de intern gekapitaliseerde uren gewijzigd . Met ingang van 2013 wordt de bate niet meer gepresenteerd als onderdeel van de netto omzet, maar als onderdeel van de kosten lonen en salarissen. Hiermee verband houdend zijn de vergelijkende cijfers over 2012 aangepast. De netto omzet is gewijzigd van EUR 745,1 miljoen naar EUR 739,9 miljoen. De lonen en salarissen zijn gewijzigd van EUR 94,3 miljoen naar EUR 89,1 miljoen. Schattingen in de jaarrekening Voor het opstellen van de jaarrekening moeten schattingen en beoordelingen worden gemaakt die consequenties hebben voor de gerapporteerde bedragen voor activa en passiva, inkomsten en uitgaven. De belangrijkste worden hier toegelicht. Q-Park bepaalt tenminste eenmaal per jaar of een bijzondere waardevermindering van goodwill van toepassing is. Dit vraagt om een schatting van de realiseerbare waarde van de kasstroom genererende eenheden waaraan de goodwill wordt toegerekend.
56
De waarde van de vastgoedbeleggingen is gebaseerd op de door Q-Park vastgelegde uitgangspunten enerzijds, en van de schattingen en berekeningen door externe waarderingsdeskundigen anderzijds. De schattingen en berekeningen door externe waarderingsdeskundigen betreffen voornamelijk de te hanteren disconteringsfactor, de bepaling van de 'exit yield' en de ontwikkeling van de verwachte inkomsten en uitgaven op basis van de specifieke omstandigheden per locatie. Er is sprake van onzekerheden omtrent de uitleg van complexe fiscale regelgeving en de hoogte en het tijdstip van toekomstige belastbare winsten. Gezien het brede scala van internationale zakelijke relaties en de langlopende en complexe aard van bestaande contractuele afspraken kunnen verschillen tussen de gedane aannames en de werkelijke uitkomsten, of toekomstige wijzigingen in dergelijke aannames, leiden tot toekomstige wijzigingen. Actieve belastinglatenties uit hoofde van niet verrekende fiscale verliezen worden gevormd voor zover het waarschijnlijk is dat er fiscale winst beschikbaar zal zijn waarmee deze kunnen worden verrekend. Om het bedrag aan actieve latenties uit hoofde van niet verrekende fiscale verliezen te kunnen bepalen, is een aanzienlijke mate van beoordeling door het management noodzakelijk van het waarschijnlijke tijdstip en het niveau van toekomstige belastbare winsten, in combinatie met toekomstige fiscale planningsstrategieën.
57
2 Overzicht van belangrijke waarderingsgrondslagen Consolidatie Van de voor consolidatie in aanmerking komende vennootschappen worden de activa en passiva, alsook de baten en lasten, voor 100% opgenomen. Resultaten van overgenomen deelnemingen worden in het geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat verantwoord vanaf het tijdstip van opname in de groep. Algemeen De geconsolideerde en vennootschappelijke jaarrekening zijn gepresenteerd in euro's. De euro is zowel de presentatievaluta als de functionele valuta van Q-Park NV. Elke entiteit binnen de groep legt transacties en balansposten in de administratie vast in haar eigen functionele valuta. Vreemde valuta De activa en passiva van de in het buitenland gevestigde groepsmaatschappijen worden ten behoeve van de consolidatie tegen de per balansdatum geldende wisselkoersen omgerekend. De hierbij optredende koersverschillen worden rechtstreeks ten gunste of ten laste van het eigen vermogen (wettelijke koersverschillenreserve) gebracht. Koersverschillen op leningen in vreemde valuta welke kwalificeren als onderdeel van de investering in de in het buitenland gevestigde groepsmaatschappijen worden (onder aftrek van latente belastingclaims) verwerkt in het eigen vermogen (wettelijke koersverschillenreserve). Overige vorderingen, schulden en liquide middelen luidende in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koersen per balansdatum. Daaruit voortvloeiende koersverschillen worden in het geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat verwerkt. Ten behoeve van het geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat worden de resultatenrekeningen van de in het buitenland gevestigde groepsmaatschappijen omgerekend tegen de gemiddelde koersen van de betrokken periode. Het nettoresultaat van deze groepsmaatschappijen is in de balans omgerekend tegen de koers per balansdatum. Het verschil tussen beide omrekeningen is in het eigen vermogen verwerkt (wettelijke koersverschillenreserve). Overzicht van de wisselkoersen die gehanteerd zijn ten behoeve van de jaarrekening:
Engelse Pond (GBP) Deense Kroon (DKK) Zweedse Kroon (SEK) Noorse Kroon (NOK)
2013 Gemiddeld
Ultimo
2012 Gemiddeld
Ultimo
1,1747 0,1341 0,1161 0,1281
1,1995 0,1341 0,1129 0,1196
1,2333 0,1343 0,1149 0,1338
1,2253 0,1340 0,1165 0,1361
Goodwill Goodwill die bij een bedrijfscombinatie ontstaat, wordt bij eerste opname gewaardeerd tegen kostprijs, zijnde de waarde waarmee de verkrijgingsprijs het belang van de overnemende partij in de netto reële waarde van de identificeerbare activa, verplichtingen en voorwaardelijke verplichtingen overschrijdt. Na deze eerste waardering wordt goodwill gewaardeerd tegen kostprijs verminderd met eventuele geaccumuleerde bijzondere waardeverminderingen (‘impairments’). Voor de toetsing op bijzondere waardeverminderingen wordt de goodwill die is voortgekomen uit een bedrijfscombinatie vanaf de overnamedatum
58
toegerekend aan de kasstroom genererende eenheid die naar verwachting voordeel zal halen uit de synergie in de bedrijfscombinatie. Q-Park heeft haar kasstroom genererende eenheden gedefinieerd op clusterniveau, op dit niveau is ook de goodwill bepaald. Goodwill wordt jaarlijks per 31 december op bijzondere waardeverminderingen getoetst, of vaker indien gebeurtenissen of veranderingen in de omstandigheden erop wijzen dat de boekwaarde mogelijk een bijzondere waardevermindering heeft ondergaan. De bij de verwerving van bedrijfscombinaties ontstane goodwill in verband met de aanpassing van latente belastingverplichtingen van reële waarde naar nominale waarde vormt geen onderdeel van de in de impairment test te betrekken goodwill. De eventuele aanwezigheid van bijzondere waardeverminderingen van goodwill wordt bepaald door te beoordelen in hoeverre de boekwaarde van de kasstroom genererende eenheid de realiseerbare waarde van deze eenheid overtreft. Wanneer de realiseerbare waarde van de kasstroom genererende eenheid lager is dan de boekwaarde van de kasstroom genererende eenheid waaraan goodwill is toegerekend, wordt een bijzondere waardevermindering verantwoord. Bijzondere waardeverminderingen met betrekking tot goodwill worden niet in toekomstige perioden teruggenomen. Overige immateriële vaste activa De overige immateriële vaste activa betreffen kosten samenhangend met aan software gerelateerde uitgaven en de ontwikkeling van nieuwe automatiseringssystemen. Afschrijving vindt plaats op basis van de verwachte gebruiksduur. Voor de overige immateriële vaste activa worden de volgende afschrijvingstermijnen gehanteerd: I Software 3 - 5 jaar I Nieuwe automatiseringssystemen 3 - 5 jaar Vastgoedbeleggingen Q-Park kwalificeert haar vastgoed, waaronder financiële en operationele leases, in overeenstemming met IAS 40.5 en IAS 40.6 als een vastgoedbelegging omdat dit vastgoed (onroerende zaken en/of leases) wordt aangehouden om huuropbrengsten en/ of waardestijging te genereren. De ontvangen parkeergelden worden toegerekend aan het gebruik van de parkeerplaatsen en parkeerfaciliteiten in eigendom of in lease, waarmee voldaan wordt aan IAS 40.7. Q-Park biedt geen belangrijke aanvullende diensten aan naast het beschikbaar stellen van parkeercapaciteit. Hiermee is voldaan aan de randvoorwaarden die IAS 40 stelt aan het kwalificeren van vastgoed als een vastgoedbelegging. Omwille van een eenduidige verwerking binnen de groep worden alle parkeerfaciliteiten van de groep op eenzelfde wijze gekwalificeerd en in overeenstemming met de bepalingen in IAS 40 verwerkt. Tot vastgoedbeleggingen worden gerekend alle juridische eigendommen, concessies en erfpachtconstructies, financiële leasecontracten en operationele leasecontracten waarin parkeeractiviteiten worden ontplooid, waarbij de classificatie als volgt wordt bepaald: I Juridische eigendommen zijn alle vastgoedbeleggingen welke volledig (inclusief grond) in eigendom zijn van Q-Park. I Erfpachtconstructies zijn alle vastgoedbeleggingen waarbij sprake is van een (eindige) erfpacht of een vergelijkbare constructie (bijv. opstalrecht). I Concessies zijn alle Franse objecten waarbij een (eindige) concessie is afgegeven voor het gebruik van de ondergrond. I Leasecontracten betreffen alle vastgoedbeleggingen welke voor een van te voren vastgestelde periode zijn gehuurd. Leasecontracten kunnen worden onderverdeeld in contracten mét en zonder beschermingsconstructies. Vastgoedbeleggingen worden gewaardeerd tegen reële waarde. Deze reële waarde van vastgoedbeleggingen wordt jaarlijks door onafhankelijke externe taxateurs vastgesteld, met uitzondering van de lease contracten met een looptijd korter dan 15 jaar.
59
De jaarlijkse waardeveranderingen van de vastgoedbeleggingen worden, evenals eventuele verkoopresultaten van vastgoedbeleggingen, in het geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat verantwoord als onderdeel van het indirecte resultaat. De reële waarde is niet bepaald aan de hand van waarneembare markttransacties vanwege de aard van de vastgoedbeleggingen en het gebrek aan voldoende vergelijkbare marktgegevens. In plaats daarvan wordt een model gehanteerd in overeenstemming met internationale waardebepalingsrichtlijnen, waarbij voor iedere vastgoedbelegging de toekomstige opbrengsten, directe kosten (exclusief erfpachtcanons) en toekomstige investeringen contant worden gemaakt op basis van een object-specifieke disconteringsvoet ('Net Present Value' berekening), en waarbij aan de leasecontracten de minimale huurverplichtingen worden toegevoegd om te komen tot de verantwoorde reële waarde. De looptijd in het model is gemaximeerd op 15 jaar, aangevuld met een restwaarde gelijk aan de genormaliseerde cashflow van het 15e jaar gedeeld door de ’exit yield’ (de disconteringsvoet welke wordt gebruikt om de genormaliseerde cash flow van het 15e jaar te herrekenen tot de restwaarde). Voor zover de werkelijk resterende contractduur kleiner is dan 15 jaar, wordt deze werkelijk resterende contractduur in het model verwerkt. Vastgoedbeleggingen in ontwikkeling worden eveneens gewaardeerd tegen reële waarde. Indien gedurende de bouwfase van vastgoedbeleggingen in ontwikkeling een onvoldoende betrouwbare inschatting van toekomstige kasstromen kan worden gemaakt en dus de reële waarde op basis van ‘Net Present Value’ berekeningen niet voldoende betrouwbaar kan worden vastgesteld, wordt de reële waarde gelijk gesteld aan de cumulatief tot aan balansdatum bestede verwervingskosten. Aan de vastgoedbeleggingen in ontwikkeling toe te rekenen bouwrente wordt geactiveerd. Over vastgoedbeleggingen wordt niet afgeschreven. Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, verminderd met lineaire afschrijvingen gebaseerd op de verwachte gebruiksduur en rekening houdend met de verwachte restwaarde. Voor de materiële vaste activa wordt een afschrijvingstermijn gehanteerd van 5 – 15 jaar. Deelnemingen Deelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd op basis van equity-methode bij toepassing van de door Q-Park gehanteerde waarderings- en resultaatbepalingsgrondslagen. Invloed van betekenis wordt in ieder geval verondersteld aanwezig te zijn bij het kunnen uitbrengen van 20% of meer van de stemrechten in de algemene vergadering. De waardering van deelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoefend wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening. Indien de waardering van een deelneming volgens equity-methode negatief is, wordt deze op nihil gewaardeerd. Indien en voor zover Q-Park NV in deze situatie geheel of gedeeltelijk instaat voor de schulden van de deelneming, dan wel het stellige voornemen heeft de deelneming tot betaling van haar schulden in staat te stellen, wordt een voorziening getroffen. De eerste waardering van gekochte deelnemingen is gebaseerd op de reële waarde van de identificeerbare activa en passiva op het moment van acquisitie. Deelnemingen waarop geen invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden geclassificeerd als financieel instrument en gewaardeerd tegen reële waarde.
60
Actieve belastinglatenties Onder deze post zijn de vorderingen in verband met compensabele verliezen opgenomen, gewaardeerd tegen de belastingtarieven waartegen deze posten in de toekomst naar verwachting zullen worden afgerekend. Vorderingen in verband met compensabele verliezen worden uitsluitend opgenomen indien en voor zover voldoende fiscale winsten verwacht worden ter compensatie van de verantwoorde latente belastingvorderingen of indien er sprake is van voldoende latente belastingverplichtingen vanwege belastbare tijdelijke verschillen. Salderen van actieve en passieve belastinglatenties vindt plaats indien deze vallen binnen een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting en voor zover de termijnen waarbinnen realisatie wordt verwacht samenvallen. Uitgestelde winstbelastingvorderingen en –verplichtingen worden gesaldeerd indien er een in rechte afdwingbaar recht bestaat om actuele winstbelastingvorderingen te salderen met actuele winstbelastingverplichtingen en de uitgestelde belastingen verband houden met dezelfde belastbare entiteit en dezelfde belastingautoriteit. Vaste activa aangehouden voor verkoop Voor zover vaste activa door de onderneming formeel zijn aangemerkt als ‘Vaste activa aangehouden voor verkoop’, worden deze separaat in de balans gepresenteerd als onderdeel van de vlottende activa. Waardering van vastgoedbeleggingen aangehouden ter verkoop vindt plaats op basis van reële waarde verminderd met transactiekosten. Voor overige vaste activa aangehouden voor verkoop geldt dat deze worden gewaardeerd op de laagste van de boekwaarde en de reële waarde na aftrek van verkoopkosten. Vorderingen De vorderingen worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, indien van toepassing onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico van oninbaarheid. Liquide middelen Kasmiddelen en kasequivalenten omvatten kassaldi en vrij opeisbare deposito’s. Kasequivalenten zijn zeer liquide korte termijn instrumenten, die onmiddellijk kunnen worden omgezet in vaststaande kasgeldbedragen en waarvan het risico nihil is. Eigen vermogen Algemeen Aandelen worden als eigen vermogen aangemerkt. Externe kosten die direct kunnen worden toegerekend aan de uitgifte van nieuwe aandelen worden op de overige reserves in mindering gebracht. Wettelijke afdekkingsreserve De wettelijke afdekkingsreserve betreft een volgens de Nederlandse wetgeving verplichte wettelijke herwaarderingsreserve. Wijzigingen in de reële waarde van de rentederivaten die zijn aangemerkt als kasstroomafdekking (‘cashflow hedge’) en die aan de criteria van hedge-accounting voldoen, worden rechtstreeks in het eigen vermogen (afdekkingreserve) opgenomen voor zover de afdekking effectief is. Wettelijke koersverschillenreserve In de wettelijke koersverschillen reserve worden de koersverschillen die voortvloeien uit de omrekening van de jaarrekeningen van buitenlandse dochterondernemingen verwerkt. Daarnaast worden in de koersverschillenreserve de nog niet gerealiseerde resultaten op in het verleden aangehouden valutaderivaten verantwoord.
61
Herwaarderingsreserve De herwaarderingsreserve wordt aangehouden voor positieve ongerealiseerde veranderingen in de reële waarde van de vastgoedbeleggingen. Dotaties aan deze reserve vinden plaats uit de winstbestemming van het indirecte resultaat na belastingen. Bij verkoop van vastgoedbeleggingen vallen de in de herwaarderingsreserve besloten herwaarderingen van de betreffende objecten vrij ten gunste van de overige reserves. Negatieve ongerealiseerde veranderingen in de reële waarde worden rechtstreeks onttrokken aan de overige reserves. Langlopende verplichtingen Voorzieningen Voorzieningen worden getroffen indien Q-Park een huidige (contractuele of feitelijke) verplichting heeft als gevolg van een gebeurtenis in het verleden. Een voorziening wordt alleen getroffen voor zover een betrouwbare schatting gemaakt kan worden van de verplichting en het waarschijnlijk is dat een dergelijke verplichting betaald moet worden. De exacte omvang en het tijdstip van de uitgaande kasstroom zijn echter onzeker. De last die met een voorziening samenhangt, wordt opgenomen in het overzicht van het totaalresultaat. Indien het effect van de tijdwaarde van geld significant is, worden de voorzieningen contant gemaakt tegen een disconteringsvoet (voor belasting). De toename in een contant gemaakte voorziening wegens het verstrijken van tijd wordt als financieel resultaat verantwoord. Latente belastingverplichtingen De latente belastingverplichtingen in verband met tijdelijke verschillen tussen fiscale en commerciële waardering van activa en passiva zijn gewaardeerd tegen de belastingtarieven waartegen deze verschillen in de toekomst naar verwachting zullen worden afgerekend. Voor zover de latente belastingen in verband met de tijdelijke verschillen resulteren in een actiefpost, zijn deze niet verantwoord als onderdeel van de latente belastingverplichtingen, maar als onderdeel van de actieve belastinglatenties. Huurverplichtingen Langlopende schulden uit hoofde van erfpacht- en/of huurverplichtingen van vastgoedbelegging worden – uitsluitend voor zover er sprake is van vaste, onomkeerbare verplichtingen – in de balans opgenomen tegen de contante waarde. Deze contante waarde wordt bepaald op basis van de effectieve rentevoet voor deze verplichtingen. De rentelasten samenhangend met deze verplichtingen worden in het directe resultaat opgenomen als onderdeel van de kosten vastgoedbeleggingen uit hoofde van operationele en financiële lease. De variabele (omzetafhankelijke) component van de huurverplichtingen wordt niet op basis van bovenstaande verwerkingswijze in de balans verwerkt, maar wordt rechtstreeks in het overzicht van het totaalresultaat verwerkt in het jaar dat deze verplichting definitief geworden is. Geldleningen Geldleningen worden tegen geamortiseerde kostprijs verantwoord. Kosten voor het afsluiten van leningen en vooruitbetaalde rentekosten en financieringskosten worden op de leningen in mindering gebracht en volgens de effectieve rentemethode over de looptijd van de leningen ten laste van het resultaat gebracht. Aflossingen binnen een jaar na balansdatum worden als een afzonderlijke post onder de kortlopende schulden gepresenteerd. Financiële instrumenten Q-Park gebruikt afgeleide financiële instrumenten (‘derivaten’) zoals ‘Interest Rate Swaps’ (IRSs) om de risico’s van rentebewegingen af te dekken. Bij het aangaan van deze derivaten wordt de afdekkingsrelatie door Q-Park formeel aangewezen en gedocumenteerd. Voorts documenteert Q-Park bij het aangaan van contracten de doelstellingen inzake risicomanagement en
62
de strategie waaronder de verschillende afdekkingstransacties worden uitgevoerd. Q-Park documenteert ook haar beoordeling van de effectiviteit van de derivaten, welke op kwartaalbasis wordt getest. Financiële derivaten worden initieel in de balans opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de reële waarde op iedere balansdatum. De wijze van verantwoording van daaruit voortvloeiende baten of lasten hangt af van de aard van de post die afgedekt wordt. De afdekkingen worden gerubriceerd als kasstroomafdekking aangezien deze betrekking hebben op het risico van mogelijke variabiliteit van kasstromen verbonden met een opgenomen actief of verplichting of een verwachte transactie, of het valutarisico van een niet in de balans verwerkte aangegane verplichting. Wijzigingen in de reële waarde van derivaten die zijn aangemerkt als kasstroomafdekking worden in het eigen vermogen in de afdekkingreserve opgenomen voor zover er sprake is van een effectieve afdekking. Indien de verwachte transactie of vaststaande toezegging zich naar verwachting niet meer zal voordoen, wordt de cumulatieve winst of het cumulatieve verlies dat eerst in het eigen vermogen is opgenomen overgeboekt naar het resultaat. Indien het afdekkinginstrument afloopt of wordt verkocht, beëindigd of uitgeoefend (zonder vervanging of ‘roll over’) of indien de aanwijzing als afdekking wordt ingetrokken, blijft een eventuele cumulatieve winst of een eventueel cumulatief verlies dat eerst in de niet-gerealiseerde resultaten is opgenomen onderdeel van deze reserve, totdat de verwachte transactie of vaststaande transactie zich voordoet. De baten of lasten die betrekking hebben op het niet-effectieve deel van kasstroomafdekkingen worden onmiddellijk in het resultaat verwerkt. Kortlopende verplichtingen De schulden aan leveranciers en overige schulden worden opgenomen tegen geamortiseerde kostprijs. Deze ligt gewoonlijk in lijn met het nominale bedrag. Direct en indirect resultaat Q-Park maakt in haar geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat onderscheid tussen direct en indirect resultaat. Het direct resultaat voor belastingen betreft het resultaat bestaande uit de netto omzet minus bedrijfskosten (waaronder de kosten vastgoedbeleggingen uit hoofde van operationele en financiële lease) en financiële baten en lasten. Het indirect resultaat voor belastingen omvat waarderingsverschillen, verkoopresultaten, impairments op goodwill en wijzigingen in de reële waarde van derivaten voor zover deze wijzigingen in het overzicht van het totaalresultaat dienen te worden verwerkt. Resultaatbepaling De kosten worden bepaald met inachtneming van de hiervoor vermelde grondslagen van waardering en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Winsten worden verantwoord in het jaar waarin de diensten zijn verleend. Verliezen worden in aanmerking genomen in het jaar waarin deze bekend zijn. Opbrengstverantwoording Onder de omzet worden de netto-opbrengsten (exclusief omzetbelasting) wegens de in het verslagjaar aan derden in rekening gebrachte bedragen voor verleende diensten verantwoord. De verantwoorde omzet bestaat uit: I Parkeergelden; parkeeropbrengsten (kort parkeren en abonnementen) uit door Q-Park geëxploiteerde parkeerfaciliteiten. I Huuropbrengsten; huuropbrengsten uit door derden geëxploiteerde parkeerfaciliteiten welke in eigendom zijn van Q-Park , alsmede opbrengsten uit de verhuur van specifieke ruimten in parkeergarages.
63
I I I
Beheer- en adviesvergoedingen; betreft vaste en variabele vergoedingen voor het operationele beheer van parkeerfaciliteiten voor derden. Controlfees; opbrengsten ten gunste van Q-Park uit hoofde van handhaving van betaald parkeren (parkeerboetes) op of in parkeerfaciliteiten van Q-Park en/of derden. Overige opbrengsten; betreft alle niet in bovenstaande categorieën begrepen overige opbrengsten.
Afschrijvingen De afschrijvingen geschieden tijdsevenredig op basis van de verwachte gebruiksduur. Financieel resultaat Het financieel resultaat omvat zowel de financiële lasten als de financiële baten. Onder de financiële lasten zijn de rentekosten op leningen verantwoord, alsmede de geamortiseerde herfinancieringskosten. Onder de financiële baten zijn de renteopbrengsten op uitstaande liquiditeiten verantwoord. Belastingen De vennootschapsbelasting wordt berekend op basis van het resultaat vóór belastingen, rekening houdend met niet in de belastingheffing betrokken bestanddelen alsmede (gedeeltelijk) niet aftrekbare kosten. Met te ontvangen belasting wordt alleen rekening gehouden indien het redelijkerwijs te verwachten is dat de verliezen zullen kunnen worden gecompenseerd. De actuele belasting is het verwachte te betalen of te ontvangen bedrag over het resultaat voor belasting tegen de belastingtarieven die op balansdatum van kracht zijn inclusief aanpassingen ten aanzien van de te betalen belastingen over voorgaande jaren. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode, waarbij voor de herleiding van de mutatie in de liquide middelen wordt uitgegaan van het netto resultaat. Activa/passiva transacties zijn gepresenteerd als acquisities en desinvesteringen in het jaar van betaling. Als gevolg hiervan komen de getoonde kasstromen niet overeen met de mutaties zoals die uit de geconsolideerde balans blijken.
64
3 Acquisities In het verslagjaar 2013 heeft Q-Park 'control' verkregen over de Nederlandse vennootschap Q-Park Heerlen BV (voorheen: Parkeer Heerlen BV) waarvan Q-Park 49% van de aandelen bezit. 'Control' is verkregen middels overeenkomst met de andere aandeelhouder, waarbij in 2014 Q-Park het volledig aantal aandelen van Q-Park Heerlen BV in eigendom zal verkrijgen. In het kader van IFRS 3 Bedrijfscombinaties is deze acquisitie geclassificeerd als een ‘asset deal'. Gelet op de beperkte omvang van de transactie is hieromtrent geen nadere toelichting opgenomen. In het verslagjaar 2012 heeft Q-Park, alle aandelen verworven in BEREPFB (Tongeren) NV (België), Accaway Ltd. en Blarebrook Ltd. (beiden Ierland). De acquisities gedaan in 2012 zijn allen geclassificeerd als een 'asset deal'. 4 Goodwill en overige immateriële vaste activa Het verloop van de goodwill en de overige immateriële vaste activa is opgenomen in de volgende tabel. Goodwill
Overige immateriële vaste activa
Totaal immateriële vaste activa
Kostprijs Afschrijvingen Impairments Boekwaarde per 1 januari 2012
514,3 -120,4 393,9
27,9 -18,9 9,0
542,2 -18,9 -120,4 402,9
Wijzigingen in boekwaarde: - Investeringen - Afschrijvingen - Impairment - Koersverschillen
-166,8 7,7
1,3 -3,8 -
1,3 -3,8 -166,8 7,7
Kostprijs Afschrijvingen Impairments Boekwaarde per 31 december 2012
522,0 -287,2 234,8
29,2 -22,7 6,5
551,2 -22,7 -287,2 241,3
-8,6
3,4 -3,6 -
3,4 -3,6 -8,6
502,1 -275,9 226,2
32,6 -26,3 6,3
534,7 -26,3 -275,9 232,5
(x EUR miljoen)
Wijzigingen in boekwaarde: - Investeringen - Afschrijvingen - Koersverschillen Kostprijs Afschrijvingen Impairments Boekwaarde per 31 december 2013
65
De goodwill impairment calculaties worden jaarlijks uitgevoerd in overeenstemming met IAS 36, waarbij per kasstroom genererende eenheid (cluster) de boekwaarde wordt getoetst aan de realiseerbare waarde. De realiseerbare waarde is te definiëren als de hoogste van de opbrengstwaarde volgens ‘value in use’ (VIU) methodiek en de opbrengstwaarde volgens ‘fair value less costs to sell’ volgens 'market approach' (FVLCS) methodiek. In 2013 heeft Q-Park haar tien landenorganisaties samengevoegd tot vier clusterorganisaties, welke clusters worden aangestuurd door verantwoordelijke clusterdirecties bestaande uit een algemeen clusterdirecteur en een financieel clusterdirecteur. Management in de landen wordt aangestuurd door, rapporteert aan en wordt beoordeeld door de clusterdirecties. Samenhangend met de introductie van clusterorganisaties is tevens de 'European Management Team' geïntroduceerd, bestaande uit de vier algemeen clusterdirecteuren en de raad van bestuur. Naar aanleiding van het voorgaande heeft Q-Park met ingang van boekjaar 2013 haar kasstroom genererende eenheden gedefinieerd op clusterniveau in plaats van op landenniveau. De vergelijkende informatie over 2012 is hierop aangepast. De clusters kunnen als volgt worden toegelicht: I Cluster 'Mid' - Nederland, Duitsland en België; I Cluster 'West' - Groot-Brittannië en Ierland; I Cluster 'Zuid' - Frankrijk; I Cluster 'Noord' - Denemarken, Zweden, Noorwegen en Finland. Voor zover op basis van de VIU een waardevermindering van de goodwill waarschijnlijk is, onderzoekt Q-Park in hoeverre er redenen zijn om te veronderstellen dat de realiseerbare waarde op basis van FVLCS boven de VIU ligt. Uiteindelijk wordt de boekwaarde van de kasstroom genererende eenheid afgezet tegen de hoogste van de opbrengstwaarde volgens VIU en de opbrengstwaarde volgens FVLCS. Zowel in 2013 en in 2012 is vastgesteld dat de berekende VIU boven de FVLCS ligt. Derhalve zijn in beide boekjaren de berekeningen op basis van VIU leidend geweest voor de impairment calculaties. In het VIU model worden de toekomstige operationele en investeringskasstromen voor een periode van 15 jaar contant gemaakt. De op deze wijze berekende VIU kan in drie delen worden gesplitst: I de kasstromen in de eerste 4 jaar zijn gebaseerd op het meest recente ondernemingsplan; I de kasstromen in jaar 5 tot en met 15 worden geïndexeerd met de gemiddelde verwachte groeivoet. Deze groeivoet is gebaseerd op de groeivoetontwikkeling in de waardering van de vastgoedbeleggingen (welk model eveneens 15 jaren kasstromen hanteert); I de restwaarde wordt berekend door de kasstroom in het laatste jaar te delen door de gemiddelde vermogenskostenvoet (WACC) minus ingerekende groei (WACC – g). De groei in de restwaarde is gebaseerd op inflatieverwachtingen. Het totaal van de drie componenten wordt tegen de gemiddelde vermogenskostenvoet (WACC) van iedere kasstroom genererende eenheid contant gemaakt, resulterend in de VIU. De boekwaarde van de goodwill ultimo boekjaar en het impairment resultaat in het boekjaar zijn opgenomen in de volgende tabel.
66
Kasstroom genererende eenheid (x EUR miljoen)
Boekwaarde goodwill 2012 2013
Impairment resultaat 2012 2013
Cluster 'Mid' Cluster 'West' Cluster 'Zuid' Cluster 'Noord'
18,0 6,3 36,9 165,0
18,0 6,3 36,9 173,6
-
-20,9 -117,4 -28,5
Totaal
226,2
234,8
-
-166,8
Tot en met boekjaar 2011 voerde Q-Park NV haar goodwill impairment test uit op basis van de zogenaamde FVLCS volgens 'income approach'. In 2012 heeft de onderneming aanwijzingen vanuit de markt ontvangen dat deze FVLCS volgens ‘income approach’ niet meer de realiseerbare waarde weerspiegelde die een ‘average market participant’ bereid is te betalen. Op basis van deze aanwijzingen heeft de onderneming in 2012 tevens de FVLCS volgens ‘market approach’ bepaald. Deze FVLCS volgens 'market approach' bleek lager te zijn dan de boekwaarde van de kasstroom genererende eenheden, wat een waardevermindering van de goodwill tot gevolg zou hebben. In overeenstemming met IAS 36 is vervolgens, naast deze FVLCS volgens 'market approach', ook de VIU berekend van de kasstroom genererende eenheden. Deze VIU bleek hoger dan de FVLCS volgens 'market approach' en is derhalve leidend geweest in de test van 2012. De test op basis van de VIU heeft in 2012 geresulteerd in een totale impairment ter grootte van EUR -166,8 miljoen. De impaiment test op basis van de VIU heeft in 2013 niet geleid tot impairments, maar resulteert wel in een totale negatieve ‘headroom’ (verschil tussen boekwaarde van het eigen vermogen van Q-Park en realiseerbare waarde van de vier kasstroom genererende eenheden) ter grootte van EUR -342 miljoen (2012: EUR -99 miljoen). Deze wordt in beide jaren voor het belangrijkste deel (2013: EUR -324, 2012: EUR -64 miljoen) verklaard door de aanwezige inherente verschillen tussen de VIU van de vier kasstroom genererende eenheden en de som van de (markt)waarde van de in deze kasstroom genererende eenheden begrepen individuele vastgoedbeleggingen. Deze inherente verschillen zijn in de vastgoedsector breder herkenbaar. Het restant van de negatieve headroom ad EUR 18 miljoen (2012: EUR 35 miljoen) wordt verklaard door de voor impairment testing uitgesloten goodwill. De bij de verwerving van bedrijfscombinaties ontstane goodwill in verband met de aanpassing van latente belastingverplichtingen van reële waarde naar nominale waarde vormt geen onderdeel van de in de impairment test te betrekken goodwill. Ultimo boekjaar bedroeg deze goodwill EUR 90,6 miljoen (2012: EUR 92,2 miljoen). Deze voor impairment testing uitgesloten goodwill wijzigt uitsluitend door koerseffecten, als gevolg van wijzigingen in belastingtarieven en door verkoop van de gerelateerde vastgoedbeleggingen. De belangrijkste veronderstellingen zoals gehanteerd in de goodwill impairment calculatie zijn opgenomen in de volgende tabel.
67
Kasstroom genererende eenheid
Pre tax WACC 2012 2013
Groei EBITDA 2012 2013
Cluster 'Mid' Cluster 'West' Cluster 'Zuid' Cluster 'Noord'
8,4% 8,4% 9,4% 8,7%
8,4% 8,4% 9,1% 8,5%
2,8% 3,2% 2,0% 2,5%
3,0% 3,0% 2,0% 3,4%
Totaal
8,7%
8,6%
2,6%
2,9%
Aanvullend op de veronderstellingen in WACC en groei van EBITDA wordt rekening gehouden met een gemiddelde groei in de restwaarde van 2,0% (2012: 2,0%). In de volgende tabel is voor een drietal scenario’s een gevoeligheidsanalyse opgenomen welke inzicht geeft in de impact op het impairment resultaat 2013 van wijzigingen in de WACC en groeiveronderstellingen. Kasstroom genererende eenheid (x EUR miljoen)
plus 0,25%
Aanpassing groei EBITDA minus 0,5%
Cluster 'Mid' Cluster 'West' Cluster 'Zuid' Cluster 'Noord'
-6,3 -9,8
-6,3 -9,1
-6,3 -5,2
-16,1
-15,4
-11,5
Totaal
Aanpassing WACC
Aanpassing groei restwaarde van 2,0% naar 1,5%
Bij het bepalen van de impact zoals weergeven in voorgaande tabel is geabstraheerd van het mogelijk effect dat de aanpassingen zouden hebben op de waarde van de vastgoedbeleggingen. Een verhoging van de WACC met 0,25% zou een impact hebben op het impairment resultaat van EUR -16,1 miljoen (2012: EUR -11,4 miljoen). De impact van deze wijziging op de realiseerbare waarde van het totaal van de kasstroom genererende eenheden bedraagt EUR -112,5 miljoen (2012: EUR -133,0 miljoen). Een verlaging van de groei in de jaren 5 tot en met 15 met 0,5% zou een impact hebben op het impairment resultaat ter hoogte van EUR -15,4 miljoen (2012: EUR -10,5 miljoen). De impact van deze wijziging op de realiseerbare waarde van het totaal van de kasstroom genererende eenheden bedraagt minus EUR -77,2 miljoen (2012: EUR -119,9 miljoen). Een aanpassing van de groei in de restwaarde van 2,0% naar 1,5% zou een impact hebben op het impairment resultaat ter hoogte van EUR -11,5 miljoen (2012: EUR -8,6 miljoen). De impact van deze wijziging op de realiseerbare waarde van het totaal van de kasstroom genererende eenheden bedraagt EUR -94,1 miljoen (2012: EUR -109,4 miljoen).
68
5 Vastgoedbeleggingen Het verloop van de vastgoedbeleggingen is toegelicht in de tabel.
(x EUR miljoen)
Boekwaarde per 1 januari 2012 Wijzigingen in boekwaarde: - Investeringen in vastgoedbeleggingen - Desinvesteringen in vastgoedbeleggingen - Verloop geactiveerde huurverplichtingen vanwege tijdseffect - Huurverplichtingen nieuwe contracten - Herwaardering boekjaar - Overboekingen activa aangehouden voor verkoop - Reallocaties vastgoedbeleggingen - Koersverschillen - Overige Boekwaarde per 31 december 2012
Vaste activa Vastgoed aangehouden beleggingen in Marktwaarde ter verkoop ontwikkeling
Subtotaal marktwaarde vastgoed Minimale huur beleggingen verplichtingen
Totaal vastgoed beleggingen
3.292,7
-97,9
41,7
3.236,5
1.834,5
5.071,0
92,0
-
2,8
94,8
-
94,8
-53,6
-
-
-53,6
-
-53,6
-
-
-
-
-53,8
-53,8
-
-
-
-
190,4
190,4
-3,1 -
-21,4
-
-3,1 -21,4
-
-3,1 -21,4
25,1
-
-25,1
-
-
-
20,2 0,4
-
0,9
20,2 1,3
41,0 37,7
3.373,7
-119,3
20,3
3.274,7
20,8 36,4 2.028,3
5.303,0
69
(x EUR miljoen)
Vastgoed Vaste activa aangehouden beleggingen in ter verkoop Marktwaarde ontwikkeling
Subtotaal marktwaarde vastgoed Minimale huur beleggingen verplichtingen
Totaal vastgoed beleggingen
Boekwaarde per 31 december 2012 Wijzigingen in boekwaarde: - Investeringen in vastgoedbeleggingen - Desinvesteringen in vastgoedbeleggingen - Verloop geactiveerde huurverplichtingen vanwege tijdseffect - Huurverplichtingen nieuwe contracten - Herwaardering - Overboekingen activa aangehouden voor verkoop - Reallocaties vastgoedbeleggingen - Koersverschillen - Overige
3.373,7
-119,3
20,3
3.274,7
2.028,3
5.303,0
53,3
-
3,9
57,2
-
57,2
-137,5
-
-1,7
-139,2
-
-139,2
-
-
-
-
-48,9
-48,9
-
-
-
-
313,2
313,2
-292,0 -
-5,8
-
-292,0 -5,8
-
-292,0 -5,8
16,5
-
-16,0
0,5
-
0,5
-24,3 -
-
-0,3 -
-24,6 -
-24,6 18,7
-49,2 18,7
Boekwaarde per 31 december 2013
2.989,7
-125,1
6,2
2.870,8
2.286,7
5.157,5
In de investeringen in vastgoedbeleggingen in ontwikkeling is in 2013 EUR 1,0 miljoen begrepen aan geactiveerde bouwrente (2012: EUR 1,0 miljoen). Het toegepaste rentepercentage voor het activeren van bouwrente bedroeg in 2013 gemiddeld 3,2% (2012: 3,2%). De toename van de geactiveerde huurverplichtingen in 2013 als gevolg van nieuwe contracten bestaat voornamelijk uit de uitbreidingen van het aantal leasecontracten in met name Nederland, Duitsland en Groot-Brittannië. De totale toename als gevolg van nieuwe contracten heeft voor een bedrag van EUR 175,4 miljoen (2012: EUR 39,4 miljoen) betrekking op nieuwe contracten als gevolg van sale en leaseback transacties. In de marktwaarde tabel is de toelichting op de marktwaarde naar intern en extern gewaardeerde objecten, alsmede naar objecttype opgenomen. De in de tabel opgenomen marktwaarde van de extern getaxeerde vastgoedbeleggingen sluit aan op de totale marktwaarde volgens de taxaties van de externe taxateur (DTZ).
70
2013
2012
Marktwaarde extern getaxeerde vastgoedbeleggingen Marktwaarde intern getaxeerde vastgoedbeleggingen
2.922,4 67,3
3.302,3 71,4
Totale marktwaarde
2.989,7
3.373,7
Waarvan juridische eigendommen Waarvan concessies Waarvan erfpachtconstructies Waarvan leasecontracten met beschermingsconstructies Waarvan overige leasecontracten
1.443,7 502,8 314,2 247,4 481,6
1.656,7 492,5 385,2 270,8 568,5
Totale marktwaarde
2.989,7
3.373,7
(x EUR miljoen)
Te onderscheiden waarderingsmethoden: I Niveau 1: Onaangepaste genoteerde prijzen in actieve markten voor identieke activa en verplichtingen; I Niveau 2: Genoteerde prijzen voor soortgelijke activa en verplichtingen in actieve markten of gegevens die gebaseerd zijn op of ondersteund worden door waarneembare marktgegevens.; I Niveau 3: Niet-waarneembare gegevens voor het bepalen van de reële waarde van een actief of verplichting. Niveau 1
Niveau 2
Niveau 3
Totaal
Tegen marktwaarde opgenomen vastgoedbeleggingen en vastgoedbeleggingen in ontwikkeling
-
-
2.995,9
2.995,9
Totaal
-
-
2.995,9
2.995,9
(x EUR miljoen)
In de totale marktwaarde van de vastgoedbeleggingen zijn contracten met een negatieve marktwaarde verantwoord voor een bedrag van EUR 57,7 miljoen (2012: EUR 30,0 miljoen). De in de waardering van de vastgoedbeleggingen opgenomen disconteringsvoet is per object verschillend, waarbij in de opbouw van de disconteringsvoet door de externe taxateurs rekening wordt gehouden met alle relevante aspecten, zoals de aard van het object, de locatie, de functie (multifunctionele locaties, treinstations, ziekenhuizen en vliegvelden), de staat van onderhoud en de kasstroomontwikkelingen. Meer specifiek is de disconteringsvoet opgebouwd uit de risicovrije interestvoet per land, plus opslagen zoals toegelicht in de volgende tabel.
Vastgoedrisico (van eigendom tot lease) Objecttype risico (van straat parkeren tot ondergrondse faciliteit) Functie risico (van multifunctioneel tot monofunctioneel) Ontwikkelingsrisico (van laag tot hoog) Object specifiek risico (van zeer goed tot zeer slecht)
2013
2012
0,00% - 3,00% 0,75% - 1,25% 0,00% - 2,00% 0,00% - 4,00% 0,00% - 3,00%
0,00% - 3,00% 0,75% - 1,25% 0,00% - 2,00% 0,00% - 2,00% 0,00% - 3,00%
71
In de volgende tabel zijn de in de waarderingen gehanteerde gewogen gemiddelde disconteringsvoet en ‘exit yield’ per cluster opgenomen. Disconteringsvoet 2012 2013
Exit yield 2013
2012
Cluster 'Mid' Cluster 'West' Cluster 'Zuid' Cluster 'Noord'
7,6% 8,7% 7,9% 9,0%
7,8% 8,2% 8,1% 8,7%
8,6% 8,4% 7,9% 8,5%
8,2% 9,2% 7,2% 8,7%
Totaal
8,0%
8,0%
8,5%
8,3%
Uit de tabel blijkt dat de disconteringsvoeten van objecten zowel naar boven als naar beneden bijgesteld zijn. Per saldo is de (gewogen gemiddelde) disconteringsvoet voor de onderneming als geheel op hetzelfde niveau gebleven. Naast aanpassingen in de disconteringsvoet zijn op basis van inschattingen door DTZ tevens aanpassingen in de exit yields doorgevoerd. Zoals uit de tabel blijkt, hebben de aanpassingen van de exit yield voor de onderneming als geheel geresulteerd in een bijstelling van 8,3% (gewogen gemiddeld) in 2012 naar 8,5% (gewogen gemiddeld) in 2013. Het herwaarderingsresultaat over 2013 bedraagt EUR -292,0 miljoen (2012: EUR -3,1 miljoen). Het herwaarderingsresultaat is met name veroorzaakt door bijgestelde kasstroomprognoses enerzijds, en op basis van inschattingen door DTZ bijgestelde parameters (disconteringsvoet en exit yield) anderzijds. De volgende tabel geeft inzicht in het herwaarderingsresultaat per cluster. (x EUR miljoen)
Herwaardering 2012 2013
Cluster 'Mid' Cluster 'West' Cluster 'Zuid' Cluster 'Noord' Totaal
-170,8 -24,5 -57,6 -39,1 -292,0
5,6 -8,8 5,5 -5,4 -3,1
Een gevoeligheidsanalyse welke inzicht geeft in de impact van wijzigingen in de disconteringsvoet en exit yield op de reële waarde van de vastgoedbeleggingen is opgenomen in de volgende tabel. (x EUR miljoen)
Disconteringsvoet en exit yield -0,5% +0,5%
Cluster 'Mid' Cluster 'West' Cluster 'Zuid' Cluster 'Noord'
107,4 27,0 33,1 22,3
-95,4 -24,0 -30,2 -20,5
Totaal
189,8
-170,1
72
Voor een nadere toelichting omtrent de in 2013 uitgevoerde samenvoeging van landenorganisaties naar clusterorganisaties wordt verwezen naar de toelichting zoals opgenomen in noot 4. 6 Materiële vaste activa Het verloop van de materiële vaste activa is toegelicht in de volgende tabel. (x EUR miljoen)
20131
2012
Stand per 1 januari Kostprijs Afschrijvingen
104,3 -65,1
100,9 -59,7
7,0 -0,6 -5,7 -0,3
12,3 -0,7 -7,2 -5,4 -1,6 0,6
110,4 -70,8
104,3 -65,1
39,6
39,2
Wijzigingen in boekwaarde: - Investeringen - Desinvesteringen - Reallocaties materiële vaste activa - Afschrijvingen - Afwaarderingen - Koersverschillen Stand per 31 december Kostprijs Afschrijvingen Boekwaarde per 31 december 1
Met ingang van 2013 zijn de materiële vaste activa in uitvoering niet meer separaat gepresenteerd. Ultimo 2013 bedroeg het saldo nihil (2012: EUR 5,6 miljoen).
73
7 Deelnemingen en vooruitbetaalde kosten Het verloop in de deelnemingen en vooruitbetaalde kosten is toegelicht in de volgende tabel.
Deelnemingen
Vooruitbetaalde kosten
Totaal
Boekwaarde per 1 januari 2012
-1,5
3,5
2,0
Resultaat deelnemingen Betaalde bedragen Amortisaties Overboeking naar voorzieningen
1,0 0,7
2,3 -0,6 -
1,0 2,3 -0,6 0,7
Boekwaarde per 31 december 2012
0,2
5,2
5,4
-
0,4 -0,2
0,4 -0,2
0,2
5,4
5,6
(x EUR miljoen)
Resultaat deelnemingen Betaalde bedragen Amortisaties Boekwaarde per 31 december 2013 De deelnemingen zijn in de volgende tabel nader in detail toegelicht.
(x EUR miljoen)
Mipark SpA - Italië
Percentage deelneming
Balans waarde
Totaal activa
Totaal vreemd vermogen
Totaal baten
Totaal lasten
49,0%
0,2
0,4
-
-
-
0,2
0,4
-
-
-
In de tabel zijn uitsluitend de niet-meegeconsolideerde deelnemingen opgenomen. De waardes zoals opgenomen in de tabel kunnen afwijken van waardes gepresenteerd in de individuele jaarrekeningen van de deelnemingen, omdat de individuele waardes in lijn zijn gebracht met Q-Park’s waarderingsgrondslagen. Voor zover deelnemingen per balansdatum een negatieve balanswaarde vertegenwoordigen, worden deze als voorziening op de balans gepresenteerd indien en voor zover Q-Park aansprakelijk is voor haar aandeel in de schulden van betreffende deelnemingen. 8 Vaste activa aangehouden ter verkoop De per balansdatum opgenomen vaste activa ter verkoop hebben betrekking op vastgoedbeleggingen in Nederland, Duitsland, België, Groot-Brittannië, Noorwegen en Finland. Ten gevolge van het portfolio-management vallen deze assets niet langer binnen het beleid van Q-Park. Afwikkeling van de verkooptransacties vindt naar verwachting binnen één jaar plaats, waarbij voor een aantal objecten de onderhandelingen omtrent de verkoop per balansdatum reeds zijn gestart. Het verloop van de vaste activa aangehouden ter verkoop is opgenomen in de volgende tabel.
74
2013
2012
119,3
97,9
-51,6 57,4
-15,7 37,1
125,1
119,3
2013
2012
54,2 7,9 56,7
69,2 12,8 56,5
118,8
138,5
2013
2012
Handelsdebiteuren Voorziening oninbaarheid
58,2 -4,0
73,9 -4,7
Boekwaarde per 31 december
54,2
69,2
(x EUR miljoen)
Boekwaarde per 1 januari 2012 Desinvesteringen boekjaar Overboekingen van/naar vastgoedbeleggingen Boekwaarde per 31 december 2012 9 Vorderingen De specificatie van de vorderingen is opgenomen in de volgende tabel. (x EUR miljoen)
Handelsdebiteuren Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige vorderingen en overlopende activa Boekwaarde per 31 december De handelsdebiteuren zijn nader toegelicht in de volgende tabel. (x EUR miljoen)
In de volgende tabel is een analyse van de ouderdom van de post handelsdebiteuren opgenomen, na aftrek van de gevormde voorziening voor oninbaarheid. 2013
2012
< 30 dagen tussen 30 en 60 dagen tussen 61 en 90 dagen tussen 91 en 180 dagen tussen 181 en 360 dagen > 360 dagen
46,4 1,7 0,3 1,8 0,9 3,1
58,5 1,5 0,8 0,6 3,1 4,7
Totaal
54,2
69,2
(x EUR miljoen)
75
De debiteurenpositie bestaat voor een bedrag van EUR 46,4 miljoen (85,6%) uit vorderingen waarbij geen sprake is van betalingsachterstand (2012: EUR 58,5 miljoen, 84,5%). Van dit totale bedrag heeft EUR 38,0 miljoen betrekking op vooruit gefactureerde omzet (2012: EUR 46,2 miljoen). Het resterende te vorderen debiteurenbedrag ad EUR 7,8 miljoen betreft debiteuren met betalingsachterstand.
76
Het verloop van de voorziening voor oninbaarheid is toegelicht in de volgende tabel. 2013
2012
Stand per 1 januari
4,7
4,5
Toevoegingen Aanwendingen en/of vrijval
1,2 -1,9
0,7 -0,5
Stand per 31 december
4,0
4,7
2013
2012
Vooruitbetaalde huur Overige vooruitbetaalde bedragen Nog te factureren bedragen Nog te ontvangen bedragen Overige vorderingen en overlopende activa
29,4 7,3 20,0
26,7 5,2 5,4 7,5 11,7
Boekwaarde per 31 december
56,7
56,5
2013
2012
94,4 6,1
66,7 4,5
100,5
71,2
(x EUR miljoen)
De overige vorderingen en overlopende activa zijn toegelicht in de volgende tabel. (x EUR miljoen)
10 Liquide middelen De specificatie van de liquide middelen is opgenomen in de volgende tabel. (x EUR miljoen)
Bank Betaalautomaten Boekwaarde per 31 december
Ultimo 2013 bedraagt de beschikbare ruimte in de kredietfaciliteit per saldo EUR 42 miljoen, zie noot 13.
77
11 Eigen vermogen Het eigen vermogen bedraagt EUR 1.363,0 miljoen (2012: EUR 1.527,5 miljoen). Hiernavolgend is de toelichting op het maatschappelijk kapitaal, het geplaatst aantal aandelen en het dividend opgenomen. Voor een toelichting op de individuele posten van het eigen vermogen en de waarde van het aandeel wordt verwezen naar de toelichting op het eigen vermogen in de vennootschappelijke jaarrekening, noot 32. Het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt EUR 1.589,0 miljoen en is verdeeld in 3,5 miljoen aandelen, elk groot EUR 454 nominaal.
Stand per 1 januari 2012 Stockdividend Stand per 31 december 2012 Stockdividend Stand per 31 december 2013
Maatschappelijk aantal aandelen
Geplaatst aantal aandelen
3.500.000
1.098.928
-
-
3.500.000
1.098.928
-
754
3.500.000
1.099.682
Het aantal geplaatste aandelen is ten opzichte van de stand ultimo 2012 gewijzigd met 754 aandelen als gevolg van het in 2013 uitgekeerde keuzedividend 2012. Het over 2012 uitgekeerde dividend per aandeel bedroeg EUR 32,21, waarbij de keuze voor stockdividend een bonus van 3% werd toegekend. Het totaal over 2012 uitgekeerde cashdividend bedroeg EUR -34,2 miljoen.
78
12 Voorzieningen De voorzieningen zijn toegelicht in de volgende tabel. 2013
2012
Voorziening reorganisaties Voorziening deelnemingen
0,4 -
1,0 0,7
Boekwaarde per 31 december
0,4
1,7
2013
2012
Langlopend Kortlopend
0,4
1,0
Stand per 31 december
0,4
1,0
(x EUR miljoen)
Voorziening reorganisaties De voorziening reorganisaties is opgenomen in de volgende tabel. (x EUR miljoen)
De voorziening reorganisaties heeft betrekking op met medewerkers overeengekomen vertrekregelingen in het kader van herstructurering en clustering van landenorganisaties. De ultimo 2013 en 2012 gevormde voorziening heeft een looptijd korter dan een jaar waardoor er geen effect van de tijdwaarde van geld wordt verondersteld. Het verloop van de voorziening reorganisaties is opgenomen in de volgende tabel. 2013
2012
Stand per 1 januari
1,0
-
Toevoegingen ten laste van het resultaat Onttrekkingen
1,1 -1,7
1,8 -0,8
Stand per 31 december
0,4
1,0
(x EUR miljoen)
Voorziening deelnemingen De voorziening deelnemingen heeft betrekking op deelnemingen die per balansdatum een negatieve balanswaarde vertegenwoordigen, en waarvoor Q-Park aansprakelijk is voor haar aandeel in de schulden van betreffende deelnemingen. Voor een nadere toelichting hieromtrent wordt verwezen naar de toelichting op de deelnemingen en vooruitbetaalde kosten, noot 7. 13 Langlopende verplichtingen Huurverplichtingen De groep heeft (financiële en operationele) huurcontracten afgesloten welke in het kader van IAS 40 zijn gekwalificeerd als vastgoedbelegging. De contante waarde van de in deze huurcontracten besloten minimale huurverplichtingen bedraagt eind
79
2013 EUR 2.286,7 miljoen (2012: EUR 2.028,3 miljoen). Het verloop van de huurverplichtingen is toegelicht in de volgende tabel. (x EUR miljoen)
Stand per 1 januari Huurverplichtingen nieuw afgesloten contracten Oprenting huurverplichtingen Betaalde huurverplichtingen Koersverschillen Overige mutaties Stand per 31 december
2013
2012
2.028,3
1.834,5
313,2 127,2 -176,1 -24,6 18,7
190,4 118,5 -172,3 20,8 36,4
2.286,7
2.028,3
De minimale huurverplichtingen zoals opgenomen de balans zijn verder gespecificeerd in de volgende tabel. 2013 Huurverplichting Contante Nominale waarde waarde
2012 Huurverplichting Contante Nominale waarde waarde
Periode < 1 jaar 1 jaar < periode < 5 jaar Periode => 5 jaar
175,6 603,7 1.507,4
181,2 726,5 3.790,2
159,3 538,7 1.330,3
164,5 650,6 3.349,3
Totaal
2.286,7
4.697,9
2.028,3
4.164,4
(x EUR miljoen)
Geldleningen Het totaal van de onder de kort- en langlopende schulden gepresenteerde rentedragende geldleningen bedraagt ultimo 2013 EUR 1.521,4 miljoen (2012: EUR 1.595,5 miljoen), waarop de geactiveerde transactiekosten van EUR 10,6 miljoen (2012: EUR 10,2 miljoen) in mindering zijn gebracht. De samenstelling van de geldleningen van de groep is opgenomen in de volgende tabel.
80
2013
2012
Geldleningen onder de langlopende schulden in de balans Geldleningen onder de kortlopende schulden in de balans Geldleningen opgenomen in de balans
1.419,4 91,4 1.510,8
1.256,3 329,0 1.585,3
Geactiveerde transactiekosten Totale geldleningen exclusief geactiveerde transactiekosten1
10,6 1.521,4
10,2 1.595,5
Bulletleningen Annuïtaire leningen Totaal geldleningen
1.126,2 395,2 1.521,4
1.375,0 220,5 1.595,5
(x EUR miljoen)
1
Basis voor verdere toelichtingen en tabellen in deze noot. Verder naar verwezen als 'totaal geldleningen'.
Het totaalbedrag van de geldleningen daalde in 2013 per saldo met EUR -74,1 miljoen. De wijzigingen zijn opgenomen in de volgende tabel. (x EUR miljoen)
Stand per 1 januari Overgenomen leningen Opgenomen leningen Afgeloste leningen Overige mutaties Stand per 31 december
2013
2012
1.595,5
1.544,2
6,0 295,8 -376,2 0,3
95,7 -44,5 0,1
1.521,4
1.595,5
Mutaties in 2013 hebben voor het overgrote deel betrekking op de herfinanciering, voor een periode van vijf jaar, van een deel van de totale lening portefeuille ter grootte van EUR 300 miljoen. In oktober 2013 heeft Q-Park overeenstemming bereikt over de herfinanciering ter grootte van EUR 280,0 miljoen, het resterende deel is met beschikbare liquide middelen afgelost. Daarnaast is, met de opbrengsten uit de verkoop van verschillende parkeergarages gedurende 2013, een belangrijk deel van bilaterale leningen terugbetaald. De overgenomen geldleningen ad EUR 6,0 miljoen hebben betrekking op de in 2013 in de consolidatie betrokken vennootschap Q-Park Heerlen BV (voorheen: Parkeer Heerlen BV). Ultimo 2013 bedroeg het niet opgenomen deel van de totale financiering EUR 50,0 miljoen (2012: EUR 45,0 miljoen). Van dit niet opgenomen deel is een bedrag EUR 8,0 miljoen geblokkeerd ten behoeve van bankgaranties en ancillary faciliteit. Op de geldleningen zullen in de komende jaren aflossingen plaatsvinden zoals opgenomen in de volgende tabel.
81
2013
2012
Period ≤ 1 year 1 year < period < 5 years Period ≥ 5 years
91,4 1.357,7 72,3
329,0 1.140,3 126,2
Totaal
1.521,4
1.595,5
(x EUR miljoen)
Rekening houdend met geplande aflossingen en aflopende renteswaps, bedragen de te betalen rentekosten voor de komende vier jaren naar verwachting gemiddeld EUR 69,9 miljoen per jaar. De volgende tabel geeft een overzicht van de rentepercentages van de geldleningen. (x EUR miljoen)
Leningen met rentevoet Leningen met rentevoet Leningen met rentevoet Leningen met rentevoet Leningen met rentevoet
Rentevoet1 < 4,0% 4,1% < 5,0% 5,1% < 6,0% 6,1% < 7,0% > 7,1%
Totaal 1
2013
2012
410,0 91,5 116,2 559,5 344,2
497,3 184,6 224,8 370,0 318,8
1.521,4
1.595,5
Inclusief de effecten van de gerelateerde renteswaps.
Het gemiddelde effectieve rentepercentage op de in 2013 uitstaande geldleningen, inclusief de aan de geldleningen gekoppelde financiële instrumenten, bedroeg 5,3% (2012: 5,4%). Tot meerdere zekerheid van nakoming van de verplichtingen voortvloeiende uit bovenstaande leningen, zijn vastgoedbeleggingen met een balanswaarde van EUR 1.535 miljoen (2012: EUR 1.767 miljoen) als zekerheid gesteld. Ter verdere zekerheidstelling zijn tevens aandelen van vennootschappen verpand, waarin vastgoedbeleggingen zijn verantwoord met een balanswaarde van EUR 1.055 miljoen (2012: EUR 1.220 miljoen). Teneinde het risico van renteschommelingen binnen de door Q-Park gestelde beleidskaders te houden worden variabel rentende leningen deels ingedekt middels renteswaps (IRSs). Voor een toelichting op de bestaande indekkingen en het Q-Park beleid ten aanzien van het beheersen van het renterisico en andere financiële risico’s wordt verwezen naar noot 25. Overige langlopende schulden De samenstelling van de overige langlopende schulden is opgenomen in de volgende tabel. (x EUR miljoen)
Financiële derivaten Overige langlopende schulden en vooruit ontvangen bedragen Boekwaarde per 31 december
82
2013
2012
99,4 5,0
152,5 5,1
104,4
157,6
Voor een nadere toelichting op de financiële derivaten wordt verwezen naar noot 25. De overige langlopende schulden en vooruit ontvangen bedragen hebben volledig betrekking op de verplichtingen uit hoofde van in de landen afgesloten financiële leases en overige verplichtingen met een langlopend karakter en hebben een resterende contractduur tussen één en vijf jaar.
83
14 Overige schulden en overlopende activa De samenstelling van de overige schulden en overlopende activa is toegelicht in de volgende tabel. (x EUR miljoen)
Personele lasten Huurkosten Rente en bankkosten Nog te betalen kosten Vooruit gefactureerde omzet Overige schulden Boekwaarde per 31 december
2013
2012
11,5 14,6 11,7 3,3 38,0 40,2
7,6 16,8 12,3 7,6 46,2 36,6
119,3
127,1
15 Niet in de balans opgenomen verplichtingen Er zijn ultimo 2013 investeringsverplichtingen aangegaan ter grootte van EUR 1,8 miljoen (2012: EUR 3,0 miljoen). De jaarlijkse last uit hoofde van ultimo 2013 bestaande huurverplichtingen (niet zijnde verplichtingen in verband met op de balans gewaardeerde gehuurde vastgoedbeleggingen) bedraagt EUR 9,7 miljoen (2012: EUR 10,6 miljoen). Daarnaast hebben de vennootschap en haar dochterondernemingen zich tegenover derden door middel van bank en overige garanties voor een bedrag van EUR 35,7 miljoen garant gesteld (2012: EUR 27,5 miljoen). Ultimo 2013 was Q-Park N.V. inclusief haar groepsmaatschappijen betrokken bij verschillende rechtszaken en juridische geschillen. Op basis van inschatting van financieel risico zijn voor de ontvangen claims voorzieningen getroffen of zijn de financiële consequenties verwerkt in de jaarrekening, voor zover noodzakelijk geacht. 16 Gebeurtenissen na balansdatum Per datum van opmaak van de jaarrekening hebben er geen significante gebeurtenissen na balansdatum plaatsgevonden welke additionele toelichting in de geconsolideerde jaarrekening vereisen. 17 Netto omzet De specificatie van de netto omzet is opgenomen in de volgende tabel. (x EUR miljoen)
2013
2012
Parkeergelden Huuropbrengsten Beheer- en adviesvergoedingen Controlfees Overige opbrengsten
646,2 18,4 21,5 38,2 17,9
629,4 21,1 24,4 42,5 22,5
Netto omzet
742,2
739,9
84
18 Kosten vastgoedbeleggingen operationele en financiële lease Om tegemoet te komen aan de voorkeurswijze waarop zijn stakeholders de financiële performance van vastgoedbeleggingen beoordelen heeft Q-Park NV, met ingang van het boekjaar 2013, de presentatie van de met operationele en financiële leaseovereenkomsten samenhangende resultaatcomponenten gewijzigd door deze in lijn te brengen met de wijze waarop Q-Park NV de performance van de individuele vastgoedbeleggingen - waaronder vastgoedbeleggingen via operationele en financiële leaseovereenkomsten - beoordeelt, (bij)stuurt en over deze performance rapporteert. Voor een verdere toelichting wordt verwezen naar noot 1 van deze jaarrekening. 19 Financieel resultaat Het verloop van het financieel resultaat is opgenomen in de volgende tabel. (x EUR miljoen)
2013
2012
Financiële baten Rentekosten geldleningen Overige bank-/rentekosten Geactiveerde bouwrente
-82,2 -9,8 1,0
0,4 -83,8 -10,0 1,0
Financieel resultaat
-91,0
-92,4
De gehanteerde rentevoet voor de geactiveerde bouwrente bedraagt gemiddeld 3,2% (2012: 3,2%). Als gevolg van de in 2013 doorgevoerde presentatiewijziging vanwege operationele en financiële lease-overeenkomsten zijn de vergelijkende cijfers over 2012 gewijzigd. Voor een nadere toelichting hieromtrent wordt verwezen naar de toelichting zoals opgenomen in noot 1.
85
20 Herwaarderingsresultaat vastgoedbeleggingen Jaarlijks worden de vastgoedbeleggingen gewaardeerd door onafhankelijke externe taxateurs. Deze taxaties resulteren in de reële waarde van de beleggingen ultimo boekjaar. Waardestijgingen en –dalingen ten opzichte van de ultimo voorgaand jaar getaxeerde reële waarde worden als 'herwaarderingsresultaat vastgoedbeleggingen' in het indirecte resultaat verantwoord. Resultaten in verband met verkoop van vastgoedbeleggingen en resultaten in verband met 'sale and lease back' transacties worden gepresenteerd als onderdeel van het herwaarderingsresultaat vastgoedbeleggingen. Voor een verdere toelichting op het herwaarderingsresultaat vastgoedbeleggingen wordt verwezen naar de toelichting op de post 'vastgoedbeleggingen', noot 5. 21 Overige waarderingsresultaten Het verloop van de overige waarderingsresultaten is toegelicht in de volgende tabel. 2013
2012
Overige waarderingsresultaten vastgoedbeleggingen Waarderingsresultaat vastgoedbeleggingen
-9,2 -9,2
4,0 4,0
Waarderingsresultaten derivaten Totaal waarderingsresultaten
2,1 -7,1
-0,8 3,2
(x EUR miljoen)
De overige waarderingsresultaten vastgoedbeleggingen in 2013 hangen samen met incidentele aan vastgoed gerelateerde resultaten in met name Frankrijk en Denemarken als gevolg van het voortijdig beëindigen van contracten. Als gevolg van de in 2013 doorgevoerde presentatiewijziging vanwege operationele en financiële lease-overeenkomsten zijn de vergelijkende cijfers over 2012 gewijzigd. Voor een nadere toelichting hieromtrent wordt verwezen naar de toelichting zoals opgenomen in noot 1. 22 Belastingen De in het totaalresultaat na belastingen begrepen belastingcomponent bedraagt EUR 61,4 miljoen (2012: EUR -7,8 miljoen) en is toegelicht in de volgende tabel. Naar aanleiding van de presentatiewijziging van de kosten vastgoedbeleggingen operationele en financiële lease-overeenkomsten is zijn de vergelijkende cijfers over 2012 voor zowel het directe resultaat als het indirecte resultaat gewijzigd. In de volgende tabellen is het effect van deze gewijzigde presentatie op de vergelijkende cijfers verwerkt.
86
(x EUR miljoen)
2013
2012
Belastingen over het direct resultaat op basis van toepasselijk tarief Aanpassing werkelijk tarief groepsmaatschappijen Aanpassingen permanente verschillen: - Notionele interest aftrek faciliteit - Lokale tariefswijzigingen - Overige permanente verschillen Overige aanpassingen Belastinglast over het direct resultaat
-20,8 -4,6
-20,1 -4,3
4,7 0,6 -0,7 1,0 -19,8
4,3 -1,1 -0,1 -21,3
Latente belastingen over het indirecte resultaat op basis van toepasselijk tarief Aanpassing werkelijk tarief groepsmaatschappijen Aanpassingen permanente verschillen: - Goodwill impairment - Lokale tariefswijzigingen - Overige permanente verschillen Overige aanpassingen Belastingbate over het indirect resultaat
74,8 10,2
41,7 11,0
3,8 88,8
-52,1 13,3 13,9
Koersverschillen buitenlandse activiteiten en waardeveranderingen cross currency swaps Waardeverandering renteswaps Belastinglast direct in eigen vermogen
7,4 -15,0 -7,6
-1,2 0,8 -0,4
Totaal belastingbate (last) inbegrepen in het totaal resultaat
61,4
-7,8
De aanpassing permanente verschillen in het direct resultaat relateert voornamelijk aan correcties inzake fiscaal niet aftrekbare kosten en de correcties als gevolg van de notionele interest aftrek faciliteit in België. De aanpassing permanente verschillen in het indirect resultaat relateert voornamelijk aan het positief effect als gevolg van tariefswijzigingen in Groot-Brittannië, Noorwegen, Finland en Denemarken. De aansluiting tussen het toepasselijke belastingtarief en het effectieve belastingtarief is toegelicht in de volgende tabel.
87
2013
2012
Toepasselijk tarief Afwijkende tarieven groepsmaatschappijen Notionele interest aftrek Overige permanente verschillen Overige effecten Effectief tarief direct resultaat
25,0% 5,4% -5,6% -1,2% 0,1% 23,7%
25,0% 5,4% -5,3% 1,3% 0,1% 26,5%
Toepasselijk tarief Afwijkende tarieven groepsmaatschappijen Goodwill impairment Lokale tariefswijzigingen Overige permanente verschillen Overige effecten Effectief tarief indirect resultaat
25,0% 3,4% 0,0% 1,3% 0,0% 0,0% 29,7%
25,0% 6,6% -31,2% 0,0% 7,9% 0,0% 8,3%
2013
2012
Waardeveranderingen derivaten en overige belastbare tijdelijke verschillen Beschikbare voorwaartse verliescompensatie Totaal latente belastingvorderingen
28,2 115,0 143,2
33,1 107,4 140,5
Herwaardering eigendommen Herwaardering leasecontracten Overige belastbare tijdelijke verschillen Totaal voorziening belastinglatentie
360,8 80,1 25,4 466,3
408,4 100,8 22,4 531,6
(x EUR miljoen)
De belastinglatenties opgenomen in de balans zijn toegelicht in het volgende overzicht. (x EUR miljoen)
Het verloop van de latente belastingvorderingen en -verplichtingen is opgenomen in de volgende tabel. (x EUR miljoen)
Boekwaarde per 1 januari Koersresultaten Mutaties via resultaat Mutaties via eigen vermogen Overboekingen latente belastingen en overige mutaties Boekwaarde per 31 december
88
2013 Latente Latente belasting belasting vorderingen verplichtingen
2012 Latente Latente belasting belasting vorderingen verplichtingen
140,5
531,6
123,3
504,8
-0,9 9,5 -7,6 1,7
-4,3 -59,5 -1,5
0,5 -4,4 -0,4 21,5
3,9 3,0 19,9
143,2
466,3
140,5
531,6
De totale latente belastingvorderingen hebben betrekking op fiscale compensabele verliezen, de notionele interest aftrek faciliteit in België en de nog te verrekenen rente-aftrek in Frankrijk. In de totale latente belastingvorderingen zijn bedragen begrepen met een beperkt verrekenbare looptijd - variërend van 7 tot 9 jaar - ter grootte van EUR 39,3 miljoen (2012: EUR 46,8 miljoen). De verrekenbaarheid van de in de latente belastingvorderingen begrepen fiscaal compensabele verliezen is getoetst aan het meest recente ondernemingsplan. Hierbij is vastgesteld dat een voorziening niet noodzakelijk wordt geacht. De overboeking latente belastingen 2012 ter hoogte van EUR 20,5 miljoen hangt samen met de gewijzigde wetgeving ten aanzien van verrekening van verliezen van buitenlandse vaste inrichtingen met Nederlandse winsten. Tot en met 2011 werden actieve belastinglatenties ten aanzien van deze verliezen gesaldeerd met passieve belastinglatenties vanwege de op deze verliezen van toepassing zijnde inhaalregeling. Als gevolg van de wetswijziging kunnen de buitenlandse vaste inrichtingsverliezen niet meer worden verrekend met Nederlandse winst en dienen de latenties over deze verliezen separaat te worden verantwoord. 23 Personeelsgegevens Personeelsleden en pensioenregelingen Ultimo 2013 waren 2.593 personeelsleden (2.218 voltijdsmedewerkers) in dienst (2012: 2.543 personeelsleden en 2.205 voltijdsmedewerkers), waarvan 2.107 personeelsleden (1.791 voltijdsmedewerkers) in het buitenland werkzaam zijn (2012: 2.047 personeelsleden en 1.772 voltijdsmedewerkers). Onder de sociale lasten is een bedrag van EUR 4,1 miljoen aan pensioenlasten opgenomen (2012: EUR 4,3 miljoen). Binnen de groep is er sprake van verschillende pensioenregelingen in overeenstemming met de lokale condities en praktijken in de landen waar zij actief zijn. De regelingen bestaan uit beschikbare premiesystemen. Deze regelingen worden gefinancierd door middel van premiebetalingen aan verzekeringsmaatschappijen. Premieverplichtingen worden ten laste van het resultaat gebracht op het moment waarop de verplichting ontstaat. Bezoldiging bestuurders, voormalig bestuurders en commissarissen van Q-Park NV De leden van de raad van bestuur en de raad van commissarissen bezitten geen aandelen of opties op aandelen van Q-Park NV. De vennootschap heeft geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt aan de leden van de raad van bestuur en de raad van commissarissen. De totale beloning voor de bestuurders en voormalig bestuurders bedroeg per saldo EUR 678.000 (2012: EUR 1.648.000). In deze totale beloning zijn reguliere beloningen begrepen ter hoogte van EUR 838.000 (2012: EUR 918.000), pensioenlasten ter hoogte van EUR 154.000 (2012: EUR 191.000), reserveringen voor korte termijn bonussen ter hoogte van EUR 149.000 (2012: EUR 32.000) en incidentele lasten in verband met vaststellingsoverkomsten van bestuurders ter hoogte van EUR 575.000 (2012: EUR 399.000). In het verslagjaar is aanvullend een vrijval van opgebouwde lange termijn bonussen verwerkt ter grootte van EUR 1.108.000 (2012: EUR 0,0). In deze totale beloning is, in overeenstemming met de 'Wet uitwerking fiscale maatregelen Begrotingsakkoord 2013', over 2013 tevens een eenmalige crisisheffing over hoge inkomens gereserveerd ter hoogte van EUR 47.000 (2012: EUR 73.000). De vijf commissarissen ontvingen een beloning van in totaal EUR 150.000 (2012: EUR 150.000).
89
24 Verbonden partijen Voor een toelichting op de remuneratie van de leden van de raad van bestuur en van de raad van commissarissen wordt verwezen naar noot 23. Er is in het boekjaar en in het voorafgaande boekjaar geen sprake geweest van transacties met overige verbonden partijen. 25 Risicomanagement ten aanzien van financiële instrumenten Beleid ten aanzien van financiële risico's Het beleid ter zake van de beheersing van financiële risico's wordt vastgesteld door de raad van bestuur. De belangrijkste financiële risico's waaraan Q-Park onderhevig is, zijn het marktrisico, het liquiditeitsrisico en het kredietrisico. Het marktrisico is verder onder te verdelen in het renterisico en het valutarisico. Deze risico's worden intern voortdurend en nauwlettend bewaakt. Het beheersen van deze risico's vindt onder andere plaats door gebruik te maken van financiële derivaten. Hierbij neemt de onderneming geen speculatieve posities in met financiële instrumenten. Renterisico Het schommelen van renteniveaus heeft een invloed op het (directe) resultaat van de onderneming en het rendement van het onroerend goed. Het rentebeleid van de groep is gericht op het inperken van het risico en kan als volgt worden toegelicht: I rentedragende schulden bestaan deels uit vastrentende en deels uit variabel rentende schulden, waarbij de rente van de variabel rentende schulden deels gefixeerd wordt middels renteswaps. Ten aanzien van de indekkingen wordt ‘hedge accounting’ toegepast; I per saldo dient minimaal 75% van de rentedragende schuld ongevoelig te zijn voor renteschommelingen. Eind 2013 zijn lening posities ingedekt middels IRSs voor een waarde van EUR 1.064,6 miljoen (2012: EUR 1.050,7 miljoen). In navolgende tabel is de indekking van de lening posities nader gespecificeerd naar resterende looptijd van de rentederivaten.
Resterende looptijd
2013 Aantal Ingedekte contracten waarde (x EUR miljoen)
2012 Aantal Ingedekte contracten waarde (x EUR miljoen)
Periode < 5 jaar 5 jaar < periode < 10 jaar 10 jaar < periode < 15 jaar Periode > 15 jaar
21 4 1
907,1 44,5 113,0
17 10 1
620,3 316,4 114,0
Totaal
26
1.064,6
28
1.050,7
Van de totale (in noot 13 van deze jaarrekening toegelichte) rentedragende schuld ad EUR 1.521,4 miljoen (2012: EUR 1.595,5 miljoen) is EUR 1.335,9 miljoen (2012: EUR 1.162,2 miljoen) ongevoelig voor renteschommelingen omdat er ofwel sprake is van vastrentende financieringen (EUR 271,3 miljoen; 2012: EUR 111,5 miljoen), ofwel omdat het renterisico ingedekt is middels IRSs (EUR 1.064,6 miljoen; 2012: EUR 1.050,7 miljoen). Per saldo is daarmee 87,8% (2012: 72,8%) van de totale rentedragende schulden ongevoelig voor renteschommelingen. In oktober 2013, werd een deel van de totale lening portefeuille ter grootte van EUR 300 miljoen geherfinancierd door institutionele
90
leningen met Pricoa (EUR 240 miljoen, waarvan EUR 190 miljoen vastrentend is) en Insight (GBP 35 miljoen waar 75% ingedekt is middels IRSs). Per saldo houdt het voorgaande in dat Q-Park over een bedrag van EUR 185,5 miljoen (2012: EUR 433,3 miljoen) een renterisico loopt. In de volgende tabel is de gevoeligheid voor renteschommelingen samengevat. (x EUR miljoen)
Effect op direct resultaat Netto effect op eigen vermogen
2013 Gevoeligheid voor wijziging rente met +1% -1% -1,9 -1,3
1,9 1,3
2012 Gevoeligheid voor wijziging rente met +1% -1% -4,3 -3,0
4,3 3,0
Valutarisico Ten aanzien van haar activiteiten in Groot-Brittannië, Zweden, Noorwegen en Denemarken loopt Q-Park het risico van valutaschommelingen. Tot en met oktober 2012 werd het valutarisico, voor het gedeelte dat niet gefinancierd wordt met eigen vermogen, afgedekt middels CCIRSs. Ten aanzien van deze indekking werd ‘hedge accounting’ toegepast. In oktober 2012 is Q-Park met haar aandeelhouders overeengekomen het valutarisico vanaf november 2012 niet langer in te dekken. Hiermee is de tot en met oktober 2012 geldende ‘net investment’ hedge beëindigd. In de volgende tabel is een analyse opgenomen van de gevoeligheid van het eigen vermogen voor wijzigingen rente in valuta. (x EUR miljoen)
Engelse Pond (GBP) Deense Kroon (DKK) Zweedse Kroon (SEK) Noorse Kroon (NOK)
2013 Gevoeligheid voor wijziging valuta met +1% -1% 3,0 0,5 2,9 0,9
-3,0 -0,5 -2,9 -0,9
2012 Gevoeligheid voor wijziging valuta met +1% -1% 3,4 0,5 3,4 1,0
-3,4 -0,5 -3,4 -1,0
91
Liquiditeitsrisico De volgende tabellen geven de resterende looptijd van de contractuele verplichtingen weer ultimo 2013 en 2012. < 1 jaar
1 tot 5 jaar
> 5 jaar
Totaal
Verplichtingen uit hoofde van leningen Huurverplichtingen Financiële derivaten Overige langlopende schulden Voorzieningen Schulden aan leveranciers en handelskredieten Overige schulden en overlopende passiva
91,4 181,2 5,4 0,4 44,8 146,4
1.357,7 726,5 61,8 5,0 -
72,3 3.790,2 32,2 -
1.521,4 4.697,9 99,4 5,0 0,4 44,8 146,4
Totaal
469,6
2.151,0
3.894,7
6.515,3
< 1 jaar
1 tot 5 jaar
> 5 jaar
Totaal
Verplichtingen uit hoofde van leningen Huurverplichtingen Financiële derivaten Overige langlopende schulden Voorzieningen Schulden aan leveranciers en handelskredieten Overige schulden en overlopende passiva
329,0 164,5 1,0 68,2 158,2
1.140,3 650,6 36,9 5,1 -
126,2 3.349,3 115,6 -
1.595,5 4.164,4 152,5 5,1 1,0 68,2 158,2
Totaal
720,9
1.832,9
3.591,1
6.144,9
2013 (x EUR miljoen)
2012 (x EUR miljoen)
Met uitzondering van de financiële instrumenten, welke vanwege ontbrekende gegevens zijn verantwoord tegen balanswaarde, zijn alle posten in voorgaande overzichten opgenomen tegen nominale waarde, rekening houdend met het jaartal van aflossing of afwikkeling zoals per post is overeengekomen met de wederpartij. Verplichtingen uit hoofde van leningen zullen – met uitzondering van de lokale bilaterale leningen – worden geherfinancierd. De herfinanciering van de EUR 300 miljoen CLN transactie werd in het vierde kwartaal van 2013 gerealiseerd met institutionele leningen voor een bedrag van EUR 280,0 miljoen. Alle overige in de tabel opgenomen verplichtingen worden gefinancierd uit het werkkapitaal en de operationele kasstromen. De huurverplichtingen in verband met vastgoedbeleggingen hebben per balansdatum een gemiddeld resterende looptijd van meer dan tien jaar. Kredietrisico Kredietrisico is het risico dat een tegenpartij de verplichtingen niet nakomt die voortvloeien uit een financieel instrument of een contract met een afnemer, waardoor financiële schade ontstaat. Q-Park staat bloot aan kredietrisico in verband met haar bedrijfsactiviteiten (voornamelijk handelsvorderingen) en in verband met haar financieringsactiviteiten, waaronder begrepen deposito's bij banken en financiële instellingen, valutatransacties en overige financiële instrumenten.
92
Per de rapportagedatum bedraagt de maximale blootstelling aan kredietrisico de boekwaarde van de vorderingen als toegelicht in noot 9 en de liquide middelen als toegelicht in noot 10. Q-Park is van oordeel dat het kredietrisico gering is. De concentratie van risico’s ten aanzien van handelsvorderingen is gering, aangezien haar afnemers wijd verspreid zijn. De bij de bank aangehouden tegoeden betreffen allen tegoeden bij gerenommeerde banken. Reële waarde van financiële instrumenten Q-Park’s financiële instrumenten bestaan uit primaire financiële instrumenten (vorderingen, liquide middelen, opgenomen geldleningen, overige langlopende schulden en kortlopende schulden) enerzijds, en uit afgeleide financiële instrumenten (rentederivaten) anderzijds. Voor de onder de vlottende activa opgenomen vorderingen en liquide middelen en voor de kortlopende schulden geldt dat, gezien de korte looptijd van deze instrumenten, de boekwaarde de reële waarde benadert. De reële waarde van de overige langlopende schulden wordt verondersteld gelijk te zijn aan de boekwaarde. De reële waarde van de derivaten en de geldleningen is gebaseerd op (contante waarde) berekeningen of prijsopgaven van derden. Gelet op het voorgaande in combinatie met het ontbreken van een additioneel kredietrisico en de marktconformiteit van in rekening gebrachte rente, kan gesteld worden dat, met uitzondering van het vastrentende deel van de opgenomen geldleningen (EUR 271,3 miljoen; 2012: EUR 111,5 miljoen), de reële waarde ultimo boekjaar gelijk is aan de boekwaarde. De reële waarde van het vastrentende deel van de opgenomen geldleningen bedraagt EUR 229,9 miljoen (2012: EUR 118,6 miljoen) en is bepaald door de toekomstige kasstromen te verdisconteren met de huidige marktrentes die behoren bij met Q-Park vergelijkbare marktpartijen. De bepaling van deze reële waarde van het vastrentend deel van de geldleningen behoort tot niveau 2 in de reële waarde hiërarchie. Hiërarchie in reële waarden Per 31 december 2013 hield Q-Park de in de tabel toegelichte, tegen reële waarde opgenomen financiële instrumenten, waarbij de volgende hiërarchie bij het bepalen en vermelden van financiële instrumenten is gehanteerd, te onderscheiden naar waarderingsmethoden: I Niveau 1: genoteerde (niet aangepaste) koersen op actieve markten voor identieke activa of verplichtingen; I Niveau 2: overige methoden waarbij alle variabelen een significant effect op de verwerkte reële waarde hebben en direct of indirect waarneembaar zijn; I Niveau 3: methoden waarbij variabelen worden gehanteerd die een significant effect op de verwerkte reële waarde hebben, doch niet zijn gebaseerd op waarneembare marktgegevens. Niveau 1
Niveau 2
Niveau 3
Totaal
Tegen reële waarde opgenomen passiva Rentederivaten
-
99,4
-
99,4
Totaal
-
99,4
-
99,4
(x EUR miljoen)
De rentederivaten behoren tot niveau twee (geen notering aan een actieve markt, maar belangrijkste variabelen zijn wel direct of indirect waarneembaar). In 2013 hebben geen overboekingen plaatsgevonden tussen waarderingen tegen reële waarde in niveau 1 en 2, noch overboekingen naar en uit waarderingen tegen reële waarde in niveau 3.
93
De volgende tabel geeft een overzicht van de boekwaarde van de financiële derivaten, onderverdeeld naar type. (x EUR miljoen)
2013 Overige Overige financiële langlopende schulden vaste activa
2012 Overige Overige financiële langlopende schulden vaste activa
Rentederivaten (IRSs)
-
99,4
-
152,5
Boekwaarde per 31 december
-
99,4
-
152,5
De waarde van de financiële instrumenten wordt berekend door het contant maken van de verwachte toekomstige geldstromen gewaardeerd tegen de geldende rentetarieven. De waardeverandering van de renteswaps bedraagt in 2013 EUR 49,1 miljoen (2012: EUR -15,3 miljoen). Hiervan is EUR 2,1 miljoen voor belastingen (2012: EUR -0,8 miljoen voor belastingen) ten gunste van het resultaat gebracht uit hoofde van ineffectiviteit. Het restant is, na aftrek van belastingen, rechtstreeks ten gunste van het eigen vermogen gebracht. Kapitaalbeheer Het primaire doel van het kapitaalbeheer van de groep is de instandhouding van een goede kredietwaardigheid en er voor te zorgen dat de bedrijfsactiviteiten optimaal ondersteund worden, zodat deze bedrijfsactiviteiten effectief, efficiënt en winstgevend kunnen worden geëxploiteerd en aandeelhouderswaarde wordt gecreëerd. Q-Park beheert haar kapitaalstructuur en past die bij wijzigingen in de economische omstandigheden aan. Om de kapitaalstructuur te handhaven of aan te passen kan Q-Park de dividendbetaling aan aandeelhouders aanpassen, kapitaal terugbetalen of nieuwe aandelen uitgeven. De primaire financieringsratio’s zoals overeengekomen met financiers zijn de ‘interest coverage ratio’ (ICR), de ratio ‘netto bankschulden / EBITDA’ en een gezonde solvabiliteit (primaire parameter is ‘gearing’). Deze ratio’s worden nauwlettend gemonitord als ondersteuning van de activiteiten van Q-Park en om de aandeelhouderswaarde te maximaliseren. In de boekjaren 2013 en 2012 zijn in het beleid en de processen geen significante wijzigingen aangebracht. Ultimo 2012 is de minimale ICR vastgesteld op 1,9. Vanaf ultimo 2013 is de minimale ICR vastgesteld op 2,0. De ratio ‘netto bankschulden / EBITDA’, bedraagt per einde 2013 7,5 (2012: 8,2). De bovengrens voor 31 december 2013 bedraagt 8,0 en wordt per jaar met 0,5 naar beneden bijgesteld tot 7,0 in 2015. De daling van deze ratio onder het niveau van 8,0 leidt tot een lagere spread op de rente. Indien en voor zover Q-Park niet voldoet aan de vastgestelde ratio’s dient er een aflossing op de financiering te worden gedaan tot een bedrag waarmee de ratio’s voor de betreffende periode zeker zijn gesteld. De ICR over de jaren 2013 en 2012 is als toegelicht in de volgende tabel.
94
(x EUR miljoen)
2013
2012
174,6 10,6 4,0 189,2
172,8 -0,1 10,9 1,8 185,4
91,0 -3,1 1,0 -1,7 87,2
92,4 -2,6 1,0 0,3 91,1
2,2
2,0
2013
2012
1.419,4 91,4 -100,5 1.410,3
1.256,3 329,0 -71,2 1.514,1
174,6 10,6 4,0 189,2
172,8 -0,1 10,9 1,8 185,4
7,5
8,2
Toelichting
Operationeel resultaat Resultaat deelnemingen Afschrijvingen Incidentele kosten herstructurering EBITDA Financieel resultaat Afschrijvingen geactiveerde transactiekosten Geactiveerde bouwrente Koersverschillen Netto financieringslasten
19
ICR (EBITDA / netto financieringslasten) De ratio ‘netto bankschulden: EBITDA’ over de jaren 2013 en 2012 is toegelicht in de volgende tabel. (x EUR miljoen)
Langlopende schulden inzake geldleningen Kortlopende schulden aan kredietinstellingen Liquide middelen Netto bankschulden Operationeel resultaat Resultaat deelnemingen Afschrijvingen Extra-ordinary items: restructuring costs EBITDA Netto bankschulden / EBITDA
Toelichting
Q-Park bewaakt haar solvabiliteit met behulp van een gearing ratio. Het beleid van Q-Park is erop gericht om de gearing ratio onder 1,25 te houden. De gearing ratio over de jaren 2013 en 2012 is toegelicht in de volgende tabel.
95
Toelichting
2013
2012
Eigen vermogen Vermogen toekomend aan de aandeelhouders
11
1.363,0 1.363,0
1.527,5 1.527,5
Geldleningen en kortlopende schulden aan kredietinstellingen Liquide middelen Netto bankschulden
13 10
1.510,8 -100,5 1.410,3
1.585,3 -71,2 1.514,1
1,0
1,0
(x EUR miljoen)
Gearing (netto bankschulden / vermogen toekomend aan de aandeelhouders)
26 Kasstroomoverzicht De in het boekjaar betaalde belastingen bedragen EUR 0,3 miljoen (2012: EUR 1,8 miljoen). De in het boekjaar betaalde rente op geldleningen bedraagt EUR 87,9 miljoen (2012: EUR 89,6 miljoen).
96
VENNOOTSCHAPPELIJKE BALANS PER 31 DECEMBER (x EUR miljoen, na resultaatbestemming)
Materiële vaste activa Overige materiële vaste activa Financiële vaste activa Deelnemingen Vorderingen op groepsmaatschappijen
2013
2012
0,7
0,6
30 31
513,8 883,0 1.396,8
653,9 889,6 1.543,5
31
14,5 0,7 15,2
27,5 0,7 28,2
0,2
0,2
1.412,9
1.572,5
2013
2012
499,3 626,7 395,7 -64,7 -37,6 -56,4 1.363,0
498,9 661,3 570,7 -100,7 -17,8 -84,9 1.527,5
41,6
40,8
1,7 3,2 3,4 8,3
0,3 0,6 3,3 4,2
1.412,9
1.572,5
Toelichting 29
VLOTTENDE ACTIVA Vorderingen op groepsmaatschappijen Overige vorderingen en overlopende activa
Liquide middelen TOTAAL ACTIVA (x EUR miljoen, na resultaatbestemming)
Eigen vermogen Gestort en opgevraagd kapitaal Agioreserve Wettelijke herwaarderingsreserve Wettelijke afdekkingsreserve Wettelijke koersverschillenreserve Overige reserves
Voorzieningen Latente belastingverplichtingen Kortlopende verplichtingen Schulden aan leveranciers en handelskredieten Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige schulden en overlopende passiva
TOTAAL EIGEN VERMOGEN EN PASSIVA
Toelichting 32
97
VENNOOTSCHAPPELIJKE WINST- EN VERLIESREKENING (x EUR miljoen)
Vennootschappelijk resultaat Aandeel in resultaat ondernemingen waarin wordt deelgenomen Resultaat na belastingen
98
Toelichting
2013
2012
30
8,0 -154,5
19,5 -113,3
-146,5
-93,8
TOELICHTING OP DE VENNOOTSCHAPPELIJKE JAARREKENING 27 Algemene informatie De vennootschap heeft voor een aantal rechtspersonen een verklaring van aansprakelijkheidsstelling ex artikel 2:403 BW afgegeven. Een overzicht is opgenomen in noot 38. 28 Grondslagen voor het opstellen van de vennootschappelijke jaarrekening Algemeen De vennootschappelijke jaarrekening van de vennootschap wordt opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de door artikel 2:362 lid 8 BW geboden mogelijkheid om in de vennootschappelijke jaarrekening de grondslagen van waardering en resultaatbepaling (waaronder begrepen de grondslagen voor presentatie van financiële instrumenten als eigen of vreemd vermogen) toe te passen die in de geconsolideerde jaarrekening worden gehanteerd. Verwezen wordt naar de toelichting bij de geconsolideerde jaarrekening. Onder toepassing van artikel 402, Titel 9 Boek 2 BW is in de vennootschappelijke jaarrekening een beknopte winst- en verliesrekening opgenomen. Grondslagen van waardering en resultaatbepaling De grondslagen van waardering en van resultaatbepaling voor de vennootschappelijke jaarrekening zijn gelijk aan die voor de geconsolideerde jaarrekening. Voor zover in de toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening geen nadere grondslagen zijn vermeld, wordt verwezen naar de vermelde grondslagen bij de geconsolideerde jaarrekening. Deelnemingen Deelnemingen in groepsmaatschappijen en andere entiteiten waarin de vennootschap zeggenschap kan uitoefenen of waarover zij de centrale leiding heeft, worden initieel en op balansdata gewaardeerd op de netto vermogenswaarde. De waarde van deze deelnemingen wordt aangepast met het aandeel van de vennootschap in de resultaten van de deelneming, gebaseerd op de grondslagen van bepaling van het resultaat zoals toegepast in de geconsolideerde jaarrekening en met het aandeel in de overige mutaties in het eigen vermogen van de deelneming die na de overnamedatum aan de vennootschap toerekenbaar zijn. De netto vermogenswaarde wordt bepaald door de activa, voorzieningen, verplichtingen en resultaat te waarderen op basis van de grondslagen die worden gehanteerd in de geconsolideerde jaarrekening. 29 Materiële vaste activa Het verloop van de materiële vaste activa is toegelicht in de volgende tabel. 2013
2012
Boekwaarde per 1 januari
0,6
0,4
Investeringen Afschrijvingen
0,1 -
0,2 -
Boekwaarde per 31 december
0,7
0,6
Cumulatieve afschrijvingen per 31 december
0,7
0,7
(x EUR miljoen)
99
30 Deelnemingen Het verloop van de deelnemingen is toegelicht in de volgende tabel. 2013
2012
Boekwaarde per 1 januari
653,9
773,4
Verwerving Q-Park Real Estate BV Aandeel in het resultaat Mutaties eigen vermogen deelnemingen
0,4 -154,5 14,0
-113,3 -6,2
Boekwaarde per 31 december
513,8
653,9
(x EUR miljoen)
In het verslagjaar 2013 heeft Q-Park NV alle aandelen in Q-Park Real Estate BV verworven van Q-Park BV. De transactie heeft plaatsgevonden tegen de boekwaarde op het moment van overname. 31 Vorderingen op groepsmaatschappijen De onder de financiële vaste activa opgenomen vorderingen op groepsmaatschappijen betreffen rentedragende leningen verstrekt aan groepsmaatschappijen als onderdeel van de groepsfinanciering. De in rekening gebrachte variabele rente is gebaseerd op EURIBOR inclusief een marge van 165 basispunten (2012: vaste rente met een marge van 145 basispunten). De looptijd van de leningen is gelijk aan de looptijd van de in 2011 afgesloten nieuwe financiering en loopt af in 2016. De onder de vlottende activa opgenomen vorderingen op groepsmaatschappijen hebben voornamelijk betrekking op kortlopende rekening-courant posities met groepsmaatschappijen waarvoor geen nadere afspraken zijn gemaakt over looptijd en terugbetaling. 32 Eigen vermogen De vennootschap kent in totalen geen verschil tussen het eigen vermogen volgens de geconsolideerde jaarrekening en het eigen vermogen volgens de vennootschappelijke jaarrekening. De wettelijke reserves (herwaarderingsreserve, afdekkingsreserve en koersverschillenreserve) zijn niet vrij uitkeerbaar. Gestort en opgevraagd kapitaal Het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt EUR 1.589,0 miljoen en is verdeeld in 3,5 miljoen aandelen, elk groot EUR 454 nominaal. In 2013 zijn 754 aandelen als stockdividend uitgegeven (2012: 0). Het aantal uitstaande en volgestorte aandelen ultimo boekjaar bedraagt 1.099.682 aandelen (2012: 1.098.928). (x EUR miljoen)
Stand per 1 januari Stockdividend Stand per 31 december
100
2013
2012
498,9
498,9
0,4
-
499,3
498,9
Voor een verdere toelichting op het aandelenkapitaal en het dividend zie ook de toelichting op het geconsolideerd eigen vermogen, noot 11 van de geconsolideerde jaarrekening. Agioreserve Het verloop van de agioreserve is toegelicht in de volgende tabel. 2013
2012
661,3
661,3
-34,2 -0,4
-
626,7
661,3
2013
2012
Stand per 1 januari
570,7
572,5
Netto herwaardering vastgoedbeleggingen Herrubricering overige reserves
-175,0 -
-1,8 -
Stand per 31 december
395,7
570,7
(x EUR miljoen)
Stand per 1 januari Cashdividend Stockdividend Stand per 31 december Wettelijke herwaarderingsreserve Het verloop van de wettelijke herwaarderingsreserve is toegelicht in de volgende tabel. (x EUR miljoen)
Ingevolge Titel 9 Boek 2 BW worden de herwaarderingen van de vastgoedbeleggingen verwerkt in de herwaarderingsreserve voor zover de cumulatieve herwaarderingen per individueel actief positief zijn. Wettelijke afdekkingsreserve Het verloop van de wettelijke afdekkingsreserve is toegelicht in de volgende tabel. 2013
2012
-100,7
-87,0
Mutaties verslagjaar
36,0
-13,7
Stand per 31 december
-64,7
-100,7
(x EUR miljoen)
Stand per 1 januari
De mutatie in de wettelijke afdekkingsreserve heeft volledig betrekking op het effectieve deel van de waardeveranderingen van rentederivaten.
101
Wettelijke koersverschillenreserve Het verloop van de wettelijke koersverschillenreserve is toegelicht in de volgende tabel. (x EUR miljoen)
2013
2012
Stand per 1 januari
-17,8
-24,9
Mutaties verslagjaar
-19,8
7,1
Stand per 31 december
-37,6
-17,8
De mutatie in de wettelijke koersverschillenreserve heeft volledig betrekking op koersverschillen uit hoofde van omrekening van buitenlandse activiteiten, alsmede op het effectieve deel van de waardeverandering van valutaderivaten. Overige reserves Het verloop van de overige reserves is toegelicht in de volgende tabel. (x EUR miljoen)
2013
2012
Stand per 1 januari
-84,9
7,1
-146,5 175,0
-93,8 1,8
-56,4
-84,9
Resultaat boekjaar Overboeking herwaardering boekjaar Stand per 31 december
33 Niet in de balans opgenomen verplichtingen De vennootschap en haar deelnemingen hebben zich over en weer hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor al hetgeen zij of een van hen aan de financiers schuldig zijn of zullen worden. Ten aanzien van door financiers verstrekte leningen aan dochtermaatschappijen heeft de vennootschap zich voor EUR 86,6 miljoen hoofdelijk aansprakelijk gesteld (2012: EUR 58,7 miljoen). Met betrekking tot de vennootschapsbelasting zijn alle Nederlandse geconsolideerde deelnemingen, met uitzondering van Q-Park Netherlands Holding BV en Q-Park Heerlen BV, opgenomen in een fiscale eenheid. De vennootschap is als hoofd van de fiscale eenheid hoofdelijk aansprakelijk voor alle fiscale verplichtingen van de in deze fiscale eenheid gevoegde vennootschappen. Daarnaast heeft de vennootschap zich ten behoeve van haar dochtervennootschappen tegenover derden garant gesteld voor koop- en huurcontracten voor een totaalbedrag van EUR 188,6 miljoen (2012: EUR 167,4 miljoen). 34 Personeelsgegevens Ultimo 2013 waren 41 personeelsleden in dienst (2012: 50). Het aantal voltijdsmedewerkers bedraagt ultimo 2013 40 (2012: 48).
102
Ten aanzien van de beloning voor de bestuurders en voormalig bestuurders wordt verwezen naar de toelichting zoals opgenomen in noot 23 van de geconsolideerde jaarrekening. 35 Dividend Q-Park stelt aan haar aandeelhouders voor om over het boekjaar 2013 geen dividend uit te keren. Dit voorstel zal in de Algemene vergadering van Aandeelhouders worden behandeld. 36 Risicomanagement ten aanzien van financiële instrumenten Met betrekking tot het risicomanagement ten aanzien van financiële instrumenten wordt verwezen naar de toelichting zoals opgenomen in noot 25 van de geconsolideerde jaarrekening. 37 Honoraria vergoed aan externe accountants De in het boekjaar door EY in rekening gebrachte honoraria zijn toegelicht in de volgende tabel. 2013
2012
Controlewerkzaamheden jaarrekeningen Aan controle gerelateerde werkzaamheden Fiscale dienstverlening Overige dienstverlening
1,4 0,1 0,4 1,2
1,7 0,2 0,7 0,1
Totale honoraria
3,1
2,7
(x EUR miljoen)
38 Groepsmaatschappijen en deelnemingen In de geconsolideerde jaarrekening zijn de financiële gegevens van Q-Park NV, inclusief de in de volgende tabel opgenomen groepsmaatschappijen (voor zover niet anders vermeld is sprake van 100% deelnemingen). NEDERLAND I Q-Park Operations Holding BV te Amsterdam I Q-Park Parkeergarage Operations BV te Amsterdam I Q-Park Operations Netherlands II BV te Amsterdam I Q-Park Netherlands Holding BV te Maastricht I Q-Park Beheer BV te Maastricht I Q-Park Duitsland BV te Amsterdam I Q-Park België BV te Amsterdam I Q-Park Europarking BV te Amsterdam I Q-Park ‘t Loon BV te Maastricht I Q-Park Uitgaansdriehoek Holding BV te Bunnik I Q-Park Uitgaansdriehoek BV te Bunnik I Q-Park de Heuvel BV te Maastricht I Q-Park Operations Netherlands III BV te Maastricht I Q-Park Real Estate Holding BV te Amsterdam I Q-Park Operations BV te Amsterdam I Q-Park Real Estate Netherlands I BV te Maastricht
103
I I I
Q-Park Real Estate Netherlands II BV te Maastricht Q-Park Operations Netherlands I BV te Maastricht Q-Park Heerlen BV te Heerlen
DUITSLAND I Q-Park GmbH & Co KG te Düsseldorf I Q-Park Saarbrücken GmbH te Saarbrücken I Q-Park Verwaltungs GmbH te Düsseldorf BELGIË I Q-Park Belgium Holding NV te Brussel I Q-Park Belgium NV te Brussel I Q-Park Sint Martinuskerk NV te Brussel I Q-Park Meir NV te Brussel I Q-Park Deurne NV te Brussel I Q-Park Financial Services NV te Brussel I City Parking NV te Brussel I Parketing NV te Brussel I Parkrail NV (67 %) te Luik I BEREPFB NV te Tongeren I Q-Park Real Estate Belgium NV GROOT-BRITTANNIË I Q-Park (UK) Limited te Leeds I Q-Park Limited te Leeds I Universal Parking Limited te Leeds I Q-Park & Fly Limited te Leeds I Surrey Street Car Park Limited te Leeds I Q-Park Finance Limited te Leeds I Q-Park Securities Limited te Leeds I Q-Park Kingston (No.1) Limited te Leeds I Q-Park (Glasgow) Limited te Leeds I Q-Park (Liverpool) Limited te Leeds I Q-Park Employment Services Limited te Leeds I Q-Park Developments Limited te Leeds I Airparks (Glasgow) Limited te Leeds I Q-Park Taunton Limited te Leeds I Q-Park (NI) Limited te Leeds I Q-Park Crawley Limited te Leeds I Q-Park Heathrow Limited te Leeds I Ringway Air Park Limited te Leeds I QT Partnership Limited te Leeds I Q-Park Real Estate UK I Limited te Leeds I Q-Park Real Estate UK II Limited te Leeds
104
I I
Q-Park Real Estate UK III Limited te Leeds Q-Park Real Estate Holding UK Limited te Leeds
FRANKRIJK I Chalon Stationnement SAS te Chalonsur Saone I Q-Park CMT SAS te Boulogne Billancourt I Q-Park Ille de France te Boulogne Billancourt I Société Grenobloise de Stationnement SA te Boulogne Billancourt I Meridionale de Stationnement 2 SA te Boulogne Billancourt I Parc Invest SAS te Boulogne Billancourt I Q-Park France SAS te Boulogne Billancourt I Parcoprovence SA te Boulogne Billancourt I Société les Parkings de Savoie SAS te Boulogne Billancourt I Q-Park France Holding SAS te Boulogne Billancourt I Société Valentinoise de Stationnnement SA te Valence I Nîmes Stationnement SAS te Boulogne Billancourt I Serimo SA te Boulogne Billancourt I Chartres Stationnement SAS te Boulogne Billancourt I Sint Germain Stationnement SAS te Boulogne Billancourt I Q-Park Boulogne SAS te Boulogne Billancourt I Société Rouenaise de Stationnement SA te Rouen I Société Marseillaise de Stationnement te Marseille (51%) I SEREP SAS te Parijs I SEREP CORSE SAS te Ajaccio I Omniparc SAS te St. Etienne I Patrimoniale Saint Louis SNC te Parijs I Patrimoniale Omniparc SNC te Parijs I SEPA – Saint Etienne Parc Auto SAS te Etienne I Q-Park Participations SAS I Société du parc coislin IERLAND I Q-Park Ireland Ltd te Dublin I Q-Park Properties Ltd te Dublin I Q-Park Management Ltd te Dublin I Q-Park Real Estate Ltd te Dublin I Fenpark Ltd te Dublin I Rushvard Ltd te Dublin I Northridge Ltd te Dublin I Cornmarket Properties Ltd te Dublin I Shudehill Ltd te Dublin I Strongale Ltd te Dublin I Accaway Ltd te Dublin I Blarebrook Ltd te Dublin
105
I
Q-Park PropCo Ireland Ltd te Dublin
DENEMARKEN I Q-Park Denmark A/S te Søborg I Kompl. Københavns City Parkeringsselskab ApS I K/S Københavns City Parkeringsselskab I I/S Nørregardsvej ZWEDEN I Q-Park Scandinavia AB te Stockholm I CP Group AB te Stockholm I Q-Park AB te Stockholm I Q-Park Bevakning AB te Stockholm NOORWEGEN I Q-Park Norway Holding AS te Oslo I Q-Park AS te Oslo I Q-Park Norway Real Estate AS te Oslo I Q-Park Bankplassen AS te Oslo FINLAND I Q-Park Finland Oy te Helsinki I Kasarmiparkki Oy te Helsinki I Q-Park Real Estate Finland Oy te Helsinki I Q-Park Holding Finland Oy te Helsinki MINDERHEIDSDEELNEMINGEN I Mipark SPA (49 %) te Milaan I SPEP SA (49,9 %) te Parijs I NV Parkeergarage Deventer (1%) te Deventer I SOPAC NIORT (2,5%) te Niort I SEM de Vence (0,003%) te Vence I SEM Transport (2%) te Evreuve OVERZICHT AANSPRAKELIJKHEIDSSTELLING De vennootschap heeft een verklaring van aansprakelijkheidsstelling ex artikel 2:403 BW afgegeven voor de in de volgende tabel opgenomen rechtspersonen. I I I I I I
Q-Park Operations Holding BV te Amsterdam Q-Park Parkeergarage Operations BV te Amsterdam Q-Park Operations Netherlands II BV te Amsterdam Q-Park Netherlands Holding BV te Maastricht Q-Park Beheer BV te Maastricht Q-Park Duitsland BV te Amsterdam
106
I I I I I I I I I I I I I
Q-Park België BV te Amsterdam Q-Park Europarking BV te Amsterdam Q-Park ‘t Loon BV te Maastricht Q-Park Uitgaansdriehoek holding BV te Bunnik Q-Park Uitgaansdriehoek BV te Bunnik Q-Park de Heuvel BV te Maastricht Q-Park Operations Netherlands III BV te Maastricht Q-Park Real Estate Holding BV te Amsterdam Q-Park Operations BV te Amsterdam Q-Park Real Estate Netherlands I BV te Maastricht Q-Park Real Estate Netherlands II BV te Maastricht Q-Park Operations Netherlands I BV te Maastricht Q-Park Heerlen BV te Heerlen
107
OVERIGE GEGEVENS
GEBEURTENISSEN NA BALANSDATUM Per datum van opmaak van de jaarrekening hebben er geen significante gebeurtenissen na balansdatum plaatsgevonden welke additionele toelichting in de jaarrekening vereisen. Statutaire bepaling met betrekking tot de winstbestemming Artikel 26 1. De uitkeerbare winst staat ter vrije beschikking van de algemene vergadering voor uitkering van dividend, reservering of zodanige andere doeleinden binnen het doel van de vennootschap als die vergadering zal besluiten. Bij de berekening van het winstbedrag dat op ieder aandeel zal worden uitgekeerd, komt slechts het bedrag van de verplichte stortingen op het nominale bedrag van de aandelen in aanmerking. 2. De vennootschap kan aan aandeelhouders en andere gerechtigden tot de voor uitkering vatbare winst slechts uitkeringen doen voor zover het eigen vermogen groter is dan het gestorte en opgevraagde deel van het kapitaal vermeerderd met de reserves die krachtens de wet of de statuten moeten worden aangehouden. Bij de berekening van de winstverdeling tellen de aandelen die de vennootschap in haar kapitaal houdt niet mede. 3. Uitkering van winst geschiedt na de vaststelling en de goedkeuring van de jaarrekening waaruit blijkt dat zij geoorloofd is. 4. De algemene vergadering is, met inachtneming van het bepaalde in het tweede lid, bevoegd tot uitkering van één of meer interim-dividenden te besluiten indien voldaan is aan het bepaalde van artikel 2:105 lid 4 Burgerlijk Wetboek omtrent het opstellen van een tussentijdse vermogensopstelling waaruit blijkt dat aan het bepaalde in lid 2 is voldaan. 5. Tenzij de algemene vergadering een ander tijdstip vaststelt, zijn dividenden onmiddellijk betaalbaar na vaststelling. 6. De vordering tot uitbetaling van dividend verjaart door verloop van vijf jaren. Winstbestemming Q-Park stelt aan haar aandeelhouders voor om over het boekjaar 2013 geen dividend uit te keren en het netto resultaat te onttrekken aan de overige reserves. Dit voorstel zal in de Algemene vergadering van Aandeelhouders worden behandeld.
108
CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT Aan: de algemene vergadering van aandeelhouders van Q-Park N.V. Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit rapport opgenomen jaarrekening 2013 van Q-Park N.V. te Amsterdam gecontroleerd. De jaarrekening omvat de geconsolideerde en vennootschappelijke jaarrekening. De geconsolideerde jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde balans per 31 december 2013, het geconsolideerde overzicht van het totaalresultaat, het geconsolideerd mutatieoverzicht eigen vermogen en het geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2013 met de toelichting waarin zijn opgenomen een overzicht van de belangrijke grondslagen voor financiële verslaggeving en overige toelichtingen. De vennootschappelijke jaarrekening bestaat uit de vennootschappelijke balans per 31 december 2013 en de vennootschappelijke winst-enverliesrekening over 2013 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bestuur De raad van bestuur van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven in overeenstemming met International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW), alsmede voor het opstellen van het jaarverslag in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. De raad van bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico's dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door de raad van bestuur van de vennootschap gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.
109
Oordeel betreffende de geconsolideerde jaarrekening Naar ons oordeel geeft de geconsolideerde jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Q-Park N.V. per 31 december 2013 en van het resultaat en de kasstromen over 2013 in overeenstemming met International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2 BW. Oordeel betreffende de vennootschappelijke jaarrekening Naar ons oordeel geeft de vennootschappelijke jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Q-Park N.V. per 31 december 2013 en van het resultaat over 2013 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Maastricht, 21 maart 2014 Ernst & Young Accountants LLP w.g. drs. P.J.A.M. Jongstra RA
110
WOORDENLIJST
Aandeelhoudersrendement Procentuele waardestijging van het aandeel in de verslagperiode en het in die periode uitgekeerde dividend, uitgedrukt in de waarde van het aandeel. AVA Algemene Vergadering van Aandeelhouders BREEAM Staat voor Building Research Establishment Environmental Assessment Method. BREEAM stelt een standaard voor een duurzaam gebouw en geeft vervolgens aan welk prestatieniveau het onderzochte gebouw heeft. De bedoeling is gebouwen te analyseren en verbeteren. BTW Belasting Toegevoegde Waarde
PAPI Staat voor Personality And Preference Inventory en is een praktische en wetenschappelijk bewezen methodiek waarmee bedrijven gedrag en voorkeuren in werkstijlen van zowel potentieel toekomstige als bestaande werknemers kunnen beoordelen. Payment Card Site Systems Centrale parkeermanagementsoftware die geen contant geld meer verwerkt QCR Q-Park Control Room
CCIRSs Cross Currency Interest Rate Swaps
Tw Telecommunicatiewet
CEO Chief Executive Officer Control fees Parkeerboetes als sanctie op het parkeerbepalingen op private terreinen.
OESO Staat voor de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling en is een samenwerkingsverband om sociaal en economisch beleid te bespreken, te bestuderen en te coördineren.
Wbp Wet bescherming persoonsgegevens niet-naleven
van
DISC Gedragsstijlen die de houding jegens anderen en het dagelijks gedrag voorspellen. Staat voor Dominant, Invloed, Stabiel en Consciëntieus. EU Europese Unie GRESB Staat voor Global Real Estate Sustainability Benchmark en is een onafhankelijke, wetenschappelijke benchmark die het duurzaamheidbeleid van vastgoedfondsen en –portefeuilles wereldwijd beoordeelt. IVBN Instituut voor Beleggers in Nederland
111
Q-Park heeft een aantal activiteiten geborgen onder NEN-EN-ISO 9001. Q-Park heeft meerdere ESPA en EPA waarderingen. Zie voor details en actuele informatie over producten en diensten van Q-Park: www.q-park.com. ©2014 Q-Park NV Uitgegeven in eigen beheer. Alle rechten voorbehouden.
Q-Park NV Postbus 1166 6201 BD Maastricht T +31 433 297 171 F +31 433 210 794 I www.q-park.com