SI Bertrix toutes brochures themes_DEF:Mise en page 1
BELGIQUE
BELGÏE
26/03/12
22:12
Page 26
BELGIUM
Bertrix
“VALLÉE DE LA SEMOIS”
Folklore, légendes, attractions, loisirs et promenades
Folklore, legenda, bezienswaardigheden, vrije tijd en wandelingen
L A WALLONIE. L A CHALEUR DE VIVRE. WALLONIË. OMRINGT JE MET WARMTE.
SI Bertrix toutes brochures themes_DEF:Mise en page 1
1/04/12
12:32
Page 27
DÉCOUVREZ LA SITUATION DES LIEUX MENTIONNÉS DANS NOTRE FOLDER “LAISSEZ-VOUS GUIDER...”
ONTDEK DE LIGGING VAN DE PLAATSEN DIE VERMELD STAAN IN ONZE FOLDER “LAAT U GIDSEN…”
Attractions
Bezienswaardigheden
L’exploitation de l’ardoise sur le territoire de Bertrix s’est achevée en 1977. « La Morépire » située aux confins de la Vallée d’Aise, à proximité du « Pont de la Blanche », ferme ses portes le 19 août. 20 ans plus tard, un projet colossal de réouverture du site voyait le jour. « La Morépire », après des mois de travail acharné, pouvait devenir « Au Coeur de l’ardoise » et présenter au public les anciennes galeries où les ardoisiers, chaque jour, au péril de leur vie, arrachaient la pierre aux veines de schiste qui traversent notre sol. A 25 m en sous-sol, l’on découvre un métier, une époque révolue, mais aussi l’aspect géologique et historique du site ! « Au Cœur de l’Ardoise » - rue du Babinay 1 – 6880 BERTRIX – 061 41 45 21 www.aucoeurdelardoise.be
SI Bertrix toutes brochures themes_DEF:Mise en page 1
In 1977 is men in Bertrix gestopt met het ontginnen van leisteen. De mijn La Morépire, gelegen in het grensgebied met de Aisevallei, dichtbij de Pont de la Blanche, werd op 19 augustus gesloten. 20 jaar later werd de site naar aanleiding van een groot project opnieuw geopend. La Morépire werd na maanden van hard werken opengesteld onder de naam “Au Cœur de l’ardoise”, zodat iedereen
26/03/12
22:12
Page 28
tegenwoordig de oude galerijen kan bezoeken waar de mijnwerkers elke dag met gevaar voor eigen leven de leistenen delfden. 25 meter onder de grond ontdekken we dus een beroep en een verstreken tijdperk, maar ook het geologische en historische aspect van de site!
SI Bertrix toutes brochures themes_DEF:Mise en page 1
1/04/12
12:34
Page 29
DÉCOUVREZ LA SITUATION DES LIEUX MENTIONNÉS DANS NOTRE FOLDER “LAISSEZ-VOUS GUIDER...”
ONTDEK DE LIGGING VAN DE PLAATSEN DIE VERMELD STAAN IN ONZE FOLDER “LAAT U GIDSEN…”
Histoire - Folklore - Héraldique
Geschiedenis - Folklore - Wapenkunde A l’entrée de Bertrix, à hauteur du carrefour des Corettes et de sa zone commerciale, une œuvre de Jean-Paul DELLER attire l’attention : trois énormes fers entrecroisés. Parcourant la cité de l’ardoise, vous remarquerez ces « Trois fers » à de multiples endroits : la Place principale au centre a été dénommée « Place des Trois Fers » lors de son inauguration le 29 mai 2004. Ces trois fers sont ceux d’un baudet (qui bien sûr en possède 4 !). Mais le chiffre 3 rappelle l’époque où BERTRIX, tout en ayant déjà la même configuration qu’actuellement, n’était pas une seule bourgade mais trois villages distincts, chacun portant le nom de Bertry. On ne disait pas alors « Aller à Bertrix » mais bien « Aller aux Bertrys ».
Bij het binnenrijden van Bertrix, op de hoogte van het kruispunt des Corettes en het winkelgebied, trekt een werk van Jean-Paul DELLER de aandacht: drie enorme ijzers die elkaar kruisen. Wanneer u de oude stadskern bezoekt, zult u deze drie ijzers op verschillende plekken zien: het belangrijkste plein van het centrum werd tijdens zijn inauguratie op 29 mei 2004 de Place des Trois Fers genoemd. Deze drie ijzers zijn van een ezel (die er uiteraard vier heeft!), maar het cijfer 3 verwijst naar de tijd waarin Bertrix, dat toen al dezelfde configuratie had als nu, niet slechts één dorp was, maar bestond uit drie verschillende dorpen, met ieder de naam Bertry. Vroeger werd er niet gezegd “We gaan naar Bertrix” maar “Naar de Bertrys gaan”.
SI Bertrix toutes brochures themes_DEF:Mise en page 1
On retrouve la configuration des lieux en parcourant les Quartiers de Renaumont (dans la direction d’Auby), de Bohémont (derrière l’église) et de Burhaimont (en direction de Libramont). Le quatrième qui apparaîtra plus tard est le quartier du Culot (vers Mortehan). Trois villages, trois bourgmestres ou « Mayeurs » qui, à la fin du 18ème siècle, sous l’occupation autrichienne, affichent une solide résistance. C’est de cette époque que date « L’Académie des Baudets », dite « Société Littéraire et savante » dont les membres, au-delà des études historiques sur la bourgade et la région, raillaient l’occupant sous forme de saynètes et de rassemblements quelque peu anarchiques. Les trois mayeurs refusèrent obstinément de payer les taxes réclamées par les autrichiens. Après maintes et maintes injonctions, le Gouverneur lança aux dirigeants de la bourgade « Vous êtes de vrais Baudets », en référence à l’opiniâtreté des bourgmestres. Ce terme restera et connaîtra une reconnaissance officielle avec l’autorisation de placer les trois fers sur les couleurs de la Ville que sont le rouge et le vert. Une chanson consacre cette partie d’Histoire. En voici la dernière strophe…
26/04/12
12:03
Page 30
De ruimtelijke ordening van deze dorpen is eenvoudig te achterhalen tijdens een bezichtiging van de wijken Renaumont (in de richting van Auby), Bohémont (achter de kerk) en Burhaimont (in de richting van Libramont). De vierde die er later aan zou worden toegevoegd, is de wijk Culot (richting Mortehan). Drie dorpen met drie burgemeesters, die onder de Oostenrijkse bezetting aan het eind van de 18de eeuw een hardnekkige weerstand boden. Uit deze tijd dateert namelijk de “Academie van de Ezels” oftewel het “Literaire en Geleerde Genootschap” waarvan de leden, naast hun historische studies van het dorp en de regio, de bezetter belachelijk maakten tijdens kluchten en bijeenkomsten met een enigszins anarchistische inslag. De drie burgemeesters weigerden obstinaat om de belastingen te betalen die door de Oostenrijkers werden opgelegd. Na meerdere aanmaningen slingerde de gouverneur naar de hoofden van de bestuurders van het dorp: “Jullie zijn echte ezels!”, als verwijzing naar de koppigheid van de burgemeesters. Deze term zou blijven bestaan en werd officieel erkend. De drie ijzers mochten bovendien op de kleuren van de stad (rood en groen) worden geplaatst. Aan dit deel van de geschiedenis werd het volgende lied gewijd: En hier het laatste couplet...
“La chanson des Baudets”
Folklore
“De tijd is voorbij dat de keizerinnen” “voor het baden melk wilden van de ezelinnen” “Alle ezels die hiertoe moesten worden nagelopen” “Men kwam zelfs vanuit Rome om ze in Bertrix te kopen” “Maar de bekendste van alle ezels, verdijd” “Rust vandaag de dag in het paradijs” “Diegene die onze Heer door Egypte heeft begeleid” “Was een ezel uit Bertrix, een ezel uit Bertrix”
• Tradition des grands feux destinés à enterrer l’hiver • Kermesses locales et villageoises • Saint-Hubert et bénédiction des animaux • Sainte-Barbe, Patronne des ardoisiers • Saint-Remacle
Folklore La chanson des Baudets « Du temps passé quand les impératrices » « Voulaient du lait d'ânesse pour s'y baigner » « Toutes les bourriques qui servaient à cet office » « On venait de Rome pour les acheter à Bertrix » « Mais le plus célèbre des baudets, nom d'une pipe » « Celui qui est aujourd'hui bien sûr au paradis » « Celui qui a conduit notre Seigneur en Egypte » « C'était un baudet de Bertrix, c'était un baudet de Bertrix »
• Traditie van grote branden om het einde van de winter te vieren • Plaatselijke dorpskermissen • Sint-Hubertus en de zegening van de dieren • Sint-Barbara, heilige van de arbeiders in de leisteengroeven • Sint-Remaclus
SI Bertrix toutes brochures themes_DEF:Mise en page 1
DÉCOUVREZ LA SITUATION DES LIEUX MENTIONNÉS DANS NOTRE FOLDER “LAISSEZ-VOUS GUIDER...”
1/04/12
12:35
Page 31
Bertrix et ses villages sont nichés au cœur de forêts où la quiétude accentue la beauté naturelle des paysages. Bertrix en zijn dorpen liggen verscholen in het hart van de bossen waar de rust de natuurlijke schoonheid van het landschap benadrukt.
ONTDEK DE LIGGING VAN DE PLAATSEN DIE VERMELD STAAN IN ONZE FOLDER “LAAT U GIDSEN…”
Promenades
Wandeltochten
Ici, au départ de la chapelle Ste Barbe, un chemin qu’empruntaient les ouvriers ardoisiers pour rejoindre leur lieu de travail. Là, une entrée sur l’arboretum aux nombreuses essences, puis une petite route forestière vers la descente du Château des Fées où chante une cascade. La Vallée de la Semois est encore plus diversifiée ; points de vue, patrimoine bâti et naturel, sentiers escarpés aux escaliers de pierre, lente montée vers le point culminant sur les hauteurs de Cugnon et Auby, ruisseaux et frayères, sites historiques. A un jet de pierres du « Cœur de l’Ardoise », un réseau de voies lentes (RAVEL) propose sur 7 km environ une promenade didactique pour marcheurs, vététistes ou cavaliers.
En toutes saisons, chemins forestiers, résineux à perte de vue, feuillus, vous plongent au cœur de l’Ardenne silencieuse, où l’on prend plaisir à flâner ou marcher. Des promenades guidées thématiques sont organisées chaque année : découverte du site du Trînchi ou Camp Gaulois, de la Vallée de l’Aise sur la voie des pierres qui parlent entre Mortehan et Herbeumont ainsi que des randonailles qui allient marche et dégustation des produits du terroir! Fin septembre, juste avant l’ouverture de la chasse, le dernier week-end est consacré à la thématique des paysages en collaboration avec la Fédération Touristique du Luxembourg Belge et la Maison du Tourisme du Pays de Bouillon.
SI Bertrix toutes brochures themes_DEF:Mise en page 1
Hier, bij het vertrekpunt van de Sint-Barbarakapel, ligt een weg die de arbeiders vroeger namen om naar de leisteengroeve te gaan. Op deze plek bevindt zich de ingang tot de bomentuin met zijn vele boomsoorten. Verderop brengt een klein bospad u in de richting van de afdaling naar het Château des Fées, waar een waterval zingt. Maar de Semoisvallei biedt nog meer afwisseling: uitkijkpunten, gebouwd en natuurlijk erfgoed, steile paden met stenen trappen, een stijgende weg richting het hoogste punt op de heuvels van Cugnon en Auby, beekjes en paaigebieden, en historische bezienswaardigheden.
26/03/12
22:13
Page 32
Op een steenworp afstand van de Cœur de l’Ardoise biedt een netwerk van rijstroken voor langzaam verkeer (RAVEL) een didactische wandeling van ongeveer 7 km voor wandelaars, mountainbikers of ruiters.
Aisevallei via het stenen pad tussen Mortehan en Herbeumont of de zogenaamde “randonnailles”: wandelingen met degustaties van streekproducten!
In elk seizoen van het jaar nemen de bospaden, omringd door naald- en loofbomen voor zover het oog reikt, u mee naar het hart van de Ardense rust, waar u met veel plezier kunt flaneren of wandelen.
Eind september, net voor de opening van het jachtseizoen, wordt het laatste weekend ewijd aan het thema landschappen in samenwerking met de Toeristische Federatie van Belgisch Luxemburg en het Maison du Tourisme van het Land van Bouillon.
Elk jaar worden er thematische wandelingen met begeleiding georganiseerd, zoals een wandeling naar de site van Trînchi of het Gallische Kamp, een wandeling door de
SI Bertrix toutes brochures themes_DEF:Mise en page 1
26/03/12
22:12
Page 25
Activités
Activiteiten
• Piscine (Centre Sportif) • Mur d’escalade • Parcours santé • Parcours VTT • Circuits de promenades • Pêche en Semois et en ruisseaux • Ski de fond • Organisation de journées sportives • Balades à cheval • Descente de la Semois en kayaks • Bibliothèque et Centre Culturel
• Zwembad (Sportcentrum) • Klimmuur • Gezondheidpiste • Mountainbikeroutes • Wandeltochten • Vissen in de Semois en de beekjes • Langlaufen • Organisatie van sportieve dagen • Tochten te paard • Afdaling van de Semois per kajak • Bibliotheek en Cultureel Centrum
Syndicat d’Initiative « BERTRIX-SEMOIS » Place Chanoine Pierlot 2 - B-6880 CUGNON • Bureau d’accueil de CUGNON du 15.04 au 30.09 Place Chanoine Pierlot 2 B-6880 CUGNON Tél. : +32 (0)61 41 24 40
[email protected] • Bureau d’accueil de BERTRIX toute l’année Place des Trois Fers 12 B-6880 BERTRIX Tél. : +32 (0)61 41 43 92
[email protected]
• www.bertrix.be • www.bouillon-tourisme.be
• RÉALISATION : GRAPHICRÉA - Bastogne - 061 21 79 70 • PHOTOS : Xavier Al Charif - André Bartiaux - Henri-François Bontemps - Michel Collot - MT Bouillon - Christelle François - Philippe Gotal - Marc Seynhaeve - FTLB /Pascal Willems - SI Bertrix-Semois M. Bouvy - M. Dion - Avenir du Luxembourg • EDITEUR RESPONSABLE : Syndicat d’Initiative BERTRIX-SEMOIS - Place Chanoine Pierlot 2 - 6880 CUGNON. © Textes et photos SI Bertrix-Semois - Reproduction interdite.
Avec le soutien du Commissariat Général au Tourisme de la Région wallonne.