H U I S
V A N
T O E R I S M E
Land van de
Bronnen
ACTIVITEITEN
F
olklore
Tr a d i t i e s
Welkom
in het Land van de Bronnen Het Land van de Bronnen:
Land van Folklore en Tradities Het toeristische aanbod van het Land van de Bronnen is uitzonderlijk uitgebreid en daarvan getuigen de talrijke musea, attracties en bezienswaardigheden van de streek. Naast dit klassieke aanbod mag het Land van de Bronnen zich verheugen in een brede waaier folkloristische en traditionele evenementen die het hele seizoen opfleuren. Van de avondbijeenkomsten tot de carnavals, van het feest van de liefde tot een rist kermissen, van de ‘cuit’nées’ tot de ‘sizes wallonnes’, altijd ontdekt u op een aangename en originele manier het authentieke karakter van het Land van de Bronnen. In deze gids geven wij u een overzicht van de traditionele en folkloristische feesten per seizoen. De agenda met de precieze data van elk evenement is beschikbaar bij het Maison du Tourisme van het Land van de Bronnen en de onthaalcentra die u op de achterzijde van deze gids terugvindt.
Wacht niet langer en kom met ons kennismaken!
www.pays-des-sources.be
ACTIVITEITEN
F
olklore
Tr a d i t i e s WINTER
Inhoudsopgave
Van de avondbijeenkomsten tot de carnavals Sinterklaas De ‘pékèt’ van Theux Kerstmis, Driekoningen, ‘les Hèyes’ - Circuit van de Kerststallen in de wijk Vieux-Spa - Les hèyes Feest van de Kool van Jalhay Carnavals, Laetare, Mathy Loxhet, Grote Vreugdevuren - Carnaval van Ster-Francorchamps - Carnavals van Jalhay en Herbiester - Carnavals van Trois-Ponts en Basse-Bodeux - Optochten van Sart en Tiège - Laetare van Stavelot - De Grote Vreugdevuren - De Begrafenis van Mathy Loxhet
6 6 7 7 7 8
9 9 10 11 11 12 13 13
LENTE
De tijd van de liefde Paaseieren rapen De Meinacht De Kool van Mei Zegening van het Bos
14 15 15 15
ZOMER
De tijd van de dorpsfeesten
Lampionbal in Theux Feest van het Rund in Jalhay Feest van de Oude Beroepen in Sart Feest van de Coucou in Polleur Dorpsfeest van 25 juli in Saint-Jacques Middeleeuws volksfeest van Franchimont - Mars van de 600 Franchimontezen Feest van de Vogelverschrikker in Surister Zomercarnaval in Coo Het dorpsfeest van St-Fiacre in La Reid Feest van de Pannenkoek
16 17 17 18 18 19 19 20 21 21 21
HERFST
De tijd van de ‘cuit’nées’ en de ‘sizes wallonnes’ Sainte-Cécile Saint-Hubert Halloween Notenfeest
22 22 23 23
DECEMBER
DECEMBER – JANUARI
Van de tijd van de avondbijeenkomsten tot de carnavals
In vroegere tijden was de barre winter in de Ardennen de tijd van de ‘veillées’ (avondsamenkomsten) die eindigden en een hoogtepunt bereikten met de kerstviering. Nadien kwam de tijd van de carnavals, die een prelude vormde op de nakende lente. Vandaag zijn deze tradities levendiger dan ooit.
Kerstmis, Driekoningen, Les Hèyes In de steden en dorpen van het Land van de Bronnen is de winterzonnewende, gevolgd door de kerstfeesten, een van de meest representatieve voorbeelden van de oude tradities. Het zijn in de eerste plaats decoratieve tradities, die de overwinning van het ‘licht’ illustreren met verlichting en versiering. Sinds de 19e eeuw staat de kerstboom daarbij centraal. Het zijn ook religieuze tradities met uitbeeldingen van de geboorte van Christus en middernachtmissen. De muzikale toets wordt verzorgd tijdens de avondsamenkomsten waarbij koren de oude Waalse tradities weer tot leven brengen. Het zijn ten slotte ook culinaire tradities met de klassieke ‘cochonnailles’ (bloedworsten) en desserts (gebak met figuurtjes, kerststronken, marsepein…). Tijdens deze periode en dankzij initiatieven van de lokale overheid en ook veel particulieren, is het hele Land van de Bronnen verlicht en geanimeerd. Wij willen vooral uw aandacht vestigen op de verlichtingen in de stad Spa en de abdij van Stavelot.
Circuit van de kerststallen in de wijk Vieux-Spa Tijdens deze periode kunt u in de wijk Vieux-Spa een kerststallencircuit volgen. Het parcours leidt van kleine lieftallige kribbetjes voor het venster van een privéwoning tot levensgrote stallen die het wijkcomité opstelt. Onderweg krijgt u er nog wat straatspektakel bovenop: in een levende kerststal wordt het verhaal van de Geboorte gebracht met hedendaagse en guitige scènes.
Sint-Niklaas Sint-Niklaas is een historisch personage. Rond het jaar 270 was hij bisschop in Lycië, in het huidige Turkije. Hij werd patroonheilige van de scholieren en de slagers. Zijn feest valt op 6 december en dan wordt hij traditioneel vergezeld van een ezel en Zwarte Piet (Père Fouettard in Wallonië). Hij is te zien bij tal van kinderfeesten in alle steden en dorpen van het Land van de Bronnen.
Les hèyes Andere gewoonte: na Kerstmis of Driekoningen trekken de kinderen de straat op en bezoeken de inwoners van wijken en dorpen. Ze zingen er Waalse liedjes en worden beloond met snoepgoed. Dat zijn de zogenaamde ‘Hèyes’. Deze traditie wordt geacht de inwoners voorspoed en geluk te brengen.
De ‘pékèt’ van Theux In het Waals betekent het woord ‘pékèt’ jeneverstruik maar ook de alcoholische drank die gemaakt wordt op basis van de jeneverbessen. In Theux, waar men wat graag feest viert, is het feest van de ‘pékèt flambé’ een niet te missen evenement. Vergeet niet: de pékèt is een hartverwarmend drankje! 6
7
FEBRUARI - MAART
FEBRUARI - MAART
Het Feest van de Kool in Jalhay Sinds het begin van de jaren 1980 viert men in Jalhay, aan de voet van de Venen, het feest van de Kool (Fête du Chou). Deze bekende groene groente wordt met veel zorg en volgens een goed bewaard geheim gekweekt. Kool wordt bereid in een stoofpotje en men kan het gerecht proeven in de ‘Salle de la Jeunesse’ en de restaurants van het dorp. Het seizoensgerecht wordt gepromoot door het gastronomische broederschap ‘Les Amis du Chou de Jalhay’ en heeft de eigenschap om voor animo te zorgen rond de tafels. Van zodra de gasten een muzieknoot horen, klimmen ze op de tafels of zetten ze zich aan het dansen. Het duurt dan ook niet lang of het feest vergaat in ronde- of slingerdansen.
Carnavals, Laetare, Mathy Loxhet, de Grote Vreugdevuren Het Land van de Bronnen ontsnapt niet aan de carnavalsrituelen die overal in Europa het einde van de winter vieren. De periode duurt ongeveer twee maanden en omvat de eigenlijke carnavaldagen, de nachtelijke vreugdevuren (les grand feux) in de dorpen en het zogenaamde Laetare of halfvastencarnaval. Verkleedpartijen, intriges, stoeten, slingerdansen en gemaskerde bals zorgen voor gekte in steden en dorpen.
Carnaval van Ster-Francorchamps Elk jaar houden de kinderen van Ster-Francorchamps een stukje van het immateriële erfgoed van het Land van de Bronnen in ere door een oude traditie verder te zetten. Het is de zogenaamde zoektocht van Vastenavond. De kinderen gaan het dorp rond, kloppen op de deuren en zingen daar enkele Waalse liedjes. Daarmee smeken ze bescherming af voor de bewoners en in ruil krijgen ze meel om de ‘groumote’ te bakken (een dikke pannenkoek). De lekkernij wordt nadien gemeenschappelijk opgegeten in de gemeentezaal, net voor de zogenaamde ‘rôles’ (een satirische revue rond de belangrijkste gebeurtenissen van het afgelopen jaar) en de dans van de jeugd. De volgende zondag ziet iedereen elkaar terug voor het vreugdevuur: ‘le grand fouwâr’. 8
9
FEBRUARI - MAART
FEBRUARI – MAART – APRIL
Carnavals van Trois-Ponts en Basse-Bodeux De ‘BU’ is een moderne folkloristische groep die werd opgericht in 1996 en die gebaseerd is op een actueel thema: recyclage. De deelnemers profiteren van het carnaval om tekeer te gaan tegen mensen die lege blikjes langs de weg gooien. Hun kostuum bestaat uit ongeveer 500 (lege) blikjes. Hun hoofddeksel, samengesteld met restjes wol, stelt de oude Ardense pulls voor. Hun maquillage toont de kleuren van hun dorp Basse-Bodeux en hun halsdoek komt net zoals hun klompen uit de verre Ardense geschiedenis. Het kostuum is beschermd en enkel de BU hebben het recht om het te dragen tijdens de carnavals van Trois-Ponts en Basse-Bodeux, die een mengeling zijn van traditie en actualiteit.
Carnavals van Jalhay en Herbiester Al meer dan 50 jaar kent Jalhay een uitzonderlijke toeloop op de zondag die volgt op Aswoensdag. Toeristen en dorpsbewoners gaan dan kijken naar de optocht van de twee carnavalsverenigingen: de ‘Bœufs’ (runderen) van Jalhay en de ‘Sangliers’ (everzwijnen) van Herbiester. Maanden op voorhand is de jeugd van de twee dorpen druk in de weer om de praalwagens, die versierd zijn met papieren rozen, klaar te maken. Deze voorbereidingen zijn verre van banaal want de twee groepen zijn echte rivalen en elke groep wil zich creatiever tonen dan zijn concurrent. Dit grote feest is tevens een gelegenheid om te spotten met de stommiteiten van dorpspersonages. De twee stoeten worden altijd voorafgegaan door dezelfde personages: een tamboermajoor en zes lansiers. Het is een typisch Waals carnaval met honderden deelnemers en muzikanten.
De optochten van Sart en Tiège
10
Carnaval is een echt instituut in Sart-lez-Spa en in Tiège. Tijdens Vastenavond en de voorafgaande dagen worden de straten van de twee gemeenten beheerst door zwarte en witte domino’s. Maar het is slechts op de 4e zondag van de Vasten dat de feestelijkheden hun hoogtepunt bereiken. Het is dan dat de twee gemeenten elkaar de loef proberen afsteken met hun carnavalsoptocht. Dat gebeurt al sinds 1660! Al van ‘s ochtends staan de praalwagens, versierd met duizenden bloemen in zijdepapier, in de straten van de twee gemeenten. In de vroege namiddag trekt elke stoet, gegidst door de traditionele kostuums van ‘le Courrier’ en ‘la Bergère’, naar het andere (naburige) dorp! In totaal zetten zich meer dan 900 deelnemers en muzikanten in beweging en maken zich klaar voor een grote confettiveldslag. Het hoge folkloristische niveau van dit evenement wordt nog 11 versterkt door de aanwezigheid van paardenspannen.
FEBRUARI – MAART
De Grote Vreugdevuren Tijdens deze periode van het jaar ziet men zowat overal in de dorpen van de streek Grote Vreugdevuren (in Creppe,Winamplanche, Nivezé, La Gleize, Francorchamps, Parfondruy, Beaumont enz.). Het zijn zeer oude zuiveringsrituelen (de brandstapel wordt gevormd door afval dat verzameld werd tijdens het schoonmaken van het dorp) en tegelijk ook vruchtbaarheidsrituelen (het aansteken van het vuur wordt toevertrouwd aan het laatst gehuwde koppel).
De beg rafenis van MathyLoxhet in Spa
Laetare van Stavelot Dit meer dan 500 jaar oude evenement is een van de belangrijkste van het Land van de Bronnen. Met zijn Blancs-Moussis (typisch gekostumeerde carnavalsvierders), zijn tientallen carnavalsgroepen en zijn harmonieën, verdient Stavelot de naam van ‘Hoofdstad van de Laetare’, dat het Hoge Commissariaat voor Toerisme 50 jaar geleden heeft toegekend. Gedurende drie dagen verdrinken ongeveer 3000 deelnemers de stad in golven van confetti en zetten een van de oudste Waalse carnavalstradities verder: het uitdelen van brood en het ophangen van satirische affiches.
12
Dit evenement laat een begrafenis zien, gevolgd door een Groot Vreugdevuur. De deelnemers aan de optocht dragen rouwkledij om het been van de ham te begraven die men heeft opgegeten tijdens het carnaval. Deze traditie verzamelt de gemeenschap die deelneemt aan een ritueel met een ‘hergeboorte’ en een satirisch ritueel: de rapwèt’roûle (de verklikking) waarbij men de draak steekt met sommige inwoners en de lokale autoriteiten.
13
MAART - APRIL
MEI - JUNI
De tijd van de liefde Met de terugkeer van het ‘licht’ en het ontwaken van de natuur, dacht men in de Ardennen niet alleen aan het komende werk op de velden maar ook aan de liefde. Het was in de lente dat de huwelijken werden gevierd die beklonken waren tijdens de winterse avonden en die bezegeld waren met de ‘Nuit de Mai’ (Meinacht).
Paaseieren rapen Het paasfeest is de prelude voor het ontwaken van de natuur. De traditie om bij deze gelegenheid beschilderde en bewerkte paaseieren te schenken, dateert van voor het christendom, dat deze gewoonte overnam in de 4e eeuw. Tijdens de vasten was het eten van eieren verboden. Op het einde van de vasten beschikte men dus over een reserve die men kon uitdelen. Rond Pasen bulken de uitstalramen van de banketbakkers in het Land van de Bronnen van eieren, konijnen en klokken in chocolade. De klokken spelen een rol in de ‘jacht op paaseieren’ die op veel plaatsen wordt georganiseerd voor de kinderen. De legende verhaalt dat de klokken zich in Rome verzamelen van Zwarte donderdag tot Stille zaterdag en dat ze bij hun terugkeer lekkernijen uitstrooien in parken en tuinen waar dan de ‘jacht’ op de paaseieren kan beginnen.
14
De Meinacht Mei is de maand van de liefdesrituelen en daarvan getuigt de gewoonte om in de nacht van 30 april op 1 mei (de ‘Nuit de Mai’) een met linten versierde boom te planten voor het huis van de jonge meisjes. In Stavelot wordt dit gebruik gevierd sinds 1860. Harmonieën en koren doorkruisen de stad en de omliggende dorpen en brengen liefdesliedjes. Een 18e-eeuwse legende wil dat koppels die hun handen samen onderdompelen in het water van de fontein op de GrandPlace, een gelukkig jaar zullen beleven. Ook die traditie hoort bij de lenterituelen. In de wijk Vieux-Spa planten de jongens kleine boompjes voor de deur van bepaalde woningen. Deze ‘mais’ signaleren dat er een huwbaar meisje woont en getuigt van de achting die de juffrouw in kwestie geniet in de wijk.
De Kool van mei Voor de komst van de alomtegenwoordige barbecue op onze lokale feesten, kwam de bevolking traditioneel bijeen voor een maaltijd rond dit populaire recept. In de wijk Vieux-Spa bestaat nog steeds de gewoonte om in mei een stoofpotje van kool en worst te eten. In deze periode is de groene kool heel lekker. Bovendien is het een voedzaam en goedkoop product.
Zegening van het Woud Deze religieuze viering in openlucht getuigt van het vroegere diepe geloof in de Ardennen. Jachthoorns begeleiden de zegening van het bos en de paarden. Het evenement vindt plaats in de uitzonderlijke omgeving van het amfitheater van de Bron van Géronstère.
15
JULI - AUGUSTUS
JULI - AUGUSTUS
De tijd van de kermissen Na het maaien en de oogst werd vroeger in elk Ardens dorp een groot feest gehouden, waarbij kermisattracties en een boerenmarkt werden opgevrolijkt door spelen, muziek en dans. In Stavelot laat de folkloristische dansvereniging ‘Réveil Ardennais’ om de twee jaar de oude gewoontes herleven. Gekleed in traditionele kledij, worden dansen zoals ‘maclottes’ en‘quadrilles’ opgevoerd, precies zoals vroeger. Tegelijk kunnen bezoekers de spelletjes van vroeger ontdekken.
Lampionbal in Theux Met dit bal uit ‘de goede oude tijd’ zorgt het team van ‘Manifestations et Folklore’ van de toeristische dienst Theux voor een sympathieke en feestelijke sfeer op de Place de l’Eglise van Theux. Een hapje eten, muziek en dans zijn er verenigd in een dorpssfeer die wordt versterkt door het warme licht van de veelkleurige lampions. Het feest wordt elk jaar georganiseerd, samen met de kermis van Theux, op de tweede zaterdag van juni.
16
Feest van het Rund in Jalhay Dit feest heeft rechtstreeks te maken met de rivaliteit tussen de inwoners van de dorpen Jalhay en Herbiester (bijgenaamd de Boeufs of de Runderen en de Sangliers of de Everzwijnen). Het Feest van het Rund is een niet te missen evenement in Jalhay. De ongeveer 800 gasten ‘consumeren’ twee volledige runderen die worden gebraden op een reuzenspit. Honderd vrijwilligers zorgen ervoor dat alles gesmeerd verloopt tijdens dit gezellige evenement.
Feest van de Oude Beroepen in Sart ‘Nos r’prindans rècène’ (wij vinden onze ‘roots’ terug) Het Feest van de Oude Beroepen in het dorp Sart (Jalhay) evoqueert het plattelandsleven uit het begin van de 20e eeuw in een dorp dat vlakbij de Hoge Venen ligt. Landbouwer, houthakker, smid, spijkerverkoper, naaister, schrijnwerker, kolenhandelaar… tientallen beroepen worden uitgebeeld en uitgelegd. Dit feest is geen markt en ook geen kermis. Het spruit voort uit een pedagogisch project dat authenticiteit wil brengen en alle deelnemers zijn onbezoldigde vrijwilligers. De aanwezige ambachtslui, gekleed in traditionele kledij, engageren zich om hun beroepskennis te tonen en uit te leggen aan de bezoekers. Toch is het ook een feest, met muziek en gelegenheid om een hapje te eten. Zowel voor bezoekers als voor deelnemers laat dit feest onvergetelijke herinneringen na.
17
JULI – AUGUSTUS
JULI – AUGUSTUS
Middeleeuws volksfeest van Franchimont Het gaat hier om een reconstructie van het middeleeuwse leven op de burcht van Franchimont, een magische plaats. Middeleeuwse ambachtslui, vertellers, magiërs, kroegbazen, boeren, berentemmers, geuzen en dorstige monniken zorgen voor een pittoresk decor. Twee dagen lang wordt de burcht opnieuw ondergedompeld in de middeleeuwse sfeer. Bezoekers worden onthaald met verschillende animaties (marionetten, straatspektakel, middeleeuwse gevechten, vaandeldragers, spektakel met een beer, minstrelen, dansers, optochten…). En uiteraard wordt er gezorgd voor een natje en een droogje. Het derde weekend van augustus in alle onpare jaren.
Het Feest van de Coucou in Polleur Aan de ene kant is er de legende van ‘Het Beest van Staneux’, die verhaalt over een monster dat leefde in de bossen van Staneux en zich voedde met mensenvlees. Op zekere dag werd het beest gedood door de dorpelingen. Aan de andere kant is er de oude gewoonte om inwoners die zich schuldig maakten aan ‘huishoudelijke onenigheden’ in de rivier te gooien. Het huidige feest combineert de twee. Er is de jacht op ‘la mâle biesse’ (het slechte beest) en de straf die een van de jagers wordt opgelegd omdat hij het bed van zijn geliefde verkoos boven de jacht. De laatst gehuwde van het jaar wordt dus zonder pardon van op de oude brug in de rivier la Hoëgne gegooid nadat de bevolking, gekleed in historische kledij, vooraf de huwelijksceremonie heeft bijgewoond. Nadien is er een smulpartij en een bal voor deelnemers en bezoekers.
Mars van de 600 Franchimontezen Ter herdenking van het offer en de moed van de 600 Franchimontezen die optrokken naar Luik om Theux te bevrijden, organiseren de inwoners van het dorp een mars over een route van 35 km die Theux met Luik verbindt. Dit grote moment is altijd gehuld in een gezellige en feestelijke sfeer. Bij de aankomst, na het beklimmen van de eindeloze trap van de Montagne de Bueren, met de fakkel in de hand, gaan de deelnemers een hapje eten in la Cour Saint-Bar.
Dorpsfeest van 25 juli in Saint-Jacques
18
Het feest van Saint-Jacques vindt telkens plaats op 25 juli in het gehucht Saint-Jacques, dat deel uitmaakt van de gemeente Trois-Ponts. Het gehucht, dat zich langs de bedevaartsweg naar Santiago de Compostela bevindt, is al zeer oud. De oudste sporen van een eerste kerk dateren uit de 7e eeuw. Het dorpsfeest heeft al meer dan 500 keer plaatsgevonden en het is een van de meest traditionele van het Land van de Bronnen. Het evenement wordt verlevendigd door de aanwezigheid van ambachtslui en begint altijd met een mis waarbij de patroonheilige wordt aangeroepen tegen de angst
19
JULI – AUGUSTUS
AUGUSTUS – SEPTEMBER
Feest van de Vogelverschrikker in Surister
Zomercarnaval in Coo
Surister ligt langs de weg van Tiège naar Jalhay. Het is een ogenschijnlijk rustig dorp, maar levensvreugde en zin in feesten zijn er geen ijdele woorden. In het jaar 2000 ontstond de gedachte om het dorp op te vrolijken met een gezelschap van vogelverschrikkers, de ene al kleurrijker en origineler dan de andere. Dat heeft geleid tot een feest dat is uitgegroeid tot een hoogtepunt in het dorp. Voertuigen die vroeger achteloos door het dorp reden, vertragen nu speciaal om de creaties van de dorpelingen te bekijken. Om de verbeelding van de deelnemers levendig te houden, wordt elk jaar gekozen voor een ander thema. Iedereen zet dan zijn beste beentje voor om de mooiste vogelverschrikker te maken en die in de tuin te plaatsen. De poppen zijn gemaakt met stukjes koord, hooi, oude kleren… Ze vergen geen investering, enkel creativiteit en humor. En dat lukt aardig. De eerste dag van het festival is een feestelijke dag. Door het dorp rijdt een treintje langs alle vogelverschrikkers en rond de gemeentezaal wordt een barbecue georganiseerd, samen met verschillende animaties.
In de unieke omgeving van de Waterval van Coo vindt elk jaar een carnaval plaats met enkele van de meest dynamische folkloristische gezelschappen en harmonieën van de streek van Stavelot. Het evenement wordt bijzonder gewaardeerd door de bezoekers van het vlakbij gelegen attractiepark Plopsa Coo.
Het dorpsfeest van Saint-Fiacre in La Reid St-Fiacre was een Ierse monnik en werd de patroonheilige van de tuiniers. Hij wordt al zeker sinds de 10e eeuw gevierd. Om hem te eren brengt La Reid groentemannen, tuiniers, verkopers van curiosa, ambachtslui, muzikanten en marionettenspelers bijeen. Het is ook een religieus feest, met een mis, zegening van de kinderen en een optocht met de reus Bihin. Dat is een historisch personage dat echt bestaan heeft en een legende werd in de streek van Verviers. En dan is er nog de befaamde wedstrijd van ‘Madame Courgette’…
Feest van de Pannenkoek Het idee om een Pannenkoekenfeest (een ‘Fête de la Crêpe’) te organiseren in… Creppe, werd geboren in 1986. Het ging er vooral om een vrolijk en feestelijk evenement tot stand te brengen die de geest van het gehucht moest uitstralen. De geestdrift van de inwoners heeft geleid tot een hele rist animaties: tochten met een paardenspan, een wedstrijd pannenkoeken opgooien, een wedstrijd voor de grootste pannenkoekeneter en een verkiezing van Miss Pannenkoek. Om kandidaat te kunnen zijn, moeten de meisjes een kous verstellen, een koe melken en een goede ‘lawèt’ maken (pannenkoekendeeg). Het feest werd bovendien ook een herdenking, na de oprichting in 1989 van de ‘Volontaires creppelains’. Deze groep herinnert aan de 17 jongelui van het dorp die deelnamen aan de Luikse Revolutie (1789). Het Feest van de Pannenkoek herinnert zo om de twee jaar aan de goede luim en de tradities van de Ardennen, wat inwoners en bezoekers best waarderen.
20
21
OKTOBER – NOVEMBER
De tijd van de ‘cuit’nées’ en de ‘sizes wallonnes’ Het begin van de herfst is de periode waarin de aardappelen worden gerooid. Het is ook de tijd van de ‘cuit’nées’, de maaltijden die bestaan uit aardappelen die gegaard zijn onder as en die samen met haring worden opgediend. Het Waals is in onze streek nog veel te horen, vooral in de dorpen. Het weerklinkt tijdens verschillende traditionele evenementen zoals de Meinacht, de kerstliederen, de carnavalsatires… Litteraire verenigingen, cabaretopvoeringen en tal van theatergezelschappen profiteren van de sîzes (avonden) in de herfst om spektakels te brengen in het oude dialect. Dit stukje Waalse cultuur uit zich ook in de namen van plaatsen en straten.
Sainte-Cécile Sint Cécile is de beschermheilige van de muzikanten, zangers, componisten en dichters. Ter gelegenheid van haar feest worden elk jaar concerten georganiseerd in verschillende gemeenten. Fanfares, harmonieën en koren zetten in het Land van de Bronnen de traditie verder van de gezelligheid rond muziek.
Saint-Hubert Sint Hubert, geboren in het midden van de 7e eeuw, is de patroonheilige van de jagers. Zijn feest wordt elk jaar gevierd op 3 november. Bij die gelegenheid vinden tal van evenementen plaats in het Land van de Bronnen. In Theux wordt een markt gehouden (met dik honderd handelaren), worden de dieren gezegend en wordt een mis opgedragen met deelname van hoornblazers. In het dorp Hockai vindt een gelijkaardig ceremonieel plaats, gevolgd door een optocht naar het monument voor de mensen die verdwenen zijn in de bossen. In Wanne, op het grondgebied van de gemeente Trois-Ponts, worden de dieren gezegend op deze feestdag.
22
OKTOBER – NOVEMBER
Halloween Een evenement dat teruggekeerd is uit de Verenigde Staten, nadat Ierse en Schotse immigranten het er in de 19e eeuw hadden ingevoerd. Halloween is ontstaan uit een oud heidens feest dat al bestond bij Kelten en Galliërs. In het begin van november vierden zij de komst van de donkere jaarhelft, met rituelen die de levenden in contact moesten brengen met de wereld van de doden. In zijn hedendaagse versie is Halloween vooral een kinderfeest. Zij betreden een fabelachtige wereld met pompoenen die omgevormd zijn tot lantaarns, skeletkostuums, monsters en spoken. Deur aan deur gaan ze snoep opvragen in ruil voor welwillendheid. Volgens de legende hebben ze die avond immers de macht van de heksen en kunnen ze een vervloeking uitspreken! Halloween wordt onder meer gevierd in Spa en Trois-Ponts, op het einde van oktober.
Notenfeest De herfst is de periode waarin talloze jaarmarkten plaatsvinden. Sommige zijn eeuwenoud. Het Notenfeest in Spa verwijst naar de notenoogst. Dit droge fruit kende in het begin van de 20e eeuw veel succes. De jaarmarkt was voor de huisvrouwen een belangrijk moment omdat ze minder courante producten konden kopen bij ambulante handelaren. Tijdens dit feest wordt een loterij georganiseerd, koopt men lekkernijen en eet men wafels.
23
FOLKLORE TRADITIES Inlichtingen:
Huis van Toerisme van het Land van de Bronnen Place Royale, 41 4900 SPA Tel 087 79 53 53 - Fax 087 79 53 54
[email protected] www.pays-des-sources.be
Dienst voor Toerisme van Jalhay-Sart Place du Marché, 242 4845 JALHAY-SART Tel. 087 47 47 37 - Fax 087 77 65 26
[email protected] www.tourismejalhaysart.be
Dienst voor Toerisme van Spa Place Royale, 41 4900 SPA Tel. 087 79 53 53 - Fax 087 79 53 54
[email protected] - www.spatourisme.be
Dienst voor Toerisme van Stavelot Onthaal: Galerie vitrée de l’Abbaye de Stavelot Postadres: Place Saint-Remacle, 32 4970 STAVELOT
Tel. 080 86 27 06 - Fax 080 68 56 09
[email protected] www.stavelot.be/tourisme
VVV van Coo Petit Coo 4970 STAVELOT Tel. + Fax 080 68 46 39 (en saison)
[email protected] - www.stavelot.be/tourisme
Koninklijke VVV van Francorchamps Rue E. Goedert, 1 4970 FRANCORCHAMPS Tel. + Fax 087 27 04 74
[email protected] - www.francorchamps.org
Koninklijke VVV van Theux Rue du Pont, 5 4910 THEUX Tél. + Fax 087 53 14 18
[email protected] - www.sitheux.be
VVV van La Reid Place du Marais, 1 4910 LA REID Tel. 087 26 66 86
[email protected] - www.lareid.be
Koninklijke VVV van Trois-Ponts Place Communale, 1 4980 TROIS-PONTS Tel. 080 68 40 45 - Fax 080 68 52 68
[email protected] - www.troisponts-tourisme.be
