Beleidsnotitie exit strategie en eigendom van de milieustraat gemeente Heemstede
Van
De Jonge Milieu Advies, JMA
Aan
Gemeente Heemstede, Ruud van Schaik
Datum
14 mei 2013
Betreft
Beleidsnotitie exitstrategie, eigendom milieustraat
Aanleiding en vraagstelling Gemeente Heemstede is voor de huishoudelijke afvalinzameling en –verwerking en de exploitatie en het beheer van de milieustraat contractueel gebonden aan de Meerlanden afvalinzameling en reiniging B.V., onderdeel van de Meerlanden Holding N.V. (in het kort de Meerlanden). Het contract (de dienstverleningsovereenkomst) is conform het collegebesluit van 5 juni 2012 voor drie jaar afgesloten met een verlengingsoptie van twee jaar, ingaande per 1 januari 2013. In het genoemde collegebesluit is op advies van de Commissie Ruimte de opdracht opgenomen om een exitstrategie op te stellen. Deze dient gebaseerd te worden op een onderzoek naar de waarde van de aandelen en het aandeelhouderschap en de mogelijkheden voor het terugkrijgen van het eigendom van de milieustraat. De gedachte hierachter is dat de gemeente na afloop van de nieuwe dienstverleningsovereenkomst (DVO) eind 2015, of na verlenging eind 2017, het contract niet hoeft te verlengen en vrij is de markt op te gaan. De situatie met het aandeelhouderschap en de milieustraat (die nu eigendom is van de Meerlanden) staat dit mogelijk in de weg. De gemeente wil dus graag weten welke strategie zij kan volgen om eind 2015 of 2017 daadwerkelijk een vrije keuze te hebben. Deze vraag is complex omdat hierbij verschillende belangen spelen zoals die van het afvalbeheer (een zo laag mogelijk afvalstoffenheffing tegen optimale dienstverlening en milieurendement), de gemeente (als aandeelhouder van de Meerlanden) en de intergemeentelijke relaties (als medeaandeelhouders van de Meerlanden en gebruikers van de milieustraat). In deze notitie zal eerst een goede beschrijving van de situatie worden gegeven. Vervolgens zal worden ingegaan op de mogelijkheden van een exitstrategie, mede in relatie tot het eigendom van de milieustraat, en de aandachtspunten die hierbij van belang zijn. Tot slot zullen scenario’s met voor- en nadelen worden gepresenteerd, zal er een antwoord worden gegeven op de door de gemeente gestelde vragen en wordt er een algemene aanbeveling gedaan.
Aandeelhouder van de Meerlanden Gemeente Heemstede is sinds 1 juli 2001 aandeelhouder van de Meerlanden. De gemeente heeft destijds 25.999 gewone aandelen en 1 prioriteitsaandeel1 in de Meerlanden verworven. In ruil daarvoor heeft de gemeente haar vermogensbestanddelen van de toenmalige afdeling Reiniging en Vervoer, inclusief de gemeentewerf aan de Cruquiusweg (ca. 8.666 m2), overgedragen aan de Meerlanden. De transactie is volgens de waardering van 30 juni 2001 weergegeven in tabel 1.
1
De hoeveelheid aandelen is gebaseerd op het aantal inwoners van de gemeente destijds. 1
Tabel 1 Overdracht van activa in ruil voor aandelen van de Meerlanden (bron: archief dossier 109) Betreft
Omschrijving
Waarde
Aandelen
25.999 gewone aandelen en 1 prioriteitsaandeel
€ 1.518.920
Waarde 46 € tegen een koers van 127% (58,42 €/aandeel) Inbreng grond
Perceel grond aan de Cruquiesweg, 8.666 m2 tegen marktwaarde, NLG 200/m2 (= ca. 91 €/m2)
Inbreng opstallen
Opstallen:KCA depot, afvalsorteereiland, olie/benzinescheider
Cruquiesweg
was-plaats, zand- en zoutloods met overkapping en hekwerk en
NLG 1.733.200 (€ 786.492) NLG 664.180 (€ 301.392)
kadaverhok. Inbreng overige
Rolemmers e.d., opstallen en rollend materieel, liquide middelen
NLG 950.120 (€ 431.146)
Totaal inbreng
Waarde per 30 juni 2001
NLG 3.347.500 (ca. € 1.518.920)
Huidige situatie aandeelhouderschap de Meerlanden Achtereenvolgens wordt hier ingegaan op de verdeling van aandelen over de aandeelhouders, de statuten en de waarde van de aandelen in de Meerlanden. Aandeelhouders De situatie is als volgt: Tabel 2. Aandeelhouders de Meerlanden (jaarverslag de Meerlanden 2011)
2
Het huidige aantal aandelen van de gemeente Heemstede is 24.580, waarvan één prioriteitsaandeel. Bij de toetreding van de gemeente Lisse op 1 juli 2009 heeft de gemeente Heemstede 1.420 aandelen verkocht aan de gemeente Lisse. Bij de toetreding van de gemeente Hillegom in 2011 heeft de gemeente Heemstede (brief van 9 juni 2011, kenmerk 526441) aangegeven niet bereid te zijn tot verkoop van aandelen. De reden hiervoor was drieledig: 1) onduidelijk beleid bij de Meerlanden omtrent uittreden en toetreden tot de Meerlanden; 2) gebrek aan communicatie en afstemming omtrent deze toetreding en de condities waaronder deze heeft plaatsgevonden in de aandeelhoudervergadering; 3) verwatering van de aandelenpositie van Heemstede. Op de achtergrond speelden daarbij de volgende aandachtspunten: 1) het creëren van duidelijkheid omtrent in het verleden gemaakte afspraken met betrekking tot toetreding; welke afspraken zijn er nu daadwerkelijk in het verleden gemaakt met betrekking tot toetreding? 2) welke verwachtingen zijn gewekt richting Bloemendaal? 3) wat gaat Aalsmeer doen in de nieuwe situatie ten aanzien van de intensieve samenwerking met Amstelveen en het feit dat Amstelveen een eigen afvalverwerkingsbedrijf heeft? 4) verdere ontwikkelingen ten aanzien van de prioriteitsaandelen? 5) richting en structuur die de NV opgaat. Meerlanden Holding NV Statuten De recentste versie van de Statuten van de Meerlanden dateert van 27 april 2011. De in het kader van deze beleidsnotitie belangrijke artikelen betreffen die over het aanbieden van aandelen en de zeggenschap. Het betreft respectievelijk de artikelen 12 t/m 20 en 30 t/m 32. Indien gemeente Heemstede afstand wil doen van haar aandelen is zij gebonden aan het bepaalde in de artikelen 12 t/m 18 voor de gewone aandelen en artikel 19 en 20 voor de prioriteitsaandelen. Van belang hierbij is een blokkeringsregeling. Dit houdt in dat de gemeente Heemstede de aandelen eerst aan de medeaandeelhouders dient aan te bieden. Willen deze de aandelen niet overnemen dan zijn ze vrij verhandelbaar (uitsluitend aan publieke instellingen). Het te koop aanbieden start met het mededelen hiervan aan de directie (art. 13). Vervolgens dient er een waardebepaling plaats te vinden door een onafhankelijke deskundige etc. De Meerlanden is bevoegd ook zelf de aandelen in te kopen. Inzake de zeggenschap worden volgens art.30 besluiten in een Algemene vergadering van aandeelhouders bij volstrekte meerderheid genomen, waarbij ieder aandeel recht geeft op één stem. De gemeente Heemstede heeft een groot aandeel hierin (13,4%), maar zoals uit tabel 2 blijkt heeft de gemeente Haarlemmermeer alleen al de meerderheid. In art. 23.5 worden de zaken benoemd waarover de prioriteit beslissingen neemt. Het betreft onder meer het nemen of afstoten van activiteiten en deelnemingen. De zeggenschap is hier in handen van de houders van prioriteitsaandelen, waarbij voor bepaalde besluiten een meerderheid van 2/3e is vereist in een vergadering waarin minimaal 2/3e van de prioriteitsaandelen vertegenwoordigd zijn 3
(art.32.2). Bij bijzonder belangrijke beslissingen zijn de houders van prioriteitsaandelen dus gelijkwaardig, en is de zeggenschap van de gemeente 1/7e (14,3%). Daarnaast heeft de gemeente invloed op de benoeming van commissarissen. De gemeente Heemstede heeft volgens het bepaalde in art. 21.3 samen met de andere houders van gewone aandelen (uitgezonderd de gemeente Haarlemmermeer) de bevoegdheid om twee commissarissen voor te dragen. De gemeente Haarlemmermeer mag er één voordragen. De commissarissen houden toezicht op het bestuur van de Meerlanden, mede in belang van de aandeelhouders. Art. 23 betreft de bevoegdheden van de directie. De zeggenschap van aandeelhouders en die van commissarissen is met name in de art. 23.7, 23.8 en 23.9 geregeld. Waarde van de Meerlanden De waarde van de Meerlanden Holding N.V. is af te leiden uit het jaarverslag. In bijlage 1 is een uittreksel opgenomen inzake de kerngegevens van de afgelopen jaren. Het bedrijf blijkt geconsolideerd een omzet van ca. € 54 mln. met een bedrijfsresultaat na belastingen van ca. € 2,1 mln. in 2011 behaald te hebben. In de afgelopen jaren heeft de Meerlanden dividend uitgekeerd aan de aandeelhouders. Het dividend bedraagt de laatste jaren gemiddeld € 4,50 per aandeel (ca. € 110.000 per jaar voor de gemeente Heemstede) en bedraagt ca. 40% van het bedrijfsresultaat na belastingen. Jaarlijks wordt ca. € 7 per aandeel toegevoegd aan het eigen vermogen in het bedrijf. Bij een goede bedrijfsvoering neemt de waarde van de aandelen dus jaarlijks toe en kan deze op enig moment verzilverd worden door activiteiten of bedrijfsonderdelen (van de publieke of private sector) te verkopen (privatiseren) en vervolgens de opbrengst hiervan als dividend uit te keren. De beslissingsbevoegdheid daartoe ligt ook bij de aandeelhouders. De waarde per aandeel op basis van het eigen vermogen bedraagt op dit moment ca. € 101, zie bijlage 1. Ten opzicht van het instappen in 2001 is de waarde bijna verdubbeld. De waarde bedroeg toen € 58 (tabel 1). Het rendement van de afgelopen jaren (2001-2011) op het aandeel is daarmee gemiddeld 6% geweest, gemeten naar de balanswaarde (intrinsieke waarde). De feitelijke waarde kan hoger of lager zijn, afhankelijk van onder meer de (her)waardering van activa en de verwachtingen ten aanzien van winstgevendheid voor de komende jaren. Hierbij is het van belang dat de Meerlanden ook bedrijfsmatig actief is. Blijkens het meerjarenperspectief komen de resultaten hiervan onder druk te staan de komende jaren. Het is niet duidelijk hoe dit zal gaan doorwerken in het bedrijfsresultaat, maar de gemeenten hebben daar middels hun zeggenschap over de onderneming ook zelf een belangrijke stem in (bijvoorbeeld bij een besluit over reorganisatie van de Meerlanden in een publiek en privaat bedrijfsonderdeel). Samenvattend is de waarde van de aandelen in de Meerlanden op basis van het eigen vermogen nu bijna € 2,5 mln. Bij behoud van winstgevendheid zal deze waarde jaarlijks toenemen. De waarde komt tot uitdrukking in jaarlijkse dividenduitkeringen (ca. € 110.000 per jaar in de afgelopen jaren) en eventueel ook in bijzondere uitkeringen als bedrijfsonderdelen in de toekomst worden verkocht (geprivatiseerd). De aandelen en het prioriteitsaandeel geven de gemeente een stem in het te bepalen 4
beleid (mede via het recht op de benoeming van commissarissen). Zij kan hiermee over de (toekomstige) waarde van haar aandeel met de mede-aandeelhouders beslissen.
Huidige dienstverleningsovereenkomst en kosten Voor de inzameling en verwerking van huishoudelijke afvalstoffen bestaat tussen gemeente Heemstede en de Meerlanden een dienstverleningsovereenkomst (DVO). Deze is recentelijk aangepast en geldig voor de periode 1-1-2013 tot en met 31-12-2015 (met een optie tot verlenging van twee jaar door de gemeente). Verschillende deelovereenkomsten zijn gesloten om invulling te geven aan de praktische uitvoering, onder andere voor de exploitatie en het beheer van de milieustraat. De belangrijkste punten uit de DVO worden genoemd:
In Artikel 2 worden de algemene bepalingen omtrent de overeenkomst vastgesteld. Ontbinding van de DVO kan alleen als vastgestelde plichten in de DVO door de Meerlanden of de gemeente niet worden nagekomen. Direct ontbinden kan de gemeente alleen bij surseance van betaling of bij faillissement van de Meerlanden.
Artikel 5.3: Bij beëindiging van deze DVO na afloop van de contractstermijn of zoveel eerder zoals beschreven in Artikel 2.4, treden partijen in overleg over de overname van (een deel van) de gebruikte inzamelmiddelen.
In Artikel 11 wordt de inhoud van de opdracht besproken. De opdracht omvat o.a. de inzameling, overslag en transport van het restafval, de inzameling, overslag, transport en verwerking van het gft-afval, papier, kunststof, glas en grof huishoudelijk afval, de exploitatie van de milieustraat, afhandeling van klachten en ondersteuning in communicatie.
Artikel 15: de vergoedingen die de gemeente aan de Meerlanden betaalt voor de verleende diensten worden per taak gespecificeerd in de calculatiestaat. De wijze van facturering en indexering worden in dit artikel aan de orde gesteld.
In de deelovereenkomst voor de milieustraat worden o.a. de taakomschrijving, prestaties, wijze van rapportage en wijze van verrekening vastgelegd. Het is van belang te melden idat naast gemeente Heemstede ook de gemeenten Bloemendaal en Haarlemmermeer intensief gebruik maken van de milieustraat aan de Cruquiusweg te Heemstede.
In tabel 3 worden de afvalbeheerkosten volgens de DVO vergeleken met de markt.
5
Tabel 3 Kosten van de DVO voor de gemeente Heemstede in vergelijking met de markt
Rest- en gft-afval inzamelkosten
Heemstede begroot 2013 €/aansl.
BM 2011* €/aansl.
€ 58
€ 54
€ 45
€ 883
€ 12**
€4
€ 7**
-€ 1
Milieustraat exploitatiekosten
€ 20
€ 21
Milieustraat verwerkingskosten
€ 13
€ 16
Beleid en voorlichting
€4
n.b.
Grof aan huis en verwerking
€4
€5
KCA
€2
n.b.
€ 164
€ 187+n.b.
Rest- en gft-afval verwerkingskosten Glas en papier (inz. + verw.) Plastic
Totaal
2
*Benchmark van stedelijkheidsklasse 3-gemeenten waar gemeente Heemstede onder valt, peiljaar 2010. Recentere benchmarkgegevens zijn nog niet bekend.
**Deze kosten zijn in werkelijkheid lager dan opgenomen in de DVO door verrekening achteraf van de opbrengsten voor papier en de kunststofinzameling. De werkelijke kosten zijn liggen op een vergelijkbaar niveau als die van de BM (benchmark) 2011.
De afvalbeheerkosten liggen, zoals begroot voor 2013, lager dan het gemiddelde van soortgelijke gemeenten in 2011. Dit wordt vooral bepaald door de lagere verwerkingskosten voor restafval en gftafval (zie de voetnoten 2 en 3 voor een verklaring hierbij). De kosten voor exploitatie en beheer van de milieustraat liggen iets lager dan gemiddeld. Zoals ook in 2012 door JMA is geconcludeerd is er nog winst te behalen voor Heemstede op met name de inzamelkosten. Deze winst kan gerealiseerd worden middels openbare aanbestedingen voor de dienstverlening en 10% of meer bedragen ten opzichte van benchmarkgemiddelden. Zie ook bijlage 2 voor meer achtergrondinformatie hierover. Conclusie huidige situatie Wanneer naar de kostenprestaties wordt gekeken t.o.v. het gemiddelde voor soortgelijke gemeenten, blijkt dat de Meerlanden marktconform (gemiddeld) presteert, ook wat betreft de milieustraat. De markt is echter volop in beweging (nieuwe inzamelmethoden, betere verwerkingstarieven e.d.) dus de Meerlanden moet blijven vernieuwen om ook in 2015 en 2017 marktconform te zijn.
2
Dit zijn de kosten per aansluiting uit de DVO begroting voor 2013, gebaseerd op een verwerkingstarief van 80 €/ton voor restafval en 45,91 €/ton voor gft. Het AEB heeft voorgesteld om de overeenkomst (die loopt tot en met 2017) open te breken en met 5 jaar te verlengen, dus tot en met 2022. Hierdoor wordt met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2013 een tarief van 65 €/ton in rekening gebracht. 3 Dit zijn de kosten per aansluiting, gebaseerd op een gemiddeld benchmark tarief voor verwerking van 140 €/ton voor restafval en 67 €/ton voor gft in 2010. De verwerkingskosten zijn de laatste jaren sterk gedaald. 6
Exitstrategie en mogelijkheden met de milieustraat De Meerlanden is op de hoogte van de behoefte van de gemeente aan onderzoek naar de mogelijkheden voor een exitstrategie. Zij heeft hier middels een memo van 21 augustus 2012, opgesteld door de directeur van de Meerlanden, een eerste voorstel voor gedaan. Het voorstel is als volgt: “Meerlanden verkoopt de milieustraat aan Heemstede. Heemstede betaalt ca. € 1,67 mln. en verleent gebruiksrecht. Meerlanden koopt vervolgens de aandelen in, daarvoor ontvangt Heemstede de waarde van de aandelen, zijnde ongeveer € 2,5 mln. De Meerlanden is bereid aan deze opzet mee te werken, als dat gepaard gaat met langjarige overige afspraken over gebruiksduur, contractsduur DVO’s, ambtelijke ondersteuning en inzet sociaal werkvoorzieningschap”. Los van de genoemde waarden, welke door een onafhankelijke partij kunnen worden vastgesteld, zit het belang van dit voorstel in de laatste zin. Deze geeft aan dat de Meerlanden alleen mee wil werken als haar continuïteit wordt gewaarborgd. De Meerlanden heeft in een gesprek aangegeven dat zij daarbij denkt aan een gebruiksrecht voor de milieustraat en een DVO voor een periode van 10 jaar. Belangrijke kosten/baten betreffen:
Verkoopopbrengst voor de aandelen van ca. € 2,5 mln. Het eigen vermogen van de gemeente zal door verkoop van de aandelen stijgen4.
Geen jaarlijkse dividenduitkering (ca. € 110.000) meer als de gemeente geen aandeelhouder meer is. Geen toename ook van de aandelenwaarde met mogelijkheden voor toekomstige baten uit het afstoten van bedrijfsonderdelen door de Meerlanden, echter ook geen risico;
Kosten voor het terugkopen van de milieustraat (ca. € 1,43 mln.5). De gemeente zal de milieustraat middels een gebruiksrecht aan de Meerlanden moeten verhuren, als onderdeel van de afspraken. Hierbij kunnen langjarige afspraken worden gemaakt in het belang van beide partijen. De gemeente heeft er immers ook belang bij om het gebruik te blijven delen met de buurgemeenten. Het is de vraag of exploitatie van de milieustraat door derden bespreekbaar is voor de Meerlanden.
De inzamelmiddelen die nu eigendom van de Meerlanden zijn (rolemmers), zullen door de gemeente overgenomen moeten worden. Een goede prijsindicatie moet daarvoor worden opgemaakt6. Mogelijk moeten ook nieuwe inzamelmiddelen (bijvoorbeeld containers voor de milieustraat) worden aangeschaft, afhankelijk van de afspraken met de Meerlanden;
De gemeente dient tijdig de vervangende dienstverlening te organiseren. Dit zijn Europese aanbestedingen vereist voor inzameling, verwerking, aanschaf inzamelmiddelen indien nodig en eventueel ook voor exploitatie van de milieustraat door derden als de Meerlanden hieraan
4
Opbrengst verkoop aandelen € 2.482.580 minus afboeking deelneming de Meerlanden € 1.519.029 = € 963.551 stijging van het eigen vermogen van de gemeente Heemstede. 5 De Meerlanden heeft in november 2012 laten weten dat zij hier een waarde aan hangt van €1.431.644 (grond geïndexeerd, overdrachtsbelasting en opstallen volgens boekwaarde. 6 De gemeente heeft al aangegeven dat een eventuele afkoop van de inzamelmiddelen geen problemen zal opleveren. 7
mee wil werken. Het vraagt ook om een tijdige overeenkomst met de Meerlanden, die hieraan vooraf zal moeten gaan;
De gemeente krijgt zeggenschap over de afvalinzameling en -verwerking en de milieustraat. Dat heeft tot gevolg dat zij tijd zal moeten besteden om alles goed op de rails te zetten en te houden. Dit vraagt een (verruimd) budget voor een beleidsmedewerker, externe ondersteuning waar nodig, inkoop en contractbeheer, administratieve ondersteuning en aanslagoplegging en inning, etc.
Scenario’s De volgende keuzemogelijkheden moeten in beschouwing worden genomen:
De gemeente blijft wel of niet aandeelhouder in de Meerlanden;
De gemeente neemt de milieustraat over van de Meerlanden.
De exploitatie van de milieustraat wordt bij overname ervan verzorgd door de Meerlanden of door derden.
Keuzes die niet realistisch worden geacht en buiten beschouwing blijven zijn:
De Meerlanden laat de exploitatie van haar milieustraat door derden verzorgen;
De gemeente gaat met eigen mensen de milieustraat exploiteren;
De gemeente gaat een nieuwe milieustraat bouwen en (laten) exploiteren.
In de volgende tabel zijn de mogelijke scenario’s die hierdoor ontstaan weergegeven. Bij elk scenario zal worden aangegeven welke aandachtspunten (juridisch, commercieel, technisch en organisatorisch) van belang zijn. Scenario’s
A
B
C
D
E
De aandelen:
Worden verkocht
Worden verkocht
Worden verkocht
Worden behouden
Worden behouden
De milieustraat:
Eigendom Gemeente
Eigendom Gemeente
Meerlanden eigenaar
Eigendom gemeente
Eigendom Gemeente
De exploitatie:
Door de Meerlanden
Door derden
Door de Meerlanden
Door de Meerlanden
Door derden
Verkoop aandelen
Volgens de Statuten
Volgens de Statuten
Volgens de Statuten
Aankoop
Koopovereenkomst
Koopovereenkomst
Koopovereenkomst
Koopovereenkomst
milieustraat
Notariële akte
Notariële akte
Notariële akte
Notariële akte
Wet HOf
Wet HOf
Exploitatie
Exploitatieovk.
Exploitatiecontract
Exploitatieovk.
Huurovereenkomst
Exploitatiecontract
o.b.v. alleenrecht
o.b.v. aanbesteding
o.b.v. alleenrecht
DVO zoals huidige
o.b.v. aanbesteding
Juridisch
Verwerkingscontract
Verwerkingscontract
Commercieel Aandelen waarde
Waarde ca. € 2,5 mln
Waarde ca. € 2,5 mln
Milieustraat
Kosten ca. € 1,4 mln
Exploitatie
Verhuur € 0,1 mln/j
Waarde ca. € 2,5 mln
Dividend € 0,1 mln/j
Dividend € 0,1 mln/j
Kosten ca. € 1,4 mln
Kosten ca. € 1,4 mln
Kosten ca. € 1,4 mln
Verhuur € 0,1 mln/j
Verhuur € 0,1 mln/j
Verhuur € 0,1 mln/j
gemeente 8
Exploitatie ASH
€ 20 per aansluiting
€ 15-20 per aansl.
Onderhoud nodig
Onderhoud nodig
€ 20 per aansluiting
€ 20 per aansluiting
€ 15-20 per aansl.
Onderhoud nodig
Onderhoud nodig
Technisch Tav. Milieustraat
Bodemonderzoek Tav. Overige dienst
Inzamelmiddelen
Inzamelmiddelen
Tav. Automatisering
Afvalbeheer software
Afvalbeheer software
In overleg met
In overleg met partijen
Organisatorisch Mede gebruik MS
partijen Coördinatie
Contractbeheer
Contractbeheer
Contractbeheer
Contractbeheer
Contractbeheer
Afvalbeleid onder-
Eigen verantwoording
Eigen verantwoording
Eigen verantwoording
Collectief beleid
Collectief beleid
zoek, communicatie
Vereist budget
Vereist budget
Vereist budget
Uitvoerend
De Meerlanden
Uitbesteden
De Meerlanden
De Meerlanden
Uitbesteden
Administratief
Beheer
Beheer
Beheer
Beheer
kapitaalgoederen
kapitaalgoederen
kapitaalgoederen
kapitaalgoederen
Niet alle scenario’s zijn even belangrijk of logisch. Scenario A is het exitscenario waar we tot nog toe over spreken. De aandelen worden verkocht, de milieustraat wordt overgenomen van de Meerlanden. De Meerlanden werkt hieraan mee als er een exploitatievereenkomst voor een nader overeen te komen aantal jaren kan worden overeengekomen. Hiervoor zal de gemeente ook een alleenrecht moeten vastleggen, zij is immers geen aandeelhouder meer en dus in beginsel aanbestedingsplichtig. Met het verlenen van een alleenrecht kan zij dit volgens de aanbestedinsgwet goed regelen. Exploitatie door derden (scenario B) is dan pas mogelijk na afloop van deze overeen te komen periode voor het alleenrecht op exploitatie van de milieustraat voor de Meerlanden. Scenario B is hiermee niet in aanvang mogelijk, maar kan scenario A in de loop van de tijd opvolgen. De gemeente is wel vrij om na 2015 of 2017 voor de inzameling van afvalstromen die niet over de milieustraat lopen en ook voor nieuwe verwerkingscontracten de markt op te gaan als zij dat wenst. Als de gemeente na 2015, met uitzondering van exploitatie van de milieustraat, vrij wil zijn zal zij uiterlijk eind 2014 de verkoop-, koop- en exploitatieovereenkomsten gesloten moeten hebben. Scenario C is een interessante variatie op scenario A. Als de Meerlanden in ruil voor de verkoop van de milieustraat aan de gemeente een langjarige exploitatieovereenkomst zou willen, dan kan de gemeente zich afvragen waarom ze dan de milieustraat zou aankopen. In dit scenario zal de gemeente dus van de exploitatie door de Meerlanden gebruik blijven maken, wederom op basis van een daarvoor te vestigen alleenrecht. De gemeente hoeft zich niet druk te maken over onderhoud en beheer van een milieustraat en eventueel toekomstig wijzigingen door milieuwetgeving, als dat in de toekomst relevant zou worden. Het nadeel is dat zij voor een deel van het afvalbeheer (exploitatie milieustraat) niet vrij de markt op kan gaan. Voor het overige deel van de huidige dienstverlening zoals opgenomen in de DVO met de Meerlanden kan zij dat wel, op het moment dat contracten aflopen. 9
Scenario D en E zijn theoretisch mogelijk, maar in de praktijk is het niet wenselijk (niet voor de gemeenten en ook niet voor de Meerlanden) dat de gemeente zich vrij voelt om de markt op te gaan terwijl zij aandeelhouder is in de Meerlanden. Het is alsof je een eigen bedrijf hebt, maar het werk toch aan een ander gunt, omdat die goedkoper is. Het kan echter zo zijn dat er overeenstemming komt over de aankoop van de milieustraat, maar geen overeenstemming is over de verkoop van de aandelen en dat de gemeente besluit deze (voorlopig) te houden. De gemeente wil haar aandelen dan wel kwijt, maar niemand wil/kan ze overnemen. Er speelt ook nog een financieringsvraagstuk in deze scenario’s. De gemeente zal voor de aankoop van de milieustraat een lening moeten afsluiten of deze uit eigen middelen moeten betalen. Het betreft een investering waarvan de kapitaalslasten (rente en afschrijvingen) ten laste van de afvalstoffenheffing komen en dus gedekt zijn. Belangrijk in deze is echter ook de wet HOF (houdbare overheidsfinanciën). Deze bepaalt dat de gemeente niet eindeloos geld kan lenen en daarvoor aan wettelijk vastgelegde spelregels is gebonden. Het kan dan zo zijn dat de gemeente binnen haar investeringsruimte keuzes moet maken en niet kiest voor het terugkopen van de milieustraat. De belangrijkste scenario’s betreffen dus scenario A en C. Commercieel gezien verschillen deze scenario’s sterk van elkaar. Bij verkoop van de aandelen ontvangt de gemeente ca. 2,5 mln € volgens een nader overeen te komen betalingsregeling. Dit geld kan zij deels (ca. 1,4 mln. €) bestemmen voor de aankoop van de milieustraat (scenario A) of geheel voor zich houden (scenario C). Scenario C is voor de gemeente financieel het meest interessant. Ook de Meerlanden zal er mogelijk in meegaan, daar zij geen afbreukrisico’s meer zal zien op een milieustraat die ook voor ander aandeelhouders wordt geëxploiteerd. Het nadeel is dat de gemeente voor wat betreft de exploitatie van de milieustraat niet de scherpste prijs kan krijgen die de markt zou kunnen bieden. Dit is een voordeel van ca. € 5 per aansluiting op de afvalstoffenheffing wat de gemeente in dat geval misloopt. Technisch gezien is het verschil tussen scenario A en C er vooral een van eigenaar beheerder van de milieustraat, wat de gemeente in scenario A is. Dit vereist aandacht, om te beginnen met een goed onderhoud- en beheerplan, waarin voor de komende jaren het onderhoud en de vervangingsinvesteringen zijn opgenomen. Deze kosten kunnen allemaal worden doorbelast aan de exploitant, die het op zijn beurt weer doorbelast aan de gebruikers. Op deze wijze heeft de gemeente ook baat bij gebruik van de milieustraat door derden, omdat daardoor een deel van deze kosten door anderen worden gedragen. Het vereist wel personele aandacht, maar ook dat zijn door te belasten kosten, evenals algemene kosten, winst en risico. In dit kader verdient het aandacht om de huidige wijze van kosten toerekenen aan de milieustraat en doorbelasten aan gebruikers van de milieustraat door de Meerlanden bij de onderhandelingen open te leggen en op dezelfde basis afspraken te maken als de milieustraat wordt overgenomen. Daarbij kan er een meerjarig onderhoud- en investeringsplan worden opgesteld (als dit er nog niet is), zodat er geen discussies achteraf ontstaan. Toekomstig aanpassingen, bijvoorbeeld verplicht door regelgeving, kunnen als gebruikelijk worden doorbelast op basis van een standaard contractbepaling in een exploitatieovereenkomst. Om alle risico’s af te dekken is ook een bodemonderzoek bij overname van grond gebruikelijk. 10
Tot slot vereist scenario A, maar eigenlijk alle scenario’s waarin de gemeente afstand doet van het aandeelhouderschap en zaken uit gaat besteden meer organisatorische aandacht. Zaken als afvalbeleid, klachtenafhandeling, contractbeheer, communicatie, handhaving, administratie e.d. zullen allemaal op de gemeente neerkomen. De gemeente kan dit deels zelf doen maar ook (deels) uitbesteden. Er is in ieder geval regie en budget voor nodig. Dit budget moet verkregen worden uit een goedkopere werkwijze (aanbestedingsvoordelen die behaald worden). Deels komen budgetten ter beschikking van taken die nu bij de Meerlanden liggen (€ 4 per aansluiting voor beleid en voorlichting). Per saldo zal de gemeente er wat betreft de afvalstoffenheffing op vooruit gaan, dat is de doelstelling. Als de gemeente een deel van het geld van de verkoop van aandelen bestemt voor investeringen in hard- en software ten behoeve van een beter en effectiever afvalbeheer, kan zij dit voordeel ook in de hand werken. Het bedrag hiervoor zal niet groot zijn (max. ca. € 100.000), maar dit zal de tijdsbesteding voor de afvalcijfersverwerking, het opstellen van managementrapportages, het contractbeheer en praktische zaken als het opstellen van afvalkalenders en klachtenregistraties professioneel kunnen faciliteren en daarmee sterk kunnen verminderen. De praktische consequenties van het afstand doen van het aandeelhouderschap zijn uitgewerkt in bijlage 2.
Conclusie Als de gemeente haar aandelen wil verkopen en de milieustraat terug wil kopen is zij afhankelijk van de bereidwilligheid tot medewerking van de Meerlanden, er is geen alternatief. De Meerlanden heeft zich positief opgesteld door een voorstel te doen. Ook heeft zij aangegeven dat er een groot belang is bij het behoud van minstens de beschikbaarheid van de milieustraat voor de andere gemeenten. De Meerlanden wil bij verkoop van de milieustraat vermoedelijk een langjarig gebruiksrecht (10 jaar is genoemd in gesprekken) overeenkomen. De vraag voor de gemeente is of dat zij dan de milieustraat wel moet verkopen. De gemeente kan immers ook de aandelen verkopen en de markt opgaan voor alle dienstverlening met uitzondering van de exploitatie van de milieustraat, die bij de Meerlanden zal blijven, gezien ook het belang van de buurgemeenten daarbij. Gezien de huidige prestatie van de Meerlanden, die voor wat betreft prijsstelling marktconform (gemiddeld) genoemd mag worden, is de vraag of de gemeente Heemstede er financieel veel mee opschiet om zich los te kopen van de Meerlanden. Ervan uitgaande dat er een goede “exit-deal” zou komen zal de gemeente zelf de zorg voor het afvalbeheer beleidsmatig moeten gaan organiseren. Slaagt zij daarin dan is het voordeel een lagere afvalstoffenheffing hetgeen een direct voordeel oplevert voor de burger. De gemeente laat dan echter wel de toekomstige dividenden en meerwaarde op haar aandelen liggen, ervan uitgaande dat de Meerlanden een gezond bedrijf is en zal blijven. Voor deze afweging is een goed onderbouwde vergelijking van de alternatieven nodig. Dat kan pas als de afspraken die met de Meerlanden kunnen worden gemaakt in volle omvang duidelijk zijn. Als de gemeente Heemstede aandeelhouder blijft van de Meerlanden kan zij middels haar zeggenschap samen met de andere aandeelhouders invloed uitoefenen op het beleid en het rendement van dit
11
bedrijf, alsmede op de kosten(reductie) en modernisering van het afvalbeheer7. De zeggenschap kan zij uitoefenen door het vaststellen van het beleid op hoofdlijnen, het vaststellen of wijzigen van de bevoegdheden van directie en raad van commissarissen, en het benoemen van commissarissen, e.e.a. volgens de betreffende bepalingen in de statuten (met name art. 23). Het grote verschil in het aandeelhouder van de Meerlanden zijn of niet is de collectieve of zelfstandige verantwoordelijkheid en beslissingsbevoegdheid, en dus het vertrouwen in een collectieve of zelfstandige koers die de gemeente heeft ten aanzien van het afvalbeheer. De aanbevelingen zijn:
Overleg met de Meerlanden om meer duidelijkheid te krijgen over de door de Meerlanden gewenste afspraken en de inhoud van het gebruiksrecht. Van belang hierbij zijn de volgende bespreekpunten: o
Verkoop van aandelen, procedure, planning, waardebepaling8;
o
Aankoop van de milieustraat, waardebepaling9;
o
Alleenrecht/exploitatieovereenkomst, contractduur en voorwaarden/afspraken;
o
Wijze van toerekenen van kosten aan de milieustraat en doorbelasten daarvan, dit als te hanteren basis voor afspraken tussen partijen, vast te leggen in een exploitatieovereenkomst bij overdracht van eigendom;
o
Meerjarig onderhoud- en investeringsplan voor de milieustraat, bodemonderzoek;
o
Wat als de gemeente de milieustraat niet koopt? Welke afspraken kunnen dan met de Meerlanden worden gemaakt/gecontinueerd inzake de milieustraat?
Indien bovenstaande duidelijk is kunnen de kosten/baten van een mogelijke “exit-deal” worden becijferd en worden afgewogen tegen het alternatief om aandeelhouder te blijven.
De vraagstelling van de gemeente Heemstede Samenvattend komen hier tot slot de vragen van de gemeente Heemstede aan de orde, zoals meegegeven bij de offerte aanvraag: 1. Maak een overzicht van de voor- en nadelen bij het terugkopen van de milieustraat. Waar moet de gemeente aan denken (juridisch, financieel/economisch, technisch)? Op hoofdlijnen zijn de aandachtspunten benoemd bij de kosten/baten in de paragraaf Exitstrategie en mogelijkheden met de milieustraat. Deze vraag is behandeld in het hoofdstuk scenario’s en de bijlage 2, uitwerking van de praktische consequenties.
7
De ontwikkelingen op afvalgebied spelen zich vooral af binnen de inzameling, denk aan ontwikkelingen als diftar en omgekeerd inzamelen. Daarnaast zijn er snelle veranderingen te signaleren in de verwerkingskosten en –baten van verschillende afvalstoffen. 8 Deze waardebepaling kan in principe op gelijke wijze als destijds en zoals dat ook bij toetreding van andere gemeenten (recent) gebruikelijk is. 9 Idem 12
2. Waar moet de gemeente rekening mee houden (welke argumenten zijn van doorslaggevend belang en waarom)? De gemeente dient rekening te houden met de belangen van de Meerlanden en de buurgemeenten. De milieustraat wordt momenteel intensief gebruikt door buurgemeenten. Voor een “exit-deal” zullen goede afspraken tussen partijen gemaakt moeten worden, er is geen reëel alternatief voor de gemeente Heemstede. De afspraken bepalen of de gemeente met de “exit-deal”, zoals ook de Meerlanden het wil, kan bereiken wat zij voor ogen heeft; vrije marktkeuze voor de dienstverlening na 2015/2017, het einde van de huidige dienstverleningsovereenkomst. Hier zal als eerste stap duidelijkheid over moeten komen. Daarbij kan de gemeente zelf bepalen of de milieustraat moet worden overgenomen. Zij kan haar doel immers grotendeels ook bereiken door alle diensten die nu onder de DVO vallen op de markt te brengen, met uitzondering van de exploitatie van de milieustraat. Dat kan al na 2015. Het voordeel wat men met de exploitatie van de milieustraat kan behalen is relatief klein ten opzichte van de voordelen die men met de inzameling en de verwerking van afvalstoffen op de markt kan behalen. Zie hiervoor ook tabel 3 en het advies van JMA inzake de dienstverleningsovereenkomst en prijsstelling in 2012. Daarbij kan dan ook de uitkomst zijn dat men voor de verwerking het beste aansluiting bij de Meerlanden kan blijven zoeken, vanwege het volumevoordeel wat dan benut zal worden. De gemeente moet er dus ook rekening mee houden dat zij toch regelmatig zaken met de Meerlanden zal blijven doen, ook als zij geen aandeelhouder meer is. 3. Wat zijn de kansen en risico’s (voor de korte en langere termijn)? Op de korte termijn lijkt een “exit-deal” eenvoudig. De gemeente kan het initiatief op het afvalbeheer weer naar zich toetrekken en verzilvert haar aandelen in de Meerlanden. Voorwaarde is dat de Meerlanden hier aan mee wil werken, en dat is niet in haar belang. Het risico is dus dat er niet goed doordachte besluiten worden genomen op basis van onvolledig uitgewerkte afspraken. De “exit-deal” dient daarom als eerste beter te worden uitgewerkt. Op lange termijn is de vraag of de gemeente zelf de ontwikkelingen in het afvalbeheer kan bijbenen, of dat zij toch beter af is met een collectieve benadering, waarin zij actief zeggenschap uitoefent. Hier hangt ook veel af van de rol van de buurgemeenten en de Meerlanden, de wijze waarop partijen thans samenwerken en het vertrouwen dat zij elkaar daarin geven en wel of niet waarmaken. Op dit moment lopen daar ook onderzoeken naar. Voor beide richtingen is wat te zeggen, mits de keuze bewust wordt gemaakt, en voor vele jaren kan standhouden.
13
Bijlage 1 Kerngegevens van de Meerlanden
14
15
Bijlage 2 Uitwerking praktische consequenties Met haar aandeelhouderschap in de Meerlanden heeft de gemeente gekozen voor het uitbesteden van afvalbeheer taken aan een gemeenschappelijke NV. Als de gemeente haar aandelen verkoopt is zij niet meer gebonden aan de Meerlanden en dus vrij om deze taken op de markt te zetten. Het betreft de volgende taken, zoals nu ook opgenomen zijn in de DVO: -
inzameling, overslag en transport van huishoudelijk restafval;
-
inzameling, overslag, transport en verwerking van huishoudelijk gft-afval;
-
inzameling, overslag, transport en laten verwerken van grof huishoudelijk afval;
-
overslag, transport en laten verwerken van kca en asbest;
-
inzameling, transport en laten verwerken van glas;
-
inzameling, transport en laten verwerken van papier/karton;
-
inzameling, transport en laten verwerken van plastic (kunststof verpakkingsafval);
-
exploitatie van de milieustraat;
-
afhandeling en registratie van klachten, vragen en meldingen;
-
ondersteuning communicatie, voorlichting en beleid.
De DVO heeft een looptijd tot eind 2015. Daarna is de gemeente vrij om de genoemde diensten op de markt te zetten. Als zij dit wil gaan doen is het logisch dat zij haar aandelen in de Meerlanden te koop aanbiedt (zie hoofdstuk scenario’s). In principe kan de gemeente alle genoemde diensten zelf uitvoeren en/of uitbesteden aan marktpartijen, met uitzondering van de milieustraat. Deze is immers eigendom van de Meerlanden, en zoals besproken zal de Meerlanden deze niet onvoorwaardelijk verkopen aan de gemeente, maar daarvoor een langjarig gebruiksrecht vragen. De gemeente kan daarmee het volgende alternatief na 2015 (of 2017) organiseren:
Inzameling, overslag en transport van alle genoemde afvalstromen in de gemeente, met uitzondering van die op de milieustraat, in één pakket aanbesteden als inzameldienst;
Het verwerken van gft-afval, grof huishoudelijk afval, kca en asbest, glas, papier/karton en kunststof verpakkingsafval aanbesteden (in één aanbesteding met percelen tbv verschillende verwerkers), of onderbrengen in een verwerkingsovereenkomst met de Meerlanden;
De exploitatie van de milieustraat zal, afhankelijk van te bereiken overeenstemming met de Meerlanden, middels een gebruiksrecht (alleenrecht) voor een nader te bepalen aantal jaren bij de Meerlanden blijven. Het is logisch dat dan ook de afvalstromen die via de milieustraat lopen (minimaal grof huishoudelijk afval, kca en asbest) naar een door de Meerlanden gecontracteerde verwerker gaan;
Klachtenafhandeling en registratie kan de gemeente zelf organiseren of uitbesteden aan de te contracteren inzameldienst;
Communicatie, voorlichting en beleid zal de gemeente weer zelf gaan organiseren.
16
Het is gebruikelijk om voor de uitbesteding een Europese aanbesteding te organiseren. Dit kan voor zowel de inzameldiensten als de verwerkingscontracten één aanbesteding zijn met verschillende percelen. Deze aanbesteding dient uiterlijk in het voorjaar van 2015 (of 2017) te worden afgerond. De doorlooptijd is ruim genomen een half jaar. De externe kosten voor het organiseren van een aanbesteding zullen ca. € 25.000 gaan bedragen, als dit wordt uitbesteed. In de volgende grafiek wordt aangegeven wat er potentieel te winnen is op de inzamelkosten.
Zoals te zien is in de figuur presteert de Meerlanden op het gemiddelde van de benchmark cijfers, wat op zich goed te noemen is. De spreiding laat zien dat andere gemeenten hoger of lager presteren, hetgeen afhankelijk is van de wijze waarop de afvalinzameling is georganiseerd, hoe efficiënt het georganiseerd is, het niveau van dienstverlening dat wordt nagestreefd etc. De winst die de gemeente zou kunnen behalen is op voorhand moeilijk te voorspellen en van vele factoren afhankelijk. Uitgaande van de grafiek is de winst ergens tussen het minimaal haalbare kostenniveau en het huidige niveau. Uitgaande van een flinke verbetering (50% van het maximale) kan dan als streven worden gesteld:
€ 10 per aansluiting verlaging op de inzamelkosten voor gft- en restafval;
€ 5 per aansluiting verlaging op de exploitatie- en beheerkosten van de milieustraat;
Marginaal voor de inzameling van andere componenten10.
De winst op verwerkingskosten is afhankelijk van de tariefstelling voor verwerking. Deze wordt gebruikelijk uitgedrukt in €/ton. Gangbare verwerkingstarieven zijn rond de € 55-75/ton voor restafval en € 35-45/ton voor gft-afval, als dit wordt vergist. Voor de droge componenten opk, glas, kunststof verpakkingsmaterialen geldt over het algemeen dat de opbrengsten de kosten van inzameling dekken, zodat dit kostenneutraal kan. Voor de milieustraat zijn de kosten/baten van transport en verwerking
10
Hierbij gaat het vooral om de verwerkingskosten, niet om de inzamelkosten. 17
van afvalstoffen sterk afhankelijk van de hoeveelheden. Des te meer wordt ingezameld, des te gunstiger de prijzen zullen zijn.
Milieustraat beheer Voor de milieustraat zal de gemeente een overeenkomst met de Meerlanden moeten treffen. Dit te meer omdat de milieustraat ook wordt gebruikt door de gemeente Haarlemmermeer en Bloemendaal. Het aantal bezoekers was in 2012 (jaarrapportage milieustraat):
41.639 totaal, waarvan;
25.004 uit Heemstede (60%);
13.237 uit Haarlemmermeer (32%);
3.369 uit Bloemendaal (8%)
Het gebruik van de milieustraat door andere gemeenten maakt dat de kosten voor exploitatie en beheer ook gedeeld worden. De kosten voor exploitatie (kapitaalslasten, gas water licht en onderhoudskosten) bedragen naar schatting € 115.000 per jaar (notitie exit strategie de Meerlanden van 1 januari 2013). Daarbovenop komen de kosten voor beheer (de bemensing). Deze kosten worden gebruikelijk toebedeeld aan gemeenten naar rato van het aantal aansluitingen dat gebruik maakt van de milieustraat of het aantal bezoekers. Op basis van het laatst kan de gemeente de kosten voor de milieustraat dus voor 40% toebedelen aan andere gemeenten als zij eigenaar zou zijn. Een milieustraat behoeft niet veel onderhoud. De gebouwen zullen af en toe een opknapbeurt nodig hebben, het straatwerk zal af en toe gerepareerd moeten worden. Doorgaans wordt hier een post van ca. 1% van de investering voor gereserveerd op de exploitatie. Een meerjaren onderhoudsplan kan laten zien of dat ook voldoende is voor de komende jaren.
Vergunning en milieuwetgeving De vergunning voor de milieustraat dient op orde te zijn. Sinds 1 januari van dit jaar geldt het nieuwe activiteitenbesluit. Hierin staan voorschriften voor opslag en overslag van afvalstoffen. Deze voorschriften zullen veelal overeenkomen met wat daarover in de milieuvergunning is opgenomen. Het is wel zaak, zeker bij overname van de milieustraat, om na te gaan of de bestaande voorzieningen en werkwijzen volgens de regels uit het nieuwe activiteitenbesluit zijn. Zo niet dan dienen ze door de huidige eigenaar te worden aangepast daaraan. Eventueel daaraan verbonden kosten zullen doorberekend worden aan de gebruikers. Over het algemeen is ook op dit punt geen bijzondere aandacht vereist. Uiteraard dient een milieustraat te voldoen aan de wettelijke eisen, maar deze veranderen incidenteel. Het risico hierop bij overname van een milieustraat is dus beperkt. Als er al aanpassingen nodig zouden zijn, kunnen de kosten hiervoor altijd doorbelast worden. Hoe meer gebruikers een milieustraat heeft hoe beter het dan is (kostenspreiding).
Kennisbeheer, communicatie, handhaving en toezicht Er dienen zich doorlopend nieuwe ontwikkelingen aan in het afvalbeheer. Het streven is op dit moment vooral een beter scheidingspercentage, wat met gedifferentieerde tarieven (diftar) of de introductie 18
van omgekeerd inzamelen bijvoorbeeld bereikt kan worden. Dit vraagt kennis van zaken, eigen onderzoek en ook een eigen beleid van de gemeente, als zij niet langer deelneemt in de Meerlanden. Van de eigen organisatie wordt dan gevraagd deze ontwikkelingen bij te houden en beleidsbeslissingen daarover voor te bereiden en/of uit te voeren. De kosten die een gemeente maakt voor beleid, communicatie, handhaving en toezicht variëren tussen de € 15 en € 30 per aansluiting per jaar gemiddeld (ervaringscijfers, JMA). Het betreft kosten die de gemeente nu deels al heeft en deels kosten die de Meerlanden als onderdeel van de DVO maakt (bijvoorbeeld € 4 per aansluiting per jaar voor beleid en voorlichting).
Hard- en software Een belangrijk onderdeel van het afvalbeheer is de verzameling van inzamelcijfers en inzamel- en verwerkingskosten en het genereren van managementrapportages hieruit. Dit is een taak die nu bij de Meerlanden ligt. Hiervoor zijn diverse software pakketten op de markt verkrijgbaar, zoal Pieter Bas, Fixion, WCS etc. Afhankelijk van de gewenste functionaliteit kunnen modules worden aangeschaft, bijvoorbeeld wel of niet een module voor de milieustraat. De totale investering in hard- en software, inclusief opleiding en onderhoud voor enkele jaren zal niet meer bedragen dan € 100.000, hetgeen als budget hiervoor gesteld kan worden.
Conclusie Samenvattend kan het volgende overzicht worden gegeven van de huidige situatie en het alternatief dat de gemeente heeft na 2015, als zij afstand neemt van haar belang in de Meerlanden en de diensten voor het afvalbeheer op de markt gaat zetten. Hierbij wordt onderscheid gemaakt in de kostenconsequenties voor de gemeente en die voor de afvalstoffenheffing. In de tabel is voor de afvalstoffenheffing aangegeven welke aspecten een positieve (groene kleur) en welke aspecten een negatieve (rode kleur) op de afvalstoffenheffing hebben, als de gemeente besluit haar aandelen in de Meerlanden te verkopen en de dienstverlening op de markt te brengen. Aspecten die voor de gemeente
De gemeente blijft
De gemeente verkoopt
van belang zijn
aandeelhouder
haar aandelen
Aandelenwaarde
Ca. € 2,5 mln., stijgt jaarlijks
Ca. € 2,5 mln.
Dividend € 0,1 mln./jaar Milieustraat
Opmerkingen
Bij verkoop wordt de huidige waarde verzilverd, dividend vervalt.
Ca. € 1,4 mln. investering
De milieustraat kan wel of niet
Ca, € 0,1 mln./j verhuur
worden aangekocht (scenario A/B of C) en bij aankoop worden verhuurd.
Aspecten die voor het
De gemeente blijft
De gemeente verkoopt
afvalbeheer van belang zijn*
aandeelhouder
haar aandelen
Kosten voor inzameling
Huidige kosten DVO
Maximaal haalbare kosten-
Het voordeel op de milieustraat kan
verlaging met aanbesteding:
bij aanvang niet worden behaald
€ 10/aansl. op inzamelkosten
omdat de Meerlanden een langjarig
voor gft- en restafval
gebruiksrecht op de milieustraat zal
19
Opmerkingen
€ 5/aansl. op beheer en
bedingen bij verkoop**.
exploitatiekosten milieustraat
Voor overige inzameldiensten is er een aanbestedingsplicht. Kosten voor aanbestedingen zijn relatief beperkt.
Kosten voor inzamelmiddelen
Kosten voor verwerking
Huidige kosten DVO
Huidige kosten DVO
De gemeente zal de benodigde
Het betreft rolemmers, ondergrondse
inzamelmiddelen moeten
containers e.d. Eventueel
hebben voor de taken.
terugkopen** of nieuw inkopen.
Verwerkingscontracten
De vraag is of hier veel voordeel mee
(behoudens restafval) kunnen
behaald kan worden. De Meerlanden
heraanbesteed worden.
kan dit mogelijk voordeliger aanbieden vanwege volumevoordelen**. Marktprijzen voor verwerking zijn bekend en de basis.
Kosten voor de milieustraat
Milieuwetgeving en vergunning
Huidige kosten DVO, +
Ca. € 115.000/j
De kosten zullen niet wijzigen bij
Eventueel kosten voor
exploitatiekosten.
overname en op dezelfde wijze toe-
bodemsanering of
Ca. € ?/j beheerkosten voor
gerekend en doorbelast worden**.
aanpassingen inzake het
bemensing.
Alleen als derden gaan exploiteren is
nieuwe activiteitenbesluit**
Na verdeling over andere
een verlaging van kosten mogelijk. Dit
vóór overname door gemeente
gemeenten ca. € 20/aansl/j
is de eerste jaren niet aan de orde.
Zorg voor de Meerlanden
Zorg voor de gemeente
Dit vereist geen bijzondere aandacht of zorg. Eventuele wijzigingen kunnen met inhuur expertise (milieudienst, adviesbureau’s) worden geregeld en doorbelast aan de afvalstoffenheffing.
Ambtelijke organisatie
Hard- en software
Beperkt takenpakket
Zorg voor de Meerlanden
Meer uitgebreid takenpakket
De gemeente blijft de regie voeren en
Taken bij de Meerlanden
laat zich ondersteunen door
komen terug, zoals beleids-
specialisten (milieudienst,
ondersteuning, communicatie,
adviesbureau’s). Sommige taken
klachtenafhandeling. Aandeel
kunnen uitbesteed worden aan de
kosten stijgt naar € 15 tot
nieuwe inzamelaars (bijv.
€ 30/aansl/j hierdoor
klachtenafhandeling, afvalkalenders).
De gemeente kan hiervoor
De investering is maximaal € 100.000
speciale hard- en software
en zal zich snel terugverdienen door
aanschaffen. Zodat de eigen
betere en meer betrouwbare cijfers,
organisatie haar taak
managementrapportages e.d.
professioneel kan uitvoeren.
Eventueel aansluiting zoeken hiervoor bij de Meerlanden** (historische cijfers, overname gegevens/pakket).
* en ten bate of laste komen van de afvalstoffenheffing **dit betreft onderhandelingsaandachtspunten
20
