Beleidsinformatica en de bachelor-master structuur
Jacques Vandenbulcke (programma-coördinator)
& Jan Vanthienen K.U.Leuven, Departement Toegepaste Economische Wetenschappen {voornaam.naam}@econ.kuleuven.ac.be
Abstract In het academiejaar 2004-2005 wordt aan K.U.Leuven gestart met het invoeren van de bachelor-master (bama) structuur, in de vorm van bacheloropleidingen (3 jaar) en masteropleidingen (1 of 2 jaar). De faculteit ETEW biedt na de bamahervormingen opnieuw de programma’s EW, TEW, Handelsingenieur en Handelsingenieur in de Beleidsinformatica aan. Niettegenstaande het behoud van deze “merknamen” werd de inhoud, profilering en samenstelling van de programma’s grondig herdacht. In dit nummer wordt ingegaan op de vernieuwde programma’s Beleidsinformatica, waarin een een grondige studie van de bedrijfseconomie gecombineerd wordt met een diepgaande studie van de beleidsinformatica. Twee belangrijke wijzigingen zijn: de mogelijkheid om reeds vanaf het begin te kiezen voor Beleidsinformatica, en de driejarige Bacheloropleiding. De studie Handelsingenieur in de beleidsinformatica begint met een Bacheloropleiding van drie studiejaren. Vanaf de beginfase van de opleiding krijgen de studenten een specifiek programma met informaticaopleidingsonderdelen. Na de Bachelor kan men de tweejarige Master Handelsingenieur in de beleidsinformatica volgen of doorstromen naar andere Masteropleidingen van één jaar of twee jaren. Voor Bachelors of Masters afkomstig van andere studieprogramma’s wordt een (initiële) Master in Information Management aangeboden.
-1-
Inhoud 1 Achtergrond: de bama-hervorming ..............................................................................3 2 Een kort overzicht...........................................................................................................5 2.1 Profilering van de Beleidsinformatica programma’s ................................................5 2.2 Bachelor in de beleidsinformatica.............................................................................6 2.3 Master in Toegepaste Economische Wetenschappen: Handelsingenieur in de Beleidsinformatica ....................................................................................................7 2.4 Master in Information Management..........................................................................8 3 Programma Bachelor (of Science) in de beleidsinformatica .....................................11 3.1 3.2 3.3 3.4
Doelen en eindtermen..............................................................................................11 Onderwijsvisie.........................................................................................................13 Beschrijving van doelpubliek en begintermen ........................................................14 Opbouw van de opleiding en verdeling van de studiepunten..................................15 3.4.a Algemene structuur van het opleidingsprogramma ......................................15 3.4.b Modeltraject van de student, per afstudeerrichting .......................................15 3.5 Programma ..............................................................................................................15 3.5.a Algemeen overzicht ......................................................................................15 3.5.b Overzicht per jaar van de Bachelor...............................................................17 4 Programma Master (of Science) in de beleidsinformatica ........................................21 4.1 4.2 4.3 4.4
Doelen en eindtermen..............................................................................................21 Onderwijsvisie.........................................................................................................23 Beschrijving van doelpubliek en begintermen ........................................................24 Opbouw van de opleiding en verdeling van de studiepunten..................................25 4.4.a Algemene structuur van het opleidingsprogramma ......................................25 4.4.b Modeltraject van de student, per afstudeerrichting .......................................25 4.5 Programma ..............................................................................................................25 4.5.a Algemeen Overzicht .....................................................................................25 4.5.b Overzicht per jaar in de Master.....................................................................28 5 Programma Master in Information Management .....................................................29 5.1 5.2 5.3 5.4
Doelen en eindtermen..............................................................................................29 Onderwijsvisie.........................................................................................................31 Beschrijving van doelpubliek en begintermen ........................................................31 Opbouw van de opleiding, de verschillende groepen en verdeling van de studiepunten ............................................................................................................32 5.4.a Algemene structuur van het opleidingsprogramma ......................................32 5.4.b Modeltraject van de student, per afstudeerrichting .......................................32
Bijlage 1: LIRIS (Leuven Institute for Research on Information Systems) .................33 Bijlage 2: Leerstoelen in de Beleidsinformatica ..............................................................35
-2-
1 Achtergrond: de bama-hervorming Aansluitend op de Bolognaverklaring en op het decreet hoger onderwijs wordt, in het academiejaar 2004-2005, aan K.U.Leuven gestart met het invoeren van de bachelor-master (bama) structuur. De kern van dit conceptueel kader kan als volgt worden samengevat: 1. Een goed evenwicht creëren tussen een wetenschappelijke en een beroepsoriëntatie en tussen een regionale inbedding en een internationale verankering, vanuit een perspectief op levenslang leren, en gericht op flexibiliteit, zowel in de opbouw van studietrajecten als in de overgang tussen opleidingen. 2. Een onderwijsvisie bewerkstelligen waaruit blijkt dat aan begeleide zelfstudie reëel vorm wordt gegeven. In de opleiding moeten studenten begeleid kennis kunnen nemen van, inzicht verwerven in, en zelfstandig een bijdrage leren leveren tot kennisontwikkeling. 3. Bacheloropleidingen (3 jaar) moeten, anders dan vroegere kandidaatsopleidingen, expliciet gericht zijn op het bijbrengen van een aantal fundamentele academische vaardigheden. Zij zijn in de eerste plaats doorstroomopleidingen, maar ze moeten terzelfdertijd bij de student een voldoende dosis maatschappelijke inzetbaarheid (employability) tot stand brengen. Ze kunnen relatief discipline-gebonden zijn, maar kunnen ook de mogelijkheid geven om, rechtstreeks of onrechtstreeks, flexibel te kunnen instappen in meerdere masteropleidingen. 4. Masteropleidingen (1 of 2 jaar) zijn steeds wetenschappelijk verdiepend en specialiserend, als voorbereiding op een wetenschappelijke of maatschappelijke loopbaan. In de masteropleiding moet de masterproef een centrale plaats innemen. In elke masteropleiding moeten specifieke elementen van internationalisering herkenbaar aanwezig zijn. 5. De invoering van de bachelor-masterstructuur creëert de mogelijkheid om, over de grenzen van het verleden heen, het totale onderwijsaanbod te rationaliseren en te optimaliseren. De faculteit Economische en Toegepaste Economische Wetenschappen biedt na de bamahervormingen opnieuw de programma’s Economische wetenschappen, Toegepaste Economische Wetenschappen, Handelsingenieur en Handelsingenieur in de beleidsinformatica aan. Ook de programma’s van de vroegere opleidingen “Aanvullende Studies in…” en “Gespecialiseerde studies in…” blijven na de herstructurering bestaan onder de vorm van initiële masters en masters na master. Niettegenstaande het behoud van deze “merknamen” werd de inhoud van de programma’s grondig herdacht:
-3-
De profilering van de verschillende opleidingen is duidelijker Zo kunnen studenten met een brede interesse voor maatschappelijke ontwikkelingen kiezen voor de richting Economische Wetenschappen. In de richting Toegepaste Economische Wetenschappen wordt de nadruk gelegd op het bedrijfsleven en leidinggeven. Studenten met een gecombineerde interesse in bedrijfskunde en technologische processen kunnen de opleiding Toegepaste Economische Wetenschappen: Handelsingenieur gaan volgen. In het algemeen wordt bij Handelsingenieur meer aandacht besteed aan exacte wetenschappen en bij Toegepaste Economische Wetenschappen aan menswetenschappen. Ten slotte combineert de opleiding Toegepaste Economische Wetenschappen: Handelsingenieur in de beleidsinformatica een grondige studie van de bedrijfseconomie met een diepgaande studie van de beleidsinformatica. Vanaf de beginfase van de opleiding krijgen de studenten een specifiek programma met informatica-opleidingsonderdelen. De programma’s zijn op verschillende punten sterk verbeterd Alle opleidingsonderdelen krijgen een gelijk aantal studiepunten (6) zodat de opleidingen meer gestroomlijnd worden. Binnen alle vakdomeinen komt er een grotere integratie van enerzijds de kennis en anderzijds de vaardigheden. Ook over specifieke vakdomeinen heen streeft men naar een sterkere integratie. Binnen de grotere opleidingsonderdelen wordt er meer tijd vrijgemaakt voor zelfwerkzaamheid van de studenten: naast ‘kennen’ wordt er nadruk gelegd op ‘kunnen’. Voorts vormt de meesterproef (een begrip dat véél ruimer moet gezien worden dan “een verhandeling”) ook een belangrijk onderdeel van de begeleide zelfstudie. Studenten hebben meer keuzevrijheid bij het samenstellen van hun studieprogramma Studenten Toegepaste Economische Wetenschappen en Handelsingenieur kunnen in het derde jaar van de bacheloropleiding twee majors kiezen van ieder twaalf studiepunten, waarvan één zelfs mogelijks aan een andere faculteit. Ook binnen de specifieke informatica-opleiding Handelsingenieur in de beleidsinformatica is het mogelijk om een uniek profiel samen te stellen door de keuze van vrije opleidingsonderdelen en van het onderwerp van de meesterproef. Meer informatie over het vernieuwde onderwijsaanbod van de faculteit ETEW is te vinden op: http://www.kuleuven.ac.be/onderwijs/aanbod/opleidingen/N/F_50000208.htm
-4-
2 Een kort overzicht 2.1 Profilering van de Beleidsinformatica programma’s De studie Toegepaste Economische Wetenschappen: Handelsingenieur in de beleidsinformatica begint met een Bacheloropleiding van drie studiejaren. Omdat het toepassen van ICT (informatie- en communicatietechnologie) in organisaties een degelijke kennis van de bedrijfseconomie en inzicht in bedrijfsprocessen veronderstelt, volgen de studenten voor hun bedrijfseconomische en technologische opleiding (nagenoeg) hetzelfde programma als in de opleiding ‘Bachelor of Science in Toegepaste Economische Wetenschappen: handelsingenieur’. Door het insluiten van informaticavakken worden studenten gaandeweg vertrouwd gemaakt met de mogelijkheden en beperkingen van ICT, en met de opportuniteiten die door ICT worden geboden in de context van een organisatie. In het derde jaar worden er meer informaticavakken voorzien, zodat de student een evenwichtige opleiding verkrijgt in de beleidsinformatica, met ondersteunende vakken in de bedrijfseconomie. Na de bachelor kan men de tweejarige Master Handelsingenieur in de beleidsinformatica volgen of doorstromen naar andere masteropleidingen van één jaar of twee jaren. Ieder studiejaar bestaat uit 60 studiepunten. Voor Bachelors of Masters afkomstig van andere studieprogramma’s dan Beleidsinformatica wordt een (initiële) Master in Information Management aangeboden. Dit programma wil een niet-technische vorming in Information Management bieden. De nadruk ligt niet op de technologie zelf maar wel op het doelmatig en efficiënt inzetten en beheren van informatica-oplossingen in een bedrijfscontext.
-5-
2.2 Bachelor in de beleidsinformatica 1e bach Hogere wiskunde I Hogere wiskunde II
ptn 6 6
2e bach Bedrijfsstatistiek Lineaire programmering en. kansrekenen Conceptuele natuurkunde met technische toepassingen
ptn 6 6
3e bach Operationeel onderzoek Macro-economie
ptn 6 6
Inleiding tot het economisch recht
6
6
6
6
Inleiding tot de marketing
6
Inleiding tot de accountancy Bedrijfseconomie
6
6 6
Bedrijfsfinanciering
6
Inleiding tot de economie Bank en financiewezen
6
Externe financiële verslaggeving Talenbundel Frans en Engels (2) Mens en organisatie
Electrische en elektronische systemen met technische en economische toepassingen Fiscaal en arbeidsovereenkomstenrecht Management accounting
Talenbundel Frans en Engels (1)
6
6
6
Inleiding tot de Beleidsinformatica Ontwikkeling van bedrijfstoepassingen
6
Productie- en logistiek management Bestuurlijke informatiesystemen Software-ontwerp en programmeren
Grondslagen van Databasemanagement Computernetwerken
6
Systeemsoftware
6
6
Vrije zoom Informatica
6
6
6
6
1e Bachelor HIRB
6 6
6
2e Bachelor HIRB
6
6
6
6
Gemeenschappelijk met HIR
Gemeenschappelijk met HIR
Informatica
Informatica
Specifiek HIRB
Specifiek HIRB
48
48
-6-
Totaal Bachelor HIRB
3e Bachelor HIRB 6
6
30
Gemeenschappelijk met HIR
Gemeenschappelijk met HIR Specifiek HIRB
Specifiek HIRB
18 36
Keuze HIRB
144
Informatica-keuze
Het gedetailleerde bachelor-programma Handelsingenieur in de Beleidsinformatica is te consulteren op de onderwijspagina's van de K.U.Leuven: http://www.kuleuven.ac.be/onderwijs/aanbod/opleidingen/N/F_50000208.htm. 2.3 Master in Toegepaste Economische Wetenschappen: Handelsingenieur in de Beleidsinformatica
1e master Toepassingen van operationeel onderzoek en statistiek Wijsgerige en levensbeschouwelijke reflectie Industriële materiaalkunde en scheikunde Energietechnologie en - economie
ptn 6
2e master Integrale kwaliteitsbeheersing
ptn 6
6
Strategisch management
6
6
ICT service management
6
6
3
Informatiesysteemarchitecturen en modellering Geavanceerd database management en content management Kennismanagement en business intelligence Vrije zoom informatica
6
Software- architecturen voor collaboratieve systemen Vrije zoom informatica
3
Volledig vrije zoom
12
6
Meesterproef: Integratieproject beleidsinformatica
21
Volledig vrije zoom Meesterproef: Integratieproject beleidsinformatica
6 3
12
-7-
6
Het studieprogramma van de master bestaat uit twee jaar. Om zijn/haar kennis van de bedrijfseconomie te verdiepen, volgt de student een gemeenschappelijk programma met de Master Handelsingenieur (36 studiepunten). Vervolgens is er een gezamenlijk informaticaluik van 24 studiepunten om de kennis van de beleidsinformatica uit te breiden. Met een vrije informaticazoom van 18 punten kan men zich in een bepaald gebied van de beleidsinformatica specialiseren (vb. netwerken en telecommunicatie, databasemanagement, kennismanagement, software engineering, enz.). Tenslotte kan men via een volledig vrije zoom (18 studiepunten) inzichten verkrijgen in functionele domeinen waarin die kennis kan worden toegepast. Hierbij werden voorbeeldtrajecten uitgewerkt die opleidingsonderdelen uit de vrije informaticazoom en uit de volledig vrije zoom combineren tot interessante profielen: Traject 1: Beleidsinformatica en recht Traject 2: Beleidsinformatica en mens/machine-communicatie Traject 3: Beleidsinformatica en logistiek Traject 4: Beleidsinformatica en marketing Traject 5: Beleidsinformatica en accountancy/finance Tenslotte omvat de meesterproef (24 studiepunten) een scriptieproject waarin de student bewijst dat hij op een zelfstandige en kritische manier een oplossing kan vinden voor een originele en innoverende probleemsituatie op het domein van de beleidsinformatica.
Master HIRB 18 36
Gemeenschappelijk met HIR Specifiek HIRB Informatica-keuze
24
Meesterproef 18
Vrije keuze
24
2.4 Master in Information Management Dit programma wil een niet-technische vorming in Information Management bieden. De nadruk ligt niet op de technologie zelf maar wel op het doelmatig en efficiënt inzetten en beheren van informatica-oplossingen in een bedrijfscontext. Bijgevolg wordt slechts een basisopleiding in technologie voorzien. Deze
-8-
basisopleiding is nodig om van daaruit de managementaspecten te kunnen uitdiepen. De opleiding beoogt vooral het aanleren van vaardigheden voor het analyseren van informatiebehoeften, voor het ontwerpen en beheren van informatiesystemen en voor het afstemmen van de informatica-strategie op de bedrijfsstrategie. De nadruk komt met ander woorden te liggen op het voortraject van informatiesysteemontwikkeling. Door middel van de meesterproef en de vrije zoom kan de student deelaspecten uitdiepen ofwel kiezen voor een multidisciplinaire uitbreiding van het vakkenpakket. De voorgestelde opleiding is gelijkaardig aan de huidige GAS Beleidsinformatica. Het nieuwe programma wordt echter meer managementgericht en wat minder technologie-gericht. Bovendien wordt de vernieuwde opleiding ook opengesteld voor afgestudeerden uit andere faculteiten. Omdat het een eenjarig programma is, is het niet te vergelijken met en staat het niet in competitie met de tweejarige programma's. Technische vakken zijn doelbewust uit dit programma weggelaten zodat ook daardoor een behoorlijke afstand geschapen wordt met het programma Msc. in de Beleidsinformatica. Bovendien voorziet de Msc. in de Beleidsinformatica een grondige vorming in de toegepaste economische wetenschappen, wat helemaal niet aan bod komt in het programma Information Management.
-9-
3 Programma Bachelor (of Science) in de beleidsinformatica Naam van de opleiding Naam van de afstudeerrichtingen Diploma / getuigschrift waartoe de opleiding leidt. Aantal studiepunten Locatie Opleidingssoort Voltijds – deeltijds
Bachelor of Science in de beleidsinformatica Geen afstudeerrichtingen Bachelor of Science in de beleidsinformatica 180 Leuven Bachelor Voltijds en deeltijds
3.1 Doelen en eindtermen Algemene doelen van de opleiding In de opleiding wordt een grondige bestudering van de bedrijfseconomie gecombineerd met een even zo grondige studie van de informatica. De doelstelling van de opleiding is dus basiscompetenties verschaffen in deze beide wetenschappelijke disciplines, én voorzien in een algemene academische vorming. De opleiding onderscheidt zich van andere informatica-opleidingen in het feit dat personen worden opgeleid die niet enkel deskundig zijn op het vlak van informatica, maar die vooral ook weten hoe ICT moet worden gebruikt in lijn met de strategische doelen van een organisatie. Het studieprogramma van de bachelor bestaat uit drie jaar. Omdat het toepassen van ICT in organisaties een degelijke kennis van de bedrijfseconomie en inzicht in bedrijfsprocessen veronderstelt, volgen de studenten voor hun bedrijfseconomische opleiding (nagenoeg) hetzelfde programma als in de opleiding ‘Bachelor of Science in Toegepaste Economische Wetenschappen: handelsingenieur’. Door het insluiten van informaticavakken worden studenten gaandeweg vertrouwd gemaakt met de mogelijkheden en beperkingen van ICT, en met de opportuniteiten die door ICT worden geboden in de context van een organisatie. In het derde jaar worden er meer informaticavakken voorzien, zozeer dat de student een evenwichtige opleiding verkrijgt in de beleidsinformatica, met ondersteunende vakken in bedrijfseconomie. Eindtermen Met deze opleiding wensen wij studenten af te leveren met een evenwichtige basisopleiding in de beleidsinformatica, omringd door ondersteunende vakken in de bedrijfseconomie. Het betekent dat de studenten in staat zijn om de behoeften van bedrijven op het vlak van informatica-oplossingen te analyseren, nieuwe
- 11 -
systemen te ontwikkelen, te bouwen en te implementeren. Zij hebben een uitstekende basiskennis informatica en een goed inzicht in alle economische, organisatorische en maatschappelijke aspecten waarmee, bij het bouwen van informatiesystemen, rekening moet worden gehouden. Zij hebben een degelijke wiskundige/technische achtergrond. Er wordt in het bijzonder voor gewaakt dat studenten een kritisch wetenschappelijke houding verwerven (zie ook de verbondenheid van de opleiding met fundamenteel en toegepast onderzoek op het gebied van de beleidsinformatica, samengebracht in het Leuven Institute for Research on Information Systems (LIRIS)), beredeneerde maatschappelijke standpunten kunnen innemen, en hun maatschappelijke verantwoordelijkheid kunnen opnemen. Het programma vormt een afgerond geheel met een eigen finaliteit, en bereidt (desgewenst) studenten voor op (in de eerste plaats) een masteropleiding ‘Master of Science in de Beleidsinformatica’. Vertaling doelen/eindtermen in de opleiding en in de groepen De basiskennis informatica wordt aangebracht met vakken zoals ‘Inleiding tot de beleidsinformatica’, ‘Ontwikkeling van bedrijfstoepassingen’, Software-ontwerp en programmeren’, Grondslagen van databasemanagement’, ‘Computernetwerken’, ‘Systeemsoftware’, enz. Belangrijke ondersteunende vakken in bedrijfseconomie dewelke de economische, organisatorische en maatschappelijke inzichten bijbrengen zijn o.a.: ‘Bedrijfseconomie’, ‘Mens en Organisatie’, ‘Inleiding tot de economie’, enz. De wiskundige/technische achtergrond wordt ingevuld met vakken zoals ‘Hogere wiskunde’, ‘Bedrijfsstatistiek’, ‘Lineaire programmering en kansrekening’, en met een aantal technologievakken. Arbeidscontexten en/of beroepen Voor academici die de kennisgebieden van informatica en bedrijfseconomie integreren (zie de doelstelling van de opleiding) is er een forse belangstelling vanuit het bedrijfsleven en de overheid. Door de evenwichtige opbouw van o.a. het informaticaluik zal een vlotte uitstroom kunnen worden gerealiseerd. Doorstroommogelijkheden De betreffende bachelor biedt, dankzij de constructie, vele doorstroommogelijkheden. Wij vermelden er enkele: ‘Master of Science in de Beleidsinformatica’, ‘Master of Science in Toegepaste Economische Wetenschappen: handelsingenieur, een Master of Science-programma in informatica van bijvoorbeeld de Faculteit Wetenschappen, enzovoort. De specificiteit van de opleiding De voorgestelde opleiding komt enigermate overeen met de eerste drie jaren van het huidige ‘handelsingenieur in de beleidsinformatica’. Belangrijkste verschilpunten zijn dat meer opleidingsonderdelen in de beleidsinformatica
- 12 -
worden voorzien, deze opleidingsonderdelen overheen de drie jaren beter worden gespreid, de visibiliteit van het programma veel beter wordt voor studenten die vanaf humaniora instromen, en de uitstroom voor studenten naar de arbeidsmarkt (door het evenwicht in de opleiding) absoluut zal zijn verzekerd. Voorts is er meer aandacht voor begeleide zelfstudie, voor een didactisch verantwoorde terugkoppeling naar de student, en is er meer interdisciplinariteit voorzien. De opleiding is een uniek concept, dat naderhand is overgenomen in andere universiteiten/hogescholen. Vandaag de dag wordt vastgesteld dat nagenoeg alle Faculteiten Economie en Toegepaste Economie het belang inzien van beleidsinformatica en programma’s hierin opstarten. Belangrijke troeven van de K.U.Leuven-opleiding zijn o.a. de verbondenheid met fundamenteel en toegepast onderzoek, de algemene academische vorming, de infrastructuur, de sterke bindingen met het bedrijfsleven, en de continue kwaliteitscontrole. De opleiding onderscheidt zich van andere informatica-opleidingen in het feit dat personen worden opgeleid die niet enkel deskundig zijn op het vlak van informatica, maar die vooral ook competenties bezitten om ICT in te zetten in lijn met de doelen van een organisatie. De opleiding onderscheidt zich in belangrijke mate van ‘bachelor of science in toegepaste economische wetenschappen: handelsingenieur’ door de sterke gerichtheid naar beleidsinformatica en door het profiel van de studenten die uitstromen (of doorstromen). Deze studenten verenigen de basiscompetenties van bedrijfseconomie en informatica, hetgeen een belangrijke troef wordt voor ieder bedrijf/organisatie in de toekomst. 3.2 Onderwijsvisie Onderwijskundige basisprincipes van de opleiding Vanuit een academische invalshoek bezien zal veel aandacht gaan naar het zich eigen maken van op onderzoek gebaseerde denkkaders, naar het zelfstandig en kritisch leren gebruiken van deze denkkaders, en naar het ontwerpen van (informatie)systemen. Integratie en multidisciplinariteit zullen worden bevorderd. Er wordt veel aandacht besteed aan een student-centrische benadering (een vorm van ‘Customer Relationship Management’ in een universitaire context). Begeleide zelfstudie zal worden gestimuleerd. De begeleiding zal vooral in de eerste jaren bijzonder intensief zijn. Concrete manier van onderwijsgeven Om de instroom op een optimale wijze te kunnen opvangen zijn reeds initiatieven genomen en deze zullen verder worden doorgezet (zie het gebruik van de leerplatformen, het gebruik van ‘Blackboard’ en ‘Question Mark’ en andere vormen van e-learning waarbij begeleide zelfstudie en vooral de terugkoppeling naar de student een belangrijke rol spelen, enz.). Concreet: in de cursussen ‘Inleiding tot de beleidsinformatica’, en ‘Ontwikkeling van bedrijfstoepassingen’ zal een (op .NET Framework gebaseerde) Eiffel-
- 13 -
leeromgeving worden gebruikt, in ‘Software-ontwerp en programmeren’ wordt de Praktix Presentation Viewer gebruikt, en in vele cursussen zijn de leerplatformen van K.U.Leuven compleet geïntegreerd. Relatie concrete manier van onderwijsgeven en doelen / eindtermen Er wordt voor gewaakt dat studenten een kritisch wetenschappelijke houding verwerven, en innovatieve en beredeneerde standpunten kunnen innemen. In verschillende cursussen wordt van studenten verwacht dat zij de wetenschappelijke literatuur terzake doornemen, en in cursussessies wordt ruimte gemaakt om aandacht te schenken aan belangrijke onderzoeksdomeinen (waarmee docenten o.a. in het kader van LIRIS bezig zijn). Onderzoeksgebaseerd onderwijs Alle docenten in beleidsinformatica zijn ingeschakeld in het onderzoek dat binnen LIRIS (zie bijlage 1) wordt verricht (onderzoek in domeinen zoals ‘Software engineering’, ‘Database management & content management’, ‘Business intelligence’, ‘Data mining’, ‘Extended enterprise IT-infrastructures’, ‘Economics of Information Systems and ICT Strategy Analysis’, ‘e-learning’, enz.). Het is duidelijk dat de inhoud van de opleidingsonderdelen in de beleidsinformatica op dit onderzoek mede zal zijn gebaseerd. 3.3 Beschrijving van doelpubliek en begintermen Doelpubliek De opleiding kan in principe aansluiten op elke studierichting van het secundair onderwijs. Omdat de student wel inzicht zal moeten verwerven in wiskundige begrippen en technieken en hun toepassingen in de economie, is een vooropleiding van minstens vier uur wiskunde per week, echter aangeraden. Een vooropleiding economie is minder vereist. De basisbegrippen omtrent economie en bedrijfseconomie worden in het eerste jaar van de bachelor-opleiding bijgebracht. Ook interesse voor technologie en voor informatica is heel belangrijk. Begintermen en indicatoren De veelzijdige studie van ‘Bachelor of Science in de beleidsinformatica’ vergt uiteraard een intensieve interesse voor toepassingen van informatica in het bedrijfsleven, een goed abstract denkvermogen, degelijke communicatieve vaardigheden, een levendige belangstelling voor innovatieve ontwikkelingen, een goede wiskunde-basis en een sterke interesse in economische en maatschappelijke problemen. Toelatingsbeleid Toelatingsexamen voor Bachelor: Neen
- 14 -
3.4 Opbouw van de opleiding en verdeling van de studiepunten 3.4.a Algemene structuur van het opleidingsprogramma Studenten volgen alle opleidingsonderdelen die deel uitmaken van het Gemeenschappelijk programma met Bachelor of Science Toegepaste Economische Wetenschappen: handelsingenieur: 144 punten (met uitzondering van het opleidingsonderdeel ‘Inleiding tot de psychologie’). Het gemeenschappelijk programma bestaat uit 84 studiepunten ondersteunende, algemeen vormende en technologische opleidingsonderdelen, en uit 60 studiepunten bedrijfseconomische onderdelen (zie Bachelor of Science in Toegepaste Economische Wetenschappen: handelsingenieur). In dit gemeenschappelijk programma zijn er reeds 12 studiepunten aan informaticaopleidingsonderdelen voorzien. Het informaticaluik biedt een evenwichtig aanbod aan informaticavakken (30 studiepunten), zodat enerzijds een uitstroom naar de arbeidsmarkt mogelijk wordt, en anderzijds een doorstroom naar (in het bijzonder) ‘Master of Science in de Beleidsinformatica’ naadloos kan gebeuren. Tenslotte is er nog een vrije informatica-zoom: 6 punten (volledig vrije keuze van informatica-opleidingsonderdelen). Voor de detail-invulling van het curriculum werd rekening gehouden met internationale aanbevelingen (in het bijzonder de aanbevelingen van de ‘Joint IEEE Computer Society/ACM Task Force’). Deze opleiding wenst studenten voor te bereiden met een evenwichtige basisopleiding in de beleidsinformatica, omringd door ondersteunende vakken in de bedrijfseconomie. Er zijn geen keuze-opties, wél een vrije zoom van zes studiepunten (informatica). Langs deze weg is het de bedoeling om de kennisgebieden van informatica en economie zo goed mogelijk te bundelen. 3.4.b Modeltraject van de student, per afstudeerrichting Er zijn geen aparte afstudeerrichtingen. Het modeltraject bestaat uit het doorlopen van de drie opeenvolgende jaren. Het modeltraject van een deeltijdse student moet nog worden bepaald. 3.5 Programma 3.5.a Algemeen overzicht
- 15 -
BACHELOR OF SCIENCE IN DE BELEIDSINFORMATICA Gemeenschappelijk programma (144 studiepunten) Studenten volgen alle opleidingsonderdelen die deel uitmaken van het gemeenschappelijk programma. -
Hogere wiskunde I Hogere wiskunde II Inleiding tot het economisch recht Talenbundel (1) Inleiding tot de accountancy Bedrijfseconomie Inleiding tot de economie Bank en financiewezen: inleiding tot financiële modellen Bedrijfsstatistiek Lineaire programmering en kansrekenen Conceptuele natuurkunde met technische toepassingen Inleiding tot de marketing Externe financiële verslaggeving Talenbundel (2) Mens en organisatie Productie- en logistiek management Operationeel onderzoek Macro-economie Electrische en elektronische systemen met technische en economische toepassingen) Fiscaal en arbeidsovereenkomsten-recht Management accounting Bedrijfsfinanciering Inleiding tot de beleidsinformatica Bestuurlijke informatiesystemen Informaticaluik (30 studiepunten) Studenten volgen alle opleidingsonderdelen die deel uitmaken van deze groep.
-
Ontwikkeling van bedrijfstoepassingen Software-ontwerp en programmeren Grondslagen van databasemanagement Systeemsoftware Computernetwerken Vrije informatica-zoom (6 studiepunten) (volledig vrije keuze van informatica-opleidingsonderdelen)
- 16 -
3.5.b Overzicht per jaar van de Bachelor Eerste Bachelor
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Opleidingsonderdeel Inleiding tot de economie Inleiding tot de accountancy Hogere wiskunde 1 Inleiding tot de beleidsinformatica Talenbundel: Frans I en Engels I Hogere wiskunde II Inleiding tot het economisch recht Bank- en Financiewezen Bedrijfseconomie Ontwikkeling van bedrijfstoepassingen
Semester 1 1 1 1 1+2 2 2 2 2
Studiepunten 6 6 6 6 6 6 6 6 6
2
6
Opleidingsonderdelen 1ste bachelor HIRB Inleiding tot de economie Een algemene inleiding tot de macro-economie. Veeleer dan feitenkennis gaat het er om, een denkkader op te bouwen dat de student moet toelaten eenvoudige macro-economische fenomenen en problemen in hun verschillende dimensies te kunnen vatten en analyseren. Inleiding tot de accountancy Het college heeft tot doel een grondige kennis te verwerven van het systeem en de grondbeginselen van dubbel boekhouden overeenkomstig de algemene boekhoudprincipes en de Belgische boekhoudwetgeving. De studenten dienen basisinzichten te hebben in het effect van boekhoudkundige keuzen (bv keuze van waarderingsregels) en het relatief belang van de informatie. Ze dienen in staat te zijn geïntegreerde oefeningen op te lossen en de basiswerking van een softwareboekhoudpakket te beheersen Hogere wiskunde I Doelstellingen zijn de studenten de nodige grondslagen meegeven van de reële analyse (één variabele) en lineaire algebra om de bedrijfskundige toepassingen van de wiskunde te begrijpen en te kunnen toepassen, de nodige voorkennis te verschaffen voor de optimaliserings- en statistische vakken en de nodige wiskundige voorkennis te verschaffen voor de technologische vakken van het handelsingenieurprogramma. Inleiding tot de beleidsinformatica Deze cursus geeft een inzicht in de huidige stand van Informatie- en Communicatie Technologie en Systemen vanuit het standpunt van de beleidsmatige omgang met deze technologie. De student wordt wordt vertrouwd gemaakt met de opbouw van programmatuur (objecten, componenten en internettechnologie) en verwerft een basis voor de toepassing van ICT in andere vakken zoals wiskunde en economie.
- 17 -
Talenbundel: Frans I en Engels I Doelstelling is de vier taalvaardigheden onder de knie krijgen, aan de hand van artikels en oefeningen toegepast op het economisch domein. Wat betreft lees-en luistervaardigheid, moeten de studenten leren authentieke persartikels en nieuwsberichten begrijpen. Met betrekking tot de spreekvaardigheid zijn de doelstellingen het leren beschrijven van grafieken en tabellen en het leren presenteren van belangrijke economische thema’s door middel van simulatie-oefeningen. Ook de schrijfvaardigheid komt aan bod. Hier is het doel het leren structureren van teksten met bijzondere aandacht voor het maken van structuurschema’s en syntheses. Hogere wiskunde II Hier krijgt de student de basis van functies met meerdere variabelen (continuïteit en limieten, differentiaalrekening, reeksontwikkelingen en extrema), differentiaalvergelijkingen (van de eerste orde en van hogere orde) en numerieke wiskunde (veelterminterpolatie voor functies van één variabele, numerieke integratie, numerieke methoden voor stelsels van lineaire vergelijkingen) om de bedrijfskundige toepassingen van de wiskunde te begrijpen. Bovendien wordt de nodige voorkennis verschaft voor latere kwantitatieve en technologische vakken van het handelsingenieurprogramma. Inleiding tot het economisch recht In dit inleidend vak worden toekomstige economen in de eerste plaats vertrouwd gemaakt met de juridische redeneerwijze en fundamentele rechtsbeginselen. Een inleiding in het verbintenissenrecht en het zakenrecht (onderdelen van het Burgerlijk recht) is onmisbaar voor een goed begrip van de rechtsregels die meer specifiek en direct de economische activiteiten op het oog hebben. De kern van dit vak wordt gevormd door deze specifieke regels. Het economisch recht omvat het klassieke ‘handelsrecht’ (met inbegrip van het vennootschapsrecht) en het marktrecht. Bank- en financiewezen: inleiding tot financiële modellen Dit college beoogt technisch-institutionele kennis bij te brengen omtrent de financiële instellingen, markten en producten alsook de basisvaardigheden aan te reiken die toelaten financiële producten kritisch te evalueren, interestproducten te construeren en de werking van financiële markten te begrijpen alsook de financiële actualiteit op een zinvolle wijze te kunnen volgen. Ook het begrijpen van de belangrijkste elementen in de werking van financiële instellingen maakt deel uit van dit opleidingsonderdeel. Deze kennis en vaardigheden zijn noodzakelijk voor het opnemen van meer gevorderde colleges waarin financiële onderwerpen aan bod komen in latere jaren. Bedrijfseconomie Deze cursus verduidelijkt de micro-economische principes, methoden en denkwijzen die bruikbaar zijn voor de analyse en oplossing van problemen van bedrijfsbeheer. De student wordt vertrouwd gemaakt met vraag- en kostenanalyse, winstmaximalisatie, volkomen mededinging, monopolie, oligopolie, verticale marktorganisatie en product differentiatie. Ontwikkeling van bedrijfstoepassingen Hier wordt de student ingeleid in de problematiek van de systematische ontwikkeling van informatieen communicatiesystemen. Hij maakt kennis met de verschillende ontwerpprincipes, geïllustreerd in de Unified Modeling Language (UML). Volgende onderwerpen komen aan bod: bedrijfsstrategische aspecten van bedrijfstoepassingen, best practices in systeemontwikkeling, statische systeemmodellen, dynamische systeemmodellen, presentatie- & rapporteringsmodellen en implementatieaspecten.
- 18 -
Tweede Bachelor
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Opleidingsonderdeel Lineaire programmering en kansrekenen Bestuurlijke informatiesystemen Externe financiële verslaggeving Conceptuele natuurkunde met technische toepassingen Talenbundel: Frans II en Engels II Bedrijfsstatistiek Productie en logistiek management Mens en organisatie Inleiding tot de marketing Software-ontwerp en programmeren
Semester
Studiepunten
1
6
1 1
6 6
1
6
1+2 2 2 2 2
6 6 6 6 6
1+2
6
Specifieke Opleidingsonderdelen 2e bachelor HIRB Software-ontwerp en programmeren Doelstelling van dit opleidingsonderdeel is het ontwerpen en bouwen van objectgeoriënteerde, visuele en componentgebaseerde applicaties, door studie en toepassing van de principes van programmeertalen en objectgeoriënteerd programmeren, gebruikelijke gegevenstypes en –structuren, en efficiënte en gestructureerde algoritmen voor gangbare type-problemen.
Derde Bachelor 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Opleidingsonderdeel Operationeel onderzoek Macro-economie Management accounting Electrische en electronische systemen met technische en economische toepassingen Fiscaal en arbeidsovereenkomstenrecht Bedrijfsfinanciering Grondslagen van databasemanagement Systeemsoftware Computernetwerken Keuzevak uit informaticaopleidingsonderdelen
- 19 -
Semester 1 1 1
Studiepunten 6 6 6
2
3
2
6
2
6
1
6
1 2
6 6
2
6
Specifieke Opleidingsonderdelen 3e bachelor HIRB Grondslagen van databasemanagement De student leert de grondslagen van databasemanagement in een kader waarin de organisatie centraal staat en de database een onderdeel vormt van het gereedschap waarmee een organisatie wordt bestuurd. Systeemsoftware Na het volgen van dit opleidingsonderdeel kent de student het belang en de werking van het operating systeem als centrale component in een computersysteem. In het opleidingsonderdeel wordt ook veel aandacht besteed aan de evolutie die operating systemen momenteel ondergaan (multiprocessing, gedistribueerde systemen), én aan de samenhang met andere, gerelateerde domeinen (computernetwerken, database management). Computernetwerken Het domein dat hier bestudeerd wordt is al enkele decennia lang aan een enorm snelle technische evolutie onderhevig. De student leert de principes van datacommunicatie en computernetwerken, zodat hij/zij in staat is om de huidige evolutie naar hogesnelheidsnetwerken te volgen, maar ook de technische implicaties te beoordelen van actuele maatschappelijke discussies rond thema's zoals informatiesnelweg, Internet, video-on-demand, privatisering van de telecom operators, e.d.
Keuzevakken • • • •
Simulation Theory and Applications Multimedia: modelleren en programmeren ICT-project management Text based Information Retrieval
- 20 -
4 Programma Master (of Science) in de beleidsinformatica Naam van de opleiding Naam van de afstudeerrichtingen Diploma / getuigschrift waartoe de opleiding leidt. Aantal studiepunten Locatie Opleidingssoort Voltijds – deeltijds
Master of Science in de beleidsinformatica Geen afstudeerrichtingen Master of Science in de beleidsinformatica 120 Leuven Initiële master Voltijds en deeltijds
4.1 Doelen en eindtermen Algemene doelen van de opleiding In de opleiding wordt een grondige bestudering van de bedrijfseconomie gecombineerd met een even zo grondige studie van de informatica. De opleiding is verdiepend en specialiserend, en moet de student voorbereiden op een maatschappelijke loopbaan als ICT-professional. De opleiding onderscheidt zich van andere informatica-opleidingen in het feit dat personen worden opgeleid die niet enkel gespecialiseerd zijn op het vlak van informatica, maar die vooral ook capaciteiten hebben ontwikkeld om beslissingen te nemen over informatica-investeringen in lijn met de strategische doelen van een organisatie. Het studieprogramma van de master bestaat uit twee jaar. Het is een gespecialiseerd programma van hoog academisch niveau, met bijzondere aandacht voor het tot stand brengen van een wetenschappelijke attitude op het terrein. Eindtermen Het programma is een gespecialiseerd programma van hoog academisch niveau waarin een grondige bestudering van de bedrijfseconomie gecombineerd wordt met een even zo grondige studie van de informatica. De belangrijkste doelen zijn als volgt: een verdieping aanbrengen van de kennis van de studenten, enerzijds op het vlak van de bedrijfseconomie, maar vooral op het vlak van de beleidsinformatica; de studenten de nodige vaardigheden bijbrengen bij het ontwerpen en het bouwen van informatiesystemen; de mogelijkheid bieden aan studenten om zich in een bepaalde discipline van de beleidsinformatica te specialiseren en de kennis hieromtrent aan te wenden in diverse domeinen waarin een organisatie actief kan zijn; en aan studenten inzichten bijbrengen omtrent de gevolgen van strategische keuzes op het vlak van informatica voor het uiteindelijke beleid.
- 21 -
De opleiding beoogt bijgevolg studenten af te leveren die echte ICT-professionals zijn op academisch niveau. Zij combineren een grondige en gespecialiseerde kennis van ICT, met een grote kennis van en affiniteit voor bedrijfskunde. Op het betreffende domein zijn zij in staat om voor zichzelf onderzoeksvragen te formuleren, onderzoekswegen te omschrijven, informatie te verzamelen en de bijeengebrachte gegevens te analyseren en te interpreteren. Vertaling doelen/eindtermen in de opleiding en in de groepen Het studieprogramma van de master bestaat uit twee jaar. Ten behoeve van de verdieping van hun kennis in de bedrijfseconomie volgen de studenten een gemeenschappelijk programma (36 studiepunten) dat ontleend wordt aan de opleiding ‘Master of Science in Toegepaste Economische Wetenschappen: handelsingenieur'. Voor de verdieping van hun kennis in de beleidsinformatica is een gezamenlijk informaticaluik voorzien van 24 studiepunten. Met een vrije informaticazoom van 18 punten wordt aan de student de gelegenheid geboden zich op bepaalde gebieden van de beleidsinformatica te concentreren en te specialiseren, en door de student een volledig vrije zoom aan te bieden van 18 studiepunten kan hij/zij inzichten verkrijgen in functionele domeinen waarin die kennis kan worden toegepast. Studenten zullen hierbij gebruik kunnen maken van voorbeeldtracks die opleidingsonderdelen (uit de vrije informaticazoom en uit de volledig vrijze zoom) combineren tot interessante (wetenschappelijke) profielen. Met de meesterproef (24 studiepunten) moet de student een scriptieproject tot stand brengen waarin hij/zij bewijst op een zelfstandige en kritische manier een oplossing te kunnen vinden voor een originele en innoverende probleemsituatie op het domein van de beleidsinformatica. Arbeidscontexten en/of beroepen Voor academici die een grondige kennis van informatica en bedrijfseconomie integreren (zie de doelstelling van deze gespecialiseerde opleiding) bestaat er een forse belangstelling vanuit bedrijfsleven en overheid. Nu de grenzen van de informatica-technologie steeds verder worden gelegd, komt het er op aan om de mogelijkheden optimaal te benutten, en ze naadloos te integreren in lijn met de doelen van de organisatie. De opleiding speelt rechtstreeks in op deze wetenschappelijke uitdaging. Doorstroommogelijkheden Niet van toepassing, met uitzondering voor doorstroom naar zeer gespecialiseerde instituten (met een master-na-master) of naar een doctorale opleiding in de beleidsinformatica. Dit laatste is niet onbelangrijk. In de afgelopen jaren is aan de FETEW minstens één doctoraat in de beleidsinformatica per jaar afgeleverd (in 2002 waren dit er overigens 3).
- 22 -
De specificiteit van de opleiding De voorgestelde opleiding komt enigermate overeen met de laatste twee jaren van het huidige ‘handelsingenieur in de beleidsinformatica’; Belangrijkste verschilpunten zijn een hergroepering van de opleidingsonderdelen in homogene clusters, een hogere dosering van beleidsinformatica, meer aandacht voor integratie en voor multidisciplinariteit, en evolutie naar begeleide zelfstudie met een degelijke didactische terugkoppeling naar de student. De opleiding is een uniek concept dat momenteel wel navolging krijgt aan verschillende universiteiten. Belangrijke troeven van de K.U.Leuven-opleiding zijn o.a. de verbondenheid met fundamenteel en toegepast onderzoek, ondergebracht in LIRIS (Leuven Institute for Research on Information Systems) (zie bijlage 2), de algemene academische vorming, de opportuniteiten tot multidisciplinariteit (soms in samenwerking met andere faculteiten waaraan opleidingsonderdelen worden ontleend die in de vrije informaticazoom of in de volledig vrije zoom kunnen worden ingebed), de infrastructuur, de sterke bindingen met het bedrijfsleven (zie Fellows van het Hogenheuvelcollege en leerstoelen die door het bedrijfsleven zijn gesponsord) (zie bijlage 2), en de continue kwaliteitscontrole. De opleiding onderscheidt zich van ‘traditionele’ informaticaopleidingen in die zin dat zij ICT-professionals aanlevert die kennis van informatica en bedrijfseconomie integreren en dit ook nog complementeren met een brede maatschappelijke visie. 4.2 Onderwijsvisie Onderwijskundige basisprincipes van de opleiding Vanuit een academische invalshoek bezien zal veel aandacht gaan naar het zich eigen maken van op onderzoek gebaseerde denkkaders en naar het zelfstandig en kritisch leren gebruiken van deze denkkaders. Er wordt veel aandacht besteed aan het architectureren en bouwen van informatiesystemen, op basis waarvan een organisatie haar strategische doelen (mede) kan realiseren. Integratie en multidisciplinariteit zullen worden bevorderd. Naast hoorcolleges zal begeleide zelfstudie (als middel om studenten zelfstandig en kritisch te doen nadenken over problemen en mogelijke oplossingen) worden ingevoerd, met zorg voor een didactische terugkoppeling naar de student. De meesterproef moet de student autonoom leren werken en zoeken naar oplossingen omtrent originele en innovatieve problemen in het domein van de beleidsinformatica. Concrete manier van onderwijsgeven Om de kennisoverdracht op een optimale, en tegelijk moderne wijze te realiseren, zullen er verschillende eigen leerplatformen worden gebruikt, naast andere vormen van e-learning zoals ‘Blackboard’ en ‘Question Mark’. In het onderwijs zullen aspecten van lopend onderzoek worden geïntegreerd en gevallenstudies zullen toelaten om oplossingen te toetsen aan de praktijkrealiteit.
- 23 -
Relatie concrete manier van onderwijsgeven en doelen / eindtermen Er wordt voor gewaakt dat studenten een kritisch wetenschappelijke houding verwerven, en innovatieve en beredeneerde standpunten kunnen innemen. In de opleidingsonderdelen wordt van studenten verwacht dat zij de wetenschappelijke literatuur terzake doornemen, en in discussiesessies wordt ruimte gemaakt voor belangrijke wetenschappelijke onderzoeksdomeinen en –uitdagingen. Onderzoeksgebaseerd onderwijs Alle docenten in beleidsinformatica zijn ingeschakeld in het onderzoek dat binnen LIRIS wordt verricht (in domeinen zoals ‘Software engineering’, ‘Database management & content management’, ‘Business intelligence’, ‘Data mining’, ‘Extended enterprise IT-infrastructures’, ‘Economics of information systems & ICT strategy analysis’, ‘e-learning’, enz.). Vooral in dit masterprogramma zal het onderwijs een sterke band hebben met het onderzoek. 4.3 Beschrijving van doelpubliek en begintermen Doelpubliek Deze gespecialiseerde studie is gericht naar studenten die een degelijke basisopleiding hebben verkregen in zowel bedrijfseconomie als beleidsinformatica. Dit betekent dat de opleiding op de eerste plaats bedoeld is om studenten met een BSc. in de beleidsinformatica te laten doorstromen. Omdat er in de masteropleiding een vrije zoom is voorzien kunnen eventuele tekorten in vooropleiding (zowel op het vlak van bedrijfseconomie als op het vlak van de beleidsinformatica) eventueel worden geremedieerd, zozeer dat een (nog) ruimere instroom van studenten mogelijk wordt gemaakt. Het betekent bijvoorbeeld dat een student met een BSc. in Informatica (Faculteit Wetenschappen), afhankelijk van de voorkennis in toegepaste economie, rechtstreeks of via een extra jaar (brugprogramma) zal kunnen instromen. Op een analoge wijze zou een student BSc in de Toegepaste economische wetenschappen: handelsingenieur, afhankelijk van de voorkennis in informatica, rechtstreeks of via een extra jaar (brugprogramma) kunnen instromen. Begintermen en indicatoren De gespecialiseerde studie ‘Master of Science in de Beleidsinformatica’ vereist een intensieve interesse in problemen en oplossingen omtrent de bouw van informatiesystemen, in lijn met de doelen van een organisatie. Uiteraard is een uitstekend abstract denkvermogen nodig, degelijke communicatieve vaardigheden, een levendige belangstelling voor innovatieve ontwikkelingen en het vermogen om autonoom en kritisch onderzoek te verrichten. Toelatingsbeleid Toelatingsexamen voor Master: Neen
- 24 -
4.4 Opbouw van de opleiding en verdeling van de studiepunten 4.4.a Algemene structuur van het opleidingsprogramma Studenten volgen alle opleidingsonderdelen die deel uitmaken van het Gemeenschappelijk programma met Bachelor of Science in de Toegepaste Economische Wetenschappen: handelsingenieur (met uitzondering van het opleidingsonderdeel ‘Analyse en ontwerp van informatiesystemen’): 36 studiepunten. Het Informatica-luik bevat bovendien 24 studiepunten (studenten volgen alle opleidingsonderdelen van deze groep). Daarboven is er een vrije zoom informatica: 18 studiepunten (studenten kiezen informatica-opleidingsonderdelen voor minstens 18 studiepunten; zij kunnen eventueel gebruik maken van opleidingsonderdelen die in voorbeeld-tracks zijn uitgewerkt). Tenslotte is er een volledig vrije zoom: 18 studiepunten (studenten kiezen vrij opleidingsonderdelen voor minstens 18 studiepunten; zij kunnen eventueel gebruik maken van opleidingsonderdelen die in voorbeeld-tracks zijn uitgewerkt). De Meesterproef omvat 24 studiepunten. 4.4.b Modeltraject van de student, per afstudeerrichting Er zijn geen aparte afstudeerrichtingen. Het modeltraject bestaat uit het doorlopen van de twee opeenvolgende jaren van de master-opleiding. Door de keuze van opleidingsonderdelen in zowel de vrije zoom informatica als in de volledig vrije zoom, kan de student weliswaar duidelijke afstudeerprofielen ambiëren. Het modeltraject van een deeltijds student moet nog worden bepaald. 4.5 Programma 4.5.a Algemeen Overzicht
- 25 -
MASTER OF SCIENCE IN DE BELEIDSINFORMATICA Gemeenschappelijk programma 36 studiepunten Studenten volgen alle opleidingsonderdelen die deel uitmaken van het gemeenschappelijk programma (met uitzondering van het opleidingsonderdeel ‘Analyse en ontwerp van informatiesystemen’). -
Toepassingen van operationeel onderzoek en statistiek Wijsgerige en levensbeschouwelijke reflexie Industriële materiaalkunde en scheikunde Energietechnologie en –economie Integrale kwaliteitsbeheersing Strategisch management Informaticaluik 24 studiepunten Studenten volgen alle opleidingsonderdelen die deel uitmaken van deze groep.
-
Informatiesysteemarchitecturen en modellering Geavanceerd databasemanagement en content management Kennismanagement en business intelligence ICT Service management Softwarearchitecturen voor collaboratieve systemen Vrije zoom informatica 18 studiepunten
Studenten kiezen informatica-opleidingsonderdelen voor minstens 18 studiepunten Zij kunnen hierbij gebruik maken van opleidingsonderdelen die in voorbeeld-tracks zijn uitgewerkt Volledig vrije zoom 18 studiepunten Studenten kiezen vrij opleidingsonderdelen voor minstens 18 studiepunten Zij kunnen hierbij gebruik maken van opleidingsonderdelen die in voorbeeld-tracks zijn uitgewerkt Meesterproef 24 studiepunten
- 26 -
Illustraties van voorbeeld-tracks (onder voorbehoud) Track 1: Beleidsinformatica en Recht Vrije zoom informatica Informaticarecht Information technology law Text based information retrieval & excersises Volledig vrije zoom Intellectuele rechten in de informatiemaatschappij Track 2: Beleidsinformatica en Mens/Machine-communicatie Vrije zoom informatica Multimedia: modelleren en programmeren Gebruikersinterfaces Productie van multimedia Volledig vrije zoom Communicatietechnologie Track 3: Beleidsinformatica en Logistiek Vrije zoom informatica Simulation theory and applications Volledig vrije zoom Supply Chain Management Project and Production Scheduling Innovation Management and strategy Track 4: Beleidsinformatica en Marketing Vrije zoom informatica Data mining and excersises Volledig vrije zoom Quantitative methods in marketing Consumentengedrag Product Management Track 5: Beleidsinformatica en Accountancy/Finance Vrije zoom informatica Auditing methoden en computertoepassingen Volledig vrije zoom Corporate Finance Investeringsbeleid Target/Activity Based Costing
- 27 -
4.5.b Overzicht per jaar in de Master Eerste Masterjaar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Opleidingsonderdeel Toepassingen van operationeel onderzoek en statistiek Wijsgerige en levensbeschouwelijke reflexie Industriële materiaalkunde en scheikunde Energietechnologie en -economie Architectuur en modellering van Bedrijfsinformatiesystemen Geavanceerd databasemanagement en content management Kennismanagement en business intelligence Informatica-keuzevak Informatica-keuzevak Vrij keuzevak Meesterproef
Studiepunten 6 6 6 6 6 3 6 6 6 6 3
Tweede Masterjaar
1 2 3 4 5 6 7 8
Opleidingsonderdeel Integrale kwaliteitsbeheersing Corporate strategy ICT Service management Software-architecturen voor collaboratieve systemen Informatica-keuzevak Vrij keuzevak Vrij keuzevak Meesterproef
- 28 -
Studiepunten 6 6 6 3 6 6 6 21
5 Programma Master in Information Management Naam van de opleiding Diploma / getuigschrift waartoe de opleiding leidt. Aantal studiepunten Opleidingssoort Voltijds – deeltijds
Master in Information Management Master in Information Management 60 Initiële master Voltijds en deeltijds
5.1 Doelen en eindtermen Algemene doelen van de opleiding Dit programma wil een niet-technische vorming in Information Management bieden. De nadruk ligt niet op de technologie zelf maar wel op het doelmatig en efficiënt inzetten en beheren van informatie-technologie in een bedrijfscontext. Bijgevolg wordt slechts een basisopleiding in technologie voorzien. Deze basisopleiding is nodig om van daaruit de managementaspecten te kunnen uitdiepen. De opleiding beoogt vooral het aanleren van vaardigheden voor het analyseren van informatiebehoeften, voor het ontwerpen en beheren van informatiesystemen en voor het afstemmen van de informatica-strategie op de bedrijfsstrategie. De nadruk komt met ander woorden te liggen op het voortraject van informatiesysteemontwikkeling. Door middel van de meesterproef en de vrije zoom kan de student deelaspecten uitdiepen ofwel kiezen voor een multidisciplinaire uitbreiding van het vakkenpakket. Eindtermen De doelstellingen van het programma zijn: - het verwerven van basiskennis inzake bedrijfsinformatiesystemen, - in staat zijn een informatiestrategie te ontwikkelen, conform de bedrijfsstrategie van de organisatie, - in staat zijn informatiebehoeften te analyseren en deze te vertalen naar een informatiesysteemontwerp, - in staat zijn bedrijfsprocessen te ontwerpen, modelleren en beheren, - in staat zijn bedrijfsinformatie en bedrijfskennis te modelleren en te beheren, - in staat zijn de economische aspecten van informatica en informatiesystemen in te schatten. Vertaling doelen/eindtermen in de opleiding en in de groepen De basisdoelstelling van het programma is het verwerven van kennis inzake bedrijfsinformatiesystemen. Daartoe wordt een basispakket van 7
- 29 -
opleidingsonderdelen voorzien in de belangrijkste gebieden van Management Information Systems (ter waarde van 39 studiepunten). Daarnaast wordt er een vrije zoom van 6 studiepunten voorzien. De student kan hierbij kiezen uit een aantal speciaal geselecteerde vakken. Er is een meesterproef (15 studiepunten). Arbeidscontexten en/of beroepen In het bedrijfsleven is er een grote vraag naar informatici, niet noodzakelijkerwijze met een sterke technologie-gerichte opleiding, maar wel met de capaciteit om via technologie een hefboomwerking te realiseren in het bedrijf. Mogelijke doelberoepen zijn: Informatie-analist, projectleider, stafmedewerker ICT Strategie. Doorstroommogelijkheden Niet van toepassing, met uitzondering voor doorstroom naar zeer gespecialiseerde instituten (met een master-na-master) of naar een doctorale opleiding in de beleidsinformatica. Dit laatste is niet onbelangrijk. In de afgelopen jaren is aan de FETEW minstens één doctoraat in de beleidsinformatica per jaar afgeleverd (in 2002 waren dit er overigens 3). De specificiteit van de opleiding De voorgestelde opleiding is gelijkaardig aan de huidige GAS Beleidsinformatica. Het nieuwe programma wordt echter meer management gericht en wat minder technologie-gericht. Bovendien wordt de vernieuwde opleiding ook opengesteld voor afgestudeerden uit andere faculteiten. Omdat het een eenjarig programma is, is het niet te vergelijken met en staat het niet in competitie met de tweejarige programma's. Technische vakken zijn doelbewust uit dit programma weggelaten zodat ook daardoor een behoorlijke afstand geschapen wordt met het programma Msc. in de Beleidsinformatica. Bovendien voorziet de Msc. in de Beleidsinformatica een grondige vorming in de toegepaste economische wetenschappen, wat helemaal niet aan bod komt in dit programma. Aangezien de focus van dit programma louter informatica-gericht is, is het totaal verschillend van de andere initiële masters van de faculteit. In vergelijking met andere eenjarige programma's van andere universiteiten is deze opleiding minder technologie-gericht, maar komen de managementaspecten van informatietechnologie veel diepgaander en uitgebreider aan bod. Belangrijke troeven van de K.U.Leuven-opleiding zijn o.a. de verbondenheid met fundamenteel en toegepast onderzoek, de algemene academische vorming, de opportuniteiten tot multidisciplinariteit, de infrastructuur, de sterke bindingen met het bedrijfsleven, en de continue kwaliteitscontrole.
- 30 -
5.2 Onderwijsvisie Onderwijskundige basisprincipes van de opleiding Vanuit een academische invalshoek bezien zal veel aandacht gaan naar het zich eigen maken van op onderzoek gebaseerde denkkaders, naar het zelfstandig en kritisch leren gebruiken van deze denkkaders, en naar het ontwerpen van (informatie)systemen. Integratie en multidisciplinariteit zullen worden bevorderd. Er zal veel aandacht gaan naar begeleide zelfstudie, gekoppeld aan het gebruik van leerplatformen,. oefeningen en cases. Studenten worden via het elektronisch leerplatform aangemoedigd om bijkomende informatie op te zoeken, papers te lezen en zelf oefeningen te maken. Concrete manier van onderwijsgeven Om de kennisoverdracht op een optimale, en tegelijk moderne wijze te realiseren, zullen er verschillende eigen leerplatformen worden gebruikt, naast andere vormen van e-learning zoals ‘Blackboard’ en ‘Question mark’. In het onderwijs zullen aspecten van lopend onderzoek worden geïntegreerd en gevallenstudies zullen toelaten om oplossingen te toetsen aan de praktijkrealiteit. Relatie concrete manier van onderwijsgeven en doelen / eindtermen Er wordt voor gewaakt dat studenten een kritisch wetenschappelijke houding verwerven, en innovatieve en beredeneerde standpunten kunnen innemen. In verschillende opleidingsonderdelen wordt van studenten verwacht dat zij de wetenschappelijke literatuur terzake doornemen, en in discussiesessies wordt ruimte gemaakt om aandacht te schenken aan belangrijke wetenschappelijke onderzoeksdomeinen en –uitdagingen. Waar nodig worden de hoorcolleges aangevuld met oefenzittingen voor het verwerven van de toepasselijke vaardigheden. Onderzoeksgebaseerd onderwijs Alle docenten in beleidsinformatica zijn ingeschakeld in het onderzoek dat binnen LIRIS wordt verricht (onderzoek in domeinen zoals ‘Software engineering’, ‘Database management & content management’, ‘Business intelligence’, ‘Data mining’, ‘Extended enterprise IT-infrastructures’, ‘Economics of information systems & ICT strategy analysis’, ‘e-learning’, enz.) (zie bijlage 1). 5.3 Beschrijving van doelpubliek en begintermen Doelpubliek Bachelors uit alle faculteiten met een basiskennis informatica.
- 31 -
Begintermen en indicatoren - Basiskennis informatica (o.a. cursus Gebruikersinformatica gevolgd hebben). - Minimale kennis bedrijfseconomie (o.a. cursus Inleiding tot Economie) In het programma wordt een vrije zoom voorzien die gebruikt kan worden door studenten met onvoldoende voorkennis. Toelatingsbeleid Toegankelijk voor alle bachelors en masters in zoverre zij over een elementaire basiskennis informatica en een minimale kennis bedrijfseconomie beschikken. Door middel van de vrije zoom kunnen eventuele tekorten worden geremedieerd. 5.4 Opbouw van de opleiding, de verschillende groepen en verdeling van de studiepunten 5.4.a Algemene structuur van het opleidingsprogramma Gemeenschappelijke vakken (39 sp) − Bestuurlijke informatiesystemen 6 sp − Analyse en ontwerp van informatiesystemen 6 sp − Grondslagen van databasemanagement 6 sp − Architectuur en modellering van Bedrijfsinformatiesystemen 6 sp − Kennismanagement en business intelligence 6 sp − ICT Service Management 6 sp − Software-architecturen voor collaboratieve systemen 3 sp Volledig vrije zoom (6 sp) Meesterproef (15 sp): Integratieproject Information Management Opmerking: Studenten die in hun bachelor-programma een vak uit de verzameling van gemeenschappelijke vakken reeds zouden hebben gevolgd, vervangen dit vak door een ander informaticavak met eenzelfde equivalent aan studiepunten (zie ook de lijst van vakken in de vrije informatica-zoom bij MSc in Beleidsinformatica). 5.4.b Modeltraject van de student, per afstudeerrichting Er zijn geen aparte afstudeerrichtingen. Het modeltraject bestaat uit het doorlopen van de eenjarige master-opleiding. Door de keuze van een opleidingsonderdeel en de meesterproef kan de student weliswaar een duidelijk afstudeerprofiel ambiëren. Het traject voor deeltijdse student wordt later bepaald.
- 32 -
Bijlage 1: LIRIS (Leuven Institute for Research on Information Systems) Research in information systems has always been an important mission of the faculty members. The Leuven Institute for Research on Information Systems (LIRIS), founded in 1987, coordinates research in the area of information technology in organizations. This research embodies: fundamental issues of information systems in organizations (dealing with concepts, models, generic methods, tools and techniques), applied research (relating general research results to specific problems and application areas), and research on the use and implications of information systems throughout society. Research areas in Management Informatics Research in Management Informatics (beleidsinformatica) is conducted in different, but related areas. Important research topics are: system architecture, system modelling and system development; database and content management, extended enterprise IT-infrastructures; intelligent business, knowledge discovery and data mining; economics of information systems; computer simulation; and elearning: A first area is Software engineering and Methods for systems development. In this domain, research is conducted on various subjects: (1) software architectures and object-oriented and event-based business modelling, as expressed in MERODE (Model-driven Existence-dependence Relationship Object Oriented Development); (2) the use of events as a conceptual architectural and modelling paradigm for the coordination of components in distributed systems, as presented in the BECO-model (Business Event-based COordination-model); (3) the use of business rules, business events, concepts and (decision) tables, as expressed in EMBRACE (Enterprise Modeling using Business Rules and Concepts, Events (and Tables)), in order to build high quality flexible architectures where the business logic is specified, managed, validated and updated by the business side as an on-going business activity, as embodied in the business rules approach. A second area is Database and Content Management. In this domain, research is conducted on the following subjects: (1) methods for constructing and implementing object-oriented and object/relational databases; (2) development of a fuzzy relational data model; (3) methods for developing data warehouse databases and repositories for supporting the use of these databases; (4) navigation possibilities in hypermedia systems; (5) component based development and web services for application and information integration.
- 33 -
Research about Intelligent systems and Knowledge discovery constitute the third topic. It is aimed at modelling business knowledge and developing methods for designing knowledge-based information systems, with specific emphasis on discovering, structuring and validating knowledge, and the integration with information systems. It focuses on knowledge representation, validation and verification, knowledge discovery in databases, neural networks and support vector machines, data mining, credit scoring, web usage mining, and fuzzy systems. Also Quantitative aspects of information systems are investigated. The overall framework is the B.S.W. (Business - Service - Work) method, an integrated framework for capacity planning, performance evaluation and cost charging for information processing. Recently it has been examined how Activity Based Costing techniques can be used in interpreting measurements of performance monitors. Other themes are the behavior of systems with multiple mixed priorities, the relationship between the B.S.W. method and enterprise modeling and, finally, formal measurement of complexity of OO-models (and MERODEbased models in particular). A fifth area is Computer simulation, in particular the use of discrete event simulation for studying the behavior of complex systems (e.g. computer networks), and the validation of discrete event simulation models. To this purpose a new technique, based on the theory of fuzzy sets, is being developed. An emerging research field is ‘network economics’ and ‘internet accounting’. Starting from economic models and a comprehensive framework for accounting of network services, it is investigated how accounting and pricing can be implemented in a scalable way in case of heterogeneous ‘quality of service’requirements. In response to the educational opportunities made available by technological innovations, we also started research and evaluation studies in the field of eLearning.
- 34 -
Bijlage 2: Leerstoelen in de Beleidsinformatica PricewaterhouseCoopers Chair, E-Business, 2000 – 2005. Chairholder: Vanthienen, J.; Administrative Coordinator: Plessers, H. The fundamental theme underlying the Chair's activities is an integrating and inter-disciplinary view on electronic business: the use of information and communication technology, not limited to the own organization, and the use of standardized networks (e.g. Internet), to support the purchasing, production and selling of goods, services and information. Accordingly, the Chair's aim is to create a platform for exchanging ideas and knowledge as to what changes are taking place, enabled by ICT, and how they impact on business, management and the economy. The Chair intends to foster research and business education covering the twin areas of “E” and “business as well as share knowledge among experts from academia and the business world through seminars and other activities. S.A.P. Chair, Extended enterprise infrastructures, 2001-2006 Chairholder: Vandenbulcke, J.; Researcher: Goethals, F. Collaboration between companies is clearly a key to success in the new economy. Through the usage of new information technologies, like web services for example, it is technically possible to combine companies into a virtually vertically integrated enterprise, leading to a competition between value-chains instead of one between individual companies. The aim of the Research Chair is twofold. First, research will be done towards extended enterprise infrastructures and knowledge will be distributed. Second, every year the Chair will present a SAP/LIRIS Contact Event with students as well as a SAP/LIRIS Research Symposium. The objective of this chair is to find a roadmap that should be followed to become an extended enterprise, with a particular emphasis on developing the supporting IT infrastructure and services. The extended enterprise is a powerful emerging business model that allows a company to focus on its core operations while leveraging the market presence and insight, customer relationships, and financial and intellectual resources of its partners to their mutual benefit. Microsoft Research Project, Verification and validation of Web services, 20032005 Promotor: Vandenbulcke, J.; Researcher: De Backer, M.
- 35 -
The evolution of the Internet from an information provider to a service provider drives the need for more and better verification and validation mechanisms, especially in a Web services context, where services will be integrated and linked at runtime. The use of a formal semantics, like Petri Nets, enables us to create automatic verification procedures. This project focuses on two types of conformance verification. First of all, we look at the conformance of a business process with the domain model of the information systems that are used to support business process activities. Secondly, we look at the similar problem of compatibility between two Web services. For these two problems algorithms will be created based on the Petri Net language theory. VReP Politie Amsterdam-Amstelland Chair, Intelligent screening technology for asylum requests, 2003 – 2008 Chairholder: Viaene, S.; Researcher: Van Gheel, D. Research embodied in this chair focuses on the design of intelligent asylum request screening. The research builds upon the the extensive expertise on insurance claim fraud modelling acquired in the context of the KBC Insurance Research Chair (1997-2002). The project falls within the scope of the discipline known as ‘Knowledge Discovery in Databases (KDD)’, which covers theory, methodology and practice regarding the non-trivial process of identifying valid, novel, potentially useful and ultimately understandable patterns in data. The longterm structural applied research relationship between LIRIS and the Dutch police authorities of the region Amsterdam-Amstelland is the first of its kind in Europe. KBC Chair, Managing efficiency aspects of software factory systems, 20042009 Chairholder: Dedene, G.; Researcher: De Rore, L. This Research Chair is focusing on efficiency aspects of software factory systems. This involves the development of precise instruments to determine and manage efficiency aspects (including measurements). On the other hand, the methodological and infrastructural aspects of software factory systems are investigated, including techniques for large scale reuse in appropriate frameworks.
__________________
- 36 -
