25-1-2016
Zorgbeleid Prof. Dr. Katja Petry Annet De Vroey 26 januari 2016
Inhoud • • • • • •
Context GON-begeleiding als inclusiepraktijk Voorbeelden van goede praktijk Conclusie Getuigenis Vragen
1
25-1-2016
Beleid • Hervorming secundair onderwijs • VN-verdrag • M-decreet: Type basisaanbod Toegang tot BuO Redelijke aanpassingen Zorgcontinuüm
Media
2
25-1-2016
Cijfers Evolutie van het aantal GON-leerlingen begeleid vanuit het BuSO 5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0
Cijfers % schoolpopulatie in het buitengewoon onderwijs 8% 7% 6% 5% % Kleuter
4%
% Lager % Secundair
3%
% Totaal
2% 1% 0% 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
3
25-1-2016
Cijfers
Paradigmashift Medisch
Sociaal
MODEL GEVOLGEN
VOOR WIE
DOOR WIE
WAAR
HOE
WAT
4
25-1-2016
Gon-begeleiding - OBPWO: Gon/Ion anno 2012 - Samenwerking KULeuven – UC Leuven Limburg - Schriftelijke bevraging: • 368 scholen gewoon onderwijs • 140 scholen BuO
Profiel school gewoon onderwijs • Aantal GON-leerlingen: Schoolniveau: M = 6 (spreiding: 1-30) Klasniveau: M = 1 (spreiding: 1-5)
• Aantal GON-begeleiders/school: M = 3 (spreiding: 1-13)
• Aantal begeleidende scholen BuO: M = 2 (spreiding: 1-8)
• Secundair onderwijs > basisonderwijs
5
25-1-2016
Profiel GON-begeleider • • • •
Basisopleiding: leerkracht (49%) of paramedicus Aanvullende opleiding: Banaba BuO (43%) Ambt: leerkracht (68%) / paramedicus Jaren ervaring bij aanvang functie: 31% geen onderwijservaring, 53% geen ervaring buitengewoon onderwijs 43% geen ervaring gewoon onderwijs
• Gemiddeld 9 leerlingen/GON-begeleider (max 24) • Gemiddeld 5 scholen/GON-begeleider (max 20)
Aard van de GON-begeleiding • Eigenlijke ondersteuning: M = 2 uur (spreiding: 0 – 10u) Samenhang met onderwijstype: type 6,7 meeste uren Samenhang categorisatie ernstig – matig Geen samenhang met onderwijsniveau
6
25-1-2016
Aard van de GON-begeleiding • Inhoud van de ondersteuning: (spreiding: 0-90%)
6%
5%
10%
Leerlinggericht Leerkrachtgericht Oudergericht
14%
Klasgroepgericht 65%
Schoolteamgericht
Aard van de GON-begeleiding • Leerlinggerichte ondersteuning: oa. Onderwijskundige hulp (30,1%-41,4%) Sociaal-emotionele ondersteuning (22,9%-32,2%) Leren werken met hulpmiddelen (12,5%-20,5%) vnl individueel (79,3%-89,5%) vnl klasextern (73,1%-82,7%)
7
25-1-2016
Aard van de GON-begeleiding • Leerkrachtgerichte ondersteuning: oa. informeren van de leerkracht (27,53%-42,48%) ondersteuning in het aanpassen van het didactische proces (18,11%-21,47%) ondersteuning op pedagogisch vlak (9,16%-17,06%) hulpmiddelen (14,14%-19,75%) sociaal-emotionele ondersteuning (6,84%-16,20%) klasmanagement (3,68%-6,54%) klasgroepsamenstelling (0,86%-3,34%)
Aard van de GON-begeleiding • Klasgroepgerichte ondersteuning: oa. informeren (22,25%-42,46%) sociaal-emotionele ondersteuning (34,40%-47,82%) hulpmiddelen (15,94%-21,08%)
• Schoolteamgerichte ondersteuning: oa. informeren (50,38%-60,85%) ondersteuning in de uitbouw van een zorgbeleid (15,70%-25,57%) materiële aspecten (20,62%-21,52%)
8
25-1-2016
Aard van de GON-begeleiding • Oudergerichte ondersteuning: oa. informeren (29,55%-33,19%) pedagogisch advies (23,13%-28,14%) sociaal-emotionele ondersteuning (21,59%-24,78%) hulpmiddelen (17,39%-20,61%)
Aard van de GON-begeleiding • Oudergerichte ondersteuning: oa. informeren (29,55%-33,19%) pedagogisch advies (23,13%-28,14%) sociaal-emotionele ondersteuning (21,59%-24,78%) hulpmiddelen (17,39%-20,61%)
• Extra ondersteuning tijdens schooluren (18%): M = 1-2 x / week (max 5x/week) Vnl door professionelen (75,7%) Vnl leerlinggerichte ondersteuning
9
25-1-2016
Succesfactoren Index voor inclusie • • • • • •
Ervaringsuitwisseling Ondersteunend leiderschap Attitude actoren Openheid, respect, waardering Steun Verschillende scholen verschillende culturen
Cultuur
Succesfactoren Index voor inclusie
• Inschrijvingsbeleid • Klassamenstelling • Onderwijsoriëntatie
Cultuur
10
25-1-2016
Succesfactoren Index voor inclusie
• • • •
Cultuur
Professionalisering Collegiale consultatie Samenwerkende teams Invulling op maat • Leerlingoverstijgende ondersteuning • Klasinterne werking • Groepsgerichte werking
Voorbeelden van goede praktijk Onderzoek naar GON-praktijk in S.O.
(UC Leuven-Limburg – KULeuven)
Wat kenmerkt secundaire scholen met effectieve ondersteuning van GON-ION leerlingen? • Selectie van scholen met ‘goede praktijk’ van inclusie o.b.v. online screening van inclusief beleid en GON-ION-praktijk • Variatie in hoofdthema’s: School- en klasklimaat Toegankelijkheid Samenwerkende teams
• Variatie in instroom GON/ION-attesten, studierichtingen, grootte van scholen
11
25-1-2016
deelnemende scholen Leerlingenaantallen
Studierichtingen
N leerlingen met een GON- of IONattest
Diversiteit attesten
4 scholen < 400 leerlingen
2 x ASO, 2 x TSO, BSO (3 x middenschool)
2-8 lln met GONION attest
5 lln type 4-attest
4 scholen 400-800 lln
2 x ASO, KSO 2 x TSO, BSO (1 x middenschool)
6-20 lln met GONION attest
4 scholen > 800 leerlingen
1 x ASO 3 x TSO-BSO
8-50 lln met GONION attest
3 lln type 6-attest 1 ll type 7-attest 14 lln type 7-ASSattest 2 lln ION-attest
72 interviews, directie/leerlingbegeleider, titularis, GON/IONleerkracht, ouders, leerling met GON-attest, klasgenoten 55 lesobservaties, gevarieerde vakken, klasgrootte, leeftijden
Algemene bevindingen
Inclusie als schoolbreed implementatieproces
12
25-1-2016
positieve onderstroom Gelijkwaardige relaties Diversiteitsbeleid, bv. intercultureel of maatregelen en beleid rond leerproblemen of specifieke doelgroepen Positieve relaties leerkrachten-leerlingen Routines en effectief gedragsmanagement
Aandacht voor sociaal-emotioneel welbevinden van jongeren
ankers Begeesterend, ondersteunend en gedeeld leiderschap Interne know-how, professionele omkadering Sensitieve ondersteuning, hoge responsiviteit Persoonlijke begeleidingsrelatie GON-lkr - leerling, bemiddeling en informatiedoorstroming
13
25-1-2016
inzet Gedeelde doelen: maximale participatie Stroomlijnen van de ondersteuning Stroomlijnen van de communicatie Sociale interventies Peer support Klassenraden en permanente evaluatie Sociaal-emotionele begeleiding en deontologie Schoolloopbaanbegeleiding met aangepaste evaluatie
schoolniveau - afspraken rond evaluatie: dispenserende maatregelen, permanente evaluatie,… - uitbreiding en flexibilisering van de ondersteuning: bv. vaste (full time) gon-leerkracht - verbreding van de ondersteuning naar een universeel kader - aandacht voor klassensamenstelling en ruimte in de uurroosters - ontsluiten van informatie, doorstroming van afspraken, keuze van vormingsmateriaal, folders… - bijsturing van procedures voor overleg, aansluiting Gon-overleg bij klassenraden
14
25-1-2016
klasniveau • Effectieve didactische praktijk: aandacht voor emotionele ondersteuning, kwalitatieve instructie en krachtige lesformats en organisatie • • • • • • •
positieve relaties, informele ondersteuning actieve participatie en betrokkenheid van de leerlingen routines & efficiëntie differentiatie en hulpmiddelen sociale interventies die participatie expliciet benaderen peer support, groepstaken, stimuleren van coöperatief leren onderwijsdialoog, klasgesprekken
leerlingenniveau • • • •
Sociaal-emotionele begeleiding en individuele leerbegeleiding Positieve beeldvorming Deontologie en zelfbepaling Klassenraden, deliberatie en schoolloopbaanbegeleiding
15
25-1-2016
doelmatigheidsbeleving Verankering van de ondersteuning en inbedding van maatregelen Interne reflectie en dialoog Empowerment van interne begeleiding en lerarenteams Positieve beeldvorming rond diversiteit en coöperatieve klas Evenwichtig klasmanagement Aanzet tot universeel design Acceptatie, lid van de groep Zelfbepaling en ouderbetrokkenheid Doorstroming naar verdere studie- of beroepspraktijk
bekommernissen Brede professionalisering en ‘tuning’ van paradigma’s Afstemming van procedures Co-teaching Effectieve aanpassingen en universeel design Formatieve evaluatie vs. IHP procedures Studiekeuze Zelfsturende ondersteuningsteams (ION)
16
25-1-2016
specifieke bevindingen Praktijk: 4 scholen zetten vooral in op toegankelijkheid Beleid: 5 scholen zetten in op samenwerkende teams van interne en externe ondersteuning Cultuur: 3 scholen zetten vooral in op ondersteunende relaties
Innovatieve school met inspirerend leiderschap Intercultureel onderwijs als basis voor GON Talentgericht onderwijs en differentiatie Middenschool met focus op succesvolle overgang Ouders-school partnerschappen Focus op een geïntegreerd zorgsysteem Traditioneel en zorgzaam Professionalisering en samenwerking rond ASS Leerlingensecretariaat als zorgreceptie Zelfbepaling & privacy Participatie en overgangsondersteuning Zelfsturende ondersteuningsteams
literatuur Succesfactoren
Uitdagingen
inclusieve cultuur, positieve attitudes
inclusief beleid bouwt verder op lange termijn visie doelmatigheidsbeleving en heldere diversiteitsbeleid; verantwoordelijkheden van leraren doelmatigheidsbeleving gaat samen met inclusief beleid en positieve onderstroom; sociale validiteit van
peer support en coteaching universeel ontwerp
co-teaching zelfsturing en overgangsplanning
ondersteuning Aanpassingen en toegang tot een gemeenschappelijk curriculum tijd voor overleg, inspraak en professionalisering beroepsidentiteit en functionele vaardigheden
Vlaamse (vb)scholen?
peer support, acceptatie; weinig co-teaching evenwichtige klaspraktijk met effectieve instructie en individuele feedback; weinig aanpassingen attitudeverschillen school en ondersteuning; procedures voor overleg; Studiekeuze
17
25-1-2016
Co-teaching of andere begeleiding in S.O.? IAC
GON-begeleiding + Leraars
Uitbreiding van zorg Verhoogde zorg
partners in co-teaching of in overleg?
Brede basiszorg
Co-teaching partnerschapsmodellen - collega’s geven samen les, bv. praktijkleraren, bij projectonderwijs, in ‘vrije ruimte-uren’ => nood aan gemeenschappelijke voorbereiding; ‘neutrale’ ondersteuning - (vak)leerkracht en GON-leerkracht of ondersteunende leerkracht bieden samen les(ondersteuning), bv. ION-leerkracht, GON-leerkracht in eerste graad, gebarentolk => nood aan overleg, wederzijdse coaching, wederzijds professionaliseringseffect Onderbenut? - opletten voor stigmatiserend effect t.a.v. GON-leerlingen - inspraak van GON-leerlingen lijkt belangrijk in S.O.; klasondersteuning moet gericht zijn op iedereen, subtiel en sensitief
18
25-1-2016
Conclusie Inclusie als implementatieproces: integratie van maatregelen Positieve onderstroom en (gedeeld) leiderschap als drijvende kracht Niet één juiste weg Aanknopingspunten voor elke school Uitdagingen & vernieuwingen
Haalbare kaart! Als we het stapsgewijs samen doen
19
25-1-2016
• Booth, Tony, and Mel Ainscow. 2015. Index voor inclusie: werken aan leren en participeren op school. UCLL, Heverlee. • De Vroey Annet, Elke Struyf and Katja Petry. (2015). Secondary schools included: a literature review. International Journal of inclusive education. • Eisenman, L. T., a. M. Pleet, D. Wandry, and V. McGinley. 2010. Voices of Special Education Teachers in an Inclusive High School: Redefining Responsibilities. Remedial and Special Education 32, no. 2 (February): 91–104. • Mastropieri, Margo, Thomas Scruggs, Janet Graetz, Jennifer Norland, Walena Gardizi, and Kimberly Mcduffie. 2005. Case Studies in Co-Teaching in the Content Areas : Successes, Failures and Challenges. Intervention in School and Clinic 40, no. 5: 260– 270. • Murray, Christopher, and Robert C. Pianta. 2007. The Importance of Teacher-Student Relationships for Adolescents with High Incidence Disabilities. Theory Into Practice 46, no. 2: 105–112.
20
