seum. Aanleiding waren de veranderingen in vooral de cultuurhistorische samenleving waarvan ons museum deel uitmaakt. Die samenleving is de laatste jaren sterk veranderd. Wij als museum moeten ons daarbij aanpassen. Dat heeft geleid tot verschillende ingrijpende acties: Bezuinigingen Al enkele jaren stond de begroting onder druk en vielen de jaarresultaten tegen. Dat komt vooral door terugtreding van sponsors en door een zuiniger uitgavenpatroon van (groeps)bezoekers. Ingaande 2015 zijn er stevige bezuinigingen doorgevoerd, wat onder meer leidde tot het niet organiseren van een tuinfeest, zoals al meer dan 20 jaar elke eerste zaterdag van september gebruikelijk was. Er zijn meer bezuinigingen nodig. Meer en andere inkomsten De ten opzichte van het landelijk beeld wat achterlopende tarieven en consumptieprijzen zijn aangepast. Er zijn ook nieuwe inkomsten gegenereerd, onder andere door de uitbreiding van de museumwinkel. Het museum moet meer selfsupporting worden. Andere activiteiten Er zullen ook andere activiteiten worden ontwikkeld en bestaande extra activiteiten zullen worden aangepast aan nieuwe wensen. Dit krijgt begin 2016 invulling door onder andere het opstarten van een theetuin. Professionalisering In het algemeen moet het museum nog professioneler gaan acteren. Dat komt voor een deel neer op de schouders van de vrijwilligers. Ook de publiciteit moet anders en (nog) beter. Dit zijn belangrijke aandachtspunten, die de directeur de komende maanden zal oppakken. Om dit allemaal te kunnen realiseren is ieders medewerking nodig. Intern en extern. Van de vrijwilligers, maar ook van de sponsors, de donateurs en de bezoekers. De museumorganisatie heeft er het volste vertrouwen in dat het over enkele jaren weer de goede kant uitgaat. De plek en de entourage is te mooi om dit zomaar onbenut te laten.
43 BEKNOPT
september 2015
ONLINE MUSEUMNIEUWSBRIEF EFFE BOMEN… Het moment is daar. De wereld is anders geworden. De economische crisis van de afgelopen jaren was de aanleiding. Een heroverweging het gevolg. Achteroverleunen is voorbij. Met elkaar er tegenaan. Met nog meer inzet dan voorheen. En als je dan die stap hebt gemaakt, merk je ineens, dat dat ook veel meer voldoening geeft. We hebben dit jaar nog drie maanden om het tij te keren richting een andere koers. Direct in 2016 pakken we die op. Voor uw plezier en voor ons gemak. Om daar mede gestalte aan te geven is het thema van de directeur de komende tijd ‘aandacht’. Daar draait alles om. Aandacht voor het bezoek, aandacht voor de exposant, aandacht voor elkaar. Maar ook aandacht voor de collectie, de exposities, het depot en alles in en om het museum. Dick de Jong
KOMENDE ACTIVITEITEN 24.09.2015 Lezing door Louky Scheltema (Hersenstichting) over Geheugen & Vergeten 20.00 uur € 3,-- p.p. 01.10.2015 Aanwezig op de Dag van de Ouderen in sporthal de Wielewaal, een doe- en informatiebeurs.
10-15 uur.
06.10.2015 Interviewgesprek met de kunstenaressen en speciale rondleiding. 20.00 uur. € 3,-- p.p. 09.10.2015 Kleinkunstvoorstelling Duo Jong Belegen: Oude dingen en mensen die voorbij gaan € 12,50 p.p. 06 en 07.11.2015 Antiek- & Brocantedagen € 4,-- p.p. 19.11.2015 Workshops met thee- en bonbonproeverij, herfststuk maken en cadeautjes inpakken. Nadere informatie volgt.
DE KOPEREN KNOP VERANDERT In het bestuur en in verschillende werkgroepen is de laatste tijd veel gesproken over de toekomst van het mu-
Het wordt herfst. Dat betekent niet alleen meer kans op regen en wind, maar vooral ook lekker met een warme trui en een goed boek op de bank. Of iets lekkers maken van het vele fruit dat bij deze tijd hoort.
BEKNOPT 43
1
september 2015
vanaf dat moment werd beheerst door de Turken. Mokka bleef hierbij nog steeds de belangrijkste handelsstad. De koffiebonen werden via Mokka naar Suez in Egypte verscheept vanwaar dit via kamelen werd verspreid naar de toenmalige Egyptische hoofdstad Alexandrië. In de haven van Alexandrië ontstond een levendige handel met de kooplieden uit Venetië en Frankrijk. De Turken deden er alles aan om deze lucratieve handel voor zichzelf te houden en hadden daardoor een monopolie op zowel de teelt van als handel in koffiebonen.
KOFFIE (vervolg) ARABIEREN EERSTE KOFFIEDRINKERS Er wordt algemeen aangenomen dat Arabieren de eerste koffiedrinkers waren. Zij maakten een soort brouwsel van de bessen en de bladeren, dat Qahwa werd genoemd. Dit betekende: het opwindende. Zo zou de profeet Mohammed, de stichter van de Islam, ruime hoeveelheden qahwa gedronken hebben om wakker te kunnen blijven voor zijn nachtelijke gebeden. In de 15e eeuw maakte dit koffiebrouwsel al deel uit van het dagelijkse leven in de Arabische wereld. Dit wordt bevestigd door Europese ontdekkingsreizigers die toen in het Midden-Oosten in de koffiehuizen kwamen.
(wordt vervolgd)
UIT HET MUSEUM ZOMERACTIVITEITEN JEUGD Opnieuw bleken de georganiseerde jeugdactiviteiten bijzonder succesvol.
Er was het detectivespel waarin een steenrijke boer centraal stond. Hij had zijn florijnen (een oude geldsoort), verstopt in bij de boerderij. Nog nooit had iemand die geldschat kunnen vinden. De kinderen konden meehelpen met zoeken en … vinden. In die tijd werden de koffiebonen ook al gemalen, maar in plaats van dit te mengen met water werd het met dierlijk vet of olie vermengd en vervolgens tot een bal gekneed. Reizigers en jagers namen deze bal als energiebron mee tijdens verre reizen. Van het vruchtvlees van de bonen maakte men in die tijd ook wijn. Deze wijn kreeg dezelfde naam qahwa.
VERSPREIDING VAN KOFFIE Een drankje waar je opgewekt van wordt, maar niet dronken, krijgt natuurlijk snel veel bekendheid. Zo ontstonden er koffiehuizen, als eerste in Mekka, wat ten opzichte van Ethiopië aan de andere kant van de Rode Zee ligt. In deze koffiehuizen kon men gezellig samenkomen om nieuws, gedichten en verhalen uit te wisselen onder het genot van het verkwikkende drankje. Mekka was in die tijd het belangrijkste pelgrimsoord, wat ook de eerste verspreiding van koffie verklaart. Mokka (of Mocha) in Jemen was voor lange tijd het centrale handelspunt voor koffie. Deze kleine stad aan de Rode Zee werd gesticht in de 14e eeuw en was van de e e 15 tot de 17 eeuw de belangrijkste handelsplaats.
Ook konden de kinderen met een gevulde knapzak een speciale spelletjesroute doorlopen. Elk spelletje leverde punten op en de eindscore werd aan de kassa van het museum gemeld. De oudhollandse spelletjes werden vroeger ook op de boerderij gespeeld: steltlopen, hoepelwerpen, zaklopen, moeras oversteken, bliklopen, domino, mikado, blikgooien en touwtje springen.
IN TURKSE HANDEN
DICK BRUNA – MEER DAN NIJNTJE
De Turkse sultan van Constantinopel, Selim I, veroverde tussen 1516-1518 de landen Syrië, Palestina, Jemen en Egypte. Deze landen werden bij het Ottomaanse rijk ingelijfd, en dat betekende dat de koffiehandel in Jemen
De zomerexpositie was bedoeld als gezinsevenement. Dat is het dan ook geworden. In de eerste weken was het wat minder druk dan werd verwacht, maar dat maakte de laatste zes weken meer dan goed.
BEKNOPT 43
2
september 2015
De door Gymnastiekvereniging OKK verzorgde bewegingslessen trokken veel belangstelling, de kleurwedstrijd was een groot succes en de verkoop van overtollige expositiematerialen verliep goed. .
in behandeling is genomen. Een tweede probleem is het nog ontbreken van de financiële middelen. Dit laatste is echter wel op te lossen door het project gefaseerd uit te voeren.
ZOMEROPENSTELLING OP MAANDAG Van de extra openstelling op de maandagmiddagen in de zomermaanden juli en augustus werd wisselend gebruik gemaakt. Toch blijkt het in een behoefte van veel passanten te voorzien.
OPEN MONUMENTENDAG Misschien wel voor het eerst in ons museale bestaan is het afgelopen open monumentendag gelukt om samen te werken met de Historische Vereniging HardinxveldGiessendam. Deze vereniging is destijds, toen het evenement Open Monumentendag voor het eerst werd gelanceerd, gevraagd om op te treden als plaatselijk comité. Echter in tegenstelling tot wat in heel veel andere gemeenten in ons land gebruikelijk is, bemoeit de gemeente zich vervolgens nergens mee. Zelf het kopiëren van affiches of wat noodzakelijk drukwerk komt voor rekening van de vereniging of van Museum De Koperen Knop. Dat gaan we volgend jaar toch anders aanpakken en daarover gaan we reeds de komende weken met de gemeente in gesprek. Aan het eind van deze nieuwsbrief treft u wat foto’s aan van wat er in ons dorp te beleven was.
Links: Bij de prijsuitreiking .
De prijzen voor de kleurwedstrijd gingen naar: 1 - 2 jaar 1e prijs (pop Nijntje) Koen Dubbeldam 2e prijs (knutselhoed) Loïs Meerkerk 3e prijs (stickers) Noor de Graaf 3 - 4 jaar 1e prijs (pop Nijntje) Iris 2e prijs (knutselhoed) Sophie Booij 3e prijs (stickers) Tijn 5 - 6 jaar 1e prijs (pop Nijntje) Hester Bruins 2e prijs (bellenblaas) Lieke Verspuij 3e prijs (stickers) Mark van der Bijl 7 - 8 jaar 1e prijs (pop Nijntje) Bart de Nijs 2e prijs (vlechtstroken) Nouk Kooijman 3e prijs (stickers) Ruo Feng 9 - 10 jaar 1e prijs (pop Nijntje) Johanne Post 2e prijs (vlechtstroken) Luna Salamon 3e prijs (stickers) Marit Visser
EXPOSITIEHOEK GEMEENTEHUIS Zoals reeds in de vorige Beknopt genoemd, is er in de hal van het gemeentehuis telkens een dubbel-expositie. De afgelopen tijd was dat natuurlijk Dick Bruna - meer dan Nijntje. Naast wat expositiemateriaal liggen er ook folders en andere informatiedragers. Met ingang van de nieuwe expositie is de hoek ook veranderd. Nu zijn er twee grote foto’s van mensen op leeftijd neergezet, met daarom heen diverse gebruiksvoorwerpen uit hun leven.
DE LANGENDAM SPONSOR VAN ROUTES De vijf wandelroutes zijn intussen gereed en binnenkort zullen ze officieel in gebruik worden genomen. Meer daarover leest u in de pers en ook in de volgende Beknopt. Heerlijk om straks op een winderige herfstdag door de polder te wandelen en te waaien om na afloop rond een uur of vier weer even met een heerlijke kop chocolademelk op adem te komen in De Koperen Knop. Ook de Hervormde kerk ‘op den Dam’ was open. Daar was een prachtige kopie van legosteentjes te bewonderen.
ACTIE VERPLAATSING STOOKHUISJE Eerder kondigden we al aan dat er achter de schermen wordt gewerkt aan het verplaatsen van het stookhuisje, dat thans nog bij Binnendams 42 staat. Helaas zijn we gestuit op de regelgeving, waardoor de eerste aanvraag door de gemeente Hardinxveld-Giessendam niet verder BEKNOPT 43
EXPOSITIE PRACHTIGE OUDE MENSEN De nieuwe expositie is geopend door professor dr. Kim Putters. De expositie ’PRACHTIGE OUDE MENSEN’ toont op een opmerkelijke wijze portretschilderijen, tex3
september 2015
Kunstkrant, wat mogelijk werd door sponsoring door de Rotayclub Sliedrecht en omstreken.
tiele beelden en foto’s van oude mensen. De directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau heeft ter gelegenheid daarvan over dat onderwerp een korte lezing gegeven. Het is een bijzondere expositie, in de herfst, over de mensen die de herfst van hun leven hebben bereikt. Centraal staat het portret, waarop te zien is dat de kracht van het leven plaats heeft gemaakt voor berusting en een glimlach. Te zien t/m 31 oktober 2015. Rond de expositie worden enkele bijzondere activiteiten georganiseerd (zie voor tijden en prijzen de website of bel met het museum): 24 september 2015: lezing door Louky Scheltema (Hersenstichting) over geheugen en vergeten. 1 oktober 2015: Dag van de Ouderen (sporthal de Wielewaal). 6 oktober 2015: interviewgesprek met de kunstenaressen en speciale rondleiding. 9 oktober 2015: Duo Jong Belegen – kleinkunstvoorstelling Van oude dingen en mensen die voorbij gaan. Er is tijdens de expositie een speciaal bezoekarrangement voor groepen, dat bestaat uit entree museum, ontvangst met koffie of thee met cake, een rondleiding door de expositie en een drankje na afloop. € 9,50 per persoon. Tijdig reserveren gewenst: 0184-611366 of koperenknop@planet.nl.
DE DEELNEMENDE KUNSTENARESSEN Francien Krieg www.francienkrieg.com Een beeldend kunstenares, die de oude mens op een ongepolijste en realistische manier schildert. Zij heeft de gave om met haar werk de toeschouwer te raken. Wat deze ziet, blijft hangen. Niet negatief, maar juist op een positieve manier. Haar schilderijen verrassen. Haar kleurgebruik leidt af van het doemdenken over ouder worden. Mieke Werners www.textielkunstenaar.com Deze textielkunstenares maakt beelden van natuurlijke materialen als wol, vlas en zijde. Vergankelijkheid is een thema dat steeds in haar werk terugkomt. De portretten uit haar serie ‘Van oude mensen…’ laten dit duidelijk zien. De ouderen hebben iets onwezenlijks in hun blik, iets dat Mieke zag in de ogen van haar vader toen hij oud werd. Ook maakt haar project Meisjeblijfje deel uit van de expositie. Truus Groen www.truusgroen.nl Een fotografe, die zich voor het vastleggen van de oudere mens heeft gericht op 100 portretten van 100-jarigen. Elk portret vertelt een eigen verhaal. Elk eigen menselijk gezicht vertoont sporen van het leven. Het is een plezier om te kijken naar de groeven van een eeuw leven. Het toont de kracht en de schoonheid van de ouderdom.
LEZING VAN SPEECH KIM PUTTERS. Twee thema’s speelde de hoofdrol in een pakkend en duidelijk verhaal dat Prof. Dr. Kim Putters gaf ter gelegenheid van de opening: Ouder worden en de functie van musea daarbij. Zaken die daarbij spelen is de kwaliteit van het leven. En voor ouderen spelen musea daarin een rol. Dat is iets dat de overheid wat meer zou moeten beseffen. In musea kunnen vooral ook ouderen genieten, maar als ze vergeetachtig worden ook zaken uit het verleden herkennen. Dat zou meer moeten worden benut. De speech krijgt het museum binnenkort gemaild en zal dan op de website worden gezet.
In het kader van een nog betere public relations zijn alle instellingen voor ouderen in de wijde omgeving van De Koperen Knop benaderd. Ook is er een grote advertentie van een halve pagina opgenomen in de landelijke BEKNOPT 43
Kim Putters tijdens zijn openingslezing van de expositie. 4
september 2015
over dit onderwerp of boeken, spellen en speelgoed dat is gelinkt aan het circus.
WIFI DRAAIT Al geruime tijd terug kondigden we niet zonder trots aan dat in het museum WIFI draaide. De praktijk bleek echter wat weerbarstig. Het probleem bleek de zware ijzeren balken te zijn, die bij de verbouwing tot museum in het gebouw moesten worden aangebracht. Daardoor stoorde de ontvangst. Na enkele deskundige bedrijven over de vloer te hebben gehad, bleek dat de situatie nog niet was verbeterd. Inmiddels hebben Jaap van Houwelingen en Piet Boer, die op woensdagavond vrijwel wekelijks wat werkzaamheden in het museum verrichten, de zaak opgelost.
EXPOSITIE HET CIRCUS De laatste expositie van 2015 gaat ov een bijzonder actueel onderwerp. Over iets dat over enkele tientallen jaren mogelijk helemaal niet meer voorkomt: het circus. Nu de wilde dieren niet langer zijn toegestaan, zal het bezoekersaantal nog verder inkrimpen en kan een circusvoorstelling niet meer rendabel kunnen zijn. Eind vorig jaar vroeg het Openluchtmuseum in Arnhem al aandacht voor dit probleem. Nu gebeurt dat nog een keer en wel in ons museum.
Als u denkt iets in bezit te hebben, dat u wilt tijdelijk in bruikleen wilt geven aan De Koperen Knop kunt u dit doorgeven. Ook ideeën en tips zijn bijzonder welkom. Het museum verzamelt eerst alle aanbiedingen en daarna hoort u meer. Aanbiedingen of vragen kunt u kwijt op e-mail koperenknop.planet.nl of per telefoon 0614148618 (Alida de Jong-Ambachtsheer).
DE BLAASBALG BLUES De subtitel van deze bijdrage zou ook kunnen zijn: Door schade enigszins wijzer, of de reparatie van een blaasbalg. Op 16 mei 2015, kort na het begin van de middag gaf de blaasbalg in de smederij de geest en wel met een grote knal. Nadat de laatste stukken gereedschap en andere delen van de inboedel eindelijk stil lagen trad voor even een doodse stilte in. Gelukkig was er alleen de schrik bij de mensen die op dat moment aanwezig waren, onder wie twee kleine jongens die graag wat wilden smeden. Geen letsel, alleen materiële schade aan de blaasbalg en de schotten naast de balg die enigszins waren ontzet. Verder lag er nogal wat materiaal op de grond waaronder veel spijkers die uit de balg geblazen waren en gereedschap dat aan de schotten hing. De deur stond open, zoals gewoonlijk, zodat een plotselinge overdruk in de smederij geen ruiten deed sneuvelen. Voor de kinderen was er niet veel meer te beleven, daar de balg aan de achterzijde en aan de waterkant zijde open was gebarsten. De naad aan de achterzijde had het begeven en de rand van het leer aan de bovenzijde was voor een groot deel losgekomen en had de spijkers er uit getrokken. Het inwendige van het geheel zag er ook niet echt gezond uit met veel gebroken baleinen, of uithouders. Nog steeds is een deel achter de balg zwart geblakerd. Gelukkig kon Jan Dubbeldam assistentie verlenen om de gehavende balg te verwijderen en ondersteboven op schragen te zetten.
Natuurlijk is deze expositie al lang in voorbereiding. Maar er zijn nog meer voorwerpen nodig. Denk aan voorstellingen in het circus, de attracties, de trucs. Het kan ook iets zijn over of van het circusleven, het reizen en verplaatsen, het wonen, het schoolgaan van circuskinderen en nog veel meer. Over clowns, circusdieren, circusacts enzovoort. Ook kunt u denken aan miniaturen BEKNOPT 43
5
september 2015
Dat er iets niet lekker zat werd al enige tijd vermoed als er vanonder het vuur een luide plof kwam, maar klaarblijkelijk moet het een keer echt fout gaan om tot inzicht te komen. In de kolen die gestookt worden, de zogenaamde vetof smeedkolen zit een hoeveelheid gas die bij verhitting vrij komt. Dit is bij deze kolen een aanzienlijke hoeveelheid, waardoor deze koolsoort vroeger ook kon worden gebruikt voor het verkrijgen van stadsgas. En voor nog veel meer, zoals allerlei teerproducten en in de Tweede Wereldoorlog ook benzeen. Deze hoeveelheid gas kan onder bepaalde omstandigheden de verkeerde kant op gaan en in de ruimte onder de vuurhaard terechtkomen of zelfs in de balg. Wanneer nu de balg gaat blazen zal er dus weer gas naar het vuur stromen met verse lucht en zijn de omstandigheden gunstig, dan zal het ontbranden. Als er dan ook nog eens een voldoende restant gas in de balg zit, dan zal deze ook gaan branden met het bekende gevolg.
Daarnaast zegt men dat in de Franse Tijd veel woorden in het Nederlands terecht zijn gekomen. Leenwoorden zijn van alle tijden. Het feit dat Nederlandse woorden als kaas, boter, markt en spiegel uit het Gallo-Romaanse kaasjo, butiro, merkato en spieglo zijn geleend, vertelt iets over de technologie en voorwerpen, die de Gallo-Romanen wel hadden en de Franken niet… Bovenstaande is ontleend aan ‘Het begon met een bevroren rivier’ van Peter Alexander Kerkhof (Onze Taal juni 2015).
Weinigen van u zullen zich realiseren dat de zo alledaagse en vertrouwde woorden papa en mama Franse leenwoorden zijn. Ze zijn dan ook al zo’n twee eeuwen in gebruik in onze taal. Echter niet als van oorsprong mamá en papá, maar als máma en pápa, met de klemtoon op de eerste in plaats van de tweede lettergreep. De klank wordt daardoor ook veel harder. e Vooral in de 17 eeuw werden er nogal wat woorden uit het Frans geleend. In plaats van moei en neef ging men de woorden tante en kozijn gebruiken. In plaats van oudervader of oudermoeder (de ouders van de vader of moeder) werd het grand-père en grand-mère, grootvader en grootmoeder. Dochterszoon, zoonszoon, dochtersdochter, zoonsdochter en kindskind werden petitefille en petit-fils, later kleinzoon of kleindochter. Aangetrouwde familie kreeg het voorvoegsel beau of belle in de betekenis van schoon. Beau-frère en belle-soeur werden daarom later weer schoonbroer (waar het Nederlands-Duitse zwager gewoon naast bleef bestaan) en schoonzus (in plaats van snaartje). Zo had je voor schoondochter belle-fille en voor schoonzoon beau-fils. Dit is ontstaan in de hofkringen, waar men onder meer gewoon was elkaar aan te spreken met bel-ami als schone vriend.
Dick Otten (Wordt vervolgd)
HET FRANS IN ONZE TAAL Als cultuurhistorisch museum gaat ons vrijwel niets te ver. Cultuur is namelijk iets dat overal in terug te vinden is en iets dat een hele historie kent. Het tijdschrift ‘Onze Taal’, nummer 6 - 2015 wijdt zich uitgebreid aan het voorkomen van veel Franse en van het Frans afgeleide woorden in onze taal. Langzamerhand zien we ze verdwijnen (eigenlijk is dat niet juist gesteld: we zien ze steeds minder en merken dat nauwelijks, maar de bedoeling is duidelijk: ze komen steeds minder voor). Toch herbergt onze Nederlandse taal nog meer Franse leenwoorden dan Engelse. En dat terwijl het Engels toch stevig aan een inhaalrace is begonnen. Maar vanwaar komen al die Franse of vandaar afgeleide woorden in het Nederlands? Daar zijn eigenlijk twee redenen voor. Frans was eertijds (van de 14e tot in de 19e eeuw) de taal van de gegoede burgerij en werd aan het hof en bij de adel gesproken. Dat komt vooral omdat in de hogere kringen uit Frankwijk afkomstige gouvernantes, gouverneurs en kindermeisjes werkzaam waren. BEKNOPT 43
Het voorbereidingsteam van de expositie Prachtige Oude Mensen.
Kortom, de tweetalige hogere kringen doorspekten hun Nederlands met Franse woorden. Niet met het Frans vertrouwde Nederlanders, die dat wel deftig vonden, namen dergelijke woorden gewoon over. Omdat de kennis van de Franse taal echter niet al te best was, werden veel woorden verbasterd en vernederlandst. Een aantal voorbeelden: 6
september 2015
correct assurant (astrant) adieu miracles compliments magnifique ruïner chagrin façon cagnard courant carogen ration penser po
krek brutaal ajuus merakels complimenten manjefiek rinneweren saggerijn fatsoen kanjer krant kreng rantsoen peinzen pot
volksverhuizing, van de Franken is geweest getuige het feit dat het Gallische land de naam van Frankrijk heeft gekregen. De van oorsprong bij de Rijn liggende oude rijksgrens van de Romeinen is hierdoor langzaam richting noord Frankrijk geschoven, waar sprake was van tweetaligheid, het Frankisch en het Gallo-Romaans. In de loop van de 10e en 11e eeuw gingen de gemeenschappen in het grensgebied over tot een eentaligheid, waarbij de keuze werd gemaakt voor het gebied dat het dichtst bij hen lag. Logisch dat de noordelijke Belgen over gingen tot het Nederlands en de zuidelijke tot het Frans. Dat werd bepaald door het sociaaleconomisch perspectief. Wij zouden zeggen; ‘Wiens brood men eet, diens woord men spreekt’.
Andere woorden gebruiken we nog dagelijks, zoals accorderen, appeleren, amoureus, arresteren, arriveren, e baron en gracieus. Allemaal woorden, die al in de 13 eeuw werden gebruikt. Dat dit gebruik in stand bleef heeft ermee te maken, dat het Frans een taal is waarin zaken worden verzacht. Transpireren klinkt veel aardiger dan zweten, maar is hetzelfde. Dat geldt voor attaque in plaats van beroerte, urineren in plaats van pissen en derrière in plaats van achterste. En laten we het over het woord wc maar helemaal niet hebben, waarbij overigens wel duidelijk is dat retirade heel wat aardiger klinkt dan kakhuis.
ANTIEK & BROCANTE
Uit: Van mamá tot plee, Franse leenwoorden in het Nederland (Hans Beelen en Nicoline van der Sijs, in Onze Taal, juni 2015).
Voor de zevende maal zijn er de bekende Antiek- en Brocantedagen, met meer dan alleen antiek en brocante. Op vrijdag 6 en zaterdag 7 november bent u van 10.00 uur tot 17.00 uur van harte welkom. Er is een uitgebreide variëteit aan antiek en brocante te koop. Entree € 4,-- per persoon. Kortingskaarten gelden niet. OVERZICHT VAN DEELNEMERS
Zonder titel…
De tweetaligheid van België heeft een heel andere grondslag. In het jaar 406 na Chr. is in de winter een groep Germanen onder leiding van de Frankische koning Chlodio vanuit de omgeving van Duisburg de Rijn overgestoken om zich te gaan vestigen in het land van de Walen. Ze gingen dus van oost naar west en eindigden in of bij Doornik. Toen die groep de Vlaamse kunststrook binnenviel, brachten ze hun taal mee naar wat toen Gallië heette. Vandaar ook dat aan de hele Belgische kust en in het uiterste noordwesten van Frankrijk nog steeds Nederlands wordt gesproken. Van welk belang deze inval, of misschien moeten we wel zeggen BEKNOPT 43
7
Het Zilvervrouwtje, Kesteren
antiek zilver
A. van der Hoogt, Sliedrecht
handgemaakte bonbons
A. Kraaijeveld, Sliedrecht
glas, aardewerk, zilver, grafiek en schilderijen
J. van Leeuwen, Sliedrecht
oude boeken en curiosa
P.J.B. Wessels, Oudenhoorn
antiek en brocante
T. de Pater, Schoonhoven
antiek, curiosa en kleinmeubelen
H. de Haas, Hardinxveld-Giessendam
houten draaiwerk
G. Molema, Almkerk
brocante, curiosa en verzamelspul
Rosa, Gorinchem
brocante kleding en vintage
J.D. Veninga, Dordrecht
antiek, curiosa en brocante
R. Westdijk, Groot-Ammers
plattegronden, landkaarten en antieke tegels
C. van de Minkelis, Hardinxveld
poppenkleertjes
H. Fité, Almkerk
antiek en brocante varia
W. Temmink, Beesd
glas, brocante en boerengereedschap
A. Schuttelaar, De Heen
antieke sieraden
Gewoon Gezellig, Kedichem
diverse brocante
A. Eijsvogel, Heinenoord
brocante en glaswerk
Van Ouds, Mook
divers antiek
Studi Barth, Lekkerkerk
retro hoeden, sjaals en sieraden
De Koning
glas, brons en kunst september 2015
Assistent projecten. Het museum is diverse nieuwe zaken aan het ontwikkelen. Assistent publiciteit. Opstelling persberichten, verzenden flyers en affiches van bijzondere activiteiten, opzetten en onderhouden van (digitale) adressenbestanden en het assisteren bij het onderhouden van de website. ICT-ondersteuner, voor diverse werkzaamheden. Vaste klusser voor het opbouwen van exposities en onderhoudswerkzaamheden. Iemand met kennis van het snoeien van (vrucht) bomen. Oproepkracht voor tuinonderhoud. Diverse andere specifieke functies, zoals een fotograaf, iemands voor assistentie bij de organisatie van jeugdactiviteiten, fondsen- en sponsorwerving enzovoort. Het museum zoekt enthousiaste mensen, die hun tijd inhoud willen geven. Samen met een heleboel leuke collega’s heeft u een vrijwilligersfunctie in een unieke omgeving. U krijgt een interne opleiding. Het museum voert een modern vrijwilligersbeleid met een overlegstructuur, werkbesprekingen en vrijwilligerscontracten.
VRIJWILLIGE ZAKEN WERKGROEPEN IN OPRICHTING Om de gewenste veranderingen gestalte te gaan geven is Dick de Jong gestart met de oprichting van twee werkgroepen. De ene gaat zich met name bezighouden met de public relations, of in gewoon Nederlands, de publiciteit. Door middel van persberichten, persfoto’s, affiches en flyers aandacht vragen voor wat er in het museum te doen is. Hierbij hoort ook het samenstellen en beheren van adressenbestanden, zowel voor postverzending, bezorging door vrijwilligers en digitale verzendingen. De andere gaat zich richten op een nieuw project, dat als werktitel heeft ‘De schatten van De Koperen Knop’. Hiermee wordt de aandacht gevestigd op de geschiedenis van de streek, van De Koperen Knop en van onze voorouders. Als u geïnteresseerd bent of meer wil weten, stuur u een e-mail naar djdejong@planet.nl.
Onlangs heeft in de museumtuin particulier educatief onderzoek plaatsgevonden naar wat er leeft in de sloten. Daarbij werden in korte tijd vier kreeften gevangen. Natuurlijk hebben ze allemaal weer de sloot teruggevonden.
De kinderworkshop weven tijden Open Monumentendag.
VRIJWILLIGERS WELKOM Er is een actie gestart voor het werven van nieuwe medewerkers. Dit gebeurt onder het thema word vrijwilliger bij museum de koperen knop’’. Aanleiding is dat er diverse werkzaamheden blijven liggen, terwijl er op verschillende terreine extra mnesen nodig zijn om een goede taakverdeling te bevorderen. We zoeken: Gastvrouw of –heer, voor de dagelijkse informatie als suppoost of baliemedewerker. Opleiding tot gids is mogelijk. Buffetmedewerker voor de koffiekamer en bediening bij groepsbezoeken. Inzetbaar tijdens de openingsuren en incidenteel ook in de avonduren. Lid van de expositiecommissie voor specifiek algemene en historische exposities: het in teamverband bedenken, organiseren, inrichten en beheren. Vervoerder van expositiematerialen, tot in heel Nederland. BEKNOPT 43
TEXTIELSCHENKINGEN In de achterliggende periode zijn er weer diverse textielschenkingen binnengekomen, waarvoor hartelijk dank. Mevrouw Hartog uit Roosendaal: doopjurk uit 1956. Mevrouw De Bruin uit Hardinxveld-Giessendam: 2 kussenslopen met opdruk ‘goeden nacht’ uit 1900. Cora de Kok uit Dordrecht: 1 interieurkussen ± 1930, 1 gebreid kinderjasje ± 1930, 1 jacquet kostuum met hoge hoed en schoenen en 2 paar handschoenen ± 1955. Mevrouw van Andel-Kant uit Gorinchem: linnen doek uit Duitsland. De heer Augustijn uit Dalem: een kostuum 1893 en een slipjas met vest. Familie Dekkers uit Dordrecht: schellekoord, paar wanten, 2 stel bretels, kanten kraagje, gehaakt kraagje en knopen. 8
september 2015
sende bestemming voor gezocht. Vaak is dat een ander museum of een verzamelaarsvereniging. Ook kunt u De Koperen Knop laten opnemen voor uw nalatenschap of een donatie of schenking doen. Hiervoor kunt u contact opnemen met de directeur, Alida de Jong-Ambachtsheer. Het liefst per e-mail koperenknop@planet.nl. Als u niet over internet beschikt kun u
Mevrouw Buijs-van Peet uit Brugge: kanten mutsje. Mevrouw Gerritse uit Giessenburg: 2 verstelnaailappen. Mevrouw Trappenburg uit Meerkerk: 2 dames klepbroeken, een onderjurk, een vrouwen hemd en 2 heren hemden. Mevrouw Maris-van Dam uit Apeldoorn: jurk ± 1945, rok, onderjurk, jakje, hoedje, schoudermanteltje, heupzak, kanten muts, slaapmuts en 2 sjaaltjes. Alles uit ± 1920. De heer Ritmeester uit Hardinxveld-Giessendam: borduurvoorbeelden lap en naaivoorbeelden lap; beide ± 1950. Mevrouw Van Buuren-de Vos uit Hardinxveld-Giessendam: sprei voor de bedstee ± 1900 en 2 oranje sjerpen ± 1923. Mevrouw Den Besten uit Hardinxveld-Giessendam: 19 gehaakte kleedjes en poppenkleding. Mevrouw Suikerbuik uit Bleskensgraaf: onderbroek ± 1850. Mevrouw Verschoor-van der Waal uit Sliedrecht: pop ± 1945. Het lijken soms maar bescheiden zaken, maar alles blijft welkom. Wist u dat ons museum een heel belangrijke textielcollectie heeft, die heel veel uniek kledingmateriaal bevat.
bellen met 06-14148618. Het museum is een
Sinds enige tijd staat er een bijenkast in de museumtuin… en druk dat het daar is met bijen.
MUTATIES
MUSEUM DE KOPEREN KNOP
Medio augustus 2015 is Arie Wemmers gestopt als vrijwilliger in algemene dienst.
Het cultureel en historisch centrum in de Alblasserwaard Binnendams 6 3373 AD Hardinxveld-Giessendam 0184-611366 www.koperenknop.nl koperenknop@planet.nl NL93RABO0395001005 OPEN: dinsdag t/m vrijdag 13.00-17.00 uur en zaterdag 11-17.00 uur
COLOFON: Redactie Assistentie Foto’s
: Dick de Jong. : Elly Snijders- Koopmans en Johan de Jong. : Ewoud Klop, Ina Maas, Dick de Jong, Hanny Schouten en anderen. © Voor de samenstelling van deze uitgave is gebruik gemaakt van artikelen en teksten van derden. Voor zover iemand meent dat hierbij de kopierechten zijn geschaad kan er contact worden opgenomen met de redactie.
DE VOLGENDE EDITIE VAN BEKNOPT KUNT U HALF OKTOBER 2015 TEGEMOET ZIEN…
Een foto om drie keer naar te kijken voor je weet wat het is: spreeuwen op een elektriciteitsdraad. Ze houden daar hun vergadering voor vertrek naar het zuiden. Afgelopen weekend streek een zwerm spreeuwen neer in de museumtuin. Ze kwamen aangevlogen, zochten een plek in de bomen en ineens was het een oorverdovend gekwetter. Bijna unheimisch eigenlijk.
WILT U HET MUSEUM IETS NALATEN? Het komt regelmatig voor dat De Koperen Knop wordt benaderd met de vraag of er interesse is in oude of anderszins voor het museum interessante materialen. Dat is er altijd wel. Alleen als het niet past in de (depot)collectie van De Koperen Knop wordt er een pasBEKNOPT 43
9
september 2015