BEHEER-, INRICHTINGS- EN ONTWIKKELINGSPLAN VOOR HET NATIONAAL BEEK- EN ESDORPEN- LANDSCHAP DRENTSCHE AA

BEHEER-, INRICHTINGS- EN ONTWIKKELINGSPLAN VOOR HET NATIONAAL BEEK- EN ESDORPENLANDSCHAP DRENTSCHE AA VASTGESTELD OP 3 JUNI 2002

IN OPDRACHT VAN DE VOORBEREIDINGSCOMMISSIE NATIONAAL BEEK EN ESDORPENLANDSCHAP DRENTSCHE AA ALS BASIS VOOR DE UITVOERING DOOR HET NOG DOOR DE STAATSSECRETARIS VAN LNV IN TE STELLEN OVERLEGORGAAN

12 juni 2002 110202/ N A2/ 2D6/ 000424.001

BEHEER-, INRICHTINGS- EN ONTWIKKELINGSPLAN VOOR HET NATIONAAL BEEK- EN ESDORPEN-LANDSCHAP DRENTSCHE AA

Inhoud 1

Inleiding _____________________________________________________________________7 1.1 Aanleiding________________________________________________________________7 1.2 Uitgangspunten ___________________________________________________________8 1.3 Werkwijze________________________________________________________________8 1.4 Vervolg __________________________________________________________________9

2

Gebiedsbeschrijving _________________________________________________________11 2.1 Een unieke identiteit, … maar niet vanzelfsprekend ____________________________11 2.2 Samenhang vormt het gebied ______________________________________________12 2.3 De vormende invloed van het water _________________________________________12 2.4 Landbouw als beeldbepaler van het landschap ________________________________13 2.5 Natuurlijke rijkdom _______________________________________________________13 2.6 Domein voor stedelijke recreanten __________________________________________14 2.7 Behoudsstrategie: behoud door landschappelijke vernieuwing! __________________14

3

Ontw ikkelingen in de beleidsomgeving _______________________________________15 3.1 Veranderende internationale bakens_________________________________________15 3.2 Toenemende aandacht van het Rijk voor natuur, landschap en cultuurhistorie______16 3.3 Nieuwe rijksplannen zetten de trend door ____________________________________18 3.4 Provincie Drenthe: meer aandacht voor de kwaliteit van gebieden________________19 3.5 Gemeentelijke bestemmingsplannen in de herziening __________________________20

4

Algemeen toekomstbeeld ____________________________________________________21 4.1 Thematische uitwerking ___________________________________________________22 4.1.1 Begrenzing ________________________________________________________22 4.1.2 Versterken van de gebiedsidentiteit ___________________________________23 4.1.3 Monitoring en evaluatie _____________________________________________25

5

Het w atersysteem centraal ___________________________________________________26 5.1 Toekomstbeeld___________________________________________________________26 5.2 Thematische uitwerking ___________________________________________________27 5.2.1 Ontwikkeling stroomgebiedsvisie _____________________________________27 5.2.2 Realisatie gewenst grond- en oppervlaktewaterregiem ___________________28 5.2.3 Beekherstel________________________________________________________29 5.2.4 Vergroting beleefbaarheid van de beek voor de recreant _________________31 5.2.5 Verbetering waterkwaliteit___________________________________________32 5.2.6 Accenten drinkwaterwinning verleggen________________________________32 5.2.7 Onderzoek en monitoring ___________________________________________33

6

Landbouw : kiezen voor perspectief ___________________________________________34 6.1 Toekomstbeeld___________________________________________________________34 6.2 Thematische uitwerking ___________________________________________________35 6.2.1 Ruimte voor de landbouw ___________________________________________35

110202/NA2/2D6/000424.001

2


6.2.2 Een duurzaam inkomen voor de landbouw _____________________________37 6.2.3 Verbetering van de landbouwstructuur ________________________________39 6.2.4 Onderzoek en monitoring ___________________________________________40 7

Natuur en landschap: landschap als strategie __________________________________41 7.1 Toekomstbeeld___________________________________________________________41 7.2 Thematische uitwerking ___________________________________________________42 7.2.1 Het esdorpenlandschap ontwikkelen met het oog op de toekomst _________42 7.2.2 Herstel kleinschalig beeklandschap____________________________________43 7.2.3 Natuurlijke processen in relatie tot het cultuurhistorisch grondgebruik ______45 7.2.4 Realisatie natuurdoeltypen___________________________________________46 7.2.5 Ontsnippering _____________________________________________________47 7.2.6 Verminderen van ongewenste invloeden vanuit andere functies ___________48 7.2.7 Handhaving _______________________________________________________49 7.2.8 Bosaanleg en nieuwe landgoederen___________________________________50 7.2.9 Onderzoek en monitoring ___________________________________________50

8

Recreatie en toerisme: van stroomdal naar droomdal___________________________52 8.1 Toekomstbeeld___________________________________________________________52 8.2 Thematische uitwerking ___________________________________________________53 8.2.1 Bereikbaarheid en ontsluiting ________________________________________53 8.2.2 Stimuleren van dagrecreatie _________________________________________54 8.2.3 Kwaliteitsverbetering verblijfsrecreatie _________________________________56 8.2.4 Tegengaan permanente bewoning van recreatiewoningen en stacaravans __57 8.2.5 Gebiedspromotie___________________________________________________57 8.2.6 Nieuwe toeristische producten en activiteiten ___________________________58 8.2.7 Onderzoek en monitoring ___________________________________________59

9

Voorlichting en educatie: beleving, betrokkenheid en participatie _______________60 9.1 Toekomstbeeld___________________________________________________________60 9.2 Thematische uitwerking ___________________________________________________60 9.2.1 Visie op ‘beleving’, ‘betrokkenheid’ en ‘participatie’ in relatie tot dit gebied _60 9.2.2 Doelgroepen ______________________________________________________62 9.2.3 Middelen _________________________________________________________62 9.2.4 Het bezoekerscentrum: naar een netwerk van informatiepunten___________63 9.2.5 Onderzoek en monitoring ___________________________________________65

10 Wonen en leefbaarheid in de dorpen__________________________________________67 10.1 Toekomstbeeld___________________________________________________________67 10.2 Thematische uitwerking ___________________________________________________67 10.2.1 Dorpsomgevingsplannen ____________________________________________67 10.2.2 Landschappelijk bouwen ____________________________________________68 10.2.3 Dorpen in het groen ________________________________________________69 10.2.4 Inzet lokale kennis__________________________________________________69 10.2.5 Onderzoek en monitoring ___________________________________________70 11 Organisatie van beheer en bestuur____________________________________________71 12 M eerjarenactie-programma __________________________________________________75

110202/NA2/2D6/000424.001

3


Bijlage 1 Organisatiestructuur Drentsche Aa-gebied______________________________________ Bijlage 2 Lopende projecten in het Drentsche Aa-gebied__________________________________ Bijlage 3 Kaarten ___________________________________________________________________ Colofon __________________________________________________________________________

110202/NA2/2D6/000424.001

4


VOORWOORD Met enthou siasm e bied t d e Voorbereid ingscom m issie van het N ationaal beeken esd orpenland schap Drentsche Aa d it Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan aan. Bij het op stellen is opnieu w gebleken hoe bijzond er d it gebied is. Bijzond er, om d at het om een u niek natu u r- en cu ltuu rland schap gaat. Maar evenzeer bijzond er vanw ege d e grote betrokkenheid van d e m ensen d ie er aan hebben m eegeholpen. Ied ereen lijkt er van d oord rongen d at vernieu w ing nood zakelijk is om het gebied zijn w aard e te laten behou d en. In ju li 2000 heeft d e Staatssecretaris van Land bou w , N atu u rbeheer en Visserij, Geke Faber, ingestem d m et d e voorstellen van d e toenmalige Regionale Ad viescomm issie Drentsche Aa, om te starten met een ‘N ationaal Park m et een verbred e d oelstelling’. Daarm ee heeft d e Staatssecretaris aangegeven d at zij in d it unieke gebied een imp u ls w il geven, d ie nieu w e ontw ikkelingen m ogelijk m aakt, ju ist d oor d e bijzond ere kw aliteitskenm erken te versterken. Voor ied ereen is echter d u id elijk d at het Drentsche Aa-gebied geen nationaal park in d e strikte betekenis is. H et Drentsche Aa-gebied is imm ers geen aaneengesloten natuu rgebied , zoals d e and ere N ed erland se nationale parken. Land bou w grond en en d orpen m aken hier integraal d eel u it van het gebied . Daarom w ord t hier nad ru kkelijk geëxperim enteerd m et een verbred e d oelstelling w aarbij ook land bou w ontw ikkeling en leefbaarheid in d e d orpen aan d e ord e zijn. Med e om d ie red en is gekozen voor d e naam : ‘N ationaal beeken esd orpenland schap Drentsche Aa’. Voor d e u itw erking d aarvan is d e Regionale Ad viescom missie in 2001 opgevolgd d oor d e Voorbereid ingscom m issie N ationaal Land schap Drentsche Aa. H et Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan beschrijft d e visie van d e Voorbereid ingscom m issie op d e gew enste gem eenschappelijk ged ragen, integrale ontw ikkeling van het gebied voor d e komend e d ertig jaar. H et Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan is d aarbij vooral een plan op hoofd lijnen. Wel benoem t het p lan voor d e eerste tien jaar een groot aantal concrete acties en m aatregelen. Deze plannen zu llen na het u itbrengen van d it Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan nad er m oeten w ord en ingevu ld . H et Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan is d u s eerd er een eerste stap op een lange w eg van d e ontw ikkeling van het gebied , d an een plan w aarin d aarover het laatste w oord is gesproken. H et Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan is totstand gekom en d ankzij d e inspanning van bijzond er veel personen en organisaties. Ook d e d iverse bijeenkom sten in het gebied getu igd en van een grote betrokkenheid . De Voorbereid ingscomm issie heeft d eze betrokkenheid zeer op prijs gesteld . H et proces van zoeken naar een gezam enlijke toekom stige ontw ikkeling is overigens nog maar net op gang gekom en. Toch is nu al d e m eerw aard e merkbaar van het overleg in d e w erkgroepen en d e w orkshops d ie hebben bijged ragen aan d it Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsp lan. Dat vraagt om voortzetting in d e kom end e jaren. H et Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsp lan bied t zeer veel aanknopingspu nten om nu snel over te gaan tot d e d efinitieve instelling van een N ationaal beeken esd orp enland schap . Een d aarvan is d at het gebied heeft aangegeven achter d it plan te staan. De kans op een gezam enlijke inzet voor d it gebied mag men niet voorbij laten gaan. nam ens d e led en van d e Voorbereid ingscom m issie Ir. H . van ‘t Land Voorzitter

110202/NA2/2D6/000424.001

5


LEESWIJZER Dit Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan beschrijft d e streefbeeld en en het voorgenom en beleid m et betrekking tot het N ationaal beeken esd orpenland schap voor d e kom end e tien tot tw intig jaar. De streefbeeld en geld en voor d e lange term ijn, terw ijl d e op erationalisering en d e maatregelen zijn u itgew erkt voor d e eerstkom end e tien jaar. Daarnaast is een aantal beschrijvend e hoofd stu kken opgenom en. De ind eling van het plan is als volgt: De aanleid ing van d it plan, d e u itgangspu nten d ie d aarbij zijn gehanteerd en d e w erkw ijze d ie is gevolgd w ord en beschreven in hoofd stu k 1. H oofd stu k 2 beschrijft d e karakteristieken van het gebied . H et bestaand e beleid voor het Drentsche Aa-gebied w ord t beschreven in hoofd stu k 3. Ook w ord t hier een d oorkijkje gegeven naar m ogelijk toekom stig beleid voor zover d at reed s in ontw ikkeling is. H oofd stu k 4 schetst het algem ene toekom stbeeld van d e Voorbereid ingscomm issie voor het N ationaal beeken esd orpenland schap Drentsche Aa. H oofd stu k 5 w erkt d it toekom stbeeld nad er u it voor het them a ‘Water’. H oofd stu k 6 w erkt een en and er u it voor het them a ‘Land bou w ’. H oofd stu k 7 geeft een u itw erking voor het them a ‘N atu u r en land schap ’. H oofd stu k 8 w erkt het toekom stbeeld u it voor het them a ‘Recreatie en toerism e’. H oofd stu k 9 geeft een u itw erking voor het them a ‘Voorlichting en ed u catie’. H oofd stu k 10 w erkt het toekom stbeeld u it voor het thema ‘Wonen en leefbaarheid ’. H oofd stu k 11 schetst d e voorgesteld e organisatiestru ctu u r na afrond ing van d e w erkzaam hed en van d e Voorbereid ingscom m issie. H oofd stu k 12 voegt alle voorgesteld e m aatregelen sam en in één meerjarenactieprogram m a. In d it program m a is tevens een prioriteitstelling en een globale kostenram ing op genom en. Dit Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan bevat d e volgend e bijlagen: Bijlage 1 schetst d e organisatiestru ctuu r ten tijd e van d e voorbereid ing van d it plan. Bijlage 2 beschrijft d e hu id ige p rojecten in u itvoering in het gebied . Bijlage 3 bestaat u it een aantal kaarten.

110202/NA2/2D6/000424.001

6


HOOFDSTUK

Inleiding 1.1

AANLEIDING In het Stru ctuu rschem a Groene Ru im te van 1993 van het Ministerie van Land bou w , N atu u rbeheer en Visserij is het gebied van d e Drentsche Aa op genom en in d e lijst van potentiële nationale parken. In term en van d it structu u rschem a is een nationaal park “een aaneengesloten gebied van ten minste 1.000 ha, bestaande uit natuurterreinen, wateren en/of bossen, met een bijzondere landschappelijke gesteldheid en planten- en dierenleven. Er zijn goede mogelijkheden aanwezig voor recreatief medegebruik. In de nationale parken worden natuurbeheer en natuurontwikkeling geïntensiveerd, natuur- en milieueducatie sterk gestimuleerd en vormen van natuurgerichte recreatie, alsook onderzoek bevordert.”. H et mag d u id elijk zijn d at een gebied als d at van d e Drentsche Aa op een aantal pu nten w el, m aar ook op een aantal pu nten niet aan d e d efinitie van een nationaal park vold oet. H et belangrijkste verschil is d at het Drentsche Aa-gebied grotend eels een agrarisch cu ltu u rland schap is en d at er ook bew oningskernen in voorkom en. Om d ie red en constateerd e d e Voorlop ige Com m issie N ationale Parken in 1998 d at d e instelling van een nationaal park in d e regu liere zin niet zinvol is. Ook constateerd e d eze com m issie d at het voor een su ccesvolle u itvoering nog teveel aan d raagvlak ontbrak. Om d ie red en heeft d e toenm alige Staatssecretaris voor Land bou w , N atuu rbeheer en Visserij, m evrouw G. Faber, een Regionale Ad viescom m issie ingesteld om haar over d e aanpak en d e organisatievorm te ad viseren. De Regionale Ad viescom m issie formu leerd e een ad vies in haar nota van ju li 2000. H ierin w ord t ond er m eer voorgesteld om het begrip ‘nationaal park’ voor het gebied van d e Drentsche Aa een verbred e d oelstelling te geven en voortaan te spreken over een ‘N ationaal beeken esd orpenland schap’. De com m issie stelt voor om d e voorbereid ing van een N ationaal beeken esd orpenland schap op korte term ijn ter hand te nem en voor het gebied d at ruw w eg kan w ord en aanged u id met d e d riehoek Assen - Glim m en - Gieten. De Regionale Ad viescom m issie ad viseerd e bovend ien om een regionale Voorbereid ingscom m issie in te stellen m et als opd racht het op stellen van een ‘Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan’. De staatssecretaris is op 25 ju li 2000 m et d eze aanpak akkoord gegaan. Op 28 mei 2001 w erd op d racht verleend aan het bu reau ARCADIS te Assen om het Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsp lan op te stellen.

110202/NA2/2D6/000424.001

7


1.2

UITGANGSPUNTEN De Regionale Ad viescom m issie heeft in haar ad vies een aantal u itgangspu nten voor het te voeren beleid geform u leerd . Eén van d e u itgangsp u nten is d e land schapsgerichte ontw ikkelingsfilosofie ‘behou d d oor vernieuw ing’ als leid raad en toetssteen voor d e beoord eling van plannen en p rojecten. Deze filosofie gaat er vanu it d at d e eigen id entiteit van het gebied slechts behou d en kan blijven en versterkt kan w ord en d oord at d e gebru iksfu ncties zich blijvend kunnen ontw ikkelen en vernieu w en. H et bestaand e land schap m et zijn ontstaansgeschied enis is hiervoor d e gem eenschapp elijke basis. N atu u r en land bou w zijn beid e gelijkw aard ige d ragers van het land schap en bij d e instelling van een ‘nationaal beeken esd orpenland schap d ient ook d e land bou w ontw ikkelingsperspectief te behou d en. Een laatste u itgangspu nt is d at d e instelling van een ‘N ationaal beeken esd orpenland schap ’ een m eerw aard e m oet hebben ten op zichte van het generieke beleid , bijvoorbeeld d oor afstem m ing en een betere sam enw erking. Deze u itgangspu nten zijn tevens richtinggevend gew eest voor d e u itw erking van d it Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan.

1.3

WERKWIJZE Voor het opstellen van d it Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan heeft een u itvoerige consu ltatie plaatsgevond en van personen en organisaties in of betrokken bij d e regio. Zo w erd een aantal avond en voor agrariërs gehou d en, w aaraan m eer d an hond erd m ensen hebben d eelgenom en. De Bred e Overleggroep Kleine Dorpen organiseerd e in d it kad er tw ee avond en voor d e d orpsgem eenschappen, d ie eveneens d ru k w erd bezocht. De gemeente Assen d eed hetzelfd e voor d e buu rtschap Anreep. And ere sectoren w erd en vooral via d e d oor d e Voorbereid ingscom m issie ingesteld e w erkgroepen bereikt. Zo particip eerd en w erkgroepen over d e them a’s w ater, natuu r/ bos/ land schap , land bou w , recreatie/ toerism e en voorlichting/ ed ucatie in het project. Met d e betrokken w erkgroep led en w erd en bovend ien tijd ens het traject d rie w orkshop s gehou d en. De inbreng van d e bijeenkom sten en d e w erkgroepen w erd gecoörd ineerd d oor een am btelijke projectgroep, bijgestaan d oor het secretariaat van d e Voorbereid ingscom m issie. Uiteraard sp rak ook d e Voorbereid ingscom m issie zelf d iverse keren over het Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan en d e voorbereid end e tu ssenprod u cten. H et Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan w erd in vier fasen voorbereid . In fase 1 w as d e aand acht gericht op het inventariseren van d e them a’s c.q. d e aand achtspunten voor het Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan. De aand achtspu nten vorm en als het w are d e contou ren van d it plan. In d e tw eed e fase van het project zijn bij d eze pu nten algemene toekom stbeeld en beschreven. De algem ene toekom stbeeld en zijn d e lange-term ijnd oelen voor het N ationaal beeken esd orpenland schap. De toekom stbeeld en beschrijven d e gew enste eind situ atie. Ook voor d e them a’s en aand achtspunten w erd en toekomstbeeld en geschreven, in d eze notitie ‘streefbeeld en bij d e them atische u itw erking’ genoemd . De algem ene toekom stbeeld en en d e streefbeeld en per them a zijn tu ssentijd s d oor d e Voorbereid ingscom m issie vastgesteld . In d e d erd e fase zijn vervolgens d eze streefbeeld en geoperationaliseerd en van m aatregelen voorzien. Er is geprobeerd om d e voorgesteld e m aatregelen afrekenbaar te m aken, opd at d eze te zijner tijd ku nnen w ord en geëvalu eerd . H et plan vold oet ond er and ere hierd oor aan het kw aliteitssysteem d at voor d e nationale parken is sam engesteld .

110202/NA2/2D6/000424.001

8


N a instem m ing van d e Voorbereid ingscom m issie zijn d e m aatregelen tenslotte in fase vier naar prioriteit verd eeld , heeft een kostenram ing plaatsgevond en alsm ed e een toed eling van ‘trekkers’ en and ere verantw oord elijken. H et Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan is op 3 juni 2002 d oor d e Voorbereid ingscom m issie in zijn geheel vastgesteld en zal begin ju ni w ord en aangebod en aan d e Staatssecretaris.

1.4

VERVOLG Met d e vaststelling van d it Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan zijn d e taken van d e Voorbereid ingscom m issie beëind igd . De verw achting is d at een te zijner tijd d oor d e Staatssecretaris van LN V in te stellen nieu w (overleg)orgaan of platform zal w ord en belast m et d e u itvoering ervan.

110202/NA2/2D6/000424.001

9


Figu u r 1: Schem atische voorstelling esd orpenland schap, stru ctu ren en gebru ik. (Bron: Land schapsstru ctu u rplan N oord -Drenthe).

110202/NA2/2D6/000424.001

10


HOOFDSTUK

Gebiedsbeschrijving H et N ationaal beeken esd orp enland schap Drentsche Aa ligt in het noord oosten van d e provincie Drenthe, in d e d riehoek Assen - Glim m en - Gieten. H et gebied w ord t op d it m om ent in grote lijnen begrensd d oor het N oord -Willem skanaal, d e oostrand van Assen, d e N 33, d e N 34 en d e p rovinciegrens van Groningen. Een overzicht treft u aan in bijgevoegd e kaart 1: Topografie.

2.1

EEN UNIEKE IDENTITEIT, … M AAR NIET VANZELFSPREKEND H et gebied heeft ten opzichte van d e rest van N ed erland een geheel eigen sfeer en id entiteit. Op d e eerste plaats valt het gebied op d oor d e bijzond ere variatie aan vaak gave land schapp en en bijzond ere natuu r. Wat d it betreft behoort het Drentsche Aa-gebied tot d e land schapp elijke en ecologische pareltjes van N ed erland . H et d raagt bij aan d e charm e van het gebied voor bew oners en bezoekers. Bijzond er is ook d e herkenbaarheid als stroom d al van grotend eels ongekanaliseerd e laagland beken. Dergelijke situ aties zijn in N ed erland en zelfs in het aangrenzend e N oord d u itse kam penland schap inm id d els u iterst zeld zaam. Eveneens herkenbaar, zij het voor het m eer geoefend e oog, is d e gelaagd e opbou w en d e sam enhangend e ontw ikkelingsgeschied enis van het gebied . N atuur en land schap w ord en op een bijzond er com plexe m anier aangestuu rd d oor d e com binatie van d e bod em opbou w , d e strom ing van het grond - en oppervlaktew ater van het bekenstelsel en d e menselijke bew oningsgeschied enis. H et gebied kent enkele prachtige esd orp en. Dergelijke d orp en zijn herkenbaar d oor d e rangschikking van oud e boerd erijen rond een brink, akkergrond en op d e es en mad eland en in d e richting van een nabije beek. Er zijn maar w einig gebied en w aar d eze sam enhang zo com pleet, zo historisch en zo d oorad erd is als in het gebied d at nu d e aand u id ing ‘N ationaal beeken esd orpenland schap ’ heeft gekregen. Deze beïnvloed ing, d ie overigens w ed erzijd s is, vind t overigens nog steed s plaats. Wel krijgen regionale, nationale en zelfs internationale ontw ikkelingen steed s m eer vat op het gebied . Daard oor is d e kans op vervlakking en verlies van id entiteit en betekenis vrij groot. De w aard ering d ie het gebied m et d e aand u id ing ‘N ationaal beeken esd orpenland schap ’ heeft gekregen is een kans om d e specifieke w aard en te vergroten. De inzet is het d u u rzam e voortbestaan van het gebied m et z’n eigen id entiteit! Zie tevens d e als bijlage toegevoegd e kaart 5: Aand achtsgebied en archeologie en bod em . Ook het p rovinciaal Om gevingsp lan van d e provincie Drenthe bevat veel interessante kaarten.

110202/NA2/2D6/000424.001

11


2.2

SAM ENHANG VORM T HET GEBIED H et N ationaal beeken esd orp enland schap is een overw egend agrarisch cu ltu u rland schap in een van oorsp rong bos- en w aterrijk land schap. De ontstaansgeschied enis van d at land schap is op veel plaatsen nog goed herkenbaar, vaak beter d an eld ers in N ed erland . Bijzond er is d e typerend e ond erlinge rangschikking van d e d iverse land schappelijke ond erd elen. Deze is in grote lijnen aan te d u id en als een com binatie van esd orpen, essen en m ad eland en, maar in w erkelijkheid zijn d e elem enten veel specifieker en com p lexer m et elkaar verbond en. Ook is er veel lokale variatie. Binnen het gebied kom en levensgem eenschappen voor van beken, beekd alen, heid e- en stu ifzand gebied en, vennen, bossen, hou tw allen, singels en agrarisch gebied . Tu ssen d eze levensgem eenschappen bestaat een nauw e ecologische samenhang. De rijkd om aan soorten is bijzond er groot, w aarond er veel bescherm d e en zeld zam e soorten. De hu id ige natu u rw aard e w ord t gevorm d d oor enerzijd s d e gevarieerd e bod em opbou w en and erzijd s d e sp ecifieke grond en oppervlaktew atersystem en en het vroegere respectievelijk hu id ige agrarische gebru ik. N atu u r, w ater en land bou w zijn d aarm ee in het Drentsche Aa-gebied gelijkw aard ige d ragers van het land schap. Daarnaast bevind en zich in het gebied een aantal d orp en. Deze versterken het karakter van een ‘levend land schap’. N iettem in kenm erkt het gebied zich d oor een relatieve ru st, zelfs al ligt het ond er d e rook van plaatsen als Groningen en Assen.

2.3

DE VORM ENDE INVLOED VAN HET WATER De Drentsche Aa is een laagland beek. Zij is ontstaan aan het eind e van d e laatste ijstijd toen sm elt- en regenw ater m oesten w ord en afgevoerd en het w ater d e bod em van d e latere beekd alen u itsleet. Kenm erkend voor een laagland beek is het sterk m eand erend e verloop. H et stroom gebied bestaat u it een verzam eling van beekjes, d ie w ater van d e H ond sru g en het Drents Plateau afvoeren in noord elijke richting. De beekjes voeren in natte period en vooral regenw ater af, maar ook in period en m et w einig neerslag blijft het w ater van d e beek strom en d oord at er d an grond w ater (kw el) w ord t afgevoerd . Door het geringe verval zijn d e beken van het Drentsche Aa-gebied traag strom end . H oe verd er stroom afw aarts, hoe langzam er het w ater stroom t en hoe groter d e bochten van d e beek w ord en. H et beekland schap van d e Drentsche Aa vorm t een onlosm akelijk ond erd eel van het esd orpenland schap van Drenthe. De beken vorm en d e levensad ers van het gebied . H et land schap van d e Drentsche Aa behoort tot d e gaafste laagland beekland schapp en van N ed erland . H et Drentsche Aa-gebied verschilt van and ere beekland schappen d oord at d e beek voor het overgrote d eel niet is gekanaliseerd . Eld ers in N ed erland en in Eu ropa is d at veelal w el het geval. N iettem in is d e w aterhu ishoud ing, m ed e d oor ku nstmatige stuw ing, grond w aterw inning en d rainage verre van natu u rlijk te noem en. Enkele d elen van het bekenstelsel, zoals het Deu rzerd iep, zijn overigens w el gekanaliseerd . De w aterkw aliteit is d oor een aantal m aatregelen verbeterd , m aar nog niet optim aal. Wel zijn in d e afgelopen jaren op d at pu nt al veel m aatregelen getroffen. Een verd ere verbetering van d e w aterkw aliteit is nod ig, zow el u it het oogpu nt van het beheer van d e natu u rgebied en als vanw ege d e recreatieve beleving van het gebied . In het N ationaal beeken esd orpenland schap zijn tw ee grond w aterw inningen gesitueerd (nabij Assen en De Pu nt). Tezam en met and ere bronnen d ragen d eze bij aan d e verd roging van d e kenm erkend e natu u rgebied en.

110202/NA2/2D6/000424.001

12


2.4

LANDBOUW ALS BEELDBEPALER VAN HET LANDSCHAP De land bou w is overw egend grond gebond en (rund veehou d erij en akkerbou w ). In het gebied zijn zo’n 100 voltijd sland bou w bed rijven actief. Circa 55 procent van het Drentsche Aa-gebied heeft een blijvend agrarische bestem m ing. Door verand eringen in d e w ereld hand elssitu atie en nieuw e regelgeving zu llen in d e kom end e d ertig jaar veel bed rijven d e land bou w activiteiten stoppen. De land bou w w as en is echter een belangrijke beeld bepaler in het gebied en zal d at d oor schaalvergroting van d e resterend e bed rijven ook in d e toekom st blijven. Door d e eeu w en heen m oest d e land bou w zich schikken naar d e u itgangssitu atie van bod em en w ater en d e beperkingen van het land schap. H ierd oor is een land schap ontstaan d at nu d oor velen hogelijk w ord t gew aard eerd . Door schaalvergroting in d e land bou w is ook in d e afgelopen d ecennia het aantal bed rijven al sterk afgenom en. De d orp sgem eenschappen zijn geleid elijk verand erd van agrarische w erkgem eenschap pen in m u ltifu nctionele w oond orpen. H et oorspronkelijke beeld van het d orp m et een centrale brink, om ringd d oor bou w land en op d e es is nog herkenbaar in het gebied , zij het m eestal niet m eer in zijn optimale vorm . De om schakeling is tot nog toe niet ten koste gegaan van d e sociale vitaliteit. De boerencu ltu ur en -historie is nog d u id elijk zichtbaar en voelbaar en d e d orp sbew oners voelen zich betrokken bij het d orp en het om ringend e bu itengebied . N iettem in staat het agrarisch grond gebru ik ond er grote d ru k. De verw evenheid m et natu u r en land schap m aakt d e land bou w in d it gebied slechts geschikt voor schaalvergroting en intensivering op zeer beperkte schaal en ond er stringente voorw aard en, maar bied t d aarentegen bij u itstek kansen voor com binaties van fu ncties en (betaald e) zorg voor natuu r en land schap. De land bou w ers vind en hu n regio prachtig, m aar hebben tegelijkertijd het gevoel d at hu n bed rijf d oor alle ru im telijke en m ilieu beperkingen op slot zit. In zijn algem eenheid is er zorg over een d uu rzaam p erspectief voor d e land bou w in het Drentsche Aa-gebied .

2.5

NATUURLIJKE RIJKDOM In het nationaal beeken esd orpenland schap is thans circa 3.000 ha ingericht als natu u rgebied . In het totale stroom d al van d e Drentsche Aa kom en zo’n 850 plantensoorten voor. Dit is d e helft van alle in N ed erland voorkom end e plantensoorten. Ook leven er in het stroom d al bijzond ere d iersoorten zoals d e ad d er, d e alpenw atersalam and er, d e rivierprik, d e w eid ebeekju ffer en d e grauw e klau w ier. De natu u r in d e beekd alen w ord en sterk geregu leerd d oor d e hoger gelegen inzijgingsgebied en van het hem elw ater. Er is een goed e u itgangssitu atie voor d e ontw ikkeling van d oor kw el gevoed e veenvegetaties. Belangrijke d elen van het gebied w ord en als natuu rgebied bescherm d . Deze gebied en liggen vooral in sm alle stroken langs d e beeklopen. De reservaten zijn d aarm ee relatief sm al en kw etsbaar voor invloed en van bu itenaf. Er w ord t m om enteel gew erkt aan d e realisatie van d e Ecologische H oofd stru ctu u r (EH S) om via grond verw erving en inrichting d e natu u rgebied en u it te breid en en beter beheerbaar te maken. Voor een goed en d u u rzaam fu nctioneren zijn ook aanpassingen in het w ater- en m ilieu beheer nod ig. Tu ssen d e expand erend e natuu rgebied en en d e oorsp ronkelijke agrarische bevolking van het gebied bestaat een spanningsveld over d e ru im te d ie d e natu u r in het beleid krijgt. De agrarische ond ernem ers w ensen een grotere rol bij het beheer van d e natuu rgebied en. Aan d e and ere kant w ord t nog w einig gebru ikgem aakt van d e m ogelijkhed en voor agrarisch natu u rbeheer. Zie tevens d e in d e bijlage 2 op genom en kaart 6: Ecologische stru ctu u r.

110202/NA2/2D6/000424.001

13


2.6

DOM EIN VOOR STEDELIJKE RECREANTEN H et af w isselend e karakter van het gebied , gelegen tu ssen d e sted elijke kernen van Groningen en Assen, is bijzond er in trek bij recreanten. Op jaarbasis bezoeken zo’n 1 m iljoen m ensen het (totale) Drentsche Aa-gebied . Toch w ord en d e m ogelijkhed en voor recreatie en toerism e in het gebied ond erbenu t. Er is een onbem and bezoekersnetw erk in Anloo en een eveneens onbem and inform atiecentru m bij d e schaapskooi op het Balloërveld . H et hu id ige recreatieve gebru ik bestaat vooral u it het op een extensieve w ijze genieten van het land schap en d e natuu r. Cu ltuu rhistorische elementen zoals ned erzettingen en esgrond en m aken het geheel extra interessant. Daarnaast is het gebied rijk aan archeologische m onu m enten als hunebed d en, grafheuvels (tu mu li), vroegm id d eleeu w se raatakkers, karrensporen en ou d e w egen. De centrale d riehoek van het gebied , het N ationaal beeken esd orpenland schap , w ord t vooral gebru ikt voor d agtoerism e en d oor recreanten u it d e nabije om geving. Verblijfsrecreatie vind t vooral plaats aan d e rand en van het N ationaal beeken esd orp enland schap en vlak d aarbu iten. Op het recreatieve vlak is er behoefte aan een kw aliteitssp rong binnen d e rand voorw aard en van d e natu u r. Ond anks d e groei van sted en als Groningen en Assen en van d orpen als Rold e en Tynaarlo is het gebied tot op hed en red elijk vrij gebleven van versted elijking. Zie ook kaart 4: Recreatie, voor d e bestaand e recreatieve m ogelijkhed en. Een kaart van d e bestaand e w and elen fietsrou tes w ord t t.z.t. bijgevoegd .

2.7

BEHOUDSSTRATEGIE: BEHOUD DOOR LANDSCHAPPELIJKE VERNIEUWING! In d e aanloop naar d e oprichting van het N ationaal beeken esd orpenland schap is als een van d e u itgangspu nten een basisfilosofie ontw ikkeld , d ie er op neer kom t d at het behou d van het gebied gebaat is bij een verd ere ontw ikkeling en niet d oor het land schap te conserveren: d e ontw ikkelingsgerichte land schapsstrategie. H et bestaand e land schap is in d eze filosofie het vertrekpu nt voor het nieu w e. Ontw ikkelingen zijn toegestaan, ja zelfs gew enst, m aar m oeten in het verlengd e liggen van d e ontstaansgeschied enis en d e ond erliggend e stru ctu ren. De kenm erken van het land schap w ord en zo versterkt in p laats van afgevlakt d oor een verm enging m et oneigenlijke elem enten. H iervoor is, naast verstand ige politiek, veel kennis nod ig over het ontstaan van het gebied . Die kennis is voor een d eel aanw ezig bij beherend e organisaties als Staatsbosbeheer en het Waterschap en bij institu ten als d e Rijksu niversiteit Groningen. Maar d ie kennis is niet com pleet. Daarom is het nood zakelijk d eze aan te vu llen. Echter, d e overtu iging bestaat d at veel and ere kennis over d e ontstaansgeschied enis en over het oorspronkelijke grond gebru ik beschikbaar is bij d e agrariërs en bij veel d orp sbew oners in het gebied . Door d eze kennis aan te boren ontstaan ook nieu w e, creatieve oplossingen voor p roblem en. H et voorliggend e Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan probeert sam enhang aan te brengen in d e d iverse activiteiten d ie nod ig zijn om d e nood zakelijke kennis aan te boren en d eze te gebruiken voor het behou d van het karakter van het gebied d oor een verstand ige verd ere ontw ikkeling. Deze aanpak is essentieel voor d e verbred e d oelstelling van het N ationaal beeken esd orp enland schap , w aarin naast het bekenstelsel en d e natuu rgebied en ook d e land bou w en d e d orpen een prom inente rol spelen. Zie voor d it them a tevens d e bijgevoegd e figuu r ‘De ontw ikkeling van het land schap in beeld ’.

110202/NA2/2D6/000424.001

14


HOOFDSTUK

Ontwikkelingen in de beleidsomgeving H ierond er w ord en beknopt en op een ind icatieve w ijze het beleid en d e beleid sontw ikkelingen d ie op het N ationaal beeken esd orpenland schap Drentsche Aa van toepassing zijn beschreven. Er zijn vier verschillend e overheid sniveau s te ond erscheid en: internationaal beleid , rijksbeleid , provinciaal beleid en gem eentelijk beleid . H et land elijkgebied enbeleid van d e verschillend e overhed en is overigens sterk ond erling verw even.

3.1

VERANDERENDE INTERNATIONALE BAKENS H et internationale beleid is in het N ationaal beeken esd orpenland schap vooral van invloed op d e land bou w , en in m ind ere mate op het natu ur-, ru im telijke-ord enings- en w aterbeleid . Eind jaren negentig is het Eu ropese land bou w stru ctu u rbeleid hervorm d en vernieu w d . Leid raad is d aarbij het vergaand verm ind eren van d e land bou w su bsid ies. Dit beleid w ord t m ed e ingegeven d oor d e internationale afspraken in het kad er van d e Wereld H and els Organisatie WTO. Voor d e regio en voor d e ind ivid u ele land bou w ers in het Drentsche Aagebied betekent d it d at m eer op eigen kracht m oet w ord en gew erkt, zond er d e gebru ikelijke prijsond ersteu ning. Fysieke beperkingen als grond soort, verw evenheid m et het land schap , voorw aard en op het gebied van ru im telijke ord ening en m ilieu en d e u itgangssitu atie van het bed rijf bepalen voortaan sterker d e ontw ikkelingsm ogelijkhed en. De ontw ikkelingsm ogelijkhed en voor grootschalige en intensieve land bou w tegen w ereld m arktprijzen zijn in het Drentsche Aa-gebied d erhalve beperkt. De Eu ropese Com m issie verlegt bovend ien haar financiële accenten van d e ond ersteu ning van ind ivid u ele land bou w prod u cten, zoals m elk en rund vlees, naar d e ond ersteu ning van regio’s. Directe inkom ensond ersteu ning w ord t bovend ien in toenem end e m ate gekoppeld aan voorw aard en op het gebied van natuu r, m ilieu en land schap (‘cross com pliance’). H et initiatief van een N ationaal beeken esd orpenland schap voor het Drentse Aa-gebied sp eelt op een positieve m anier op d eze internationale ontw ikkelingen in. In het nieu w e bestel zijn platteland sontw ikkelingsprogram m a’s als POP-N ed erland 20002006 en Kom pas voor het N oord en belangrijke su bsid iestrom en voor d e regionale vernieu w ing. H et POP-N ed erland is een m eerjarig Eu rop ees program m a d at is gericht op d e versterking van het N ed erland se land elijke gebied . H et POP-N ed erland is een sam enw erkingsproject van Rijk en provincies. Projecten w ord en zow el d oor ‘Bru ssel’ als d oor d e N ed erland se overheid gesteu nd , op basis van cofinanciering.

110202/NA2/2D6/000424.001

15


Voor d e p eriod e van 2000 tot en m et 2006 zijn d e volgend e zes beleid sd oelen geform u leerd : het ontw ikkelen van d u u rzame land bou w ; het verhogen van d e kw aliteit van natu u r en land schap; d e om schakeling naar d uu rzaam w aterbeheer; het bevord eren van d iversificatie van econom ische d ragers; het bevord eren van recreatie en toerism e en het bevord eren van d e leefbaarheid . And ere belangrijke vorm en van Eu ropese regelgeving zijn d e Vogelrichtlijn en d e H abitatrichtlijn. De H abitatrichtlijn heeft tot d oel overhed en en and eren aan te zetten tot het zorgvu ld ig om gaan m et d e leefgebied en van bijzond ere soorten en m et bijzond ere habitats. De Vogelrichtlijn d oet hetzelfd e m et betrekking tot zeld zam e en/ of bijzond er vogelsoorten. In N ed erland zijn d e beid e richtlijnen verankerd in d e gew ijzigd e N atu u rbeschermingsw et en d e nieuw e Flora- en Fau naw et. H et stroom gebied van d e Drentsche Aa valt ond er d e H abitatrichtlijn en een groot d eel d aarvan is als ‘speciale beschermingszone’ aangew ezen. Overhed en zijn verplicht om passend e m aatregelen te treffen om ervoor te zorgen d at d e kw aliteit van d e leefgebied en en habitats niet verslechtert en er geen storend e factoren op tred en. In d e sfeer van het natuu rbeleid is voor het Drentsche Aa-gebied ook d e Eu ropese u itw erking van het Biod iversiteitsverd rag van belang. Dit verd rag verplicht d e verd ragspartijen om d e biod iversiteit, d e verscheid enheid aan soorten, zoveel m ogelijk als com pleet ecosysteem te bescherm en, d u s met inbegrip van d e ond erlinge sam enhang en d e interactie tu ssen d e soorten. Problem en m oeten zoveel m ogelijk bij d e bron w ord en aangepakt d oor d e vervu iler te laten betalen of, beter nog, d e vervuiling te voorkom en. Waar d e onzekerheid groot is geld t het voorzorgsprincip e. Dat w il zeggen d at het ontbreken van volled ig w etenschapp elijke zekerheid geen red en m ag zijn om m aatregelen u it te stellen. Voorts is een belangrijk nieu w elem ent in het Biod iversiteitsverd rag d e erkenning d at trad itionele, lokale kennis een su bstantiële rol speelt in het halen van d oelstellingen. Tenslotte verplicht d e Eu rop ese Unie haar lid staten sind s kort om integrale plannen voor stroom gebied en op te stellen (Kad errichtlijn Water). Ook voor het stroom gebied van d e Drentsche Aa zal een d ergelijk plan w ord en opgesteld , als ond erd eel van een stroom gebied splan voor Oost-Groningen en Drenthe. De stroomgebied splannen d ienen d e zorgvu ld ige om gang met het w ater en d e natu u rlijke organism en d ie d aarvan afhankelijk zijn voorop te stellen. Dit betekent d at zow el aan d e natu u rlijke afstrom ing, het natu u rlijk karakter van d e w aterlopen alsook d e w aterkw aliteit eisen zu llen w ord en gesteld .

3.2

TOENEM ENDE AANDACHT VAN HET RIJK VOOR NATUUR, LANDSCHAP EN CULTUURHISTORIE Op land elijk niveau sp elen het Stru ctu u rschema Groene Ru im te, d e N ota Belved ère en d e Vijfd e N ota over d e Ru im telijke Ord ening een sleu telrol. H et Structu u rschem a Groene Ru im te ond ergaat op d it m om ent een vernieu w ing. De eerste fase van d eze vernieu w ing, d e ontw erp planologische kernbeslissing, is onlangs gepu bliceerd . De Ontw erp-Vijfd e N ota RO is in behand eling bij het Parlem ent. Een van d e hoofd d oelen van het hu id ige, eerste Stru ctu u rschem a Groene Ru im te (u it 1993) is d e d u u rzame instand hou d ing, het herstel en d e ontw ikkeling van natuu rlijke en land schapp elijke w aard en. De beekd alen van het Drentsche Aa-gebied m aken d eel u it van d e Ecologische H oofd stru ctu u r (EH S). Er is geld gereserveerd voor d e u itbreid ing van natu u rgebied en om d eze te versterken.

110202/NA2/2D6/000424.001

16


N atu u r- en land schapsbeheer w ord en gefinancierd in het kad er van het Program m a Beheer. De koers voor het N ationaal beeken esd orpenland schap is u itgezet in d e Gebied svisie N atu u r, Bos, Land schap Drentsche Aa, een coprod u ct van d e provincie Drenthe en het Ministerie van Land bou w , N atuu rbeheer en Visserij. Voor het gebied geld t een basisbescherm ing. Deze beoogt d e hand having van ond er and ere d e kw aliteit van bod em , w ater en lucht en het voorkom en van onom keerbare ingrepen. De natu u rd oelen zijn vastgelegd in d e vorm van een gebied sbegrenzing en in d e vorm van natu u rd oeltypen. In het hu id ige, eerste Stru ctu u rschem a Groene Ru imte w ord t afstemm ing gezocht tussen recreatie en toerism e, natuu r, bos en land schap. Verd er vind t er een accentverschu iving plaats van land bou w naar natuu r. H et stroom gebied van d e Drentsche Aa heeft in het hu id ige structuu rschem a d e aand u id ing gekregen van ‘Gebied behou d en herstel bestaand e land schapsw aard en’ en heeft hiervoor in het kad er van het zogeheten WCL-beleid enige jaren extra p rojectgeld en m ogen ontvangen. Deze financiering is overigens kort geled en beëind igd . H et Stru ctu u rschem a u it 1993 stelt voorts voor om een ged eelte van het gebied om te d open tot nationaal park. Inm id d els heeft d it d e vorm gekregen van een nationaal beeken esd orp enland schap , m et een belangrijke beeld bepalend e rol voor d e land bou w sector. H et zal in een and ere vorm w ord en voortgezet. Van belang is voorts d e N ota Belved ère. Deze nota, van d e Ministeries voor Ond erw ijs, Cu ltuu r en Wetenschap pen (OCW) en voor Land bou w , N atuu rbeheer en Visserij (LN V), geeft een visie op d e w ijze w aarop m et d e cu ltu u rhistorische kw aliteiten van het fysieke leefm ilieu in d e toekom stige ru im telijke inrichting van N ed erland moet w ord en om gegaan, en geeft aan w elke m aatregelen d aartoe m oeten w ord en getroffen. De cu ltuu rhistorische id entiteit van een gebied w ord t sterker richtinggevend voor d e inrichting van d e ru im te. H et stroom gebied van d e Drentsche Aa w ord t in d eze nota gezien als een gebied m et een hoge cu ltuu rhistorische w aard e. De ontw ikkelingen in het gebied zu llen d aarom vooral w ord en gericht op het behoud en herstel van alle bestaand e w aard en en kenmerken in hu n ond erlinge sam enhang. Tenslotte speelt d e nota ‘N atuu r voor Mensen, Mensen voor N atuu r’ van het Ministerie van LN V een rol. Deze nota bevestigt d at het rijksbeleid gericht is op het behou d en d e ontw ikkeling van internationaal u nieke land schappen, w aarond er d at van d e Drentsche Aa. De EH S blijft haar prioriteit behou d en. N ieu w is d at versterkt w ord t ingezet op het realiseren van robu u ste verbind ingen tu ssen natuu rgebied en, d e fijne d oorad ering van het land elijk gebied m et groene en blauw e elementen en op natu u r in d e sted elijke omgeving. Met nam e d e laatste tw ee zijn voor het nationaal beeken esd orpenland schap Drentsche Aa relevant. Ond u id elijk is in hoeverre d e robu u ste verbind ingszone ond erlangs d e stad Groningen (N atte As Friese Meren - Du itsland ) het N ationaal beeken esd orpenland schap zal raken.

110202/NA2/2D6/000424.001

17


3.3

NIEUWE RIJKSPLANNEN ZETTEN DE TREND DOOR De Vijfd e N ota RO d u id t N oord -Drenthe aan als zoekgebied voor een ‘provinciaal land schap’. Dit betekent d at hier in beginsel m aar zeer beperkte u itbreid ing van het sted elijk ru im tebeslag en van d e w oningbou w m ag plaatsvind en. De nad ru k van het beleid ligt op d e kw aliteit en samenhang. H et w ord t aan d e provincies overgelaten om d e provinciale land schapp en nad er te begrenzen. H et Rijk zal een ontw ikkelingsprogram m a opstellen en extra m id d elen inzetten, ond er meer in het kad er van d e land schappelijke stru ctuur (d e ‘groen-blau w e’ d oorad ering) en ten aanzien van d e financiering van groene d iensten, zoals w aterbeheer en natuu rbeheer d oor boeren. H et gebied Groningen - Assen is in d e Vijfd e N ota aanged u id als ‘zoekgebied nieuw aan te w ijzen regionaal park’. Regionale p arken zijn ingesteld om te voorzien in d e d agrecreatieve behoefte van sted elijke gebied en en om te voorkom en d at d e sted elijke kernen ten koste van d e open ru im te aan elkaar groeien. Specifiek voor het Drentsche Aa-gebied w ord t gem eld d at het d al van d e Drentsche Aa w ord t bescherm d en ontw ikkeld . Beekd alen krijgen w eer een p rom inente plaats in het land schap . H et streven is een herstel van d e beeksystem en. De Vijfd e N ota vertaalt ook het ged achtegoed van d e Com m issie Waterbeheer voor d e 21e eeuw (Com m issie Tielrooij) in een nieu w w aterbeleid . Er m oet vold oend e ru im te zijn voor hoogw aters, er w ord en aan ru im telijke ontw ikkelingen rand voorw aard en gesteld ten behoeve van een d uu rzaam w aterbeheer en er kom t een ‘w atertoets’ voor d e inpassing van ond er m eer bou w projecten in het w atersysteem . H oew el in d e Vijfd e N ota sprake is van ‘nationale land schapp en’, w aarvoor sp ecifiek beleid gericht zal w ord en ingezet, w ord t hier w at and ers m ee bed oeld d an het N ationaal beeken esd orpenland schap van d e Drentsche Aa. In het in ontw ikkeling zijnd e Tw eed e Stru ctu u rschem a Groene Ruim te is het Drentsche Aagebied aanged u id als een ‘nationaal park in voorbereid ing’. Ook w ord t voor d it gebied gem eld d at d e mogelijkhed en van een ‘nationaal park nieuw e stijl’ w ord en ond erzocht. (In d it kad er w ord t het voorliggend e Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan opgesteld .) Voorts w ord t d e ‘ontw ikkelingsgerichte land schapsstrategie’ als een nieu w e strategie ten tonele gevoerd . De regering w il volgens het nieuw e stru ctu u rschem a m eer accent leggen op: 1. versterking van d e ecologische, ed u catieve, recreatieve en belevingsfu nctie van nationale parken; 2. het invoeren van een kw aliteitstoets; 3. areaalvergroting; 4. intensivering van d e samenw erking tu ssen d e parken, ook internationaal. Ten aanzien van d e grond gebond en land bou w streeft d e regering in het nieu w e Stru ctuu rschem a naar een efficiënte en toekom stgerichte land bou w , w aarbij tevens w ord t ingespeeld op m aatschappelijke w ensen op het gebied van ond er m eer milieu , w ater en land schap. Innovatie en vernieuw ing in d e sector en in d e keten zijn nood zakelijk. In beïnvloed ingsgebied en rond d e grotere natuu rgebied en streeft d e regering naar grond gebond enheid op gebied sniveau in d e vorm van extensieve m elkveehoud erij. Varkens- en plu im veebed rijven d ienen bu iten d e beïnvloed ingsgebied en te w ord en gep laatst. H et Stru ctu u rschem a w il d aarvoor ond er meer het land inrichtingsinstru m ent inzetten, alsook d e Regeling Bed rijfshervestiging en -beëind iging en het creëren van passend e inplaatsingskavels voor gebied en w aar extensivering van d e melkveehou d erij nod ig is.

110202/NA2/2D6/000424.001

18


De d oelstellingen en rand voorw aard en m et betrekking tot w ater in zand gebied en zijn vergroting van d e w aterberging, verbetering van natu u r langs beken, verbetering van d e m ilieu cond ities van grote eenhed en natuu r en verm ind ering van d e m ilieu belasting d oor land bou w . Dit kan bijvoorbeeld bereikt w ord en d oor het langer vasthoud en van w ater, het extensiveren van grond gebru ik en vernatten in beïnvloed ingsgebied en van natuu r- en w aterw ingebied en, verplaatsen van d e grond w aterw inning naar bened enstroom se locaties en het herstel van een koppeling van d e bovenloop en bened enloop van beken. Aan boeren en and ere grond eigenaren w ord t een belangrijke rol in het beheer toeged icht. De land bou w zal in specifieke gebied en d e m ogelijkheid krijgen inkom en te verw erven u it zogeheten ‘groene d iensten’, bijvoorbeeld d oor neveninkom sten u it w aterbeheer (‘boeren voor w ater’) of agrarisch natu u rbeheer.

3.4

PROVINCIE DRENTHE: M EER AANDACHT VOOR DE KWALITEIT VAN GEBIEDEN H et hu id ige beleid van d e provincie Drenthe heeft betrekking op verschillend e facetten van het N ationaal beeken esd orpenland schap . H et beleid is verw oord in het recente Provinciale Om gevingsplan, het POP-Drenthe. Alle voor d e provincie Drenthe relevante beleid sasp ecten ten aanzien van d e fysieke leefomgeving w ord en in het POP in ond erling verband bezien. H et gebied sgerichte beleid in het N ationaal beeken esd orpenland schap Drentsche Aa is in d e eerste p laats gericht op een versneld e en gecoörd ineerd e u itvoering van bestaand beleid . In het POP-Drenthe w ord t voortgebord u u rd op d e Ecologische H oofd stru ctu u r. Daarnaast sp eelt d e Cu ltu u rhistorische H oofd stru ctu u r (CH S) een rol. De EH S en d e CH S vorm en d e rod e d raad voor het beleid ten aanzien van het land elijk gebied . Door com binatie van d e beid e genoem d e aspecten ontstaat een geled ing in het land elijk gebied , bestaand e u it verschillend e zones. De zones d ie in het N ationaal beeken esd orpenland schap d e EH S vorm en zijn ‘Verw ervingsgebied land bou w en natuu r’, ‘N atu u r’ en ‘Bos m et recreatie, hou tprod u ctie en natu u r’. De and ere rod e d raad in het POP-Drenthe ten aanzien van het land elijk gebied is d e sam enhangend e stru ctuu r van land bou w gebied en. In d eze gebied en staat d e ontw ikkeling van een d u u rzam e, veelal grond gebond en, land bou w voorop. Voor d e verschillend e fu ncties in het N ationaal beeken esd orpenland schap is het beleid in d e eerste plaats gericht op behou d en ontw ikkeling van natu u rlijke ecosystem en, op herstel van ecologische relaties in het stroom gebied en op het op tim aliseren van d e d rinkw aterfu nctie van d e Drentsche Aa. Deze d rinkw aterfunctie speelt een belangrijke rol in d e toekom st van het gebied . H et w ater van d e Drentsche Aa m oet geschikt zijn als grond stof voor d e bereid ing van d rinkw ater. Daarnaast is het streven gericht op het vermind eren van d e effecten van grond w aterw inningen op d e om geving en het teru gd ringen van d e m ilieu belasting. Voor d e fu nctie land bou w w ord t gestreefd naar d u u rzaamheid , zow el in relatie tot het econom ische p erspectief van d e ond ernem er als tot d e ecologische betekenis van het Drentsche Aa-gebied . Dit betekent teru gd ringing van d e em issies u it d e land bou w , d e invoering van m ilieu vriend elijker vorm en van grond gebru ik en d e inschakeling van land bou w bed rijven bij het natuur- en land schapsbeheer. De hoofd d oelstelling voor d e fu nctie bos en natu u r is het vergroten van d e ecologische kw aliteit van d e beekd alsystem en. Deze kan bereikt w ord en d oor inrichting en beheer af te stem m en op d e ontw ikkeling van d e beeklopen als ecologische verbind ingszones. Daarnaast bestaat er volgens het POPDrenthe d e m ogelijkheid tot d e instelling van een N ationaal Park en w ord t d e vroegere bened enloop van d e Drentsche Aa hersteld .

110202/NA2/2D6/000424.001

19


Uitgangspu nten voor recreatie en toerism e zijn d e geleid ing van d e d agrecreatie en d e w ens geen nieuw e verblijfsrecreatiebed rijven toe te laten. Extensieve d agrecreatie zal d e boventoon voeren. Een van d e d oelstellingen van het beleid ten aanzien van d e fu nctie land schap, cu ltuu rhistorie en archeologie is d e bescherm ing en het behou d van op en land schapp en en gave land schap sstru ctu ren. Ook behou d van en zorg voor het cu ltu rele erfgoed , een samenhangend e land schappelijke eenheid van beeksystem en en esd orpenland schap en bosaanleg zijn d oelen d ie in het hu id ige beleid naar voren kom en. Speerpu nten in het verkeer en vervoersbeleid zijn: het beheersen en zo m ogelijk teru gd ringen van d e groei van d e au tom obiliteit, het verbeteren van d e econom ische bereikbaarheid en het verbeteren van d e leefbaarheid . Zie tevens d e in bijlage 2 opgenom en kaart 7: Functiekaart POP. H et N ationaal beeken esd orp enland schap valt binnen d e kad ers van het provinciale gebied enbeleid . Dit betekent d at d e Su bsid ieregeling gebied sgericht beleid (SGB) van toepassing is. De SGB is een nieuw e interd ep artem entale gebied sgerichte su bsid ieregeling voor het land elijk gebied . In het kad er van d e SGB-regeling zal er voor het gehele Drentsche Aa-gebied een SGB-gebied splan en een SGB-gebied sprogram m a m oeten w ord en opgesteld zod at het gebied voor d eze su bsid ie in aanm erking kan kom en. De begrenzing van het SGBgebied Drentsche Aa is ru im er d an d ie van het N ationaal beeken esd orpenland schap.

3.5

GEM EENTELIJKE BESTEM M INGSPLANNEN IN DE HERZIENING H et belangrijkste vigerend e plan op gemeentelijk niveau is het bestem m ingsplan bu itengebied . Deze p lannen zijn of w ord en op d it m om ent in een aantal van d e aan het N ationaal beeken esd orp enland schap d eelnem end e gem eenten vernieu w d . De fu ncties in het N ationaal beeken esd orpenland schap liggen zow el in het ou d e als in het nieuw e bestem m ingsplan bu itengebied voor het grootste d eel vast. Daarbij staat d e zorg voor d e natu u r centraal. Er w ord t gestreefd naar behoud en verbetering van d e om gevingskw aliteit. Extensieve land bou w en natuu r zijn d e belangrijkste fu ncties in het gebied en het streven is om d at zo te houd en. H et verbeteren van d e leefbaarheid in d e d orpen en het bevord eren van agrarisch natu u rbeheer zijn belangrijke d oelstellingen. De land bou w w ord t belangrijk gevond en voor het behou d van d e cu ltu u rhistorische en land schapp elijke w aard en. H et gem eentelijk beleid voor d e lange term ijn is d aarom gericht op het behou d van vold oend e agrarische bed rijvigheid . H iervoor is het zaak om d e agrarische sector vold oend e ontw ikkelingsm ogelijkhed en te bied en. Bij ontw ikkeling w ord t in d it kad er niet alleen ged acht aan land bou w ontw ikkeling langs trad itionele w egen, maar ook aan ontw ikkelingsrichtingen zoals kw aliteitsprod u ctie en verw eving of verbred ing m et natu u r- en/ of land schapsbeheer en/ of verbred ing m et recreatie en toerism e. Daarnaast is het beleid voor d e lange term ijn gericht op behou d van bestaand e natuu rw aard en en het voorkomen van een verd ere verd roging van natuu rgebied en. De recreatiesector zal een belangrijke rol blijven spelen in het bu itengebied . H et beleid richt zich vooral op kw aliteitsverbetering van het bestaand e aanbod , ond er and ere d oor seizoensverlenging op bestaand e bed rijven.

110202/NA2/2D6/000424.001

20


HOOFDSTUK

Algemeen toekomstbeeld Uitgangspu nt voor d e toekom st van het N ationaal beeken esd orp enland schap Drentsche Aa is het behou d en en het versterken van d e id entiteit van het gebied . De ontwikkeling van het land schap met haar bijzond ere kenm erken en specifieke betekenis geld t d aarbij als een overkoepelend e beleid sstrategie, m et ‘behou d d oor vernieu w ing’ en d e cu ltu u rhistorie als insp iratiebronnen en als leid end principes. Bij het u itw erken hiervan w ord en alle sectoren in het gebied actief betrokken, in het bijzond er d e land bou w en d e d orpsbew oners. H ierd oor w ord t d e leefbaarheid bevord erd en ontstaan nieuw e vorm en van sam enw erking. H et d oel is een evenw ichtige en harm onieu ze ontw ikkeling van het gebied d ie aanslu it bij d e karakteristieke id entiteit. De integratie van fu ncties, bijvoorbeeld van land bou w en natu u rbeheer, d raagt hier aan bij. H et algem ene toekom stbeeld voor het N ationaal beeken esd orpenland schap is een d uu rzaam fu nctionerend beeken esd orpenland schap. Duu rzaam heeft hierin d e d rieled ige betekenis van econom isch vitaal, ecologisch hou d baar en sociaal aanvaard baar. De d iverse gebru iksfu ncties (natu u r, land bou w , recreatie) ontw ikkelen zich in ond erlinge sam enhang en in overeenstem m ing m et d e stru ctu u r van het gebied . Ook d e voorstellen en op lossingsrichtingen in het Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan d ienen levensvatbaar, op term ijn houd baar en sociaal aanvaard baar te zijn. H et grond gebru ik is zo vormgegeven en gesitu eerd d at d e verschillend e functies goed beheerbaar zijn en elkaar niet negatief beïnvloed en. H et gebied is zeer aantrekkelijk voor recreanten en toeristen u it d e nabije om geving en van eld ers. De versted elijking van het platteland is tot staan gebracht; het gebied heeft haar land elijke karakter behou d en. De d orp en zijn vitaal. Ze w ord en d oor d e bevolking als leefbaar ervaren. De land bou w vervu lt in het gebied nog steed s een hoofd rol, zow el als grond gebru iker en als beeld bepaler van het land schap, als ten aanzien van d e bijd rage aan d e natuu r- en m ilieu kw aliteit. Daarnaast levert d e sector bij aan d e levensvatbaarheid en d e cu ltu rele id entiteit van d e kleine d orpen. De bijd rage van d e toeristisch-recreatieve sector aan d e d orpseconom ie is verbeterd . H et toekom stbeeld voor het gebied p ast binnen het geform u leerd e beleid van het provinciaal om gevingsbeleid van d e provincie Drenthe en is een nad ere u itw erking van het ad vies van d e Regionale Ad viescom m issie Drentsche Aa van ju li 2000. Op m id d ellange term ijn zijn d e meeste d aarin genoem d e m aatregelen u itgevoerd . De beschikbare instru m enten w ord en geïntegreerd en gecoörd ineerd ingezet.

110202/NA2/2D6/000424.001

21


Er is vold oend e financiering om d e u itvoering van het Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan soepel te laten verlopen. H et gebied is in d it streefbeeld aangew ezen als proefgebied voor ‘groene’ investeringen.

4.1

THEM ATISCHE UITWERKING

4.1.1

BEGRENZING St reefbeeld H et toekom stbeeld voor het N ationaal beeken esd orpenland schap w ord t in d it Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan in eerste instantie u itgew erkt voor het gebied in d e d riehoek Assen - Glim m en - Gieten, zoals aangegeven in d e kaartbijlage van het rapport van d e Regionale Ad viescom m issie (ju li 2000). Ten aanzien van d e begrenzing is het specifieke streefbeeld voor d e m id d ellange term ijn d at ook d e voor het w atersysteem belangrijke aangrenzend e bovenstroom se gebied en en d e bened enstroom se d elen van het Drentsche Aa-gebied in d e p rovincie Groningen er d eel van gaan u itm aken. O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan zet zich in eerste instantie in voor de ontwikkeling van een N ationaal beeken esdorpenlandschap in de driehoek A ssen - Glimmen - Gieten. Daarnaast werkt het Overlegorgaan, in goed overleg en binnen de haar gestelde kaders en competenties, actief mee aan de ontwikkeling en uitvoering van plannen en visies voor naburige gebieden indien deze van invloed zijn op de kwaliteit van het bovengenoemde gebied. Het Overlegorgaan zal twee jaar na de instelling de verbrede aanpak van het N ationaal beeken esdorpenlandschap evalueren. Op grond daarvan zal zij bezien of het gewenst is om de aansluiting van andere delen van het stroomgebied in gang te zetten. In dat geval zal het Overlegorgaan een traject van overleg starten om de aansluiting zo soepel mogelijk te laten plaatsvinden. Argument at ie H et Overlegorgaan is form eel als platform opgericht om beleid te voeren voor het gebied binnen d e d riehoek Assen - Glimm en - Gieten. Ontw ikkelingen, of ju ist het achterw ege blijven van ontw ikkelingen in d e om geving ku nnen echter zeer bepalend zijn voor d e kw aliteit binnen d eze d riehoek. In d ie gevallen zal het Overlegorgaan gebru ikm aken van goed overleg, rechtstreeks of via d e partners in het Overlegorgaan. H ierbij gaat het bijvoorbeeld om d e ontw ikkeling van een (d eel)stroomgebied visie voor d e Drentsche Aa en d e u itw erking van d e Regiovisie Groningen - Assen. Vanu it zow el een ecologische als een stroom gebied svisie ligt een uitbreid ing van het N ationaal beeken esd orp enland schap m et d e overige d elen van het stroom gebied in d e red e. Maat regelen Uitvoeren van het m eerjarenactieprogram m a van d it Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan. Op bou w en van een cu ltuu r van goed e verstand hou d ing, goed overleg en intensieve sam enw erking rond problem en en kansen d oor d e verschillend e partijen binnen het gebied .

110202/NA2/2D6/000424.001

22


Perm anente oriëntatie op d e beleid sontw ikkelingen in een ru im er d eel van d e p rovincie, voor zover relevant geacht voor d e kw aliteit van het N ationaal beeken esd orpenland schap; gebru ikm aken van d e kansen d ie zich voord oen en invloed u itoefenen op d e beleid sontw ikkeling. Contact ond erhou d en m et d e provincie Groningen over relevante beleid sontw ikkelingen aan d e Groningse kant van d e provinciegrens.

4.1.2

VERSTERKEN VAN DE GEBIEDSIDENTITEIT St reefbeeld Ontw ikkelingen in het gebied passen alle binnen d e basisfilosofie ‘behou d d oor vernieu w ing’. Dit w il ond er m eer zeggen: ontw ikkelingen d ie d e natuu r, d e ond erlinge relaties en d e stru ctu ren in het land schap versterken en behoud en en er (som s) tegelijkertijd een eigentijd s kleu r aan geven. De land bou w , d e bew oners van het gebied en d e and ere betrokkenen d ragen d eze filosofie en hand elen ernaar. Ontbrekend e kennis is aangevu ld , w aarbij veelvu ld ig gebru ik is gem aakt van d e kennis van d e plaatselijke bevolking. Er zijn vanu it d eze filosofie nieu w e op lossingsrichtingen bed acht voor bestaand e problem en. Er zijn com m u nicatiem id d elen beschikbaar om d eze ged achte te ond ersteu nen en levend te hou d en O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan streeft een integrale ontwikkelingsgerichte landschapsstrategie na waarbij de onderlinge samenhang van ecologie, landschap, cultuurhistorie en hydrologie centraal staat bij de verdere ontwikkeling van het gebied. Het behoud en de versterking van deze samenhang hanteert de commissie als toetssteen voor de beoordeling van plannen en projecten. Het Overlegorgaan stimuleert de totstandkoming van zowel een overkoepelende landschapsvisie als van een integrale zoneringskaart op basis van kansrijkdom voor diverse ontwikkelingen binnen de ontwikkelingsgerichte landschapsstrategie, de zogenoemde ‘integrale kansenkaart’. Hierbij initieert, begeleidt, stuurt en ondersteunt de commissie als platform het proces van onderzoek, visievorming, planvorming en uitvoering. Het Overlegorgaan hecht daarbij aan de inzet en de betrokkenheid van de lokale bevolking bij het beheer van het gebied. Het samenstellen van een integrale kansenkaart voor het N ationaal beeken esdorpenlandschap is een belangrijke actie die naar het oordeel van het Overlegorgaan met voorrang moet worden uitgevoerd. Hoewel de diverse werkgroepen reeds met de voorbereidingen daarvan begonnen zijn, beseft het Overlegorgaan dat het opstellen van een integrale kaart een zorgvuldig proces is dat in de nabije toekomst nog de nodige tijd zal vergen. N iettemin hecht het Overlegorgaan zeer aan de verdere uitvoering, mede omdat juist het proces van overleg mogelijkheden biedt voor de gewenste vernieuwing van het gebied. Het Overlegorgaan acht het wenselijk dat er een goed communicatieproces voor bewoners van en betrokkenen bij het N ationaal beeken esdorpenlandschap over de uitvoering van het Beheer-, Inrichtings- en Ontwikkelingsplan totstandkomt. Dit proces is gericht op het kweken van belangstelling voor de ecologisch-cultuurhistorische ontstaansgeschiedenis van het gebied, de ingezette gebiedsontwikkeling en de resultaten daarvan. Ook besteedt het proces veel aandacht aan innovaties voor een economisch en ecologisch duurzame landbouw en aan de rol van de landbouw als beeldbepaler van het N ationaal beeken esdorpenlandschap. Het communicatieproces nodigt bovendien uit tot het ontwikkelen van creatieve oplossingen die bijdragen aan het algemene streefbeeld voor het gebied.

110202/NA2/2D6/000424.001

23


Een ontwikkelingsgerichte landschapsstrategie In d e aanloop naar d e oprichting van het N ationaal beeken esd orpenland schap is als een van d e u itgangspu nten een basisfilosofie ontw ikkeld , d ie er op neer kom t d at het behou d van het gebied gebaat is bij een verd ere ontw ikkeling in p laats van d oor het land schap te conserveren: d e ontw ikkelingsgerichte land schapsstrategie. H et bestaand e land schap is in d eze filosofie het vertrekpu nt voor het nieu w e. Ontw ikkelingen zijn toegestaan, ja zelfs gew enst, m aar m oeten in het verlengd e liggen van d e ontstaansgeschied enis en d e ond erliggend e stru ctu ren. De kenm erken van het land schap w ord en versterkt in plaats van afgevlakt d oor een verm enging m et oneigenlijke elem enten. Argument at ie De ontw ikkelingsgerichte land schapsstrategie is een van d e kernpu nten van het ad vies van d e Regionale Ad viescom m issie Drentsche Aa in ju li 2000. H ierbij zijn zow el een gezam enlijke en integrale kansenkaart als een overkoepelend e land schapsvisie onm isbare instru m enten. Bij d e basisfilosofie van d e ‘ontw ikkelingsgerichte land schap sstrategie’ behoort ook een interactief com m u nicatieproces, d at bew oners en betrokkenen u itnod igt in d e lijn van d eze filosofie te hand elen en m ee te d enken. Aand acht voor d e p ositie van d e land bou w en and ere d om eineigenaren (d orp sgem eenschappen, boerm arken, platteland sorganisaties) is belangrijk voor het d raagvlak ond er d e bevolking van het gebied . Im m ers, veel m ensen verd ienen hu n boterham in d eze sector. Om d e id entiteit van het gebied te ku nnen behou d en is een sterke land bou w nod ig. H et betekent ook d at boeren zich gew aard eerd w eten d oor d e maatschap pij en ku nnen rekenen op een positieve hou d ing richting d e agrarische sector. Maat regelen In beeld brengen van d e beschikbare en ontbrekend e inform atie over land schap , cu ltuu rhistorie, hyd rologie en ecologie om een integrale land schapsvisie op te ku nnen stellen. Verrichten van aanvu llend ond erzoek ter com pletering van bovengenoemd e inform atie. Op stellen van een integrale land schapsvisie (‘behou d d oor vernieu w ing’) als u itw erking van een integrale kansenkaart met ond er m eer: schets van d e eind beeld en per d eelgebied ; kansen en m ogelijkhed en voor land gebru ik en ru im telijke ontw ikkeling. gew enste inrichtings- en beheerm aatregelen. Ontw ikkelen van een integrale kansenkaart. In d eze kaart kom en op een sam enhangend e en afgew ogen w ijze zow el d e kansen voor d e land bou w als voor d e natuu r, het w aterbeheer, d e recreatie en d e voorlichting en ed u catie aan bod . Uitw erken van d eelgebied svisies. De op te stellen stroom gebied visie en d e integrale land schapsvisie leveren hiervoor het fu nd am ent. H et ontw ikkelen van com m u nicatiem id d elen voor het gebied , w aarond er een N ieuw sbrief, m et aand acht voor d oelen, kansen en resu ltaten. Ook w ord t m et eigen inform atie aangesloten bij d e bestaand e w ebsite voor nationale parken van het Ministerie van LN V. Oriëntatie op d e fu nctie d ie d e land bou w vervu lt in nationale parken en nationale land schappen in het bu itenland .

110202/NA2/2D6/000424.001

24


4.1.3

M ONITORING EN EVALUATIE St reefbeeld De verbred e aanp ak van het N ationale beeken esd orpenland schap w ord t in het licht van d e strategische d oelstelling ‘behou d d oor ontw ikkeling’ m et enige regelm aat aangepast aan d e nieuw ste m aatschappelijke inzichten. O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan zal een monitoringsprogramma ontwikkelen voor de doelen van het gebied, zoals deze zijn vastgesteld in het advies van de Regionale A dviescommissie Drentsche A a en uitgewerkt in dit Beheer-, Inrichtings- en Ontwikkelingsplan. Op basis hiervan zal het Overlegorgaan een keer per twee jaar het beleid evalueren en zo nodig doelen en maatregelen bijstellen. Argument at ie De vele voorgenom en m aatregelen in d it com p lexe gebied vragen om een effectm eting. Maat regelen Op stellen monitoringsp rogram m a. 1 x per tw ee jaar evalu eren.

110202/NA2/2D6/000424.001

25


HOOFDSTUK

Het watersysteem centraal 5.1

TOEKOM STBEELD Voor d e lange termijn geld t als toekom stbeeld d at het gehele stroom gebied van d e Drentsche Aa zod anig is ingericht d at sprake is van een optim ale w aterhu ishou d ing m et een natu u rlijker afw atering behorend bij een halfnatu u rlijke laagland beek m et als referentie het esd orpenland schap . De w aterkw aliteit w ord t niet m eer negatief beïnvloed en d e d iverse fu ncties in het gebied ku nnen zich optim aal ontp looien. Door een u itgekiend e zonering is er geen sp rake m eer van een w ed erzijd se negatieve beïnvloed ing. Er w ord t vold oend e w ater vastgehou d en en er is vold oend e berging om problem en m et hoge neerslagpieken in d e bened enstroom se gebied en te voorkomen. H et fu nctioneren van het w atersysteem is (m ed e)stu rend voor d e ru im telijke ontw ikkelingen in het gebied . De sponsw erking in d e bovenloop van d e Drentsche Aa is fors toegenom en: w ater infiltreert in d e bod em en vu lt het d iep ere grond w ater aan. H etzelfd e geld t voor d e hogere d elen in d e m id d enen d e bened enloop. H ierd oor vind t d e w aterafvoer geleid elijker p laats en is d e basisafvoer van d e Drentsche Aa verhoogd : in d e d roge zom erperiod e is m eer gebied seigen w ater voorhand en, bovend ien w ord en piekafvoeren afgezw akt. De kw elstrom en zijn versterkt en d e kw elafhankelijke vegetatie is d aard oor m et nam e in d e beekd alen toegenom en. H et w ater in d e beek verkeert overal in een ecologisch goed e toestand . De invloed van d iffu se bronnen is sterk verm ind erd d oor regu lier beleid (generiek m estbeleid , AMvB Op en Teelten e.d .) en d oor specifieke m aatregelen in het gebied . De oeverstroken langs d e beek w ord en m ilieuvriend elijk beheerd . Door herstelm aatregelen fu nctioneert het bekenstelsel zelf als een ‘halfnatuu rlijke laagland beek’ w aarin beeksysteem -eigen processen, zoals erosie en sed im entatie, vrijelijk op tred en. De cond ities voor d e ontw ikkeling van kenm erkend e zoetw aterlevensgem eenschappen zijn geschikt. Dat betekent d at d e strom ing en een goed e w aterkw aliteit zijn hersteld . Waar zich in d e natuur verd rogingsproblem en voord oen zijn op lossingen u itgew erkt. Zo nod ig w ord en grond w aterw inningen aangep ast of u itgeplaatst naar een mind er kw etsbare locatie. De beek fu ngeert als een ecologische verbind ing voor beekorganism en en langstrekkend e d ieren.

110202/NA2/2D6/000424.001

26


Voor d e m id d ellange term ijn betekent een en and er d at vold oend e ru im te w ord t gecreëerd voor het herstel van een halfnatuu rlijk bekenstelsel. Er zijn een visie op ‘integraal w aterbeheer’ en een w aterkansenkaart voor d e Drentsche Aa ontw ikkeld en er is een stroom gebied visie voor het totale stroom gebied . Op grond hiervan is een aantal projecten in u itvoering genom en. Daarbij is vold oend e aand acht voor d e aspecten ‘w ater vasthou d en’, ‘w aterberging’ en ‘verbetering w aterkw aliteit’. Ook zijn d iverse vorm en van w aterconservering in het gebied van toepassing. Voor al d eze activiteiten is vold oend e financiering beschikbaar. Delen van het bekenstelsel m et een sterk onnatuu rlijk karakter zijn ond erhand en genom en w aard oor d eze een m eer natuu rlijk karakter hebben. De d iverse ond erd elen van het bekenstelsel zijn op d e m id d ellange term ijn m inimaal via natu u rstroken en natu u rlijke oevers m et elkaar verbond en voor beekorganism en en langstrekkend e d ieren. Uiteind elijk vorm t het patroon van beken, natu u rgebied en en land schapselem enten in het cu ltuu rland schap één sam enhangend ecologisch netw erk. Er zijn projecten gestart om het bekenstelsel land schappelijk te accentueren.

Een halfnatuurlijke laaglandbeek Beken in N ed erland strom en langzaam . Dat kom t d oor een gering hoogteverschil en d oor d e veelal zand ige bod em . Door d eze trage afstroming en d e zachte, vervorm bare ond ergrond kronkelen d ergelijke beken van nature w ijd d oor het lage land . Bijna alle beken in N ed erland zijn echter in d e loop d er tijd rechtgetrokken. De beken van d e Drentsche Aa vorm en hierop een belangrijke u itzond ering. Maar niet volled ig. Want ook in d e het Drentsche Aa-gebied kom en nog veel rechtgetrokken beekd elen voor, m et ku nstmatige oevers en gestuw d e w aterp eilen. Als in d it Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan gesp roken w ord t over herstel van het karakter van het bekenstelsel als ‘halfnatuu rlijke laagland beek’ w ord en maatregelen bed oeld om d e beken w eer te laten kronkelen (m eand eren). Oevers ku nnen d an w eer afkalven en - op and ere p laatsten - aangroeien, m et een natuu rlijke oeverbegroeiing. Zand banken en overhangend e takken m aken het natuu rlijk karakter com pleet. Zo m ogelijk w ord en stuw en w eggehaald of vervangen d oor d e m ind er ku nstm atige vistrappen van gestap eld e stenen (zie het Lonerd iepje). Dergelijke beken zijn beter voor d e natu u r, bevatten m eer vissoorten en zijn m ooier om te zien. Om d at in het d ichtbevolkte N ed erland enige regu latie d oor d e m ens onverm ijd elijk is, sp reekt m en in zo’n geval over een ‘halfnatu u rlijk laagland beek’.

5.2


5.2.1

ONTWIKKELING STROOM GEBIEDSVISIE St reefbeeld Op korte term ijn is voor het gehele stroom gebied van d e Drentsche Aa een stroom gebied visie opgesteld conform d e eisen van d e EU-Kad errichtlijn Water. In het plangebied van het N ationaal beeken esd orpenland schap zijn d e d aarvan afgeleid e projecten reed s op d e m id d ellange term ijn u itgevoerd . Op d e iets langere term ijn is d e visie volled ig u itgevoerd in het totale stroom gebied . Voor een goed gefu nd eerd ru im telijk beleid is spoed ig na het u itbrengen van d it Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan een w aterkansenkaart ontw ikkeld .

110202/NA2/2D6/000424.001

27


O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan zal het streefbeeld van het N ationaal beeken esdorpenlandschap Drentsche A a inbrengen bij de totstandkoming en uitvoering van de stroomgebiedvisie voor OostGroningen/Drenthe en daarvan afgeleide projecten. Ook zal zij bovenstaande visie bij het W aterschap Hunze en A a’s inbrengen ten behoeve van het opstellen van de waterkansenkaarten voor het gebied. De waterkansenkaarten zijn een belangrijk instrument bij het ontwikkelen van de gezamenlijke, integrale kansenkaart voor het N ationaal beeken esdorpenlandschap. Tenslotte zal de commissie zich inzetten voor voldoende financiering om de visies daadwerkelijk uit te voeren. Argument at ie De ontw ikkeling van een stroom gebied visie voor d e Drentsche Aa m aakt het m ogelijk om een optim ale w aterhu ishou d ing te realiseren m et een natu u rlijke afw atering. Dit is van groot belang voor d e fu nctionele inrichting van het gebied en voor d e kw aliteit van d e natu u rgebied en. De form ele verantw oord elijkheid voor d e stroom gebied visie ligt bij d e provincie Drenthe. H et Overlegorgaan zal er echter op toezien d at d e w ensen en stand pu nten van het N ationaal beeken esd orpenland schap vold oend e tot hu n recht kom en. De w aterkansenkaart is een w elkom instru m ent bij het m aken van ru im telijke keu zen in het gebied als het gaat om d e w aterhu ishou d ing. H ier ligt d e verantw oord elijkheid prim air bij het Waterschap H unze en Aa’s Maat regelen De aan het Overlegorgaan d eelnem end e organisaties brengen d e visie van het Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan in bij d e opstellers van d e stroom gebied visie OostGroningen/ Drenthe. H ierbij w ord t er op toegezien d at ook d e d iverse ond erd elen vold oend e aand acht krijgen, zoals ‘boeren voor w ater’, ‘w ater vasthou d en’, ‘w aterberging’, ‘w aterw inning’ en ‘verbetering w aterkw aliteit’. De aan het Overlegorgaan d eelnem end e organisaties brengen d e visie van het Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan in bij d e opstellers van d e w aterkansenkaart van het Waterschap H u nze en Aa’s. H ierm ee een nad ere hyd rologische afw eging m aken voor d e ru im telijke ontw ikkelingen binnen d e rand voorw aard en van het Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan. De w aterkansenkaart benu tten voor het ontw ikkelen van d e gezam enlijke, integrale kansenkaart voor het gebied .

5.2.2

REALISATIE GEWENST GROND- EN OPPERVLAKTEWATERREGIEM St reefbeeld Reed s op korte term ijn is er per fu nctie vold oend e inzicht in en bestu u rlijk com m itm ent over het gew enst grond - en opp ervlaktew aterregim e (GGOR). Door zonering en herverkaveling van fu ncties in het plangebied w ord t d e problem atische beïnvloed ing tu ssen land bou w en natu u r opgelost. De knelpunten zijn op korte term ijn in kaart gebracht en voorzien van een oplossingsrichting. De belangrijkste knelpu nten zijn op d e m id d ellange term ijn w eggenom en. Ook zijn stu d ies afgerond en is een w aterkansenkaart opgesteld . H et grond - en oppervlakteregim e is u iteind elijk zo ingesteld d at d e d iverse fu ncties optim aal ku nnen fu nctioneren en van elkaar geen w ed erzijd se negatieve invloed ond ervind en. Dit betekent ond er meer d at d e w aterhu ishou d ing in land bou w gebied en optim aal is ingericht voor d e ter plaatse beoogd e land bou w invu lling.

110202/NA2/2D6/000424.001

28


O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan zal onderzoek en overleg stimuleren over het gewenst grond- en oppervlaktewaterregime (GGOR) voor landbouw en natuur in het Drentsche A a-gebied. M et deze kennis wil het Overlegorgaan de huidige knelpunten in het waterregime in beeld brengen en oplossingsrichtingen aangeven. M ede op grond hiervan zal zij haar wensen voor de invulling van het GGOR inbrengen bij de het W aterschap Hunze en A a’s, dat hiervoor verantwoordelijk is. Uitgangspunt is dat in de diverse deelgebieden van het N ationaal beeken esdorpenlandschap een optimale waterhuishouding wordt nagestreefd voor de diverse functies in dat deelgebied. N a deze studiefase zal de commissie stimuleren dat het waterschap met de provincie en andere betrokken instanties een uitvoeringstraject start waarbij de knelpunten daadwerkelijk worden aangepakt. Argument at ie Zow el voor d e natuu r als voor d e land bou w is het nood zakelijk d at d e p roblem atische w ed erzijd se beïnvloed ing w ord t op gelost. De w aterhu ishou d ing is d aarbij één van d e belangrijkste obstakels gezien het grote aantal ecohyd rologische relaties. Door d e w ensen goed in kaart te brengen, w ord t het d u id elijk w aar d e grootste knelp u nten liggen. Deze ku nnen d an gericht (planmatig) opgelost w ord en. H et GGOR w ord t opgesteld d oor het w aterschap in gezam enlijk overleg m et d e p rovincie en and eren. Maat regelen H et op basis van d e w aterkansenkaart in kaart brengen w aterhu ishou d kund ige knelp u nten en oplossingsrichtingen voor ond er m eer d e functies natuu r en land bou w . Inbrengen van d e w ensen vanu it het N ationaal beeken esd orpenland schap in het p roces van het opstellen en vaststellen van d e GGOR d oor het w aterschap. De op te stellen integrale kansenkaart is hiervoor m ed e een basis. Op stellen van een GGOR-pilot voor een d eelgebied binnen het N ationaal beeken esd orpenland schap. Starten van een u itvoeringstraject m et alle betrokken instanties w aarbij d e knelpunten planm atig w ord en aangepakt. H ierbij bied t ond er m eer d e inzet van Kavelru il-Plu s m ogelijkhed en. Vold oend e bud get voor het u itvoeren van projecten.

5.2.3

BEEKHERSTEL St reefbeeld H et afvoerpatroon van d e beken is qu a tijd , peilflu ctuaties en hoeveelheid afgevoerd w ater in overeenstem m ing gebracht m et d e situ atie van een halfnatu u rlijke laagland beek. H et beekond erhou d is gericht op d e fu nctie van w aterafvoer èn aan d e om geving gerelateerd e d oelen.Voor zover m ogelijk w ord t d e sponsw erking van het om ringend e gebied versterkt. Dit betekent d at w ater met name in het w atersysteem , inclu sief d e sted elijk gebied en, zoveel m ogelijk infiltreert om het grond w ater te voed en. Via kw elstrom en kom t d it w ater in een later stad iu m w eer aan d e op pervlakte en w ord t het w ater langer vastgehou d en. De afvoer w ord t hierd oor gelijkm atiger, neerslagpieken w ord en d oor d eze vertraging afgevlakt en bovend ien w ord t d e basisafvoer vergroot. H et bovengenoem d e toekom stbeeld is een perspectief voor d e lange term ijn, te bereiken vóór 2030. Op d e m id d ellange term ijn is in elk geval inzicht in d e aanp ak beschikbaar en zijn d iverse d eelprojecten in u itvoering genom en.

110202/NA2/2D6/000424.001

29


Ook voeren d e gem eenten in het gebied een actief beleid m et betrekking tot het hergebru ik van sted elijk afvalw ater en tot het afkoppelen van schoon hem elw ater in stad s- en d orp skernen en bed rijventerreinen. H et afgekoppeld e regenw ater kom t via helofytenfilters en in een natuu rlijk afvoerpatroon w eer ten goed e aan het beeksysteem . Er is hiervoor vold oend e berging beschikbaar. O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan zet in op het herstel van het afvoerpatroon van een halfnatuurlijke laaglandbeek. Herstel van het watersysteem zal grotendeels gerealiseerd worden via projecten en plannen die in lijn zijn met de stroomgebiedvisie en het gewenste grond- en oppervlaktewaterregime (GGOR). Z ie vorige twee paragrafen. Hierbij is het vasthouden van water, waar mogelijk, een belangrijke leidraad. Het Overlegorgaan stimuleert gemeenten om over te gaan op afkoppelen van schoon hemelwater binnen de bebouwde kom. Daarnaast zal de commissie de ontwikkeling en uitvoering van aangepaste beheerplannen stimuleren voor de delen van de beeklopen met een primaire natuurfunctie. Herstel van de beekloop zelf zal planmatig worden aangepakt. Argument at ie De hu id ige beek fu nctioneert onvold oend e als natu u rlijke laagland beek. De ecologische en belevingsw aard e is d aarm ee lager d an mogelijk en w enselijk is. In d e bened enloop vorm en piekafvoeren een probleem , d ie bij een natu u rlijkere inrichting van d e beek en sp onsw erking van d e bovenloop en het om ringend e gebied verholpen kan w ord en. Er is hierm ee vold oend e aanleid ing voor beekherstel. Ook verlenging van d e afvoerw eg en een m eer natu u rlijke begroeiing van d e beekoever d raagt bij aan het vertraagd afvoeren van hem elw ater. Vergroting van d e infiltratie in het bovenstroom se d eel van het stroom gebied en op d e plateau s kan ond er m eer w ord en bereikt d oor het profiel van d e haarvaten van het beeksysteem te verbred en en m ind er d iep te m aken, bijvoorbeeld in d e vorm van een sm al zom erbed en een bred er w interbed (een zogenoem d ‘accolad ep rofiel’). Een and ere m ogelijkheid is het inzetten van instelbare stu w en. Deze liggen niet in d e beek, m aar eventueel in d e toevoerend e w atergangen. Ook het d emp en van niet gew enste sloten behoort tot d e m ogelijkhed en. Daarnaast vertraagt ook het verlengen van d e beeklop en d oor herm eand ering d e afvoer en bevord ert d e infiltratie, evenals een m eer natu u rlijke oeverbegroeiing (extra w rijving d oor verru w ing van d e oevers). Maat regelen Mod ellering van het w atersysteem , m et het oog op d e optim alisering van functies, w aterconservering e.d . Op stellen en u itvoeren van d eelgebied splannen, w aarbij specifiek aand acht w ord t besteed aan w aterconservering (w aar m ogelijk en aanvaard baar voor d e land bou w u itoefening), het vertragen van d e afvoer en het m ogelijk m aken van natuu rlijke processen als erosie en sed im entatie. Op zetten van een p ilot ‘boeren met w ater’ in een van d e d eelgebied en en stim u leren zu inig w atergebru ik op boerenbed rijven. H oofd w atergangen bu iten natu urgebied en herd im ensioneren. Kansrijke genorm aliseerd e w aterlopen zijn: Rold erd iep , Deurzerd iep en Zeegserloop je. Aankoppelen oud e m eand ers en toestaan van een m eer natu u rlijke begroeiing. H eroverw egen van het ond erhou d en beheer van oevers in het licht van het m od erne w aterbeheer.

110202/NA2/2D6/000424.001

30


Invoeren van beleid m et betrekking tot het hergebru ik van sted elijk afvalw ater en het afkopp elen van schoon hem elw ater binnen d e bebou w d e kom (ond er verantw oord elijkheid van d e gem eenten).

5.2.4

VERGROTING BELEEFBAARHEID VAN DE BEEK VOOR DE RECREANT St reefbeeld De Drentsche Aa is in d e u iteind elijke situ atie zod anig ingericht d at het beeksysteem d u id elijk in het land schap herkenbaar is. Dat betekent d at het kleinschalige karakter van het agrarisch cu ltuurland schap op een aantal plaatsen is hersteld en d at op and ere plaatsen is gekozen voor een land schappelijke accentu ering. H et beekd al is vrij van bebou w ing. Reed s op korte term ijn is een begin gem aakt m et het herstel van het natuu rlijke karakter van d e d oor norm alisatie aangetaste beken. Land schapsp lannen zijn uitgevoerd en m eand ers zijn w eer strom end gemaakt en verbond en m et d e beek. Waar d it zond er schad e voor d e natu u r kan, zijn oevers toegankelijk gem aakt voor w and elaars. Ook is een aantal voord es op nieu w ingericht en er zijn hier en d aar loop bru ggetjes aangelegd . Op geschikte locaties zijn m ogelijkhed en voor extensieve vorm en van sportvisserij. Daarbij is rekening gehou d en m et d e m ogelijk verstorend e invloed van d e recreatie op d e natu u r en op d e stilte en op d e w aterkw aliteit. O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan zal plannen en ontwikkelingen stimuleren, die de beleefbaarheid van de beekloop en het beekdal vergroten. De commissie streeft het planmatig verdichten en herstel na van het kleinschalige beekdallandschap. Daarnaast zet de commissie zich in voor het hermeanderen van genormaliseerde beeklopen. De integrale ontwikkelingsgerichte landschapsstrategie vormt de belangrijkste basis voor de concrete herstelplannen. De beleefbaarheid zal verder worden vergroot door de aanleg van recreatieve voorzieningen, zoals wandelpaden, voordes en loopbruggetjes. Schouwpaden en oevers kunnen ten dele worden opengesteld. Overleg tussen de betrokken instanties moet uitwijzen waar de meest geschikte locaties liggen. Argument at ie De belevingsw aard e van d e beek kan aanm erkelijk vergroot w ord en d oor het beekd al herkenbaard er te m aken, genorm aliseerd e beken w eer te laten m eand eren en d e ontslu iting voor recreanten te verbeteren. N iet alleen d e recreant profiteert hiervan, m aar ook d e natuu r en d e w aterhu ishou d ing. Daarnaast w ord t d e cu ltu u rhistorische w aard e van d e Drentsche Aa vergroot. Maat regelen Projectgew ijs genorm aliseerd e beeklop en in natuu rlijke staat herstellen. In het kad er van een integrale land schapsvisie aand acht bested en aan d e zichtbaarheid en d e land schappelijke aankled ing van d e beeklopen. Uitbreid en van w and elm ogelijkhed en langs d e beek, ond er m eer d oor oevers en schou w pad en toegankelijk te m aken. Op geschikte p laatsen voord es, loopbru ggetjes en sportvisaccom m od aties aanleggen.

110202/NA2/2D6/000424.001

31


5.2.5

VERBETERING WATERKWALITEIT St reefbeeld De w aterkw aliteit is in d e eind situ atie vold oend e voor het fu nctioneren van d e kenm erkend e beekorganism en en voor d e d rinkw aterfu nctie. Diffu se belasting is teru gged rongen d oor inzet van het regu liere land bou w m ilieu beleid , d e AMvB Open Teelten en d oor verm ind ering van d e belasting u it d e d orpen en het sted elijke gebied van Assen. Zonering van functies en m ogelijk verplaatsing van bed rijven voorkom en verd ere ongew enste w ed erzijd se beïnvloed ing van d e w aterkw aliteit. Met nam e d e stroken langs d e w aterlopen zijn d oor fu nctieverand ering of and er beheer geëxtensiveerd . Reed s op korte term ijn is het beschikbare instru m entariu m voor d eze d oelen ingezet. Ond er m eer m et d e Su bsid ieregeling gebied sgericht beleid (SGB) zijn d iverse projecten gerealiseerd . Ongezu iverd e lozingen in het bu itengebied zijn gesaneerd , terw ijl d e overstortfrequ entie van rioolstelsels vergaand is teru ggebracht. De gem eenten in het gebied voeren m et betrekking tot het sted elijk hem elw ater een actief afkoppelingsbeleid . O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan omarmt bestaande initiatieven - zoals het reguliere landbouwmilieubeleid en de A M vB Open Teelten - die leiden tot verbetering van de waterkwaliteit van het watersysteem van het N ationaal beeken esdorpenlandschap. Daarnaast stimuleert de commissie nieuwe maatregelen, zoals extensivering van het grondgebruik in de beekdalrand, sanering van ongezuiverde lozingen en het verminderen van de vuillast uit de dorpen en het stedelijke gebied van A ssen. De commissie zal zich sterk maken voor de inzet van beschikbare instrumenten voor deze doelen. Argument at ie Verbetering van d e w aterkw aliteit van d e beek is nood zakelijk voor het herstel van kenm erkend e beeklevensgem eenschappen en vanw ege d e fu nctie voor d e d rinkw aterw inning. Maat regelen Zonering van functies d oor d e gecom bineerd e inzet van bed rijfsd oorlichting, kavelru il, hervestiging en inzet van financiële instru m enten. (N B. Dit w ord t nad er u itgew erkt in 6.2.1.). Op stellen van gebied sgerichte norm en voor w aterkw aliteit. Extensivering van d e land bou w ku nd ige bem esting langs d e rand en van d e beek via Program m a Beheer (bestaand instru m entariu m ) en ‘Boeren voor w ater’ (m ogelijk nieu w instru m entariu m als u itw erking van ‘groene d iensten’). Inzet van het SGB-instru m entariu m en and ere financiële instru m enten voor concrete projecten ond er m eer voor het teru gd ringen van d iffu se bronnen. Als voorbeeld w ord en m estvrije en spu itvrije bu fferzones langs het oppervlaktew ater genoem d . Sanering van ongezu iverd e lozingen en riooloverstorten. Benu tten van schoon sted elijk hem elw ater d oor m id d el van actief afkopp elingsbeleid .

5.2.6

ACCENTEN DRINKWATERWINNING VERLEGGEN St reefbeeld Uitgangspu nt is d at verd rogingsproblem en w ord en bestred en en d e gew enste natu u rd oeltypen w ord en gerealiseerd . Waar grond w aterw inningen m et d eze

110202/NA2/2D6/000424.001

32


u itgangspunten in strijd zijn, w ord en zij aangepast of u itgeplaatst naar een m ind er kw etsbare locatie. De Drentsche Aa is in d e toekom st een nog belangrijkere bron voor d rinkw aterw inning d an thans. De kw aliteit van het oppervlaktew ater is zod anig verbeterd d at een zo goed m ogelijke kw aliteit d rinkw ater kan w ord en geprod u ceerd . Voor een vold oend e aanbod van potentieel d rinkw ater u it op pervlaktew ater is d e basisafvoer van d e beek zoveel m ogelijk vergroot. Een gelijkmatiger afvoer d raagt tevens bij aan een m eer econom isch verantw oord e benu tting van d e zu iveringscapaciteit. O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan zal - voor zover dit al niet bekend is - de knelpunten met betrekking tot de grondwaterwinning in relatie tot de waarden van het N ationaal beeken esdorpenlandschap in kaart brengen. W aar de knelpunten voldoende in kaart zijn gebracht zal zij de mogelijkheden voor aanpassing van de winningen verkennen. Op grond daarvan zal zij het overleg openen over de realisatie van deze mogelijkheden. Daarnaast zal de commissie zich inzetten voor de verbetering van de kwaliteit van het oppervlaktewater. Argument at ie Uit eerd er ond erzoek naar d e w inningen in De Groeve, Assen en Gorecht is gebleken d at d eze een bijd rage leveren aan d e verd roging van d e natu u rgebied en in het Drentsche Aagebied . H et verleggen van d e accenten in d e d rinkw aterw inning is echter zeer kostbaar. Voor oppervlaktew aterw inning is het bovend ien nod ig d e w aterkw aliteitverd er te verbeteren. Maat regelen Verkennen van d e m ogelijkhed en voor d e aanpassing of om vorm ing van d e grond w aterw inning. N aar aanleid ing van d e resu ltaten w ord en maatregelen genom en. Maatregelen nem en ter verbetering van d e kw aliteit van het opp ervlaktew ater. Vergroting van d e basisafvoer van d e beek.

5.2.7

ONDERZOEK EN M ONITORING St reefbeeld In 2010 zijn d e voor d e u itvoering van het Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsp lan benod igd e systeem parameters bekend en begrep en. Er is een goed m onitoringssysteem beschikbaar voor het m eten van d e voortgang met betrekking tot d e d oelstellingen van het Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan. N a 2010 richt het ond erzoek zich vooral op m eer verfijnd e kennis en op innovatieve technieken in het w aterbeheer. O perat ionele uit w erking/t e st art en onderz oek Het Overlegorgaan zal het volgende onderzoek stimuleren: (eco)hydrologisch onderzoek ten behoeve van het gewenst grond- en oppervlaktewaterregime voor landbouw en natuur; watersysteemmodellering ten behoeve van GGOR en modern waterbeheer (o.a. waterconservering en optimalisering functies); inventariseren knelpunten en alternatieven voor de huidige grondwaterwinning.

110202/NA2/2D6/000424.001

33


HOOFDSTUK

Landbouw: kiezen voor perspectief 6.1

TOEKOM STBEELD Du u rzame land bou w is op d e m id d ellange term ijn en in d e eind situ atie w eer een (bed rijfs)econom isch sterke sector in het Drentsche Aa-gebied . Daarnaast is en blijft zij een van d e belangrijkste beeld bepalers van het N ationaal beeken esd orpenland schap en d raagt zij bij aan d e levend igheid en d e id entiteit van het gebied . H et aantal bed rijven is als gevolg van au tonom e ontw ikkelingen sterk afgenom en. De resterend e bed rijven zijn voor een groot d eel gegroeid in opp ervlakte en bed rijfsom vang (N GE), echter niet per se in hectareintensiteit. Gemengd e bed rijfsvoering is m et nam e op gebied sniveau aan d e ord e. N iet bij alle bed rijven vorm t voed selprod u ctie nog het hoofd inkom en. Veel bed rijven hebben (d aarnaast) hu n inkom en verbeterd m et nevenactiviteiten in d e land bou w of in nietagrarische bed rijvigheid . Er is een kerngroep van ontw ikkelingsbed rijven in d e m elkveehou d erij. Een aantal bed rijven is om geschakeld naar een niet-agrarisch specialism e. Tezam en met d e afgeleid e w erkgelegenheid d ragen d eze bed rijven bij aan het inkom en en d e banen in d e regio. Jonge boeren in het gebied hebben w eer volop perspectief op bed rijfsovername en continu ïteit, al is d e inhoud van d e bed rijfsvoering som s and ers d an in 2002 (jaar waarin het Beheer-, Inrichtings- en Ontwikkelingsplan gereed is). De agrarische sector d raagt in d e u iteind elijke situatie volop bij aan d e kw aliteiten van het gebied . Dat betreft zow el haar bijd rage aan d e natu u r, als aan het land schap, d e id entiteit van het gebied (ond er m eer m et streekp rod u cten en d iensten), d e m ilieu kw aliteit en d e w aterhu ishou d ing. Land bou w bed rijven in het gebied w erken in het toekom stbeeld d uu rzaam , d at w il zeggen m et een m inim ale u itstoot van schad elijke stoffen. Innovatie is een belangrijk kenm erk van d e toekom stige land bou w in het N ationaal beeken esd orpenland schap . Veel van d eze aspecten zijn te vatten ond er d e noemer ‘Behou d d oor vernieu w ing’. De land bou w w erkt op d e m id d ellange term ijn volop aan d eze innovatieve koers, d aarbij geholpen d oor ond er m eer het instru m entariu m van het Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan en d e Su bsid ieregeling Gebied sgericht Beleid (SGB). H et gebied is op d e m id d ellange termijn aangew ezen als proefgebied voor ‘groene’ investeringen. De d aarbijbehorend e fiscale regelingen zijn ook van toepassing op investeringen ten behoeve van d e ontw ikkeling van land bou w bed rijven. H ierd oor w ord t een belangrijke bijd rage geleverd aan het versterken van d e regionale econom ie en aan het instand hou d en van d e essentiële rol van d e land bou w in het gebied .

110202/NA2/2D6/000424.001

34


6.2


6.2.1

RUIM TE VOOR DE LANDBOUW St reefbeeld H et streefbeeld is d at d e agrarische sector alle ru im te krijgt voor bed rijfsontw ikkeling, binnen d e kad ers van het p rovinciaal om gevingsbeleid en van het generieke en gebied sgericht beleid . H et karakteristieke land schap is in nauw e relatie m et het agrarisch gebru ik versterkt. Een integrale kansenkaart bied t aan d e land bou w inzicht in d e u iteenlopend e ontw ikkelingskansen van d e d iverse d eelgebied en. De verschillend e overheid sinstrum enten zijn zo ingezet d at zij optim aal aan d eze ontw ikkelingskansen bijd ragen. De land bou w krijgt een passend e beloning voor haar rol in het behou d van het (cu ltuu rhistorische) land schap . Land bou w ers w eten d it en spelen d aar m et hu n bed rijfsvoering op in. Som migen kiezen voor een verd ere ontw ikkeling in d e regu liere land bou w takken, and eren kiezen bijvoorbeeld voor d e com binatie van land bou w en natuu rbeheer of voor d e com binatie land bou w -cu ltuu rhistorie-recreatie of voor streekp rod u cten. Er is in het N ationaal beeken esd orpenland schap ru im te voor vele com binaties. Bed rijven d ie w einig heil zien in d e sp ecifieke kansen van hu n d eelgebied w ord en d esgew enst geholpen het bed rijf te verplaatsen naar een regio d ie beter bij hu n d oelstellingen past. H et totale gebied krijgt hierd oor een zeer veelzijd ige aanblik. Op d e hoger gelegen plateau s (essen en heid eontginningen) is en blijft vold oend e ru im te voor innovatieve en d uu rzam e vormen van land bou w . De essen d ienen - ond ersteu nd d oor d e d iverse overhed en en binnen d e m ilieu rand voorw aard en - als proefgebied voor nieu w e, d uu rzame teelten d ie p assen in het land schap en voor nieu w e vorm en van land bou w stim u lering. Ru im vóór 2010 is in kaart gebracht w aar w elke specifieke kansen liggen. In het gebied op ereert een land inrichtingscom m issie d ie één of m eer gebied sm akelaars aanstuu rt. Deze is op d e hoogte van het geld end e beleid en d ie bem id d elt tu ssen ond ernem end e agrariërs en overhed en. H et instru m entariu m van Rijk, provincie, gem eenten en het w aterschap is in d eze period e gericht op d e m axim ale inzet voor d e specifieke d oelen van d e verschillend e gebied en. O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan zal zich actief inzetten voor het welslagen van een langjarig proces waarbij agrarische bedrijven de ruimte krijgen voor de bedrijfsontwikkeling die zij wensen, op die plaatsen die zich daar binnen de kaders van het provinciaal omgevingsbeleid en het generieke en gebiedsgerichte beleid voor lenen. Het Overlegorgaan zal met behulp van een kansenkaart aangeven waar welke mogelijkheden voor bedrijfsontwikkeling bestaan. De kansenkaart is multifunctioneel, dat wil zeggen mede gebaseerd op de ontwikkelingskansen van het gebied met betrekking tot het bekenstelsel, de landschappelijke kwaliteiten en de natuur- en cultuurhistorie van het gebied. Het Overlegorgaan zal daarnaast trachten de overheidsinstrumenten zo te sturen dat deze optimaal aan deze ontwikkelingskansen bijdragen. Kavelruil speelt hierbij een zeer belangrijke rol, evenals de inzet van financiële instrumenten voor bedrijfsverbetering, kavelverbetering en groene diensten, steeds in de juiste combinatie en gerelateerd aan de functies van het deelgebied.

110202/NA2/2D6/000424.001

35


Het Overlegorgaan zal zich bij bedrijfsverplaatsing soepel opstellen als zich kansen voordoen om elders ruimtelijke problemen te verlichten. Het Overlegorgaan zal daarnaast zorgdragen voor een campagne gericht op het doorlichten (op basis van vrijwillige deelname) van alle agrarische bedrijven in het gebied. Ook zet zij in op een intensief voorlichtingstraject over het bovenbeschreven proces. Tenslotte zal het Overlegorgaan de agrarische sector vragen om het voortouw te nemen bij de ontwikkeling van innovatieve en duurzame vormen van landbouw, bijvoorbeeld door het opzetten van een studievereniging en door proefnemingen onder collectieve verantwoordelijkheid te bevorderen. Argumentatie Door een integrale kansenkaart te ontw ikkelen w ord t d u id elijk w elke ru im te er is voor d e verschillend e bed rijfsontw ikkelingen. Door d e instru menten, w aarond er kavelru il en financiering voor groene d iensten, zo in te zetten d at zij d e ald u s bed oeld e zonering ond ersteu nen, ontstaat held erheid in het beleid en kunnen d e agrarische bed rijven langeterm ijnkeuzen maken. Een traject van vrijw illige bed rijfsd oorlichting helpt d e ond ernem ers d e ju iste keuzen te m aken. Verw acht w ord t d at een d eel van d e bed rijven zal kiezen voor bed rijfsbeëind iging. Med e hierd oor ontstaat ru im te voor het ingezette p roces. Eventu eel ku nnen bed rijven m et steu n van ond er m eer d e Regeling Bed rijfsverplaatsing en beëind iging w ord en verp laatst naar een zone w aar zij hun ambities beter ku nnen realiseren. Afhankelijk van het d eelgebied w ord t d u s een bepaald e ontw ikkeling gestim u leerd d oor een gerichte inzet van m id d elen en su bsid ies. Wanneer een land bou w bed rijf in een bepaald d eelgebied van het N ationaal beeken esd orpenland schap zich bijvoorbeeld w il richten op agrarisch natuu rbeheer, m aar d eze ontw ikkeling w ord t in het betreffend e gebied niet gestim u leerd , d an kan het w enselijk zijn het bed rijf te verplaatsen naar een zone w aar agrarisch natuu rbeheer w èl gestim u leerd w ord t. Ind ien gew enst zu llen bed rijven, d ie w einig heil zien in d e sp ecifieke kansen van hu n d eelgebied , w ord en geholpen het bed rijf te verplaatsen naar een gebied d at beter bij hun am bities past. Uiteind elijk ontstaat - op d e lange term ijn - een situatie w aarbij specifieke vormen van land bou w volled ig in hu n om geving passen, zond er onoverkom elijke hind er te ond ervind en van nabu rige fu ncties. Een geactu aliseerd land schapsbeleid splan zorgt voor een p assend e en ond ersteu nend e aankled ing. Maat regelen Ontw ikkelen van een land bou w kansenkaart als bou w steen voor d e integrale kansenkaart. Deze kaart w ord t inzet voor het inzetten van specifieke instru m enten en su bsid ieregelingen. (Met het oog op m ogelijke kavelru ilen): opstellen van integrale inrichtingsschetsen p er d orp(sbehoren). H ierbij aand acht voor d e afstemm ing m et d e op te stellen d orpsom gevingsplannen (zie 10.2.1). N ad ru kkelijk d e w ensen van het N ationaal beeken esd orpenland schap inbrengen bij d e vorm gevers van nieu w e financieringsinstru m enten van Rijk en provincie, zoals d ie van d e stimu leringsregelingen voor groene d iensten. Ru im baan geven aan Kavelru il-Plu s. Op schalen van d e (bestaand e) regionale grond bank. Uitp laatsing bu iten het N ationaal beeken esd orpenland schap stimu leren voor ond ernem ers d ie hiervoor belangstelling hebben. De Regeling Bed rijfsvestiging en -beëind iging van toep assing verklaren op het grond gebied van het N ationaal beeken esd orpenland schap. Uitbreid en van d e gebied sm akelaarsfu nctie van d e Land inrichtingscom m issie.

110202/NA2/2D6/000424.001

36


H et p rojectm atig starten van bed rijfsd oorlichtinggesprekken m et alle agrarische ond ernem ers in het gebied . Land bou w u itnod igen om d e innovatie van d u u rzam e teelten op te p akken, m et nam e op d e essen. Kavelru il-Plu s is een vorm van land inrichting w aarbij d e nad ru k ligt op vrijw illige kavelru il en kavelaanvaard ingsw erken. De ‘Plu s’ heeft betrekking op d e m ogelijkheid om d e nieuw e kavels tot op zekere hoogte m et su bsid ie zod anig in te richten d at ze vergelijkbaar zijn met d e ingebrachte kavels. De kavelru il geschied t geheel vrijw illig; m en kan niet tot d eelnam e w ord en ged w ongen. Bij vrijw illige kavelru il w ord t er naar gestreefd om het aankoop- en ru ilproces zo kort m ogelijk te hou d en. Daard oor blijft d e onzekerheid voor d e gebruikers en/ of eigenaren zo beperkt m ogelijk.

6.2.2

EEN DUURZAAM INKOM EN VOOR DE LANDBOUW St reefbeeld Land bou w ers in het Drentsche Aa-gebied hebben in d it toekom stbeeld een perspectief op een goed inkom en. Dit w ord t voor een d eel gew aarborgd d oor efficiëntere prod u ctieom stand ighed en, zoals concentratie van p ercelen, hu iskavelvergroting, w aterbeheersing en ontslu iting. Voor een and er d eel w ord t d it veroorzaakt d oor aanpassing van d e bed rijfsvoering d oord at w ord t ingesp eeld op d e kansen en het instru m entariu m d ie in het kad er van het Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan en and ere regelingen w ord en gebod en. Ook w erken agrariërs sam en in d e vorm van coöperaties of d oor m id d el van een ged eeld m achinepark. Verbred e land bou w is een geaccep teerd e manier om het inkom en aan te vu llen en risico’s te sp reid en. De land bou w kent verschillend e gezichten in d e vorm van d iverse bed rijfstyp en. Enerzijd s zien w ij grootschalige gespecialiseerd e land bou w bed rijven, and erzijd s zijn er verschillend e bed rijven d ie nevenactiviteiten hebben ontw ikkeld , zow el binnen als bu iten d e land bou w . H et karakteristieke land schap en d e natu u rgebied en w ord en voor een belangrijk d eel ond erhou d en d oor agrariërs d ie hier extra inkom sten d oor verw erven. Ook w ord en inkom sten gegenereerd u it d e p rod u ctie van schoon w ater en hogere w aterpeilen. Daarnaast prod u ceren en verkopen verschillend e boeren een breed assortim ent streekp rod u cten. Deze streekprod u cten zijn aangesloten bij het regionale keu rm erk ‘Drents Goed ’. Er zijn verschillend e verkoop pu nten voor lokale prod u cten gerealiseerd . Waar inpasbaar w ord en nieu w e, m ilieu vriend elijke teelten gestim u leerd . Ond ernem ers zijn zich bew u st van hu n toekom stm ogelijkhed en en sp elen d aar goed op in. Bovend ien is d e recreatieve fu nctie in het N ationaal beeken esd orpenland schap nau w verw even m et het leven in en om d e boerd erij: d e boer als gastheer. Deze relatie blijkt ook u it d e Drentsche Aa-aand u id ing bij het ‘Drents Goed ’ keu rm erk d at consu m ent en toerist verzekert van d e herkom st van kw alitatief hoogw aard ige streekp rod u cten.

110202/NA2/2D6/000424.001

37


O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan zal de genoemde ontwikkeling stimuleren door middel van de combinatie bedrijfsdoorlichting, Kavelruil-Plus en een helder zicht op de ontwikkelingskansen per deelgebied m.b.v. de kansenkaart. Het beschikbare instrumentarium wordt zo ingezet dat het de ontwikkelingskansen in de nagestreefde zonering ondersteunt. Het Overlegorgaan wil zich tevens inzetten voor een goede vormgeving van het instrumentarium van de groene diensten door de wensen en de ervaringen in het Drentsche A a-gebied bij de ontwikkeling in te brengen. Het N ationaal beeken esdorpenlandschap zal dan model staan voor de gewenste ontwikkeling. Het Overlegorgaan hoopt op een positieve houding van de streek ten aanzien van nieuwe neveninkomsten en zal hier in de voorlichting ruimschoots aandacht aan besteden. Landbouwers hebben de kans om op aangewezen natuurgronden zelf de natuur te realiseren, dus zonder dat de grond wordt verworven. Ook is de commissie voorstander van de ontwikkeling van een of meer agrarische natuurverenigingen in het gebied. Dat kan bijvoorbeeld wanneer de boermarken zich in deze richting willen ontwikkelen. Het Overlegorgaan zou zulks toejuichen. Het Overlegorgaan zal tevens de productie en de verkoop van streekproducten uit het N ationaal beeken esdorpenlandschap stimuleren. Het ontwikkelen van nieuwe verkooppunten vormt hierbij een aandachtspunt. Het Overlegorgaan denkt hierbij onder meer aan arrangementen tussen boeren, lokale supermarkten, recreatieondernemers en lokale Horecaondernemers. Ook boerenmarkten en evenementen vormen een interessante markt. Het Overlegorgaan bepleit dat de producten worden verkocht onder het bestaande keurmerk ‘Drents Goed’. De teelt van nieuwe, duurzame producten zal worden bevorderd, onder meer door te stimuleren dat ter zake een agrarische studievereniging wordt opgezet. Argument at ie Voor het instand hou d en van d e land bou w in het gebied van het N ationaal Land schap Drentsche Aa is het een vereiste d at d e betrokken agrariërs vold oend e perspectief zien voor continu ering van hu n bed rijf. Tegelijkertijd kom en vele ontw ikkelingen op d e land bou w sector af, ond er and ere op het gebied van land bou w p olitiek, d e marktord ening en m ilieu beleid . Bovend ien is d e vraag naar grond in ons kleine land je groot: grote d elen van het land bou w areaal zijn d e laatste d ecennia opgeslokt d oor ru im tevragend e functies als sted enbou w , infrastru ctuu r, natuu r en recreatie. Als gevolg van d e schaarse ru im te zijn d e grond prijzen en d aarm ee d e p rod u ctiekosten bijzond er hoog. Dit benad eelt d e concu rrentiepositie van d e grond gebond en land bou w prod u ctie. Wanneer d aarbij ook nog d e sterke stijging van d iverse lasten (ond er and ere w aterschapslasten) w ord t opgeteld , d an zal d u id elijk zijn d at het niet eenvou d ig is om op basis van agrarische p rod u ctie een econom isch gezond bed rijfsresu ltaat te realiseren. Bovend ien zijn veel boeren gebond en aan investeringen u it het verled en d ie d e flexibiliteit in d e bed rijfsvoering beperken: gem aakte kosten ten behoeve van een bepaald e prod u ctievorm m oeten over een bepaald e period e w ord en teru gverd iend . H ierbij valt te d enken aan d e samenstelling van het m achinepark, op slag en silage, stalinrichting en d ergelijke. Gezocht moet w ord en naar m ogelijkhed en om d e toekom st van d e land bou w in het N ationaal beeken esd orp enland schap veilig te stellen. Er d ienen zich verschillend e kansen aan m aar tegelijkertijd spelen er vele vragen d ie nad er ond erzoek rechtvaard igen: alvorens te investeren in nieu w e kansen m oet held er zijn w at d e voorw aard en, consequ enties en te verw achten opbrengsten zijn. Met nam e m et betrekking tot d e financiering van d e groene d iensten bestaat nog veel ond u id elijkheid .

110202/NA2/2D6/000424.001

38


Maat regelen Projectm atig aanpakken van ontw ikkelen kansenkaart, bed rijfsd oorlichting en Kavelru ilPlu s. Inzet financieringsinstru m enten en and ere m id d elen afstem m en op d oelstellingen voor d eelgebied en (ond ersteu ning zonering). Actieve inbreng van d e kennis en ervaring bij d e vorm geving van het instru m entariu m van d e ‘groene d iensten’. In voorlichting ru im schoots aand acht bested en aan m ogelijkhed en voor bed rijven m et een com binatie agrarische prod u ctie - neveninkom sten. Projectm atige aanp ak stim u leren streekprod u cten ond er het keu rmerk ‘Drents Goed ’. Land bou w u itnod igen om d e innovatie van d u u rzam e teelten op te p akken. Stim u leren d at d ergelijke teelten d oor m id d el van ‘groenfinanciering’ fiscaal aantrekkelijk w ord t gem aakt.

6.2.3

VERBETERING VAN DE LANDBOUWSTRUCTUUR St reefbeeld Gegeven d e m ogelijkhed en van het gebied (u itged ru kt in d e toegepaste zonering/ kansenkaart) is d e land bou w stru ctu u r in het gebied u iteind elijk optim aal. Deze structu u r is gericht op grond gebond en land bou w , m et - afhankelijk van d e zone - natuu r al-d an-niet als gelijkw aard ige partner, conform d e kad ers van het p rovinciaal om gevingsbeleid . Door bed rijfsbeëind iging kom en land bou w grond en vrij. De grond m obiliteit is hierd oor hoog. Een actu ele grond balans maakt d u id elijk hoe vraag en aanbod zich tot elkaar verhoud en. Door actieve kavelru il m et m éér financiële arm slag, m éér grond in d e grond p ot, méér m ogelijkhed en voor overbed eling en kavelaanvaard ingsw erken ontstaat toch d e gew enste d ynam iek in d e stru ctu u rverbetering. Een snelle kavelru il is in d ezen een sleu tel voor d e gebied sontw ikkeling. In d it kad er past ook een creatieve houd ing van agrarische instanties, overhed en en terreinbeherend e organisaties als bepaald e m aatregelen tot w ed erzijd s voord eel strekken. Bijvoorbeeld in d e vorm van boerd erijnieu w bou w als d aarm ee eld ers een stu k reservaat kan vrijkom en. De land bou w gebied en zijn alle goed ontsloten, m et oog voor d e veiligheid , d e recreatied ru k en het slu ipverkeer. O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan zet in op een optimale inrichting voor grondgebonden vormen van landbouw. In dat kader zal zij de uitplaatsing of beëindiging van niet-grondgebonden bedrijven, zoals varkens- en pluimveehouderijbedrijven, in het gebied ondersteunen. Een actieve grondbalans dient inzicht te geven hoe vraag en aanbod zich tot elkaar verhouden. Het Overlegorgaan wil het instrument Kavelruil-Plus met zoveel mogelijk armslag inzetten. Er wordt gezocht naar creatieve ruimtelijke oplossingen als deze tot wederzijds voordeel strekken. De commissie is van mening dat bij het ontwikkelen van mobiliteitsbeperkende maatregelen in het gebied voldoende aandacht moet bestaan voor de positie van de agrarische bedrijfsuitoefening. Argument at ie Voor d e land bouw is het van groot belang op een effectieve en efficiënte w ijze d e bed rijfsvoering te kunnen u itvoeren. Een op tim ale bed rijfsstru ctu ur en een goed e ontslu iting besp aren tijd , geld en energie en is bovend ien gunstig voor mens, d ier en m ilieu . Bovend ien d raagt een goed e ontslu iting bij aan d e leefbaarheid van het gebied . Belangrijke aand achtspunten zijn verkeersveiligheid , recreatied ru k en slu ipverkeer.

110202/NA2/2D6/000424.001

39


Bij het gebied passen geen nieu w e vorm en van intensieve veehou d erij. Deze w ord en overigens vanu it het provinciaal om gevingsbeleid in vrijw el alle d eelgebied en ontm oed igd . Maat regelen Fors inzetten op Kavelru il. Streven naar een ru im e arm slag voor d e Kavelru il in d e vorm van m eer financiële m id d elen, m eer grond in d e grond pot en m eer m ogelijkhed en voor overbed eling en kavelaanvaard ingsw erken. Op stellen van een actu ele grond balans. Projectm atig aanpak van bed rijfsd oorlichting. Investeren in d e u itplaatsing of bed rijfsbeëind iging van varkens- en plu im veebed rijven in het gebied . Soepel om gaan m et ru im telijke oplossingen als d it p er sald o kw aliteitsw inst oplevert. In het m obiliteitsplan ru im te behou d en voor agrarische w erkverkeer en m ogelijkhed en voor verbetering van d e ontslu iting voor agrarisch verkeer nagaan.

6.2.4

ONDERZOEK EN M ONITORING St reefbeeld Er is een goed inzicht in d e m ogelijkhed en voor optim ale land bou w in d e d iverse d eelgebied en van het N ationaal beeken esd orpenland schap. O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan wenst het volgende onderzoek te stimuleren: Ontwikkelingskansen per deelgebied. Opstellen actuele grondbalans. M ogelijkheden voor betaald waterbeheer door boeren. V erfijning van het onderzoek naar waterbeheersing ‘naar landbouwkundige maatstaven’. Experimenten met ‘boeren voor natuur’ op landschapsschaal (zie onder meer het proefproject A merdiep). N ieuwe bedrijfsvormen en alternatieve financieringsbronnen voor duurzame landbouw (waaronder fiscale instrumenten als groenfinanciering e.d.).

110202/NA2/2D6/000424.001

40


HOOFDSTUK

Natuur en landschap: landschap als strategie 7.1

TOEKOM STBEELD In het Drentsche Aa-gebied zijn in d e toekomst d e natu u r, land schaps en cu ltu u rhistorische w aard en d u u rzaam behou d en en versterkt, in sam enhang m et d e ontw ikkeling van een ecologisch verantw oord e land bou w . Als strategie geld t d aarbij d e ontw ikkeling van een leefbaar, levend ig en levensvatbaar beeken esd orpenland schap, met alle d aarin thu ishorend e elementen en van goed e kw aliteit. H et stelsel van beken en beekd alen vorm t, tezamen m et d e rijkelijk aanw ezige natu u rw aard en d e feitelijke ond ergrond van het gebied . H ierover ligt een cu ltuu rhistorisch gebru ikspatroon, bestaand e u it ned erzettingen, esgrond en, hou tw allen, stroom d algrasland en, veld ontginningsgrond en en bossen. Ond ergrond en cu ltu u rpatroon vertonen een onlosm akelijke sam enhang. H et gebied kenm erkt zich voorts d oor ru st en ru im te. In d e eind situ atie zijn d eze w aard en, evenals hun ond erlinge sam enhang, niet alleen nog steed s d u id elijk herkenbaar, m aar ook verbeterd en versterkt. De w aard en zijn in het algem een recreatief goed ontsloten. De land bou w speelt een belangrijke rol in d eze ontw ikkeling. De aanw ezige cu ltu u rhistorische w aard en, w aarond er ook d e archeologische, zijn m ed e richtinggevend voor het beheer en d e inrichting van essen, fraaie d orpsgezichten en beekd alen. De d iverse ond erd elen van het esd orp enland schap zijn d u id elijk herkenbaar, evenals d e eeu w enlange ontstaansgeschied enis. De cu ltuurhistorie w ord t ingezet als inspiratiebron voor vernieu w ing. Kleinschaligheid van het beheer is hierbij een belangrijk kenm erk. De aard ku nd ige w aard en, het historisch bod em archief en het cu ltu rele erfgoed zijn d uu rzaam bescherm d . Uiteind elijk is d e Ecologische H oofd stru ctuu r conform het hu id ige begrenzingenp lan gerealiseerd . De nad ru k ligt bij het herstel van een gaaf laagland beekstelsel, inclu sief d e aanliggend e stroom d algrasland en. H et stelsel w ord t om geven d oor essen, brinkd orpen, beboste en agrarische heid eontginningen en land goed achtige gebied en. De land schappelijke variatie is groot en d aarm ee ook d e betekenis voor bew oners en bezoekers. H et m ilieu vold oet aan d e eisen van d e bijzond ere m ilieu kw aliteit.

110202/NA2/2D6/000424.001

41


7.2


7.2.1

HET ESDORPENLANDSCHAP ONTWIKKELEN M ET HET OOG OP DE TOEKOM ST St reefbeeld Locatie-, inrichtings- en vorm gevingskeu zen in het N ationaal beeken esd orpenland schap passen al op d e m id d ellange term ijn in een ontw ikkelingsgerichte land schapsstrategie, gebaseerd op d e ged achte ‘behoud d oor vernieu w ing’. Ond erd eel van d eze strategie is een land schapsvisie w aarin land schap pelijke, cu ltu u rhistorische en hyd rologische karakteristieken als u itgangspu nten w ord en gehanteerd en d ie oog heeft voor d e beleving van bew oners en bezoekers van het gebied . H et bestaand e cu ltu rele erfgoed van het N ationaal beeken esd orpenland schap is d oor goed beheer behou d en gebleven. Dat geld t zow el voor d e levend e en d e niet-levend e natu u r, d e archeologie, d e cu ltu u rhistorie en het land schap als w isselw erking tu ssen natu u r en cu ltuu r. De herkenbaarheid van d e ontstaansgeschied enis van het land schap kom t reed s op d e m id d ellange termijn tot u itd ru kking. De overgang tu ssen esd orp, es en beekd al, m et d e afw isseling tu ssen open ru im ten (heid eveld en, essen, heid eontginningen en bened enloop) en besloten ru im ten (boven- en m id d enloop beek, land goed eren en bossen) is m et d iverse inrichtings- en beheerm aatregelen vergroot. Er is beleid safstem m ing tu ssen d e betreffend e overhed en gericht op het herkenbaar m aken en hou d en van het contrast. N ieu w e ontw ikkelingen slu iten hierop aan. Er zijn nieu w e zichtlijnen aangebracht en cu ltu u rhistorische stru ctu ren zijn in het land schap geaccentueerd . H eld er gecom mu niceerd e eind beeld en voorkom en d at d e bevolking m et onverw achte ingrepen w ord t geconfronteerd . Met nam e op d e hoger gelegen p lateau s (essen en heid eontginningen) is en blijft vold oend e ru im te voor mod erne land bou w vorm en. H et beheer in d e beekd alen is m ed e gericht op het herstel van het patroon van land schapselem enten. Plaatselijke agrariërs w ord en betrokken bij het ond erhoud voor zover d it m ogelijk en w enselijk is. Land bou w bed rijven kunnen hierm ee een d eel van hun inkom sten verw erven. Agrariërs ku nnen, w aar d it binnen het beheer past, m eerjarige contracten afslu iten voor het m ed egebru ik van reservaten. Agrariërs en natuu rbeheerd ers w erken samen aan het beheer van natuu r en land schap. Op korte term ijn w ord en d e geleid elijke versted elijking en d e verrom m eling in het Drentsche Aagebied tegengegaan. Zo zijn d e hu id ige open essen binnen afzienbare tijd planologisch bescherm d tegen w oningbou w en bosaanplant. H ier w ord en tevens alle m ogelijkhed en benu t om d e oorspronkelijke esrand beplanting en openheid te herstellen. O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan zet in op een integrale ontwikkelingsgerichte landschapsstrategie gericht op het planmatig vergroten van de herkenbaarheid van de overgang tussen esdorp, es en beekdal. Een nog op te stellen integrale landschapsvisie is hierbij in belangrijke mate richtinggevend. Concrete beheer- en inrichtingsplannen op uitvoeringsniveau met het bijbehorende instrumentarium moeten er vervolgens voor zorgen dat de ontstaansgeschiedenis herkenbaar blijft. De benodigde beleidsafstemming loopt via het Overlegorgaan. Hier wordt onder meer het herstel en de planologische bescherming van open essen ter sprake gebracht. De commissie stelt zich verantwoordelijk voor het verwerven van draagvlak en medewerking onder de lokale bevolking. Bij het beheer worden lokale agrarische en andere ondernemers zoveel mogelijk betrokken. Hiervoor wordt door de commissie een speciaal communicatietraject opgestart.

110202/NA2/2D6/000424.001

42


Argument at ie H et behou d en herstel van het kenm erkend e cu lturele erfgoed is één van d e belangrijkste pijlers van d e instelling van het N ationaal beeken esd orpenland schap Drentsche Aa. Dit betekent niet d at er geen nieu w e ontw ikkelingen m ogelijk zijn. H et m otto ‘behou d d oor vernieu w ing’ geeft al aan d at een en and er goed sam en kan gaan, m its er een d u id elijke, kad erscheppend e land schapsvisie kom t d ie vold oend e recht d oet aan d e cu ltu u rhistorische w aard e van het gebied . Maat regelen Op stellen en u itvoeren van u itw erkingsplannen voor enkele d eelgebied en. De integrale land schapsvisie vorm t hiervoor het u itgangspunt. Inventarisatie van cu ltu u rhistorische w aard en, w aarond er archeologisch w aard evolle gebied en. Uitvoeren van een com m u nicatietraject gericht op het ontw ikkelen van creativiteit en het verw erven van d raagvlak ond er d e lokale bevolking voor beheer- en herstelm aatregelen van het cu ltu rele erfgoed . H ierbij ku nnen d e d orpsomgevingsplannen een belangrijke rol spelen (zie hoofd stu k 10). Op stellen en visu aliseren eind beeld en land schap sbeheer. Vergaand e planologische bescherm ing van open essen, voor zover nod ig.

7.2.2

HERSTEL KLEINSCHALIG BEEKLANDSCHAP St reefbeeld H et Drentsche Aa-gebied kenm erkt zich d oor d e afw isseling tu ssen open ru im ten en m eer besloten land schap. Uitgangspu nt is d e versterking van d e samenhang van het hu id ige cu ltu u rhistorische laagland beekland schap inclu sief zijn ontw ikkelingsgeschied enis. Dit beeld is voor d e gebied sontw ikkeling slechts een referentiepu nt en géén blau w d ru k. Ontw ikkelingen en nieu w e elementen blijven in het gebied m ogelijk, m its zij geen afbreu k d oen aan het genoem d e u itgangspu nt. In d e toekom st zijn d e open ru imten in algem ene zin d oor verw ijd ering van groene elem enten opener gew ord en en d e besloten land schap pen d oor aanplant en herstel ju ist m eer verd icht. Dit algemene u itgangsp unt is op een verstand ige m anier vorm gegeven: niet altijd hoeven groene elementen u it open ru im tes te w ord en verw ijd erd . Als voorbeeld is d e statige beplanting over d e Balloër es gehand haafd en zelfs hersteld . Ook rond boerd erijen is volop geboom te en erfbeplanting aanw ezig. H et kleinschalige beekd alland schap is in d e eind situ atie d u u rzaam behou d en en volop beleefbaar voor bezoekers. H et cu ltu u rhistorische land schap w ord t in overleg met d e bevolking p lanm atig hersteld en behou d en, inclu sief d e d aartoe behorend e m onu menten. Dit w ord t reed s op d e m id d ellange term ijn ond ersteu nd d oor het instru m entariu m van het nationaal beeken esd orp enland schap en van bijvoorbeeld d e Su bsid ieregeling gebied sgericht beleid (SGB). De plaatselijke agrariërs hebben d e mogelijkheid om d e w allen, hou tsingels en and ere elem enten in het gebied te beheren d oor m id d el van het instru m ent agrarisch land schapsbeheer. Ook zijn er beheerpakketten voor extra, vrijw illige m ilieu - en w aterm aatregelen op d e flanken van d e beekd alen.

110202/NA2/2D6/000424.001

43


Op d e lange term ijn heeft d e beek over het hele traject een m eer natu u rlijke loop gekregen en is het p rofiel aangepast. De relatie m et d e bos- en natuu rgebied en in d e bovenloop is hersteld . N atuu rlijke processen, zoals erosie en sed im entatie en overstrom ingen, krijgen m eer ru im te. Op korte term ijn is een start gem aakt m et het beekherstel aan d e hand van concrete u itvoeringsplannen. H et ond erhou d sregiem van d e beek en d e beekoever is d an op tim aal afgestem d op d e natu u rfu nctie. O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan streeft - in lijn met het versterken van de overgang tussen esdorp, es en beekdal het planmatig verdichten en herstel na van het kleinschalige beekdallandschap. De essen worden juist vrijgemaakt van ontsierende beplanting. Daarnaast zet de commissie zich in voor het herstel van de beeklopen waarbij natuurlijke processen vrij hun gang kunnen gaan. De commissie treedt in het hele planproces sturend op. De integrale kansenkaart en de overkoepelende landschapsvisie vormen de basis voor de concrete herstel- en onderhoudsplannen. De commissie stimuleert via beleidsafstemming en overleg met betrokkenen het gebruik van bestaande instrumentarium en - zonodig - de ontwikkeling van nieuw instrumentarium. Z o zullen specifieke milieu- en watermaatregelen op de beekdalflanken vragen om aanvullende beheerpakketten. Argument at ie H et herstel van het kleinschalige beekland schap vloeit logisch voort u it d e d oelstelling van het nationaal Land schap en d e specifieke id entiteit van het Drentsche Aa-gebied . Land schappelijke verd ichting van het beekd al vergroot d e ecologische, d e cu ltu u rhistorische en d e belevingsw aard e. Op and ere p laatsen is juist openheid gew enst, zoals op d e essen en een d eel van d e jonge heid eontginningen. In een reactie op het concep t van d it Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan stelt d e Werkgroep Anreep/ Schieven/ Am elte voor om d e oorsp ronkelijk aanw ezige hou tw allen in het gebied Diep stroeten te herstellen. Ook stelt d e w erkgroep voor om zieke monu m entale bom en stelselm atig te vervangen. De heer K. Bu ist u it N oord laren d oet d e su ggestie om in d elen van d e pold er Westerland en, nabij d e Besloten Venen, een gebied sreconstru ctie u it te voeren w aarbij een recreatievoorziening (een golfbaan) w ord en gecom bineerd m et verbetering van natu u r en land schap. Deze su ggesties ku nnen in d e hierond er genoemd e sectorale kansenkaart nad er w ord en u itgew erkt. Maat regelen H et ontw ikkelen van een sectorale kansenkaart voor het herstel van het kleinschalig beekland schap, als bou w steen voor d e integrale kansenkaart. H et op basis van d e integrale land schapsvisie u itvoeren van p lannen, w aarbij het kleinschalige beekd alland schap hersteld en beheerd w ord t. Als voorbeeld kan ged acht w ord en aan het opnieu w aanplanten van hou tw allen en karakteristieke bom en en het vervangen van m od erne hekken d oor ‘land schapshekken’. De lokale bevolking w ord t hierbij betrokken, zow el bij d e id eeënvorm ing als bij d e u itvoering. Uitvoeren van een com m u nicatietraject gericht op het verw erven van d raagvlak ond er d e lokale bevolking voor beheer- en herstelm aatregelen van het cu ltu rele erfgoed . Beekherstelm aatregelen (zie ook 8.2.3). Gericht inzetten van gebied sond ersteu nend e financiële instru m enten.

110202/NA2/2D6/000424.001

44


7.2.3

NATUURLIJKE PROCESSEN IN RELATIE TOT HET CULTUURHISTORISCH GRONDGEBRUIK St reefbeeld Uitgangspu nt is het herstel van d e sam enhang van het cu ltu u rhistorische laagland beekland schap. Dit betekent d at d e natu u rgebied en grotend eels w ord en ingericht volgens een ‘halfnatuu rlijke’ d oelstelling. Dat w il zeggen d at het natuu rbeheer in beginsel u itgaat van d e com binatie van spontane natu u r en grotend eels ou d e agrarische beheerm ethod en (m aaien, hooien, p laggen e.d .). Op som m ige plaatsen, passend binnen het kleinschalige land schapspatroon, is ru im te voor natuu rontw ikkeling eventu eel gevolgd d oor sp ontane processen en m et een m inim u m aan m enselijk ingrijpen. Dit geld t in het bijzond er voor d e beekbed d ingen. Er is aand acht in het beheer voor d e bijzond ere grad iënten in het land schap en voor d e sp ecifieke sam enhang van d e aanw ezige ecologische, archeologische, aard ku nd ige en cu ltu u rhistorische w aard en. In het gebied bevind en zich d iverse concentraties van archeologische vind plaatsen en objecten, zoals concentraties grafheuvels en ‘raatakkerstru ctu ren’ (‘celtic field s’). Deze gebied en w ord en d esku nd ig beheerd en herkenbaar gem aakt voor een breed pu bliek. In d e beheergebied en is d e d eelnam e ond er d e agrariërs hoog; m en kiest vooral voor d e zw aard ere natuurd oelpakketten. De eerste experim enten zijn in 2010 geëvalueerd . O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan streeft naar een goede doorvertaling van de visie op het cultuurhistorische laaglandbeeklandschap op het duurzame beheer van ecologische, archeologische, aardkundige en cultuurhistorische waarden. Z odra de landschappelijke visie vorm heeft gekregen zal de commissie hiertoe een beheerplan op laten stellen. Hierbij moet per deelgebied duidelijk worden welke waarden prioriteit hebben en welk beheer dus gewenst is. Gezien de identiteit van het Drentsche A a-gebied zal het beheer voornamelijk gericht zijn op behoud en ontwikkeling van ‘halfnatuur’. De commissie streeft voorts naar de beschikbaarheid van voldoende financiële instrumenten om deze visie te kunnen uitvoeren. Uitvoering door plaatselijke (agrarische) ondernemers wordt door de commissie op prijs gesteld. Argument at ie De visie van het Overlegorgaan op het land schap kom t pas goed tot zijn recht d oor d eze voor d eelgebied en u it te w erken. In het gebied van d e Drentsche Aa is voornam elijk sprake van halfnatuu rlijke situ aties, d at w il zeggen natu u rpatronen d ie m ed e d oor d e m enselijke bew oning en het agrarische cu ltuu rgebru ik zijn gevorm d . Inzet van plaatselijke (agrarische) ond ernem ers verhoogt d e betrokkenheid van d e plaatselijke bevolking en d raagt bij aan d e regionale econom ie. Maat regelen H et op basis van d e integrale land schapsvisie u itvoeren van beheerplannen, w aarbij het beheer op tim aal is afgestem d op zow el d e ecologische als d e land schapp elijke d oelen. H ierbij is vold oend e aand acht voor aanw ezige archeologische, aard ku nd ige en cu ltuu rhistorische w aard en. De reed s eerd er genoem d e land schapsvisie vorm t hierbij het u itgangspunt. Starten ecohistorisch ond erzoek voor het ontd ekken van p atronen in het land schap. H ierbij w ord t ond er m eer gebru ikgem aakt van d e kennis van d e plaatselijke bevolking.

110202/NA2/2D6/000424.001

45


Inventariseren en beschrijven van d e archeologische, aard ku nd ige en cu ltu u rhistorische w aard en. Uitvoeren van een com m u nicatietraject gericht op het verw erven van d raagvlak ond er d e lokale bevolking voor beheer- en herstelm aatregelen van het land schap en het cu ltu rele erfgoed . Gericht inzetten van gebied sond ersteu nend e financiële instru m enten, in het bijzond er d ie van het Program m a Beheer en van het SGB-Program m akad er.

7.2.4

REALISATIE NATUURDOELTYPEN St reefbeeld In 2018 zijn op basis van het Gebied splan Drenthe alle aangew ezen EH S-grond en verw orven en ingericht (het jaartal is ontleend aan het vigerend rijksbeleid). H et gaat hierbij om verw erving en inrichting van d e begrensd e beekd alreservaten en natu u rontw ikkelingsgebied en. De grond en d ie d e hoogste p rioriteit hebben bij het behou d en en herstellen van het ecohyd rologisch systeem zijn in 2010 volled ig gerealiseerd . H et beheer is gericht op het realiseren van d e afgesproken natuu rd oeltypen (zie kaart 2 in bijlage 2). De consequ enties hiervan voor het naburige grond gebru ik zijn inzichtelijk gem aakt. Door zonering vind t geen negatieve beïnvloed ing vanu it naastgelegen functies m eer plaats. De beheerd oelen w ord en ond ersteund d oor investeringen in het w atersysteem . O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan stimuleert de grondverwerving binnen de begrensde EHS. De inrichting van de nieuw verworven gebieden wordt met voortvarendheid ter hand genomen. De natuurdoeltypen van het provinciaal Gebiedsplan Drenthe voor het Drentsche A a-gebied zijn richtinggevend voor het beheer en voor het flankerende milieu- en waterbeleid (zie kaart 2). De commissie zal er op toezien dat er voldoende duidelijkheid komt over aankoopprioriteiten, gewenste beheersmaatregelen en de vereiste milieucondities binnen èn buiten de natuurreservaten. Bij het herstel van het ecohydrologische beeksysteem zal de hoogste prioriteit worden gegeven aan gebieden die vanuit ecologisch perspectief het meest kwetsbaar zijn. In paragraaf 7.2.6 w ord t nad er ingegaan op het beheer en d e w ijze w aarop ongew enste invloed en vanu it and ere fu ncties zu llen w ord en verm ind erd . Argument at ie De realisatie van d e EH S is een langd u rig proces. Met nam e d e hu id ige knelpu nten in het ecohyd rologische systeem hebben verstrekkend e gevolgen voor d e actu ele en p otentiële w aard e van d e beekd alreservaten. Deze knelp unten m oeten zo snel m ogelijk w ord en op gelost. Bij het aankoopbeleid hebben d e betreffend e grond en d aarom d e hoogste prioriteit. Maat regelen Blijvend aand acht hou d en voor d e soepele financiering van d e grond verw erving en d e inrichting. Stu ring op d e afgesproken natuurd oeltyp en. In beeld brengen van d e knelpunten in het fu nctioneren van het ecohyd rologische systeem in relatie tot d e w aterhu ishou d ing. Dit ond erzoek m oet u itw ijzen w elke nietverw orven grond en binnen d e EH S d e hoogste p rioriteit hebben bij aankoop en inrichting.

110202/NA2/2D6/000424.001

46


Op stellen en u itvoeren van een beheerplan per d eelgebied m et inzicht in aankoopprioriteiten, beheerm aatregelen en consequ enties voor het nabijgelegen grond gebru ik. Zie paragraaf 7.2.6.

7.2.5

ONTSNIPPERING St reefbeeld De verschillend e natu u rgebied en in het N ationaal beeken esd orpenland schap zijn in het toekom stbeeld op een voor trekkend e d ieren fu nctionele m anier met elkaar verbond en: m igratie en d ispersie ku nnen ongehind erd plaatsvind en. De natuu rgebied en zijn ook verbond en met natuu rgebied en in een ru im ere om geving van het N ationaal beeken esd orpenland schap . De bossen en and ere d roge natu u rgebied en op schrale grond staan op hu n beu rt in verbind ing m et d e bosw achterijen bij Grolloo en Schoonloo en via d eze m et gelijksoortige natu u rgebied en op d e H ond sru g en eld ers in Drenthe. De rijksw egen, provinciale w egen en d ru kkere w egen rond en in het N ationaal beeken esd orpenland schap zijn in d e eind situ atie alle voorzien van fau napassages. De beek zelf en d e aanliggend e oevers zijn in d e toekom st over d e volle lengte obstakelvrij. Daard oor ku nnen d e d iverse organism en vrijelijk heen en w eer bew egen. Op m id d ellange term ijn zijn er technische oplossingen voor alle knelp u nten geform u leerd . De belangrijkste knelp u nten zijn d an reed s opgeheven. Ook d e verbind ingen d w ars op d e beek zijn hersteld . Ou d e m eand ers zijn w eer aan d e beek gekoppeld . Voor zover er nog stu w ing van het w ater plaatsvind t in d e beek vind t d eze plaats via vistrappen u itgevoerd m et natuu rlijk m ateriaal (stenenstapeling). In d e nabijheid van d e beek zijn vold oend e schu ilen leefgebied en ingericht. H et beheer en het ond erhou d van d e oevers houd t rekening m et d e natuurfu nctie. Op een aantal plaatsen, w aar d it gu nstig is voor d e natuu rfu nctie en w aar d it geen overlast voor and eren veroorzaakt, is het ond erhou d zelfs geheel gestaakt. Overhed en binnen en bu iten het Drentsche Aa-gebied w erken samen aan het herstel van d e zoet-zou tverbind ing m et d e Wad d enzee ten behoeve van trekvissen. In 2010 is het bovenbeschreven toekom stbeeld grotend eels gereed . Op korte term ijn is een verkennend e stu d ie ‘N atte en d roge verbind ingszones N ationaal beeken esd orpenland schap Drentsche Aa’ gereed . O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan streeft naar een situatie waarbij planten en dieren ongehinderd en zonder gevaar kunnen trekken tussen de natte en droge natuurgebieden in en om het Drentsche A a-gebied. De commissie maakt zich sterk voor de realisatie van de geplande verbindingszones en de aanleg van faunavoorzieningen. Om te beginnen zal de commissie een studie laten uitvoeren om de knelpunten in beeld te brengen. Een en ander zal zijn beslag moeten krijgen via concrete uitvoeringsplannen en beekherstelplannen. De commissie stimuleert het overleg tussen de betrokken overheden om daadwerkelijk over te gaan tot uitvoering. Ook als het gaat om het herstel van de zoet-zoutverbinding met de W addenzee.

110202/NA2/2D6/000424.001

47


Argument at ie H et nu t en d e nood zaak van ecologische verbind ingen tu ssen natuu rgebied en is in vold oend e mate bekend . H ierbij m oet ook d e ecologische relatie van d e Drentsche Aa m et haar om geving beschou w d w ord en. Diverse overhed en zijn nauw betrokken bij d e totstand kom ing van verbind ingen en het op lossen van knelpu nten. Om enige spoed te betrachten zijn vastom lijnd e plannen nod ig en vold oend e overleg. Maat regelen Verrichten van een verkennend e stu d ie naar d e knelpu nten in d e natte en d roge ecologische verbind ingen binnen het N ationaal beeken esd orpenland schap en in relatie m et d e om geving. H et w egw erken van knelp u nten en het aantakken van m eand ers. H et beheer en ond erhou d van beken en oevers heroverw egen in het licht van d e gew enste verbind end e fu nctie en w aar nod ig aanpassen. Invloed u itoefenen op d e planvorm ing rond d e inrichting van bened enstroom se gebied en vanu it d e optiek van het verbeteren van d e optrekm ogelijkheid voor vissen en and ere w aterd ieren.

7.2.6

VERM INDEREN VAN ONGEWENSTE INVLOEDEN VANUIT ANDERE FUNCTIES St reefbeeld De m ilieu cond ities van het beekd al en d e aangrenzend e grond en zijn afgestem d op d e natu u rd oelen van d e Gebied svisie N BL voor d e Drentsche Aa (d e zogeheten ‘natuu rd oeltypen’). H et gaat hierbij m et nam e om het realiseren van hoge grond w aterstand en en het m inim aliseren van d e m estgift. Er kom en geen storingen in het hyd rologische systeem voor d ie d e ecologische d uu rzaam heid nad elig beïnvloed en. De beïnvloed ing vanu it het agrarisch grond gebru ik is d oor m id d el van een zonering gem inim aliseerd . De recreatieontw ikkelingen zijn op d e d raagkracht van d e natu u rgebied en afgestemd . De vorm geving van d e reservaten is zod anig robu u st d at d e gebied en d uu rzaam kunnen w ord en beheerd en d at d e natu u rd oelen d aad w erkelijk ku nnen w ord en gerealiseerd . H et beheer en ond erhou d van berm en en w atergangen is aangepast aan d e natuu rd oelstelling van d e reservaten. Vóór 2010 heeft ond erzoek u itgew ezen w elke m ilieu cond ities in het beekd al en d e aangrenzend e grond en op tim aal zijn voor d e m eest kritische organism en binnen d e gekozen natu u rd oeltypen. De verkregen inzichten w ord en toegepast in het gebied , voor zover d aar aanleid ing voor is. Er zijn inm id d els belangrijke vord eringen gemaakt bij het bereiken van d e afgesproken algem ene en bijzond ere om gevingskw aliteit. Dit als gevolg van het generieke en gebied sgerichte m ilieu beleid en geholpen d oor projecten in het kad er van het nationaal beeken esd orp enland schap en, ond er m eer, d e Su bsid ieregeling gebied sgericht beleid (SGB). Er zijn op m id d ellange term ijn vastom lijnd e plannen gem aakt om ernstige storingen in het hyd rologische systeem aan te pakken; een d eel hiervan is in u itvoering genom en.

110202/NA2/2D6/000424.001

48


O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan streeft naar een goede afstemming van de milieu- en waterdoelen op de afgesproken natuurdoelen. M et name de intermediaire gebieden - de zone die ligt tussen de hoger gelegen infiltratiegebieden en de lager gelegen kwelgebieden - verdienen hierbij aandacht. Bovendien streeft het Overlegorgaan naar voldoende financiële armslag om dit door middel van zonering en het wegnemen van knelpunten mogelijk te maken. W aar nodig stimuleert de commissie nader onderzoek. Argument at ie De realisatie van d e vereiste kw aliteit van w ater en m ilieu voor d e afgesproken natu u rd oelen vergt veel inspanning van alle betrokkenen. Een goed gekozen zonering in com binatie met ond ersteu nend e instru m enten is hiervoor d e aangew ezen w eg, naast u iteraard het generieke m ilieu beleid d at reed s op and ere grond en w ord t gevoerd . Daarvoor is een ru im e financiële arm slag nod ig. Voor een d eel zal er m eer d u id elijkheid m oeten kom en over d e m ilieu eisen d ie horen bij d e d uu rzam e instand hou d ing van d e afgesp roken natu u rd oeltypen: d e zogeheten kritische m ilieu grenzen. Maat regelen Afstem m en van het m ilieu - en w aterbeleid op d e afgesproken natu u rd oelen op basis van d e integrale kansenkaart. Gecom bineerd e inzet van bed rijfsd oorlichting, zonering, hervestiging en Kavelru il-Plu s; H et w egnem en van knelpu nten. Ontw ikkelen van een recreatieve zonering. Starten of ond ersteu nen van ond erzoek naar kritische m ilieu grenzen. Inzet van d e ju iste m ix van financiële instru m enten. H eroverw eging beheer en ond erhou d van berm en en w atergangen in het licht van d e aangrenzend e natu u rd oelen.

7.2.7

HANDHAVING St reefbeeld De verschillend e overhed en en instanties voeren een goed afgestem d en consistent beleid m et betrekking tot d e zonering, d e recreatieontw ikkeling en d e ru im telijke ord ening. Er is voor d eze taken bij d e d iverse overhed en vold oend e capaciteit beschikbaar. Uitgangspu nt is d e u itvoering van het in kad er van het Provinciaal Om gevingsplan afgesproken beleid . Er is regelm atig overleg tu ssen d e d iverse instanties. O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan streeft naar een goede mix van voorlichting, geleiding en handhaving in het gebied. N aar de mening van het Overlegorgaan zijn duidelijke gedragsregels nodig om het gebied schoon, veilig en beschermd te houden. Toezichthouders dienen duidelijk zichtbaar in het veld aanwezig te zijn. Daarnaast streeft het Overlegorgaan naar een goede afstemming en een goede overlegstructuur tussen de handhavingsinstanties. Het Overlegorgaan stimuleert voorts regelmatig overleg tussen de betrokken overheden en beheerders gericht op afstemming van het handhavingsbeleid. Hierbij vormen zonering, recreatieontwikkeling en ruimtelijke ordening belangrijke onderwerpen.

110202/NA2/2D6/000424.001

49


Argument at ie Goed afgestemd en consistent hand havingsbeleid is een belangrijke voorw aard e voor het behou d van d e natuu r- en land schapsw aard en. Daarnaast zal regelm atig overleg het w ed erzijd s begrip en d e betrokkenheid ten goed kom en. Maat regelen Regelm atig overleg tu ssen d e betrokken overhed en en beheerd ers over afstem m ing van het hand havingsbeleid : held ere afspraken m aken over w ie w aarop toezicht hou d t en hoe inform atie w ord t u itgew isseld . Participanten zorgen voor vold oend e capaciteit voor toezicht en hand having. Zo nod ig: het aanp assen van d e bestem m ingsplannen aan d e hand van het in het Overlegorgaan afgesproken beleid voor het N ationaal beeken esd orpenland schap.

7.2.8

BOSAANLEG EN NIEUWE LANDGOEDEREN St reefbeeld Uitgangspu nt voor d e ontw ikkeling van het gebied is d at u it een oogpu nt van d e beleving van het land schap d e bestaand e afw isseling tu ssen open ru im ten en kleinschalige, besloten gebied en w ord t versterkt. Daard oor is er slechts bep erkte ru im te voor d e ontw ikkeling van nieu w e land goed eren. Bosaanleg is, zij het op kleine schaal, u itgevoerd in rand en van som m ige d orpen. N ieu w e land goed eren op een w at grotere schaal zijn ontw ikkeld langs d e rand en van het gebied of d aarbu iten. O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan zal aan de hand van een op te stellen landschapsvisie in het kader van de ontwikkelingsgerichte landschapsstrategie (‘behoud door vernieuwing’) duidelijkheid verschaffen over de wenselijkheid van bosaanleg en nieuwe landgoederen. Daarbij zal de commissie ook kijken naar ‘landgoederen’ met minder aaneengesloten bos, die beter bij het karakteristieke beeken esdorpenlandschap passen. Argument at ie Er is een breed ged ragen stand punt d at nieu w e bossen en land goed eren niet passen binnen het beeken esd orp enland schap . Plaatselijk zijn w ellicht toch m ogelijkhed en voor d ergelijke nieu w e land schapsvorm en. De land schapsvisie moet hierover u itslu itsel bied en. Maat regelen In d e overkoepelend e land schap svisie aangeven w aar (op beperkte schaal) bosaanleg en nieu w e land goed eren mogelijk zijn.

7.2.9

ONDERZOEK EN M ONITORING St reefbeeld Ontbrekend e inform atie ten aanzien het ecohyd rologische systeem en het ecologische en cu ltu u rhistorische referentiebeeld is op m id d ellange term ijn beschikbaar voor d e beheerplanners. Ook is op d ie termijn d u id elijk w at d e rol voor plaatselijke agrariërs zou ku nnen zijn bij het beheer van beekd alflanken, beekd alreservaten en kleine land schapselem enten. H iervoor zijn op d e m id d ellange term ijn specifieke bed rijfsm od ellen ontw ikkeld .

110202/NA2/2D6/000424.001

50


Op korte term ijn is een ontw ikkelingsgerichte land schapsvisie ontw ikkeld . De archeologische w aard en in het gebied zijn goed beschreven. Er is een stu d ie ‘N atte en d roge verbind ingszones N ationaal beeken esd orpenland schap Drentsche Aa’ u itgevoerd . O perat ionalisering/t e st art en onderz oek H et Overlegorgaan w enst het volgend e ond erzoek te stim u leren: Bijd ragen aan d e kennis van het ecohyd rologische systeem en het ecologische en cu ltuu rhistorische referentiebeeld . Op stellen en visu aliseren eind beeld en van het ontw ikkelingsgericht land schapsbeheer. Inventarisatie cu ltu u rhistorische w aard en, w aarond er ook archeologische. Ontw ikkelen bed rijfsm od ellen voor agrarische bed rijven op basis van d eelnam e aan het reservaatbeheer. Verkennend e stud ie ‘natte en d roge verbind ingszones N ationaal beeken esd orpenland schap’.

110202/NA2/2D6/000424.001

51


HOOFDSTUK

Recreatie en toerisme: van stroomdal naar droomdal 8.1

TOEKOM STBEELD Toerism e en recreatie zijn in het toekom stbeeld belangrijke econom ische factoren in het gebied . Zij d ragen elk bij aan d e w erkgelegenheid en aan d e inkom ensvorm ing, m ed e d ankzij veel afgeleid e w erkgelegenheid . De bijzond ere natu u r, het karakteristieke land schap, d e rust en d e ru im te zijn belangrijke ku rken w aarop d e recreatie en het toerism e d rijven. In het N ationaal beeken esd orpenland schap w ord t op een verstand ige manier gebru ikgem aakt van d e econom ische p otentie van d eze kw aliteiten. De sector zorgt zo voor d raagvlak voor d e bescherm ing en d e ontw ikkeling van natuu r, cu ltu u r en land schap. Bezoekers ku nnen op d iverse bijzond ere m anieren kennis nem en van u nieke aspecten van het Drentse Aa-gebied w aarbij d e beleving van het w ater, het beekd alsysteem , het unieke land schap, het trad itionele land gebru ik en d e d orp en centraal staat. Er zijn vorm en van beleving m ogelijk voor verschillend e d oelgroepen. Van jong tot ou d , van ontspannen vorm en van beleving tot ed u catieve vorm en van beleving. Maar zeker ook spannend e en avontu u rlijke vorm en van beleving. H et N ationaal beeken esd orp enland schap bied t hiervoor u nieke m ogelijkhed en en staat inm id d els in heel N ed erland bekend als een gebied w aar m en d e ru st en ontspanning kan vind en om tot zichzelf te kom en. Mond -tot-m ond reclam e is hiervan een belangrijke oorzaak. Ied ereen kom t thu is m et enthou siaste verhalen van w at hij/ zij heeft m eegem aakt in het gebied . Veel verblijfsrecreanten eld ers in het noord en van N ed erland nem en het N ationaal beeken esd orpenland schap als d agtocht in hu n program m a op. Zow el toeristische ond ernem ers, boeren, natu u rbeheerd ers als overhed en hebben d it m ogelijk gem aakt d oor in hechte sam enw erking innovatieve toeristische p rod u cten te ontw ikkelen w aarbij m en een gem eenschappelijke visie heeft ontw ikkeld op het aanbied en van vormen van beleving in het beekd alland schap. De bezoeker m erkt d it op su btiele w ijze; w aar hij zich ook bevind t in het gebied en w elke activiteit hij/ zij ook ond erneem t: van natu u rgebied tot cu ltuu rland schap tot op d e cam ping, het p ension, d e boerd erij of het hotel w aar hij of zij verblijft. Door het aanbied en van d ergelijke eigentijd se professionele prod u cten (aanbied en van belevingen) is d u id elijk m eerw aard e verkregen w aarvoor een goed e prijs kan w ord en gevraagd . Er is ru im te voor m eer d agrecreanten vanu it d e om geving en voor m eer overnachtingen. Er w ord en in d e p eriod e tot 2010 allerlei zaken aangepakt om te kom en tot bovenstaand eind beeld . Daarbij w ord en al d u id elijk su ccessen geboekt. Ten eerste w ord en veel insp anningen verricht om d it gew enste gezam enlijk eind beeld bij alle partijen d ie hieraan m oeten m eew erken op d e agend a te krijgen. Dit is in 2010 m eetbaar gelu kt.

110202/NA2/2D6/000424.001

52


De toeristische accom m od atieverstrekkers, boeren d ie actief w illen inzetten op verbred e land bou w , d e VVV’s, d e d iverse terreinbeheerd ers, d e horeca tot en m et d e inw oners en ond ernem ers in d e d orpen w erken hierin nau w sam en.

8.2


8.2.1

BEREIKBAARHEID EN ONTSLUITING St reefbeeld De ontslu iting voor allerlei vorm en van langzaam verkeer in het gebied is sterk verbeterd . Uitgangspu nt is een goed e bereikbaarheid van het gebied , rekening hou d end m et d e kw etsbaarheid . H et fietsen w and elpad ennetw erk is veel aantrekkelijker en afw isselend er gew ord en. Daard oor zijn lopen en fietsen als activiteit sterk toegenom en. Tevens zijn er d iverse m ogelijkhed en voor paard rijd en. Alle land schapsvorm en ku nnen optim aal w ord en beleefd . Op d iverse strategische pu nten in het gebied zijn grotere of kleinere knoopp u nten ontw ikkeld , w aar m en d e au to kan parkeren, inform atie kan inw innen, koffie kan d rinken en eventueel een fiets kan hu ren. Bezoekers w ord en via bebord ing naar d eze knooppu nten geleid . H et zijn d e toegangspoorten tot het stroom d algebied . H et integrale m obiliteitsp lan is op m id d ellange term ijn in grote lijnen u itgevoerd . Daarbij zijn d iverse d eelgebied en au tolu w gem aakt. Dit heeft d e beleving van ru st verbeterd . O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan streeft naar een goede ontsluiting en zonering van het gebied voor met name het langzaam verkeer. De specifieke gebiedskwaliteiten van het stroomdallandschap worden optimaal beleefbaar gemaakt voor fietsers, wandelaars en paardrijders. De commissie zet in op het terugdringen van het autoverkeer, met name op de zandpaden in het gebied. Hierbij houdt zij wel rekening met het behoud van een goede ontsluiting per auto voor bewoners, landbouwverkeer, ouderen en gehandicapten. Een gezamenlijk gebruik van parkeervoorzieningen kan helpen om de dorpen van overtollig autoverkeer te ontlasten. Argument at ie Een goed e ontslu iting voor langzaam verkeer hoort bij d e kernkw aliteiten van het gebied . Er is veel vraag naar en behoefte aan een actieve beleving van d e natuu r en het land schap. H ierbij d ienen d e specifieke natuu r- en land schap sw aard en te w ord en ontsloten m its d e natu u r- of land schap sw aard en niet onevenred ig w ord en aangetast. Ru st en stilte zijn belangrijke belevingsaspecten. Een (au to)m obiliteitbeperkend beleid past goed bij het karakter van het N ationaal beeken esd orpenland schap. N aar het oord eel van het Overlegorgaan d ient het gebied w el goed toegankelijk te blijven voor hen d ie voor w erk of w oning va het gebied afhankelijk zijn en voor ou d eren en gehand icapten, d ie voor hu n m obiliteit van d e au to afhankelijk zijn. Bij actieve vorm en van beleving gaat het om variatie en originaliteit: naast fietsen en w and elen ook m ogelijkhed en voor m ou ntainbiken, p aard rijd en, stru inen en spannend e d oorsteken d oor d e beek. Op d eze w ijze ontstaat een netw erk van d iverse m ogelijkhed en voor langzaam verkeer. Deze netw erken w ord en ontsloten en geprom oot d oor zogenoem d e (kleinschalige!) natuu rtransferia: d it zijn d e knooppu nten of d e poorten in het netw erk, w aar au to’s ku nnen w ord en gep arkeerd , fietsen ku nnen w ord en gehu u rd en (rou te)inform atie kan w ord en ingew onnen.

110202/NA2/2D6/000424.001

53


In d e reacties vanu it d e streek is als voorbeeld het op lossen van d e problem en van d e parkeerp laats bij Ou d em olen genoem d . De AN WB bep leit, op basis van een led enenqu ête, d e realisatie van extra parkeerplaatsen nabij attracties en voorzieningen. Daarnaast zou d en zand w egen volgens d eze organisatie au tolu w er en fietspad en au tovrij gem aakt moeten w ord en. Deze suggesties ku nnen w ord en ingebed in d e hierond er voorgesteld e u itw erking van het Mobiliteitsp lan. Maat regelen Op korte termijn u itw erken van het Mobiliteitsplan N oord -Drenthe/ Centraal-Groningen voor d iverse verkeersvorm en, voor verschillend e d oelgroepen, w aarin zow el d e kw antitatieve als d e kw alitatieve (belevingseisen) rand voorw aard en w ord en u itgew erkt. Als ond erd eel van d eze u itw erking: het benoem en en realiseren van enkele parkeerp laatsen/ knooppu nten, inclu sief d e bijbehorend e infrastru ctuu r van bebord ing, om leggen van rou tes, inform atiem ateriaal e.d . In lijn hierm ee het ontw ikkelen van een kansenkaart voor ond er m eer d e volgend e aspecten: o

overstappu nten (aand acht voor om vang en voorzieningen);

o

m ogelijkhed en voor gezam enlijk gebru ik van parkeervoorzieningen;

o

afslu iten van zand w egen voor gem otoriseerd verkeer.

Deze kansenkaart vorm t een bouw steen voor d e integrale kansenkaart voor het N ationaal beeken esd orp enland schap.

8.2.2

STIM ULEREN VAN DAGRECREATIE St reefbeeld Er is op m id d ellange termijn fors geïnvesteerd in d agrecreatieve bed rijven, voor een d eel afkom stig u it d e agrarische sector. Daarbij is rekening gehou d en met d e grote d iversiteit aan d oelgroepen d ie het gebied bezoeken. Avontu u r en beleving krijgen veel aand acht in het aanbod van d e d agrecreatiebed rijven. Beheerd ers van natu u r- en bosgebied en zoeken hiervoor w elw illend naar m ogelijkhed en binnen hu n terreinen. Ook w ord t d oor d agrecreatieve bed rijven ingespeeld op lopend e ontw ikkelingen als cu ltu u rtoerism e, platteland stoerism e en Drents Goed . Er zijn vold oend e d agrecreatieve voorzieningen van goed e kw aliteit. Door ad equ aat beleid w ord t zw erfvu il goed bestred en. O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan stimuleert voor het ontwikkelen van een netwerk van diverse dagrecreatieve voorzieningen voor alle onderscheiden doelgroepen (met hun gewenste activiteiten en wensen). Thema en inhoud moeten wel aansluiten op de kernkwaliteiten van het stroomdallandschap van de Drentsche A a. Het moet ook daadwerkelijk een samenhangend netwerk gaan vormen, daarom zijn hechte samenwerkingsvormen noodzakelijk tussen de verschillende aanbieders van dagrecreatieve voorzieningen. Boerderijen kunnen hier (op vrijwillige basis) een goede bijdrage aan leveren, bijvoorbeeld met behulp van een picknicktafel, een informatiepaneel of door excursies te organiseren. Het Overlegorgaan stimuleert deze samenwerkingsvormen. Ook zal het Overlegorgaan beleid voeren om het probleem van het zwerfvuil tegen te gaan.

110202/NA2/2D6/000424.001

54


Argument at ie De hed end aagse bezoeker w il originele en afw isselend e vorm en van (actieve) beleving. Er is ook niet m eer sprake van één d oelgroep m aar van verschillend e d oelgroepen m et u iteenlopend e w ensen en eisen. Om d eze te ku nnen bed ienen is een sam enhangend netw erk nod ig van d agrecreatieve m ogelijkhed en in het gebied , m et een goed e verd eling over het gebied . Op d ie w ijze kan d e bezoeker u it het sam enhangend e aanbod een eigen flexibel pakket van recreatieactiviteiten sam enstellen. In d e reacties u it d e streek zijn ond er m eer su ggesties ged aan voor nieu w e fietspad en voor d e trajecten Loon - Balloo (AN WB) en tu ssen Okkenveen en het N oord laard erbos (d e heer K. Bu ist). De heer W. van H am ersveld t stelt voor om een nieu w w and elpad aan te leggen d oor het natu u rgebied De H eest, vanaf het bru ggetje bij het d orp Gasteren naar d e Ossed ijk, alsook een klein bru ggetje over het Rold erd iep , ten zu id en van d e w eg Gasteren - Loon. De AN WB stelt voor om het bru ggetje bij Oud em olen te herstellen. De Werkgroep Anreep/ Schieven/ Am elte d eed het voorstel om een nieu w ru iterpad aan te leggen in het gebied Anreep/ Schieven, in aanslu iting op het bestaand e ru iterpad in Deu rze. De AN WB bepleit, op basis van haar led enenqu ête, een stringentere aanpak van zw erfvu il. Tevens w il d eze organisatie d at d e p ad en voor fietsen, w and elen en paard rijd en nog m eer van elkaar w ord en gescheid en. Ook zou er over d e w and elen fietspad en betere informatie m oeten kom en. Voor ATB’ers zou d en er aparte rou tes moeten w ord en aangelegd . Tegen crossm otoren zou strenger m oeten w ord en opgetred en. Ook bepleit d e AN WB d e aanleg van m eer ‘ru stpu nten’. Deze d ienen w el land schap pelijk goed te w ord en ingepast. De AN WB vraagt tenslotte aand acht voor het ond erhou d van w egen en p ad en, m ed e in het licht van hoge w aterstand en. Deze su ggesties ku nnen w ord en gew ogen en u itgew erkt via d e ond erstaand e m aatregelen. Maat regelen Aanslu iten bij d e activiteiten van d e w erkgroep ‘Recreatie, Voorlichting en Ed u catie’, d ie voor d it them a is u itgebreid m et vertegenw oord igers van d e natuu rbeherend e organisaties en d e land bou w . Vanu it d eze w erkgroep een gem eenschap pelijke visie ontw ikkelen op d agrecreatieve activiteiten in het gebied : belevingsvorm en, d oelgroepen, zonering, bem ensing, opzetten d oorverw ijsfu nctie, ontw ikkeling van innovatieve d agrecreatieve prod u cten, kw aliteitsverbetering bestaand e prod u cten, het d agrecreatieve netw erk com pleet m aken, et cetera. Ontw ikkelen van rou tes voor sp ecifieke sportieve vorm en van langzaam verkeer (m ou ntainbiken, paard rijd en, skaten, hard lopen, stru inen e.d .), passend binnen d e voorgenom en recreatiezonering. Uitbreid en en kw aliteitsverbetering van d e bestaand e fietsen w and elrou tes (set kw aliteitseisen om trent breed te, verhard ing, belevingaspecten van alle land schapstypen). De u itbreid ing d ient vooral te w ord en gezocht in d e vorm van herstel van ou d e (historische) w egen en pad en. In het d agrecreatief netw erk is het netw erk van inform atiep u nten een belangrijk elem ent. Zie tevens 9.2.4. H et stelsel van w and elen fietspad en w ord t zoveel m ogelijk aangesloten op het d agrecreatieve voorzieningennetw erk. Op enstellen kerkpad en en schou w pad en voor w and elaars.

110202/NA2/2D6/000424.001

55


H et verw erken van d e d iverse suggesties in een sectorale kansenkaart. Deze kaart vorm t een bou w steen voor d e integrale kansenkaart voor het N ationaal beeken esd orpenland schap. Afstem m ing en intensivering van beleid tu ssen d e gem eenten organiseren inzake zw erfvu il.

8.2.3

KWALITEITSVERBETERING VERBLIJFSRECREATIE St reefbeeld De kw aliteitsverbetering van d e bestaand e verblijfsrecreatie is serieu s aangepakt. Diverse bed rijven hebben bed rijfsom gevingsplannen gemaakt en u itgevoerd . H ier is op d e cam pings/ bu ngalow parken vooral aand acht geschonken aan een betere land schappelijke inpassing en grotere stand plaatsen. Er is een totaaloverzicht beschikbaar van d e grond behoefte d ie d aarvoor nod ig is. Som mige bed rijven zijn verplaatst, ond er m eer gebru ikm akend van vrijkom end e agrarische pand en in het gebied . H otels hebben hu n kam ers vergroot en verbeterd op sfeer. Daarnaast kom t nieu w e verblijfsrecreatie op in d e vorm van kleinschalige pensions, appartem enten en logies m et ontbijt bij particu lieren en bij boeren. Daarbij staat d e specifieke sfeer, beleving en p ersoonlijke service centraal. Accom m od aties p assen bij d e karakteristieke streekeigen bebou w ing. Milieu en d uu rzaam heid staan bij alle verblijfsrecreatie hoog in het vaand el. De m ilieu barom eter w ord t d oor alle recreatiebed rijven als m eet- en verbeterinstru m ent gebru ikt. O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan nodigt de recreatiesector uit om de kwaliteitsverbetering van de verblijfsaccommodaties door het opstellen van bedrijfsomgevingsplannen ter hand te nemen. Z elf neemt zij het initiatief tot een kwaliteitsvisie op het niveau van het N ationaal beeken esdorpenlandschap. De gekozen oplossingen dienen zowel de kwaliteit van de accommodatie als per saldo ook de kwaliteit van de omgeving te verhogen en positief bij te dragen aan de specifieke kenmerken van het N ationaal beeken esdorpenlandschap. Het Overlegorgaan zal meewerken aan het verschaffen van daadwerkelijke ruimte voor kwaliteitsverbetering. Om dit proces zo optimaal mogelijk te laten verlopen vraagt het Overlegorgaan de recreatiesector om inzicht te verschaffen in de grondbehoefte en mogelijke grondmobiliteit die hiervoor nodig is. Op deze wijze komt ook de behoefte aan verplaatsing van enkele bedrijven in beeld. Het Overlegorgaan streeft er naar dat alle recreatiebedrijven in het gebied de milieubarometer als meet- en verbeterinstrument gebruiken. Argument at ie Veel van d e bestaand e verblijfsaccom m od aties hebben behoefte aan kw aliteitsverbetering. De klant heeft behoefte aan m eer ru im te, com fort en een sp ecifieke sfeer op d e verblijfsaccom m od atie. Daarnaast kan d e land schapp elijke inpassing in veel gevallen veel beter. H iervoor is vaak extra ru im te nod ig. Om d it p roces in goed e banen te leid en is het w enselijk d at ond ernem ers bed rijfsom gevingsp lannen m aken w aarbij een visie w ord t ontw ikkeld op kw aliteitsverbetering d ie past binnen d e specifieke natuu rlijke en land schapp elijke kw aliteiten van het stroom d alland schap . Som s kan verplaatsing van een bed rijf een goed e optie zijn als d e m ogelijkheid zich voord oet. Vrijkom end e boerd erijen bied en in d it opzicht kansen.

110202/NA2/2D6/000424.001

56


Basis hiervoor is een kw aliteitsvisie op het niveau van het N ationaal beeken esd orpenland schap . De bed rijfsom gevingsplannen d ienen hier op aan te slu iten. Maat regelen Op gebied sniveau een visie ontw ikkelen op d e kw aliteitsverbetering in d e verblijfsrecreatie, u itgaand e van d e kernkw aliteiten van het gebied en d e gew enste d iversiteit in verblijf voor alle d oelgroepen. In d eze visie tevens een aantal voorbeeld plannen u itw erken (pilots). H et inventariseren van d e behoefte van ond ernemers aan kw aliteitsverbetering, m et d aarbij benod igd e oppervlak, eventu ele verplaatsingsm ogelijkhed en, grond m obiliteit. H et voortou w ligt bij d e recreatiesector. H et inventariseren van alternatieve locaties voor d ie gevallen w aar verp laatsing w enselijk is. H et verw erken van d eze su ggesties in een sectorale kansenkaart. Deze kaart vorm t een bou w steen voor d e integrale kansenkaart voor het N ationaal beeken esd orpenland schap. Su bsid ie beschikbaar stellen voor het maken van bed rijfsom gevingsplannen. Starten van een inform atiecam p agne ond er recreatieond ernem ers over het gebru ik van d e m ilieu barom eter als m eet- en verbeterinstru m ent. Begonnen w ord t m et het vastleggen van d e nu lsitu atie. De ervaringen w ord en regelm atig ond er d e beroepsgenoten u itgew isseld . Su ccesvolle ond ernem ers w ord en extra in het zonnetje gezet. In 2005 d oet tenm inste d e helft van d e bed rijven m ee.

8.2.4

TEGENGAAN PERM ANENTE BEWONING VAN RECREATIEWONINGEN EN STACARAVANS St reefbeeld De perm anente bew oning van recreatiew oningen en stacaravans behoort d oor een planm atige aanpak, goed e voorlichting en een strenge hand having tot het verled en. Enkele ongew enste locaties zijn gesaneerd . O perat ionele uit w erking H et Overlegorgaan zet in op het tegengaan van perm anente bew oning, d oor goed e voorlichting en strenge hand having. Argument at ie Perm anente bew oning van recreatiew oningen w ord t vanu it d e d iverse overheid sinstanties tegengegaan. Gem eenten hebben hiervoor sind s kort ru im ere m ogelijkhed en gekregen. Maat regelen H et geven van voorlichting aan bew oners en ond ernem ers van recreatiecom plexen. Daarbij w ord t d e nad ru k gelegd op strengere controle en hand having. Geld en m id d elen vrijmaken voor hand having.

8.2.5

GEBIEDSPROM OTIE St reefbeeld Er is - in sam enw erking en afstem m ing m et d e VVV’s en het N oord -N ed erland s Bu reau voor Toerism e - een sam enhangend , gem eenschappelijk d oelgroep enen prom otiebeleid op gesteld d oor ond ernem ers u it allerlei sectoren, terreinbeheerd ers en overhed en.

110202/NA2/2D6/000424.001

57


H ierbij is u itd rukkelijk gekeken naar d e m od erne w ensen en eisen van d e d iverse (potentiële) bezoekers. Diverse d oelgroepen zijn ond erscheid en (van jong tot ou d ). Marktsegm enten zijn d aarop ond erscheid en. De prom otie-instru m enten zijn d aarop afgesteld . De m arketing van belevingen is centraal gesteld . Er w ord t gebru ikgem aakt van alle m ogelijke m ed iakanalen van internet, d e bekend e, popu laire tijd schriften, d iverse aanvu llend e themafold ers tot en m et tv-rapp ortages en d ocu m entaires. Er w ord t w el gew aakt voor d e sam enhang, eenheid en evenw icht in het p rom otiebeleid (bijvoorbeeld geen overkill aan fold ers!). O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan kiest voor een integrale visie en aanpak voor gebiedspromotie met een aantal gemeenschappelijk vastgestelde doelgroepen als basis. Argument at ie H et toeristisch p rod u ct van N ationaal beeken esd orpenland schap bestaat u it een veelvou d van p rod u cten aangebod en d oor een groot aantal aanbied ers. Een integraal prom otieplan d raagt bij aan een held er gebied sim ago, een betere inzet van p rom otiegeld en, m eer sam enhang e.d . Maat regelen H et opstellen van een integraal prom otieplan m et alle betrokken p artijen. Een taakverd eling instellen in prom otieactiviteiten.

8.2.6

NIEUWE TOERISTISCHE PRODUCTEN EN ACTIVITEITEN St reefbeeld Innovatieve toeristische prod u ctontw ikkeling vind t voortd u rend plaats in d e horecasector, d e verblijfsrecreatieve sector, bij d e beheerd ers van natuu rterreinen en d oor agrarische ond ernem ers. De d agrecreatieve m ogelijkhed en zijn sterk verbeterd en u itgebreid d oor een m od erne aanpak gericht op d ienstverlening en het aanbied en van belevingen. Er is vold oend e flexibel aanbod van een breed scala van op m aat gesned en p rod u cten: van actief en ed u catief tot passief en verm aak. Er is op d it pu nt vold oend e sam enw erking om tot een op tim ale d ienstverlening te kom en. O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan stimuleert de ontwikkeling van een samenhangend en divers pakket van toeristische producten voor alle onderscheiden doelgroepen. Thema en inhoud moeten wel aansluiten op de kernkwaliteiten van het N ationaal beek- esdorpenlandschap. Hierbij heeft de toeristische sector het voortouw. Het Overlegorgaan zal zowel de voortdurende productinnovatie als de samenwerking stimuleren en faciliteren. Argument at ie De hed end aagse bezoeker w il originele en afw isselend e vorm en van, vooral actieve, beleving. Er is ook niet m eer sprake van één d oelgroep m aar van verschillend e d oelgroepen m et u iteenlop end e w ensen en eisen. Om d eze te ku nnen bed ienen is een samenhangend pakket nod ig van toeristische prod u cten in het gebied . Dit pakket m oet w el passen binnen d e kenm erken van het gebied .

110202/NA2/2D6/000424.001

58


Maat regelen Op zetten van een sam enw erkingsverband van d iverse aanbied ers van toeristische prod u cten en activiteiten in het gebied . H ierin d ienen zow el d e toeristische sector als d e natuu rbeherend e organisaties en d e land bou w te zijn vertegenw oord igd . Vanu it d it sam enw erkingsverband een gem eenschappelijke visie ontw ikkelen op toeristische prod u ctontw ikkeling in het gebied . In het toeristisch pakket is het netw erk van inform atiep u nten een belangrijk elem ent. H et op basis van d eze visie ontw ikkelen van nieuw e toeristische prod u cten, zoals su rvivaltochten, natuu rexped ities, earth-ed u cation, kind eractiviteiten, activiteiten op en rond om d e boerd erij. Ook kw aliteitsverbetering van bestaand e prod u cten is aan d e ord e.

8.2.7

ONDERZOEK EN M ONITORING St reefbeeld Er is op m id d ellange termijn vold oend e sociaal-econom ische kennis beschikbaar over recreanten en toeristen d ie het N ationaal beeken esd orpenland schap bezoeken. Recreatiestrom en w ord en m et enige regelm aat gem onitord . H et is bekend w elke w ensen bezoekers en niet-bezoekers van het gebied hebben. O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan kiest voor een vorm van monitoring die op een praktisch wijze voorziet in de concrete kennisbehoefte over recreatie en toerisme in het N ationaal beeken esdorpenlandschap. Er zullen dus geen fundamentele wetenschappelijke onderzoeken worden gefinancierd. W el kan voor dit laatste samenwerking met universiteiten worden gezocht. Argument at ie Met het bep erkte bu d get d at het Overlegorgaan beschikbaar heeft, w ord t gekozen om alleen in te zetten op praktische m onitoring en ond erzoek. Voor fu nd am enteel ond erzoek bestaan and ere financieringsbronnen. Wel w ord t natu u rlijk zoveel m ogelijk ru im te hiervoor gegeven. Te st art en onderz oek Ond erzoek ond er bezoekers en niet-bezoekers naar d e w ensen, eisen en activiteitenpatroon van verschillend e d oelgroepen. Praktisch gericht, begeleid end ond erzoek naar d e effecten op natuu r en land schap van nieu w e recreatievorm en, zoals stru inen, m ou ntainbiken, su rvivallen. N u lm eting gebru ik m ilieu barom eter.

110202/NA2/2D6/000424.001

59


HOOFDSTUK

Voorlichting en educatie: beleving, betrokkenheid en participatie 9.1

TOEKOM STBEELD In het toekom stbeeld voor voorlichting en ed u catie speelt het inform eren en betrekken van m ensen bij het gebied een grote rol. De volgord e is ongeveer als volgt: beleving kw eken

voorlichting geven

ed ucatie

interesse

betrokkenheid en participatie. N a d e eerste

kennism aking volgt een betrokkenheid op allerlei niveau s. Betrokkenheid en particip atie van bezoekers zijn d u s belangrijke elem enten in d e ed u catieen voorlichtingsprod u cten. Er w ord t veel aand acht geschonken aan d e bew oners en ond ernem ers van het gebied zelf. Er w ord t regelmatig gecom m u niceerd over beleid en beheer en over d e u itvoeringsp rojecten van het N ationaal beeken esd orpenland schap . Bew oners en ond ernem ers w ord en d aarin betrokken. Dit heeft geleid tot een sterke betrokkenheid bij het gebied en groot d raagvlak ond er bew oners en ond ernem ers in het gebied . Er w ord t op een goed e manier sam engew erkt m et d e and ere them atische belangen in het gebied . Met nam e in d e beginfase is veel energie gestoken in het betrekken van d e bew oners bij d e ontw ikkelingen in het gebied . De gebied sprom otie is op poten gezet en er is een netw erk gecreëerd van sam enw erkend e ond ernem ers in d e H oreca en d e land bou w , d e VVV, vrijw illigers, terreinbeheerd ers en and eren d ie voorlichting en ed u catie aanbied en.

9.2


9.2.1

VISIE OP ‘BELEVING’, ‘BETROKKENHEID’ EN ‘PARTICIPATIE’ IN RELATIE TOT DIT GEBIED St reefbeeld De voorlichting en d e ed u catie zijn gericht op een intensieve betrokkenheid en p articipatie van zow el bew oners als bezoekers van het gebied . Betrokkenheid en p articipatie w ord en op gebou w d langs d e lijn van: 1.

interesse w ekken en m ensen van het gebied laten genieten;

2.

kennis van het gebied ;

3.

betrokkenheid vergroten;

4.

actieve d eelname aan d e gebied sontw ikkeling (p articipatie).

110202/NA2/2D6/000424.001

60


De bew oners en bezoekers genieten van d e natu u r en het land schap en d e cu ltuu rhistorie van het gebied , d e ontw ikkelingen in d e land bou w en d e ond erlinge relaties tu ssen d e sam enstellend e d elen in het gebied van d e Drentsche Aa. Er is kennis over het ontstaan ervan. Men begrijp t d e d iverse maatregelen d ie ten behoeve van d e gebied sontw ikkeling w ord en genom en en er is interesse in het resu ltaat. Bew oners en regelm atige bezoekers nem en actief d eel aan activiteiten d ie hierm ee samenhangen. O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan wil de aspecten voorlichting en educatie langs de genoemde lijn uitwerken door de ontwikkeling van een breed pakket van producten die betrekking hebben op zowel het aanbieden van aantrekkelijke belevingen (ervaren) als op het aanbieden van inhoudelijk kennis (denken) en mogelijkheden voor actieve betrokkenheid en participatie (doen). De producten richten zich, naast de bezoeker, op de bewoners en de ondernemers in het gebied. Het Overlegorgaan zal de samenwerking en de professionalisering van de diverse participanten rond voorlichting en educatie bevorderen. Argument at ie Uit ervaring blijkt d at effectieve voorlichting en ed u catie niet alleen u it kennisoverd racht bestaan. Beleving en interesse w ekken, zijn m instens zo belangrijk en vaak een voorw aard e voor kennisoverd racht. Een actieve inzet van bew oners en and ere betrokkenen om het N ationaal beeken esd orp enland schap tot een su cces te m aken, is het u iteind elijke d oel van d e voorlichting en d e ed u catie. Een goed e regie tu ssen d e d iverse aanbied ers is een belangrijke su ccesfactor. Maat regelen Op zetten netw erk van aanbied ers van voorlichting en ed u catie: naast d e N ME-sector ook d e VVV’s, d e H oreca, d e natu u rorganisaties en d e agrarische en d e toeristische ond ernem ers. H et netw erk d ient zorg te d ragen voor d e regie tu ssen d e d iverse activiteiten. H et oprichten van een gid sennetw erk Drentsche Aa. Dit is het opleid en van één sam enhangend netw erk van gebied sbreed georiënteerd e en ond erlegd e gid sen, d ie elk hu n eigen specialiteit hebben (w ater, land bou w , natuu r, recreatie, cu ltuu rhistorie, et cetera), afhankelijk van hu n achtergrond . In bovenstaand kad er ontw ikkelen van een cu rsus ‘Boeren als natu u rhistorische gid sen’. Ontw ikkelen van een breed pakket van voorlichtings- en ed u catieprod u cten d ie inspelen op zow el gevoel en beleving als op kennisverbreid ing en op actieve betrokkenheid en participatie, veld w erk of organisatie. Door m id d el van com m u nicatieve technieken stimu leren d at in het gebied een gezam enlijk gevoel en trots ontstaat d oor m id d el van een visie bij te d ragen aan het prod u ct ‘N ationaal beeken esd orpenland schap’. Op zetten van een leertraject voor gastheerschap voor aanbied ers van voorlichtings- en ed ucatieprod u cten. Op richten van een organisatie ‘Vriend en van het N ationaal beeken esd orpenland schap Drentse Aa’. H ierm ee w ord t een organisatie van bew oners en enthou siaste, regelm atige bezoekers van het N ationaal beeken esd orpenland schap d ie actief betrokken zijn bij het reilen en zeilen van het N ationaal Land schap. Te d enken valt aan het verrichten van vrijw illigersw erk in het N ationaal Land schap en/ of financiële steu n. Er zou een kw artaalblad kunnen zijn d at specifiekere (beheer)inform atie geeft en bijvoorbeeld kortingen voor excu rsies.

110202/NA2/2D6/000424.001

61


Een d ergelijke organisatie verhoogt d e betrokkenheid van d e bew oners en bezoekers m et het gebied . Om w onend en specifiek betrekken bij het operationele beheer van natuu r en land schap . Id em over w aterbeheer. Uitleg en overleg over beheerm aatregelen d oor m id d el het oprichten van een ‘gebru ikersplatform ’.

9.2.2

DOELGROEPEN St reefbeeld De voorlichting en d e ed u catie in het Drentsche Aa-gebied zijn al op korte term ijn toegespitst op: a.

d e bew oners van het gebied ;

b.

d e bezoekers van het N ationaal beeken esd orpenland schap.

Er zijn d aarnaast m id d elen en program m a’s u itgew erkt voor d e volgend e specifieke d oelgroepen: kind eren, bestu u rd ers en ond ernem ers. O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan zal het doelgroepenbeleid in bovengenoemde zin uitwerken. Argument at ie Voor een op tim ale voorlichting en ed u catie is een integraal d oelgroepenbeleid onontbeerlijk. Dit d oelgroep enbeleid m oet bij alle betrokken aanbied ers ‘tu ssen d e oren zitten’. De keuze van d e d oelgroepen is hierboven reed s beargu m enteerd . Maat regel Op zetten van een integraal d oelgroepenbeleid voor voorlichting en ed u catie. H ierbij and ere aanbied ers betrekken.

9.2.3

M IDDELEN St reefbeeld Bij d e voorlichting en ed u catie w ord t op d e m id d ellange term ijn gebru ikgem aakt van een m ix van m ed iavorm en: zow el schriftelijk, au d iovisu eel, d igitaal en in d e vorm van activiteiten. Er zijn ond er m eer fold ers, een internetsite, d ocu m entaires, free pu blicity, popu laire tijd schriften en d igitale inform atiepu nten, ontw ikkeld . Er is een scala aan activiteiten d ie een beroep d oen op d e beleving van m ensen (horen, zien, voelen en ru iken). Deze m ix is optimaal op elkaar afgestem d . Er w ord t gew aakt voor ‘overkill’; een evenw ichtig aanbod is essentieel. De ju iste m ix w ord t bereikt d oor evaluatie en ond erzoek vergezeld van een hechte sam enw erking van alle betrokkenen. Er is een d u id elijke taakverd eling tussen d e d iverse partners. Voorlichting en prom otie leid t tot een verhoogd e interesse bij bezoekers voor het gebied . Deze w ord en gestim u leerd om het gebied actief te ontd ekken. Voorlichting heeft d aarm ee tegelijkertijd een stu rend e fu nctie in het gebru ik en zonering van het N ationaal beek en esd orp enland schap. Daarom zijn d e voorlichtings- en ed ucatieprod u cten afgestem d op d e kw etsbaarheid van het gebied . De m id d elen passen bij d e id ee van een tw eezijd ige com m u nicatie. Er is vold oend e bu d get voor innovatieve prod u ctontw ikkeling. Er is flink geïnvesteerd in d e ontw ikkeling van d e d igitale inform atievoorziening.

110202/NA2/2D6/000424.001

62


O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan kiest bij de inzet van middelen voor een evenwichtige mix van verschillende mediavormen. Daarbij is afstemming nodig met het netwerk van informatiepunten (zie 9.2.4). Er wordt gewaakt voor een ‘overkill’ aan informatie (bijvoorbeeld een woud van folders). De waardering van bewoners en bezoekers voor dit aanbod wordt regelmatig gepeild. Gebruik en onderzoek kunnen aanleiding geven voor bijstelling van de middelen. Argument at ie Door in te zetten op een m ix van med iavorm en w ord en veel d oelgroepen bereikt. De d iverse med iavorm en ku nnen elkaar versterken. Mod erne m ed iavorm en, zoals internet, bied en m ogelijkhed en voor tw eezijd ige com m u nicatie. Een ‘overkill’ aan inform atie w erkt echter averechts of w ekt zelfs irritatie op bij d e ontvangers. Maat regelen Ontw ikkeling van een goed e m ix van m ed iavorm en. H ierbij aand acht voor het bestand aan fold ers, d e beschikbaarheid van een internetp lek, free pu blicity en m ed ia-aand acht in d e popu laire blad en en d e regionale en hu is-aan-hu isblad en. Inhoud elijke afstem m ing van het voorlichtingsm ateriaal op d e zonering en d e kw etsbaarheid van het gebied . Ontw ikkelen van een netw erk van d igitale inform atiepu nten over het N ationaal beeken esd orpenland schap, bijvoorbeeld in VVV-kantoren in d e regio, bij d e natu u rtransferia en in d e inform atiepu nten van het bezoekerscentru m. Gebru ikersond erzoek naar d e w aard ering van d e gehanteerd e com m u nicatievorm .

9.2.4

HET BEZOEKERSCENTRUM : NAAR EEN NETWERK VAN INFORM ATIEPUNTEN St reefbeeld De fu nctie van ‘bezoekerscentru m’ w ord t in het N ationaal beeken esd orpenland schap - and ers d an gebru ikelijk - ingevu ld d oor een sam enhangend netwerk van informatiepu nten. Voorlichting en ed ucatie zu llen d aard oor over het gehele gebied versp reid zijn. H et netw erk van inform atiepu nten gaat u it van d e ged achte d at d e d orpen gezam enlijk het bezoekerscentrum vorm en en d at d e mensen d ie in het gebied w onen en w erken d aar zelf nau w bij betrokken zijn (voor zover m en w il en kan). H et netw erk w ord t gefaseerd over een aantal jaren opgezet. De feitelijke invu lling d ient nog nad er vorm te krijgen. Een d eel van d it netw erk bestaat u it vaste concentratiepu nten van voorlichting en ed u catie. Per d orp kan een w inkel, koffie- en theeschenkerij, VVV-kantoor, bibliotheek, land - of tu inbou w bed rijf, kam p eerterrein of w erkschu u r als inform atiesteu npu nt w ord en ingericht. Elk steunpu nt brengt zijn eigen sp ecialism e in, gebaseerd op een totaalplan voor het gehele netw erk. De them a’s hebben bijvoorbeeld betrekking op ‘w ater’, ‘land bou w ’, ‘natuu r en land schap’, ‘cu ltu u rhistorie’ en ‘recreatie’. H et vaste netw erk kent ook een aantal d igitale informatiepu nten. Bij d eze punten kan via een toetsenbord en een scherm inform atie w ord en opgevraagd en u itgeprint. H et vaste d eel van het netw erk kent bovend ien inform atiepanelen en ed u catieve grond w aterpeilbu izen op geschikte plaatsen in het gebied .

110202/NA2/2D6/000424.001

63


H et netw erk kent d aarnaast een flexibel d eel. Dit bestaat vooral u it activiteiten van (groepen) m ensen. Er is een gid sengroep inzetbaar voor verschillend e soorten groep en . Ook voor ond erw ijs en ed u catie van bezoekend e groepen en scholen zijn gid sen paraat. In en rond d e ond erd elen van het netw erk w ord en d iverse voorlichtings- en ed u catieprod u cten aangebod en. Centraal in d e inform atievoorziening staan op een aansprekend e m anier d e achtergrond en van d e ontw ikkeling van het beeken esd orp enland schap , d e rol van d e land bou w ers en d e natu u r- en w aterbeheerd ers. Med e ten behoeve van d eze voorlichting en ed ucatie zijn fold ers en and er voorlichtingsm ateriaal beschikbaar. De ond ernemers geven vorm aan goed gastheerschap. Tenslotte kan een bijzond ere invu lling van het flexibele netw erk kom en u it d e cu ltu rele en d e expressieve hoek. Ou d ere bew oners ku nnen als cu ltu u rhistorische d orpsgid s op tred en of ergens op een markante plek in het veld of aan d e gelagtafel over d e streek vertellen. Lokale toneelverenigingen, verhalenvertellers, straattoneel, openlu chtvoorstellingen en ku nstw orkshops d ragen elk bij aan d e cu ltu u rexpressie van het gebied , evenals literaire natu u r- en d orpsw and elingen. Via scholen zijn in d it streefbeeld p rojecten op gezet voor d e schooljeu gd w aard oor inzicht ontstaat in het ontstaan, d e ontw ikkeling en het gebru ik van het Drentsche Aa-gebied . Diverse agrarische bed rijven zijn opengesteld om bezoekers een beter begrip bij te brengen van d e rol van d e land bou w in het gebied . Er is vold oend e oog voor d e betaalbaarheid van d eze voorzieningen. De filosofie van het bezoekerscentrum als sam enhangend netw erk van activiteiten en inform atiepu nten w ord t op korte termijn verd er u itgew erkt. Er is een locatiestu d ie u itgevoerd voor d e d iverse ond erd elen. De locaties d ienen te passen in d e ru im telijke zonering van het gebied . H et totale netw erk w ord t gecoörd ineerd d oor d e Coörd inator Voorlichting en Ed u catie. O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan kiest voor de ontwikkeling van een bezoekerscentrum in de vorm van een samenhangend netwerk, van informatiepunten, in plaats van de meer traditionele invulling van één enkele centrale ontvangst- en tentoonstellingsruimte. Deze filosofie dient op korte termijn te worden uitgewerkt tot een concreet voorstel voor locaties en inrichting. Er wordt begonnen met een basisnetwerk, dat in de loop van de jaren wordt uitgebreid tot het hierboven beschreven streefbeeld. De belangrijkste punten in het netwerk dienen bemenst te zijn. Het basisnetwerk is gekoppeld aan bestaande voorzieningen, zo als horecagelegenheden, V V V -kantoren en bezoekboerderijen. Daarnaast streeft het Overlegorgaan er naar om ook andere, bestaande voorzieningen bij het netwerk te betrekken. Hier is niet voorzien in extra personeel, maar het Overlegorgaan zal zich inzetten voor voldoende training op inhoud en gastheerschap van het betrokken personeel. Elk steunpunt heeft een specifiek thema, afgeleid van de directe omgeving waarin dit steunpunt is gevestigd, naast een deel algemene informatie over het gebied. De informatiepunten dienen door het gebruik van het logo van het N ationaal beeken esdorpenlandschap duidelijk herkenbaar te zijn. V oor de steunpunten wordt een uitgebreid activiteitenprogramma ontwikkeld. Dit programma is ten dele geschikt gemaakt voor scholen die in de regio gevestigd of op bezoek zijn. De aansluiting van de diverse steunpunten op het wandel- en fietspadennet is voor de commissie een aandachtspunt.

110202/NA2/2D6/000424.001

64


Argument at ie H et N ationaal beeken esd orp enland schap Drentsche Aa leent zich d oor zijn grootte en zijn ligging tu ssen d iverse bevolkingscentra m ind er goed voor één centraal bezoekersnetw erk. Eén d u id elijke en vanzelfsprekend e ‘natu u rlijke entree’ als vestigingsplaats ontbreekt in het gebied . Daar staat tegenover d at ju ist een initiatief als d it N ationaal beeken esd orpenland schap zich u itstekend leent voor een netw erk van kleinere voorzieningen, in d e d orpen en bij ond ernem ers. Dit bied t ook d e m ogelijkheid om p er voorziening een them a te kiezen. Een netw erk van thematische steunpunten geeft bovend ien variatie en nod igt u it tot een verkenning van het gebied d oor een rond tocht langs d e verschillend e steu npu nten. H et oprichten van een centraal bezoekerscentru m w ord t voor d it u itgestrekte nationaal beeken esd orp enland schap m ind er relevant geacht. H et gebied is, and ers d an d e m eeste nationale parken, van zeer veel kanten toegankelijk. Een d u id elijke ingangnaar het gebied ontbreekt. Een centraal bezoekerscentru m kost erg veel geld en is d uu r in d e exp loitatie. Ook veroorzaken d e betere bezoekerscentra period iek grote verkeersstrom en, hetgeen voor d it gebied m ind er w enselijk is. Kansen voor voorlichting en ed u catie over het gebied zijn er ook d oor het aangaan van slim m e com binaties, bijvoorbeeld d oor het Drents Mu seu m te betrekken bij d e voorlichting over d e archeologie in het gebied . H et H oger Ond erw ijs zou lespakketten en stu d ieop d rachten kunnen verzorgen in het Drentsche Aa-gebied en d aarm ee bijd ragen aan d e kennis over het gebied . Ook ligt er een kans bij het betrekken van d e basisscholen in d e regio bij het N ationaal beeken esd orpenland schap. Maat regelen Vóór m ed io 2003 een visie en u itw erking ontw ikkelen van het netw erk van inform atiepu nten. Te ond erzoeken zijn: d e overkoep elend e visie, geschikte locaties en them akeu ze van d e steu npu nten, d e organisatievorm , d e financiering, d e kw aliteitseisen voor d e inform atiep u nten et cetera. H et u itschrijven van een prijsvraag kan hiervan d eel u itm aken. Vóór 2005 realisatie van een basisnetw erk. Op richten informatiebord en bij d e toegangen tot het gebied (‘w elkom stbord en’). Op d eze bord en is d oor m id d el van een kaartje inform atie gegeven over te bezoeken locaties. Ontw ikkelen van ed u catieve arrangem enten m et kenniscentra in d e om geving, zoals het Drents Mu seu m . Ontw ikkelen van lespakketten voor scholen. Ontw ikkelen van cu rsu ssen ’gastheerschap’ voor ond ernem ers d ie pu bliek ontvangen.

9.2.5

ONDERZOEK EN M ONITORING St reefbeeld Er is op korte term ijn een locatiestu d ie u itgevoerd voor d e d iverse ond erd elen van het netw erk van inform atiep u nten. In d eze stu d ie zijn ook d e eisen en rand voorw aard en held er gem aakt. H et effect van kad ervorm ing en voorlichting en ed u catie in het N ationaal beeken esd orpenland schap w ord t m et enige regelm aat gem onitord en geëvalu eerd .

110202/NA2/2D6/000424.001

65


O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan kiest voor een vorm van onderzoek en monitoring die op een praktisch wijze voorziet in de concrete kennisbehoefte over voorlichting en educatie in het N ationaal beeken esdorpenlandschap. Er zullen dus geen fundamentele wetenschappelijke onderzoeken worden gefinancierd. W el kan voor dit laatste samenwerking met universiteiten worden gezocht. Argument at ie H et Overlegorgaan heeft slechts een beperkt bu d get beschikbaar en d ient d u s keu zes te m aken. Gekozen w ord t om alleen in te zetten op praktische m onitoring en voor ond erzoek gericht op d e effectiviteit van d e inzet voor kad ervorm ing en m id d elen. Voor fu nd am enteel ond erzoek bestaan and ere financieringsbronnen. Wel w ord t natuu rlijk zoveel m ogelijk ru im te hiervoor gegeven. Maat regelen Op zetten stu d ie naar d e locatie en d e invu lling van het ‘netw erk van inform atiepunten. Op zetten ond erzoek naar innovatieve voorlichtings- en ed u catieprod u cten, w aarbij vooral sam enw erkingsvorm en tussen d e d iverse aanbied ers centraal staan. Met enige regelm aat ond erzoeken naar w ensen en activiteitenpatroon van d e d oelgroep en. Ontw ikkelen en benu tten van een kw aliteitstoets voor d e voorlichtings- en ed ucatieactiviteiten. H et m onitoren en m et enige regelm aat evalu eren w at d e w aard ering van d e ontvangers is voor d e d iverse m ed iavorm en en and ere voorlichtings- en ed ucatieprod u cten is hiervan ond erd eel.

110202/NA2/2D6/000424.001

66


HOOFDSTUK

Wonen en leefbaarheid in de dorpen 10.1

TOEKOM STBEELD De d orp elingen zijn zich op term ijn bew u st d at een gezam enlijk actieve inzet nod ig is om d e d orp en in d e toekom st leefbaar te hou d en. Er is in 2010 een d u id elijke stru ctuu r, zow el binnen d e d orpen als d aartu ssen. Zij gebru iken hiervoor ond er m eer het p latform van overleg vanu it het N ationaal beeken esd orpenland schap. De d orpsgem eenschap pen zijn actief betrokken bij d e ontw ikkeling van het N ationaal beeken esd orpenland schap. H u n grote lokale kennis is hiervoor van essentieel belang. Er is hierd oor een groot d raagvlak voor het instru m ent ‘N ationaal beeken esd orpenland schap’. Er w ord en d iverse instru m enten ingezet om vorm te geven aan het behou d van d e u nieke land schappelijke en cu ltu rele id entiteit van d e d orpen. Er is veel aand acht voor instru m enten d ie d e leefbaarheid in d e d orpen bevord eren. Beheerste groei en ontw ikkeling van d e d orpen zijn m ogelijk voor zover nod ig om d e d orpen leefbaar en vitaal te hou d en. Voor verscheid ene d orpen zijn d orp som gevingsplannen, samen m et d e bevolking, opgesteld en uitgew erkt, w aard oor d e om gevingskw aliteit aanzienlijk is verbeterd . Ook zijn m et betrekking tot het bou w en in het groen d iverse innovatieve projecten gerealiseerd . H et gaat hierbij om kleinschalige nieuw e bebou w ing d ie op tim aal past in het land schap.

10.2


10.2.1

DORPSOM GEVINGSPLANNEN St reefbeeld Voor verscheid ene d orpen zijn op d e m id d ellange term ijn, samen m et d e bevolking, d orp som gevingsplannen opgesteld en u itgew erkt. H et tem po van het opstellen houd t gelijke tred met d e beschikbare financiële m id d elen, d ie nod ig zijn voor d e ond ersteu ning ervan. Deze plannen richten zich, langs d e w eg van een lokaal ontw ikkelingsprogramm a, op zow el d e leefbaarheid als op d e beeld kw aliteit van d e d orp en. Er is veel aand acht voor d e sp ecifieke kenmerken van het land schap en voor d e cu ltuu rhistorie van het gebied . In d it kad er w ord t geëxp erim enteerd m et d e ontw ikkelingsgerichte land schapsstrategie. Op grond van het ontw ikkelingsp rogram m a zijn d iverse d eelprojecten in u itvoering genom en. O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan stimuleert het opzetten van dorpsomgevingsplannen - met de bovengenoemde kenmerken - voor alle dorpen in het gebied. Het streven is dat alle dorpen een dorpsomgevingsplan hebben, en klaar zijn om actiepunten uit deze plannen te operationaliseren.

110202/NA2/2D6/000424.001

67


Het Overlegorgaan stelt voor om te beginnen met de dorpen die hierover het meest enthousiast zijn en die qua organisatie sterk zijn. Argument at ie H et ontw ikkelen van een d orpsom gevingsplan is een goed instrum ent om d e ontw ikkelingsgerichte land schapsstrategie en d e betrokkenheid van d e d orp sgem eenschappen vorm te geven. Voor een su ccesvolle ontw ikkeling is personele en financiële ond ersteu ning nod ig vanu it d e overhed en. H et tem po w aarin d e d orp som gevingsplannen w ord en ontw ikkeld is afhankelijk van d e beschikbaarheid van d eze ond ersteu ning. De p rovincie Drenthe d ringt aan op een gefaseerd e aanpak. De AN WB heeft aangegeven d at d e d orpskernen van Loon, Balloo, Rold e en Schipborg en Anloo veiliger m oeten w ord en gem aakt. De Vereniging van Dorpsbelangen Loon zou graag zien d at d e Balloërw eg, binnen d e bebou w d e kom van Loon, in verband m et d e verkeersveiligheid w ord t verbeterd . Deze su ggesties ku nnen in het kad er van d e d orp som gevingsplannen w ord en u itgew erkt. Maat regelen Gefaseerd opzetten van d orpsom gevingsplannen, ond er regie van d e Bred e Overleggroep Kleine Dorpen (BOKD). H ierin ond er m eer d e volgend e aand achtspu nten: o au to-ontslu iting, ontslu iting voor langzaam verkeer, verkeersveiligheid en parkeren in d e d orp skern; o d e harm onie van bebou w ing en gehanteerd e bou w stijlen, ontw ikkelingsgericht aanslu itend bij d e bestaand e structu ren; o verbetering van het groen in d e leefom geving, zow el ecologisch als recreatief; o versterking van d e stru ctu u r van het beeken esd orpenland schap; o milieu en d u u rzaam bou w en; o mu ltifu nctionele d orp scentra; o afkoppeling regenw ater van het rioolstelsel w aar d it kan. Gefaseerd beschikbaar stellen van bu d get voor plannen en u itvoering.

10.2.2

LANDSCHAPPELIJK BOUWEN St reefbeeld N ieuw - en verbou w in d e d orp srand en en in het bu itengebied geschied t op korte term ijn u itslu itend m et d e nod ige zorg voor het omringend e land schap. Er is hierover vold oend e kennis beschikbaar, bijvoorbeeld via d e Stichting ‘H et Drentsch Plateau ’. Gem eenten w erken mee om d it via voorlichting en hand having tot een su cces te m aken. N ieu w - en verbou w vind t bovend ien p laats op basis van d u urzam e bou w technieken. Dit slu it vernieu w ing en eigentijd se elementen niet u it; u itgangsp u nt is d at d e nieuw - en verbou w goed harm onieert in d e om geving en d e bijzond ere kenm erken en kw aliteiten d aarvan niet aantast. O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan wenst alleen mee te werken aan ontwikkelingen als het dorp beschikt over een gereed dorpsomgevingsplan, zoals bedoeld in het vorige thema. De integrale landschapsvisie vormt hierbij een belangrijk uitgangspunt.

110202/NA2/2D6/000424.001

68


Argument at ie Zie 10.2.1. Maat regel Aand acht geven aan genoem d e pu nten in d e d orpsom gevingsp lannen (10.2.1).

10.2.3

DORPEN IN HET GROEN St reefbeeld In term ijn liggen alle d orpen in een groene om geving. Storend e d orp srand en kom en niet m eer voor. Ook Assen heeft een groene rand gekregen, in d e vorm van een u itloopgebied m et rijke natuu rw aard en en op vang van sted elijk w ater van goed e kw aliteit. O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan zal de ontwikkeling van groene dorpsranden en een groene rand van A ssen stimuleren, mits deze plaatsvindt in het kader van de ontwikkelingsgerichte landschapsstrategie, gericht op versterking van de kenmerken van het beeken esdorpenlandschap. Argument at ie De ontw ikkeling van d e d orpsrand en is van grote invloed op het karakter van het N ationaal beeken esd orp enland schap en d ient d erhalve met zorg te gebeu ren. De ontw ikkelingsgerichte land schapsstrategie ‘behou d d oor vernieu w ing’ w ord t hiervoor een goed kad er geacht. De ontw ikkeling kan w ord en ingepast in d e d orpsom gevingsp lannen, m aar d e overhed en behoud en hier een belangrijke toetsend e en stim u lerend e verantw oord elijkheid . Maat regelen Aand acht geven aan genoem d e pu nten bij d e ontw ikkeling van d orpsom gevingsp lannen. Projectm atig aanp akken van d e groene stad srand van Assen. Gemeente Assen is hierbij trekker.

10.2.4

INZET LOKALE KENNIS St reefbeeld De lokale kennis van d e d orpelingen w ord t bij het beleid van het N ationaal beeken esd orpenland schap optim aal ingezet. Daard oor voelen d orpelingen zich actief betrokken bij ‘hu n’ N ationaal beeken esd orpenland schap en zijn zich bew u st in w at voor u niek gebied ze w onen. De aand acht voor d e kw aliteit van d e leefom geving is een vanzelfsp rekend ond erd eel gew ord en van d e belangenbehartiging. Participatieprogram m a’s zijn geënt op bestaand e sociale netw erken in d e regio’s. Vooral d e m ed ew erking van zogenoem d e d om einorganisaties (d orp sbelangen, boerm arken, platteland svrouw en) zijn d aarbij essentieel. O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan hecht zeer aan de participatie van de dorpsgemeenschappen en de bestaande sociale netwerken in het gebied. Z ij stimuleert de activiteiten die daarop gericht zijn, waaronder de ontwikkeling van dorpsomgevingsplannen door de dorpen zelf en de sectorale uitwerking van dit Beheer-, Inrichtings- en Ontwikkelingsplan door de genoemde netwerken.

110202/NA2/2D6/000424.001

69


N ieuwe beleidsontwikkelingen in het gebied worden op dezelfde open manier met de regio besproken als de ontwikkeling van dit Beheer-, Inrichtings- en Ontwikkelingsplan. Argument en De betrokkenheid van d e lokale bevolking bij het N ationaal beeken esd orpenland schap is van groot belang voor het su cces als ‘levend land schap ’ en voor d e ontw ikkeling van realistische plannen. Lokale kennis is m et nam e van belang bij het ontw ikkelen van d e ‘ontw ikkelingsgerichte land schapsstrategie’, m et nam e w aar het d e eco-historische en cu ltu u rhistorische kennis van d e bew oning van het land schap betreft. Maat regelen Stim u leren d at d orpsgem eenschap pen en d e bestaand e sociale netw erken meed enken over d e ontw ikkelingsgerichte land schapsstrategie van het N ationaal beeken esd orpenland schap. Dorpsom gevingsp lannen en concrete p rojecten zijn hierbij belangrijk, m aar ook d e d iverse com m u nicatiem id d elen d ie het Overlegorgaan tot haar beschikking heeft (N ieu w sbrieven, regionale blad en, d orpskranten e.d .). Stelselm atig nieuw e beleid sontw ikkelingen in het gebied besp reken m et d e d iverse d orpsgem eenschappen en sociale netw erken.

10.2.5

ONDERZOEK EN M ONITORING St reefbeeld Op korte term ijn w ord t een voorlichtingsprogram m a u itgew erkt voor erfbeplanting en voor herstel en aanpassing van beeld bepalend e boerd erijen. O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan zal het bovenbedoelde voorlichtingsprogramma doen ontwikkelen. Argument at ie H et is in het licht van bovenstaand e van belang d at d e d iverse bew oners goed op d e hoogte zijn hoe zij ku nnen bijd ragen aan d e versterking van het land schap. Maat regel Starten van een voorlichtingsp rogram m a voor erfbeplanting en herstel en aanpassing van beeld bepalend e boerd erijen.

110202/NA2/2D6/000424.001

70


HOOFDSTUK

Organisatie van beheer en bestuur St reefbeeld In het gebied is een Overlegorgaan actief, d ie is sam engesteld u it vertegenw oord igers van d e volgend e geled ingen: d e gemeenten Assen, Aa en H u nze en Tynaarlo d e provincie Drenthe het Waterschap H unze en Aa’s d e w aterleid ingbed rijven d e land bou w d e terreinbeherend e natuu rbescherm ingsorganisaties d e recreatie en het toerism e d e d orp sgem eenschappen H et Ministerie van Land bou w , N atuu rbeheer en Visserij. Er is een voorzitter d ie niet is gebond en aan enig sectorbelang in het gebied . H et Overlegorgaan vormt een p latform d at d e gezam enlijke filosofie van ‘behou d d oor ontw ikkeling’ bew aakt en bevord ert. H et Orgaan heeft tot taak d e regie te voeren over d e ontw ikkelingen binnen d e begrenzing van het N ationaal beeken esd orpenland schap. De d iverse participanten in het Overlegorgaan behoud en echter elk hu n eigen verantw oord elijkhed en. De vertegenw oord igers hebben vold oend e m and aat om d eze regiefu nctie naar behoren te kunnen vervu llen en om in d at kad er gezam enlijk tot afspraken te kom en. H et Overlegorgaan laat zich ond ersteu nen d oor een am btelijke projectgroep en d oor een bep erkt aantal, breed samengesteld e w erkgroepen. Ook w ord t intensief sam engew erkt m et d e land inrichtingscom m issie d ie in het gebied actief is inzake d e kavelru ilen en d ie tevens op treed t als m akelaar van id eeën in het gebied (‘gebied sm akelaar’). H et secretariaat van het Overlegorgaan beru st bij d e provincie Drenthe. Voor d e u itvoering van projecten w erkt het Overlegorgaan aan d e hand van een m eerjarenactieprogram m a. Op basis hiervan w ord en d e beschikbare en nog te verw erven m id d elen geïntegreerd en gecoörd ineerd ingezet.

110202/NA2/2D6/000424.001

71


O perat ionele uit w erking Het Overlegorgaan zet zich in voor een goedfunctionerende overlegstructuur en voldoende middelen om het overeengekomen Beheer-, Inrichtings- en Ontwikkelingsplan voortvarend uit te voeren. V oortzetting van de werkzaamheden van de V oorbereidingscommissie in de vorm van een breed samengesteld Overlegorgaan is hiervoor een voorwaarde. Het Overlegorgaan wordt ondersteund door een ambtelijke projectgroep, met een brede samenstelling en eventueel met personele unies met de hieronder genoemde werkgroepen. Op deze wijze kan ook een communicatieadviseur aan de projectgroep worden toegevoegd. De projectgroep heeft tot taak de diverse besluiten van het Overlegorgaan ambtelijk voor te bereiden. Ook bereidt de projectgroep de monitoring en de evaluatie van de voortgang van de acties in dit Beheer-, Inrichtings- en Ontwikkelingsplan voor. Het Overlegorgaan wordt geadviseerd door twee of drie werkgroepen. De exacte invulling zal later worden uitgewerkt. Een mogelijke indeling zou kunnen zijn: 1. W erkgroep Beheer en Inrichting (W erkgroep B&I) Taken: A dviseren over themavelden water, natuur, bos en landschap en landinrichting. Uitwerken landschapsvisie; uitwerken gebiedsprojecten natuur en water. 2. W erkgroep W erken, W onen en Leefbaarheid (W erkgroep W W L) Taken: A dviseren over themavelden landbouw, wonen en leefbaarheid. Uitwerken projecten landbouwontwikkelingskansen, bedrijfsdoorlichting en dorpsomgevingsplannen. 3. W erkgroep Recreatie, V oorlichting en Educatie (W erkgroep RV E) A dviseren over de themavelden recreatie, toerisme, communicatie, voorlichting en educatie. Uitwerken projecten recreatiezonering en mobiliteitsplan, kwaliteitsverbetering verblijfsrecreatie en het (decentrale) bezoekerscentrum. Tevens: het ontwikkelen van een visie op en een uitwerking van het inzetten van V &E als sociaal instrumentarium om de mensen te betrekken bij het gebied. De werkgroepen hebben elk een brede, evenwichtige samenstelling uit de diverse geledingen in het gebied. Bij elk van de werkgroepen is de ‘ontwikkelingsgerichte landschapsstrategie’ het uitgangspunt. Het Overlegorgaan zal de gecoördineerde en geïntegreerde inzet van middelen bevorderen door het bij voorrang uitvoeren van de volgende ‘integrale gebiedsactiviteiten’: Integrale kansenkaart Integrale landschapsvisie Kavelruil in samenhang met de doorlichting van agrarische bedrijven Recreatiezonering in samenhang met een mobiliteitsplan Uitvoering van het SGB-gebiedsplan. Het Overlegorgaan streeft naar een grote betrokkenheid van de bevolking van het gebied bij de ontwikkeling van het nationaal beeken esdorpenlandschap. Daarvoor betracht zij optimale openheid van bestuur en een heldere communicatie over doelen en in te zetten middelen. De vergaderingen van het Overlegorgaan zijn in beginsel openbaar. Deze worden tijdig via de plaatselijke media bekend gemaakt. N iet-leden hebben recht van inspreken. De vergaderstukken zijn van te voren in te zien bij het secretariaat van het N ationaal beeken esdorpenlandschap (i.c. op het provinciehuis te A ssen).

110202/NA2/2D6/000424.001

72


V an de plannen en de voortgang van het beleid voor het N ationaal beeken esdorpenlandschap zal een aantal keren per jaar verslag worden gedaan in een nieuwsbrief, die in de streek wordt verspreid. Het Overlegorgaan draagt tevens zorg voor de verslaglegging over de inzet van instrumenten en middelen. Het Overlegorgaan streeft tenslotte naar een duidelijk herkenbare identiteit van het N ationaal beeken esdorpenlandschap, zowel ruimtelijk als in schriftelijke uitingen en in de besluitvorming. Argument en De Voorbereid ingscom m issie en d e d iverse w erkgroep en hebben, m ed e m et het oog op d e verbred e d oelstelling d ie voor het gebied w ord t gehanteerd , aangegeven een voorkeu r het hebben voor d e aand u id ing ‘N ationaal beeken esd orpenland schap Drentsche Aa’. Door d e geïntegreerd e en gecoörd ineerd e inzet van m id d elen kan goed w ord en ingespeeld op toekom stige beleid sontw ikkelingen. H et Drentsche Aa-gebied zal als N ationaal beeken esd orpenland schap d eel gaan u itm aken van het stelsel van 18 nationale parken in N ed erland . N aar verw achting zu llen hierd oor extra financiële m id d elen vrijkom en voor d e u itvoering van het Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan. Door d e verbred e d oelstelling is een extra bijd rage van d e zijd e van het Rijk te rechtvaard igen. De hu id ige sam enstelling van d e Voorbereid ingscom m issie bevalt goed ; er is d erhalve geen red en om het Overlegorgaan een and ere sam enstelling te geven. H et Overlegorgaan verw acht d at tijd ens d e u itvoering van het Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan kan w ord en volstaan m et een beperkt aantal w erkgroepen. Door d e keu ze voor d rie w erkgroepen ontstaat een w erkbare, efficiënte ad viesstru ctu u r, met vold oend e d ekking van d e d iverse beleid sthem a’s. Er is een them atische ind eling, maar d e sam enstelling is in elke w erkgroep breed , m et vold oend e evenw icht tu ssen d e d iverse geled ingen in het gebied . N aast een algem ene ad visering is het gew enst om d e w erkgroepen enkele sp ecifieke taken m ee te geven. Deze taken zijn hiervoor benoem d . H et asp ect ‘ontw ikkeling’ d ient in d e w erkgroepen u itd ru kkelijk aand acht te krijgen. H et Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan kent vele acties en u itw erkingsprojecten. Voor een geïntegreerd e inzet van m id d elen en om te voorzien in een bru ikbaar toetsingskad er is het nood zakelijk enkele p rojecten bij voorrang te ontw ikkelen. De genoem d e projecten schragen d e integrale benad ering d ie in d it gebied zo gew enst w ord t. Een aantal aanbevelingen is geform u leerd om het Overlegorgaan een m od erne, d em ocratische vorm te geven. H iertoe behoren ond er m eer een held ere en op en stru ctuu r m et inspreekm ogelijkhed en, een held ere com m u nicatiestru ctuu r en het afleggen van verantw oord ing. In haar reactie op het concept van d it Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan stelt d e Werkgroep Anreep/ Schieven/ Am elte een gebied s-helpd esk voor: een coörd inatiepu nt voor m eld ingen en maatregelen. Deze fu nctie zou ku nnen w ord en u itgebreid met het coörd ineren van id eeën en activiteiten.

110202/NA2/2D6/000424.001

73


Maat regelen Om zetten Voorbereid ingscom m issie in een Overlegorgaan. Uitbreid en am btelijke projectgroep m et een com m u nicatiead viseu r. H erstru ctu reren van d e w erkgroepen. Met voorrang ontw ikkelen van bovengenoemd e ‘integrale gebied sactiviteiten’. Regelm atig overleg m et d e land inrichtingscom m issie in het gebied . Invoeren op enbaarheid van vergad eringen en spreekrecht. Zorgen voor goed e proced u re voor het ter inzage legging van stu kken. Verm eld en van een postad res en telefoonnu m m er in alle pu blieksuitingen van het N ationaal beeken esd orp enland schap. Dit ad res kan tevens d ienen als coörd inatiep u nt voor m eld ingen en m aatregelen. Ontw ikkelen jaarp lanning nieu w sbrieven.

110202/NA2/2D6/000424.001

74


HOOFDSTUK

Meerjarenactieprogramma H et ond erstaand e m eerjarenactieprogram m a is d e voorlopige keu ze van d e Voorbereid ingscom m issie voor d e in te zetten acties. In d e kom end e jaren zal het Overlegorgaan jaarlijks een m eer ged etailleerd e en voortschrijd end e m eerjarenbegroting op stellen. Als u itw erking d aarvan w ord t eveneens ied er jaar een bested ingenp lan op gesteld voor het eerstkom end e jaar. Beid e w ord en jaarlijks vóór 1 d ecem ber vastgesteld . Daarbij ku nnen, al naar gelang d e inzichten van d at m om ent, and ere prioriteiten w ord en gesteld . Ook ku nnen d esgew enst nieuw e projecten w ord en toegevoegd of genoem d e w ord en afgevoerd . De te financieren projecten m oeten passen binnen het jaarlijks te bested en bu d get. H et Overlegorgaan zal jaarlijks bepalen w elk overleg er m et het Ministerie van LN V en and eren nod ig is over d e (m ed e)financiering van d e voornem ens. Er is op d it m om ent over d e financiering van projecten d erhalve nog geen zekerheid te geven. H et m eerjarenactiep rogram m a is m et opzet am bitieu s. Dat vraagt om d e inzet van alle participanten bij d e u itvoering, niet op d e laatste plaats ook bij d e financiering ervan. In d it hoofd stu k zijn d e d iverse acties en maatregelen u it d e voorgaand e hoofd stu kken sam engevat in een m eerjaren-actieprogram m a. H et p rogramm a geeft aan w ie voor d e u itvoering d e eerstverantw oord elijke instantie is en w ie bij d e u itvoering d ienen te w ord en betrokken. Tevens geeft het program m a een ind icatie van d e kosten alsook een prioriteitstelling in term en van ‘korte term ijn’, ‘m id d ellange term ijn’ en ‘lange termijn’. Tenslotte geeft het program m a aan m et w elke financiële instru m enten d e actie mogelijk kan w ord en u itgevoerd . De prioriteitstelling is als volgt: Korte termijn: binnen vijf jaar na vaststelling van d it Beheer-, inrichtings- en ontw ikkelingsplan. Middellange termijn: tu ssen vijf en tien jaar na vaststelling van d it Beheer-, inrichtings- en ontw ikkelingsplan. Lange termijn: over m eer d an tien jaar na vaststelling van d it Beheer-, inrichtings- en ontw ikkelingsplan. Veel van d e in d it Beheer-, Inirichtings- en Ontw ikkelingsplan genoem d e acties zijn nog niet vold oend e concreet om d e kosten ervan nau w keu rig te ku nnen schatten. Daarom is in het vervolg u itgegaan van een globale kostenram ing. In een later stad iu m zal, na een meer nau w gezette p rojectd efiniëring, tevens een m eer gesp ecificeerd e kostenram ing ku nnen (en m oeten) w ord en gem aakt. In vrijw el alle gevallen is cofinanciering vanu it and ere bronnen

110202/NA2/2D6/000424.001

75


nood zakelijk. In d e m eest rechterkolom van d e kostenram ing w ord en d e m eest w aarschijnlijke cofinancier(s) benoem d . De klassenind eling van d e ind icatieve kostenram ing is gem aakt op basis van d e volgend e kostencategorieën (Eu ro’s x 1.000). <5 5

-

10

10

-

25

25

-

50

50

-

100

100

-

150

150

-

250

250

-

500

>500

Ind ien ‘geen kosten’ is aangegeven, w ord t bed oeld d at geen financiering vanu it het bested ingenplan van het Overlegorgaan nod ig w ord t geacht. Eventu ele kosten d ienen in d at geval d oor and eren, bijvoorbeeld u it het regu liere beleid , te w ord en gefinancierd .

110202/NA2/2D6/000424.001

76


Priorit aire act ies Nr.

1

Act ie/project

Verant w oordelijke part ner

Ont w ikkelen van een int egrale kansenkaart

2

Overlegorgaan

Overige bet rokken

Kort e t ermijn

M iddellange t ermijn

Lange t ermijn

inst ant ies

(Euro x 1000)

(Euro x 1000)

(Euro x 1000)

Alle part icipant en

M ogelijke f inancieringsbronnen

eenmalig 25-50

Best edingenplan 2003 Best edingenplan 2003 + SBB + provincie

Opst ellen van een int egrale landschapsvisie

Overlegorgaan


eenmalig 25-50

Kavelruil-Plus inzet t en

DLGLandinricht ingscie

Provincie, NLTO, SBB

geen kost en

4

Ont w ikkelen van een recreat ieve zonering

SBB

Recreat ieschap

eenmalig 10 - 25

Best edingenplan 2003

5

Uit w erken M obilit eit splan NoordProvincie

Werkgroep RVE

eenmalig 10-25


geen kost en

n.v.t .

3

Drent he/Cent raal-Groningen voor diverse verkeersvormen 6 Uit voering geven aan het SGBGebiedsplan

110202/NA2/2D6/000424.001

Overlegorgaan

Alle part icipant en van het Overlegorgaan

geen kost en

Landinricht ing

77


Thema: Algemeen t oekomst beeld Nr.

7

Act ie/project

Permanent e oriënt at ie op de beleidsont w ikkelingen in een ruimer

Verant w oordelijke

Overige

Kort e t ermijn

M iddellange

Lange t ermijn

part ner

bet rokken inst ant ies

(Euro x 1000)

t ermijn (Euro x 1000)

(Euro x 1000)

Secret ariaat

Provincie

geen kost en

geen kost en

geen kost en

Voorzit t er en

Provincie

secret ariaat

Drent he


n.v.t .

deel van de provincie 8

9

Cont act onderhouden met de provincie Groningen over relevant e beleidsont w ikkelingen Soepel omgaan met ruimt elijke oplossingen als dit per saldo

Overlegorgaan

geen kost en

geen kost en

n.v.t .

geen kost en

geen kost en

n.v.t .

kw alit eit sw inst oplevert 10

Nadrukkelijk de w ensen van het nat ionaal beeken esdorpenlandschap inbrengen bij de

Overlegorgaan

M inist erie van LNV, provincie

geen kost en

Overlegorgaan


geen kost en

vormgevers van nieuw e f inancieringsinst rument en 11

Inzet f inancieringsinst rument en en andere middelen af st emmen op doelst ellingen voor deelgebieden

110202/NA2/2D6/000424.001

n.v.t .

78


Thema: Wat ersyst eem cent raal Nr.

12

Act ie/project

Overige

part ner

bet rokkenen

De deelnemende organisat ies brengen de visie van het Beheer-, Inricht ingsen Ont w ikkelingsplan in bij de opst ellers van de st roomgebiedsvisie Oost Groningen/Drent he

13

Verant w oordelijke

Kort e t ermijn

M iddellange

Lange t ermijn

(Euro x 1000)


(Euro x 1000)


Overlegorgaan

Wat erschap, provincie

geen kost en

n.v.t .

Overlegorgaan

Wat erschap

geen kost en

n.v.t .

Wat erschap

Overlegorgaan

geen kost en

n.v.t .

Wat erschap

Overlegorgaan

geen kost en

n.v.t .

Wat erschap

provincie, gemeent en, SBB,

eenmalig 50 t ot 100

SGB, Wat erschap

SGB, Wat erschap

De deelnemende organisat ies brengen de visie van het Beheer-, Inricht ingsen Ont w ikkelingsplan in bij de opst ellers van de w at erkansenkaart van het w at erschap Hunze en Aa’s

14

De w at erkansenkaart benut t en voor het ont w ikkelen van de gezamenlijke, int egrale kansenkaart voor het gebied

16

Inbrengen van de w ensen vanuit het nat ionaal beeken esdorpenlandschap in het proces van het opst ellen en vast st ellen van de GGOR

17

18

In kaart brengen w at erhuishoudkundige knelpunt en en oplossingsricht ingen M odellering van het w at ersyst eem

NLTO Wat erschap

Overlegorgaan

50 t ot 100

Overlegorgaan

provincie, w at erschap, gemeent e, SBB,

25 t ot 50 per plan; jaarlijks 25 t ot 50

25 t ot 50 per plan; jaarlijks 25 t ot 50

19 Opst ellen van circa t ien deelgebiedsplannen (1 plan per jaar)

POP, SGB, Wat erschap, gemeent en, SBB

NLTO 20

Uit voeren van circa t ien deelgebiedsplannen

idem

idem

jaarlijks > 500

jaarlijks > 500

21

Hoof dw at ergangen buit en nat uurgebieden herdimensioneren

Wat erschap

NLTO, SBB, gemeent en

gecombineerd met 20

gecombineerd met 20

110202/NA2/2D6/000424.001

idem gecombineerd met 20

SGB, Wat erschap

79


Thema: Wat ersyst eem cent raal (vervolg) Nr.

22

Act ie/project

Aankoppelen oude meanders en t oest aan van een meer nat uurlijke

Verant w oordelijke

Overige

part ner

bet rokkenen

Kort e t ermijn

M iddellange

Lange t ermijn

(Euro x 1000)


(Euro x 1000)

gecombineerd met 20

gecombineerd met 20

SGB, Wat erschap

Project gew ijs genormaliseerde beeklopen in nat uurlijke st aat herst ellen

gecombineerd met 20

gecombineerd met 20

POP, SGB, Wat erschap

24

Ont w ikkelingsscenario Amerdiep

25

Verkennen van de mogelijkheden voor de aanpassing van de

Overlegorgaan

Wat erschap

Overlegorgaan

gecombineerd met 20

Provincie

Wat erschap, SBB, NLTO

25-50


WBG, WM D

Provincie


SGB, Wat erleidingbedrijven

Wat erschap

SBB, NLTO

geen kost en

n.v.t .

Gemeent en

Overlegorgaan

geen kost en

n.v.t .

grondw at erw inning 26

27

Heroverw egen van het onderhoud en beheer van beekoevers in het licht van het moderne w at erbeheer Invoeren van beleid m.b.t . het hergebruik van st edelijk af valw at er en het af koppelen van schoon hemelw at er binnen de bebouw de kom

28

In het kader van int egrale landschapsvisie de zicht baarheid en de landschappelijke aankleding van beeklopen verbet eren

29

Uit breiden van w andelmogelijkheden langs en over de beek. Op geschikt e plaat sen voordes of loopbrugget jes aanleggen

30

Op geschikt e plaat sen sport visaccommodat ies aanleggen

110202/NA2/2D6/000424.001

f inancieringsbronnen

Wat erschap

begroeiing 23

M ogelijke

Wat erschap, SBB

Wat erschap, SBB

Wat erschap, gemeent en, recreat ieschap

SBB

eenmalig 25 t ot 50

SGB, Wat erschap, SBB

eenmalig 150 t ot

SGB, LEADER,

200

Wat erschap, SBB


SGB, LEADER, Wat erschap, gemeent en, Recreat ieschap

80


Thema: Wat ersyst eem cent raal (vervolg) Nr.

Act ie/project


31

Opst ellen van gebiedsgericht e normen voor w at erkw alit eit

32

Ext ensivering van de landbouw kundige bemest ing langs de randen van de beek

110202/NA2/2D6/000424.001

Overige bet rokkenen

Wat erschap

Wat erschap, NLTO

Kort e t ermijn


Lange t ermijn

(Euro x 1000)

(Euro x 1000)

(Euro x 1000)

geen kost en

SBB

jaarlijks t e bepalen


n.v.t .



Programma Beheer, Boeren voor Wat er (groene dienst en)

81


Thema: Landbouw Nr.

Act ie/project

33

Ont w ikkelen van een landbouw kansenkaart

34

Uit breiden van de gebiedsmakelaarsf unct ie van de Landinricht ingscommissie

Verant w oordelijke

Overige

part ner

bet rokkenen

Best edingenplan 2002 en verder

Jaarlijks 25 - 50


DLG

37

Opschalen van de (best aande) regionale

duurzame t eelt en 40

41

St imuleren van bedrijven met een combinat ie agrarische product ie neveninkomst en Act ieve inbreng van de kennis en ervaring bij de vormgeving van het inst rument arium van de ‘groene dienst en’

42

Project mat ige aanpak blijven st imuleren van st reekproduct en

43

St imuleren dat duurzame t eelt en d.m.v. ‘groenf inanciering’ f iscaal aant rekkelijk w orden gemaakt

110202/NA2/2D6/000424.001


jaarlijks 25 - 50

Verplaat sen van agrarische bedrijven st imuleren

St imuleren van de innovat ie van

(Euro x 1000)

DLG

36

39

(Euro x 1000)

M ogelijke


DLG

De Regeling Bedrijf svest iging en beëindiging van t oepassing verklaren op het grondgebied

Lange t ermijn


eenmalig 10 t ot 25

Bedrijf sdoorlicht ing van alle agrarische ondernemers in het gebied

38

M iddellange

NLTO

35

grondbank (creëren van ‘landingsplaat sen’)

Kort e t ermijn

DLG

SEP, NLTO

Provincie, NLTO, SBB

p.m.

p.m.

in combinat ie met Kavelruil (act ie 3)

geen kost en

geen kost en

in combinat ie met Kavelruil (act ie 3)

Rijk

geen kost en

NLTO

nader t e bepalen

nader t e bepalen

nader t e bepalen

nader t e bepalen

Provincie

NLTO

n.v.t . SGB, LEADER, groene dienst en (SGR2) SGB

Overlegorgaan

geen kost en

n.v.t .

Provincie

geen kost en

n.v.t .

geen kost en

groenf inanciering

Rijk

NLTO

82


Thema: Landbouw (vervolg) Nr.

Act ie/project


44

Opst ellen van een act uele grondbalans

45

Invest eren in de uit plaat sing of bedrijf sbeëindiging van varkens- en pluimveebedrijven in het gebied na


Kort e t ermijn


Lange t ermijn

(Euro x 1000)

(Euro x 1000)

(Euro x 1000)

DLG

geen kost en

DLG

eenmalig 5 - 50


n.v.t .

Landinricht ing, Koopmangelden - SGB

nader t e bepalen

invent arisat ie 46

In mobilit eit splan ruimt e behouden voor agrarisch w erkverkeer en mogelijkheden voor verbet ering van de ont sluit ing voor

geen kost en Provincie

NLTO

agrarisch verkeer nagaan 47

St imuleren van agrarisch nat uurbeheer in combinat ie met agrarische

NLTO

NLTO

samenw erkingsverbanden 49

POP, SGB

Boeren schoon w at er lat en produceren en zuinig w at erverbruik st imuleren (‘Boeren voor Wat er’)

48

(in combinat ie met act ie 5)

Onderzoeken van het landbouw perspect ief op de essen, zoals mogelijke graant eelt en en

Landschapsbeheer Drent he, In

jaarlijks 50 - 100

jaarlijks 150 - 200

groene dienst en (SGR2)

jaarlijks 50 - 100

jaarlijks 150 - 200

Programma Beheer

Nat ura Noord

NLTO

eenmalig 50 - 100

SGB

f inancieringsbronnen 50

De boer een rol geven als gast heer voor het Nat ionaal beek en esdorpenlandschap (in het kader van het decent rale bezoekerscent rum)

110202/NA2/2D6/000424.001

CNM E

NLTO

jaarlijks 10 - 25

jaarlijks 10 - 25

jaarlijks 10 - 50


83


Thema: Nat uur en landschap Nr.

51

Act ie/project

Ont w ikkelen van een sect orale kansenkaart voor herst el kleinschalig

Verant w oordelijke

Overige

part ner

bet rokkenen

Kort e t ermijn

M iddellange

Lange t ermijn

(Euro x 1000)


(Euro x 1000)


Overlegorgaan

SBB, SLD

eenmalig 10 - 25

SGB

Provincie

Wat erschap, SBB

in combinat ie met 19

SG, Wat erschap

Overlegorgaan

BOKD

eenmalig 50 - 100

SGB, NWO

Overlegorgaan

Landschapsbeheer Drent he

eenmalig 50 - 100

Belvedère, SGB, provincie

SLD, NLTO

eenmalig 25 - 50

SGB, SLD, provincie

eenmalig 50 - 100

SGB, Provincie

beeklandschap 52

In beeld brengen van de knelpunt en in het f unct ioneren van het ecohydrologische syst eem in relat ie t ot de w at erhuishouding

53

St art en ecohist orisch onderzoek voor het ont dekken van pat ronen in het landschap

54

Invent arisat ie van cult uurhist orische w aarden, w aaronder archeologisch w aardevolle gebieden

55

Opst ellen en visualiseren eindbeelden landschapsbeheer

SBB

56

Verricht en van een verkennende st udie naar de knelpunt en in de nat t e en droge ecologische verbindingen

Provincie

57

Opst ellen en uit voeren van uit w erkingsplannen voor enkele deelgebieden

58

59

Wat erschap, gemeent en, SBB, NLTO

gecombineerd met 20

gecombineerd met 20

gecombineerd met 20

gecombineerd met 20

gecombineerd met 20

gecombineerd met 20

gecombineerd

gecombineerd

gecombineerd

met 20

met 20

met 20

provincie, Overlegorgaan

Beekherst el mogelijkheden Overlegorgaan

110202/NA2/2D6/000424.001

gemeent en Provincie,

Overlegorgaan

Wegw erken van knelpunt en en het aant akken van meanders

SBB, Wat erschap,

w at erschap, gemeent en, SBB, NLTO provincie, w at erschap, gemeent en, SBB, NLTO

POP, SGB

POP, SGB, Wat erschap, gemeent en, SBB POP, SGB, Wat erschap, gemeent en, SBB

84


Thema: Nat uur en landschap (vervolg) Nr.

Act ie/project

60

St uring op de af gesproken nat uurdoelt ypen

61

Af st emmen van het milieu- en w at erbeleid op de af gesproken nat uurdoelen op basis van de int egrale kansenkaart

62

St art en of onderst eunen van onderzoek naar krit ische milieugrenzen

63

Blijvend aandacht houden voor de soepele f inanciering van de

Verant w oordelijke

Overige

part ner

bet rokkenen

SBB

Kort e t ermijn

M iddellange

Lange t ermijn

(Euro x 1000)


(Euro x 1000)

geen kost en

geen kost en

geen kost en

geen kost en

Provincie, Wat erschap

SBB, NLTO, gemeent en

geen kost en

Provincie

SBB

eenmalig 50 - 100

Overlegorgaan


Programma Beheer

n.v.t .

SGB, Provincie

geen kost en

geen kost en

jaarlijks 25 - 50

jaarlijks 25 t ot 50

geen kost en

n.v.t .

grondverw erving en de inricht ing 64

Opst ellen en uit voeren van een beheerplan per deelgebied (25.000 t ot 50.000 per plan; 1 plan per jaar)

SBB

65

Vergaande planologische bescherming van open essen

Gemeent en

66

Uit voeren van een communicat iet raject gericht op het ont w ikkelen van creat ivit eit en het verw erven van draagvlak onder de lokale bevolking

CNM E, BOKD

NLTO

Overlegplat f orm NLTO - SBB

NLTO, SBB

68

Beheer en onderhoud van beken en oevers heroverw egen (zie ook act ie 25)

Wat erschap

69

Heroverw eging beheer en onderhoud van bermen

Provincie

70

Aanpassen van de best emmingsplannen aan de hand van de af spraken in dit Beheer-, inricht ingsen ont w ikkelingsplan

110202/NA2/2D6/000424.001

Overlegorgaan

SBB

geen kost en

Landschapsbeheer Drent he

voor beheer- en herst elmaat regelen cult urele erf goed 67

Programma Beheer,

n.v.t .

eenmalig 10 - 25; vervolgens jaarlijks < 5

jaarlijks < 5

jaarlijks < 5

LEADER, gemeent en

geen kost en

n.v.t .

SBB, NLTO

geen kost en

n.v.t .

Gemeent en

geen kost en

n.v.t .

geen kost en

n.v.t .

85


Thema: Nat uur en landschap (vervolg) Nr.

Act ie/project


71

Invloed uit oef enen op de planvorming rond de inricht ing van benedenst roomse gebieden

72

Regelmat ig overleg t ussen de bet rokken overheden en beheerders over af st emming van het handhavingsbeleid

73

Part icipant en zorgen voor voldoende capacit eit voor t oezicht en handhaving

110202/NA2/2D6/000424.001


Kort e t ermijn


Lange t ermijn


(Euro x 1000)

(Euro x 1000)

(Euro x 1000)

geen kost en

geen kost en

geen kost en

n.v.t .

geen kost en

geen kost en

geen kost en

n.v.t .

Provincies, Wat erschap

Provincie

Gemeent en

gemeent en, SBB, NM Gemeent en, SBB, polit ie, Federat ie Part iculier Grondbezit Alle part icipant en

nader t e bepalen

p.m.

86


Thema: Recreat ie en t oerisme Nr.

74

75

Act ie/project

Ont w ikkelen van een recreat ief t oerist ische kansenkaart

Gemeenschappelijke visie ont w ikkelen op dagrecreat ieve act ivit eit en in het

Verant w oordelijke

Overige

part ner

bet rokkenen

Recreat ieschap

Werkgroep RVE, RECRON en t oerist ische plat f orms

Recreat ieschap

Werkgroep RVE

Provincie

Werkgroep RVE

de best aande f iet s- en w andelrout es

Recreat ieschap

gemeent en, Werkgroep RVE

78

Ont w ikkelen van specif ieke rout es voor sport ieve vormen van langzaam verkeer

Recreat ieschap

gemeent en

79

St elsel van w andel- en f iet spaden w ordt zoveel mogelijk aangeslot en op het

Recreat ieschap

Provincie, gemeent en,

Kort e t ermijn

M iddellange

Lange t ermijn

(Euro x 1000)


(Euro x 1000)

Provincie

SGB, Recreat ieschap, Provincie

eenmalig 10-25

Als onderdeel van het mobilit eit splan uit w erking aanleg enkele parkeerplaat sen/knooppunt en, inclusief de bijbehorende inf rast ruct uur

77

80


SGB, Recreat ieschap,

eenmalig 10-25

gebied 76

M ogelijke

Uit breiden en kw alit eit sverbet ering van

jaarlijks 100-200

LEADER, SGB, gemeent en, Provincie

Provincie,

dagrecreat ieve voorzieningennet w erk

Werkgroep RVE

Openst ellen en inricht en kerkpaden en schouw paden voor w andelaars

Provincie, gemeent en, Wat erschap,

Recreat ieschap

eenmalig > 500

SGB, gemeent en

eenmalig 150-200 in combinat ie met 77

jaarlijks 25-50

SGB, Provincie, Recreat ieschap SGB, gemeent en

jaarlijks 25-50

Belvedère, SGB, LEADER, gemeent en

Werkgroep RVE 81

Op gebiedsniveau een visie ont w ikkelen op de kw alit eit sverbet ering in de verblijf srecreat ie

Recreat ieschap

Provincie, Werkgroep RVE, RECRON en

eenmalig 25-50

Provincie, gemeent en

t oerist ische plat f orms

110202/NA2/2D6/000424.001

87


Thema: Recreat ie en t oerisme (vervolg) Nr.

Act ie/project

82

Invent ariseren van de behoef t e van ondernemers aan kw alit eit sverbet ering

83

Invent ariseren van alt ernat ieve locat ies voor die gevallen w aar verplaat sing w enselijk is

84

Subsidie beschikbaar st ellen voor het maken van bedrijf somgevingsplannen

85

St art en van een inf ormat iecampagne onder recreat ieondernemers over het gebruik van de milieubaromet er als meet - en verbet erinst rument

86

Geven van voorlicht ing omt rent handhaving t egengaan permanent e

Verant w oordelijke

Overige

part ner

bet rokkenen

Kort e t ermijn

M iddellange

Lange t ermijn

(Euro x 1000)


(Euro x 1000)


Recreat ieschap

RECRON

eenmalig 5-25

Provincie, gemeent en, bedrijf sleven

Recreat ieschap

Provincie

eenmalig 5-25

Best edingenplan

Provincie

V&E-coördinat or

jaarlijks 5-25

Recreat ieschap

SGB, Belvedère, Best edingenplan

jaarlijks 5-25

geen kost en

Act ie loopt al

Gemeent en

geen kost en

n.v.t .

Gemeent en

geen kost en

bew oning van recreat iecomplexen 87

Geld en middelen vrijmaken voor handhaving van punt 86

88

89

Opst ellen van een int egraal promot ieplan met alle bet rokken part ijen

Vanuit dit samenw erkingsverband een gemeenschappelijke visie ont w ikkelen op t oerist ische product ont w ikkeling in het gebied

91

NNBT

eenmalig 25-50

Provincie

Recreat ieschap, RECRON, NLTO,

jaarlijks < 5

Opzet t en van een samenw erkingsverband van diverse aanbieders van t oerist ische product en en act ivit eit en in het gebied

90

VVV

Op basis van deze visie het ont w ikkelen van nieuw e t oerist ische product en

110202/NA2/2D6/000424.001

geen kost en

geen kost en

n.v.t . Best edingenplan, accent bij f inanciering uit de sect or

jaarlijks <5

jaarlijks <5

LEADER, Provincie

SBB, VVV

Provincie

Provincie

gemeent en

LEADER, recreat ie-

eenmalig 10-25

jaarlijks 25-50

bedrijf sleven

jaarlijks 5-25

jaarlijks 5-25

LEADER, Provincie, recreat iebedrijf sleven

88


Thema: Voorlicht ing Nr.

92

Act ie/project

Verant w oordelijke

Overige

part ner

bet rokkenen

Aanst ellen en bet alen V&E-coördinat or Overlegorgaan

93

IVN

Kort e t ermijn

M iddellange

Lange t ermijn

(Euro x 1000)


(Euro x 1000)

Jaarlijks 43.000, volledig uit

Jaarlijks 43.000, volledig uit

best edingenplan

best edingenplan


Opzet t en van een int egraal doelgroepenbeleid voor voorlicht ing en educat ie

V&E-coördinat or

SBB, NLTO, VVV

eenmalig 10 - 25

LEADER, SBB

94

Het opricht en van een gidsennet w erk Drent sche Aa

V&E-coördinat or

SBB, landbouw sect or, et cet era

jaarlijks 10 - 25

SGB, LEADER, SBB

95

Opzet t en net w erk van aanbieders van

V&E-coördinat or

Diverse part ijen

jaarlijks 10 - 25

voorlicht ing en educat ie 96

M et enige regelmaat onderzoeken naar w ensen en act ivit eit enpat roon van de doelgroepen

V&E-coördinat or

97

Ont w ikkelen van een breed pakket van voorlicht ingsen educat ieproduct en

V&E-coördinat or

98

Ont w ikkelen van een goede mix van mediavormen

99

Ont w ikkelen van een net w erk van digit ale inf ormat iepunt en

100

M onit oren en met enige regelmaat evalueren w at de w aardering van de ont vangers is voor de diverse

SGB, LEADER, best edingenplan

jaarlijks 10 - 25

jaarlijks 10 - 25

jaarlijks 10 - 25

Best edingenplan

VVV’s, SBB, Recreat ieschap

jaarlijks 10 - 25

jaarlijks 10 - 25

jaarlijks 10 - 25

SGB, LEADER, SBB, Recreat ieschap

V&E-coördinat or

VVV, NNBT

jaarlijks 5 -10

jaarlijks 5 - 25

jaarlijks 5 - 25

LEADER, Provincie

V&E-coördinat or

RECRON, NLTO, SBB, VVV

V&E-coördinat or

eenmalig 50 -100

jaarlijks 10 - 25

jaarlijks 10 - 25

LEADER, Provincie

jaarlijks 10 - 25

Best edingenplan

mediavormen en andere voorlicht ingsen educat ieproduct en 101

Vóór medio 2003 een visie en uit w erking ont w ikkelen van het net w erk van

V&E-coördinat or

Werkgroep RVE

V&E-coördinat or

Werkgroep RVE

eenmalig 25 - 50

Best edingenplan

inf ormat iepunt en 102

Vóór 2005 realisat ie van de basisst ruct uur van het net w erk van inf ormat iepunt en

110202/NA2/2D6/000424.001

eenmalig > 500, jaarlijks 200 - 500

jaarlijks 200 - 500

Best edingenplan, bedrijf sleven

89


Thema: Voorlicht ing (vervolg) Nr.

103

Act ie/project

Ont w ikkelen van educat ieve arrangement en met kenniscent ra in de

Verant w oordelijke

Overige

part ner

bet rokkenen

V&E-coördinat or

Kort e t ermijn

M iddellange

Lange t ermijn

(Euro x 1000)


(Euro x 1000)


SGB, LEADER, gemeent en

eenmalig 10 - 25

omgeving 104

Ont w ikkelen van lespakket t en voor scholen

V&E-coördinat or

SBB, NLTO, NM Emedew erkers

jaarlijks 10 - 25

105

Opzet t en van een leert raject voor gast heerschap voor aanbieders van voorlicht ingsen educat ieproduct en

V&E-coördinat or

RECRON, NLTO

jaarlijks 10 - 25

106

Omw onenden specif iek bet rekken bij het operat ionele beheer van nat uur en landschap. Idem over w at erbeheer

107

Opricht en van een organisat ie ‘Vrienden van het Nat ionaal beeken esdorpenlandschap Drent sche Aa’

110202/NA2/2D6/000424.001

SBB, Wat erschap, gemeent en

V&E-coördinat or

M ogelijke

jaarlijks 10 - 25

jaarlijks 10 - 25

SGB, LEADER, gemeent en SGB, LEADER, recreat iebedrijf sleven

geen kost en

geen kost en

eenmalig 25-50, daarna jaarlijks

jaarlijks 10 - 25

geen kost en

n.v.t .

Best edingenplan

10 -25

90


Thema: Wonen en leef baarheid Nr.

108

Act ie/project

Overige

part ner

bet rokkenen

St imuleren dat dorpsgemeenschappen en de best aande sociale net w erken meedenken over de ont w ikkelingsgericht e landschapsst rat egie

109

Verant w oordelijke

V&E-coördinat or

Gemeent en, BOKD, provincie

Kort e t ermijn

M iddellange

Lange t ermijn

(Euro x 1000)


M ogelijke

(Euro x 1000)

geen kost en

geen kost en

geen kost en

n.v.t .

geen kost en

geen kost en

geen kost en

n.v.t .


St elselmat ig nieuw e beleidsont w ikkelingen in het gebied bespreken met de diverse dorpsgemeenschappen en sociale

V&E-coördinat or

Gemeent en, BOKD, provincie

net w erken 110

Gef aseerd opzet t en van dorpsomgevingsplannen

111

112

Gef aseerd beschikbaar st ellen van budget voor plannen en uit voering Project mat ig aanpakken van de groene st adsrand van Assen

113

Dorpscommissies

jaarlijks 10 - 25

jaarlijks 10 - 25

Gemeent en

Overlegorgaan

jaarlijks 50-100

jaarlijks 50-100

Gemeent e Assen

St art en van een voorlicht ingsprogramma voor erf beplant ing en herst el en aanpassing van beeldbepalende boerderijen

114

Gemeent en

M eerkost en landschappelijke nieuw bouw van t e verplaat sen bedrijven

110202/NA2/2D6/000424.001

SBB, w at erschap,

eenmalig 200 - 500

Recreat ieschap

SGB, LEADER, Belvedère, gemeent en SGB, LEADER, Belvedère, gemeent en SGB, LEADER, Belvedère, gemeent e

Gemeent en, V&E-coördinat or

Landschapsbeheer Drent he, BOKD, provincie

SGB, LEADER, Belvedère, gemeent en

eenmalig 10 - 25

Jaarlijks 50 - 100

Financiering Vijf de Not a ??

91


Thema: Organisat ie van beheer en best uur Nr.

115

Act ie/project

Opbouw en van een cult uur van goede verst andhouding, goed overleg en int ensieve samenw erking door de verschillende part ijen

116

Ont w ikkelen van communicat iemiddelen voor het

Verant w oordelijke

Overige

part ner

bet rokken inst ant ies

Overlegorgaan


Kort e t ermijn

M iddellange

Lange t ermijn

(Euro x 1000)


(Euro x 1000)

geen kost en

geen kost en

jaarlijks 10-25


geen kost en

n.v.t .

Provincie

CNM E

jaarlijks 10-25

Best edingenplan

Secret ariaat

Werkgroep WWL

eenmalig 25-50

Secret ariaat


<5

<5

<5

Best edingenplan

Overlegorgaan

Werkgroepen

eenmalig <5

< 5 per t w ee jaar

< 5 per t w ee jaar

Best edingenplan

Overlegorgaan


< 5 per t w ee jaar

gebied 117

Oriënt at ie op de f unct ie die de landbouw vervult in Nat ionale Parken en Landschappen in het buit enland

118

Jaarlijkse excursie Overlegorgaan en w erkgroepen

119

Opst ellen monit oringsprogramma

120

Evaluat ie 1 maal per t w ee jaar

110202/NA2/2D6/000424.001

Best edingenplan

Best edingenplan

92


BIJLAGE

1

Organisatiestructuur Drentsche Aa-gebied In het Drentsche Aa-gebied w ord t vanu it d e bestuu rlijke Voorbereidingscommissie N ationaal Landschap D rentsche Aa (VN L-DA) gew erkt aan: 1.

SGB-gebied splan en -program m a

2.

Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsp lan ter voorbereid ing op het instellen van het N ationaal beeken esd orpenland schap.

In d eze notitie w ord t een schets gegeven van zow el d e interne als d e externe organisatiestru ctu u r (zie ook figu u r) w aarm ee nu zal w ord en gestart. Gaand ew eg kan d eze op zet u iteraard d aar w aar nod ig w ord en aangepast. De hu id ige Stuurgroep ROM-WCL hand elt lopend e (ROM)-zaken af. N ieu w e initiatieven w ord en opgepakt d oor d e Voorbereid ingscomm issie N ationaal Land schap Drentsche Aa (VN L-DA).

Organisatiestructuur Voorbereidingscommissie Nationaal Landschap Drentsche Aa Voorbereidingscommissie Projectgroep Locale groepen Werkgroepen Water Landbouw NBL V&E

R&T

Kernteam Werkgroep communicatie

Intern

- intern - intern - - intern - intern -- intern - intern -- intern - intern -- intern - intern - i

Kernteam D rentsche Aa (am btelijk, intern) Doel/taak:

Vanw ege d e vele relaties d ie vanuit het provinciehu is naar het Drentsche Aa-gebied aanw ezig zijn w ord t voorgesteld om een interne am btelijke Kernteam D rentsche Aa in te stellen. Dit Kernteam heeft als taak alle acties richting het Drentsche Aa-gebied intern op elkaar af te stemmen en er voor te zorgen d at naar bu iten toe vanu it d e provincie Drenthe één gelu id w ord t gehoord . Daarnaast verzorgen d e led en van het Kernteam het secretariaat van d e w erkgroep en.

110202/NA2/2D6/000424.001


leden:

H erm an Thije (Bo; projectleid er Drentsche Aa) Kees Folkertsm a (Bo/ LG; secretaris VN L-DA) Rinke van Veen (RW; them a Water) Joop Sm ittenberg (LG; them a N BL) Moniqu e Leijn (Ec; them a Land bou w ) rnold Ru iter (Ec; them a Recreatie en Toerism e) Sietze Jan Boer (Com ; w erkgroep com m u nicatie)

_________________________________________________________________________________

Extern

- extern - extern - extern - extern - extern - extern - extern - extern - extern - extern - extern

Voorbereidingscommissie N ationaal Landschap D rentsche Aa (bestu u rlijk) Doel/taak:

Deze voorbereid ingscom m issie heeft als taak het opstellen van het Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan ter voorbereid ing op het instellen van het N ationaal Land schap Drentsche Aa en het vorm geven van het SGB-gebied sp lan en -p rogram ma (w at d oor GS w ord t vastgesteld ).

V oorzitter:

H enk van 't Land

leden:

bestu u rd ers van (externe) organisaties: Ali Ed elenbosch (p rovincie Drenthe) Feike van Kam m en (w aterschap H unze en Aa's) Johannes Frieling (gem eente Tynaarlo) H end rik H ogenesch (gem eente Aa en H u nze) Theo Verd egem (gem eente Assen) Tienke Zingstra (Recron/ Recreatieschap) Dick Klootw ijk (SBB) Frans Blanckenborg (N atu u rm onu m enten) Jan Koelink (w aterbed rijf Groningen) Jan Luu k Stel (N LTO) Johan Em m ens (N LTO, afd eling Rold e) H ans Elerie (BOKD) H end rik Oosterveld (LN V-N oord )

secretariaat:

H erm an Thije (projectleid er SGB-Drentsche Aa) en Kees Folkertsm a (secretaris VN L-DA);

Projectgroep D rentsche Aa-gebied (am btelijk) Doel/taak:

De projectgroep ("breed ") verzorgt d e centrale ond ersteuning van d e Voorbereid ingscom m issie N ationaal Land schap Drentsche Aa, stuu rt en coörd ineert d e them agroep en voor het opstellen van het SGB- en Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan

V oorzitter:

H erm an Thije

Secretaris:

Kees Folkertsm a

Leden:

een vertegenw oord iger vanu it alle partijen vertegenw oord igd in d e Voorbereid ingscom m issie : Waterschap H u nze en Aa's:

Em iel Galetzka

Gem eente Assen

Jan Lagend ijk

110202/NA2/2D6/000424.001


Gem eente Aa en H unze

Ad riaan Bennen

Gem eente Mid d en-Drenthe

Anne Postm a

Gem eente Tynaarlo

Geert Kloetstra

Recron/ Recreatieschap

Oebele Gjaltem a

SBB/ N atuu rm onu m enten

H erm an Brink

Waterbed rijf Groningen

Johan Kieft

N LTO

Margriet Vold ers

BOKD

William Prinsen

LN V-N oord

Dou w e Bijlsm a

- - - - - - - - - - w erkgroepen - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -w erkgroepen - - - - - - - - - - - - - - De w erkgroepen zorgen voor voed ing van d e projectgroep. H ierbij is gekozen voor een them agerichte invu lling, zod at per ond erw erp ook verd ieping m ogelijk is. Van groot belang is echter d at ied ere w erkgroep insteekt op d e verbred e aanp ak u it het ad vies N ationaal beeken esd orp enland schap (ju li 2000). Bij voorbeeld ook aand acht voor w onen en versnippering. In 2001 zal het accent liggen op w erkzaamhed en gericht op het Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan. Daarna zal d e nad ru k kom en te liggen op p rojecten. Werkgroep Water (u itbreid ing van d e bestaand e ROM-WCL w erkgroep; voor het totale SGB-gebied ) Doel/taak:

Inbreng SGB en Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsp lan gericht op w aterp rojecten

Trekker:

Em iel Galetzka (w aterschap H u nze en Aa's)

Deelnemers:

H enk Post (SBB) H enk Doeven (N LTO) H erm an Wanninge (w aterschap H unze en Aa's) R. Brand s (N LTO-afd eling)

Secretaris.:

Rinke van Veen (vanu it Kernteam provincie Drenthe)

Werkgroep N atuur, Bos en Landschap (u itbreid ing van d e bestaand e ROM-WCL w erkgroep N atuu r; voor het totale SGB-gebied ) Doel/taak:

Inbreng SGB en Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsp lan gericht op natu u r-, land schap- en cu ltu u rhistorische projecten

Trekker:

H enk Post (SBB en tevens lid van Kavelru ilcom m issie)

Deelnemers:

Vincent Fennis (Land schap sbeheer Drenthe) H ans Elerie (BOKD) A. Stru ik (N LTO-afd eling) Uko Vegter (Waterschap H unze en Aa's) H . Bosm a (Ministerie van Defensie) D. van d e Weij (Drents Particu lier Grond bezit)

Secretaris:

Joop Sm ittenberg (vanu it Kernteam provincie Drenthe)

Werkgroep Landbouw (nieuw voor N LDA, m aar w el voor het totale SGB-gebied ) Doel/taak:

Inbreng SGB en Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsp lan gericht op land bou w projecten

Trekker:

Roel Visser (N LTO)

Deelnemers:

R. Ebbinge (N LTO-afd eling)

110202/NA2/2D6/000424.001


H . Uiterw ijk (N LTO-afd eling) J.L. H ofsteenge (N LTO-afd eling) J. Oostra (N LTO-afd eling en tevens lid van Kavelru ilcom m issie) Geert N ijhof (w aterschap H unze en Aa's) H enk Post (SBB) Ria Klein-Wolterink (DLG) Secretaris:

Moniqu e Leijn (vanu it Kernteam p rovincie Drenthe)

Werkgroep Voorlichting en Educatie (nieu w , geïnitieerd vanu it N LDA) Doel/taak:

Inbreng Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan en later V&Eprojecten. Deze w erkgroep richt zich prim air op d e inhou d . Dit in tegenstelling tot d e w erkgroep com m u nicatie d ie zich specifiek richt op het (com m u nicatie-)p roces.

Trekker:

Gabriëlle van Dinteren (Consu lentschap N ME) Zij heeft ook zitting in w erkgroep com m u nicatie.

Deelnemers:

Em ko Dolfing (SBB) Jack van d e Broecke (IVN ) m evr. A. Darw inkel (N LTO-afd eling) Robert Lanting (gemeente Aa en H unze)

Secretaris

Joke Christeru s (provincie Drenthe)

Werkgroep Recreatie en Toerisme (nieu w , geïnitieerd vanu it N LDA) Doel/taak:

Inbreng Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan en later recreatiep rojecten

Trekker:

Greet Oosterhu is (Recron/ Recreatieschap)

Deelnemers:

Ronald Sinke (SBB) H ennie Appelo (N LTO-afd eling) Piet Sw ieter (VVV) Tiem e Santes (Gemeente Aa en H u nze) Allia Metselaar (Koninklijke H oreca N ed erland ) Oebele Gjaltem a (Recreatieschap Drenthe) Joop Uitham (Toeristisch Platform Tynaarlo) Rein d e Wild e (Toeristische Platform Aa en H u nze)

Secretaris:

Arnold Ru iter (p rovincie Drenthe)

_________________________________________________________________________________

Intermediair - intermediair - intermediairintermediair- intermediair- intermediairintermediair- intermediair

Om alle interne en externe contacten m et d e streek in goed e banen te leid en w ord t voorgesteld om een w erkgroep communicatie D rentsche Aa-gebied in het leven te roepen voor d e period e w aarin het SGB en Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan w ord en op gesteld . Deze w erkgroep richt zich d u s prim air op het faciliteren van het proces (d e w erkgroep Voorlichting en Ed u catie, m aar bijvoorbeeld ook d e BOKD en d e DLG hebben hierin een eigen rol). Deze activiteit m oet d an ook ond erd eel zijn van het Plan van Aanpak op stellen Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan. Doel/taak:

Faciliteren van het betrekken van d e bevolking, natuu rgroepen en land bou w groepen bij het gebied sgerichte proces, in eerste instantie gericht

110202/NA2/2D6/000424.001


op het Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan, gevolgd d oor het SGBplan. Speciale aand acht voor d raagvlak bij agrariërs, in sam enw erking m et DLG. Zeer held er com m u niceren w at d e voortgang in het totale proces is, w elke fase op een bepaald m om ent w ord t d oorlop en en w ie d at ond erd eel verzorgt, w anneer d eze fase is afgerond en w at het (d eel)prod u ct zal zijn/ is en w anneer w ie hierbij w ord t ingeschakeld . Een open interactieve com m u nicatie vraagt om een zeer strakke regie

het "m anagen" van d e

verw achtingen van m ensen/ partijen. Per projectfase m oet w ord en bepaald w at naar bu iten toe w ord t gepresenteerd ("contactm om ent") en m et w elk d oel (w at m oet het "com m u nicatief resu ltaat" van het contactm om ent zijn: begrip/ kennis/ inform atie of hou d ing/ overtuiging/ m ening of ged rag/ actie/ verand eringen?). Trekker:

Sietze Jan Boer (provincie Drenthe)

Deelnemers:

voorlichters van alle actoren: Em ko Dolfing (SBB) Cora Ku iper (w aterschap H unze en Aa's) Joke Rosier (gem eente Tynaarlo) Robert Lanting (gem eente Aa en H unze) Fred eriek N aber (gem eente Assen) Margriet Vold ers (N LTO) Gabriëlle van Dinteren (consu lentschap N ME en voorzitter w erkgroep V&E)

_________________________________________________________________________________ lokale groepen De lokale groepen w ord en d oor d e Voorbereid ingscom m issie ingeschakeld om d e id eeën, teksten, projectvoorstellen et cetera - d ie vanu it d e them atische w erkgroepen via d e projectgroep zijn ingebracht - te beoord elen op toepasbaarheid , haalbaarheid et cetera. Daarnaast kunnen d eze lokale groepen eventu ele knelpu nten signaleren. Dit is slechts één insteek. Op d eze w ijze start d e Voorbereid ingscom m issie het p roces. Daarnaast is er voor lokale groep en alle ru im te om concrete voorstellen en projectid eeën in te brengen. Op d eze w ijze w il d e VN L-DA d it proces gezam enlijk m et d e streek vorm en inhou d geven. De BOKD krijgt hierin een belangrijke rol. De BOKD heeft een eerste voorstel gem aakt over hoe d oor m id d el van lokale groepen d e streek kan w ord en betrokken bij het SGB en Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan (bijlage 3 PvA). _________________________________________________________________________________ Trekkers: •

H erm an Thije: SGB-plan en -program m ering

•

Kees Folkertsm a: Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan

110202/NA2/2D6/000424.001


BIJLAGE

2

Lopende projecten in het Drentsche Aa-gebied 1. Lopende projecten in kader ROM/WCL: ROM 1. saneren riooloverstorten : Grolloo en A ssen (fase 4) u itvoerend e instantie: gem eente Aa en H u nze, gem eente Assen projecten zijn in u itvoering; ROM 2. profielaanpassingen van de beekloop: u itvoerend e instantie: w aterschap H unze en Aa's 2a: gebied A merdiep ond erd eel vispassage is in u itvoering; rest is afhankelijk van grond verw erving 2b gebied Deurzerdiep-Z uid project nog in voorbereid ing; w el ROM-geld voor beschikbaar (starten voor 1 ju ni !) ROM 3. inrichting spuitvrije zones, laatste fase u itvoerend e instantie: w aterschap H unze en Aa's u itvoering is afgerond ; financiële afrekening nog niet ROM 4. boerderijverplaatsingen u itvoerend e instantie: DLG stand van zaken: er is geen concreet p roject in beeld ROM 5. aanpassing bereikbaarheid landelijk gebied u itvoerend e instantie: Recreatieschap Drenthe 5a. Toeristische objectbewegwijzering project is afgerond en afgerekend 5b. wandelroute A nderen project is afgerond en afgerekend 5c. uitvoering Recreatief M obiliteitsplan (vervolgprojecten) er zijn (nog) geen concrete projecten in beeld

2. Vervolgprojecten (geen ROM) ------------------------------------------------------------------------------------------WATER 1. Herstel Benedenloop Drentsche A a Uitvoerend e instantie: Waterschap H u nze en Aa's Type project: Uitvoeringsproject In N BEL gebied : N ee Fase: Voorbereid ing Korte om schrijving: Project is het resu ltaat van een stu d ie naar herstel m aatregelen in d e bened enloop van d e Drentsche Aa. Door u itvoering van het p roject w ord t d e Drentsche Aa ond er het N oord -Willem skanaal d oor w eer gekop peld aan d e Oud e Aa. Tegelijk w ord en een aantal bestaand e

110202/NA2/2D6/000424.001


gemalen vervangen d oor een nieu w gem aal. Uitvoering naar verw achting 2002 - 2004. Totale kosten ongeveer 10 m iljoen. Regie in hand en van het w aterschap. 2.

3.

Hermeandering Rolderdiep Uitvoerend e instantie: Type project: In N BEL gebied : Fase: Korte om schrijving:

Hermeandering A merdiep Uitvoerend e instantie: Type project: In N BEL gebied : Fase: Korte om schrijving:

Provincie Drenthe/ Waterschap H unze en Aa’s Stu d ie naar m ogelijkhed en Ja Kavelru ilcom m issie N ad at d e Grontm ij een stu d ie had u itgevoerd naar d e m ogelijkhed en om het Rold erd iep w eer te laten herm eand eren zijn d e u itkom sten met d e streek besproken. Ond er voorw aard en lijken er kansen aanw ezig om tot een project te kom en. Deze kansen w ord en verd er ond erzocht d oor d e kavelru ilcom missie.

Waterschap H u nze en Aa's Uitvoering N ee Planvorm ing heeft plaatsgevond en. Een d eel van het project is in u itvoering genom en (zie ROM 2a). Aankopp elen enkele bestaand e m eand ers en aanleggen vispassage bij stu w .

4.

Herstel Holmers – Halkenbroek Uitvoerend e instantie: Staatsbosbeheer Type project: Uitvoering In N BEL gebied : N ee Fase: Voorbereid ing Korte om schrijving: H et inrichtingsplan is afgerond . Op basis van d it p lan w ord en voorbereid ingen getroffen om tot gefaseerd e u itvoering over te gaan. Voorlichting en gesprekken m et grond eigenaren en belanghebbend en hebben p laatsgevond en.

5.

V isie Drentse A a als aquatisch leefmilieu en ecologische verbindingszone (hele beeksysteem) Uitvoerend e instantie: Provincie Drenthe Type project: Stu d ie In N BEL gebied : Deels Fase: Uitvoering van het ond erzoek is gestart Korte om schrijving: In Evaluatierapport ROM/ WCL is aangegeven d at er een integrale visie nod ig is op d e inrichting van d e beek als verbind ingszone. Op d eze manier kom t er inzicht in d e verd ere m aatregelen d ie in het gebied sgerichte beleid vorm ku nnen krijgen.

6.

Onderzoek waterwinning A ssen Uitvoerend e instantie: Provincie Drenthe Type project: Stu d ie In N BEL gebied : Ja Fase: Lopend , 1e fase ond erzoek d oor Iw aco afgerond

110202/NA2/2D6/000424.001


Korte om schrijving:

7.

Retentiebekken Eexterveld Uitvoerend e instantie: Type project: In N BEL gebied : Fase: Korte om schrijving:

Uit ond erzoek Iw aco blijkt d at naast d e w aterw inning het effect w ord t bepaald d oor lage beekpeilen. Ond erzocht w ord t op d it m om ent (SBB en w aterschap ) of verhoging van d e peilen w enselijk is gezien d e kw aliteit van d e beekd algrasland en en realiseerbaar is. Vervolgens kan een d efinitief scenario w ord en ontw ikkeld in com binatie m et d e w aterw inning.

Provincie Drenthe Stu d ie/ voorbereid ing Ja Stu d ie is afgerond , u itvoering heeft te m aken m et grond verw erving d ie nog niet van d e grond kom t. H et Scheebroekerloop je heeft bij veel neerslag te m aken m et een groot aanbod van w ater. Vanw ege d e kw aliteit van d it w ater kan het niet over d e grasland en strom en. Door retentie in het bovenstroom s ged eelte toe te passen kan d e afvoerp iek w ord en beperkt.

8.

Interne waterhuishouding (diverse locaties) Uitvoerend e instantie: Staatsbosbeheer Type project: Uitvoering In N BEL gebied : Deels Fase: Lopend . Korte om schrijving: In d iverse natuu rgebied en w ord en interne maatregelen getroffen om d e w aterhu ishou d ing te herstellen.

9.

N ijlandsloopje (A ssen) u itvoerend e instantie: Type project: In N BEL gebied : Fase: Korte om schrijving:

10

10 Kansen Deurzerdiep u itvoerend e instantie: Type project: In N BEL gebied : Fase: Korte om schrijving:

110202/NA2/2D6/000424.001

Waterschap H u nze en Aa's Uitvoering Ja Voorbereid ing Saneren ond erw aterbod em in N ijland sloopje. Sanering overstort staat in 2003 op d e planning. Sanering van het loopje zelf in 2004.

SBB/ Waterschap H u nze en Aa's, Uitvoering Ja Voorbereid ing projecten In opd racht van SBB en het w aterschap is er een ond erzoek u itgevoerd naar m ogelijke w ater- en natuu rontw ikkelingsprojecten rond het Deu rzerd iep. Ook recreatieve ontslu iting w ord t m eegenom en. Op basis van het plan w ord t nu gezocht naar m ogelijkhed en om d iverse voorstellen te realiseren. (Zie ook ROM 2b.)


11.

Beken en onderhoud (diverse locaties) Uitvoerend e instantie: Waterschap H u nze en Aa's Type project: Uitvoering In N BEL gebied : Deels Fase: Voorbereid ing en pilots Korte om schrijving: Waterschap bestu d eert d iverse mogelijkhed en van beekond erhou d gericht op d e d iverse fu ncties en voert proeven u it

12.

De Heest (II) Uitvoerend e instantie: Type project: In N BEL gebied : Fase: Korte om schrijving:

n.v.t. .... Ja Voorbereid ing Een d eel van d e H eest is ingericht ten behoeve van natuu rontw ikkeling. H et stu k land bou w grond tu ssen d e ingerichte H eest en het Balloërveld m oet nog verw orven w ord en. Ook is er d e m ogelijkheid om voorafgaand aan verw erving het gebied te ontd oen van d rainage. Dit kan overigens alleen in sam enspraak m et d e eigenaren.

13.

Ontwikkelingsscenario A merdiep Uitvoerend e instantie: Provincie Drenthe Type project: Ond erzoek In N BEL gebied : N ee Fase: Voorbereid ing Korte om schrijving: Land bou w en natu u r hebben in het Am erd iep een gezam enlijke w ens om het grond gebru ik d u u rzaam af te stem m en op d e te ontw ikkelen natuu r- en land schap skw aliteiten. In d e eerste fase van het ond erzoek w ord en verschillend e m ogelijkhed en u itgew erkt.

14..

V ernattingsonderzoek A merdiep Uitvoerend e instantie: Waterschap H u nze en Aa's Type project: Ond erzoek In N BEL gebied : N ee Fase: In u itvoering Korte om schrijving: N aar aanleid ing van klachten over w ateroverlast in septem ber 2001 heeft het w aterschap ond erzocht of er knelpu nten zijn in d e w aterhu ishou d ing in het gebied rond om het Am erd iep.

15.

Gorecht onderzoek Uitvoerend e instantie: Type project: In N BEL gebied : Fase: Korte om schrijving:

110202/NA2/2D6/000424.001

Waterbed rijf Groningen Ond erzoek Ja In u itvoering Door Iw aco in sam enw erking m et KIWA w ord t ond erzoek u itgevoerd naar d e mogelijkhed en om d oor m aatregelen in d e w aterhu ishoud ing (Yd erm ad epold er)


en d e w aterw inning d e natuu rw aard en in d e bened enloop te verbeteren. 16.

Onderzoek waterwinning Gasselte Uitvoerend e instantie: Provincie Drenthe Type project: Ond erzoek In N BEL gebied : Deels Fase: In u itvoering Korte om schrijving: Ond erzoek naar het effect van d e w aterw inning op natuu rw aard en in d e Drentsche Aa.

17a.

Herstelplan Friesche V een Uitvoerend e instantie: Type project: In N BEL gebied : Fase: Korte om schrijving:

17b.

N atu u rm onu m enten/ Waterschap H unze en Aa's Planvorm ing N ee In u itvoering Er w ord t in het Friesche Veen een m onitoringsprogramm a opgesteld om te kunnen bepalen op w elke w ijze d e hyd rologie van het gebied inw erkt op d e ecologische kw aliteit.

Evaluatie vismigratievoorzieningen Gasterense Diep Type project: Monitoringsond erzoek In N BEL gebied : Ja Fase: In voorbereid ing Korte om schrijving: Er w ord t in het Gasterense Diep een m onitoringsprogramm a (visbestand sbem onsteringen) opgesteld om d e aangelegd e vism igratievoorzieningen en aangekoppeld e m eand ers (ROM-projecten) te ku nnen evalu eren.

N ATUUR/LAN D SCHAP 18. Faunapassages Drentsche A a Uitvoerend e instantie: Provincie Drenthe Type project Voorbereid ing In N BEL-gebied Ja Fase: Oranjew ou d -rapport verschenen; d etailu itw erking m oet nog Korte om schrijving: Maatregelen en inrichtingsvoorstellen voor 6 w egkru isingen m et het beekd al van d e Drentsche Aa m et als d oel: passeerbaarheid voor d e fau na herkenbaarheid van het beekd alland schap bijd rage aan "Duu rzaam veilig" 19.

10 kansen Deurzerdiep Zie ond er WATER, p roject nr. 10

20.

Dorpsomgevingsplannen

110202/NA2/2D6/000424.001

PM


LAN D BOUW 21. M ilieumeetlat en resultaatbeloning Uitvoerend e instantie: DLV-Akkerbou w Type project: Stim u leringsproject d u u rzam e land bou w In N BEL-gebied : N iet specifiek Fase: Uitvoering Korte om schrijving: Begeleid ing van stu d iegroepen d ie gebru ikm aken van d e m ilieu m eetlat om bij d e keuze van bestrijd ingsmid d elen rekening te hou d en m et m ilieu belasting. Afhankelijk van d e hoogte van d e m ilieu belasting kan m en een resu ltaatbeloning ontvangen. 22.

A len, bouwplan en vruchtwisseling Uitvoerend e instantie: DLV-Akkerbou w Type project: Stim u leringsproject d u u rzam e land bou w In N BEL-gebied : N iet specifiek Fase: Uitvoering Korte om schrijving: In stu d iegroepen van akkerbou w ers w ord t kennis verspreid over 'nieu w e' aaltjessoorten, schad ebeeld en en bestrijd ingsmethod en in het algem een en op het eigen bed rijf. Doel is u iteind elijk om d e afhankelijkheid van chem ische m id d elen te verm ind eren.

23.

Innovatie en omschakeling biologische akkerbouw en vollegrondsgroentebedrijven Uitvoerend e instantie: Praktijkond erzoek Plant en Om geving, DLV e.a. Type project: Stim u leringsproject d u u rzam e land bou w In N BEL-gebied : N iet specifiek Fase: Uitvoering Korte om schrijving Project gericht op het op lossen van teelttechnische problem en, het verbeteren van kennisd oorstrom ing en het vergem akkelijken van om schakeling van gangbare akkerbou w / vollegrond sgroentebed rijven naar biologische teeltw ijze.

RECREATIE/TOERISME 24. Upgrading schaapskooi en infocentrum Balloërveld Uitvoerend e instantie: Stichting Schaapskooi Balloërveld Type project Voorbereid ing In N BEL-gebied Ja Fase: Su bsid ieaanvraag in kad er van LEADER + (p os. Ad vies LAC) Korte om schrijving Bou w van een observatieru im te en vergroting van d e inform atievoorziening ter verbetering van d e bezoekersfu nctie van d e schaapskooi. H et project d raagt bij aan d e instand hou d ing van d e schaapskud d e en d e inform atievoorziening over natuu r en land schap.

110202/NA2/2D6/000424.001


25.

Uitvoering recreatief mobiliteitsplan N oord Drenthe/Centraal Groningen Uitvoerend e instantie: Recreatieschap Drenthe Type project N og niet gestart In N BEL-gebied Speelt in geheel N oord Drenthe; initiatief ligt bij Recreatieschap

26.

Fietstotaalproject Uitvoerend e instantie: Type project In N BEL-gebied Korte om schrijving

Recreatieschap Drenthe In ontw ikkeling Ook Doel is om d e kw aliteit van het Drentse Fietspad ennnet te verbeteren, ontbrekend e schakels aan te leggen en voorzieningen langs d e rou tes te maken. Een ond erd eel is vernieu w en fietspad Ou d e Molen-Zeegse.

27.

DrentsGoed streekproducten Uitvoerend e instantie: AOC-terra in opd racht van Vereniging DrentsGoed streekprod u cten In N BEL-gebied N iet specifiek Fase In ontw ikkeling Korte om schrijving Project is vervolg op d e ontw ikkeling van een aantal nieu w e streekp rod u cten, d e ontw ikkeling van het Drents Goed -keu rm erk en vermarkting. Doel van het project: het vergroten van d e afzetm arkt van Drentse streekprod u cten en het vergroten van het aantal prod u cten. H et project is ook van toepassing op d e Drentsche Aa.

28.

DrentsGoed: een integraal belevingsplan voor het Drentse Landleven Uitvoerend e instantie: N oord -N ed erland s Bu reau voor Toerism e In N BEL-gebied N iet specifiek Fase In ontw ikkeling Korte om schrijving Is vervolg op het project "platteland stoerism e in een vat gegoten"; versterking en u itbou w van het concep t Drents land leven m et als belangrijke elem enten d aarin d e prom otie, d e u itbou w van het kw aliteitskeu rm erk "Drents Goed " en d e betrokkenheid van d e Drentse bevolking. H et Drents Goed -logo is een m arketinginstru m ent om het concept te ku nnen etaleren.

29 .

N ederland schoon, Drenthe spant de kroon: zwerfvuil campagne Drenthe: Uitvoerend e instantie: Stichting N ed erland Schoon In N BEL-gebied N iet specifiek Fase In ontw ikkeling Korte om schrijving Start d it jaar; d e horeca, ook in het Drentsche Aa-gebied w ord t hierbij betrokken.

110202/NA2/2D6/000424.001


LAN D IN RICHTIN G 30.

Kavelruil Drentsche A a Uitvoerend e instantie: In N BEL-gebied Fase Korte om schrijving

Gebied scom m issie Drentsche Aa Stroom gebied Drentsche Aa In u itvoering Doelstelling w as en is versterking van land bou w , natuu r en land schap. De w inst voor d e land bou w is versterking d oor vergroting van hu iskavels, concentratie van veld kavels en afstand sverkorting van veld kavels. De natuu r w ord t versterkt d oor realisering van reservaatsgebied en.

3. N ieuw te starten projecten vanuit Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan Deze projecten zijn opgenom en in het Bested ingenplan 2002. Met d eze p rojecten w ord t gestart zod ra het m inisterie van LN V hiervoor goed keu ring heeft gegeven (maart 2002). 1.

Kansenkaart Drentsche A a Uitvoerend e instantie: In N BEL-gebied Fase Korte om schrijving

Stichting Grond gebru ik N oord -N ed erland / N LTO Ja Gestart Deze kaart levert een belangrijke bou w steen voor het Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsplan om te komen tot een m aatw erkzonering op d etailniveau .

2.

Ontwikkelingsscenario A merdiep Uitvoerend e instantie: Provincie Drenthe/ N LTO In N BEL-gebied N ee Fase Start project w acht op goed keu ring LN V Korte om schrijving Dit project is een p ilot d ie gericht is op nieu w e vorm en van land bou w , w aarbij ook het realiseren van natuu rd oelen blijvend in een econom ische land bou w bed rijfsvoering kan w ord en opgenom en (Alterra-stu d ie "Boeren voor N atu u r"). H oew el het project net bu iten d e hu id ige begrenzing van het N ationaal beeken esd orpenland schap ligt, is d e u itkom st van groot belang voor d e inrichting en d e ontw ikkeling van d it gebied .

3.

Project gebiedsmakelaar Uitvoerend e instantie: In N BEL-gebied Fase Korte om schrijving

110202/NA2/2D6/000424.001

Land inrichtingscom m issie Drentsche Aa/ DLG Ja Start project w acht op goed keu ring LN V In overleg m et d e Land inrichtingscom m issie DA is op 18 januari 2002 afgesproken om d e functie van een gebied sm akelaar te koppelen aan d e LI-com m issie. Door extra inzet van menskracht ku nnen signalen u it het gebied d aad w erkelijk w ord en op gep akt. H ierd oor kom t er m eer d ynam iek in het DA-gebied , w aard oor d e d oelstellingen van het Beheer-, Inrichtings- en Ontw ikkelingsp lan sneller ku nnen w ord en gerealiseerd .


4.

5.

Bedrijfsstrategie Uitvoerend e instantie: In N BEL-gebied Fase Korte om schrijving

De boer als gastheer Uitvoerend e instantie: In N BEL-gebied Fase Korte om schrijving

N LTO/ DLG Ja Start project w acht op goed keu ring LN V Dit project p ast binnen het streven om d ynamiek binnen d e land bou w op gang te brengen en zo d e realisatie van het Beheer-, inrichtings- en ontw ikkelingsplan te versnellen.

N LTO/ DLG Ja Start project w acht op goed keu ring LN V Een concreet u itvoeringsp roject, gebaseerd op d e notitie streefbeeld en. Doel is het versterken van het im ago en d e bekend heid van d e land bou w . Ind ivid u ele land bou w ers tred en op als gastheer van het N ationaal Land schap. H ierd oor p rofiteert ook d e agrarische sector van d e bezoekers/ recreanten d ie d e statu s van "N ationaal Land schap" m et zich m eebrengt.

===================================================================

110202/NA2/2D6/000424.001


BIJLAGE

3

Kaarten 1. Top ografie 2. N atu u rd oeltypen 3. Wand elen fietsrou tes (kaart in bew erking; w ord t t.z.t. toegevoegd ) 4. Bestaand e recreatieve voorzieningen 5. Aand achtsgebied en archeologie en bod em 6. Ecologische stru ctu u r 7

Fu nctiekaart POP-Drenthe

110202/NA2/2D6/000424.001


COLOFON

BEHEER-, INRICHTINGS- EN ONTWIKKELINGSPLAN VOOR HET NATIONAAL BEEK- EN ESDORPEN-LANDSCHAP

DRENTSCHE AA

OPDRACHTGEVER: IN OPDRACH T VAN DE VOORBEREIDIN GSCOMMISSIE N ATION AAL BEEK EN ESDORPEN LAN DSCH AP DREN TSCH E AA

STATUS: Definitief

AUTEUR: Dolf Logem ann

FOTO VOORPAGINA: Staatsbosbeheer

GECONTROLEERD DOOR: Max Klasberg

VRIJGEGEVEN DOOR: Dolf Logem ann 12 juni 2002 110202/N A2/2D 6/000424.001

ARCADIS RUIMTELIJKE ON TWIKKELIN G BV Lau w ers 1 Postbu s 63 9400 AB Assen Tel 0592 392 111 Fax 0592 353 112 w w w .arcad is.nl ©ARCADIS. Alle rechten voorbehouden. Behoudens uitzonderingen door de wet gesteld, mag zonder schriftelijke toestemming van de rechthebbenden niets uit dit document worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, digitale reproductie of anderszins.

110202/NA2/2D6/000424.001

BEHEER-, INRICHTINGS- EN ONTWIKKELINGSPLAN VOOR HET NATIONAAL BEEK- EN ESDORPEN- LANDSCHAP DRENTSCHE AA

Recommend Documents