Behandeling van hoge bloeddruk: Renale Denervatie
Inhoud
Pagina
Inleiding
3
Bloeddruk Wanneer is de bloeddruk te hoog? Oorzaken van een hoge bloeddruk Gevolgen van een hoge bloeddruk
3 4 4 5
Behandeling Renale denervatie Plaats en duur Voorbereiding De procedure Nazorg Mogelijke complicaties
6 6 6 7 8 10 11
Vragen
11
Bronnen
11
Aantekeningen
12
2
Inleiding Binnenkort krijgt u een behandeling voor een te hoge bloeddruk (hypertensie). Dit gebeurt met behulp van een kathetertechniek. Deze brochure geeft u informatie over uw aandoening, het verloop van de opname, de behandeling en de nazorg. Wij wensen u een aangenaam verblijf in ons ziekenhuis en een spoedig herstel. Bloeddruk Het hart trekt in rust ongeveer 60 tot 80 keer per minuut samen, waarbij onafgebroken bloed door de slagaders en aders wordt gepompt. Het bloed vervoert zuurstof en voedingsstoffen naar alle delen van het lichaam en verwijdert afvalstoffen. De hoogte van de bloeddruk is afhankelijk van de weerstand die het bloed ondervindt als het in het lichaam wordt rondgepompt. Op het moment dat het hart samentrekt, wordt er veel bloed door de slagaders geperst en wordt de druk op de vaatwanden hoger. Dit is de bovendruk of systolische druk. Vervolgens ontspant het hart zich waardoor de druk op de vaatwanden afneemt. Dit is de onderdruk of diastolische druk.
Figuur 1. Bloeddruk meting
3
Wanneer is de bloeddruk te hoog? De bloeddruk van gezonde mensen schommelt. Zo is de bloeddruk in het algemeen ’s ochtends en ’s avonds vaak wat lager dan ’s middags. De bloeddruk stijgt bijvoorbeeld door lichaamsbeweging en praten. Ook stemmingen hebben invloed op de bloeddruk: door emoties zoals angst en boosheid stijgt de bloeddruk. De waarde van de bloeddruk wordt weergegeven in millimeters kwik, afgekort mmHg. Bij een meting wordt altijd eerst de bovendruk gemeten en daarna de onderdruk, en ook op die manier vermeld: bijvoorbeeld 140/90 mmHg. Een bloeddruk rond de 120/80 mmHg wordt als normaal beschouwd. Als er sprake is van een hoge bloeddruk is meestal zowel de onder- als de bovendruk verhoogd. Het komt ook voor dat alleen de bovendruk is verhoogd. De bloeddruk is te hoog als de bovendruk hoger of gelijk is aan 140 mmHg en/of de onderdruk hoger of gelijk is aan 90 mmHg (deze waarden gelden voor volwassenen). De bovendruk is de belangrijkste factor bij de bepaling van het risico op een hart- of vaatziekte. Ook bij de behandeling van een verhoogde bloeddruk is de bovendruk bepalend.
Oorzaken van een hoge bloeddruk In negen van de tien gevallen is geen duidelijke lichamelijke oorzaak aan te wijzen voor een hoge bloeddruk. Een enkele keer is hoge bloeddruk het gevolg van een ziekte van de nieren of de bijnieren. De internist die u heeft onderzocht, heeft vastgesteld dat dit bij u niet het geval is. Wel is gebleken dat bepaalde leef- en eetgewoonten een nadelige invloed op de bloeddruk kunnen hebben. Mensen die roken of te zwaar zijn, hebben bijvoorbeeld meer kans op het krijgen van een hoge bloeddruk. Ook factoren als weinig lichaamsbeweging, overmatig alcoholgebruik en veel stress, hebben hierop een ongunstige invloed. In principe kan iedereen een hoge bloeddruk krijgen, al lijkt het in bepaalde families meer voor te komen dan bij andere. Erfelijke aanleg en/of factoren in de familie spelen dan ook zeker een rol. In Nederland heeft 30% van de (volwassen) vrouwen en 34% van de mannen te maken met een te hoge bloeddruk. Hoge bloeddruk kan op elke leeftijd voorkomen, maar naarmate mensen ouder worden neemt de kans daarop toe. 4
Vrouwen die tijdens hun zwangerschap een hoge bloeddruk hebben, ontwikkelen op latere leeftijd ook vaak een hoge bloeddruk. Ook mensen die op jongere leeftijd al een wat hogere bloeddruk hebben dan hun leeftijdgenoten, kunnen op oudere leeftijd eerder een te hoge bloeddruk krijgen.
Gevolgen van een hoge bloeddruk Van een te hoge bloeddruk merkt u zelf meestal niets. Als de bloeddruk geruime tijd te hoog is, kan dit gevolgen hebben voor uw gezondheid. Door de hoge bloeddruk kunnen beschadigingen in de vaatwanden ontstaan. Hierop zetten zich gemakkelijk vetten en cholesterol af (slagaderverkalking of atherosclerose). Hierdoor kunnen de bloedvaten langzaam nauwer worden. De weerstand in de bloedvaten neemt toe, waardoor het hart steeds harder moet werken om het bloed rond te pompen. Dit kan leiden tot een verdikte hartspier of uiteindelijk tot hartfalen, wat betekent dat het hart minder bloed rond kan pompen. Vernauwing van de kransslagaders die het hart van zuurstof voorzien, kan beklemming op de borst (angina pectoris) tot gevolg hebben. Vernauwing en uiteindelijk afsluiting van bloedvaten, bijvoorbeeld door een losschietend bloedpropje, kan tot een hartinfarct of een beroerte (herseninfarct) leiden. Ook de ogen en de nieren kunnen door hoge bloeddruk worden beschadigd. Een dergelijke nierbeschadiging kan weer een reeks andere gezondheidsproblemen met zich meebrengen. Het risico op hart- en vaatziekten wordt niet alleen door de bloeddruk bepaald. Ook risicofactoren als roken, overgewicht, een te hoog cholesterolgehalte in het bloed, diabetes mellitus (suikerziekte) en harten vaatziekten in de directe familie, vergroten het risico. Hoe meer risicofactoren u hebt, hoe groter de kans op hart- en vaatziekten.
5
Behandeling
Voor het verlagen van de bloeddruk zijn een aantal zaken belangrijk: -
gezond eten en beperking van de zoutinname afvallen bij eventueel overgewicht het nastreven van een gezonde leefstijl. Dat wil zeggen: voldoende bewegen, niet roken behandeling met medicijnen bij onvoldoende reactie op bovenstaande maatregelen kan een zogenaamde‘renale denervatie’ worden overwogen
Renale denervatie Eén oorzaak die een belangrijke rol lijkt te spelen bij een te hoge bloeddruk is een overactief (sympathisch) zenuwstelsel. In de wand van de slagaders die zuurstofrijk bloed naar de nieren voeren, liggen zenuwen die dit sympathische zenuwstelsel activeren. Er bestaat nu een nieuwe behandeling om deze zenuwen minder actief te maken en daardoor ook de hoge bloeddruk te kunnen behandelen. Deze nieuwe behandeling heet renale (=nier) denervatie. Letterlijk vertaalt betekent denervatie verzwakking van zenuwen. In dit geval de nierzenuwen. Dit gebeurt door middel van een kathetertechniek. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat dit een goede behandeling is bij patiënten die onvoldoende op medicijnen reageren. Deze behandeling geeft geen bijwerkingen. Ook heeft het geen negatieve invloed op de nierfunctie.
Plaats en duur De behandeling gebeurt tijdens een ziekenhuisopname van één dag. Dat betekent dat u in de ochtend komt en de volgende ochtend naar huis kunt gaan. U moet dan nuchter komen. Dit houdt in dat u vanaf 24.00 uur de avond tevoren niet meer mag eten of drinken, behalve water. Als de behandeling pas in de middag plaatsvindt, mag u nog licht ontbijten (bijvoorbeeld één beschuitje met een kopje thee). U dient wel uw gebruikelijke medicijnen in te nemen op de ochtend van de behandeling, tenzij de arts anders met u heeft afgesproken. Mocht u bloedverdunners gebruiken waarvoor u bij de trombosedienst wordt gecontroleerd, vertel dit dan aan de arts. De behandeling vindt plaats op de Hartkatheterisatiekamer. De behandeling wordt verricht door een interventie-cardioloog en duurt circa 1 tot 1½ uur.
6
Voorbereiding Voor de behandeling plaatsvindt, komt u nog een keer naar het ziekenhuis voor een uitgebreid laboratoriumonderzoek van het bloed en de urine. Eveneens wordt uw bloeddruk gedurende 24 uur gemeten. Als laatste krijgt u een scan van de nierslagaders en de nieren zelf. Als voorbereiding op de behandeling worden op de verpleegafdeling, indien nodig, uw liezen geschoren en krijgt u een infuusnaald aangebracht. U kunt het beste vlak voor het onderzoek begint, nog even naar het toilet gaan. Doe uw sieraden en horloge af en berg ze op in uw kastje. Ze kunnen in de weg zitten bij het onderzoek. Zorg ervoor dat er geen nagellak op uw nagels zit. Bent u overgevoelig voor jodium of contrastvloeistof? Meldt u dit dan aan de arts, want er zit normaal ook jodium in de contrastvloeistof. Eventueel kunt u voorafgaand aan de behandeling een rustgevend medicijn krijgen. Verpleegkundigen begeleiden u met bed naar de hartkatheterisatiekamer (zie figuur 2).
Figuur 2. Foto van de Hartkatheterisatiekamer tijdens de behandeling
7
Procedure U wordt verzocht op de behandeltafel plaats te nemen. De behandeling vindt plaats onder plaatselijke verdoving. U kunt dus met de cardioloog en de verpleegkundige blijven praten. In de Hartkatheterisatiekamer staat alles in het teken van het voorkómen van besmetting. Vandaar dat u mensen in steriele uniformen ziet en apparatuur onder steriele doeken. Om u heen staan gespecialiseerde hartkatheterisatiemedewerkers die uw lies met chloorhexidine schoonmaken, om ontsteking van de kathetergaatjes te voorkomen. Daarna bedekt een medewerker uw lichaam vanaf de hals met steriele doeken.
Inbrengen van de katheters U krijgt een kleine verdovende prik in de lies op de plek waar de katheter wordt ingebracht. In het verdoofde gebied wordt een prikgaatje gemaakt in de slagader om de katheter in te brengen. Er wordt een buisje in gezet, zodat het gaatje openblijft voor het naar binnen schuiven van de katheter. U voelt er niets van dat de katheter door de slagader wordt geduwd, omdat er geen zenuwen zitten in de slagaders. De katheter wordt opgevoerd tot de slagaders die naar de twee nieren (links en rechts) leiden. Met behulp van contrastvloeistof worden onder röntgendoorlichting de nierslagaders zichtbaar gemaakt (zie figuur 3).
Figuur 3 Röntgenbeeld linkernierslagaders
8
Dit toedienen van contrast kunt u voelen, het lijkt dan net alsof u moet ‘plassen’. Dit is alleen de sensatie, het gebeurt niet daadwerkelijk. Vervolgens wordt er een andere katheter opgevoerd en wordt per nierslagader een aantal keer een radiofrequente stroom afgegeven waarmee de zenuwen rondom de slagader deels worden uitgeschakeld (zie figuur 4). Deze stroom kunt u voelen en kan pijnlijk zijn. Hiervoor krijgt u een ‘roesje’ (geen algehele narcose) en pijnstilling. De daadwerkelijke behandeling (het afgeven van de stroom) duurt ongeveer 45 minuten. Tijdens het afgeven van de stroom is het belangrijk dat u rustig blijft liggen om het verplaatsen van de katheters te voorkomen. Tijdens de behandeling houden wij uw hartritme en bloeddruk continu in de gaten. K
Nier
Grote lichaamsslagader
Zenuwen
Stroomafgifte Katheter
Figuur 4 Stroomafgifte in de nierarterie atheter Nierarteriën
Als de cardioloog tevreden is met het resultaat wordt het buisje in de lies verwijderd. Het gaatje in het bloedvat wordt afgedicht met een eiwitpropje. Dit eiwitpropje ligt bovenop het bloedvat, onder de huid en lost binnen circa 90 dagen op. Vervolgens wordt een stevig drukverband aangelegd om het risico op nabloeden te verkleinen. Het risico op nabloeden is iets groter vanwege het antistollingsmiddel dat u hebt gekregen voor de behandeling en de hoge bloeddruk die u heeft. Na aanleggen van het drukverband wordt u teruggebracht naar de verpleegafdeling.
9
Nazorg U blijft ongeveer vier uur plat in bed liggen, zodat het bloedvat zich kan herstellen. De verpleegkundigen houden u ondertussen in de gaten. Als de zaalarts het wondje in uw lies heeft gecontroleerd mag u weer uit bed. U mag direct na de behandeling weer iets eten en drinken.
Ter controle volgen een aantal onderzoeken: Meten van de bloeddruk. Tevens bloedafname om de functie van de nieren en het bloedbeeld te controleren. Als de behandeling goed is verlopen en er zijn geen complicaties ontstaan, mag u in de loop van de volgende ochtend weer naar huis. Om de slagader in de lies verder te laten herstellen dient u zware fysieke activiteiten (intensief fietsen, zwaar tillen) enkele dagen te vermijden.
Het proces van bloeddrukverlaging vindt in de weken na de behandeling plaats. Stop in geen geval met uw medicijnen voor de te hoge bloeddruk, tenzij uw cardioloog of internist dit met u heeft afgesproken.
Mogelijke complicaties Het onderzoek zoals boven omschreven, lijkt in veel opzichten op een hartkatheterisatie of dotterbehandeling. Het aanprikken van de lies en het opvoeren van de katheter zijn veel uitgevoerde behandelingen. De renale denervatie wordt gedaan door interventiecardiologen en/of -radiologen. De meeste behandelingen verlopen zonder problemen. Er kan echter een complicatie optreden: - Een bloeding vanuit de insteekopening van de katheter. Deze bloeding kan zowel uitwendig als inwendig zijn. - Een veel kleiner risico is eventueel het beschadigen van de nierslagaders met de gebruikte katheters. - Er is geen schadelijk effect van de behandeling op de nierfunctie zelf aangetoond.
10
Vragen Als u nog vragen hebt over de behandeling dan kunt u die stellen aan de verpleegkundige op de verpleegafdeling of u kunt contact opnemen met de Hartkatheterisatiekamer, telefoonnummer. Bronnen Meer informatie kunt u vinden op de volgende websites: - www.ardian.com - www.hartstichting.nl
11
Ruimte voor aantekeningen:
12
