Begroting Meerjarig Bestuurlijk Programma

Begroting 2015 Meerjarig Bestuurlijk Programma 2015-2018

MBP 2015-2018 Begroting 2015

Inhoudsopgave Raadsvoorstel Raadsbesluit Leeswijzer

5 9 11

1. Bestuurssamenvatting

13

2. Programmaplan 2.1 Programma economische stimulering Kernthema Economische speerpunten Kernthema Arbeidsmarkt Kernthema Onderwijs Kernthema Integraal sportbeleid Kernthema Cultureel erfgoed Kernthema Cultuur

19 19 21 25 29 33 36 39

2.2 Programma sociale infrastructuur Kernthema Armoedebestrijding Kernthema Meedoen en zorg Kernthema Integraal jeugdbeleid Kernthema Integraal ouderenbeleid

43 45 48 53 56

2.3 Programma Leefomgeving Kernthema Schoon en heel Kernthema Mobiliteit en parkeren Kernthema Veiligheid

59 61 64 67

2.4 Ruimtelijke ontwikkeling Kernthema Fysieke leefomgeving Kernthema Herstructurering Kernthema Centrum Kernthema Duurzaamheid en milieu

75 77 80 84 86

2.5 Programma bestuur en dienstverlening Kernthema Bestuurskracht Kernthema Buurtgericht Werken Kernthema Dienstverlening Kernthema Middelen

91 93 98 100 104

3. Paragrafen 3.1 Lokale heffingen (BBV, artikel 10) 3.2 Weerstandsvermogen en risicobeheersing (BBV, artikel 11) 3.3 Onderhoud kapitaalgoederen (BBV, artikel 12) 3.4 Financiering (BBV, artikel 13) 3.5 Bedrijfsvoering (BBV, artikel 14) 3.6 Verbonden partijen (BBV, artikel 15) 3.7 Grondbeleid (BBV, artikel 16) 3.8 Demografische ontwikkeling/krimp 3.9 Paragraaf subsidies

107 107 117 123 129 135 141 167 171 175

4. Bestuur en organisatie 4.1 Gemeenteraad 4.2 College van burgemeester en wethouders 4.3 Organogram

179 179 180 182

5. Financiële meerjarenbegroting 2015-2018 5.1 Uitgangspunten 5.2 Ontwikkeling (inclusief bezuinigingen) 5.3 EMU-saldo 5.4 Overzicht baten en lasten 5.5 Financiële status en weerbaarheid

183 183 185 187 189 191

3

6. Algemene dekkingsmiddelen 6.1 Lokale heffingen 6.2 Gemeentefonds 6.3 Dividenden 6.4 Onvoorzien

195 195 195 199 200

7. Bijlagen 7.1 Effectmonitor 7.2 Overzicht bezuinigingen 7.3 Balans per 31 december 2013 7.4 Kengetallen 7.5 Begrippen en afkortingen

201 201 217 222 225 227

4

Raadsvoorstel Onderwerp MBP 2015-2018 Begroting 2015 Inleiding/aanleiding Conform de financiële verordening gemeente Heerlen stelt de raad bij aanvang van een nieuwe raadsperiode een Meerjarig Bestuurlijk Programma (MBP) voor de komende raadsperiode 2015-2018 vast. De raad doet dit op basis van een programma-indeling en de daaraan gekoppelde kernthema’s. Tevens stelt de raad op voorstel van het college per programma effect indicatoren vast voor het meten en het afleggen van verantwoording over de maatschappelijke effecten van het gemeentelijke beleid. Daarnaast stelt het college jaarlijks de begroting op over het eerste kalenderjaar van de 4 jaarlijkse beleidsperiode en biedt deze ter vaststelling door de raad aan. Het MBP is een nadere uitwerking van de uitgangspunten uit het vastgestelde coalitieakkoord ‘knokken met een glimlach’ en geeft antwoord op de vraag wat we de komende vier jaar willen bereiken, wat we daarvoor gaan doen en wat het gaat kosten. Hierbij schetsen wij per programma onze ambities. De voortgang in het realiseren van deze ambities beschrijven wij aan de hand van de kernthema’s. Ook staan wij stil bij een aantal belangrijke ontwikkelingen voor de stad. Jaarlijks stellen wij de begroting op conform de gemeentewet, de financiële verordening en de planning- en control cyclus. Jaarlijks wordt een begroting over het volgende kalenderjaar aan de raad aangeboden met daarbij een doorkijk naar de drie jaren volgend op het begrotingsjaar, de zogenoemde meerjaren begroting. Kernthema: Alle kernthema’s Bevoegdheid Raad Voorstel 1a. Het Meerjarige Bestuurlijk Programma 2015-2018, inclusief de financiële gevolgen uit paragraaf 5.2 vast te stellen. 1b. De begroting 2015 vast te stellen. 1c. Het college van burgemeester en wethouders autorisatie te verlenen tot bestedingen van de bedragen per programma. 2. De volgende posten op te nemen in de begroting 2015, conform paragraaf 5.2 van het boekwerk 1. Programma Economische Stimulering € - 45.229.000 2. Programma Sociale Infrastructuur € - 75.636.000 3. Programma Leefomgeving € - 101.000 4. Programma Ruimtelijke Ontwikkeling € 6.864.000 5. Programma Bestuur en Dienstverlening € 120.846.000 3. Bezuinigingen op programma’s De volgende bezuinigingsposten op te nemen in de begroting 2015 1. Programma Economische Stimulering € 1.693.000 2. Programma Sociale Infrastructuur € 2.198.000 3. Programma Leefomgeving € 704.000 4. Programma Ruimtelijke Ontwikkeling € 48.000 5. Programma Bestuur en Dienstverlening € 1.468.000 4a. De volgende nieuwe investeringskredieten beschikbaar te stellen 1. Renovatie St. Janscollege (2015 en 2016) € 8.000.000 2. Onderwijshuisvestingsprogramma € 1.648.000 3. Website Heerlen (www.heerlen.nl) € 250.000 4. Vervanging noodstroomaggregaat € 100.000

5

4b. De volgende kredieten verschuiven in de tijd 1. BMV Hoensbroek Zuid (2015 > 2016) € 3.300.000 2. BMV Hoensbroek Zuid (2016 > 2017) € 3.000.000 3. Klimaatbeh. glaspaleis (2014 > 2015) € 1.200.000 4. Aanpak wortelopdruk (2014 > 2015) € 730.000 5. GRP Eikendermolenweg (2014 > 2016) € 1.266.000 6. Archief bewaarplaats (2014 > 2015) € 1.500.000 7. Archief bewaarplaats (2015 > 2016) € 4.150.000 5. De volgende bestemmingsreserves te vormen vooralsnog zonder dotatie 1. Opvang Jeugdzorg 2. AWBZ/Wmo 6. In de begroting 2014 een bedrag van € 4.115.000 te storten in de bestemmingsreserve ‘Reeds genomen besluiten’ ten behoeve van het financieren van het voorgenomen beleid zoals omschreven in de begroting 2015 (zie paragraaf 5.2 van het boekwerk). 7. Het saldo van alle voorgestelde besluiten ad € 7.000 te storten in de Algemene Reserve (zie paragraaf 5.2. van het boekwerk). Argumenten 1a Het MBP 2015-2018 geeft de richting en de ambities aan voor de komende bestuursperiode Als kader voor het voorliggend MBP geldt het coalitieakkoord ‘Knokken met een glimlach’. De onderwerpen uit het coalitieakkoord zijn meegenomen in het MBP 2015-2018 en middels ambities en doelstellingen per programma en per kernthema vertaald in antwoorden op de zogenaamde 3-w-vragen. 1b. De begroting 2015 geeft de concrete maatregelen voor het begrotingsjaar 2015 De raad stelt de begroting vast binnen haar kader stellende en sturende rol. De begroting is gebaseerd op de besluitvorming en richtlijnen van het MBP 2015 - 2018. In deze begroting schetsen wij onze ambities. De voortgang in het realiseren van deze ambities beschrijven wij aan de hand van de afgeleide bestuurlijke programma’s. Ook staan wij stil bij een aantal belangrijke ontwikkelingen voor de stad. 1c. Autorisatie begroting De gemeenteraad is het algemeen bestuur, stelt beleidskaders vast en controleert het college van B&W. De gemeenteraad stelt de doelstelling vast en geeft het college de opdracht om deze te realiseren. Het college van B&W neemt de dagelijkse besluiten. Afwijkingen op budgetten zoals deze in de begroting door de raad zijn toegekend, worden gedurende het jaar 2015 via een begrotingswijziging aan de raad voorgelegd. 2. De begrotingsrechtmatigheid wordt hiermee geborgd Conform de regels uit de financiële verordening is de raad bevoegd om mutaties over de programma’s goed te keuren. Het beschikbaar stellen van financiële middelen is het sluitstuk van een politiek proces waar inrichting wordt gegeven aan het gemeentelijk beleid door middel van het bepalen van de gewenste beleidseffecten, de beleidsdoelen en de activiteiten om die effecten en doelen te bereiken. De indeling van de programmabegroting vormt derhalve het aanknopingspunt voor de autorisatie door de gemeenteraad. 3. De budgettaire wijzigingen voortvloeiend uit de voorgestelde bezuinigingen Het betreft een totaal pakket aan bezuinigingen te realiseren in 2015 en verder. Deze bezuinigingen zijn een integraal onderdeel binnen de besluitvorming van de begroting 2015 (zie paragraaf 5.2 van het boekwerk). 4a/b. Investeringen en kredieten Deze investeringen en kredieten zijn noodzakelijk om de voorgenomen beleidsintenties te realiseren en af te schrijven. 5. Bestemmingsreserves komen voort uit “Wij kiezen voor een sociale stad” In de komende bestuursperiode zal de invoering van de drie decentralisaties (participatie, jeugdzorg en AWBZ) per 1 januari 2015 een groot deel van onze aandacht gaan opeisen. Deze decentralisaties vergen het uiterste van ons als gemeente op het gebied van beleidsontwikkeling, bedrijfsvoering, samenwerking en bestuurskracht.

6

De belangrijkste vaststelling op dit moment is dat de invoering van de decentralisaties gepaard gaat met ingrijpende rijksbezuinigingen en in het verlengde daarvan met de nodige financiële onzekerheden voor zowel burgers als de gemeente. Op basis van deze argumenten vormen wij deze bestemmingsreserve. 6. Vrijval reserves en voorzieningen overhevelen jaarschijf In de begroting 2015 is een vrijval van reserves en voorzieningen opgenomen voor een totaal bedrag van € 6.062.000. € 4.115.000 stellen we via de jaarafsluiting 2014 ter beschikking voor de uitvoering van het beleid in 2015. Conform wet- en regelgeving dient de vrijval van deze reserves en voorzieningen in 2014 verwerkt te worden. Om deze middelen in te kunnen zetten t.b.v. de begroting 2015 wordt € 4.115.000 overgeheveld d.m.v. de reserve ‘Reeds genomen besluiten’. Op grond van de BBV kan een bedrag van € 1.947.000 uit de totale vrijval reserves en voorzieningen niet via deze reserve verlopen. 7. Storting in de algemene reserve Op basis van geldende richtlijnen storten we dit saldo in de algemene reserve. Tegenargumenten N.v.t. Kosten en dekking Zie het boekwerk MBP 2015-2018/begroting 2015 Communicatie • Persconferentie. • Persbericht. • (Stads)krant. Evaluatie Conform planning- en control cyclus door middel van afwijkingenrapportages (zomernota, novemberbrief) en jaarrekening. Planning, procedure en uitvoering • Verspreiding naar de raadsleden op 16 oktober 2014. • Technische toelichting op de begroting op 30 oktober 2014. • Algemene beschouwingen op 5 en 6 november 2014. • Verzending naar gedeputeerde staten (toezichthouder) vóór 15 november 2014. Bijlagen ter inzage Boekwerk MBP 2015-2018/begroting 2015

Burgemeester en wethouders van Heerlen,

de secretaris,

de burgemeester,

mw. C.L.A.F.M. Bruls

dr. P.F.G. Depla

7

8

Raadsbesluit De raad der gemeente Heerlen; gezien het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. registratienummer; gegeven de agendering door het Presidium; gehoord het advies van de raadscommissie voor ; besluit: 1a. Het Meerjarige Bestuurlijk Programma 2015-2018, inclusief de financiële gevolgen uit paragraaf 5.2 vast te stellen. 1b. De begroting 2015 vast te stellen. 1c. Het college van burgemeester en wethouders autorisatie te verlenen tot bestedingen van de bedragen per programma. 2.

De volgende posten op te nemen in de begroting 2015, conform paragraaf 5.2 van het boekwerk 1. Programma Economische Stimulering € - 45.229.000 2. Programma Sociale Infrastructuur € - 75.636.000 3. Programma Leefomgeving € - 101.000 4. Programma Ruimtelijke Ontwikkeling € 6.864.000 5. Programma Bestuur en Dienstverlening € 120.846.000

3.

Bezuinigingen op programma’s De volgende bezuinigingsposten op te nemen in de begroting 2015 1. Programma Economische Stimulering € 1.693.000 2. Programma Sociale Infrastructuur € 2.198.000 3. Programma Leefomgeving € 704.000 4. Programma Ruimtelijke Ontwikkeling € 48.000 5. Programma Bestuur en Dienstverlening € 1.468.000

4a. De volgende nieuwe investeringskredieten beschikbaar te stellen 1. Renovatie St. Janscollege (2015 en 2016) € 2. Onderwijshuisvestingsprogramma € 3. Website Heerlen (www.heerlen.nl) € 4. Vervanging noodstroomaggregaat € 4b. De volgende kredieten verschuiven in de tijd 1. BMV Hoensbroek Zuid (2015 > 2016) € 2. BMV Hoensbroek Zuid (2016 > 2017) € 3. Klimaatbeh. glaspaleis (2014 > 2015) € 4. Aanpak wortelopdruk (2014 > 2015) € 5. GRP Eikendermolenweg (2014 > 2016) € 6. Archief bewaarplaats (2014 > 2015) € 7. Archief bewaarplaats (2015 > 2016) €

8.000.000 1.648.000 250.000 100.000 3.300.000 3.000.000 1.200.000 730.000 1.266.000 1.500.000 4.150.000

5.

De volgende bestemmingsreserves te vormen vooralsnog zonder dotatie 1. Opvang Jeugdzorg 2. AWBZ/Wmo

6.

In de begroting 2014 een bedrag van € 4.115.000 te storten in de bestemmingsreserve ‘Reeds genomen besluiten’ ten behoeve van het financieren van het voorgenomen beleid zoals omschreven in de begroting 2015 (zie paragraaf 5.2 van het boekwerk).

9

7.

Het saldo van alle voorgestelde besluiten ad € 7.000 te storten in de Algemene Reserve (zie paragraaf 5.2. van het boekwerk).

Aldus besloten tijdens de vergadering van de raad der gemeente Heerlen van griffier,

voorzitter,

10

Leeswijzer Voor u ligt het Meerjarig Bestuurlijk Programma (MBP) voor de nieuwe bestuursperiode 2015-2018 plus de begroting 2015. Wij hebben ervoor gekozen om beide documenten in één boekwerk op te nemen. Met name in de raadsprogramma’s zult u zien dat teksten inzake het meerjarig perspectief (MBP) worden afgewisseld met teksten die betrekking hebben op de begroting 2015. In de raadsprogramma’s staan de volgende vragen centraal: • Wat willen we bereiken? • Wat gaan we daarvoor doen? • Wat mag dat kosten? Deze zogenaamde W-vragen hebben wij als leidraad gebruikt bij de beschrijving van de raadsprogramma’s. De maatschappelijke doelen zoals ze geformuleerd zijn in de programma’s zijn verder geoperationaliseerd in de effectindicatoren in de bijlage 7.1. Het MBP gedeelte van dit boekwerk zit met name in de vraag ‘wat willen we bereiken’. In het antwoord op deze vraag schetsen wij als college ons meerjarig perspectief. Dat zijn de maatschappelijke effecten die wij willen bereiken met ons beleid. We geven vervolgens ook aan wat we daarvoor meerjarig gaan doen en hoeveel dat kost. Het begrotingsdeel overlapt voor een groot deel deze vragen, behalve dat de begroting specifiek gericht is op het jaar 2015. In de begroting geven we over de jaren 2015 tot en met 2018 zowel financieel als inhoudelijk inzicht in onze plannen. Deze begroting volgt de daarvoor geldende wettelijke voorschriften. Het document is opgebouwd uit een ‘beleidsbegroting’ en een ‘financiële begroting’. De beleidsbegroting bestaat uit de raadsprogramma’s (economische stimulering, sociale infrastructuur, leefomgeving, ruimtelijke ontwikkeling en bestuur en dienstverlening) en de paragrafen. In de financiële tabellen presenteren we de cijfers in een veelvoud van € 1.000. Hierdoor ontstaan mogelijk afrondingsverschillen in totaaltellingen, saldi en dergelijke. De kaders die we hanteren bij het realiseren van onze doelen zijn opgenomen in de ‘paragrafen’. In de paragrafen lichten we het functioneren van de bedrijfsvoering toe, maar ook op welke manier wij invulling gaan geven aan het grondbeleid en de lokale heffingen. Daarnaast maken het weerstandsvermogen (inclusief een actueel overzicht van de risico’s), onderhoud kapitaalgoederen, financiering en verbonden partijen, deel uit van de door het BBV (Besluit Begroting en Verantwoording) verplicht op te nemen paragrafen. Omdat wij de onderwerpen demografische ontwikkeling (krimp), en subsidies van groot belang vinden hebben wij deze onderwerpen in een aparte paragraaf opgenomen.

11

12

1. Bestuurssamenvatting ‘Knokken met ambitie’ De Rijksbegroting die onlangs tijdens Prinsjesdag het licht zag liet een voorzichtig optimistisch beeld zien. Voor het eerst sinds jaren is er weer sprake van economische groei, de werkloosheid daalt en de koopkracht van burgers en de investeringsdrang van ondernemers zitten in de lift. Weliswaar met kleine stapjes maar hier en daar durft men ronduit te zeggen dat de crisis gekeerd is. Daarnaast was het kabinet zichtbaar opgelucht dat de besluitvorming rondom de decentralisatie-operatie een feit was. Een begrijpelijke opluchting want deze operatie, en dan met name de daarbij horende bezuinigingen, vormt een belangrijk fundament onder de Rijksbegroting. Bij burgers en gemeenten kan van opluchting allesbehalve sprake zijn. Zij staan aan de vooravond van het werkelijk worden van deze megaoperatie (megabezuiniging!). Burgers vragen zich af of zij de komende jaren nog wel de zorg en ondersteuning gaan krijgen die zij nodig hebben en gemeenten vragen zich af hoe zij de klus moeten klaren en hoe zij de gemeentefinanciën rond moeten krijgen. Daar waar burgers niets anders rest dan afwachten zijn de voorbereidingen bij ons als gemeente al enige tijd aan de gang. Ondanks deze voorbereidingstijd zijn er nog altijd veel onzekerheden. Onzekerheden die wij met man en macht voor ons zelf maar vooral voor onze burgers tot het uiterste proberen te beperken. Ondanks deze inspanningen en ondanks de inzet van iedereen de komende jaren zullen we ook moeten afwachten hoe deze nieuwe gemeentelijke taken zullen uitpakken. Toch gaan wij ervoor om ondanks een financiële tegenvaller van ongeveer € 10 miljoen in 2015 (los van de drie decentralisaties) om inhoudelijke keuzes te maken de komende jaren. Wij zien ook steeds vaker brandhaarden ontstaan in verschillende regio’s in de wereld. We hebben gezien en ervaren dat deze mondiale conflicten rechtstreeks effecten kunnen hebben in ons eigen land en zelfs tot maatschappelijke onrust kunnen leiden. Wij willen en kunnen onze ogen daar niet voor sluiten. Globalisering wil ook zeggen dat nare ontwikkelingen in de wereld zich niet meer ‘ver van ons bed’ afspelen. Het is daarom zo belangrijk onze eigen buurten goed te kennen en de dialoog in stand te houden. De trend is dat van burgers steeds meer verwacht wordt. Burgers moeten langer zelfstandig zijn, het primaat van de eigen verantwoordelijkheid wordt sterker en burgers moeten uitgaan van hun eigen kracht. In zekere zin kunnen burgers steeds minder ‘leunen’ op ons als overheid. Bovendien wordt de speelruimte die wij als lokale overheid hebben ook steeds kleiner om burgers te laten ‘leunen’. Dat betekent niet dat wij als overheid een stap terug doen. In tegendeel. Een overheid die op afstand ideeën ontwikkelt en uitvoert is niet effectief. Wij moeten in ons denken, doen en laten juist die burger, die ondernemer, die zorginstelling en die woningcorporatie betrekken. Dat betekent soms dat we ruimte moeten scheppen, dat betekent soms dat we moeten stimuleren en prikkelen en dat betekent soms dat we randvoorwaarden moeten inrichten. In ieder geval betekent dit dat we de stad heel erg goed moeten kennen. Als lokale overheid moeten we steeds meer alles uit de kast halen om effectief te zijn. Dat zien we terug in onze gemeentefinanciën. In deze begroting van € 400 miljoen (€ 320 miljoen zonder de nieuwe decentralisatiestaken) is inmiddels sinds 2011 € 25 miljoen bezuinigd. Het gaat daarbij vooral om autonome gemeentetaken die rechtstreeks invloed hebben op de leefbaarheid in de stad. De druk op deze autonome gemeentetaken zal de komende jaren alleen maar toenemen. De bezuinigingsopgave voor 2015 liep in de aanloop van deze begroting op tot een bedrag van rond de € 11 miljoen. Ten opzichte van de bezuinigingsopgaven in de vorige jaren is dit een ongekend hoog bedrag. We hebben de afgelopen maanden twee bezuinigingsrondes nodig gehad om een pakket samen te stellen met de juiste hoogte en het juiste evenwicht. Uiteindelijk hebben we er voor gekozen om naast bezuinigingsvoorstellen op het gebied van efficiëntie (onze organisatie) en bezuinigingen op onze gemeentelijke taken ook de lasten voor de burger te verhogen (de Ladder van Lodewijks). Tegelijkertijd hebben we onze ambities niet uit het oog verloren en gaan we ook nieuwe investeringen doen in de stad. Dit alles dwingt tot realisme. Natuurlijk is het aanlokkelijk om te speculeren op de verwachte economische groei maar de feiten en de opgaven vragen nu vooral om het opstropen van de mouwen en aan de slag te gaan. We hebben bewezen dat we dat als stad juist heel goed kunnen: knokken. Maar niet alleen maar knokken. We willen wel knokken met ambitie. En onze ambitie is groot. We willen een ondernemende stad zijn, wij willen een sociale stad zijn, wij willen een stad zijn waar mensen graag zijn en de basis op orde is en we willen een krachtige centrumstad zijn.

13

Dit is de ambitie die onze stad verdient, die elke Heerlenaar verdient, waar elke Heerlenaar zijn steentje aan bijdraagt en waaraan elke Heerlenaar zijn/haar perspectief aan mag ontlenen. Naast deze ambities kijken wij reikhalzend uit naar 2015. 2015 wordt ‘het jaar van Mijnen’ met als fantastische uitsmijter: het Glazen Huis. Heerlen zal met beide evenementen regionaal, landelijke én euregionaal in de belangstelling staan. Daarnaast hopen wij in 2015 de eerste concrete ontwikkelingen van de Smart Service campus te mogen verwelkomen in de stad met mogelijk tal van nieuwe uitdagingen voor ons. Enkele andere nieuwe impulsen die wij de komende jaren willen gaan realiseren in de stad zijn de realisatie van een mijnmuseum, het continueren van de positieve ontwikkeling in het centrum. We maken daarnaast onder andere geld vrij voor een ondernemershuis, leegstandsbestrijding en integraal ouderenbeleid. Tot slot voeren wij nog een aantal onderzoeken uit in het kader van meer blauw op straat en het versterken van lobby en citymarketing. Decentralisaties De decentralisaties AWBZ, jeugdhulp en participatie per 1 januari 2015 vormen een grote uitdaging voor ons als gemeente. Immers, er komen tal van nieuwe taken op ons af en de daaraan gekoppelde bezuinigingen zijn fors. We moeten meer gaan doen met minder geld waarbij we steeds nadrukkelijker de ‘eigen kracht’ van de burger aanspreken. We hebben overigens de afgelopen jaren al te maken gehad met bezuinigingen op de huishoudelijke hulp waarbij het ons is gelukt om de financiële effecten op te vangen in onze begroting ter hoogte van € 3,4 miljoen. Ook de toekomstige bezuinigingen op de huishoudelijke hulp vanaf 2016 ter hoogte van € 1,5 miljoen vangen we op binnen onze meerjarenbegroting. We zien dan ook dat de massale landelijke ontslagen in de thuiszorg bij ons niet aan de orde zijn. Er zijn ook kansen. Voor het eerst krijgt één partij, de gemeente, zeggenschap over praktisch het hele sociale domein. De decentralisaties maken het gemeenten mogelijk dwarsverbanden te leggen tussen de verschillende beleidsterreinen: tussen de Wmo/AWBZ, de jeugdhulp en het domein van werk en inkomen. Ook dwarsverbanden tussen bestaande beleidsterreinen als onderwijs, economie, veiligheid, schuldhulpverlening/armoedebeleid en herstructurering worden nu nog beter mogelijk. Dat betekent dat we als gemeente nog meer inzetten op preventie, het bundelen van de zorg en voorzieningen, het efficiënter (lees: goedkoper) maken van de aangeboden hulp en het vergroten van de externe gerichtheid, naar de wijken en de burgers en ondernemers maar ook naar andere gemeenten, zorginstellingen en andere mogelijke partners en allianties. Daar waar bij de AWBZ en de jeugdhulp sprake is van min of meer nieuwe taken is dat bij de decentralisatie participatie minder het geval. Maar ook op dit onderdeel betekent dit een omslag in werk en cultuur, omdat we regelmatig actief zijn in dezelfde wijken en bij dezelfde gezinnen als de collega-professionals van zorginstellingen. Ook hier staat participatie en eigen kracht centraal. Ook hier zijn we door forse bezuinigingen op het participatiebudget genoodzaakt om goedkoper te werken en op zoek te gaan naar dwarsverbanden. De dienstverlening richt zich meer op de klant. Wat wil de klant eigenlijk zelf? Wat kan de klant? wat is het beste voor de klant? Allemaal vragen die steeds vaker gesteld zullen gaan worden en in samenhang met de andere samenwerkingspartners beantwoord moeten worden. Op het budget dat wij van het Rijk krijgen om de taken van de decentralisaties uit te voeren wordt fors bezuinigd. We gaan er alles aan doen om met dit gekrompen budget de ondersteuning en de dienstverlening op ‘een aanvaardbaar niveau’ te houden. Als het gaat om de rijksbudgetten en de verdeelmodellen zijn wij een lobby gestart met als uitgangspunt dat de budgetten/verdeelmodellen recht doen aan de specifieke situatie van onze stad. Daarnaast proberen we om de uitgaven te verminderen door de tarieven van de zorginstellingen te verkleinen, door de bureaucratie te verminderen en meer te vertrouwen op de mensen die het eigenlijke werk doen en door minder langs elkaar heen te werken en meer samen te werken. Ook oplossingen door de mensen zelf en ‘in de eigen omgeving’ zullen we stimuleren mits de oplossingen reëel zijn en niet tot overbelasting van mantelzorgers leiden. Collectieve en integrale oplossingen willen we zoveel mogelijk zoeken indien dat ook daadwerkelijk mogelijk is voor een cliënt, evenals het ‘mengen’ van doelgroepen als dat verantwoord is. Wanneer vervolgens alleen individuele (zorg)voorzieningen soelaas bieden dan zullen wij die als gemeente bieden op een ‘aanvaardbaar’ niveau. Wanneer het rijksbudget uiteindelijk niet toereikend is zetten wij als gemeente eigen middelen daarvoor in. In het licht van deze begroting kunnen we onmogelijk aangeven of en in hoeverre, meerjarig deze extra middelen nodig zijn ten gevolge van de decentralisaties. Onze ambitie is om met de middelen die we hebben de ondersteuning en de dienstverlening op een ‘aanvaardbaar’ niveau te houden.

14

Deze ambitie baseren we op het feit dat zorginstellingen waarschijnlijk doelmatiger gaan werken en op het feit dat wij als lokale overheid inderdaad doeltreffender kunnen opereren (dichter bij de burger, integraal aanbod, samenwerkingsverbanden etc.). Anderzijds is een groot deel van het takenpakket nieuw voor ons en moeten wij op onderdelen onze eigen organisaties opnieuw inrichten (aanloop- en frictie effecten). Daarnaast zijn er belangrijke financiële onzekerheden als de afhankelijkheid van verdeelmodellen en enkele moeilijk te begroten open-einde regelingen in de AWBZ en de jeugdhulp. In zekere zin kunnen we 2015 als een overgangsjaar zien. In financieel opzicht omdat de middelen die wij in 2015 gaan ontvangen grotendeels zijn gebaseerd op historische budgetten en nog niet onmiddellijk de forse bezuinigingen bevatten die gepaard gaan met de decentralisaties. In principe geeft ons dat de ruimte om in 2015 de toets ‘aanvaardbaar niveau’ te ontwikkelen en de daarmee samenhangende financiële effecten te concretiseren. Deze effecten kunnen we vervolgens tijdens het begrotingsjaar 2015 verwerken in de lopende begroting (zomernota) én vervolgens concretiseren in de begroting 2016. Vanaf 2016 echter worden de middelen verdeeld op basis van een nieuw objectief verdeelmodel, waarvan we nu al weten dat we te maken krijgen met een forse rijkskorting op onze budgetten van ongeveer 10%. Daarnaast is 2015 het jaar waarin we enerzijds pragmatischer ervoor moeten zorgen dat onze burgers niet tussen de wal en het schip vallen en anderzijds kunnen we onze aanpak en ons beleid verder doorontwikkelen samen met burgers, aanbieders en andere belanghebbenden. Dat betekent dat we andere sturings- en bekostigingstechnieken verkennen, en proberen meer samenhang in de versnipperde aanbiedersmarkt te brengen en meer op innovatie en doelmatigheid zullen gaan sturen. Centrum We willen dat het centrum van onze stad de krachtige economische motor is van deze regio. We willen hét centrum zijn van retail, cultuur, ontmoeting beleving en werkgelegenheid. Dat doen we met iedereen die daar belang bij heeft en dat kan ook alleen samen met iedereen die daar belang bij heeft. Maar we moeten ook eerlijk zijn. Het centrum heeft veel meer potentie dan we er nu uit halen. We mogen ons afvragen of we onze ambities kunnen realiseren met de aanpak zoals we die nu laten zien. Wij denken dat het allemaal een paar tandjes meer mag. Natuurlijk betekent dat doorgaan met hard werken en zwoegen maar vooral ook op zoek gaan naar een groter zelfbewustzijn en het vergroten van de schaal waarop wij als stad denken, samenwerken en investeren. In dat opzicht gaan we de komende jaren een fundamentele eerste stap zetten. Over vier jaar zal het Maankwartier, naar het ambitieuze én visionaire ontwerp van Heerlenaar Michel Huisman, zijn verrezen in de stad. Wij zijn ervan overtuigd dat dit fysieke icoon samen met de ontwikkeling van Schinkelkwadrant-Zuid een nieuwe balans zal brengen in de stad. Een balans die meer recht zal doen aan de identiteit van het Heerlen van nu. Een balans die beter de ambitie de creativiteit en het geloof in onszelf zal weerspiegelen. Natuurlijk is het tot stand brengen van een megaproject als het Maankwartier niet makkelijk en natuurlijk vraagt een dergelijk project dag in dag uit het uiterste van ons en alle achtentachtig duizend Heerlenaren, maar laten wij ook uitspreken dat deze raadsperiode een droom zal uitkomen. Een droom die niet alleen uitkomt maar zeker ook een droom die wij verdienen en ons op weg helpt bij het realiseren van de plannen die wij met het centrum hebben. Smart Services Fysieke ontwikkeling kan geen doel op zich zijn. Wij zijn uiteindelijk een stad van mensen en niet van gebouwen. We weten ook dat ontwikkeling in de stad sterk afhangt van de mate waarin wij in staat zijn de ambities én de creativiteit van burgers (ook ouderen) en ondernemers te kunnen mobiliseren. Dat zien we bijvoorbeeld terug in de ontwikkeling van de Smart Services. In samenwerking met tal van partners zien we langzaam een beweging ontstaan die mogelijk van fundamentele economische betekenis kan worden voor de stad. En het woord ‘economische betekenis’ kan in dat opzicht letterlijk vertaald worden met ‘banen’. We zijn er nog niet maar wij zien dat de Smart Services de potentie in zich heeft om uit te groeien tot een van de drie campussen in Zuid-Limburg en daarmee een belangrijke economische speler wordt binnen LED en de Kennis-as. De Provincie Limburg, APG en de Universiteit Maastricht hebben in het najaar van 2014 een investeringsprogramma gepresenteerd voor de realisatie van de Smart Services Campus. De Gemeente Heerlen ziet deze investering als een grote kans voor de economische structuurversterking en de werkgelegenheid van de stad. Smart Services zijn immers een belangrijke werkgever met een grote innovatieve potentie. De afgelopen jaren is intensief samengewerkt met financieel-administratieve partners in de Smart Services Hub. Met de campusplannen worden de vasthoudendheid en de ambitie van de gemeente ten aanzien van de Smart Services vertaald in een majeur resultaat, met op termijn 2.000 tot 2.500 nieuwe arbeidsplaatsen. Uniek en van bijzondere meerwaarde is dat de campus in het centrum een plek gaat krijgen.

15

Deze stedelijke campusontwikkeling is ook een uitdaging met betrekking tot de innovatieve denk- en ontwikkelkracht van onze stad, met vragen als: hoe binden we nieuwe werknemers aan deze stad? Hoe kunnen we het investeringsvolume in de stad verder vergroten? Hoe kunnen we de Smart Services met andere sectoren verbinden en versterken? etc.. De gemeente Heerlen zal de ontwikkeling van de Smart Services Campus zowel inhoudelijk als financieel krachtig ondersteun. De gemeente zal daarbij met name de verbinding tussen de campus en het lokale bedrijfsleven stimuleren. Aansluiting bij het overige bedrijfsleven is voor het succes en de meerwaarde van de campus immers cruciaal. De gemeente zal bovendien meebouwen aan een campus community. Heerlen moet zo een broedplaats worden voor talent met als doel: meer studenten, bedrijven, werknemers en bewoners in onze stad. Dat betekent investeren in aantrekkelijke woonlocaties en goede voorzieningen op onderwijsgebied en stedelijke dynamiek, zoals cultuur en een levendig en compact centrum. Ook zien we dat onze leegstandsaanpak en de ontwikkeling van creatieve industrie in de lift zitten. Dit zijn ontwikkelingen, vaak onconventioneel, die steeds meer een plek krijgen in de stad en daadwerkelijk resultaten brengen. Een stad van mensen kiest voor cultuur. Dat hebben wij de afgelopen jaren gedaan. Er circuleren lijstjes waarop wij bij de top 3 culturele steden in Nederland horen. Dat is mooi, maar daar gaat het niet om. Heerlenaren houden niet van lijstjes, ze houden van cultuur. Het past bij onze stad en het zit in onze genen. De culturele lente was een begin van iets dat al in ons zat. Maar wij zouden geen Heerlenaren zijn als we cultuur niet zouden combineren en aanvullen met tal van evenementen en het steeds weer verlevendigen van onze stad. Dat gaan we de komende jaren, samen met iedereen in de stad doorzetten waarbij we het accent ook vooral willen leggen op ons cultureel erfgoed, onze identiteit. Het jaar van de Mijnen én Serious Request zijn al meteen echte hoogtepunten waar we zelf met enorm veel plezier naar uitkijken en waarmee we ons karakter én onze ambitie nog meer in de etalage kunnen zetten. Naarmate wij ons als regionale centrumstad, als dé koopstad van Parkstad, meer ontwikkelen zullen de omliggende gemeenten daar meer profijt van hebben. De vraag of je dat moet vertalen in een nieuwe bestuursstructuur is voor de komende periode niet relevant. Relevant is wel dat wij samen met onze buurgemeenten de economische structuur van deze regio kunnen versterken wanneer we vanuit onze individuele kracht samenwerken. Wij willen in dat opzicht een flinke duit in het zakje doen. Samenvattend kunnen we stellen dat met de realisatie van het Maankwartier én Schinkelkwadrant-Zuid een belangrijke mijlpaal in de fysieke ontwikkeling van Heerlen markeren. Er zal een nieuw beeld van de stad ontstaan dat beter bij ons zelf past én daardoor beter past bij het imago dat wij als stad willen uitdragen. Parallel hieraan en vooruitlopend hierop moeten wij de niet-fysieke ontwikkeling op een zelfde ambitieniveau proberen te brengen. Dat betekent investeren. Dat betekent dat we nog meer ondernemers en burgers moeten verleiden én prikkelen om particuliere investeringen te doen. Dat kan in het klein (bijvoorbeeld een burger die een investering in een nieuwe gevel wil doen) maar dat kan ook in het groot (een bekende detaillist die zich wil vestigen in Heerlen). Dat betekent ook dat we er als overheid voor moeten zorgen dat nieuwe burgers en nieuwe ondernemers zich nog meer welkom voelen in Heerlen. Dat betekent dat we de verschillende centrumorganisaties en culturele instellingen uit gaan dagen om vanuit samenwerking en daadkracht met ons de cultuur- en evenementenkalender op een kwalitatief nog hoger en meer samenhangend niveau te brengen. Dat betekent in algemene zin dat we nog meer de potentie, het optimisme en de creativiteit van de stad gaan aanboren. Ons doel is eenvoudig: een krachtige, verfrissende centrumstad, aantrekkelijk voor anderen maar vooral ook een stad die onszelf laat stralen ! Herstructurering Herstructurering is van levensbelang voor een stad. Onze ambitie is dan ook dat wij een stad willen zijn waar mensen graag zijn én waar de basis op orde is. Een dynamisch centrum kan niet bestaan zonder wijken en buurten waar de openbare ruimte veilig, schoon, heel is en waar mensen het aangenaam vinden om te vertoeven. Daar dragen wij aan bij enerzijds in de gehele stad middels ons reguliere beleid en anderzijds door de focus te leggen op specifieke, prioritaire buurten die extra aandacht nodig hebben middels onze herstructureringsaanpak. Uit de ervaringen van de voorgaande jaren hebben we geconcludeerd dat een traditionele aanpak waarbij we alles vastleggen in een plan en heel veel zaken worden geïnitieerd vanuit de overheid uiteindelijk niet tot de gewenste resultaten leidt. De kracht zit juist in een stap voor stap ontwikkeling. Onze rol als overheid zal dan ook een andere worden de komende jaren.

16

Eén die veel meer uitnodigt, meedenkt en ruimte biedt aan de samenleving. Een aanpak waarbij bewoners en ondernemers met concrete plannen kunnen komen voor de fysieke en sociale ontwikkeling van de buurt, hetgeen de betrokkenheid van de buurten zal vergroten, de afstand tussen gemeente en bewoners zal verkleinen en het wederzijdse vertrouwen zal vergroten. De herstructurering in Heerlen heeft zich steeds gerichter en steeds beter in afstemming met burgers en partners in de buurten ontwikkeld en heeft zich steeds meer ontwikkeld tot een sociale herstructurering in samenhang met de ontwikkelingen in het sociale domein. Ook het belang én de kracht van herstructurering voor de ontwikkeling van een vitale stad en vitale inwoners, is steeds helderder op ons netvlies gekomen. Daar waar de herstructurering van MSP in een afrondende fase komt gaan we in Hoensbroek vooral onze plannen voortzetten. Inmiddels hebben we gaandeweg als stad enkele unieke methodes ontwikkeld die een antwoord geven op complexe herstructureringsvragen zoals ze bij ons actueel zijn. De eerste methode is de methode Vrieheide. In Vrieheide gaan we met een zware rugzak aan ervaring de herstructurering oppakken in de komende bestuursperiode. We weten inmiddels dat een traditionele herstructurering waarbij op voorhand doelstellingen, financieringen en processen worden vastgelegd, geïnitieerd vanuit de overheid, uiteindelijk niet de gewenste resultaten zal opleveren. De kracht zit juist in een stap voor stap ontwikkeling. Onze rol als overheid beweegt hierin hierin mee. Eén die veel meer uitnodigt, meedenkt en ruimte biedt aan de samenleving. Een aanpak waarbij bewoners en ondernemers met concrete plannen kunnen komen voor de ontwikkeling van de buurt, hetgeen de betrokkenheid van de buurten zal vergroten, de afstand tussen gemeente en bewoners zal verkleinen en het wederzijdse vertrouwen zal vergroten. Feit is dat Vrieheide een krachtige impuls nodig heeft. Dat vinden wij, dat vindt de provincie maar vooral: dat vinden de bewoners zelf. Zij willen niet dat er wordt afgebroken, maar dat er juist wordt opgebouwd. Dat er bewaard wordt waar zij waarde aan hechten en dat er komt wat er ontbreekt. Ook ondernemers moeten er weer zaken kunnen doen en de naam Vrieheide moet weer een goede klank krijgen in de wijde omgeving. Dat is de ambitie van de bewoners en daar gaan wij pal achter staan de komende jaren. Daarnaast hebben we de methode Gebrookerbos ontwikkeld. Ook dit is een actueel voorbeeld van een t vernieuwde aanpak. Gebrookerbos is een onconventionele ontwikkelstrategie voor het gebied Heerlen-Noord. De ambitie die wij daarbij hebben is om kwaliteit en krimp op een slimme manier met elkaar te verbinden. In het gebied Heerlen-Noord tussen kasteel Hoensbroek en de Brussummerheide vormden beken, moerassen, kastelen en oude dorpen ooit het decor voor de ontwikkeling van de mijnbouw. Op dit moment is het gebied ten gevolge van de hedendaagse demografische veranderingen opnieuw een transformatiegebied. In plaats van een toename van bebouwing ontstaan er door sloop en herstructurering nieuwe open gebieden. Met het project Gebrookerbos willen wij een hernieuwde samenhang tussen nieuw en historisch landschap creëren. De vrijgekomen ruimten bieden tal van kansen voor een aantrekkelijk groen en hernieuwde economisch vitaal gebied. We willen ondernemers en burgers zoveel mogelijk betrekken bij de ontwikkeling, aanleg en beheer van de nieuwe zgn. blauwgroene zones, zodat het uiteindelijke resultaat ook daadwerkelijk optimaal benut zal gaan worden. We denken dat wij met deze innovatieve methodes aansluiting kunnen vinden binnen de IBA. De IBA die juist op zoek is naar experimenteergebieden waar ervaring wordt opgedaan met nieuwe vormen van ruimtegebruik, nieuwe vormen van samenwerking en nieuwe instrumenten en waarbij een rol is weggelegd voor de eigen bewoners, het bedrijfsleven en het maatschappelijke middenveld. Oftewel: spraakmakende en vernieuwende projecten die Parkstad transformeren en in 2020 tijdens de slotmanifestatie tentoongesteld kunnen worden. We mogen zeggen: ‘a perfect match’ ! Financieel uitgangspunt van deze begroting Dat de gemeente Heerlen een enorme financiële opgave heeft, wisten we al eind 2013 toen wij een sluitende begroting 2014 maar een niet-sluitende meerjarenbegroting vaststelden om zodoende de nieuwe coalitie niet voor de voeten te lopen én in afwachting van meer duidelijkheid over de drie decentralisaties van het rijk. Het is er sinds eind 2013 niet beter op geworden. We zijn geconfronteerd met enorme bezuinigingen, waaronder de macro-korting (ook wel de efficiency korting genoemd op de decentralisaties), een forse bezuiniging op de huishoudelijke hulp (Wmo) vanaf 2016 die wij wensen op te vangen, een extra tekort op de WOZL (door de subsidieverlaging per arbeidsplaats) en de cao verhoging van ambtenaren. Daarnaast zien wij op bijvoorbeeld het terrein van omgevingskwaliteit dat het een fikse opgave wordt om met de bestaande budgetten dit beschermd gebied waar te maken hetgeen betekent dat we niet meer één op één kunnen ingaan op de wensen van onze burgers.

17

De afgelopen maanden hebben wij aan de hand van de ladder van Lodewijks, zoals genoemd in het coalitieakkoord, de begroting doorgelopen met in achtneming van de beschermde gebieden. Onze doelstelling daarbij was natuurlijk een sluitende begroting 2015 en een meerjarenraming die structureel en reëel in evenwicht is. In dit streven zijn wij geslaagd. Bij een aantal bezuinigingsopties hebben wij te maken met betrouwbaarheid van ons als bestuur richting onze (maatschappelijke) partners. Zo vinden wij het logisch dat in een periode waarin de gemeente forse en pijnlijke bezuinigingsmaatregelen moet treffen dat ook voor onze gesubsidieerde instellingen en verbonden partijen ook kritisch naar hun taken en efficiëntie moeten kijken. Het nu in deze begroting, die in oktober openbaar wordt, bezuinigingen kenbaar te maken voor 2015 past niet in ons bestuurscultuur. Onze mening en voornemen blijft overeind, maar wij gaan hierover het gesprek aan met de genoemde partners. Met de intentie deze maatregelen per 01-01-2016 te effectueren. Omdat nog niet helder is in welke mate en in welk tempo bezuinigingen kunnen worden gerealiseerd zonder dat de burger hier onnodig hard getroffen wordt, maar ook omdat wij bij verbonden partijen afhankelijk zijn van meerderheidsbesluiten hebben wij nog geen bedrag gekoppeld (meerjarig) aan deze maatregel. We hebben een pakket van concrete en realistische maatregelen samengesteld om de begroting 2015 sluitend te krijgen. Daarbij was onze leidraad de inhoud van het coalitieakkoord. Vanuit de ambitie om reëel te begroten en gezien de feitelijkheid van de afgelopen jaarrekeningresultaten is onderzocht hoe wij met dit jaarlijks verschil van nog geen half procent van de begroting om moesten gaan. Uit analyse bleek dat jaarlijkse meevallers in de jaarrekening steeds op andere producten en andere programma’s vallen. Vanuit de historische analyse is gebleken dat een meevaller van 1,2 miljoen bijna een wetmatigheid is geworden. Deze is vertaald naar een taakstelling voor de komende jaren. Het bezuinigingspakket zoals opgenomen en weergeven binnen alle programma’s bestaat op hoofdlijnen uit het verlagen van budgetten als gevolg van het doorlopen van de eerste drie treden van Lodewijks. Bezuinigingen op de gemeentelijke organisatie op basis van de vierde trede van Lodewijks, maar ook het vergroten van de lastendruk voor de burger, de vijfde trede. Deze begroting is uiteindelijk niet sluitend in meerjarig perspectief. Voor het jaar 2018 ontkomen wij er niet aan om een taakstelling op te nemen van € 3,6 miljoen. Een taakstelling is een opdracht aan onszelf om de komende periode het tekort in de begroting alsnog sluitend te krijgen. We kiezen hiervoor omdat we nu nog geen zicht hebben op het tempo van de daadwerkelijke realisatie van de verschillende acties die wij gaan ondernemen. Deze acties bestaan uit het zoeken en implementeren van efficiency maatregelen en samenwerkingswinst. Hier verstaan wij ook het herijken van diverse beleidsnotities onder die zijn opgesteld in economisch betere tijden. Daarnaast gaan wij waar mogelijk diverse fondsen, reserves en voorzieningen slim combineren of samenvoegen. Netto betekent dit natuurlijk dat er minder geld is, bijvoorbeeld een verlaging van het cofinancieringsfonds, en dat afwegingen nog belangrijker worden. Wij kiezen hiervoor omdat het reserveren van veel geld voor mogelijke kansen niet past bij de financiële situatie waarin de acute problemen, vaak ook bij onze cliënten in het sociaal domein, zo groot zijn. Verder gaan wij de eerder genoemde gesprekken met onze gesubsidieerde partners en verbonden partijen aan. Dat betekent dat wij met al onze partners een takendiscussie gaan voeren in het voorgaar van 2015. Wij realiseren ons dat het in het kader van behoorlijk bestuur belangrijk is hiervoor omzichtig de dialoog aan te gaan en de tijd te nemen, zodat instellingen zich kunnen voorbereiden op lagere budgetten en/of het schrappen van taken. Daarnaast zijn wij ervan overtuigd dat met een nog kritischere blik en met in achtneming van het coalitieakkoord wij ook taken binnen onze eigen organisatie kunnen identificeren waar wij binnen deze bestuursperiode mee kunnen stoppen. Dit zijn moeilijke maar helaas noodzakelijke discussies en keuzes met vanzelfsprekend organisatorische consequenties. De nieuwe bezuinigingen op de organisatie beginnen in 2015. Voor de frictiekosten (dat zijn de kosten die wij moeten maken om deze bezuiniging daadwerkelijk te kunnen realiseren) is een budget gereserveerd. De bezuinigingen die we de komende jaren extra eventueel gaan realiseren, gebruiken we om het begrotingssaldo danwel het weerstandsvermogen te verbeteren. In de zomernota van 2015 presenteren wij de voortgang van de bezuinigingen en de taakstelling, inclusief hun meerjarige doorkijk. Al met al zijn wij tevreden met dit MBP en deze meerjarenbegroting. Het is ons gelukt om een voor Heerlen enorm bedrag aan bezuinigingen op een evenwichtige manier te verdelen. Ook is het ons gelukt om ondanks deze mega-operatie onze ambities overeind te houden en te investeren in onze stad. Wij hebben het coalitieakkoord op deze wijze verankerd in dit MBP en in onze meerjarenbegroting. We realiseren ons dat het niet makkelijk gaat worden de komende bestuursperiode en dat we met z’n allen voor onze stad moeten doorknokken.

18

2. Programmaplan 2.1 Programma economische stimulering Portefeuillehouders: J. Clemens, M. de Beer en B. Braeken MBP, meerjarig perspectief (2015-2018): Wat willen we in deze bestuursperiode bereiken met het programma economische stimulering? Wij willen een ondernemende en aantrekkelijke stad zijn met een sterke rol voor burgers, ondernemers en instellingen waarbij wij ons als overheid in eerste instantie richten op het scheppen van randvoorwaarden en het investeren in de contacten met onze partners. De investeringen in cultuur hebben de aantrekkelijkheid van onze stad aantoonbaar verbeterd (aantrekkelijkheidsindex Atlas voor Gemeenten) en daarmee ook het imago van de stad. Daarom willen wij ook de culturele lente voortzetten. We wachten onze kansen af en wanneer zich goede mogelijkheden voordoen die passen binnen onze gemeentelijke visie dan springen wij daarop in samen met én vertrouwend op onze maatschappelijke partners. We vinden het belangrijk dat de economische investeringen en de inspanningen die wij doen ook daadwerkelijk rendement hebben én samenhangend en versterkend zijn ten aanzien van andere beleidsterreinen als leefbaarheid, veiligheid, herstructurering, arbeidsmarktbeleid, armoedebestrijding, onderwijs, sport etc.. Wij denken de komende jaren met dit programma hiervoor een basis te kunnen leggen. De mate waarin wij dat kunnen doen is echter afhankelijk van de economische barometer de komende jaren. MBP, meerjarig perspectief (2015-2018): Wat zijn onze ambities in deze bestuursperiode binnen het programma economische stimulering? De belangrijkste ambitie binnen het programma economie is het versterken van de afstemming tussen economie, onderwijs en arbeidsmarkt. Voorbeelden hiervan zijn het versterken van de competentiegerichte match van vraag en aanbod tussen onderwijs en arbeidsmarkt, maar ook een betere afstemming van het onderwijsaanbod en de vraag vanuit het bedrijfsleven. Werkgevers moeten daarnaast niet alleen maar op zichzelf gericht zijn maar geprikkeld worden om aandacht te hebben voor participatie op allerlei niveaus. We willen dat sport, cultuur en cultureel erfgoed een nog belangrijkere rol gaan spelen bij het versterken van ons lokale vestigingsklimaat voor zowel burgers als ondernemers maar vooral ook bij het versterken van onze identiteit en ons imago als stad. We willen graag zien dat steeds meer bedrijven gaan passen binnen onze economische speerpunten, waarbij specifiek het belang wordt erkend van een sterke clustering van winkelvoorzieningen en een onderscheidende detailhandel. Maar bovenal ambiëren wij het vergroten van de internationale/euregionale blik bij burgers, bedrijven en overheden. MBP, meerjarig perspectief (2015-2018): Hoe gaan wij in deze bestuursperiode onze inspanningen meten binnen het programma economische stimulering? Voor de indicatoren behorende bij het programma economische stimulering verwijzen wij naar de Effectmonitor die is opgenomen als bijlage.

19

MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het programma economische stimulering kosten? Rekening x € 1.000 Lasten Baten Geraamde totaal saldo van baten en lasten

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-101.144

-100.098

-92.773

-89.582

-89.698

-86.987

61.298

58.218

8.602

5.566

5.523

5.523

-39.846

-41.880

-84.171

-84.016

-84.176

-81.465 -1.150

Toevoeging reserves

-786

-845

-682

-1.444

-1.085

Onttrekking reserves

3.702

4.209

2.657

2.265

4.160

2.899

-36.930

-38.515

-82.196

-83.195

-81.101

-79.716

Rekening

Bijgestelde begroting

Begroting

Geraamde resultaat

Specificatie kernthema’s (saldo)

x € 1.000 Arbeidsmarkt Cultureel erfgoed Cultuur Economische speerpunten Onderwijs Integraal Sportbeleid Bestemming Totaal

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-7.826

-6.505

-48.727

-46.893

-45.050

-43.581

-2.576

-3.393

-3.195

-3.052

-3.101

-3.150

-12.578

-13.885

-13.954

-12.588

-12.573

-12.501

-3.252

-4.179

-2.909

-3.458

-3.435

-3.415

-10.206

-10.524

-11.598

-14.225

-16.484

-15.307

-3.408

-3.394

-3.788

-3.801

-3.533

-3.512

2.916

3.364

1.975

821

3.075

1.749

-36.930

-38.515

-82.196

-83.195

-81.101

-79.716

Risico’s • Claims van derden (juridische procedures). • Macro-Economische activiteiten (economisch-financiële crisis). • Verbonden partijen (begrotingsresultaten). • Onderwijshuisvesting (in relatie tot beschikbare budgetten). Voor toelichting zie paragraaf 3.2 Weerstandsvermogen en Risicobeheersing

20

Kernthema Economische speerpunten Inleiding Met dit kernthema willen we een bijdrage leveren aan onze ambitie ‘wij willen een ondernemende stad zijn’. Om dit te realiseren zijn er een aantal basisvoorwaarden die wij nastreven. Zo is het belangrijk onze ondernemers te koesteren, een slimme en effectieve combinatie te maken met de beleidsterreinen arbeidsmarkt en onderwijs, te beschikken over een goed imago, een aantrekkelijk woon- en leefklimaat en een goede infrastructuur. In 2012 heeft de gemeenteraad de nota economie vastgesteld. Er is daarbij gekozen voor een sectorenbeleid. Een drietal grote sectoren en een drietal groeisectoren. Deze sectoren zijn gekozen omdat ze zichtbaar zijn, succesvol zijn, potentie hebben of verbonden zijn met de identiteit van de stad. De grote sectoren (zorg, Smart Services en detailhandel) hebben een lange geschiedenis in onze regio en bieden Heerlen kansen vanuit hun bestaande kracht. De groeisectoren (creatieve industrie, medisch-technische innovaties, zorginnovaties en nieuwe energie) zijn recenter ontstaan en zijn met name kansrijk nu en in de nabije toekomst. Aanvullend aan deze sectoren zal de komende periode ook extra aandacht worden besteed aan de sector (maak)industrie. Daarnaast is het belangrijk om over de stads- en landsgrenzen heen te kijken om zo de arbeidsmarkt en de ondernemerspotentie voor deze regio te vergroten. MBP, meerjarig perspectief 2015-2018: Wat gaan we doen binnen het kernthema economische speerpunten om onze doelstellingen te bereiken? • We willen het contact met de ondernemers versterken Het is belangrijk dat wij de Heerlense ondernemer beter leren kennen. De contacten tussen gemeenten en ondernemers zowel bestuurlijk als ambtelijk zullen we daarom frequenteren. Werkbezoeken zullen daarnaast een follow-up moeten hebben en moeten gericht zijn op wederzijdse mogelijkheden. Dat betekent ook dat ondernemers zelf actief kunnen bijdragen aan onze eigen gemeentelijke doelstellingen waarbij wij als gemeente de ruimte én de faciliteiten moeten geven voor ideeën van ondernemers. Een aanpak dus die vanuit de gemeente veel meer bottom-up georiënteerd is. • We willen de acquisitiefunctie van ons als gemeente versterken zowel in structuur als in capaciteit. Belangrijk hierbij is het ontwikkelen van een nog duidelijker economisch profiel van de stad. Bij de uitwerking van dit profiel willen we zeker ook onze ondernemers betrekken omdat wij geloven dat ook zij met hun netwerken een actieve en effectieve bijdrage kunnen leveren aan acquisitie. Daarnaast gaan wij ons als gemeente in onze acquisitie-aanpak meer strategisch en pro-actief opstellen. • Arbeidsmarktbeleid en economisch beleid gaan we sterker met elkaar verbinden. Om de effectiviteit van onze aanpak te versterken is het belangrijk om de scheidslijn tussen arbeidsmarktbeleid en economisch beleid vloeibaar te maken. Dat gaan we doen door bijvoorbeeld onze economische speerpunten rechtstreeks te koppelen aan werkgelegenheidsdoelstellingen. Ook de werkgeversbenadering gaan we integraler oppakken bijvoorbeeld op het gebied van acquisitie door werkgevers die geïnteresseerd zijn in onze stad als vestigingsgebied een totaalaanbod op tafel te kunnen leggen met de specifieke en relevante gegevens over de stad (onder andere werknemersaanbod, grondprijzen). • De rol die die wij als gemeente hierbij vervullen is die van aanjagen, activeren en acquireren. Aanjagen heeft tot doel het laten ontstaan van nieuwe initiatieven, innovatie en samenwerking. We gaan dat doen middels het faciliteren van ondernemers, het bepalen van de brede economische clusters, het benoemen van accountmanagers binnen onze organisatie, het voeren van een actief relatiemanagement, het bevorderen van de samenwerking tussen ondernemers, onderwijs en overheid en het denken in termen van mogelijkheden in plaats van barrières. Het doel van acquireren is het aantrekken van nieuwe bedrijvigheid. Dat gaan we doen middels het bepalen van een duidelijk economisch profiel, het versterken van de acquisitieformatie, het inzetten van pro-actieve en strategische acquisitie, het verbinden van zakelijke netwerken, het inzetten van ondernemers als ambassadeurs, het koppelen van economische doelstellingen aan werkgelegenheidsdoelstellingen.

21

Het doel van activeren is: zoveel mogelijk mensen aan het werk. Dat doen we door het bepalen van de loonwaarde van werknemers, het bemiddelen van mensen uit de participatiewet, het ontwikkelen van een werkgeversdienstverlening, het gebruik maken van accountmanagers, het ontzorgen van ondernemers met betrekking tot de arbeidsvraag, het koppelen van arbeidsmarkt- en economisch beleid en het inzetten van ambassadeurs. • Grote, stabiele sectoren waar wij economische kansen zien. Smart Services. De mijnen hadden uitgebreide en goede financieel dienstverlenende afdelingen. Ook na de sluiting van de mijnen zijn bedrijven hier neergestreken waarmee deze kennis niet verloren is gaan. Op dit moment groeit het tekort aan opgeleid personeel voor deze bedrijven. Bedrijven, onderwijs en overheid werken samen om van elkaars kennis gebruik te kunnen maken en om in de behoefte aan geschoold personeel te voorzien. We willen gedurende onze bestuursperiode een fysieke campus ‘Smart Services’ in het centrum gaan ontwikkelen. Met name deze campusontwikkeling in het stadscentrum is een innovatieve ambitie. De financieel-economische en administratieve dienstverlening is immers sterk verankerd in Heerlen en biedt mede dankzij de extra impuls van de Limburg Economic Development (LED) kansen op het gebied van werkgelegenheid én op het gebied van duurzame economische ontwikkeling. Hiervoor dient ook het vestigingsklimaat voor, en de dienstverlening aan, nieuwe werknemers te worden versterkt. Zorg. In Heerlen en Parkstad is een groot aantal zorginstellingen aanwezig. Door de ontgroening en de toenemende zorgvraag zullen er op termijn te weinig ‘handjes’ in de zorg zijn. De Zorgacademie is een samenwerking van diverse onderwijsinstellingen en zorginstellingen om het verwachte personeelstekort vanaf 2015 op te vangen. Op het gebied van zorg willen we specifiek voortbouwen op de huidige samenwerking van zorginstellingen en kennisinstellingen in de zorgacademie en in algemene zin op innovatie en de inhoudelijke ontwikkeling van de zorg. Detailhandel (Heerlen koopstad). Heerlen is het onbetwiste centrum van Parkstad. Een krachtig centrum van Heerlen maakt de regio nog aantrekkelijker. Om de regionale woon- en werkomgeving aantrekkelijk en leefbaar te houden is een stadscentrum met een groot aanbod aan winkels, bedrijvigheid, wonen, vermaak kunst en cultuur van eminent belang. We ambiëren een sterke binnenstad om zo het voorzieningenniveau voor de consumenten en inwoners in stand te houden zodat winkeliers een gezonde boterham kunnen verdienen. We zetten hierbij in op ons brancheringsbeleid en het stimuleren van ondernemerschap. We willen de fysieke winkelvoorraad in onze stad herstructureren en het bestrijden van de leegstand voortzetten. Een belangrijk onderdeel hierbij zijn de initiatieven vanuit de stad. Ook de maakindustrie is een grote sector in Heerlen. Deze sector zorgt voor 45% van de werkgelegenheid in deze regio. In het kader van arbeidsmarktbeleid en derhalve ter oplossing van de nog steeds hoge werkloosheid, is en blijft de maakindustrie eveneens een belangrijke sector. Om hier nader invulling aan te geven wordt de werkrelatie tussen de beleidsvelden economie en arbeidsmarkt versterkt. Om de diversiteit van deze sector beter in beeld te krijgen en de mogelijkheden te benutten zal het relatiebeheer hier versterkt worden. • Naast de grote, stabiele sectoren kent Heerlen groeiende markten waar potentie in zit. Daarom kiezen wij voor een stimulerend beleid voor deze sectoren. Creatieve industrie. Cultuur (in al haar facetten) is tegelijkertijd een belangrijke vestigingsfactor alsook van duidelijke invloed op het imago van de stad. Daarmee is dit een belangrijke motor voor de economie. Daarnaast zorgt de creatieve industrie voor steeds meer banen. Heerlen blijft inzetten op het stimuleren van ondernemerschap in de creatieve industrie. Medische technologie. In en rond Heerlen zijn een groot aantal bedrijven gevestigd in de sectoren medtech en life sciences. Heerlen is een ideale vestigingsplaats voor medisch technologische en aanverwante bedrijven vanwege de centrale ligging in Europa. Wij zetten in op het verbinden van zorginnovatie, opleiding/ scholing en bedrijfsleven. Nieuwe energie. De gemeente Heerlen heeft in de afgelopen jaren een actieplan opgezet en uitgevoerd, dat ertoe heeft geleid dat Heerlen open staat voor bedrijven die zich richten op nieuwe energie. Heerlen zet in op het versterken van het MKB in de sector nieuwe energie om straks mee voorop te lopen in Nederland. Het MKB kan een wezenlijke bijdrage leveren aan de energietransitie van Parkstad. • Het versterken van het profiel van Heerlen met als resultaat een sterkere identiteit en een positief imago draagt bij aan het vestigingsklimaat. Dit profiel grijpt terug op de historie maar geeft tegelijkertijd de ambitie weer waaraan anderen graag participeren om hun eigen doelen te realiseren. Onderdeel hiervan is het uitdragen van de aanwezige economische kracht en succesverhalen.

22

Het aanwezige culturele erfgoed vormt onderdeel van dit profiel. Het profiel onderschrijft de internationale/ euregionale positie van deze stad. Dit profiel waaruit onze economische kracht blijkt alsmede de internationale setting van deze regio zal actief worden uitgedragen middels citymarketing. • Regionale samenwerking. De samenwerking met Aken wordt verder ontwikkeld en versterkt, niet alleen vanuit economisch perspectief maar mede vanuit aanknopingspunten met al onze beleidsvelden. In dit kader wordt gewerkt aan vergroting van de toegevoegde waarde van ‘Arbeitsgemeinschaft Charlemagne’. De speerpunten van Heerlen, zoals bijvoorbeeld Smart Services, worden hier nadrukkelijk bij betrokken. Ook de bestaande netwerken van LED en Mahl worden versterkt ingezet om de toegevoegde waarde voor Heerlen te vergroten. Begroting 2015: Wat gaan we daarvan doen in 2015? • Smart Services De daadwerkelijke realisatie van een fysieke campus op het gebied van Smart Services zullen wij als gemeente actief ondersteunen. Hiervoor richten wij een taskforce in die zich gaat bezighouden met: de migratie van de Smart Services Hub activiteiten naar de campus, het verbinden van het lokale bedrijfsleven aan de campus, het ontwikkelen van een campus community, het verwelkomen en verwijzen van nieuwe werkgevers, werknemers en mogelijke nieuwe bewoners als gevolg van de campusontwikkeling. Daarnaast zien wij ook het belang van het binden van potentiele werknemers aan onze stad. Hier willen wij actief op inzetten. • Het versterken van de contacten met het bedrijfsleven via onder andere het afleggen van werkbezoeken (bestuurlijk en ambtelijk). Het benoemen van interne accountmanagers die in dit kader ook zorgdragen voor follow-up. • Het versterken van de acquisitiefunctie met meer nadruk op de strategische en pro-actieve acquisitie en de acquisitie van nieuwe winkelformules. Hiervoor wordt in 2015 een plan ontwikkeld. • Het onderzoeken van een betere integrale ondernemersdienstverlening. Hierbij wordt een koppeling gelegd tussen de te versterken accountmanagementfunctie, de acquisitiefunctie en de werkgeversdienstverlening in het kader van de nieuwe participatiewet. • Het ontwikkelen van een duidelijker economisch profiel c.q. propositie, inclusief het benoemen van ambassadeurs (ondernemers) uit onze stad. Hierbij wordt voortgebouwd op de grote clusters inclusief de maakindustrie en de groeiclusters. • Koopzondagen We willen de ondernemers in onze stad vragen om in het kader van een mogelijk nieuw koopzondagenbeleid met een breed gedragen nieuw voorstel te komen voor 1 april 2015. Wij zullen als gemeente vervolgens in de lijn van dat voorstel tot uitvoering over gaan. Wanneer de ondernemers dit voorstel niet oppakken zullen wij als gemeente een alternatief voorstel ontwikkelen dat zich inhoudelijk beweegt in de richting van het in 2013 door het college gedane voorstel. In ieder geval zal vanaf 1 mei 2015 nieuwe regelgeving van kracht zijn. Over welk beleid beschikken wij binnen het kernthema economische speerpunten om dit te realiseren? • De Bouwstenennotitie Economie, 2010. • Nota economie 2012. • Het Actieprogramma Nieuwe energie. • De Strategische visie op het toerisme Parkstad Limburg, 2008. • Het Regioprogramma (meerjarig uitvoeringsprogramma regiodialoog), 2010. • Het Actieplan Creatieve Industrie, 2010. • De Retailstructuurvisie 2010-2020. • Het Actieplan Nieuwe Energie, 2010-2014.

23

MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het kernthema economische speerpunten kosten? Economische speerpunten Rekening x € 1.000 Lasten Baten Totaal

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-5.746

-4.773

-2.921

-3.470

-3.435

-3.415

2.494

594

12

12

0

0

-3.252

-4.179

-2.909

-3.458

-3.435

-3.415

Begroting 2015: Welke nieuwe impulsen gaan we realiseren binnen het kernthema economische speerpunten? • Ten behoeve van de Smart Services campus reserveren wij extra middelen ter hoogte van € 300.000 vanaf 2015. • Voor leegstandsbestrijding reserveren wij in 2016, 2017 en 2018 jaarlijks een extra bedrag ter hoogte van € 200.000. • Ten behoeve van acquisitie reserveren wij in 2016, 2017 en 2018 jaarlijks een extra bedrag ter hoogte van € 125.000. • Voor de versterking van de integrale ondernemersdientverleningis vanaf 2016 € 150.000 (ondernemershuis). Begroting 2015: Welke bezuinigingen gaan we realiseren binnen het kernthema economische stimulering? • Door de budgetten van economie en de budgetten van nieuwe energie met elkaar te combineren realiseren wij een bezuiniging van € 30.000 structureel vanaf 2015.

24

Kernthema Arbeidsmarkt Inleiding Met het kernthema arbeidsmarkt richten we ons op het versterken van de werkgelegenheid én op het versterken van het ondernemerschap. Dat doen we door zoveel mogelijk en zo intensief mogelijk een match te maken tussen de vraag naar arbeid en het aanbod van arbeid. Dat doen we door ons enerzijds te richten op de vraagkant van de arbeidsmarkt en anderzijds op het meer geschikt maken van het aanbod. Wij maken daarbij geen verschil tussen additionele en reguliere werkgelegenheid. Wij stellen ons in algemene zin tot doel om de participatiegraad te verhogen. Het bestrijden van werkloosheid is het meest directe instrument waarmee we als lokale overheid de participatie van onze burgers kunnen realiseren en versnellen. De investeringen die wij als gemeente aan ons arbeidsmarktbeleid kunnen besteden worden echter kleiner door slinkende budgetten. We zullen onze middelen dus slimmer in moeten gaan zetten. Het wordt steeds belangrijker dat wij nog nauwkeuriger weten wie met welke competenties in onze bijstandsbestanden zit én wat de arbeidsvraag is van ondernemers. Alleen zo kunnen we optimaal inspelen op ontwikkelingen in de markt en concrete vragen van werkgevers. ‘Ken je klant’ én ‘ken de ondernemer’ dus. Een succesvolle plaatsing op de arbeidsmarkt blijft daarnaast sterk afhankelijk van: gericht onderwijs, geen uitval uit het onderwijs, gerichte economische ontwikkeling/sturing/acquisitie en een slimme en goede invulling van de randvoorwaarden (kinderopvang/schuldhulpverlening etc.). Met de nieuwe Participatiewet vanaf 1 januari 2015 komt er één regeling voor iedereen die voorheen een beroep deed op de wet Werk en Bijstand, de Wajong of wet Sociale Werkvoorziening. Uitgangspunt van deze wet is dat iedereen naar vermogen participeert. Met participeren bedoelen we het verrichten van arbeid. In ieder geval is dat het uiteindelijke doel. Maar voor een aantal mensen gaat daar nog een heel traject aan vooraf wanneer iemand nog niet ‘rijp’ is voor de reguliere arbeidsmarkt. Zo kan het zijn dat eerst in de praktijk werkervaring opgedaan moet worden, bijvoorbeeld met een werkervaringsplek of een werkstage gekoppeld aan een opleiding, of werken met behoud van uitkering mogelijkerwijs binnen het gemeentelijk werkbedrijf. Voor anderen zullen deze vormen van participatie nog te ver weg liggen of door omstandigheden niet mogelijk zijn. Dan zijn er andere opties als vrijwilligerswerk of het naar vermogen klussen in de wijk. Ook zullen er mensen zijn die eigenlijk niet kunnen werken en die aangewezen zijn op dagbesteding. Ook die dagbesteding kan een arbeidsmatig karakter hebben. We bevinden ons dan op het snijvlak van Beschut Werken en de Wmo/AWBZ. Participatie is in de eerste plaats belangrijk voor de betrokkenen zelf. Het geeft immers een zinvolle dagbesteding. Feit is dat mensen bij actieve participatie zich ontwikkelen omdat constant bewust en onbewust competenties, vaardigheden en kennis ontwikkeld worden. Daar waar we met ons re-integratie inspelen op de kansen en mogelijkheden die de arbeidsmarkt biedt (dat wil zeggen een duurzaam baanperspectief, vraaggericht én aanbodgeschikt) willen we de focus op de vraagkant én het matchen van vraag en aanbod nog meer versterken. Het gaat daarbij om afstemming, beleidsontwikkeling en samenwerking met andere overheden, onderwijsinstellingen en bedrijfsleven op lokaal, regionaal en provinciaal niveau. Deze afstemming vindt in Zuid-Limburg onder regie van Heerlen structureel en methodisch plaats binnen het RAN (Regionaal Arbeidsmarkt Netwerk) waarin ‘de 3 O’s’ (overheid, ondernemers en onderwijs) zijn vertegenwoordigd. Concrete projecten zullen de komende jaren binnen de speerpunten (diagnose/ken je klant, jeugdwerkloosheid, werkgeversdienstverlening, leren én werken, participatie en re-integratie) ontwikkeld gaan worden. Deze indeling hanteren we ook binnen dit kernthema. MBP, meerjarig perspectief 2015-2018: Wat gaan we doen binnen het kernthema arbeidsmarkt om onze doelstellingen te bereiken? Jeugdwerkloosheid • Jongerenloket. De bestrijding van de jeugdwerkloosheid én de preventie van ervan (door de versterkte samenwerking met het onderwijs) hebben in Heerlen vruchten afgeworpen onder andere door onze eigen aanpak binnen het Jongerenloket. Dit willen we hoe dan ook continueren waarbij we de hoop uitspreken dat andere Parkstadgemeenten toch weer besluiten om zich hierbij aan te sluiten. Leren én werken • We willen als stad mensen met een hoge opleiding aantrekken en binden. In algemene zin is het belangrijk als stad om naast het belang van het vergroten van het arbeidsaanbod ook in de randvoorwaardelijke sfeer arbeid in Heerlen aantrekkelijker te maken. Dat willen we gaan doen in de vorm van zgn. arrangementen.

25

Dat betekent dat niet alleen de baan interessant is, maar ook allerlei andere factoren die daarmee verband houden. Deze arrangementen willen we de komende periode steeds concreter gaan maken tegelijkertijd met de ontwikkelingen rondom de Smart Services (campusontwikkeling). Het gaat daarbij om het ontwikkelen van een betere leer-werk omgeving, zgn. ontzorgprogramma’s, trainee-programma’s etc.. • De positie van ouderen op de arbeidsmarkt willen we versterken en behouden. De positie van oudere werknemers (50 plus) heeft de speciale aandacht in het stedelijk netwerk. Onderdeel hiervan is met name ook de mobiliteit tussen de verschillende sectoren. Onderzocht gaat worden op welke manier we de positie van deze werknemers kunnen versterken. Binnen ons eigen beleid is het uitgangspunt dat daar waar wij in algemene zin ons participatie- en arbeidsmarktbeleid consolideren en waar nodig verbeteren dit ook voor specifieke doelgroepen als 50 plussers positieve gevolgen heeft. • De kansen van een grensoverschrijdende arbeidsmarkt willen we beter gaan verkennen en benutten. Dit thema bespreken en onderzoeken we onder andere in het samenwerkingsverband Charlemagne (grensoverschrijdend samenwerkingsverband tussen gemeenten en regionale overheden gelegen rond het drielandenpunt van Nederland, Duitsland en België). Daarnaast willen we proberen om binnen de arbeidsmarktregio en mogelijk de provincie dit thema sterker op de agenda te krijgen met als doel te komen tot concrete projecten zoals bijvoorbeeld een grensoverschrijdend trainee-programma. Participatie en re-integratie • Beschut werken continueren. De gemeente organiseert beschut werk voor mensen die door lichamelijke, verstandelijke en/of psychische beperking een zodanige mate van ondersteuning nodig hebben dat van reguliere werkgevers niet (zonder meer) kan worden verwacht dat zij deze mensen in dienst nemen. Beschut werk kan, met extra aanpassingen en begeleiding, ook bij een reguliere werkgever worden georganiseerd. In de komende bestuursperiode blijven wij als gemeente een onderkomen (lees: werk) bieden voor mensen die een beschut werk plek nodig hebben. Begroting 2015: Wat gaan we daarvan doen in 2015? Werkgeversdienstverlening • We willen een integrale werkgeversdienstverlening gaan ontwikkelen. Als gemeente beschikken we over een aantal instrumenten waarmee we de contacten met, en de dienstverlening aan, werkgevers vorm geven. Zo zijn er onder andere het werkgeversservicepunt, het bedrijvencontactpunt en onze acquisitiefunctie. We willen deze dienstverlening in 2015 doorontwikkelen door de contacten met de ondernemers te versterken (werkbezoeken ambtelijk en bestuurlijk met follow-up, ondernemers actief laten bijdrage aan economische doelstellingen, initiatieven van bedrijven ruimte geven) de acquisitie van ons sterker maken (acquisitie vanuit een helder economisch profiel, strategische en pro-actieve acquisitie, betrekken ondernemers bij acquisitie) een meer integrale aanpak vanuit arbeidsmarktbeleid en economisch beleid. • Regionale coördinatie: regionaal werkbedrijf De 35 arbeidsmarktregio’s (wij vallen onder de arbeidsmarktregio Zuid-Limburg) hebben een belangrijke rol bij het invullen van de banenafspraken tussen de sociale partners. In de arbeidsmarktregio Zuid-Limburg wordt een platform ingericht. Gemeenten hebben de lead bij de Werkbedrijven. Werkgevers- en werknemersorganisaties nemen deel aan het bestuur. De Werkbedrijven spelen een belangrijke rol bij het plaatsen van mensen op de extra banen uit de banenafspraak die de sociale partners met het kabinet hebben gemaakt. In elke regio wordt een basispakket aan functionaliteiten onder regie van het Werkbedrijf georganiseerd. Werkbedrijven hebben onder andere als doel om werkgevers die mensen met een arbeidsbeperking in dienst nemen te ‘ontzorgen’. Leren én werken • Tegenprestaties van mensen in de bijstand In het coalitieakkoord is afgesproken dat, zolang de wetgever ons dat niet oplegt, wij mensen met een bijstandsuitkering niet verplichten tot een tegenprestatie. Wij zullen niet afwijken van deze afspraak.

26

Participatie en re-integratie • Gemeentelijk werkbedrijf ‘werk voor Heerlen’. Een belangrijke ontwikkeling is de al in gang gezette totstandkoming van een gemeentelijk werkbedrijf voor zowel mensen in de sociale werkvoorziening als voor mensen uit de bijstand die nog een laatste stap nodig hebben naar de reguliere arbeidsmarkt. De komende jaren willen we binnen het werkbedrijf 145 mensen uit de sociale werkvoorziening en 48 mensen met een bijstandsuitkering plaatsen waarbij we onderscheid willen gaan maken tussen enerzijds een werkbedrijf, maar ook een leerbedrijf. De mensen werken binnen het werkbedrijf binnen een arbeidsrelatie en ontvangen dus loon. Ook willen wij het gemeentelijk werkbedrijf gedeeltelijk geschikt maken voor mensen die aangewezen zijn op beschut werk. • Baanbrekend werk door ontwikkelen. Baanbrekend Werk is in eerste instantie gestart als een zgn. participatie instrument met daarbij de inzet van uitkeringsgerechtigden op maatschappelijk zinvolle projecten binnen de stad Heerlen. Deelnemers kwamen vooral uit de groep uitkeringsgerechtigden waarvoor maatschappelijke participatie, zeker op korte tot middellange termijn, het hoogst haalbare was. Op dit moment nemen ongeveer 410 uitkeringsgerechtigden deel aan de 25 projecten en 13 activiteiten die Baanbrekend Werk nu telt. De focus van Baanbrekend Werk komt steeds meer te liggen op doorontwikkeling en doorstroom richting werk in dienstverband. • WOZL (Werkvoorzieningsschap Oostelijk Zuid-Limburg). Eind 2014 vindt er een onderzoek plaats naar de toekomstige positie en identiteit van het WOZL waarin een aantal scenario’s geschetst zullen worden over hoe de toekomst eruit zou kunnen zien. Dit onderzoek zal vervolgens aan de deelnemende Raden worden voorgelegd. Op basis van de keuze die daaruit voortkomt zal de WOZL een plan van aanpak opstellen binnen de gekozen kaders, hetgeen in de loop van 2015 zal plaatsvinden. Tegelijkertijd voert de WOZL bestaand beleid uit waaronder het voorbereiden en uitvoeren van vervreemdingen. Actueel zijn in dat verband de vervreemding van Post en commercieel groen. Over welk beleid beschikken wij binnen het kernthema arbeidsmarkt om dit te realiseren? • De Notitie Kantelen en Verbinden’ van het Regionaal Arbeidsmarkt Netwerk, 2013. • De Sectorconvenanten vanuit het Sociaal Akkoord. • De Wet Werk en Bijstand. • De Participatiewet, juni 2014. • Het (nieuwe) Actieplan Jeugdwerkloosheid Zuid Limburg, 2014. • Beleidsnotitie ‘Met minder geld meer doen’, juni 2012’. MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het kernthema arbeidsmarkt kosten? Arbeidsmarkt Rekening x € 1.000 Lasten

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-58.201

-56.874

-49.734

-47.003

-45.160

-43.691

Baten

50.375

50.369

1.008

110

110

110

Totaal

-7.826

-6.505

-48.727

-46.893

-45.050

-43.581

Begroting 2015: Welke bezuinigingen gaan we realiseren binnen het kernthema arbeidsmarkt? • Door slimme combinaties te maken tussen Schoon GMS en Werk voor Heerlen kunnen we een efficiënter en kostenbesparend resultaat bereiken. Dit betekent een structurele bezuiniging vanaf 2015 van € 35.000. Wij garanderen dat de begeleiding in stand blijft. • Door het aantal ID banen af te gaan bouwen bezuinigen wij structureel vanaf 2015 € 750.000. Dat gebeurt door het ID dienstverband af te kopen, waarna het dienstverband blijft bestaan en de arbeidsovereenkomst wordt voortgezet. Na 2,5 jaar moeten nog minimaal de helft van de doelgroep een arbeidsovereenkomst hebben.

27

• Op basis van een meevaller in de begrote kosten bezuinigen we ingaande 2015 structureel € 10.000 op de financiering van regionale arbeidsmarktprojecten. • Door minder budget ter beschikking te stellen voor het sociale plan en de gemeenschappelijke regeling WOZL bezuinigen we ingaande 2015 structureel € 30.000.

28

Kernthema Onderwijs Inleiding We willen dat onze kinderen het best mogelijke en uitdagend onderwijs krijgen. Onderwijs is belangrijk voor bestaanszekerheid, welvaart en welzijn, innovatie en vooruitgang, maar ook voor actief burgerschap en brede maatschappelijke participatie. Vanaf 2015 zal de arbeidsmarkt in deze regio kampen met een tekort aan hoger opgeleiden en vakkrachten. Dit wordt veroorzaakt door de bevolkingskrimp en het relatief lage opleidingsniveau van de beroepsbevolking in deze regio. Het belang van goed en uitdagend onderwijs dat aansluit op de arbeidsmarkt en het benutten van talenten van kinderen en jongeren, zowel van leerlingen die minder goed meekunnen als toptalenten, is groot. Wij zien onderwijs als een belangrijke basisvoorziening binnen ons integrale jeugdbeleid. Het onderwijs heeft een belangrijke (signalerende) rol met betrekking tot de jeugdpreventie en de jeugdzorg. Wij richten ons vooral op de kwetsbare (jonge) kinderen en jongeren die extra aandacht nodig hebben om hun schoolperiode succesvol af te ronden. We zullen onze regierol nog sterker inzetten om de kansen voor jongeren op de arbeidsmarkt te vergroten en uitval tegen te gaan. Initiatieven van het onderwijs met betrekking tot het opleiden van vakkrachten zullen wij zoveel als mogelijk ondersteunen. De samenwerking met onze partners (onderwijs, jeugd, arbeidsmarkt en economie) is daarbij van cruciaal belang. MBP, meerjarig perspectief 2015-2018: Wat gaan we doen binnen het kernthema onderwijs om onze doelstellingen te bereiken? • Harmonisatie voorschoolse voorzieningen. Het peuterspeelzaalwerk en kinderopvang zijn twee gescheiden voorzieningen. Het Rijk bereidt een wetsvoorstel voor om peuterspeelzaalwerk en kinderopvang te harmoniseren vanaf 2017. Op basis van het conceptwetsvoorstel, dat in het voorjaar van 2015 wordt verwacht, zullen wij ons gaan beraden over de harmonisatie van het peuterspeelzaalwerk en de kinderopvang in deze gemeente. • Afstemming met het onderwijs over Passend Onderwijs in relatie tot een aantal thema’s. De samenwerkingsverbanden PO (Primair Onderwijs) en VO (Voortgezet Onderwijs) en de gemeenten in Parkstad hebben de volgende thema’s benoemd voor het OOG (op overeenstemming gericht overleg): tegengaan thuiszitten en voortijdig schoolverlaten, doorlopende leerlijnen verder ontwikkelen, afstemming jeugdzorg, passende onderwijshuisvesting, leerlingenvervoer en aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt. Deze thema’s hebben binnen ons eigen gemeentelijke beleid een plek. • Voorkomen thuiszitten en voortijdig schoolverlaten. Wij blijven inzetten op het tegengaan van thuiszitten en het voortijdig schoolverlaten. Bureau VSV (voortijdig schoolverlaten) Parkstad heeft hierin een belangrijke taak onder andere in het terugleiden van jongeren naar school. Dat deze aanpak zijn vruchten afwerpt, blijkt uit het feit dat het percentage voortijdig schoolverlaters in Parkstad in het schooljaar 2012-2013 voor het eerst niet hoger, maar gelijk is aan de landelijke norm. De komende periode wordt de aanpak geëvalueerd, geborgd en doorontwikkeld. Vanaf 2016 zal het rijksbeleid worden herzien. Wij zullen dan als contactgemeente de regie nemen voor nieuwe afspraken met partners in Zuid-Limburg. • Sluitende aanpak kwetsbare jongeren. Voor een groep jongeren blijkt, ondanks inspanningen van hunzelf, ouders, onderwijs, gemeenten, zorg en andere betrokkenen, een startkwalificatie niet haalbaar. Voor deze jongeren is na het volgen van onderwijs toeleiding naar werk of een andere vorm van maatschappelijke participatie de aangewezen route. Wij gaan er voor zorgen dat er een sluitende begeleidingsstructuur voor deze jongeren opgezet wordt naar een beter passende opleiding, leerwerkomgeving of dagbesteding. Het onderwijs, bureau VSV en het jongerenloket spelen hierin een belangrijke rol. Onderwijshuisvesting • Integraal Huisvestingsplan (IHP). De uitvoering van het Integraal Huisvestingsplan wordt, net als de afgelopen jaren, ook in 2015 en verder, gezamenlijk met de schoolbesturen opgepakt. De ontwikkeling van de BMV’s zijn daar een belangrijk onderdeel van. De uitvoering van het IHP is onder andere van belang omdat het ervoor zorgdraagt dat scholen gehuisvest zijn in zo optimaal mogelijke gebouwen.

29

Daardoor kunnen de exploitatielasten voor scholen in de pas blijven lopen met de voor hen beschikbare rijksmiddelen en blijven de middelen van het Rijk die bedoeld zijn voor de inhoudelijke kwaliteit van het onderwijs ook daarvoor beschikbaar. • Renovatie St. Janscollege. De gemeente Heerlen wil het St. Janscollege op de huidige plek handhaven. Onlangs heeft een onderzoek naar de constructie van het gebouw plaatsgevonden. Het onderzoek heeft aangetoond dat er technisch geen beletsel bestaat om het gebouw te renoveren. In afstemming met het LVO zetten we in op renovatie van het St. Janscollege, gericht op het toekomstbestendig maken van dit gebouw voor de langere termijn. • Techniekonderwijs. De schoolbesturen van SVOPL/LVO/ARCUS en de gemeente Heerlen willen de bovenbouw VMBO en de onderbouw MBO samen vorm geven om: 1. Het best mogelijke vakonderwijs aan te kunnen bieden en 2. De overgang van VMBO naar MBO soepel te laten verlopen. Om bovenstaande te kunnen realiseren is samenvoeging van het vmbo en mbo onderwijs op één locatie noodzakelijk. Op dit moment wordt onderzocht of de voormalige Arcus locatie aan de Schandelermolenweg een optie is om het techniekonderwijs nieuwe stijl onder te brengen. • Doordecentralisatie groot onderhoud primair onderwijs. Vanaf 2015 zal de doordecentralisatie van het groot onderhoud een feit zijn. Op dat moment zal de verantwoordelijkheid ten aanzien van deze onderdelen niet langer bij de gemeente zijn ondergebracht maar bij de schoolbesturen. De rijksvergoeding zal dan niet meer via het gemeentefonds plaatsvinden maar rechtstreeks van het Rijk worden overgemaakt aan de schoolbesturen voor primair onderwijs. Vrijkomende onderwijsgebouwen In het kader van de uitvoering van het Integraal Huisvestingsplan Primair Onderwijs zal er in de nabije toekomst (2015/2017) een aantal schoolgebouwen van het primair onderwijs aan de onderwijs bestemming worden onttrokken. De gebouwen vallen terug aan de gemeente Heerlen, zijnde economisch eigenaar. Onderzocht zal worden of er een herbestemming voor deze gebouwen gevonden kan worden of dat een functiewijziging dan wel sloop beleidsmatig meer gewenst is. Begroting 2015: Wat gaan we in 2015 doen binnen het kernthema onderwijs om onze doelstellingen te bereiken? • Lokaal Educatieve Agenda (LEA) 2-13 jaar. De prioriteiten binnen de Lokaal Educatieve Agenda voor de periode 2012-2015 zijn: taal-stimulering, (voor) scholen die handelingsgericht en opbrengstgericht werken en het vergroten van de ouderbetrokkenheid. Per thema hebben het onderwijs en de gemeente resultaatafspraken gemaakt. In 2015 zal de LEA geëvalueerd worden en zal het beleid vanaf 2016 herzien worden. Dit onder andere in samenhang met de ontwikkelingen in het kader van het passend onderwijs. • Voortzetting voor- en vroegschoolse educatie en extra leertijd. Wij voeren voor de periode 2012 t/m 2015 de gemaakte afspraken met het Rijk uit, met betrekking tot het effectief benutten van voor- en vroegschoolse educatie en extra leertijd op de basisscholen. Vanaf 2016 wordt het rijksbeleid herzien. Wij zien daarnaast toe op de kwaliteit van de peuterspeelzalen en de kinderopvang. • Opstellen van regionaal educatieplan en wetswijziging WEB. Vanaf 2015 wordt de Wet Educatie Beroepsonderwijs (WEB) herzien. De gemeente Heerlen wordt contactgemeente in Zuid-Limburg en krijgt de regie in het regionale educatiebeleid. De gemeente moet zorgen voor een (volwassenen)educatie-aanbod, afgestemd op de behoefte van de doelgroepen en moet afspraken maken met aanbieders van (volwassenen)educatie. De verplichte inkoop bij de ROC’s wordt stapsgewijs afgebouwd tot 2018. Er zal beleidsinhoudelijk worden samengewerkt met de arbeidsmarktregio Zuid-Limburg, waar Heerlen reeds als centrumgemeente voor Zuid-Limburg optreedt, en zal daarmee de bestaande netwerken op het gebied van onderwijs, arbeidsmarkt en participatie/integratie met elkaar verbinden.

30

Over welk beleid beschikken wij binnen het kernthema onderwijs om dit te realiseren? • De wet OKE (Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie). • De Wet Kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. • De Leerplichtwet en de RMC-regelgeving. • Het wetsvoorstel ‘Centra Jeugd en Gezin’. • Wet Passend Onderwijs. • Jeugdwet. • De wet Educatie en Beroepsonderwijs. • Wet Participatiebudget. • De verordening voorzieningen huisvesting onderwijs. • Bestuursafspraken Rijk-G4/G33 over het effectief benutten van vve en extra leertijd. • Convenant VVE 2012-2015. • LEA 2012-2015. • Regionaal programma Parkstad VSV 2012-2015. • Verordening leerlingenvervoer. • Productovereenkomst Arcus. • IHP. • Plan van aanpak ouderbetrokkenheid 2012-2015. • Convenant VSV tussen Rijk en RMC regio 0.39. MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het kernthema onderwijs kosten? Onderwijs Rekening x € 1.000 Lasten Baten Totaal

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-14.750

-15.343

-17.011

-17.542

-19.802

-18.624

4.544

4.819

5.413

3.318

3.318

3.318

-10.206

-10.524

-11.598

-14.225

-16.484

-15.307

Begroting 2015: Welke bezuinigingen gaan we realiseren binnen het kernthema onderwijs? • Bij de trajecten COS en Retour gaat het om het terug- of doorleiden van voortijdig schoolverlaters van 12 tot 23 jaar naar het voorgezet en/of beroepsonderwijs of arbeid, met als doel maatschappelijke participatie. Wij als gemeente financierden deze trajecten. In het kader van de nieuwe wetgeving ‘passend onderwijs’, is dit nu een gedeelde verantwoordelijkheid van het onderwijs. Hierdoor bezuinigen we ingaande 2016 € 90.000. • Er is een speciale website (www.jonginparkstad.nl) voor studenten die door ons als gemeente wordt gefinancierd. Door hiermee te stoppen en het alternatief aan te bieden om de informatie via de gemeentelijke kanalen te gaan verstekken, bezuinigen we € 3.000 in 2015 en vanaf 2016 € 7.000. • Op basis van het aan u voorgelegde raadsvoorstel leerlingenvervoer realiseren wij een voordeel/bezuiniging van € 50.000 structureel vanaf 2015. • We hebben alsnog een subsidie ontvangen ten behoeve van de BMV Molenberg, terwijl de financiering van deze voorziening al is gerealiseerd. Dit levert in 2015 een bezuiniging op van € 500.000. • Binnen de post ‘overige uitgaven onderwijs’ gaan we vanaf 2015 een bedrag ter hoogte van € 20.000 structureel bezuinigen.

31

MBP 2015-2018/begroting 2015: Welke investeringen gaan we doen binnen het kernthema onderwijs? Omschrijving

Begroting x € 1.000

OBS Tovercirkel Benzenraderwg inpass PSZ

2015

Meerjarenraming 2016

2017

3.303

3.000

2018

143

BMV Hoensbroek Zuid BMV Molenberg Broederhuis

1.000

BMV Molenberg Brede School

1.871

BMV MSP

4.500

Brede School Hoensbroek/Dem (=Aldenhof)

3.825

Zonnewijzer Unilocatie

3.125

Mgr Hanssenschool parkeervoorz Leerlverv

4.030

250

St Janscollege renovatie

4.000

Overig onderwijshuisvesting

1.648

Totaal

20.362

32

4.000 11.334

3.000

0

Kernthema Integraal sportbeleid Inleiding Wij stimuleren het beoefenen van sport en bewegen omdat het de gezondheid van burgers vergroot en daarmee ook de mate waarin iemand deelneemt aan de samenleving. Sport is daarmee een belangrijk instrument ter verbetering van het welzijn en de welvaart van onze burgers. Sport draagt bij aan een vitale bevolking en dus ook aan een verbetering van de verdiencapaciteit van de beroepsbevolking. Een goede sportinfrastructuur is bovendien een belangrijke vestigingsfactor. Sportevenementen zijn een middel om aandacht te vragen voor sportbeoefening, maar ook een middel om onze stad te profileren. Met het sportbeleid activeren we mensen om het beste uit zichzelf te halen. Dat doen we langs drie lijnen: 1) sportstimuleringsbeleid; 2) accommodatiebeleid en 3) evenementenbeleid. Een belangrijke rol daarbij is weggelegd voor verenigingen. Gelukkig is een positieve trend waarneembaar dat mensen steeds meer bewegen en sporten. Daarnaast is ook de manier waarop mensen sporten en bewegen veranderd. Mensen bepalen steeds meer zélf wanneer, waar, hoe lang en met wie ze sporten. Als gemeente willen we deze behoeften en trends faciliteren. Daarvoor zijn onder meer kwalitatief goede accommodaties noodzakelijk en flexibiliteit in ons sportaanbod, bijvoorbeeld in termen van sportinnovatie. Specifieke doelgroepen in ons beleid zijn jongeren, mensen met een beperking, en verenigingen. MBP, meerjarig perspectief 2015-2018: Wat gaan we doen binnen het kernthema integraal sportbeleid om onze doelstellingen te bereiken? Sportstimulering • Sportstimulering. We laten inwoners in aanraking komen met een breed aanbod van sport- en beweegactiviteiten (vanaf het najaar van 2014 communiceren we dit onder de paraplu: Mov’On). De behoefte staat daarbij centraal. Daarom investeren we ook in een innovatief sportaanbod. We zetten in op het op jonge leeftijd aanleren van een actieve en gezonde leefstijl en stimuleren tot een structurele sport- en beweegdeelname (tot op late leeftijd). Dit beleid voeren we uit in samenwerking met partners zoals: sportaanbieders (onder andere sportverenigingen), onderwijs, welzijn- en zorginstellingen. • Schoolzwemmen. In het kader van sportstimulering zullen we het schoolzwemmen voortzetten vanuit de overtuiging dat een zwemdiploma een belangrijke sportieve basisvoorwaarde is. • Sport en decentralisaties. We willen de komende jaren sport doelgerichter gaan inzetten om het gezondheidspeil in onze stad te verbeteren en de participatie te verhogen. We verwachten hierdoor op termijn minder aanspraak op gemeentelijke regelingen. Bovendien draagt het bij aan het vergroten van de arbeidsgeschiktheid van de inwoners. • Vitale sportverenigingen. We gaan door met het inzetten op het vitaliseren van de verenigingen. Kansrijke en gezonde verenigingen ondersteunen wij bij het ontwikkelen van sportaanbod dat bijdraagt aan de veranderende vraag van burgers. Wij werken daarbij samen met sportbonden en sportprofessionals. Accommodaties • Accommodatiebeleid. We gaan het aanbod en de kwaliteit van de binnensportaccommodaties bezien. We willen kwalitatief goede voorzieningen die toekomstbestendig zijn. Hiervoor wordt begin 2015 een traject opgestart zoals we dat de afgelopen jaren hebben gedaan met de buitensportaccommodaties. Daarnaast bezien we de skatevoorziening. We zullen u een afzonderlijk plan voorleggen. • Heroverwegen tarieven. De tarieven voor sportaccommodaties die verenigingen en andere gebruikers betalen willen we herzien. Deze tarieven gaan we toetsen aan uitgangspunten die passen bij de geleverde kwaliteit, de kostendekkendheid en ons sportaccommodatiebeleid.

33

Sportevenementen • Sportevenementen. Ons sportevenementenbeleid gaan we de komende jaren meer in samenhang brengen. In het kader van citymarketing willen we ons sportbeleid krachtiger profileren. Het (sportieve) profiel van de stad zal daarbij leidend zijn. Belangrijke criteria zijn bovendien de exposure voor de stad (in termen van bezoekers) en het sportstimulerend karakter (in termen van deelnemers). We gaan daarom bij topsportevenementen de relatie met de breedtesport meer aandacht geven. Overig • Innovatie en samenwerking. We willen samen met organisaties en bedrijven uit de gemeente de sport extra promoten en ontwikkelen. We gaan sporten en bewegen voor mensen met een beperking uitbouwen en professionaliseren door samen te werken met de sport-, onderwijs- en met zorgorganisaties. We gaan sportevenementen meer op locatie van en in samenwerking met lokale organisaties een plek geven. We gaan sportstimuleringsprogramma’s verder ontwikkelen samen met GGD en andere professionals. We zullen extern subsidies en impulsen gaan verwerven als cofinanciering voor het voortzetten van huidige projecten en het opstarten van nieuwe projecten. • Sport als werksector meer op de kaart zetten. Sport als werksector willen we meer gaan combineren met bestaande re-integratie en participatie instrumenten als betaald werk, baanbrekend werk, arbeidsmatige dagbesteding, stagemogelijkheden, werkervaringsplaatsen etc. Begroting 2015: Wat gaan we in 2015 doen binnen het kernthema integraal sportbeleid om onze doelstellingen te bereiken? • Onderzoek regiozwembad. In 2015 gaan we een vervolgonderzoek instellen naar de mogelijkheden van een regionaal zwembad Over welk beleid beschikken wij binnen het kernthema integraal sportbeleid om dit te realiseren? • De visienota Sport en Bewegen, 2008. • Het integraal maatschappelijk accommodatiebeleid Heerlen, 2010. • De nota ‘Herstructurering Buitensportaccommodaties Heerlen’, 2011. • De nota Evenementenbeleid een voortdurende belevenis, actualisatie evenementenbeleid Heerlen 20142017, 2014. MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het kernthema integraal sportbeleid kosten? Integraal sportbeleid Rekening x € 1.000 Lasten Baten Totaal

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-4.753

-4.619

-4.957

-4.969

-4.702

-4.680

1.345

1.225

1.169

1.169

1.169

1.169

-3.408

-3.394

-3.788

-3.801

-3.533

-3.512

Begroting 2015: Welke bezuinigingen gaan we realiseren binnen het kernthema integraal sportbeleid? • JOGG (jeugd op gezond gewicht) is een lokale aanpak gericht op wijken waar het percentage overgewicht onder jongeren van 0-19 jaar het hoogst is. De kosten van een JOGG-regisseur van € 21.000 op jaarbasis dekken we in 2015 en 2016 via de inzet van GIDS-middelen. Daarnaast wordt voorgesteld om € 25.000 incidenteel te bezuinigen in 2015. De betekent in totaal een bezuiniging op sportstimulering van € 46.000 in 2015 en € 21.000 in 2016.

34

• Op het onderhoud van buitensportaccommodaties vindt een versobering plaats waarmee een korting van € 50.000 wordt bereikt. Het verhuurtarief wordt met 3% extra bovenop de inflatie van 1,5% verhoogd. In totaal wordt een bezuiniging op buitensport gerealiseerd van € 52.000 in 2015 en 2016 en € 53.000 in 2017 en 2018. • Het verhuur tarief van binnensportaccommodaties wordt met 2% extra bovenop de inflatie van 1,5% verhoogd. Dat betekent een structurele bezuiniging vanaf 2015 van € 8.000. • Door het contract met de skatehal niet te verlengen en tegelijkertijd middelen te reserveren voor een nieuwe kostenefficient alternatief, realiseren wij een bezuiniging van € 56.000 ingaande 2016. • We gaan een onderzoek doen naar het anders organiseren van de exploitatie van sportaccommodaties. Dit is vooralsnog een PM post. MBP 2015-2018/begroting 2015: Welke investeringen gaan we doen binnen het kernthema integraal sportbeleid? Omschrijving

Begroting x € 1.000

Meerjarenraming

2015

2016

2017

2018

72

593

122

734

Hockeyveld Kaldeborn

100

0

0

0

Totaal

172

593

122

734

Buitensportaccommodaties

35

Kernthema Cultureel erfgoed Inleiding Heerlen heeft een rijk en bewogen verleden. De sporen van dat verleden zijn nog volop aanwezig in stad, onder meer in de vorm van enkele unieke en zeer bijzondere monumenten, die zowel binnen als buiten Heerlen relatief onbekend zijn. Heerlen is van ver gekomen en heeft zich de afgelopen decennia uit een diep dal geknokt. De stad wil laten zien wat het in huis heeft, haar erfgoed zichtbaar maken en het verhaal van Heerlen vertellen. Daarmee wordt de economie van Heerlen op velerlei manieren gestimuleerd. Het versterkt de identiteit van de stad en daarmee de betrokkenheid bij en trots van Heerlenaren op hun stad. Het versterkt het imago van de stad -het beeld dat mensen van buiten Heerlen van Heerlen hebben- en verbetert daarmee het vestigingsklimaat. Voor veel mensen is een aantrekkelijke stad met veel cultuur en erfgoed minstens net zo belangrijk als het vinden van passend werk. Het is het instrument om het stedelijk toerisme in Heerlen te stimuleren en daarmee de verblijfsduur en bestedingen in het centrum. Ook zorgt het voor verhoging van de sfeer in de stad, allemaal zaken waar vooral de detailhandel de vruchten van kan plukken. Het verruimt tenslotte ook de euregionale blik, want het rijke verleden van Heerlen staat niet op zichzelf. MBP, meerjarig perspectief 2015-2018: Wat gaan we doen binnen het kernthema cultureel erfgoed om onze doelstellingen te bereiken ? • Romeins verleden. Onderzoek badhuis en toekomstplannen Thermenmuseum. Naast het onderzoek en de consolidatie van het rijks monumentale Romeinse badhuis dat samen met de Rijksdienst Cultureel Erfgoed zal worden opgepakt, gaan we de transitie van het Thermenmuseum uitwerken. Wat voor een gebouw moet er komen na afronding van het onderzoek en de consolidatie, dat recht doet aan het beheer, de zichtbaarheid en toeristische potentie van het Romeinse badhuis? Bij de beantwoording van deze vragen willen wij het publiek, de Heerlense burger én ondernemers, zoveel mogelijk betrekken. We gaan ons museaal landschap in kaart brengen in het kader van de Heerlense deelname aan het convenant Via Belgica. De ontwikkeling van de Thermenlocatie tot een bezoekerscentrum gaan we samen met de andere convenantpartners onderzoeken. Hierdoor denken wij de toekomstige Thermen beter in zijn context te kunnen plaatsen. De herinrichting van de openbare ruimte rond het Thermenmuseum en het realiseren van een zogenaamd ‘Romeins kwartier’ moeten hier vervolgens op aansluiten. Deze transitie past goed binnen de doelstellingen van de IBA en zal als zodanig als mogelijk IBA-project worden aangemeld. • De ontwikkeling van Historisch Goud en het optimaal zichtbaar maken van het Verhaal van Heerlen. Hoe kan Historisch Goud zich ontwikkelen tot een meer publieksgerichte organisatie met een prominente rol in het Heerlense erfgoedveld richting alle partijen die zich met erfgoed bezighouden? Wat voor organisatie past daarbij en is verzelfstandiging daarbij wenselijk? Dat zijn vragen die wij de komende tijd nader gaan uitwerken. • Realiseren volwaardig Mijnmuseum. In samenwerking met alle partijen die deze ambitie delen willen we een volwaardig mijnmuseum realiseren. Hiervoor is ophoging van de structurele subsidie nodig met een bedrag van € 200.000 volgens het recent uitgevoerde haalbaarheidsonderzoek van BMC. • Archeologie en beleid We gaan beginnen met het actualiseren van de archeologische beleidskaart, die in 2013 is vastgesteld. Hiertoe zal de gemeente een digitaal portaal inrichten waar lokale gebiedskenners informatie kunnen achterlaten die bij een update kan worden meegenomen. Alle nieuwe informatie, waaronder archeologische onderzoeken en nieuwe vondsten, zullen verwerkt worden in de kaart. Tevens zal blijken of de ondergrenzen archeologische onderzoekplicht aangehouden, dan wel aangepast (verruimd of verfijnd) moeten worden. • Erfgoed wordt zichtbaar gemaakt in de integrale beleidsplannen. De ruimtelijke kwaliteit en leefbaarheid wordt versterkt door de inspirerende kracht van cultureel erfgoed en we gaan deze een structurele plek te geven in ruimtelijke ontwikkelingen.

36

• Verankering archeologie in de Ruimtelijke Ordening. Ruimtelijke ontwikkelingen staan niet stil. Ook de komende jaren is het van primair belang dat het aspect archeologie bij planontwikkelingen wordt meegenomen. De archeologische beleidskaart voor de gemeente Heerlen is hierbij een onmisbaar instrument dat een zorgvuldige en verantwoorde omgang met het archeologisch erfgoed mogelijk maakt. Om archeologische belangen mee te wegen, dienen zij structureel en formeel onderdeel te zijn van het planologische besluitvormingsproces. Op structuurvisie-niveau in de rol van medeordenend principe, op bestemmingsniveau als mede-afwegingskader, op vergunningsniveau als toetsingskader. Hoe concreter het plan, hoe gedetailleerder de kennis over het archeologische bodemarchief moet zijn. De regio-archeoloog controleert in dit proces of de archeologische belangen voldoende gewaarborgd zijn. Begroting 2015: Wat gaan we in 2015 doen binnen het kernthema cultureel erfgoed om onze doelstellingen te bereiken? • In 2015 staan we uitgebreid stil bij het mijnverleden van de stad en de regio middels het Jaar van de Mijnen. Het Jaar van de Mijnen gaat namelijk over het nu: over de huidige identiteit en ambitie van de voormalige mijnstreek. Daarbij kijken wij als stad via het Jaar van de Mijnen ook terug op onze geschiedenis. Het laat zien hoe enorm groot de invloed van het mijnverleden op deze regio is geweest, en hoe belangrijk dat verleden is voor toekomstige ontwikkelingen. Tevens is dit het jaar om de plannen voor het realiseren van een volwaardig mijnmuseum voor de toekomst te concretiseren. • Historisch Goud zal een begin gaan maken met het onderzoeken en consolideren van het Romeinse badhuis in het Thermenmuseum, activiteiten waar het publiek nadrukkelijk bij betrokken gaat worden. Ook over het realiseren van een nieuwe archiefbewaarplaats voor de archiefdienst Rijckheyt moet in 2015 duidelijkheid komen. • Verder gaan we met Ave Rex Christe (eigenaar kasteel Hoensbroek) en de stichting erfgoed van De Kleine Zusters van de H. Joseph, die het erfgoed van het Savelbergklooster beheert, in gesprek over hoe ook dit erfgoed het best behouden en ontsloten kan worden binnen het verhaal van Heerlen. • In 2014 is gewerkt aan de beleidsnota archeologie, die begin 2015 aan u als raad wordt aangeboden. Grootste doelstelling voor 2015 is het verankeren van het archeologiebeleid binnen alle gelederen van de gemeentelijke organisatie. In 2015 wordt een gemeentelijke monumentenlijst gerealiseerd en wordt de haalbaarheid van een subsidieverordening monumentenbeheer onderzocht en zo nodig vastgesteld. Wijzigingen in het rijksbeleid zijn aanleiding om het gemeentelijk monumentenbeleid verder te actualiseren. Verder wordt er naar toe gewerkt om het cultureel erfgoed een structurele plek te geven in ruimtelijke ontwikkelingen. Hiertoe worden de aanwezige of te verwachten cultuurhistorische waarden opgenomen in nieuwe bestemmingsplannen en in de te actualiseren bestemmingsplannen. Over welk beleid beschikken wij binnen het kernthema cultureel erfgoed om dit te realiseren? • Nota Cultureel Erfgoed ‘Het verhaal van Heerlen’, 2012-2020, 2012; • Culturele Agenda, ‘Cultuur in Balans’, 2013-2016, 2013. MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het kernthema cultureel erfgoed kosten? Cultureel erfgoed Rekening x € 1.000 Lasten Baten Totaal

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-3.312

-3.833

-3.641

-3.497

-3.546

-3.595

736

439

446

446

446

446

-2.576

-3.393

-3.195

-3.052

-3.101

-3.150

37

Begroting 2015: Welke nieuwe impulsen gaan we realiseren binnen het kernthema cultureel erfgoed? • Ten behoeve van het mijnmuseum hebben we in 2015 extra middelen gereserveerd. Begroting 2015: Welke bezuinigingen gaan we realiseren binnen het kernthema cultureel erfgoed? • Door budgetten bestemd voor het jaar van de mijnen anders te financieren realiseren wij een bezuiniging van € 100.000 in 2015.

38

Kernthema Cultuur Inleiding In Heerlen bloeit al een tijdje de Culturele Lente, waarmee Heerlen zich zowel binnen als buiten Heerlen heeft weten te profileren als cultuurstad. Het zichtbaar maken van het rijke en gevarieerde cultuuraanbod stimuleert de economie van Heerlen op velerlei manieren. Het versterkt de identiteit van de stad en daarmee de betrokkenheid bij en trots van Heerlenaren op hun stad. Het versterkt het imago van de stad (het beeld dat mensen van buiten Heerlen van Heerlen hebben) en het verbetert daarmee het vestigingsklimaat. Voor veel mensen is een aantrekkelijke stad met veel cultuur en erfgoed minstens net zo belangrijk als het vinden van passend werk. Het is het instrument om het stedelijk toerisme in Heerlen te stimuleren en daarmee de verblijfsduur en bestedingen in het centrum. Daarnaast zorgt het voor verhoging van de sfeer en levendigheid in de stad, allemaal zaken waar vooral de detailhandel de vruchten van kan plukken. Het verruimt ook de euregionale blik, want het cultuuraanbod van Heerlen staat niet op zichzelf. En cultuur levert een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van onze burgers, van jong tot oud. Creativiteit is een onmisbare competentie geworden in onze moderne kenniseconomie en wordt onder meer door middel van kunst-, media- en erfgoededucatie overgebracht. MBP, meerjarig perspectief 2015-2018: Wat gaan we doen binnen het kernthema cultuur om onze doelstellingen te bereiken? • De Culturele Lente in Heerlen wordt voortgezet. Prioriteit wordt in deze beleidsperiode gegeven kunst in de buurten (cultuur van onderop) en Urban Culture. Daarbij zal goed gekeken worden naar medegebruik van bestaande gebouwen en toevoegen van culturele functies (bijv. bibliotheek en cultuureducatie) aan BMV’s. • Heerlen heeft veel geïnvesteerd een volwaardige podiumketen (Parkstad Limburg Theaters, poppodium de Nieuwe Nor, Cultuurhuis Heerlen en Cultura Nova) Een investering die zich zichtbaar begint uit te betalen (zie Atlas voor gemeenten). De rijksbezuinigingen op cultuur treffen de podiumkunsten hard. Door slimme verbindingen en allianties is er ook ruimte voor vernieuwing en versterking. • Filmhuis optimaliseren of herbezinnen. Parkstad ontbeert een volwaardige functie voor het vertonen van de artistieke film, een zogenaamd filmhuis. De leegstaande Royal bioscoop biedt kansen voor het onderbrengen van een filmhuis met twee doeken. Afhankelijk van de hoogte van de huur en kapitaallasten zal dit zeker in de opstartfase vragen om een hogere bijdrage van de gemeente in de exploitatiekosten van het filmhuis. Mocht verhuizing naar de Royal niet haalbaar blijken dan zal opnieuw bekeken moeten worden of het realiseren van een volwaardig filmhuis prioriteit heeft en hoe omgegaan wordt met de huidige voorziening. • Media- en bibliotheekbeleid Lokale omroep, openbare bibliotheek, creatieve ondernemers en vele andere partijen in de stad houden zich bezig met informatie en cultuur, waarbij internet en nieuwe, laagdrempelige mediavormen een steeds hogere vlucht nemen. Het samenbrengen van partijen en mediavormen (zowel fysiek als digitaal) zal met betrokken partijen in de stad worden verkend. Hierbij zal ook een koppeling worden gezocht met de Kunst, Theater en Media opleiding van Arcus en initiatieven op dit terrein van de provincie. • Nieuw evenementenbeleid Het huidige evenementenbeleid zal worden geëvalueerd waarbij onder meer gekeken zal worden naar kwaliteit, professionaliteit van de organisatie, bezoekersaantallen en gegenereerde media-aandacht. Op basis van de uitkomsten van de evaluatie zal herijking van het evenementenbeleid plaatsvinden. • Samenwerking over de gemeentegrenzen heen. Meer dan eens is het van belang om met omliggende gemeenten en provincie te bekijken waar ieders sterkten en zwakten liggen en hoe we kunnen zorgen dat we daar gebruik van maken door elkaar te versterken. Samenwerking van Heerlense instellingen met bijvoorbeeld Continiüm/Creative City in Kerkrade, Marres in Maastricht en DoMijnen in Sittard-Geleen zou daarbij serieus bekeken moeten worden.

39

• Samenwerking over de grenzen heen - Euregionaal. Heerlen heeft de samenwerkingsovereenkomst voor de Euregionale gemeenschap voor Kultuur en Samenleving (EGKS) getekend. Weliswaar heeft Maastricht (én de Euregio) niet de titel van Europese Culturele Hoofdstad 2018 binnengehaald, er is wel veel tot stand gekomen. De energie die op gang gekomen willen we gaande houden. De kwaliteiten van cultureel Heerlen verbinden aan die in Belgisch Limburg, het Luikse en de Regio Aken biedt Heerlen kansen om de eigen culturele lente nog weelderiger te laten bloeien. Begroting 2015: Wat gaan we in 2015 doen binnen het kernthema cultuur om onze doelstellingen te bereiken? De programmering van de culturele instellingen en evenementen zal voor een goot deel in het teken staan van het Jaar van de Mijnen, dat zal worden afgesloten met het Glazen Huis van Serious Request in Heerlen. Cultura Nova viert in 2015 bovendien haar 25-jarig jubileum. Verder zal Schunck* in 2015 worden verzelfstandigd, waarmee de culturele infrastructuur meer in evenwicht zal worden gebracht (zelfde afstand tot de gemeente als de andere instellingen) en er meer ruimte zal zijn voor cultureel ondernemerschap binnen de instelling. Om leegstand van het monumentale pand van de voormalige Royal-bioscoop te voorkomen wordt onderzocht of het Filmhuis de Spiegel hier een plek kan krijgen. Over welk beleid beschikken wij binnen het kernthema cultuur om dit te realiseren? • Strategische Beleidsnota cultuur 2006-2015. • • • • • • •

Culturele Agenda, ‘Cultuur in Balans’, 2013-2016, vastgesteld 2013. Nota evenementenbeleid. Nota volkscultuur. Nota cultuurparticipatie ‘Leren en doen’. Nota kunst openbare ruimte. Nota erfgoed ‘Het verhaal van Heerlen’. Samenwerkingsovereenkomst EGKS.

MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het kernthema cultuur kosten? Cultuur Rekening x € 1.000 Lasten Baten Totaal

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-14.382

-14.656

-14.510

-13.100

-13.053

-12.982

1.804

772

556

512

481

481

-12.578

-13.885

-13.954

-12.588

-12.573

-12.501

Begroting 2015: Welke bezuinigingen gaan we realiseren binnen het kernthema cultuur? • Het budget dat bestemd is voor evenementen gaan we in 2015 verlagen. Hierdoor bezuinigen we in 2015 € 9.000. • De kermis in Heerlerheide zullen wij beëindigen. • Op de subsidies die wij verstrekken voor creatieve Industrie/atelierbeleid gaan we bezuinigen. Hiermee besparen we structureel vanaf 2015 € 34.000. • Er komt een nieuwe regeling voor amateurkunst en cultuurproducties. Met deze nieuwe regeling gaan we ingaande 2016 een bedrag van € 100.000 bezuinigen. • Er vindt een korting plaats op de kostenpost ‘media uitingen’. Hiermee wordt een bezuiniging gerealiseerd van € 40.000 ingaande 2016. • De subsidie aan Signe gaan we de komende 4 jaar afbouwen. Hiermee wordt een bezuiniging gerealiseerd van € 15.000 in 2015, € 30.000 in 2016, € 45.000 in 2017 en € 60.000 vanaf 2018.

40

• De zgn. tenderregelingen amateurkunst en Community Art worden, samen met de gelden voor de cultuurproducties, gedeeltelijk afgebouwd. Hierdoor bezuinigen we vanaf 2016 jaarlijks € 121.000. • Door de cofinanciering die wij doen ten aanzien van monumenten te versoberen, bezuinigen wij per 2015 jaarlijks € 6.000. • In 2016 gaan we het project ‘stadsdichter’ evalueren. Dit is vooralsnog een PM post. MBP 2015-2018/begroting 2015: Welke investeringen gaan we doen binnen het kernthema cultuur? Omschrijving

Begroting x € 1.000

Meerjarenraming

2015

2016

2017

2018

Automatisering Schunck*

42

31

31

31

Camerabewakingssysteem

80 126

26

Huisvesting + inrichting Schunck*

232

Zelfbediening bibliotheek

86 113

Totaal

354

41

157

57

230

42

2.2 Programma sociale infrastructuur Portefeuillehouders: J. Clemens, P. van Zutphen en B Braeken MBP, meerjarige perspectief (2015-2018): Wat willen we in deze bestuursperiode bereiken met het programma sociale infrastructuur? Wij zijn de afgelopen jaren gegroeid tot een van de sociaalste steden van het land. Dat willen wij de komende bestuursperiode vasthouden. Dat is een hoge ambitie omdat we de komende jaren geconfronteerd worden met de invoering van de 3 decentralisatie die veel vragen van de veerkracht van gemeenten op zowel financieel en beleidsmatig gebied en op het gebied van bestuurskracht. Toch willen wij samen met én voor onze inwoners het verschil maken waarbij we ons focussen op het begrip ‘aanvaardbaar niveau’. We gaan er alles aan doen om met de middelen die we van het Rijk krijgen de zorg en de voorzieningen voor onze burgers, ondanks de bezuinigingen, op een ‘aanvaardbaar niveau’ te houden. Waar het ons om gaat is dat onze burgers zoveel mogelijk bij de samenleving betrokken blijven. Participatie dus. We willen zo weinig mogelijk ‘uitvallers’ doordat iemand geen baan heeft, door ziekte, ouderdomsklachten etc.. We willen dat iedereen, ook mensen met een beperking, optimaal mee kan doen in Heerlen. Hierbij nemen we (meer dan voorheen) de talenten en mogelijkheden van onze burgers als vertrekpunt. Dit geldt zeker ook voor ouderen, die vanuit hun ervaring en kennis nog veel te bieden hebben aan hun omgeving en de stad. Dat betekent zoveel mogelijk op eigen kracht en waar nodig met ondersteuning van het sociaal netwerk. Wij als gemeente staan stand-by om die burgers die het nodig hebben te ondersteunen. Hiermee willen we voor elkaar krijgen dat kinderen gezond en veilig opgroeien, burgers meedoen naar vermogen en mensen zoveel mogelijk zelfredzaam en samen redzaam zijn. MBP, meerjarig perspectief (2015-2018): Wat zijn onze ambities in deze bestuursperiode binnen het programma sociale infrastructuur? We willen in ieder geval ons bestaand beleid voortzetten en proberen dit in lijn te gaan brengen met de decentralisatieopgave en bijbehorende budgetkorting. Het sociaal domein zullen we dan wel anders moeten organiseren. We focussen daarbij op deze vijf ambities: 1. Vergroten van de eigen kracht en zelfredzaamheid van burgers. 2. Oog voor stimulering van gezonde en actieve leefstijl van alle burgers. 3. Nadruk leggen op preventie en lichte vormen van ondersteuning. 4. Maatwerk leveren voor die burgers die ondersteuning nodig hebben. 5. Efficiënter organiseren van maatschappelijke ondersteuning rondom en dichtbij een burger (denk daarbij onder andere aan de sociale wijkteams/basisteams). We gaan hierbij de volgende rode draad hanteren: 1. Cultuuromslag bij zowel de burger, professionals in het veld als gemeente: a. De burger is primair verantwoordelijk voor zijn eigen leven en het oplossen van problemen (eigen kracht) en wordt geacht een bijdrage te leveren aan de samenleving (participatie) voor zover de burgers daar daadwerkelijk toe in staat is. b. Professionals zullen burgers aanspreken op hun eigen kracht en verantwoordelijkheden. c. De gemeente moet zaken durven loslaten (ruimte geven aan de professional én de burger) en de gemeente is ondersteunend aan haar burgers en organisaties. Daar waar de burger het niet zelf of met zijn sociale omgeving kan oplossen is de gemeente ‘stand-by’ en zorgt ervoor dat de juiste hulp beschikbaar komt. d. We willen de zorg op een aanvaardbaar niveau te houden. 2. Integraal & ontschot: a. De totale problematiek per huishouden wordt in kaart gebracht en indien nodig wordt een integraal ondersteuningsaanbod geformuleerd op de diverse levensgebieden. b. Als gemeente streven we ernaar om de budgetten die verdeeld zijn over diverse kostenposten en afdelingen, ontschot in te zetten.

43

3. Gebiedsgerichte aanpak: We gaan meer samenhang creëren tussen organisaties, voorzieningen die daarvoor in aanmerking komen en netwerken op buurtniveau. MBP, meerjarig perspectief (2015-2018): Hoe gaan wij in deze bestuursperiode onze inspanningen meten binnen het programma sociale infrastructuur? Voor de indicatoren behorende bij het programma sociale infrastructuur verwijzen wij naar de effectmonitor die is opgenomen als bijlage. MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het programma sociale infrastructuur kosten? Rekening x € 1.000 Lasten

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-121.006

-120.992

-198.241

-201.912

-199.390

-198.966

Baten Geraamde totaal saldo van baten en lasten

73.240

73.941

68.690

68.193

67.939

67.939

-47.765

-47.052

-129.552

-133.719

-131.451

-131.027

Toevoeging reserves

0

-68

0

0

0

0

Onttrekking reserves

0

135

0

49

49

49

-47.765

-46.984

-129.552

-133.670

-131.402

-130.978

Rekening

Bijgestelde begroting

Begroting

Geraamde resultaat

Specificatie kernthema’s (saldo)

x € 1.000 Armoedebestrijding Integraal Jeugdbeleid Integraal Ouderenbeleid Meedoen & Zorg Bestemming Totaal

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-12.825

-14.303

-15.394

-15.763

-15.769

-15.768

-5.394

-5.498

-34.422

-34.134

-33.300

-33.292

-224

-221

-205

-406

-405

-405

-29.323

-27.030

-79.531

-83.416

-81.977

-81.562

0

67

0

49

49

49

-47.765

-46.984

-129.552

-133.670

-131.402

-130.978

Risico’s • Claims van derden (juridisch procedures). • Verbonden partijen (begrotingsresultaten). • WWB 20015 (maatregelen minder hoge uitkeringslasten in relatie tot budget Rijk). Voor toelichting zie paragraaf 3.2 Weerstandsvermogen en Risicobeheersing.

44

Kernthema Armoedebestrijding Inleiding Met dit kernthema bieden wij een inkomensvangnet aan voor de Heerlense burger door het verstrekken van bijstandsuitkeringen en minimaregelingen, waarbij we tevens oog hebben voor maatschappelijke initiatieven die armoede bestrijden danwel participatie bevorderen. Tegelijkertijd bestrijden we het misbruik en oneigenlijk gebruik van het inkomensvangnet, vorderen we de teveel of ten onrechte uitgekeerde bijstandsgelden terug, innen we onderhoudsbijdragen en voorkomen, bestraffen en sporen we bijstandsfraude op. We zien een maatschappelijke trend dat armoedebestrijding minder gericht wordt op inkomen en meer op participatie. Armoede is meer dan een gebrek aan inkomen: ’Het is niet alleen een gebrek aan geld, maar ook het gevoel niet meer mee te tellen’. Alleen inkomensondersteuning bieden lost dit niet op. Betaald werk voor een fatsoenlijk loon is natuurlijk de beste vorm van participatie. Dat betekent dat we voor de groep mensen in de bijstand die fysiek, mentaal en sociaal in staat is om te werken, de energie en de middelen meer richten op arbeidsdeelname en dus het verwerven van een zelfstandig inkomen. Voor degenen die (nog) niet in staat zijn om te werken blijven we uiteraard het sociale vangnet bieden. Maar naast het bestrijden van armoede willen we vooral ook de sociale kwaliteit van onze stad vergroten. Dat willen we bereiken door burgers in staat te stellen om deel te nemen aan het sociaal maatschappelijk en economisch leven, onder condities die hun welbevinden en individuele competenties stimuleren. MBP, meerjarig perspectief 2016-2018: Wat gaan we doen binnen het kernthema armoedebestrijding om onze doelstellingen te bereiken? • Inhoud van het bestaande armoedebeleid handhaven. De koers van de voorgaande jaren, met name het bestrijden van het niet-gebruik van voorzieningen, willen we handhaven in de nieuwe bestuursperiode. Met name op het punt van het bestrijden van niet gebruik is het van belang om aan te geven dat er een verschuiving heeft plaatsgevonden van individuele voorzieningen naar steeds meer categoriale voorzieningen. Hierdoor is de invloed die wij kunnen uitoefenen op het bestrijden van niet-gebruik beduidend afgenomen. Tegelijkertijd zijn wij van mening dat we krachtig en gericht het oneigenlijk gebruik van bijstand moeten blijven bestrijden. In dat verband gaan we een onderzoek doen naar de specifieke doelgroep van mensen met zgn. partiële inkomsten. Ook zij in dit verband vermeld dat het sanctiebeleid steeds minder gemeentelijk beleidsruimte toelaat omdat het grotendeel is opgenomen in de wet. Dit betekent soms dat wij wetgeving moeten uitvoeren die wij niet altijd terecht vinden (bijv. hoge sancties (boete) bij het niet inleveren van het zgn. SMS formulier). • Extra (Klijnsma) gelden in principe voor armoedebeleid. Als gevolg van rijksbeleid hebben wij een aantal, grotendeels met gemeentelijk beleid gefinancierde, categoriale regelingen moeten afschaffen. De financieel voordelige effecten hiervan hebben wij in de begroting verwerkt. Mede daarom willen wij extra middelen, de zgn. ‘Klijnsma’ gelden in gaan zetten voor armoedebeleid. Deze extra middelen zijn niet geoormerkt, maar staatssecretaris Klijnsma van SZW heeft gemeenten opgeroepen om deze middelen zo gericht mogelijk in te zetten voor het doel waarvoor ze bestemd zijn. In het najaar van 2014 zal zij daarom aan gemeenten vragen om inzicht te geven over hoe wij met deze middelen het armoede- en schuldenbeleid hebben versterkt, met specifieke aandacht voor kinderen die in armoede opgroeien. We gaan beleid ontwikkelen over hoe wij deze middelen gaan inzetten voor ons armoedebeleid. Dat doen we overigens niet alleen, maar samen met de betrokken maatschappelijke organisaties. Meerjarig gaat het om de volgende middelen. 2014

2015

2016

2017

€ 821.000

€ 1.064.000

€ 1.082.000

€ 1.108.000

• Focus schuldhulpverlening verleggen. Schuldhulpverlening speelt een cruciale rol in het hele sociale domein. Financiële problemen hangen altijd samen met andere vraagstukken op het gebied van werk, zorg en inkomen. Schulden kunnen zowel oorzaak als gevolg zijn van andere problemen, zoals werkeloosheid, verslaving etc.. Schulden belemmeren mensen in hun participatie. In het verleden hebben we vooral de nadruk gelegd op de toegankelijkheid van de schuldhulpverlening.

45

De komende periode willen we de focus verleggen naar meer preventie, efficiëntie en effectiviteit. Vroeg signalering speelt daarbij een belangrijke rol. Van iedereen schuldenvrij naar maximaal haalbare financiële stabiliteit, uitgaande van eigen kracht en verantwoordelijkheid. Schuldenpakket, motivatie en vaardigheden van de schuldhulpvrager staan daarbij centraal. Doel is kostenbeheersing, minder uitval en meer succesvolle schuldhulpverleningstrajecten. • Meer samenhang aanbrengen in kindondersteuning. Kinderen hadden al prioriteit in ons beleid, maar dat willen we versterken. Volgens de kinderombudsman leven 384.000 kinderen in Nederland in armoede. Wij doen al veel tegen kinderarmoede: kledingdagen, Stichting Leergeld, Jeugdsportfonds, Jeugdcultuurfonds, schoolzwemmen en bibliotheek. Zoals hierboven aangegeven gaan we de extra armoedemiddelen die we de komende jaren krijgen deels inzetten om nog meer voor kinderen te doen. • Reguliere Bijstand. Tot de regulieren bijstand behoren de WWB, de IOAW, IOAZ en het Bijstand Besluit ‘startende zelfstandigen’ (BBZ starters). De ontwikkeling van het klantenbestand wordt wekelijks gemonitord en mogelijkheden om de instroom te beperken en de uitstroom uit de uitkering te bevorderen worden steeds opnieuw gezocht en gevonden. Denk aan de nieuwe opzet van de Poort, de toepassing van de Zelf Redzaamheid Matrix (ZRM), de functie van het Centraal loket Schudhulpverlening, ons handhavingsbeleid en de invulling van het Verbeterplan in het kader van de MAU. In 2012 en in 2013 behoorde de toename van het bijstand volume in Heerlen tot de laagste van het land. Ingaande 11 september 2014 wordt de doelgroep van mogelijke klanten groter. Het aantal mensen dat een beroep op de reguliere bijstand doet zal toenemen omdat de ‘Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten’ (de Wajong) nog slechts geldt voor een beperkte groep en het UWV vanaf die datum geen nieuwe meldingen accepteert. Om alle uitkeringen te kunnen betalen ontvangen we jaarlijks, via een zgn. ‘verdeelmodel’, een budget van het rijk. De aan Heerlen toegekende middelen waren in het verleden altijd te laag zodat er jaarlijks een beroep gedaan moest worden op aanvullende financiering. Omdat Heerlen, begin 2013, wederom voldeed aan alle voorwaarden voor een Meerjarig Aanvullende Uitkering (de MAU) werd deze aanvullende uitkering, onder voorwaarden, toegekend voor de jaren 2013, 2014 en 2015. Op 30 september 2014 werd aan Heerlen het voorlopige budget voor 2015 toegekend dat berekend werd op basis van het nieuwe ‘Centraal Plan Bureau (CPB) verdeelmodel’ en waarin tevens de beoogde effecten van de maatregelen WWB 2015 zijn verdisconteerd. Vooralsnog is voor 2015 het MACRO budget 4% lager vastgesteld ten opzichte van 2014. Voor 2015 blijft een kosten neutrale uitvoering van de regeling BUIG de doelstelling. • Handhaving. Binnen Handhaving gaan we steeds meer projectmatig werken in plaats van alleen het oppakken van interne en externe fraudemeldingen. Projecten in dat verband zijn: STERK, Partiële Inkomsten, Flexteam en Adresfraude. Begroting 2015: Wat gaan we in 2015 doen binnen het kernthema armoedebestrijding om onze doelstellingen te bereiken? • Effectiviteit verhogen. Binnen het armoedebeleid bestaan zgn. generieke verstrekkingen, die vrij te besteden zijn door de klant en zgn. specifieke verstrekkingen die verstrekt zijn voor een bepaald doel. Het risico van het verstrekken van specifieke verstrekkingen binnen het kader van armoedehulpverlening is dat het voor iets anders wordt gebruikt, dan waar het voor bedoeld is. Dat willen we zo veel mogelijk voorkomen. Een goed alternatief is hulp in natura. Zo voorkomen we bijvoorbeeld dat een vergoeding voor de maatschappelijke participatie van kinderen wordt gebruikt voor het afbetalen van schulden of geld voor een wasmachine wordt uitgegeven aan een televisie. In 2015 ontwikkelen we hierover nieuw beleid.

46

Over welk beleid beschikken wij binnen het kernthema armoedebestrijding om dit te realiseren? • WWB-verordeningen. • Afstemmingsverordening, 2015. • Verordening individuele inkomenstoeslag, 2015. • Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive, 2015. • Handhavingsverordening, 2015. • Verordening individuele studietoeslag, 2015). • Beleidsregel bijzondere bijstand, 2015. • Beleidsregel terugvordering, invordering, boete en verhaal, 2015. • Beleidsregel toeslagen. • Handhavingsbeleidsplan ‘Dienstverlenend Handhaven 2014-2018’. • Verordening Kortingsregeling, 2015. • Beleidsplan schuldhulpverlening, 2015. • Kadernota armoedebeleid (er komt een nieuw beleidsplan). MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het kernthema armoedebestrijding kosten? Armoedebestrijding Rekening x € 1.000 Lasten Baten Totaal

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-81.084

-83.164

-79.332

-79.701

-79.707

-79.706

68.260

68.861

63.938

63.938

63.938

63.938

-12.825

-14.303

-15.394

-15.763

-15.769

-15.768

Begroting 2015: Welke bezuinigingen gaan we realiseren binnen het kernthema armoedebestrijding? • Het college kan op aanvraag een individuele studietoeslag verlenen aan personen die minimaal 18 jaar oud zijn, recht hebben op studiefinanciering of WTOS, geen vermogen hebben en met voltijdse arbeid niet in staat zijn tot het verdienen van het wettelijk minimumloon. In individuele gevallen doen wij dat en op korte termijn gaan wij in dat verband een verordening opstellen. Onze intentie is dat wij niet substantieel meer zullen doen dan we nu al doen waardoor deze extra middelen kunnen vrijvallen en als bezuiniging kunnen worden opgenomen. Voor deze regeling wordt in 2015 € 6 miljoen beschikbaar gesteld, oplopend tot € 35 miljoen structureel. Voorstel is om deze individuele studietoeslag niet in te voeren. Dit levert een bezuiniging op van € 66.000 in 2015, € 209.000 in 2016, € 336.000 in 2017 en € 396.000 in 2018.

47

Kernthema Meedoen en zorg Inleiding Binnen dit kernthema werken verschillende sectoren samen waaronder welzijn, zorg, sport en cultuur. Al die sectoren zijn er op gericht om de sociale infrastructuur te versterken. Met het kernthema Meedoen & Zorg richten we ons op het verder aanpakken van sociale achterstanden van mensen. We willen onze burgers zo optimaal mogelijk laten meedoen in onze samenleving. Daarnaast willen wij meer mensen die nu nog niet actief zijn in de samenleving, vooral binnen de groepen langdurig werklozen, ‘jonge’ ouderen en allochtonen, activeren tot vrijwilligerswerk of andere vormen van informele dienstverlening. Meer dan voorheen zetten we daarbij in op het benutten van de ‘eigen kracht’ van burgers en hun sociale netwerk. Dat betekent een andere rol voor zowel de Heerlense burger als de gemeente Heerlen. Hierbij staat de gemeente meer op afstand. De rol van de burger verschuift naar die van initiatiefnemer, waarbij de gemeente meer zaken los laat. De focus komt nog meer te liggen op wat mensen wél kunnen, in plaats van op wat ze niet meer kunnen. In de praktijk betekent dit dat we de nadruk leggen en inzetten op de zgn. nulde lijn, het eigen netwerk, preventie en vroeg signalering. De Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) vervalt vanaf 2015. De AWBZ-functies extramurale begeleiding en persoonlijke verzorging worden met ingang van 2015 overgeheveld naar de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) en komen daarmee onder de verantwoordelijkheid van ons als gemeente. Wat overblijf komt in de wet hervorming langdurige zorg of gaat over naar de zorgverzekeringswet. MBP, meerjarig perspectief 2015-2018: Wat gaan we doen binnen het kernthema meedoen en zorg om onze doelstellingen te bereiken? • Intensiveren ondersteuning mantelzorgers. Indien nodig wordt voor de mantelzorger ook een ondersteuningsplan opgesteld dat samenhangt met het ondersteuningsplan van die persoon voor wie de mantelzorger zorgt. Deze ‘op maat aanpak’ is nieuw ten opzichte van het huidige mantelzorgbeleid. We willen op deze manier overbelasting zoveel mogelijk voorkomen. Als gemeente kunnen we hier op sturen. Dat betekent echter wel dat we alert moeten zijn op de signalen uit de directe omgeving van burgers. Komende periode zullen we gebruiken om te zoeken naar mogelijkheden om de mantelzorger te ontlasten. In dit kader zal onderzocht worden op welke manier een slimme combinatie van respijtzorg en kortdurend verblijf gemaakt kan worden. Ook krijgen we als taak om het mantelzorgcompliment vorm te geven (dat is nu nog landelijk geregeld). • Intensiveren gezondheidsbeleid. De komende periode zetten we in op het creëren van meer samenhang tussen de diverse preventieve activiteiten om op die manier beter te kunnen sturen op resultaten. Zo willen we een betere koppeling maken tussen het publieke gezondheidsbeleid en het Wmo beleid. Juist omdat het zorggebruik in Heerlen relatief hoog ligt ten opzichte van de rest van Nederland, blijven we inzetten op gezondheidsbeleid om deze trend te keren. Dit krijgt onder andere al vorm via de koppeling met sportbeleid. Heerlen is sinds juli 2014 zgn. JOGG (Jongeren op Gezond Gewicht) gemeente geworden. • Integraal oppakken van alcoholmatigingsbeleid. Wij hebben een wettelijke verplichting om preventie- en handhavingsplan op te stellen. Per gemeente moet aangegeven worden wat de doelstellingen, aanpak en resultaten zijn met betrekking tot alcoholmatigingsbeleid inclusief aspecten als preventie, regelgeving en handhaving. Inzet is om dit op parkstadniveau af te stemmen. • Intensiveren vrijwilligersbeleid. Bij de zorgvrijwilligers willen we onderzoeken of er meer gebruik kan worden gemaakt van de ondersteuning van vrijwilligers in plaats van professionals. We realiseren ons dat bepaalde handelingen door professionals uitgevoerd moeten worden omdat zij daartoe opgeleid zijn en bepaalde noodzakelijke vaardigheden ontwikkeld hebben. Ook zijn we ons bewust van het spanningsveld tussen de inzet van vrijwilligers en wat dit betekent voor plekken op de arbeidsmarkt. We zullen op zoek gaan naar juiste balans. We denken dat er meer mogelijk is door de inzet van slimme combinaties als enthousiasmeren, ondersteunen en faciliteren van mensen met een uitkering en mensen in trajecten van baanbrekend werk.

48

Tot slot willen we overige vrijwilligers en verenigingen bewust maken van het uitgangspunt dat iedereen zoveel mogelijk normaal zou moeten kunnen meedoen. Dat betekent dat mensen ook met een beperking mee zouden moeten kunnen doen aan het reguliere activiteitenaanbod zoals dat momenteel in Heerlen georganiseerd is. • Huishoudelijke hulp. Vanaf 2015 beschikken we over ongeveer 3,4 miljoen euro minder budget ten behoeve van de huishoudelijke hulp. We vangen dit op door aanpassingen op de Huishoudelijke Zorg die we al vanaf 2013 gefaseerd hebben ingevoerd, met name rond het doen van boodschappen en PGB’s voor naaste familie. De financiële effecten daarvan zijn in afwachting van de forse bezuiniging op het budget voor 2013 en 2014 vooralsnog incidenteel ingeboekt en worden nu structureel aangewend om deze bezuiniging op te vangen. Daarnaast zijn er aanbestedingsvoordelen en zijn er voordelen binnen de zogenaamde HHT (Huishoudelijke Hulp Toeslag) doordat enerzijds de was- en strijkservice een algemene voor voorziening wordt maar dat anderzijds via de HHT mensen de mogelijkheid krijgen dit als individuele voorziening te behouden, waarvoor dan wel een eigen bijdrage verschuldigd is. Vanaf 2016 krijgen we te maken met nog eens € 1,5 miljoen extra minder rijksbudget voor de huishoudelijke hulp (HH). Dit is niet verder op te vangen door beleidsaanpassingen, tenzij de HH als individuele voorziening zou verdwijnen, hetgeen wij onwenselijk vinden. Daarom kiezen wij er voor dit bedrag in deed eigen gemeentelijke begroting vrij te maken. Hierdoor zien we ook dat de werkgelegenheidseffecten in de thuiszorg positief afsteekt ten opzichte van andere regio’s. • Inclusieve stad. Een inclusieve samenleving is een samenleving waar iedere burger met of zonder beperking aan kan deelnemen. Een samenleving, waarbij kwaliteit van leven en keuzevrijheid van het individu belangrijke elementen zijn. Vraag en mogelijkheden van mensen zijn daarbij het uitgangspunt. Een samenleving waar op specifiek terreinen soms extra aanpassingen nodig zijn. Om te komen tot een inclusieve samenleving is inclusief beleid en inclusief denken nodig. Het doel van ons inclusief beleid is dat alle burgers van een gemeente, met beperking of zonder beperkingen, vanzelfsprekend op een gelijkwaardige manier kunnen deelnemen aan het maatschappelijke leven. Decentralisatie AWBZ/Wmo • Vormgeven opvang en beschermd wonen op regionaal niveau. Voor burgers in de opvang is het van groot belang dat integrale zorg geboden wordt. Zij hebben bijna allemaal problemen op alle leefgebieden. (Omvangrijke) schulden zijn er eigenlijk altijd. Verstandelijke beperkingen en/of psychiatrische of psychosociale problematiek spelen eveneens heel vaak een rol. We gaan dan ook hier werken volgens de methodiek: 1 Gezin, 1 Plan, 1 Regisseur. We streven ernaar dat mensen zo kort mogelijk in de opvang verblijven. Via het project ‘Housing Parkstad’ wordt sinds 2013 in samenwerking met de woningcorporaties in de regio de uitstroom bevorderd en gestructureerd. Dit zullen we voortzetten en wellicht uitbreiden. Voor beschermd wonen geldt dat dit alleen mensen met psychiatrische problematiek betreft. Zij verblijven vaak enkele jaren, en soms chronisch, in een beschermde woonvorm. Deze doelgroep is grotendeels nieuw voor de gemeente. We zullen hier de komende jaren ervaring mee opdoen en beleid voor ontwikkelen. • Transformatie stimuleren. De volgende veranderingen achten wij in 2015 en de jaren erna nodig in de zorg en ondersteuning aan inwoners met beperkingen: het realiseren van een cultuuromslag bij zowel burgers, professionals als de gemeente. We willen toewerken naar nieuwe vormen van zakelijke afspraken met onze partners, het inzetten van andere instrumenten om de zelfredzaamheid van inwoners te stimuleren en het ‘normaliseren van zorg’. Ook de voorgenomen uitbreiding van (inzet door) vrijwilligers en ‘zorg op afstand’ (zoals het inzetten van beeldcommunicatie en andere ICT-middelen) zullen leiden tot verschuivingen in de mate en vorm van ondersteuning. • Toewerken naar een intensieve samenwerking met de partners. We voeren onze rol als opdrachtgever uit in partnerschap. De kennis en kunde van onze partners hebben we hard nodig om deze klus te klaren.

49

We werken samen met onze partners op basis van wederzijds vertrouwen en respect voor elkaars kwaliteiten en verschillen en werken samen aan het vernieuwen en verbeteren van de ondersteuning aan burgers (high trust high penalty). Dat betekent dat we elkaar ook aanspreken als er afspraken niet worden nagekomen. Omdat de gemeente wel eindverantwoordelijk is op zowel inhoudelijk, financieel als politiek gebied vervult de gemeente een speciale rol binnen dit partnerschap. We willen toewerken naar een systeem dat gebaseerd is op vertrouwen. Begroting 2015: Wat gaan we daarvan in 2015 doen om onze doelstellingen te bereiken? • Opvang anders vormgeven, waaronder vrouwenopvang. In overleg met Blijf van mijn Lijf Parkstad en Levanto (moederopvang) is een verandertraject gestart waarbij Blijf van mijn Lijf haar landelijke functie grotendeels loslaat en vanaf 1 januari 2015 voornamelijk vrouwen binnen Parkstad opvangt die slachtoffer zijn van huiselijk geweld. Tevens is het streven om de twee opvanginstellingen samen te voegen tot één opvang voor vrouwen, voor zowel huiselijk geweld als (jonge) moeders die opvang en/of ondersteuning nodig hebben. Gedurende 2015 zal dit verder vorm krijgen. Voor de opvang willen we een integrale aanpak met een sterke regie op cliëntniveau waarbij we aan de parkstadgemeenten vragen om Heerlen hiervoor te mandateren. De drie decentralisaties geven ons de kans om tot een sterke integrale aanpak te komen, ook voor de kinderen in de opvang, met al doel duurzame uitstroom uit de opvang. Decentralisaties AWBZ/Wmo • De decentralisatie AWBZ/Wmo. We gaan nieuwe taken en verantwoordelijkheden implementeren op basis van het in werking treden van de nieuwe wetgeving rondom de Wmo (en jeugdzorg) per 1 januari 2015. • Het vormgeven van een ‘nieuwe toegang’ tot de Wmo-voorzieningen. Bij het vormgeven van onze nieuwe taken binnen zowel de Wmo, Jeugdwet als Participatiewet is de belangrijkste opgave dat we de ondersteuning aan burgers verbeteren tegen minder kosten. Een belangrijk onderdeel van het verbeteren van deze ondersteuning vormt de zogenaamde ‘Toegang tot ondersteuning’. Als we over toegang spreken dan hebben we het over het proces vanaf het moment dat een burger (of zijn omgeving) ondersteuning zoekt tot en met het moment waarop de toewijzing van deze ondersteuning plaatsvindt. De nieuwe taken vragen niet alleen van ons dat we het toegangsproces tot deze ondersteuning organiseren, de gedecentraliseerde taken bieden ook meer mogelijkheden om de ondersteuning aan burgers beter afgestemd op de burger te organiseren • Organiseren ondersteuningsaanbod. Op basis van de individuele behoeften van een burger gaan we onderzoeken wat nodig is om een persoon te ondersteunen zodat hij/zij zo normaal mogelijk in de samenleving kan participeren. Hiertoe kunnen (reeds bestaande gemeentelijke Wmo) voorzieningen ingezet worden zoals een woningaanpassing, hulp bij het huishouden etc. Nieuw is dat we ook begeleiding, kortdurend verblijf en beschermd wonen gaan aanbieden. Hiermee worden de gemeentelijke Wmo-voorzieningen uitgebreid en kunnen we een bredere mix van voorzieningen aanbieden. We krijgen hiermee de kans om onconventionele arrangementen samen te stellen die aansluiten op de individuele behoeften. Ook biedt dit kansen voor kostenbesparingen. Juist doordat we een brede mix aan instrumenten kunnen inzetten, bestaat er de mogelijkheid om aan knoppen te draaien waar we eerder niet aan konden draaien. Zo kan het best zijn dat door de inzet van extra huishoudelijke hulp, er met minder uren begeleiding volstaan kan worden. Of dat door de mantelzorger een ondersteuningsaanbod te doen, de vraag naar dagopvang uitgesteld kan worden. We kunnen dus sturen op het inzetten van preventieve en relatief goedkope ondersteuning om het beroep op de duurdere vormen van ondersteuning terug te schroeven. Ook bouwen we een bepaalde mate van flexibiliteit in zodat ondersteuning gegeven kan worden op die momenten dat het nodig is. Het kan namelijk best zo zijn dat in er in het begin van een proces veel ondersteuning nodig is, terwijl met het stabiliseren van de problematiek, de behoefte aan ondersteuning afneemt.

50

Over welk beleid beschikken wij binnen het kernthema meedoen en zorg om dit te realiseren? • Uitgangspunten ‘3 Decentralisaties’, 2012. • Regionaal Gezondheidsbeleid, 2012-2015 ‘Een gezonde koers voor Zuid-Limburg’, 2012. • Financieel uitwerkingsbesluit maatschappelijke ondersteuning, 2015. • Uitwerkingsbesluit maatschappelijke ondersteuning, 2015. • Integraal Maatschappelijk Accommodatiebeleid Heerlen, 2010. • Verordening maatschappelijke ondersteuning, 2009. • Wet Maatschappelijke Ondersteuning 2008-2011 ‘Meedoen in Heerlen’ 2015. • Stedelijk Kompas, 2008. • Dienstverleningsconcept en Toegang ‘Dichtbij’ Advies 3D Werkgroep, 2013. • Beleidskader Sociaal Domein, 2013. • Wet maatschappelijke ondersteuning, 2015. • Verordening maatschappelijke ondersteuning, 2015. • Financieel uitwerkingsbesluit maatschappelijke ondersteuning, 2015. • Uitwerkingsbesluit maatschappelijke ondersteuning, 2015. • Beleidsplan Wmo, 2014. MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het kernthema meedoen en zorg kosten? Meedoen en zorg Rekening x € 1.000 Lasten

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-33.912

-31.634

-83.932

-87.218

-85.778

-85.363

Baten Totaal

Bijgestelde begroting

4.589

4.604

4.401

3.801

3.801

3.801

-29.323

-27.030

-79.531

-83.416

-81.977

-81.562

Begroting 2015: Welke bezuinigingen gaan we realiseren binnen het kernthema meedoen en zorg? Zie ook onder de alinea ‘huishoudelijke hulp’. • Doordat wij stoppen met de subsidie aan dragers van het zgn. geestelijk ambt realiseren wij een bezuiniging vanaf 2015 € 14.000. • Een besparing bij de nieuwe aanbesteding hulpmiddelen (Wmo oud) levert een bezuiniging op van € 1.100.000 per 2015. • Op het preventief jeugdbeleid verwachten wij lagere uitgaven. Dit betekent een structurele bezuiniging van € 75.000 vanaf 2015. • Er is een bezuiniging mogelijk door de invulling van het reanimatienetwerk (hulp bij een circulatiestilstand) anders vorm te geven. Dit betekent een structurele bezuiniging van € 20.000 vanaf 2015. • De nazorg en begeleiding aan vrouwen uit de (voormalige) tippelzone is overbodig geworden. Dit betekent een structurele bezuiniging vanaf 2015 van € 48.000. • We realiseren een afbouw op het overschot ten aanzien van de ontmoetingsfunctie van zgn. sociaal kwetsbaren (alleenstaanden en ouderen). Dit betekent een bezuiniging van € 15.000 structureel vanaf 2015. • De gereserveerde regionale middelen ten behoeve van de maatschappelijke opvang van dak- en thuislozen kan eenmalig komen te vervallen zonder dat er inhoudelijk wordt ingegrepen. Dat betekent een besparing van € 600.000 in 2015. MBP 2015-2018/begroting 2015: Welke investeringen gaan we doen binnen het kernthema meedoen en zorg? Omschrijving

Begroting x € 1.000

Multifunctionele Accommodatie Bekkerveld

2015

Meerjarenraming 2016

2017

2018

0

0

0

2.538

Totaal

2.538

51

52

Kernthema Integraal jeugdbeleid Inleiding Het hele gemeentelijke jeugdbeleid bestaat uit drie deelgebieden die steeds specifieker worden en er op gericht zijn om de kansen van kinderen/jongeren tussen 0-23 jaar te vergroten zodat ze zich optimaal kunnen ontplooien en ontwikkelen tot een actief en volwaardig burger. Als er problemen ontstaan zoals achterstanden en uitval van jongeren dan willen we dat in een zo vroeg mogelijk stadium opsporen en aanpakken. Het eerste deelgebied is het beleid, of beter gezegd de combinatie van beleid, dat gericht is op basisvoorzieningen en een pro-actief karakter heeft. Dat varieert van scouting en speeltuinvoorzieningen tot culturele, economische, onderwijs- en arbeidsmarktgerichte voorzieningen die onder andere bedoeld zijn voor jeugdigen en er in algemene zin voor zorgen dat het voorzieningen niveau in de stad op peil is. Het volgende meer specifiek op jeugdigen gerichte deelgebied is ons jeugdpreventie beleid. Dit is bijvoorbeeld de inzet van maatschappelijk werk en de jeugdgezondheidszorg die risico’s bij jongeren in een vroeg stadium signaleren en oppakken. Het doel is om zwaardere problemen bij deze groep te voorkomen en daarmee de (dure) specialistische zorg. Voor ons als gemeente is de effectiviteit van dit preventieve deelgebied van groot belang omdat hiermee de belasting op de zorg, die vanaf 2015 onderdeel wordt van gemeentelijk beleid (decentralisatie), verminderd wordt. Het derde deelgebied is de hierboven genoemde jeugdzorg. Deze bestaat uit allerlei vormen van jeugdhulp (inclusief specialistische hulp zoals jeugd-ggz, jeugd-vb, gesloten jeugdhulp) en de uitvoering van kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering. De decentralisatie van de jeugdzorg naar de gemeente moet ervoor zorgen dat er meer wordt ingezet op preventie, hulp beter op elkaar aansluit en dat er maximaal gebruik gemaakt wordt van de eigen kracht van mensen. Daarnaast gaan we de 3 decentralisaties in samenhang oppakken zowel in beleid als in uitvoering. De nieuwe taken binnen het jeugdbeleid zullen daarnaast aansluiten bij de bestaande (preventieve) taken die de gemeente al had. In 2015 proberen we deze taken op een goede manier over te hevelen aan de gemeente en ervoor te zorgen dat een burger met vragen/problemen geholpen wordt en de benodigde hulp geboden kan worden (Transitie). Vanaf 2015 zullen we gaan investeren in een verdere transformatie van de jeugdhulp: integraler, efficiënter en preventiever. MBP, meerjarig perspectief 2015-2018: Wat gaan we doen binnen het kernthema integraal jeugdbeleid om onze doelstellingen te bereiken? • Uitvoeren plan van aanpak ouderbetrokkenheid. Essentie van het plan van aanpak ‘ouderbetrokkenheid’ is het vergroten van de betrokkenheid van ouders bij de ontwikkeling van hun kind. Hierover zijn met meerdere partijen (onderwijs en overige jeugdpartners) afspraken gemaakt die we de komende jaren gaan uitvoeren. • Continueren van de samenwerking Parkstad in relatie tot de decentralisaties. Op het gebied van jeugd werken de Parkstadgemeenten al enkele jaren constructief samen met de jeugdpartners met als doel het verbeteren van de situatie van kinderen en jongeren. De thema’s voor de komende jaren zijn: de decentralisatie van de jeugdzorg, verder implementeren van 1gezin-1Plan-1Regisseur, passend onderwijs en de aanpak van kindermishandeling en huiselijk geweld. • Continueren integrale aanpak veiligheidsproblemen. Door samenwerking tussen gemeente Heerlen, Alcander (Jeugdwerk en Jeugdpreventieplatform) en de Politie kunnen zgn. ‘hotspots’ in het kader van Jeugdoverlast snel en effectief worden aangepakt. Hiervoor is ook een werkbudget beschikbaar gesteld dat snel ingezet kan worden. • Continueren jeugdparticipatie-activiteiten. De verschillende jeugdparticipatieprojecten (Jeugdparticipatiedagen, Kinderburgemeester etc.) worden steeds meer in samenwerking met het welzijnswerk en buurtpartners uitgevoerd zodat er door het jaar heen meer, op participatie gerichte, activiteiten voor een grotere groep Heerlense kinderen en jongeren aangeboden kunnen worden.

53

• Bevorderen vrijetijdsbesteding jongeren. Middels het bieden van een zinvolle vrijetijdsbesteding worden bij jeugdigen talenten ontdekt en interesses gewekt die bijdragen aan de identiteitsvorming van jeugdigen. Door het bieden van actieve programma`s in de jongerenaccommodaties en het ambulante jongerenwerk wordt verveling tegengegaan en gewerkt aan het bevorderen van sociale interactie. Tevens wordt ondersteuning en hulp geboden aan de buurtgerichte vrijwillige inzet op dit gebied. • Realiseren twee jongerenaccommodaties. Op dit moment zijn twee van de vier in totaal te realiseren jongerenaccommodaties in gebruik. De derde jongerenaccommodatie voor het stadsdeel Heerlerheide wordt op dit moment ontwikkeld en de vierde accommodatie voor Heerlen zuid is in voorbereiding. • Speeltuinen en scouting. We gaan de komende jaren de speeltuinen en scouting herstructureren om te komen tot voldoende en kwalitatieve accommodaties met vitale speeltuin- en scoutingorganisaties. Het speeltuinbeleid richt zich met name op kwaliteitsverbetering, modernisering en veiligheid. Voor wat betreft scouting ligt de focus op de toekomstige behoefte aan accommodaties in relatie tot het aantal gebruikers. • Decentralisatie jeugdzorg: aanvaardbaar niveau. Het ‘aanvaardbaar niveau’ van hulp wil niet zeggen dat dit gerelateerd is aan de huidige kwaliteit en kwantiteit van zorg. Door de nieuwe werkwijze zal dit voor burgers zeker veranderen. De mening van de professional is voor ons leidend en bepaalt wat een aanvaardbaar niveau van hulp is voor een gezin. Zolang we als gemeente het advies van de professional als leidend hanteren, bieden we als gemeente een aanvaardbaar hulpniveau. Begroting 2015: Wat gaan we in 2015 doen binnen het kernthema integraal jeugdbeleid om onze doelstellingen te bereiken? • Invoering decentralisatie jeugdzorg. We gaan er alles aan doen om de nieuwe jeugd wet taken uit te voeren met de daarvoor beschikbare budgetten. In de afspraken met aanbieders voor 2015 (vastgelegd in het Regionaal Transitie Arrangement, RTA) is hierop ingespeeld door met hen af te spreken dat ze 80% van hun budget in 2012 krijgen in 2015. Hiermee wordt ruimte gecreëerd voor vernieuwing en het opvangen van de landelijke taakstelling. Ook door de nieuwe werkwijze - waarbij samen met het gezin, integraal gekeken wordt naar alle leefgebieden, hulp goed op elkaar afgestemd wordt, eigen kracht van het sociaal netwerk benut wordt en de hulp geregisseerd wordt, moet bijdragen aan een efficiënte uitvoering binnen de beschikbare budgetten. Aangezien er in 2015 veel veranderingen in een keer plaatsvinden in het sociale domein en het daardoor koffiedik kijken is welke gevolgen dit heeft, zal na het eerste kwartaal 2015 pas een eerste indicatie gegeven kunnen worden of een en ande haalbaar is. Over welk beleid beschikken wij binnen het kernthema integraal jeugdbeleid om dit te realiseren? • Wet op de Jeugdwetzorg, 2015. • Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo), 2015. • Wet Publieke Gezondheid, 2008. • Wet op de Kinderopvang, 2015. • ‘Samenwerken voor de jeugd, zo doen we dat in Parkstad’: Jeugdagenda 2012-2015 (2011) en Uitvoeringsprogramma Jeugdagenda Parkstad 2014-20152014). • Jong@Heerlen, Kkadernota Integraal Jeugdbeleid 2013-2016, 2013. • Nog vast te stellen: Beleidsplan Jeugdhulp Parkstad 2015-2018. • Integraal Maatschappelijk Accommodatiebeleid Heerlen, 2010.

54

MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het kernthema integraal jeugdbeleid kosten? Integraal Jeugdbeleid Rekening x € 1.000 Lasten Baten Totaal

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-5.785

-5.974

-34.772

-34.588

-33.500

-33.492

391

476

351

454

200

200

-5.394

-5.498

-34.422

-34.134

-33.300

-33.292

Begroting 2015: Welke bezuinigingen gaan we realiseren binnen het kernthema integraal jeugdbeleid? • Door middelen vanuit de specifieke uitkering onderwijs achterstandenbeleid uit te ruilen met het kernthema jeugdbeleid is in 2015 een bezuiniging mogelijk van € 250.000. • Door het versoberen van de wettelijke taak inzake de inspecties kinderopvang, gastouderopvang en peuterspeelzalen bezuinigen we vanaf 2015 jaarlijks € 10.000.

55

Kernthema Integraal ouderenbeleid Inleiding Het uitgangspunt van het kernthema Ouderenbeleid is dat ouderen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen wonen en volwaardig kunnen deelnemen aan de samenleving. Om dit te bereiken is een integrale benadering van groot belang. We richten ons daarbij met name op de groep vitale ouderen. Het gaat om een groep senioren die zich over het algemeen fit voelt en die zelfredzaam en onafhankelijk is. We willen deze groep stimuleren om maatschappelijk actief te blijven of te worden. En daarnaast zijn wij er juist van overtuigd dat deze groep, met al haar ervaring en kennis, een belangrijke toegevoegde waarde heeft voor de samenleving. Wij als gemeente denken een rol te hebben bij het mobiliseren van deze toegevoegde waarde. We hebben daarnaast oog voor de groep kwetsbare ouderen, of degenen die in deze positie dreigen te komen doordat er een zorgvraag bestaat. De aandacht voor deze groep pakken we binnen de reguliere inzet van de Wmo op. MBP, meerjarig perspectief 2015-2018: Wat gaan we in deze bestuursperiode doen binnen het kernthema integraal ouderenbeleid om onze doelstellingen te bereiken? • De meerjarige activiteiten binnen dit kernthema gaan we in 2015, in de nieuwe Ouderennota (2015), definitief omschrijven. Het is belangrijk om de totstandkoming van deze nota in goede samenspraak te doen met ouderen en met de aan de doelgroep ouderen gerelateerde organisaties. Het ontwikkelen van ouderenbeleid samen met de samenleving zal ook de ruggengraat vormen van deze nieuwe ouderennota. Wij vinden het als gemeente belangrijk dat een drietal thema’s een prominente plek zullen gaan krijgen in de nota: 1. Wonen. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat ouderen zolang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen? Dat kan variëren van het evalueren en mogelijk toepassen van nieuwe concepten, tot het bedenken en eventueel ontwikkelen van eenvoudige slimme aanpassingen aan woningen. Naast deze fysieke benadering zijn er mogelijk ook meer maatschappelijke en sociale aspecten die het zelfstandig wonen kunnen bevorderen. 2. Bewegen. Vitaliteit en met name lichamelijke vitaliteit speelt een belangrijke rol in de mate waarin ouderen nog (kunnen) deelnemen aan de maatschappij. Wij denken daar als gemeente een belangrijke rol in te kunnen spelen door bijvoorbeeld het reguliere sportaanbod ook beter geschikt te maken voor deze groep vitale ouderen. 3. Participatie. Wij denken daarbij aan twee vormen van participatie. Enerzijds willen we ervoor zorgen dat ouderen blijven deelnemen aan het maatschappelijke leven en anderzijds willen we juist gebruik maken van de ervaring, kennis en bekwaamheden van ouderen omdat wij denken dat dit een belangrijke impuls kan zijn voor de samenleving. Begroting 2015: Wat gaan we daarvan in 2015 doen om onze doelstellingen te bereiken? • We gaan in 2015 een nieuwe ouderennota opstellen. De laatste ouderennota dateert alweer uit 2003 en is daarmee verouderd. In deze nota waarin de ‘vitale ouderen’ centraal zullen staan, gaan we de belangrijkste thema’s en doelstellingen van dit beleidsterrein benoemen. Het ontwikkelen van dat nieuwe beleid gaan we in nauwe samenspraak doen met instellingen, maatschappelijke en culturele organisaties én ouderenorganisaties. • We gaan de budgetten die wij besteden in het kader van het vitaal ouderenbeleid centraliseren. Op dit moment zijn deze budgetten nog verspreid over de verschillende kernthema’s waardoor de integrale beleidsontwikkeling en verantwoording van dit beleidsonderdeel wordt gehinderd. Dit willen we in de komende bestuursperiode verbeteren te beginnen met het centraliseren van de budgetten in 2015. Over welk beleid beschikken wij binnen het kernthema integraal ouderenbeleid om dit te realiseren? • De nieuwe Ouderennota. • Regionaal Gezondheidsbeleid, 2012-2015 ‘Een gezonde koers voor Zuid-Limburg’. • Het nieuwe Wmo beleidsplan.

56

MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het kernthema integraal ouderenbeleid kosten? Integraal Ouderenbeleid

x € 1.000 Lasten Baten Totaal

Rekening

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-224

-221

-205

-406

-405

-405

0

0

0

0

0

0

-224

-221

-205

-406

-405

-405

Begroting 2015: Welke nieuwe impulsen gaan we realiseren binnen het kernthema integraal ouderenbeleid? • In 2016, 2017 en 2018 reserveren wij jaarlijks ten behoeve van het integrale ouderenbeleid een bedrag ter hoogte van € 200.000 extra. Begroting 2015: Welke bezuinigingen gaan we realiseren binnen het kernthema integraal ouderenbeleid? n.v.t.

57

58

2.3 Programma Leefomgeving Portefeuillehouders: N. Aarts, P. Depla, J. Clemens MBP, meerjarig perspectief (2015-2018): Wat willen we in deze bestuursperiode bereiken met het programma leefomgeving? Onze ambitie is: ‘in Heerlen is de basis op orde’. Onze strategische opgave is de versterking van de sociaaleconomische structuur van onze stad. Het door ontwikkelen en versterken van die sociaal-economische en ook de ruimtelijke structuur kan alleen als de basis op orde is. Pas als een stad met zijn centrum, woonbuurten, natuurgebieden en bedrijvenlocaties schoon, heel, veilig en bereikbaar is, nu en in de toekomst, willen mensen er wonen, werken en recreëren. Het programma leefomgeving stelt zich tot doel deze basis op orde te krijgen en te houden, zodat Heerlen een stad is waar inwoners en gasten zich prettig voelen en waar bedrijven zich willen vestigen. Heerlen als aantrekkelijke stad. Gezien de financiële druk waar gemeenten, en dus ook Heerlen, mee te maken hebben moeten we echter nu, maar ook in de komende jaren moeilijke en soms pijnlijke keuzes maken. Onze eerste prioriteit ligt dan bij het überhaupt niet laten dalen en liefst zelfs verhogen van de kwaliteit van de leefomgeving in gebieden waar die kwaliteit al laag is. Daarna richten wij ons op het voorkomen van dalingen in gebieden waar de huidige kwaliteit net voldoende is. Daar waar de kwaliteit ruim voldoende is zullen wij een eventuele daling moeten accepteren. Daar waar mogelijk zal het programma leefomgeving verbinding en afstemming zoeken met andere programma’s zodat de inspanningen van de programma’s elkaar maximaal zullen versterken. MBP, meerjarig perspectief (2015-2018): Wat zijn onze ambities in deze bestuursperiode binnen het programma leefomgeving? De ambities binnen het programma leefomgeving zijn afgeleiden van de thema’s schoon, heel, veilig en bereikbaar. Zo willen we zorgen voor een schone stad, heel straatmeubilair, voldoende verlichting, en bijgehouden groen. Verloedering en verpaupering willen we tegen gaan. We gaan nadenken over gedifferentieerder onderhoud van de openbare ruimte, de burgers actiever betrekken en zoeken naar manieren om heel ook duurzaam heel te laten zijn (geen of minder kapitaalvernietiging). Overheid en burger zullen het meer samen moeten doen in de toekomst. Veiligheid is een basisvoorwaarde voor een leefbare buurt en stad. Binnen dit onderdeel van het programma leefomgeving zullen we onze inzet om criminaliteit en overlast terug te dringen continueren en daar waar mogelijk samen met onze maatschappelijke partners verder verbeteren. Georganiseerde criminaliteit wordt samen met onze justitiële partners aangepakt, het aantal vermogens- en geweldsdelicten willen we verder verkleinen en de illegale hennepteelt en synthetische drugs productie zullen we zoveel mogelijk tegen gaan. We plegen forse inspanningen om kindermishandeling en huiselijk geweld (geweld in afhankelijkheidsrelaties) verder terug te dringen en op het verminderen van overlast in de openbare ruimte. Heerlen kiest hierbij waar mogelijk nadrukkelijk voor de combinatie van preventie, repressie en zorg daar in de praktijk is gebleken dat dit de enige manier is om duurzame resultaten te boeken. Een veilige leefomgeving betekent ook dat ingezet zal worden op veilige gebouwen, woningen, bedrijven en evenementen (bouwen, ruimtelijke ordening en milieu). Tevens zetten we in op het zoveel mogelijk verkleinen van de effecten van rampen middels een goede voorbereiding hierop. Tenslotte is een leefbare stad ook een stad die goed bereikbaar is en waarbij de verkeersveiligheid en toegankelijkheid zoveel mogelijk geborgd is. Middels de juiste verkeerskundige keuzes en accenten kan het streven naar het gewenste multimodale verkeerssysteem (en dus ook een hogere tevredenheid onder de bewoners en bezoekers van Heerlen) zo goed mogelijk worden benaderd. In 2015 wordt beleid ontwikkeld met betrekking tot het vergroten van burgerparticipatie. Het gaat erom de burger meer in staat te stellen medeverantwoordelijkheid te voelen en te nemen voor zowel de veiligheid in de stad, als voor de onderdelen schoon, heel, en bereikbaarheid.

59

MBP, meerjarig perspectief (2015-2018): Hoe gaan wij in deze bestuursperiode onze inspanningen meten binnen het programma leefomgeving? Voor de indicatoren behorende bij het programma Leefomgeving verwijzen wij naar de Effectmonitor die is opgenomen als bijlage. MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het programma leefomgeving kosten? Rekening x € 1.000 Lasten Baten

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-53.546

-51.850

-52.447

-52.031

-52.052

-52.074

4.618

3.496

3.162

2.702

2.702

2.702

-48.928

-48.354

-49.285

-49.329

-49.350

-49.372

Toevoeging reserves

-948

-1.241

-40

-40

-40

-40

Onttrekking reserves

739

913

335

332

201

177

-49.138

-48.682

-48.991

-49.037

-49.189

-49.235

Rekening

Bijgestelde begroting

Begroting

Geraamde totaal saldo van baten en lasten

Geraamde resultaat

Specificatie kernthema’s (saldo)

x € 1.000 Mobiliteit & Parkeren

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-1.219

-1.529

-1.720

-1.727

-1.727

-1.725

Schoon en heel

-32.812

-32.666

-33.362

-33.589

-33.628

-33.654

Veiligheid

-14.898

-14.159

-14.203

-14.013

-13.995

-13.993

Bestemming Totaal

-210

-328

294

292

161

137

-49.138

-48.682

-48.991

-49.037

-49.189

-49.235

Risico’s • Claims van derden (juridische procedures). • Gemeentegaranties (terugvorderen van verliezen). • Verbonden partijen (begrotingsresultaten). Voor toelichting zie paragraaf 3.2 Weerstandsvermogen en Risicobeheersing.

60

Kernthema Schoon en heel Inleiding De openbare ruimte vormt de eerste indruk van de stad. De kwaliteit van het beheer en onderhoud is dan ook een belangrijke basisvoorwaarde voor een leefbare en een aantrekkelijke stad voor onze inwoners, bezoekers en ondernemers. Uit onderzoek van de universiteit van Wageningen blijkt zelfs dat Heerlen de groenste stad is van Nederland. We staan echter voor steeds grotere uitdagingen in tijden waar er bezuinigd moet worden. Zo zijn veel kastanjebomen in Heerlen massaal getroffen door een dodelijke bomenziekte, waaronder ook de beeldbepalende kastanjebomen rondom het Bekkerveld. Uiteraard ‘beschermen’ wij ons groen zo goed als we kunnen en blijven we de openbare ruimte onderhouden op een niveau wat verantwoord is. Het nieuwe Werkbedrijf zal hierin een belangrijke rol hebben, waarbij wij verwachten meer maatwerk te kunnen leveren. De basis moet immers op orde zijn! MBP, meerjarig perspectief 2015-2018: Wat gaan we doen binnen het kernthema schoon en heel om onze doelstellingen te bereiken? • Rioolrenovaties (niveau minimale kwaliteit)/GRP vaststellen en uitvoeren (Parkstad). We gaan door met de in 2014 ingeslagen weg om invulling te geven aan de verdergaande samenwerking op het gebied van riool. Dit doen we samen met de gemeenten Kerkrade, Voerendaal, Nuth, Landgraaf, Brunssum en Onderbanken, Heerlen en Waterschap Roer en Overmaas. Het gaat zowel om het opstellen van gemeentelijke rioleringsplannen als de uitvoering van operationele werkzaamheden. De insteek is dat elke gemeente een eigen rioleringsplan behoudt, maar dat de gemeenschappelijke onderdelen optimaal worden benut. Doelstelling is om de kwaliteit van het rioolstelsel te verbeteren tegen lagere exploitatie- en investeringskosten. Hierbij houden we rekening met de resultaten en afspraken uit de verschillende optimalisatiestudies en waterakkoorden. • Huidige niveau groenonderhoud handhaven/Samenwerken met buurten voor leefbaarheid/Groenstroken meer in bruikleen/adopteren rotonde/Visie Beheer en Onderhoud Leefomgeving 2015-2020. Wij gaan de Visie Beheer en Onderhoud Leefomgeving 2015-2020 formuleren (Kwaliteitsplan IBOR is onderdeel hiervan). De visie heeft als doel om ons onderhoud tegen zo laag mogelijk kosten uit te voeren, waarbij wij de tevredenheid van bewoners op peil willen houden. Hiervoor gebruiken wij onder andere de uitkomsten van een onderzoek dat wij eind 2013 hebben uitgevoerd naar de aspecten van beleving en de wijze waarop wij dit kunnen beïnvloeden. Belangrijke aspecten zijn samenwerking met buurten, communicatie, het in bruikleen geven en verkopen van gronden en de aansluiting op bedrijfsprocessen. • Groen: samen doen! Daar waar wij denken aan het versoberen van het onderhoud openbare ruimte tot het niveau dat verantwoord is, proberen wij het groenonderhoud op het huidige niveau handhaven. De waarde van groen is namelijk niet in geld uit te drukken, maar heeft een zeer belangrijke impact op de beleving van de openbare ruimte. Daarom heeft het onderhoud van het groen in de coalitieovereenkomst een beschermde status gekregen. Hierbij willen wij Heerlenaren ruimte geven om het groen meer smaak en variatie te geven, waar de gemeente alleen een standaard inrichting kan opleveren. Om deze initiatieven op een eenduidige wijze te faciliteren en te stimuleren, stellen wij de beleidsnota: “Groen: Samen doen!” op. U kunt daarbij denken aan het onderhoud van plantsoenen tot en met de aanleg van geveltuintjes. Een ander mooi voorbeeld is de adoptie van het groen op rotondes door bedrijven. Wij verwachten dat buurten en centra minder anoniem aanvoelen en dat er meer het gevoel ‘van mijn straat’ ontstaat. • Onderhoud wegen. Wij voeren al het benodigde onderhoud uit om de kwaliteit van de hoofdwegen en de buurtverbindingswegen op peil te houden. Dit is binnen het budget mogelijk, omdat in woonbuurten nog maar 35 procent van het benodigde grootschalige onderhoud wordt uitgevoerd. Door het beperkt uitvoeren van grootschalig onderhoud in woonbuurten, gaat het kleinschalig onderhoud toenemen. Wij verwachten dat de beeldkwaliteit uit het Kwaliteitsplan IBOR niet overal meer gehaald zal worden. Ook zullen we niet altijd voldoen aan de verwachtingen van onze inwoners. Het beschikbaar budget voor onderhoud is immers onvoldoende om alle wegen duurzaam te onderhouden.

61

Wel blijven we in staat om de veiligheid van het wegdek te garanderen, zoals dat bij een normaal weggebruik van de gemeente verwacht mag worden. • Uitvoeren stedelijk plan schoon houden en evalueren. Wij voeren het stedelijk plan schoonhouden uit. Wij meten in 2015 de tevredenheid over de netheid van het straatbeeld aan de hand van het Burgeronderzoek dat eind 2015 opnieuw plaatsvindt. Tussentijds meten wij de ‘netheid’ door gebruik te maken van de jaarlijkse resultaten van de gemeentelijke schouwen van de openbare ruimte. Natuurlijk gaan wij ook met onze inwoners zelf in gesprek, want hun reacties zijn voor ons de belangrijkste indicator voor succes. Dit is de basis voor de evaluatie van het plan en de activiteiten die we ontwikkelen. Begroting 2015: Wat gaan we in 2015 doen binnen het kernthema schoon en heel om onze doelstellingen te bereiken? In • • • • •

2015 gaan we de volgende activiteiten ontplooien: Het opstellen van het Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Heerlen. Het opstellen van de Visie Beheer en Onderhoud Leefomgeving. Het opstellen van de Nota Zelfbeheer: Groen samen doen. Het actualiseren van de Wegverhardingsnota. Het uitvoeren en evalueren van het Stedelijk Plan Schoonhouden.

• Om te kunnen stoppen met het handmatig sluiten van het centrum en het centrum stadsdeel Heerlerheide investeren wij in een automatische afsluiting, waardoor de kosten voor open en sluiten kunnen worden teruggedrongen. Over welk beleid beschikken wij binnen het kernthema schoon en heel om dit te realiseren? • Kwaliteitsplan Integraal Beheer Openbare Ruimte 2012-2015. • Stedelijk Plan Schoonhouden 2012-2015 (2012). • Beleidsplan Stedelijk Watermanagement 2011-2015 (2011). • Wegverhardingsnota 2011-2015 (2012). • Beleidsplan Openbare Verlichting t/m 2015 (2011). • Nota Onderhoud Civieltechnische kunstwerken 2012-2016 (2012). • Algemene Plaatselijke Verordening (APV). • Afvalinzamelplan 2008-2013. MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het kernthema schoon en heel kosten? Schoon en heel Rekening x € 1.000 Lasten Baten Totaal

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-35.233

-34.464

-35.444

-35.671

-35.711

-35.736

2.421

1.797

2.082

2.082

2.082

2.082

-32.812

-32.666

-33.362

-33.589

-33.628

-33.654

Begroting 2015: Welke bezuinigingen gaan we realiseren binnen het kernthema schoon en heel? • Door het opruimen van zwerfvuil anders te financieren bezuinigen we ingaande 2015 structureel € 100.000. • Er is een besparing mogelijk op de zgn. civiele kunstwerken zijnde het onderhoud en beheer van bruggen, viaducten, keermuren etc. Het betreft het minimaliseren van het onderhoud. Dat is een bezuiniging van € 67.000 in 2015 en 2016. • Door het meer inzetten van handmatige reiniging van wegen, straten en pleinen door medewerkers van baanbrekend werk en het werkbedrijf bezuinigen we structureel vanaf 2015 € 50.000.

62

• We bezuinigen structureel vanaf 2015 € 10.000 op energiekosten door het gebruik van LED verlichting. • Als gevolg van de vele vervangingen van armaturen van openbare verlichting in de afgelopen jaren is er minder sprake van stormschade. Daarnaast is er een afname van vandalisme aan openbare verlichting. Daardoor kunnen we structureel vanaf 2015 € 10.000 bezuinigen. • Wanneer we minder vaak onze gemeentelijke boomvoorraad saneren (het verwijderen van ongezonde, beschadigde bomen) dan betekent dat een bezuiniging van € 39.000 structureel ingaande 2015. • We beschikken over zgn. buurtbudgetten. Dat zijn budgetten ten behoeve van kleine aanpassingen in openbare ruimte. Hierop gaan we bezuinigen. Dat levert structureel vanaf 2015 € 125.000. • Wanneer we extra reclame-inkomsten genereren door middel van reclame uitingen aan de openbare verlichting levert dat structureel vanaf 2015 € 25.000. • Door schapen niet meer te laten grazen maar in plaats daarvan regulier te maaien wordt een bezuiniging gerealiseerd van € 30.000 structureel vanaf 2015. • Het is mogelijk gemeentelijk het aantal afvalbakken met 300 te reduceren. Dat levert een besparing op van € 60.000 structureel ingaande 2015. • Een reductie van het aantal bloembakken levert een structurele besparing op van € 60.000 vanaf 2015. • Een vermindering van het aantal speelvoorzieningen betekent een structurele bezuiniging ingaande 2015 van € 20.000. • Waar mogelijk het terreinmeubilair (zitbanken) verminderen levert een structurele bezuiniging op van € 10.000 ingaande 2015. MBP 2015-2018/begroting 2015: Welke investeringen gaan we doen binnen het kernthema schoon en heel? Omschrijving

Begroting x € 1.000

Meerjarenraming

2015

2016

2017

Vervoermiddelen

616

675

141

2018 0

Openbare verlichting

686

686

686

686

Verkeersregelsinstallaties

250

300

300

100

Bewegwijzering

25

25

25

25

Openbare speelvoorzieningen

50

79

114

114

Onderhoud bergingen Rioolrenovaties Wortelopdruk

0

1.266

0

0

8.113

8.113

8.113

8.113

11.144

9.179

9.188

730

Totaal

10.520

63

Kernthema Mobiliteit en parkeren Inleiding Het kernthema ‘Mobiliteit en Parkeren’ strekt zich uit over vier belangrijke verkeerskundige aspecten, met name bereikbaarheid, verkeersveiligheid, leefbaarheid en toegankelijkheid. Hierbij dient opgemerkt te worden dat het aspect ‘Bereikbaarheid’ kan opgesplitst kan worden in de fysieke bereikbaarheid (infrastructuur) en het parkeren. Het streven naar een verbetering omtrent de bovenvermelde verkeerskundige aspecten zal zich uiten in een verbetering van het gehele multimodale verkeersgebeuren. Echter, vaak gaat een vooruitgang omtrent een verkeersaspect van een vervoermodus ten koste van één of meerdere andere vervoermodus/-modi. Middels de juiste verkeerskundige keuzes en accenten kan het streven naar het gewenste multimodale verkeerssysteem (en dus ook onder andere een hogere tevredenheid onder de bewoners en bezoekers van Heerlen) zo goed mogelijk benaderd worden. MBP, meerjarig perspectief 2015-2018: Wat gaan we doen binnen het kernthema mobiliteit en parkeren om onze doelstellingen te bereiken? • Auto. In deze MBP periode zal onderzocht worden welke infrastructurele maatregelen genomen kunnen worden omtrent de Buitenring en de aansluiting van de Binnenring aan de A76. Met betrekking tot de Buitenring Parkstad Limburg dient de gemeente Heerlen de uitspraak van de Raad van State af te wachten. Teneinde de N281 te ontlasten en zodoende lucht- en geluidshinder in de nabije omgeving van de N281 te beperken, zal er een lobbytraject gestart worden ten behoeve van de realisatie van de aansluitingen A76-Beersdalweg en A76-Imstenraderweg. Verder zal de nieuwe Parkeernota vastgesteld en ten uitvoer gebracht worden. Niet alleen wordt het parkeren gedigitaliseerd, maar ook zal onderzocht worden of gedifferentieerde tarieven ingevoerd kunnen worden. Tevens zal onderzocht worden hoe de parkeerproblematiek van bewonersbezoekers (onder andere mantelzorgers) aangepakt kan worden. • Fiets. Indien het nieuwe Actieplan Fiets is vastgesteld, kan overgegaan worden tot het uitvoeren van de verschillende actiepunten. Hieromtrent zal eerst gezocht worden naar financiële middelen. Verder zal onderzocht worden of het financieel haalbaar is om verdere infrastructurele maatregelen uit te voeren ten behoeve van de aanleg van de snelfietsroute Heerlen-Aken. • Openbaar vervoer. Reeds geruime tijd zijn er plannen om de IC-verbinding Eindhoven-Aken te realiseren. Echter, voor het beoogde grensoverschrijdende traject is een uitbreiding van de railinfrastructuur tussen Heerlen en Herzogenrath noodzakelijk. Na de elektrificatie van het spoor tussen Landgraaf en Herzogenrath zal tevens ook een spoorverdubbeling plaats moeten vinden ten behoeve van de IC-verbinding. Om dit laatste te kunnen realiseren zal er een lobbytraject opgestart worden. Verder heeft het behoud van het station in Hoensbroek een beschermde status gekregen, in combinatie met de invoering van een reguliere busverbinding. Aangezien de Provincie Limburg en de NS het station in Hoensbroek mogelijk willen afschaffen en er geen (reguliere) buslijn aan dit station is gekoppeld, zal er een lobbytraject opgestart worden. Dit lobbytraject zal dus moeten leiden tot het handhaven van het station alsook het invoeren van een busverbinding die goed afgestemd is op het treinverkeer. Omtrent het gratis of goedkoper openbaar vervoer voor minima en ouderen zal onderzocht worden of er een vervolg komt van een reeds eerder uitgevoerd pilotproject . Indien dit pilotproject niet vóór 2016 is uitgevoerd, zal dit onderwerp mogelijk opnieuw met de nieuwe concessiehouder besproken worden. • Te voet. Indien de voetgangersnota door u als gemeenteraad is vastgesteld, kunnen de opgesomde maatregelen ten uitvoer gebracht worden. Hieromtrent zal eerst gezocht worden naar financiële middelen.

64

• Leefbaarheid en verkeersveiligheid. De opgesomde acties uit de nieuwe verkeersveiligheidsnota (indien deze vastgesteld is) zullen uitgevoerd worden. Ook hieromtrent zal gekeken worden of er voldoende financiële middelen beschikbaar zijn. Anders zal gezocht moeten worden naar andere financieringsbronnen. Deze maatregelen uit de nieuwe Verkeersveiligheidsnota zullen (samen andere verkeersgerelateerde maatregelen) onder meer een gedragsverandering bij velen teweeg moeten brengen. Begroting 2015: Wat gaan we in 2015 doen binnen het kernthema mobiliteit en parkeren om onze doelstellingen te bereiken? • Auto In 2015 stellen wij het ‘Gemeentelijk Verkeers- en Vervoersplan Heerlen’ op, waarin het beleid en de visie omtrent de mobiliteit in Heerlen uitgebreid opgenomen staat. Teneinde het beleid geactualiseerd te houden wordt er een nieuwe Parkeernota opgesteld, waarin het recentelijk vastgestelde addendum op de Parkeernota Heerlen 2010 verwerkt wordt. Ook proberen wij om het parkeren in Heerlen in de periode 20152018 (gedeeltelijk) te digitaliseren. Verder wordt er een nieuwe Nota Gehandicaptenparkeren opgesteld opdat het centrum optimaal wordt ten behoeve van deze doelgroep. Behoudens het verbeteren van de Heerlense parkeersituatie zal er ook getracht worden om de bereikbaarheid van bepaalde locaties in Heerlen te optimaliseren. Zo wordt er een verkeerscirculatieplan (VCP) Hoensbroek opgesteld, en naar aanleiding van de vestiging van Arcus op de Valkenburgerweg zal er onderzocht worden welke maatregelen uitgevoerd dienen te worden ten behoeve van de bereikbaarheid van de Onderwijscampus. Tot slot dient de doorstroming op verscheidene Heerlense wegen geoptimaliseerd te worden. Zo lost de Binnenring de verwachtingen niet geheel op met betrekking tot het ontlasten van het onderliggende Heerlense wegennetwerk. Dit is te wijten aan de matige doorstroming op het gedeelte tussen de N281 en de Heerenweg. Een onderzoek dient de knelpunten aan het licht te brengen zodat er enkele gerichte verkeerstechnische maatregelen uitgevoerd kunnen worden die de doorstroming alsook de verkeersveiligheid op de Binnenring ten goede komen. Verder wordt de Nota Verkeerslichten 2015 aan u als raad voorgelegd en bovendien zal een gedeelte van de verkeersregelinstallaties (VRI’s) uitgerust worden van het zogenaamde KAR-systeem (=”KorteAfstandsRadio”) ten behoeve van de doorstroming van de hulpverlening op belangrijke secundaire wegen in Heerlen. • Fiets. In de afgelopen bestuursperiode is het Actieplan Fiets 2009 grotendeels uitgevoerd waarin geambieerd werd om het fietsaandeel in de modal split te verhogen tot 20% van alle verplaatsingen in Heerlen. Opdat de haalbaarheid van deze ambitie gewaarborgd blijft, zal er een nieuw Actieplan Fiets opgesteld worden waarin verscheidene acties ten behoeve van de stimulering van het fietsgebruik opgesomd worden. In het kader van het grensoverschrijdend samenwerkingsakkoord met onder andere de stad Aken omtrent de aanleg van de snelfietsroute Heerlen-Aken zullen -op basis van een onderzoek- mogelijk een aantal (kleinschalige) infrastructurele maatregelen uitgevoerd worden. Deze maatregelen zouden de huidige fietsinfrastructuur op het tracé tot een meer fietsvriendelijk niveau moeten opwaarderen. • Openbaar vervoer. Aan de hand van een eigen OV-visie zal er omtrent de nieuwe OV-concessie met de nieuwe concessiehouder overlegd worden opdat de aantrekkelijkheid van het openbaar vervoer in Heerlen gewaarborgd wordt, of zelfs verbetert. In vergelijkbare steden is het OV-gebruik lager dan in Heerlen. Verder zal onderzocht worden of minima-ouderen kunnen genieten van een bepaalde vorm van gratis of goedkoper openbaar vervoer, tenzij u als raad in 2014 nog instemt met een voorstel. In dit laatste geval zal het aangenomen voorstel in uitvoering gebracht worden.

65

• Te voet. Circa 30% van alle verplaatsingen in Heerlen wordt te voet gemaakt. Door vergrijzing zal dat aandeel verder toenemen. Aangezien voetgangers vaak ‘vergeten’ worden in het mobiliteitsbeleid, zijn wij van mening dat er een beleidsnota omtrent de voetgangers geschreven moet worden. Deze nota zal geschreven worden op basis van een plan van aanpak. • Leefbaarheid en verkeersveiligheid. Er wordt steeds gestreefd naar een vooruitgang op vlak van verkeersleefbaarheid en veiligheid. Om die reden zal er onder meer een verkeersveiligheidsnota 2015 opgesteld worden waaruit diverse maatregelen volgen die de veiligheid van de Heerlense weggebruikers moeten verbeteren. Over welk beleid beschikken wij binnen het kernthema mobiliteit en parkeren om dit te realiseren? • Verkeersveiligheid nota (1995). • Regionaal Verkeer en Vervoersplan (2007). • Actieplan Fiets (2009). • Parkeernota (2010). MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het kernthema mobiliteit en parkeren kosten? Mobiliteit en Parkeren Rekening x € 1.000 Lasten Baten Totaal

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-1.306

-1.571

-1.762

-1.770

-1.769

-1.768

87

42

43

43

43

43

-1.219

-1.529

-1.720

-1.727

-1.727

-1.725

Begroting 2015: Welke bezuinigingen gaan we realiseren binnen het kernthema mobiliteit en parkeren? • Het parkeren in de binnenstad gaan wij digitaliseren. De hieraan gelieerde bezuiniging wordt meegenomen in de af- en ombouw van de ambtelijke organisatie. • Door het aantal gemeentelijk verkeersonderzoeken te beperken wordt een bezuiniging gerealiseerd van € 11.000 structureel vanaf 2015.

66

Kernthema Veiligheid Inleiding Met het kernthema Veiligheid ambiëren we een levendige en energieke buurt en stad. Veiligheid is een basisvoorwaarde voor een prettige leefomgeving en daarmee ook voor de herstructurering van buurten. Met de goede resultaten van Operatie Hartslag en onze gebiedsgerichte aanpak gaan we door op de ingeslagen weg. Dit doen wij door samen met de politie en maatschappelijke organisaties op projectmatige wijze de doorontwikkelde methodiek Hartslag te implementeren in de buurten Hoensbroek en Vrieheide-De Stack. Het betreft een forse doch tijdelijke inzet die deze buurten in relatief korte tijd een boost moeten geven en die gelijktijdig tot duurzame verbetering van de leefbaarheid moet leiden. Maar ook in andere buurten zetten wij in op het in reguliere en soms reactieve wijze aanpakken van overlast en criminaliteit in de openbare ruimte, waarbij handhaving vaak een belangrijk sluitstuk is. Hierbij denken wij aan jeugd-, parkeer- en drugsoverlast, criminaliteit en geweldpleging. Voor duurzame veiligheid is echter ook de samenwerking met burgers en ondernemers een noodzakelijke voorwaarde. Aan ons de opgave hen bij de verbetering van veiligheid en dus leefbaarheid te betrekken, de speelruimte te organiseren, het voorbeeld te geven. Voor wat betreft de fysieke veiligheid van gebouwen, instellingen en bedrijven werken we risicogestuurd en richten we onze aandacht met name op brandveiligheid en constructieve veiligheid. Voor wat betreft gezondheid en overlast richten we ons op asbest en periodieke controles bij bedrijven. Daarnaast hebben horeca en evenementen onze aandacht. In geval van rampen, crises of calamiteiten staat een regionale gemeentelijke crisisorganisatie ter beschikking om de zorg voor de bevolking op zich te nemen en effecten zoveel mogelijk te beperken. De strategische doelstellingen die uit de Kadernota Integrale Veiligheid 2011-2015: “Hartslag voor heel Heerlen” zijn voortgekomen zijn1: 1. Veiligheid en leefbaarheid voor alle Heerlenaren, van alle leeftijden en in alle buurten. 2. In samenwerking met onze strategische partners - waaronder bewoners en ondernemers. 3. Borging van datgene wat bereikt is. Er zijn op basis van de veiligheidsanalyse drie prioriteiten geselecteerd, namelijk: “Veilige en leefbare buurten”, “Veilig opgroeien” en “Veilig centrum: winkelen en uitgaan”. De essentie van het eerste thema is de borging van de sociale en fysieke veiligheid van de buurten. Het gaat daarbij om het voorkomen en aanpakken van overlast, verloedering en criminaliteit en het vasthouden en waar nodig verbeteren van het veiligheidsgevoel van de buurtbewoners. De essentie van het tweede thema is dat jeugd zowel slachtoffer van onveiligheid (thuis, op school, bij het uitgaan, in de openbare ruimte) als dader van onveiligheid (overlast, criminaliteit) kan zijn, en dat de zorg voor veilig opgroeien een effectieve wisselwerking vraagt van de rollen van ouders, omwonenden, onderwijs- en welzijnsinstellingen en de actoren in de justitiële keten. Een integrale visie vertaald in een integrale aanpak is hierbij noodzakelijk. Zij leidt tot effectieve combinaties van pro-actie, preventie, curatie en repressie. De essentie van het derde thema ten slotte is het bevorderen van de economische bedrijvigheid, in het bijzonder de detailhandel, horeca en evenementen, wat leidt tot welvaart, dynamiek, variëteit en een bruisende en aantrekkelijke stad voor inwoners en bezoekers. Daar waar overlast, winkeldiefstal, overmatig alcoholgebruik en misschien geweld de kop op steken zullen onder regie van de gemeente de krachten gebundeld worden om met bewoners, ondernemers, politie en justitie tot een passende aanpak te komen. In 2015 zal in het kader van de nieuw op te stellen kadernota integrale veiligheid mogelijk een herijking van bovenstaande strategische doelstellingen en bestuurlijke prioriteiten plaatsvinden. MBP, meerjarig perspectief 2015-2018: Wat gaan we doen binnen het kernthema veiligheid om onze doelstellingen te bereiken? • Algemeen. De bestaande aanpakken met betrekking tot criminaliteit, overlast, nazorg ex-gedetineerden en huiselijk geweld vanuit het Veiligheidshuis zullen ook in 2016 en verder hun bijdrage leveren aan de veiligheid en leefbaarheid van de stad. Hetzelfde geldt voor de aanpak van overlast en criminaliteit vanuit panden en integraal toezicht kamerverhuurbedrijven en openbare inrichtingen en de bestuurlijke aanpak van de georganiseerde criminaliteit.

1

Uitwerking hiervan is te vinden in de Kadernota Integrale Veiligheid 2011-2015: “Hartslag voor heel Heerlen”

67

• Handhaving en toezicht openbaar gebied. Mede afhankelijk van het tempo waarin de twee eerste fasen van doorontwikkeling van de handhaving in het publieke domein kunnen worden doorlopen zal in 2016 gewerkt worden aan de fase 3: de verdere professionalisering van de medewerkers. Daarin zullen de competentie-eisen van de verschillende functies in kaart worden gebracht en zal op individueel niveau worden bekeken of de medewerkers daaraan voldoen. Daar waar nodig zullen mensen bij- en nageschoold worden. Dit is een proces dat vanzelfsprekend zeer zorgvuldig en met respect voor mens en historie moet worden doorlopen. De professionalisering zal daarnaast betrekking hebben op onder meer uniformen, (al dan niet) bewapening met wapenstok en handboeien, vakopleiding en public relations. Een en ander vergt investeringen waarvoor te zijner tijd concrete voorstellen gedaan zullen worden. • Integrale cannabis aanpak. De verdere uitwerking en implementatie van de plannen rondom de integrale cannabisaanpak zullen ook in de periode na 2015 hun beslag krijgen. We zijn ons er terdege van bewust dat we ons op nieuw en onbekend terrein bevinden en zullen de aanpak dus regelmatig evalueren en op basis daarvan bijsturen. Uiteindelijk moet deze nieuwe integrale benadering leiden tot significante verbeteringen: terugdringing van de georganiseerde criminaliteit, verhoging van de veiligheid in de wijken en een positief effect op de volksgezondheid. Binnen de aanpak zal ook een controlemechanisme worden ontwikkeld, waarmee het proces bewaakt kan worden en dat moet zorgen voor een structurele en duurzame oplossing voor de problematiek rondom de ‘achterdeur’ van de coffeeshop, zoals die verwoord is in het manifest Joint Regulation. • Toezicht en handhaving op het gebied van bouw, ruimtelijke ordening en milieu. Voor de komend periode is er een aantal landelijke ontwikkelingen die van grote invloed zullen zijn op het toezicht en handhaving van de fysieke leefomgeving: - Omgevingswet. Deze nieuwe wet vervangt 24 wetten, 120 amvb’s en honderden ministeriele regelingen. De wet is gericht op het in stand houden van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving. Het toezichten handhavingsinstrumentarium zal drastisch wijzigen. De wet treedt naar verwachting in 2018 in werking. - Wetsvoorstel Verbetering vergunningverlening, Toezicht en Handhaving (wet VTH) en de daaraan gekoppelde kwaliteitseisen 2.1. Verwacht wordt dat deze wet in 2015 in werking treedt. Deze wet stelt onder andere eisen aan een kwantitatief en kwalitatief goed toezicht en handhaving. - Landelijke verschuiving binnen het taakveld bouwen van toezicht op verleende vergunningen naar toezicht/handhaving van de regelgeving inzake bestaande bebouwing. Oorzaken zijn de voorgenomen privatisering bouwbesluittoets (zowel vergunnen als toezicht), vergunning-vrij bouwen, maar toch blijven voldoen aan het Bouwbesluit, en steeds meer aandacht voor verbeteren en behouden van de kwaliteit van bestaande bebouwing. - Onderzoeken of IBA aanknopingspunten heeft voor bouwtoezicht- en handhaving. In het meerjarenprogramma Toezicht handhaving Bouwen\Ruimtelijke Ordening\Milieu 2015-2018 zullen deze aspecten in relatie tot uit te voeren taken nader worden uitgewerkt. • Formuleren handhavings- en sanctiebeleid evenementen. Indien op basis van analyse in 2015 wordt besloten tot het opstellen van een handhavings- en sanctiebeleid evenementen zal vanaf 2016 en verder uitvoering worden gegeven aan dit beleid. De aanpak zal worden gemonitord en waar nodig zal bijsturing plaatsvinden. • Drank- en Horecawet. Een verdere implementatie van het beleid en een intensieve monitoring, evaluatie en bijsturing. Hierbij speelt ook de regionale en provinciale afstemming een rol. Verder blijven we de landelijke ontwikkelingen volgen en screenen in hoeverre die het lokale beleid kunnen versterken. Uiteindelijk moet het leiden tot een levendige en veilige stad, waar jong en oud zich op hun plek voelen en zich kunnen ontwikkelen. • Kadernota en Uitvoeringsplan Integrale Veiligheid vaststellen. Er wordt uitvoering gegeven aan de in 2015 mogelijk door u als raad vast te stellen Kadernota Integrale Veiligheid 2016-2019. Jaarlijks wordt in overleg met in- en externe partners een uitwerkingsplan opgesteld waarin de veiligheidsmaatregelen/aanpak op uitvoeringsniveau worden beschreven.

68

• Regiovisie huiselijk geweld en kindermishandeling (veilig thuis) uitvoeren (2015 overgangsjaar). Uitwerking en concretisering van de in de Regiovisie ‘Veilig Thuis’ gestelde doelen/onderwerpen en monitoring AMHK. In 2018 dient er een nieuwe Regiovisie (looptijd 4 jaar) te worden opgesteld. • Crisisbeheersing. De komende jaren zal onder regie van de Veiligheidsregio een verdere doorontwikkeling van de regionale gemeentelijke crisisorganisatie (Bevolkingszorg) plaatsvinden waarbij wordt ingezet op kleine professionele inzetbare teams en functionarissen. • Veiligheid bij evenementen. De gemeente ziet toe op veiligheid bij evenementen. Gezien de toename van aantal, omvang en complexiteit van evenementen vraag dit steeds meer aandacht en expertise van de gemeente en hulpdiensten. Dit vereist de komende jaren een verdere doorontwikkeling van het evenementenproces. • Cannabisaanpak pilot Heerlen. In 2016 en verder zal worden bezien of de nieuwe werkwijze in de strijd tegen illegale hennepteelt een uniforme aanpak gaat worden voor de gehele provincie Limburg. Begroting 2015: Wat gaan we in 2015 doen binnen het kernthema veiligheid om onze doelstellingen te bereiken? • Aanpak criminaliteit en overlast, nazorg ex-gedetineerden en huiselijk geweld. Ook in 2015 zullen we criminaliteit, overlast, gewelddelicten, vermogenscriminaliteit en huiselijk geweld (geweld in afhankelijkheidsrelaties) voor zover gepleegd door personen met meervoudige problematiek middels het Veiligheidshuis (dus samen met de 39 maatschappelijke partners die onder regie van de gemeente samenwerken) verder terug proberen te dringen. We zullen tevens inzetten op de nazorg voor ex-gedetineerden zodat we de kans verlagen dat deze zullen recidiveren. Per 1 januari 2015 is er naar alle waarschijnlijkheid sprake van een fusie van het Veiligheidshuis Heerlen en het Veiligheidshuis Kerkrade. Deze gaan samen in het Veiligheidshuis Parkstad. Dit heeft vooralsnog geen gevolgen voor het inhoudelijke werk van het Veiligheidshuis. Het Veiligheidshuis Parkstad blijft criminaliteit, (notoire) overlast en huiselijk geweld terugdringen door regie te voeren op de integrale aanpak van meer- en minderjarige veelplegers, daders van huiselijk geweld, overlastgevenden, jeugdgroepen en ex-gedetineerden. De bestuurlijke focus op de producten van het veiligheidshuis zal in 2015 verder worden uitgebouwd. • Overlast en criminaliteit vanuit panden en integraal toezicht kamerverhuurbedrijven en openbare inrichtingen. Middels het Flexteam pakken we ook in 2015 samen met onze partners overlast en criminaliteit vanuit panden aan, en coördineren we het integrale toezicht op de openbare orde in en rondom woningen, kamerverhuurbedrijven en openbare inrichtingen, zoals de coffeeshops, growshops en horeca-inrichtingen. Waar nodig zullen we integriteitsonderzoeken ten aanzien van vergunningsaanvragen uitvoeren. Dit levert een bijdrage aan het gewenst maatschappelijk leefklimaat binnen de buurten. • Bestuurlijke aanpak georganiseerde criminaliteit Net als eerdere jaren blijft ook in 2015 de georganiseerde criminaliteit een prioriteit voor ons. De basis voor deze samenwerking is enige jaren geleden gelegd door het sluiten van het regionaal convenant “Geïntegreerde Aanpak Georganiseerde Misdaad voor de Provincie Limburg”. Wij richten ons, middels het Flexteam, ook in 2015 samen met onze maatschappelijke partners op de aanpak van mensenhandel- en smokkel, hennepteelt, fraude en misbruik in de vastgoedsector, witwassen en daaraan gerelateerde vormen van financieel-economische criminaliteit, patsers, georganiseerde milieucriminaliteit en outlaw motorcycle gangs. Een steviger verbinding met en sturing op het Regionaal Informatie en Expertise Centrum (RIECLimburg) is hierbij van groot belang. • Handhaving en toezicht openbaar gebied. Het belang om weer zichtbaar meer blauw op straat te krijgen kan niet los worden gezien van aandacht voor kerntaken, bijbehorende formatieomvang en competenties van medewerkers van de gemeentelijke handhaving.

69

Wij zien als kerntaken van de handhaving in het publieke domein door onze BOA’s en toezichthouders: parkeertoezicht, aanpak jongerenoverlast, bestrijden vervuiling openbare ruimte, hondenoverlast en geluidsoverlast. Daarvan uitgaande zullen wij in 3 fasen een noodzakelijk proces van doorontwikkeling in gang zetten. In fase 1 gaat het er allereerst om daadwerkelijk weer meer gemeentelijk “blauw” op straat te krijgen. Daarvoor zijn diverse oplossingen bedacht, die in het komende half jaar deels nadere besluitvorming vergen en deels ook aan medezeggenschap onderworpen zijn. Het betreft onder meer: de inzet van BOA’s, toezichthouders en meldkamerpersoneel die beter en flexibel is afgestemd op de behoefte; in samenwerking met de politie het aantal meldkamers terugbrengen van 2 naar 1 en het (in lijn met de genoemde kerntaken) géén BOA’s en toezichthouders meer inzetten voor beveiligingstaken. In fase 2 komt de organisatiestructuur van bureau handhaving aan bod. Toezicht en handhaving in de openbare ruimte en de beveiligingsactiviteiten vragen om een samenhangende en eenduidige sturing, met -gezien de samenstelling van het personeelsbestand en gelet op geconstateerde cultuurproblemen- een stevige inzet van personeelsmanagement en sociaal leiderschap. Conform de Leidraad voor organisatieverandering zullen op basis van een probleemanalyse, die met alle betrokken medewerkers wordt besproken, voorstellen worden gedaan voor een nieuwe organisatiestructuur met voldoende managementcapaciteit en -kwaliteit in relatie tot de personeelsomvang; anders gezegd: met een passende span of control. Een nieuwe structuur (met daarin leidinggevenden met een sterk sociaal leiderschapsprofiel) ondersteunt niet alleen de maatregelen voor meer blauw op straat; zij is ook noodzakelijk voor professionalisering van het personeel in fase 3 van het proces van doorontwikkeling, waarover hierna meer als het gaat om het meerjarig perspectief 2016-2018. • Regulering hennepteelt. De plannen rondom de regulering hennepteelt worden in 2015 verder uitgewerkt en indien mogelijk in de praktijk gebracht. Deze plannen moeten zorgen voor een verbeterde aanpak van de georganiseerde criminaliteit. Dit gebeurt in samenwerking met de 8 Limburgse coffeeshopgemeenten. Onderdeel van deze aanpak is het opzetten van een gecertificeerd bedrijf dat de hennepteelt en bevoorrading van de Limburgse coffeeshops verzorgt. Hiervoor is er een intensieve afstemming en samenwerking met het betreffende netwerk. De aanpak moet verder zorgen voor veiligere woonwijken, doordat het meehelpt met het bestrijden van de illegale hennepteelt en het moet zorgen voor een positieve impact op de volksgezondheid. De integrale cannabis aanpak speelt ook op landelijk niveau als uitwerking van het manifest Joint Regulation. Dit is vertaald in een intensieve samenwerking met de gemeenten Utrecht en Eindhoven, met een ondersteunende rol van de VNG. Deze samenwerking moet de mogelijkheden onderzoeken om regulering van hennepteelt te realiseren. • Cannabisaanpak pilot Heerlen. In februari 2015 zal de in juli 2014 gestarte vernieuwde aanpak in de strijd tegen illegale hennepteelt worden geëvalueerd. Het betreft een pilot in Heerlen. Doelstellingen van de vernieuwde aanpak zijn: vergroten van de pakkans van hennepplantages, het sneller berechten van illegale telers, het verkrijgen van een beter beeld en effectievere aanpak van de criminele netwerken achter hennepplantages, het organiseren van naen her controle hennepplantages, oppakken van nazorg (organiseren van maatschappelijke zorg voor telers) en preventie van gebruik onder jongeren. Het zogenaamd bestuurlijk ruimen maakt hierbij plaats voor een strafrechtelijke aanpak. Voor de gemeente zijn de belangrijke pijlers binnen de vernieuwde aanpak: preventie, nazorg, nacontrole, communicatie en informatie veredeling (het inrichten van een informatieplein). • Toezicht en handhaving op het gebied van bouw, ruimtelijke ordening en milieu. In 2015 en verder wordt uitvoering gegeven aan het meerjarig beleid voor toezicht en handhaving van bouwen, ruimtelijke ordening en milieu. Jaarlijks evalueren en prioriteiten vaststellen om de raad te informeren over beleidsvoornemens is een wettelijke verplichting. Voor 2015 zal naar verwachting weer aandacht besteed worden aan het op een minimaal uitvoeringsniveau toezicht houden op nieuwe vergunningen, periodiek controleren bij bedrijven en passief handhaven (afhandelen klachten en verzoeken om handhaving). Van de 1600 Heerlense bedrijven zijn er 134 overgedragen aan de Regionale Uitvoeringsdienst (RUD), maar wij blijven bevoegd gezag en dus verantwoordelijk. Brandveiligheid en constructieve veiligheid in gebouwen waar grote groepen mensen samenkomen die minder zelfredzaam zijn hebben daarbij prioriteit. Het gebouwenbestand van Heerlen (bijvoorbeeld kinderdagverblijven, scholen, kamerverhuurpanden, zorginstellingen, Woonboulevard) wordt daarbij in controlecycli gebracht en op basis van risico’s geprioriteerd.

70

Ook asbest zal onverminderde aandacht krijgen. Hennepplantages en drugslabs zullen na melding van politie en/of brandweer worden aangepakt op grond van de bouwregelgeving. Voor wat betreft handhaving bij horeca en met name de 10 grote evenementen is inzet nodig via integrale horecacontroles. Op grond van de Drank- en Horecawet gaat aandacht uit naar evenementen, reguliere horeca en para-commerciële instellingen. Tot slot wordt op grond van de bouwregelgeving met name woonoverlast aangepakt binnen de projecten Herstructurering buiten de reguliere capaciteit, met additioneel budget. • Veilige evenementen. In 2015 zullen wij op basis van analyse onderzoeken of er behoefte is aan het opstellen van een evenementen handhavings- en sanctiebeleid. • Drank- en Horecawet. De nieuwe Drank & Horecawet vraagt om een nieuwe aanpak voor handhaving. Het beleid dat is uitgewerkt, moet in 2015 in de praktijk worden gebracht, beoordeeld worden op effecten en werkbaarheid en indien nodig verder worden verfijnd. Hierbij hoort intensief overleg met stakeholders zoals de horeca en de paracommerciële horeca. Het moet bijdragen aan een levendige stad en aan veilig uitgaan. Verder zullen we kijken hoe de landelijke ontwikkelingen zich rondom dit dossier ontwikkelen en wat hiervoor de gevolgen en mogelijkheden voor lokaal beleid zijn. Hierbij hoort een sterke samenhang tussen preventie en handhaving. • Kadernota en Uitvoeringsplan Integrale Veiligheid vaststellen. Iedere gemeente is wettelijk verplicht om een veiligheidsplan te hebben. Wij schrijven iedere 4 jaar een nieuwe kadernota Integrale Veiligheid met ieder jaar een uitwerkingsplan. Het uitwerkingsplan 2015 is het laatste uitwerkingsplan van de kadernota 2011-2015. In 2015 wordt er een nieuwe kadernota geschreven waarin nieuwe prioriteiten worden gesteld voor de periode 2016-2019. Deze kadernota wordt eind 2015 vastgesteld. • Regiovisie huiselijk geweld en kindermishandeling (veilig thuis) uitvoeren (2015 overgangsjaar). Per 1 januari 2015 ligt er een regiovisie Veilig Thuis voor Zuid-Limburg op geweld in afhankelijkheidsrelaties. In 2015 wordt samen met de andere Zuid-Limburgse gemeenten en de betrokken ketenpartners gewerkt aan de concrete uitwerking van deze regiovisie. Het per 1 januari 2015 voor Zuid-Limburg nieuw te realiseren Advies en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (AMHK) wordt verder in afstemming met de ketenpartners inhoudelijk vorm gegeven. • Nieuwe persoonsgerichte aanpak High Impact Crime (HIC). Samen met politie en justitie wordt een nieuwe vorm van een persoonsgerichte aanpak gericht op zogenaamde High Impact Crime ontwikkeld. Deze zal in 2015 worden uitgeprobeerd en verder worden verfijnd. De aanpak zal aan de bestaande aanpakken van het Veiligheidshuis worden toegevoegd. • Crisisbeheersing. In 2015 zal vanuit de Veiligheidsregio een verdere professionalisering van de regionale gemeentelijke crisisorganisatie (bevolkingszorg) plaatsvinden, waarbij ook medewerkers van Heerlen worden ingezet in diverse regionale functies. • Veilige evenementen. Ook in 2015 ziet de gemeente er op toe dat evenementen veilig plaatsvinden. Hierbij wordt intensief samengewerkt met de hulpdiensten, zowel in het voortraject als tijdens de evenementen. In 2015 zal de voorbereiding op Serious Request centraal staan. Over welk beleid beschikken wij binnen het kernthema veiligheid om dit te realiseren? • Algemene plaatselijke verordening (APV). • Kadernota Integrale Veiligheid 2011-2015; vastgesteld maart 2012. • Kadernota Programmatisch Handhaven. • MBP leefomgeving. • Beleid en uitvoeringsprogramma toezicht en handhaving bouwen, ruimtelijke ordening en milieu 2014 (vastgesteld dd 18 maart 2014). • Regionaal beleidsplan Veiligheidsregio Zuid-Limburg 2012-2015. • Evenementenbeleid vergunningverlening, veiligheid en facilitering, vastgesteld 1 oktober2013.

71

• Softdrugsbeleid 2002 en 2004 nadien diverse aanpassingen doorgevoerd; recentelijk het ingezetenencriterium. • Handhavingsbeleid Drugs- en Overige (woon)overlast. • Horecasanctiebeleid. • Seksinrichtingenbeleid. • BIBOB-beleid. Wetten: • Wet tijdelijk Huisverbod. • Nota Ruimtelijke kwaliteit. • Bouwbesluit. • Woningwet. • Wet Ruimtelijke Ordening. • Monumentenwet. • Wet Milieubeheer. • Wet algemene bepalingen omgevingsrecht. • Wet Veiligheidsregio. • Drank- en horecawet. • Wet BOPZ. • Opiumwet. • Gemeentewet. • Wet BIBOB. MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het kernthema veiligheid kosten? Veiligheid Rekening x € 1.000 Lasten Baten Totaal

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-17.008

-15.815

-15.240

-14.591

-14.573

-14.570

2.110

1.657

1.038

578

578

578

-14.898

-14.159

-14.203

-14.013

-13.995

-13.993

Begroting 2015: Welke nieuwe impulsen gaan we realiseren binnen het integrale veiligheid? • Voor een onderzoek naar ‘meer zichtbaar blauw’ op straat reserveren wij in 2015 een extra bedrag ad € 50.000. Begroting 2015: Welke bezuinigingen gaan we realiseren binnen het kernthema veiligheid? • Er is een besparing mogelijk door te stoppen met groepshulpverlening aan slachtoffers van huiselijk geweld, door minder inzet van uren bij het case-management huisverboden en te werken met een maximum aantal uren crisisdienst rondom huisverboden. Dit betekent een bezuiniging van € 20.000 structureel vanaf 2015. • Door te fuseren en/of samen te werken met het veiligheidshuis Kerkrade realiseren wij een bezuiniging van € 37.000 structureel ingaande 2015. • Door te stoppen met de zgn. ‘overval applicatie’ vanaf 2016 realiseren wij een bezuiniging van € 5.000 structureel vanaf 2016. (het contract van het project loopt tot en met 2015). • Door de subsidie ten behoeve van de Stichting Halt anders te financieren wordt vanaf 2015 structureel € 30.000 bezuinigd.

72

MBP 2015-2018/begroting 2015: Welke investeringen gaan we doen binnen het kernthema veiligheid? Omschrijving

Begroting x € 1.000

2015

Voertuigen

Meerjarenraming 2016

2017

127

Hardware en portofoons Mobiele camera’s

60

110

165

65

Software bonnetjes

25 367

73

25

40

Parkeerapparatuur Totaal

2018

0

0

250

74

2.4 Ruimtelijke ontwikkeling Portefeuillehouders: J. Clemens, P. van Zutphen, N. Aarts en B. Braeken MBP, meerjarig perspectief (2015-2018): Wat willen we in deze bestuursperiode bereiken met het programma ruimtelijke ontwikkeling? We willen een aantrekkelijke stad zijn, met een stadshart met een verrassend/eigenwijs karakter en met vitale buurten waar mensen graag zijn en waar mensen zich thuis voelen. De fysieke transformatie van ons stadscentrum is in volle gang. Het stadscentrum gaat de komende jaren flink op de schop. In de wijken zijn we er de afgelopen jaren van uit gegaan dat we dit doel of deze wens konden realiseren door de verschillende gebiedsontwikkelingen vanuit een concreet eindbeeld gekoppeld aan een van tevoren vastgesteld en gefinancierd uitvoeringsprogramma, aan te pakken en te realiseren. Traditioneel ‘blauwdruk denken’ in het fysieke domein blijkt echter enerzijds financieel onhaalbaar te zijn en anderzijds niet de gewenste resultaten op te leveren. Wij willen dan ook met deze aanpak breken en een meer organische, bottom-up aanpak ontwikkelen. Het gaat daarbij om een procesaanpak die zich in de tijd ontwikkelt en zich kenmerkt met inspelen op kansen, evalueren en bijstellen in voortdurende samenspraak en samenwerking met onze maatschappelijke partners in het fysieke domein. Daar waar wij de openbare ruimte aanpassen werken beheerder en ontwikkelaar nauw samen. Ontwerpwensen en beheerbare en financiële haalbaarheid stemmen we op elkaar af. MBP, meerjarig perspectief (2015-2018): Wat zijn onze ambities in deze bestuursperiode binnen het programma ruimtelijke ontwikkeling? De omslag van groei als ruimtelijk doel naar het behoud en versterken van het bestaande als doel, vereist ook een andere wijze van planontwikkeling. Die omschakeling van ‘blauwdrukplanning’ naar organisch ontwikkelen willen wij in deze collegeperiode gestalte geven. De volgende uitgangspunten zijn daarbij van belang: • We willen meer ruimte bieden voor goede initiatieven vanuit de samenleving. We willen deze begeleiden en faciliteren. • We zien kansen voor kleinschalige ontwikkelingen in het stedelijk gebied; een soort “acupunctuur” met ruimtelijke ingrepen gericht op het wegnemen van “rotte plekken”. • We zien geen kansen meer voor grootschalige uitbreidingsvolumes buiten het centrum. • Bij nieuwe ontwikkelingen levert iedere ontwikkelfase een afgerond stedenbouwkundig geheel op. • We willen bestaande uitbreidingscapaciteit herijken en waar wenselijk, nodig of mogelijk zullen we plannen anders faseren, omkatten of geheel stoppen. Uiteraard zal dit in financieel en juridisch opzicht worden getoetst. Voor die nieuwe wijze van ontwikkelen is experimenteerruimte nodig. Ruimtelijke ontwikkeling binnen huidige context en omstandigheden is nieuw in Nederland. Dat vereist een innovatieve aanpak waarbij we “out of the box” moeten leren denken en doen. We denken aan flexibel plannen op plekken met hoge dynamiek. Met als doel snel mee te kunnen bewegen met die dynamiek. We denken aan tijdelijke oplossingen met als voorbeeld: De Tussentijd (Aldenhofpark Hoensbroek). En we hebben nieuwe instrumenten nodig die zijn gericht op nieuwe financiële arrangementen en die het principe van ‘de juiste ontwikkeling op de juiste plek’ bevorderen. MBP, meerjarig perspectief (2015-2018): Hoe gaan wij in deze bestuursperiode onze inspanningen meten binnen het programma ruimtelijke ontwikkeling? Voor de indicatoren behorende bij het programma ruimtelijke ontwikkeling verwijzen wij naar de Effectmonitor die is opgenomen als bijlage.

75

MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het programma ruimtelijke ontwikkeling kosten? Rekening x € 1.000 Lasten Baten Geraamde totaal saldo van baten en lasten

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-12.275

-14.047

-15.269

-8.782

-8.332

-8.430

5.185

5.686

7.579

686

510

714

-7.091

-8.361

-7.689

-8.096

-7.822

-7.716

Toevoeging reserves

-1.226

-230

-1.191

0

0

0

Onttrekking reserves

2.048

2.153

201

321

313

148

-6.269

-6.438

-8.679

-7.775

-7.510

-7.567

Rekening

Bijgestelde begroting

Begroting

Geraamde resultaat

Specificatie kernthema’s (saldo)

x € 1.000 Duurzaamheid & Milieu

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-1.939

-1.869

-1.927

-1.858

-1.854

-1.847

Fysieke leefomgeving

-4.085

-4.881

-4.592

-4.642

-4.631

-4.620

Herstructurering

-1.068

-1.611

-1.171

-1.596

-1.337

-1.248

Bestemming Totaal

822

1.923

-990

321

313

148

-6.269

-6.438

-8.679

-7.775

-7.510

-7.567

Risico’s • Claims van derden (juridische procedures). • Projectenportefeuille (in relatie tot beschikbare budgetten). • Verbonden partijen (begrotingsresultaten). • Achterstand actualisering bestemmingsplannen(ruimtelijk sturingsinstrument/inkomsten); • Bodemsanering (bodemvervuiling); • Woonwagenstandplaatsen (in eigen beheer en onderhoud). Voor toelichting zie paragraaf 3.2 Weerstandsvermogen en risico’s

76

Kernthema Fysieke leefomgeving Inleiding Heerlen wil, net als vele andere steden, een aantrekkelijke stad zijn om te wonen, te werken en te leven. Een stad ook, die zich bewust is van haar verleden, maar met de blik op de toekomst gericht. Daarbij past een ruimtelijke ontwikkeling die met het verleden als uitgangspunt, richting geeft aan de moderne 21e eeuwse stad die we willen zijn. Om dat te bereiken hanteert de gemeente een planologisch sturingsregime dat is gericht op het stimuleren van gewenste en het tegengaan van ongewenste ruimtelijke ontwikkelingen. We houden bij de uitvoering van het ruimtelijk beleid rekening met de veranderende dynamiek in de vraag naar ruimte en vastgoed. In het verleden was ruimtelijke sturing vooral gericht op groei. Gelet op de steeds groeiende bevolking was er veel vraag naar ruimte en vastgoed. Die tijd is echter voorbij. Door demografische en economische veranderingen alsmede vanwege technologische ontwikkelingen neemt de vraag naar ruimte en vastgoed af. We hebben nu een overschot aan vastgoed en in veel gevallen is ook de kwaliteit van dat vastgoed onvoldoende. Heerlen staat derhalve voor een omvangrijke en ingrijpende transitieopgave van vastgoed, die betrekking heeft op de gehele stad. Het betreft zowel economisch en maatschappelijk vastgoed als woningen. Heerlen wil daarom bouwen aan een compactere en betere stad. MBP, meerjarig perspectief 2015-2018: Wat gaan we doen binnen het kernthema fysieke leefomgeving om onze doelstellingen te bereiken? • Woonbuurten. Veel buurten in Heerlen hebben te maken met een verouderde woningvoorraad. Het gaat dan vaak om woningen die te klein zijn of niet energiezuinig. Bovendien zijn veel woningen niet geschikt om zorg te verlenen, terwijl nieuwe wetgeving daar juist wel op stuurt. Transitie van die verouderde woningvoorraad is dus een belangrijke opgave om ook in de toekomst op een prettige manier te kunnen wonen. In ruimtelijk opzicht gaan we sturen op ‘verdunning’ van de voorraad. Gelet op de daling van het bevolkingsaantal hebben we straks minder woningen nodig en ook andere woningtypes waaronder meer zorggeschikte woningen. Op het schaalniveau van de buurt betekent dat, dat we niet alleen het woningaanbod beter willen afstemmen op de toekomstige vraag, maar ook dat we meer ruimte willen creëren in wijken waar de woningen nu nog dicht op elkaar staan. Dat levert straks een meer gedifferentieerd woningaanbod op met kwalitatief hoogwaardige stadsranden en een betere interactie tussen bestaande woonbuurten en groengebieden. • Het verbeteren van de woonkwaliteit. Het verbeteren van de woonkwaliteit (duurzaam en levensloopbestendig) is ook een belangrijk speerpunt binnen de herstructurering. De situatie op de woningmarkt vereist ook dat we opnieuw gaan kijken naar oude, nog niet gerealiseerde bouwplannen. Oude plannen moeten in sommige gevallen worden herijkt waarbij de plannen zich meer moeten richten op de veranderde marktomstandigheden. Concreet betekent dat dat we waar mogelijk bouwplannen moeten aanpassen door minder en ook andere woningen aan te bieden. Van belang daarbij is dat het aanpassen van plannen aan de stadsranden, niet concurrerend gaat werken met plannen in de woonwijken. Tenslotte willen we overtollige plancapaciteit wegwerken. • Sociaal maatschappelijke voorzieningen. Een sterke woonbuurt beschikt ook over sterke sociaal-maatschappelijke voorzieningen. Maar veel van deze voorzieningen staan ‘onder druk’. De voetbalclub heeft te weinig leden, de school te weinig leerlingen en de supermarkt te weinig klanten. Dat betekent dat we gaan sturen op een verdere clustering, waarbij voorzieningen die nu nog verspreid zijn gelegen, worden gekoppeld aan andere voorzieningen op bestaande locaties waardoor deze kunnen uitgroeien tot krachtige en vitale stadsdeelcentra. Ook sportclusters worden verder geclusterd op bestaande locaties aan de rand van de buurt. Clusters en stadsdeelcentra dienen multimodaal bereikbaar te zijn. Maar we gaan niet clusteren om te clusteren. We doen dat pas op het moment dat een voorziening door het ijs dreigt te zakken en verloren dreigt te gaan. • Ruimtelijke kwaliteit. We gaan de ruimtelijke kwaliteit in de stad verbeteren door leegstand op strategische en kwetsbare plekken aan te pakken. Dat betekent dat we in geval van een nieuwe ruimtevraag, eerst gaan kijken of die kan worden geaccommodeerd in bestaand (leegstaand) vastgoed. Dat betekent ook, dat we op minder belangrijke plekken leegstand wellicht (tijdelijk) zullen moeten accepteren.

77

Voor kwalitatief slecht vastgoed op een onaantrekkelijke plek is sloop uiteindelijk het beste alternatief. Naast leegstaand vastgoed zullen we ook te maken krijgen met vrijkomende ruimte, bijvoorbeeld na sloop. We gaan de mogelijkheden onderzoeken om deze ruimte te benutten voor lokale voedsel en energieproductie. Op deze wijze kunnen we mondiale vraagstukken over duurzame energie en voedsel koppelen aan onze lokale transitieopgaven. Geen toekomst zonder verleden! We willen de ruimtelijke kwaliteit versterken door de inspirerende kracht van cultureel erfgoed een structurele plek te geven in ruimtelijke ontwikkelingen. Daarom is ons ruimtelijk regime erop gericht om waardevolle structuren en elementen uit het verleden, zoals monumenten, beeldbepalende panden, historische bebouwingsclusters, architectonisch waardevolle gebouwen, maar ook de beekdalen, groenstructuren en archeologische vindplaatsen te beschermen, behouden en versterken. Dat doen we enerzijds door het verankeren van deze waarden in ruimtelijke plannen en anderzijds door -waar nodigmogelijkheden te bieden voor herwaardering, herinrichting en hergebruik, dusdanig dat deze niet worden misbruikt om de waarden van deze structuren en elementen aan te tasten. Deze structuren en elementen vertellen het “verhaal van Heerlen”. We willen de kennis over cultuurhistorie en archeologie beter ontsluiten en voelbaar maken in de stad. • Gezamenlijk oplossing groeve gebied. Voor de verschillende zilverzandgroeves zullen ontwikkelingsperspectieven voor de afwerking opgesteld worden en zullen de eerste stappen in deze afwerking ook daadwerkelijk gezet worden. • Bestemmingsplannen. Heerlen werkt voortvarend aan actuele bestemmingsplannen voor de hele stad. Een bestemmingsplan bevat concreet ruimtelijk beleid voor de eerstvolgende 10 jaar in een bepaald afgebakend gebied. Het beleid in oude bestemmingsplannen is vaak niet meer in overeenstemming met huidige ruimtelijke opgave. Begroting 2015: Wat gaan we in 2015 doen binnen het kernthema fysieke leefomgeving om onze doelstellingen te bereiken? • Structuurvisie. De gemeente Heerlen gaat voor het eerst een structuurvisie vaststellen. In een structuurvisie wordt in grote lijnen het ruimtelijk beleid voor de lange termijn aangegeven. Het creëren van een sterk en veelzijdig centrum, vitale woonwijken met goede basisvoorzieningen, verstandig omgaan met leegstand, het creëren van robuuste groene verbindingen en het verankeren van cultuurhistorische en archeologische waarden in ruimtelijke ontwikkelingen zijn daarbij de belangrijkste speerpunten. Over welk beleid beschikken wij binnen het kernthema fysieke leefomgeving om dit te realiseren? • Provinciaal Omgevingsplan Limburg, 2014. • Structuurvisie Parkstad Limburg. • Structuurvisie Heerlen. • Woonstrategie Parkstad. • Structuurvisiebesluit Wonen en Retail (Parkstad). • Regioprogrammering, vast te stellen december 2013 (Parkstad). • Herstructureringsvisie Parkstad Limburg, vastgesteld in december 2009 (Parkstad). • Stadsvisie Heerlen 2040. • Integrale Centrum Visie, vastgesteld december 2005. • Transformatieplan en -fonds, vastgesteld in juli 2010 (Parkstad). • Masterplan Vrieheide (in ontwikkeling). • Masterplan Heerlerbaan (in ontwikkeling). • Wijkactieplan (WAP) MSP geactualiseerd (concept). • Masterplan Hoensbroek 2009-2025, vastgesteld in september 2009.

78

MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het kernthema fysieke leefomgeving kosten? Fysieke leefomgeving Rekening x € 1.000 Lasten Baten Totaal

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-5.194

-5.115

-4.846

-4.896

-4.884

-4.872

1.110

234

254

254

253

253

-4.085

-4.881

-4.592

-4.642

-4.631

-4.620

Begroting 2015: Welke nieuwe impulsen gaan we realiseren binnen het kernthema fysieke leefomgeving? • Ten behoeve van de planontwikkeling Sibelco reserveren wij over de periode van 2015 tot en met 2018 jaarlijks een extra bedrag ter hoogte van € 50.000. • Voor de taakstelling ‘projecten verwijderen’ reserveren wij in 2015 € 50.000 en in 2016, 2017 en 2018 extra € 120.000. Begroting 2015: Welke bezuinigingen gaan we realiseren binnen het kernthema fysieke leefomgeving? • Door de extern onderzoeken inzake planvorming te verminderen besparen wij structureel vanaf 2015 € 8.000. • Door het onderhoud van de standplaatsen woonwagenlocaties te versoberen wordt een bezuiniging gerealiseerd van € 27.000 structureel vanaf 2015. MBP 2015-2018/begroting 2015: Welke investeringen gaan we doen binnen het kernthema fysieke leefomgeving? Omschrijving

Begroting x € 1.000

2015

Klimaatbeheersing glaspaleis

1.200

Gemeentelijke huisvesting (Schinkelkwadrant-Zuid)

8.515

Gemeentelijke huisvesting (Maankwartier)

5.587

MSP Allee

2.016

Totaal

17.318

79

Meerjarenraming 2016

2017

2018

0

0

0

Kernthema Herstructurering Inleiding Voor de MBP-periode 2015-2018 vindt de herstructurering haar legitimatie in belangrijke thema’s van het coalitieakkoord. Met name sluiten de activiteiten binnen de herstructurering aan bij de thema’s: - “wij kiezen voor een ondernemende stad…’’ - “wij kiezen voor een stad waar mensen graag zijn…” - “wij kiezen voor een stad waar de basis op orde is… Vanuit deze thema’s hebben we binnen het kernthema Herstructurering de volgende hoofddoelstelling geformuleerd: ‘Het creëren van vitale buurten, waar mensen graag zijn (Thuis in Heerlen)’ We willen dit bereiken langs 4 pijlers: 1. Veiligere buurten. 2. Betere leefomgeving. 3. Meer economische dynamiek. 4. Vitalere bewoners (werk en inkomen/sociaal (inclusief 3D)/gezond). De inspanningen zijn op gebiedsniveau vertaald, tegelijkertijd koersen we op een uitvoeringsaanpak waarbij burger initiatieven nadrukkelijk deel gaan uitmaken van de aanpak. We voeren de vastgestelde masterplannen uit, maar willen meer en meer ruimte creëren voor een ontwikkelingsgerichte aanpak, waarbij de doelen niet op voorhand tot in detail zijn vastgelegd. Wij geven als gemeente globale kaders mee, geven ruimte en faciliteren. De focus verschuift van een inhoudelijke rol naar het stroomlijnen van het proces om tot resultaat te komen. Een procesaanpak waarbij bewoners, ondernemers en corporaties met concrete plannen kunnen komen voor de ontwikkeling van het gebied, hetgeen de betrokkenheid van de buurten zal vergroten. Dit omdenken binnen de herstructurering zal zich gedurende de komende jaren gaan ontwikkelen waarbij we voor Heerlen noord aansluiting willen zoeken bij de Internationale Bau Austellung (IBA), op de korte termijn kan dat al betekenen dat we gaan herprioriteren en middelen en activiteiten gaan verschuiven. MBP, meerjarig perspectief 2015-2018: Wat gaan we doen binnen het kernthema herstructurering om onze doelstellingen te bereiken? MSP We voeren het wijkactieplan 2008 uit, op basis van de in 2013 vastgestelde herijking. De looptijd van de herstructurering MSP zal versneld worden afgebouwd naar 2018 in plaats van 2020. Binnen de MBP periode 2015-2018 gaan we onderstaande zaken nog oppakken vanuit de eerder genoemde 4 pijlers. In het kader van de pijler ‘Veiligere buurten’ gaan we door met de aanpak van huiselijk geweld, het buurtteam plus en de jeugd- & jongerenoverlast. De pijler ‘Betere leefomgeving’ geven we vorm middels de herijking van sloop-, renovatie- en nieuwbouwopgaven van corporaties, de afronding en planvorming Parkheuvel, de haalbaarheid van het plan Palemig, de herinrichting van Meezenhof en de afronding van de planontwikkeling centrum Verder continueren we het project Schoon MSP en gaan we de dienstverleningsovereenkomst van de BMV aan en ronden we de aanbesteding van de BMV af. De MSP Allee komt in de zgn. 2de en 3de fase en zullen we de herinrichting van de Limburgiastraat en de aanleg van het Limburgiapark vormgeven. De planontwikkeling Meezenbroekerweg en Kasteellaan, de herinrichting van de Limaweg/Spoordamstraat en Schaesbergerweg en de planvorming van de vrijkomende schoollokaties zullen ook aan bod komen. Binnen de pijler ‘Meer economische dynamiek’ zullen we ons met name richten op de Ondersteuning retailhandel Kasteellaan. In het kader van de pijler ‘Vitalere bewoners’ continueren we de buurthulpen en de inzet van de wijksportconsulenten. Hoensbroek-Passart We voeren de stadsdeelvisie Òs Gebrook 2025 uit. In Hoensbroek is de uitvoering van de herstructurering inmidddels volop zichtbaar. Voorlopig zijn we in 2015 en de hierop volgende jaren nog steeds hard aan het werk.

80

Medio 2014 zijn we gestart met het opstellen van een programma van eisen voor de nieuwbouw van de BMV Hoensbroek Zuid. Deze wordt gerealiseerd op de locatie van de huidige Albert Schweitzer school. De leerlingen van deze school zijn thans reeds geherhuisvest op andere scholen zodat de school begin 2015 gesloopt kan worden. De nieuwe BMV zal einde 2016 opgeleverd worden. De herontwikkeling van het gebied Hoofdstraat West. In 2015 leveren wij de visie op die dient als uitwerking van de businesscase waarmee vanaf 2016 het gebied herontwikkeld kan worden. De ‘Passart aanpak’ een herstructureringsaanpak met als leidend principe veiligheid is uitgerold naar Hoensbroek onder de naam ‘hart voor Hoensbroek’. Het totale instrumentarium voor de sociale veiligheidsaanpak wordt in samenhang uitgevoerd en blijkt succesvol te zijn. De aanpak is in Hoensbroek verder uitgerold naar een groter gebied waaronder Hoofdstraat West en omgeving. Ten aanzien van de herstructurering zullen we in deze programmaperiode ook aan de slag gaan in het gebied Uitweg-Pannenberg, De Dem Zuid en op de vrijkomende schoollocaties als gevolg van de nieuwbouw van 2 BMV’s. In het kader van het Jaar van de Mijnen zullen we samen met “Woonpunt” een onderzoek doen naar de toekomstbestendigheid van een mijnwerkerskolonie. Gebrookerbos Naast de transformatie van buurten en wijken (gebouwde omgeving) speelt in met name Heerlen Noord ook het probleem van de toenemende onbebouwde omgeving. In Nederland een nieuw probleem dat niet op te lossen is met bouwen. In een situatie van krimp is bouwen geen haalbare, duurzame, logische oplossing. Daarnaast is de omvang te groot voor aanpak door de overheid alleen. In Heerlen Noord pakken we deze uitdaging aan op een nieuwe, experimentele wijze die we de naam Gebrookerbos hebben gegeven. Gebrookerbos staat voor een ontwikkelingsstrategie waarbij lege plekken functie krijgen door initiatieven vanuit de samenleving. Gebrookerbos is een proeftuin waarin we gaan ontdekken hoe we de ontwikkeling van onderop kunnen stimuleren. Gebrookerbos is een living lab waarin we samen met Open Universiteit, Neimed en de gemeente Heerlen de methode ontwikkelen, onderzoeken en bijsturen. In 2020 leidt dat tot een gevarieerd landschap tussen Kasteel Hoensbroek en de Brunssummerheide dat de historische identiteit en structuur terugbrengt en versterkt. Er ontstaat gedocumenteerde en overdraagbare kennis van een duurzame ontwikkelingsmethode voor ‘lege’ gebieden en restruimtes. Het transformatieproces voorziet als een nieuwe levensader het gebied van nieuwe zuurstof. Het resultaat is een nieuw elan, een nieuwe entiteit. Een entiteit die zichtbaar wordt in de gebouwde en ongebouwde omgeving van Heerlen Noord, in de economische functionaliteit van het gebied en in een vitaal en ondernemend burgerschap. De transformatie Gebrookerbos wordt voorgedragen als voorbeeldproject in het kader van de IBA (Internationale Bau Ausstellung). Vrieheide We voeren Buurtbusiness Vrieheide uit. Door middel van portfoliomanagement worden burgers en verenigingen geactiveerd initiatieven te ontplooien. De kaders voor de uitvoering van het masterplan worden vastgelegd in een beeldkwaliteitsplan, handhavingsprotocol en een economisch profiel. Naast deze burgerinitiatieven gaan we concreet aan de slag met: Veiligere buurten • Aanpak sociaal-veilig (Hartslag Vrieheide) Medio 2013 werd de aanpak sociaal-veilig vanuit Passart uitgerold in Vrieheide. Duidelijk is inmiddels geworden dat de problematiek in Vrieheide vele malen groter is en zwaarder vanwege criminele activiteiten. Nu de organisatorische capaciteit voor deze aanpak geregeld is, kan in 2015 vol op deze aanpak ingezet worden. Ook de jaren daarna zal continuering van de aanpak noodzakelijk zijn. Betere leefomgeving • De herinrichting van de bosplantsoenen wordt gerealiseerd. • Met een gezamenlijke inzet door overheid, burgers en buurtcoöperatie zullen verduurzamingsmaatregelen op tafel moeten komen, waarbij tevens de financiële haalbaarheid van een (collectieve) aanpak onderzocht worden.

81

• Specifiek voor de particuliere woningvoorraad wordt geëxperimenteerd met een systeem waarbij “woningtreintjes” de flexibiliteit en mobiliteit op de woningmarkt moeten vergroten. • De realisatie van de herontwikkeling van de Christus Koningkerk tot regionaal archief wordt gestart. Vitalere bewoners • Buurtcoöperatie Vrieheide Vrieheide kent als een van de eerste wijken een buurtcoöperatie waarin buurtbewoners zelf het heft in handen nemen om de buurt te verbeteren en de kwaliteit van de woningen en woonomgeving te vergroten. In 2015 leveren wij een financiële bijdrage aan de organisatie van de buurtcoöperatie en werken we samen om initiatieven van de grond te krijgen. Zandgroevegebieden Voor de activiteiten wordt verwezen naar het kernthema Fysieke leefomgeving Begroting 2015: Wat gaan we in 2015 doen binnen het kernthema herstructurering om onze doelstellingen te bereiken? MSP MSP Allee gaan we afronden in 2015 en we zullen starten met het project ‘Lanenstructuur’. Hoensbroek In 2015 gaan we de BMV Aldenhof opleveren. Het Aldenhofpark gaan we in 2015 grotendeels realiseren en starten de woningbouwcorporaties met de nieuwbouw van woningen aan de randen van het park. In het centrum wordt de herinrichting van de Markt/Hoofdstraat en het Gebrookerplein gerealiseerd. De nieuwbouw van de LIDL zal medio 2015 geopend worden. Voor een sterk centrum en een goed functionerende detailhandelstructuur met ook op termijn het behoud van het bestaande voorzieningenniveau is het, naast de herinrichting van de openbare ruimte, noodzakelijk om in het gebied Noordknoop een aantal structuurbepalende ingrepen te plegen. In 2015 gaan we lopende initiatieven, zoals de planontwikkeling van het voormalige mijnspoor tot toeristische verbinding, de regeneratie van de beekdalen Geleenbeek en Caumerbeek en herinrichting van de kasteelomgeving realiseren. Passart Het Buurtactieplan Passart is in 2014 afgerond, in 2015 zullen de projectmatige activiteiten worden ondergebracht in de reguliere lijn. Het Laurierpark zal nog worden aangepast naar aanleiding van een evaluatie met de bewoners van Passart. Molenberg De herstructurering in Molenberg is bijna voltooid. In 2015 wordt de BMV-Molenberg in gebruik genomen en zal het woningbouwproject Nicolaas Beetsstraat in realisatie gaan. Over welk beleid beschikken wij binnen het kernthema herstructurering om dit te realiseren? • Buurtbusiness Vrieheide (2013). • Buurtactieplan (BAP) Passart (2009). • Wijkactieplan (WAP) MSP (2008) geactualiseerd (2013). • Masterplan Hoensbroek 2025 (2009).

82

MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het kernthema herstructurering kosten? Herstructurering Rekening x € 1.000 Lasten Baten Totaal

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-4.509

-6.180

-7.599

-1.771

-1.337

-1.248

3.442

4.570

6.428

175

0

0

-1.068

-1.611

-1.171

-1.596

-1.337

-1.248

Begroting 2015: Welke bezuinigingen gaan we realiseren binnen het kernthema herstructurering? n.v.t.

83

Kernthema Centrum Inleiding Het centrum van Heerlen is de economische motor van de regio. We willen de aantrekkelijkheid van ons centrum vergroten, waarbij we het verrassende en eigenwijze karakter dat Heerlen zo Heerlens maakt willen uitdragen. Dit doen we door op het gebied van ‘Ruimte en voorzieningen’ te zorgen voor meer kwaliteit van de fysieke omgeving en openbare ruimte en een goede mix van voorzieningen in een compacter centrum. Hierbij is het van belang, gezien de leegstandsproblematiek, dat er een herstructurering komt van de huidige fysieke winkelvoorraad, waarbij een evenwichtig winkelaanbod ons uitgangspunt blijft. Wij erkennen daarom het belang van een sterke sturing vanuit de gemeentelijke overheid (branchering), een sturing gebaseerd op onze keuze voor een sterk, compact en eigentijds centrum, een economische motor voor de stad. In dit compacte centrum moet wonen mogelijk zijn voor meer jongvolwassenen en jonge bewoners op kleine schaal. Naast deze fysieke verbeteringen gaan we sterk inzetten op de ‘Beleving en gastvrijheid’ van ons stadshart om de gezelligheid en sfeer te vergroten. Bezoekers moeten zich welkom voelen in ons centrum en meegenomen worden door de levendige sfeer die er heerst. Dit alles op de eigentijdse manier van Heerlen, gericht op urban culture en lef. Daarvoor zal de communicatie en samenwerking met ondernemers en partijen in de stad geïntensiveerd en verbeterd moeten worden. Bij de aanpak van ons centrum concentreren we ons op een viertal doelstellingen ‘ruimte en voorzieningen’ (het beter in evenwicht brengen van aanbod en gebruik ruimtes/voorzieningen) ‘beleving en gastvrijheid’ (meer beleving, gastvrijheid, gezelligheid en sfeer) ‘profilering en identiteit’ (meer innovatief gebruik van eigenheid, dat wat er is) ‘mobilisering en verbinding’ (meer zelf organiserend vermogen). MBP, meerjarig perspectief 2015-2018: Wat gaan we doen binnen het kernthema Centrum om onze doelstellingen te bereiken? • Ruimte en Voorzieningen. We willen een beter evenwicht in het aanbod én het gebruik van de ruimte in de stad en de voorzieningen. In dat verband zal in deze bestuursperiode het Maankwartier en Schinkelkwadrant-Zuid voltooid worden. Daarnaast willen we het centrum compacter, krachtiger en aantrekkelijker maken. Onderdeel hiervan is het concentreren van nieuwe winkels binnen de zgn. Peutz-driehoek. Daarnaast willen wij hierop de acquisitie aanpassen en mogelijk ook het wijzigen van de bestemmingen in de aanloopstraten. Ook willen wij het wonen in de stad stimuleren, de ontwikkeling van kleinschalige kantoorruimten, de vestiging van jongeren in het centrum én het wonen boven winkels. Met de herontwikkeling van “het Kegelpaleis” en “Sporthuis Diana” willen we een impuls geven aan het stedelijk wonen voor jong volwassenen en bereiken we tevens dat dit oostelijk deel van het centrum wordt versterkt met een creatieve invulling in aansluiting op de nieuwe Nor. Bijzondere aandacht willen we geven aan de leegstandsaanpak in de onconventionele en effectieve manier zoals wij die de afgelopen jaren hebben ontwikkeld. • Beleving en Gastvrijheid. In 2015 vindt Serious Request plaats in Heerlen. Dit is een landelijk evenement waarmee we ons als stad goed kunnen profileren. De aankleding (onder andere verlichting) van het Centrum en de wijze waarop we de bezoeker van ons centrum ontvangen willen we in tot in de puntjes geregeld hebben. • Profilering en identiteit. Ook met het jaar van de Mijnen in 2015 kunnen we ons als stad regionaal en internationaal op de kaart zetten. Daarnaast willen het archeologisch erfgoed zo dicht mogelijk bij de mensen brengen. Dit kan onder andere bereikt worden door duidelijke verwijzingen naar de lokale archeologische waarden in de openbare ruimte. Het is daarom van belang dat bij nieuwe ontwikkelingen gezocht wordt naar mogelijkheden om aangetroffen archeologische resten te verbeelden of te ontsluiten. Dit geeft een identiteit en laat het heden een schakel vormen tussen verleden en toekomst.

84

• Mobilisering en verbinding. We willen de bestaande centrumorganisaties onder een dak brengen en hen vragen samen met culturele instellingen, ondernemers en burgers meer samenhang en kwaliteit te ontwikkelen ten aanzien het aantrekkelijker maken van het Centrum van Heerlen. Vanuit het kernthema economische stimulering zullen ook impulsen worden gegeven rondom dit thema. Begroting 2015: Wat gaan we in 2015 doen binnen het kernthema Centrum om onze doelstellingen te bereiken? • Ruimte en voorzieningen. Met de fysieke transformatie van ons stadscentrum gaan we door op de ingeslagen weg. Bij het project Maankwartier (stationsomgeving) zijn de werkzaamheden in volle gang. Daarnaast staan we aan de vooravond van de realisatie van Schinkelkwadrant-Zuid (nieuwe stadskantoor en grootschalige retail). Deze transformatie van het stadscentrum raakt bezoekers, omwonenden en winkeliers en andere betrokkenen. Het vergt onze continue aandacht zo goed mogelijk om te gaan met de belangen van de omgeving en deze op een goede manier te betrekken bij de doelstellingen van project in het centrum. • Beleving en gastvrijheid. In 2015 gaat het dan met name om Serious Request, een nieuwe sfeerverlichting, en het mogelijk uitbreiden en meer profileren van de mural collectie. • Profilering en identiteit. Op het gebeid van profilering en gastvrijheid gaat het om het Jaar van de mijnen en een plan van aanpak voor een Romeins kwartier. • Mobilisering en verbinding. We willen een nieuwe centrumorganisatie oprichten die een samenvoeging is van Centrummanagement, HeerlenMijnStad en Promotie en Evenementen Centrum Heerlen (PEC), met als doel gezamenlijke initiatieven ten behoeve van de aantrekkelijkheid van het centrum. Vanuit het kernthema economische stimulering zullen ook impulsen worden gegeven rondom dit thema. Over welk beleid beschikken wij binnen het kernthema Centrum om dit te realiseren? • Provinciaal omgevingsplan Limburg, 2014. • Structuurvisie Parkstad Limburg. • Structuurvisiebesluit Wonen en retail. • Stadsvisie Heerlen, 2040. • Integrale Centrum Visie, 2005. • Structuurvisie Heerlen. Begroting 2015: Welke nieuwe impulsen gaan we realiseren binnen het kernthema centrum? • Ten behoeve van het centrum reserveren wij over de periode van 2015 tot en met 2018 jaarlijks een extra bedrag ter hoogte van € 390.000. Begroting 2015: Welke bezuinigingen gaan we realiseren binnen het kernthema Centrum? n.v.t.

85

Kernthema Duurzaamheid en milieu Inleiding Bij duurzaamheid gaat het gemeentelijke beleid enerzijds over de traditionele milieuthema’s: onder andere bodem, geluid, externe veiligheid en lucht. We hebben hiervoor deels regelgeving, gemeentelijke actieplannen en meestal Rijksmiddelen en instrumenten zoals bodemsaneringen, woningisolatieprojecten etc.. Anderzijds richten we ons op de brede duurzaamheidsaspecten. De regelgeving op dit onderdeel is echter veel geringer. Wel zien we een trend dat er vooral vanuit Europa steeds meer bindende regelgeving ontstaat op het onderdeel energie. We hebben een eigen klimaatbeleidsplan waarin we bijvoorbeeld de richtlijn hebben opgenomen dat onze eigen overheidsgebouwen zuiniger moeten en onze nieuwbouw op energiegebied zelfs 50% zuiniger gebouwd moeten worden. De stadsregio Parkstad Limburg heeft een verkenning gedaan naar de mogelijkheden voor een brede energietransitie (PALET). Hieruit blijkt dat de regio in 2040 energieneutraal zou kunnen zijn door allerlei maatregelen om energie te besparen en duurzame energie op te wekken. Een sterke bestuurlijke verankering van deze ambitie is van belang om de energietransitie breed te kunnen oppakken met de verschillende stakeholders. Naast de inzet van hernieuwbare energiebronnen wordt de CO2 emissie landelijk beschouwd als een van de graadmeters voor het duurzaamheidsbeleid van de overheid. De lokale CO2 emissie is sinds 2009 met 7% verminderd. In ons eigen klimaatbeleidsplan hebben wij ons ten doel gesteld dat er in 2020 een reductie van 20% moet zijn. Onze rol als lokale overheid speelt zich daarbij voornamelijk af op het gebied van stimuleren, inspireren, het geven van het goede voorbeeld, educatie en het creëren van overlegtafels waar de verschillende partijen praten over dit onderwerp. MBP, meerjarig perspectief 2015-2018: Wat gaan we doen binnen het kernthema duurzaamheid en milieu om onze doelstellingen te bereiken? • Afval. Het verder uitvoeren van het vastgestelde afvalbeheersplan 2014-2020 door het door ontwikkelen van bronscheiding (2015-2018). Het doel is een reductie van de hoeveelheid afval en een vermindering van de kosten voor de burger. Dit doen we door fase 2 van het vastgestelde afvalbeheersplan uit te voeren (container voor papier en verpakkingsmateriaal). Het uiteindelijke doel is het afbouwen van de dienstverlening voor restafval. Per maatregel zal er een bestuurlijke afweging moeten plaatsvinden. • Klimaat/energie. We kijken samen met bedrijven en instellingen naar mogelijkheden om hun huisvesting en bedrijfsvoering energiezuinig(er) te maken. We ondersteunen energie initiatieven vanuit wijken en buurten, waarbij burgers zélf plannen om de collectieve inkoop van duurzame energiesystemen en besparende maatregelen te ontwikkelen. De ervaring leert dat ze hierbij ondersteund en gefaciliteerd dienen te worden. Er dient aandacht te zijn voor een goede voorbeeldfunctie van onze eigen organisatie door een energie-aanpak voor gemeentelijke gebouwen op te stellen en gefaseerd op te starten. Het stimuleren/initiëren IBA-projecten; de IBA is een prima medium om de energietransitie middels innovatieve en stimulerende voorbeeldprojecten te stimuleren. Daar waar mogelijk en wenselijk moet hier gebruik van gemaakt worden. • Geluid/lucht. De sanering van de resterende woningen voor Geluidssanering wegverkeer bestaande woningvoorraad zal verder lopen. Het treffen van geluidwerende voorzieningen voor de resterende woningen van de A-lijst (circa 400) zal voor 2020 worden afgerond. Per jaar worden naar verwachting 50 woningen behandeld. • Uitbreiding/verduurzaming gemeentelijk wagenpark. Het gemeentelijk wagenpark wordt (afhankelijk van de uitkomsten van de pilot in 2014-2015) uitgebreid met een aantal duurzame personenvoertuigen voor zakelijke ritten. Het gaat naar verwachting om circa 15 elektrische of aardgasvoertuigen, voor de duur van vier jaar. Door de lagere uitstoot wordt de leefomgeving verbeterd en wordt een goed voorbeeld gegeven in het kader van de klimaatverandering (CO2).

86

• Uitrol stimuleren (laad netwerk) elektrisch rijden (2015-2018). Heerlen neemt deel aan de Green Deal Inventarisatie Laadinfrastructuur van de gemeente Maastricht. Hierbij wordt informatie verzameld over de behoefte aan laadcapaciteit, geschikte laadlocaties en stakeholders die in die behoefte kunnen voorzien. Uit dit project zal in het laatste kwartaal 2014 informatie volgen over de locaties waarvoor de gemeente aan zet is om oplaadpalen in de openbare ruimte te plaatsen. Ook zal in 2015 een beleidskader worden vastgesteld over oplaadpalen in de openbare ruimte zodat aanvragen voor het plaatsen van laadpalen in het kader van de APV kunnen worden afgehandeld. • Invoeren stadsdistributiesysteem. Een binnenstadservice voor alle Parkstadgemeenten zal worden ingevoerd indien de resultaten van het onderzoek positief uitvallen. Wij zullen dit dan als gemeente Heerlen faciliteren en ondersteunen. • Bestemmingsplannen. In het kader van de Wet ruimtelijke ordening gaan we verder met het actualiseren van de bestemmingsplannen. Verder zal in het kader van de aankomende Omgevingswet gekeken worden naar de consequenties voor het maken van bestemmingsplannen. Indien nodig zullen wij daar op anticiperen. Begroting 2015: Wat gaan we in 2015 doen binnen het kernthema duurzaamheid en milieu om onze doelstellingen te bereiken? • Afval. Verder uitwerking geven aan het afvalbeheersplan 2014-2020. Het eerste dat wordt opgepakt is dan ook de aanpassing van de ledigingstarieven GFT en restafval. Dit om het uiteindelijk doel namelijk de reductie van het afval te behalen. • Klimaat. Het opstellen van het uitvoeringsprogramma energietransitie Heerlen en regio Parkstad als onderdeel van KBP en PALET). Samen met de stakeholders binnen de regio zal er een breed gedragen aanpak worden opgesteld, waarbij verantwoordelijkheden worden verdeeld en het bereiken van concrete resultaten uitgangspunt is. De mogelijkheden om woningen energiezuinig en toekomstbestendig te maken zullen daarbij worden meegenomen. Ambitie hierin is om op langere termijn een zelfvoorzienende woning te hebben. Bij de aanpak/verduurzaming van hun woningvoorraad (PALET-woningcorporaties), zal de gemeente woningcorporaties ondersteunen. Verder is de duurzaamheidwinkel in gebruik genomen. De burger zal in de winkel omtrent bovenstaande thema’s geadviseerd worden en zal op weg worden geholpen voor wat betreft het energiezuinig maken van zijn woning. Dit in samenwerking met de energieteams die 4000 huishoudens gaan bezoeken. • Geluid/lucht. Met middelen van het Rijk vindt in het kader van de Wet geluidhinder de sanering plaats van woningen die vanwege het wegverkeerslawaai een urgent hoge geluidbelasting ondervinden. De sanering bestaat uit het treffen van geluidwerende voorzieningen aan de gevel, waardoor een beter geluidklimaat in de woning wordt gerealiseerd. Bij 162 woningen van dit project heeft die sanering al plaatsgevonden of is momenteel in uitvoering; sanering van de resterende 50 woningen vindt zo nodig plaats in combinatie met de herinrichting van de Akerstraat-Noord. • E-Car Sharing (inkomsten) onderzoek. Onderzocht wordt of de duurzame voertuigen van ons eigen wagenpark kunnen worden gedeeld met externe partijen, zoals bv. Zuyd Hogeschool, DSM, APG. Hiermee wordt het aantal schoon gereden kilometers in en om de stad vergroot alsmede de betaalbaarheid van elektrisch vervoer verbeterd. Praktische voorwaarden (bv. veiligheid, laadcapaciteit) worden onderzocht en bepalen de haalbaarheid en daarmee de succeskans van het project. • Stadsdistributiesysteem. Binnenstadservice is een vervoersdienst die kleine vrachtjes voor bestemmingen in het centrum gaat bundelen en schoner vervoert dan met gebruikelijke voertuigen.

87

Dat betekent dat leveringen voor de gemeente worden bezorgd op de Wijngaardsweg bij Binnenstadservice, daar worden gebundeld met andere leveringen en gezamenlijk door één schoon voertuig in één rit naar de bestemmingen in het centrum worden vervoerd. Dankzij een subsidie kan hiermee een jaar geëxperimenteerd worden, waarbij halverwege 2015 duidelijk moet worden of deze service budgetneutraal kan worden uitgevoerd of dat er toch blijvende meerkosten mee gepaard gaan. Mogelijkheden van schaalvergroting naar Parkstadniveau of Zuid-Limburg worden daarbij ook onderzocht. • Bodem. In het kader van het convenant zullen de spoedlocaties (ernstig verontreinigd met risico’s) worden afgerond. Door veranderde regelgeving en landelijk beleid zullen we het bodembeleidsplan en de nota bodembeheer actualiseren. De financiering voor bovenstaande is indicatief middels een schrijven van het Ministerie van Binnenlandse zaken toegezegd. Het budget wordt formeel geregeld via de Meicirculaire 2015 van het gemeentefonds door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Over welk beleid beschikken wij binnen het kernthema duurzaamheid en milieu om dit te realiseren? • Vigerend rijks-, provinciaal en regionaal beleid op het gebied van groen, water, toerisme en recreatie. • Structuurvisie Parkstad Limburg. • Herstructureringsvisie. • Integrale Bekenvisie. • • • • • • • • • •

Integraal Beheer Openbare Ruimte (IBOR). Klimaatbeleidsplan 2010-2020. Leefomgevingsplannen. Bomenbeleidsplan. Bodembeleidsplan. Afvalbeheersplan 2014-2020 Rd4 gemeenten. Actieplan Luchtkwaliteit, 2009, looptijd niet beperkt. Actieplan Geluid, 2013-2018. Beleid Externe Veiligheid 2011-2015. Thema duurzaamheid in Stadsdeelvisie Hoensbroek.

MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het kernthema duurzaamheid en milieu kosten? Duurzaamheid en milieu Rekening x € 1.000 Lasten Baten Totaal

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-2.572

-2.751

-2.824

-2.115

-2.111

-2.309

634

882

897

257

257

462

-1.939

-1.869

-1.927

-1.858

-1.854

-1.847

Begroting 2015: Welke nieuwe impulsen gaan we realiseren binnen het kernthema duurzaamheid en milieu? • Voor duurzaamheid in combinatie met nieuwe energie reserveren wij in 2016, 2017 en 2018 jaarlijks een extra bedrag ter hoogte van € 100.000. Begroting 2015: Welke bezuinigingen gaan we realiseren binnen het kernthema duurzaamheid en milieu? • Door minder bodemonderzoeken op gemeentelijke terreinen uit te voeren realiseren wij een bezuiniging van € 9.000 structureel vanaf 2015. • Door minder onderzoek en voorlichting op het gebied van energie realiseren we een structurele bezuiniging van € 1.000 op jaarbasis vanaf 2015.

88

• Idem voor minder onderzoek naar de gevolgen van fijnstof en naar de luchtkwaliteit. Dit levert een structurele bezuiniging op van € 3.000 per jaar vanaf 2015. • Door de subsidie ten aanzien van de stichting CNME af te bouwen (subsidie ten behoeve van educatie onderwijs op gebied van natuur en milieu) wordt vanaf 2016 € 33.000 structureel bezuinigd.

89

90

2.5 Programma bestuur en dienstverlening Portefeuillehouders: P. Depla, N. Aarts, B. Braeken en M. de Beer MBP, meerjarig perspectief (2015-2018): Wat willen we in deze bestuursperiode bereiken met het programma Bestuur & Dienstverlening? We willen een krachtige centrumstad zijn én een gemeente die financieel gezond is. Dat zijn doelstellingen die wij onder andere binnen dit kernthema willen bereiken. Daarnaast leggen wij binnen het kernthema bestuur en dienstverlening het accent op het verstevigen van de relatie met onze burger middels de kernthema’s dienstverlening en het kernthema buurtgericht werken. MBP, meerjarig perspectief (2015-2018): Wat zijn onze ambities in deze bestuursperiode binnen het programma Bestuur & Dienstverlening? We gaan de bestuurskracht verder versterken. De samenwerking met andere gemeenten is hierbij van het grootste belang en zal de komende jaren, gezien de opgaven waarmee wij als stad te maken krijgen, alleen nog maar belangrijker worden. Deze samenwerking gaan wij verder intensieven met als stip op de horizon een herindeling. Het buurtgericht werken is belangrijk. Hier richten wij ons op het verder activeren van de burgers en meer maatwerk voor de buurten. Ook ligt de focus op een goede samenwerking met de sociale wijkteams. Binnen het kernthema Dienstverlening stellen we ons als doel de mate van tevredenheid over geleverde producten en diensten aan burgers, bedrijven en instellingen op een hoog niveau te houden. Ook streven wij naar een integrale dienstverlening, dusdanig dat de burger geen last heeft van organisatiegrenzen. Het gaat hierbij ook om het verder uitbouwen van de digitale dienstverlening en het verder verlichten van de administratieve lasten. ‘Last’ maar zeker ‘not least’ kiezen wij voor een financieel gezonde gemeente, waarbij ons doel een reëel en structureel evenwicht in de begroting is. In het bijzonder richten wij ons op het binnenhalen van meer subsidies voor reeds lopende projecten én aan een passende subsidietaakstelling voor toekomstige projecten. Wij zijn van mening dat, gezien onze ambities, alles zelf betalen niet meer mogelijk is. Om die reden is het intensiveren van de lobby ook een aandachtspunt in de komende coalitieperiode. MBP, meerjarig perspectief (2015-2018): Hoe gaan wij in deze bestuursperiode onze inspanningen meten binnen het programma Bestuur & Dienstverlening? Voor de indicatoren behorende bij het programma Bestuur en dienstverlening verwijzen wij naar de Effectmonitor die is opgenomen als bijlage. MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het programma Bestuur & Dienstverlening kosten? Rekening x € 1.000 Lasten Baten

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-56.764

-41.087

-30.481

-25.967

-24.686

-20.426

196.082

181.492

297.474

295.154

290.790

288.509

139.318

140.405

266.993

269.187

266.104

268.083

Toevoeging reserves

-8.530

-8.697

-6.590

-5.624

-5.100

-4.100

Onttrekking reserves

15.813

8.911

9.015

3.651

2.611

3.513

146.601

140.619

269.417

267.214

263.615

267.496

Geraamde totaal saldo van baten en lasten

Geraamde resultaat

91

Specificatie kernthema’s (saldo) Rekening x € 1.000 Bestuurskracht Buurtgericht werken Dienstverlening Middelen Bestemming Totaal

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-10.594

-10.659

-7.314

-7.889

-7.331

-7.765

-412

-559

-560

-560

-560

-560

-4.828

-3.697

-4.168

-4.074

-4.084

-3.983

155.152

155.320

279.036

281.710

278.079

280.390

7.283

214

2.424

-1.973

-2.489

-587

146.601

140.619

269.417

267.214

263.615

267.496

Risico’s • Claims van derden (juridische procedures). • Gemeentegaranties (terugvorderen van verliezen). • Verbonden partijen (begrotingsresultaten). • Bestuurskracht (regionale samenwerking). Voor toelichting zie paragraaf 3.2 Weerstandsvermogen en Risicobeheersing.

92

Kernthema Bestuurskracht MBP, meerjarig perspectief 2015-2018: Wat gaan we doen binnen het kernthema Bestuurskracht om onze doelstellingen te bereiken? Één strategische agenda, één investeringsfonds. De stedelijke agenda omvat meer dan de som der delen van onze lokale prioritaire agenda. Op een aantal thema’s geldt de strategie van de schaal. Steden en regio’ s gebruiken steeds vaker een `borrowed size` voor hun agenda. Voorbeeld hiervan is de LED/agenda die op Zuid-Limburgse schaal is gedefinieerd maar bestaat uit herkenbare regionale prioriteiten. Ook voor de lokale herstructureringsopgave wordt er op Parkstad niveau geacteerd. Voorkomen moet worden dat er meerdere agenda’s circuleren die elk apart worden belobbyed, zoals de Heerlenagenda, de Parkstadagenda, de Tripoolagenda en Zuid-Limburg agenda, soms ook met verschillende eigenaren. Voor 2015 wordt ingezet op de (her)formulering van 1 strategische agenda van Parkstad en Heerlen waarvan de onderdelen bijdragen aan de gezamenlijke ambities van de Zuid Limburg agenda. Omdat wij hebben gekozen voor een brede en flexibele samenwerking in Parkstad hoeven wij ons bij het formuleren van een agenda van de regio niet, zoals in het verleden, te beperken ruimtelijk-economische onderdelen. Voor 2015 gaan wij met de regio, publiek en privaat, burgers en bedrijven de dialoog aan die moet leiden tot één gedeelde en gedragen strategische visie op de stedelijke en regionale agenda. Belangrijke dilemma’s daarin zijn: 1. hoe wij omgaan met de betrekkelijke ‘waarheid’ van demografische modellen in relatie tot de ontwikkelscenarios behorende bij onze strategische agenda; 2. Hoe wij onze uitdagingen wat betreft onze sociaal-economische structuur positioneren in relatie tot de ontwikkelperspectieven van onze grensligging zoals verwoord in de publicatie ‘Groeien aan de Grens’ van Gerard Marlet. Om de stand van zaken en vervolgens de voortgang van onze resultaten te kunnen volgen zal aan de hand van de herijkte strategische agenda een onderzoeksagenda worden vastgesteld. Als basis zullen wij waar mogelijk gebruik maken van indicatoren die al langer worden gemeten om de ontwikkeling vanuit de historie te kunnen volgen. Tegelijkertijd zullen wij kijken of de effectmonitor zoals wij die de afgelopen jaren hanteren in begrotingscyclus voldoende meerwaarde heeft naast de rapportages van de diverse onderzoeken die de gemeenteraad ontvangt en de nieuwe strategische onderzoeksagenda. Voor de uitvoering van de strategische agenda beschikt de gemeente Heerlen al een aantal jaar over het cofinancieringsfonds. In verband met de economische crisis en de effecten daarvan op investeringsprojecten is de voeding van dit fonds in voorgaande begrotingen tijdelijk verlaagd. Ook nu weer moet geconstateerd worden dat de onttrekkingen uit het fonds achterblijven bij de verwachtingen. Besloten is om te kijken hoe wij de komende jaren een slimme combinatie kunnen maken van het cofinancieringsfonds en het economiefonds dat is ingericht voor de uitvoering van de nota economie. Om die combinatie mogelijk te maken zullen een aantal meerjarige zaken die nu nog in het cofinancieringsfonds zitten verplaatst worden naar de reguliere begroting. Denk hierbij aan de bijdrage aan de Stadsregio Parkstad, Limburg Economic Development en Regiobranding. Zowel de verplichting als de dekking gaan over waarmee het cofinancieringsfonds kleiner wordt maar ontlast wordt van meerjarige verplichtingen. Bij het economiefonds zal hetzelfde gebeuren, meerjarige bijdrages zullen naar de reguliere exploitatie worden verplaatst, daarnaast zullen uit het fonds gefinancierde uren worden verplaatst naar projectbegrotingen of de organisatiekosten. Op deze manier maken wij van beide fondsen echte investeringsfondsen die wij slim willen combineren en inzetten voor de versterking van de Heerlense economie, met name de werkgelegenheid moet worden gestimuleerd. Hiermee wordt beter recht gedaan aan de bedoeling en de kaders van beide fondsen zoals vastgesteld door de gemeenteraad. De uitwerking zal worden gepresenteerd in de zomernota 2015. Regionale Samenwerking In deze bestuursperiode gaan wij aan de slag met een nieuwe samenwerkingsvorm in Parkstad. Een samenwerking op programmering en uitvoering, een samenwerking die gemeenten laat samenwerken in plaats van de samenwerking over te nemen, een samenwerking over de volle breedte van de gemeentelijke agenda, een samenwerking die de inhoudelijke portefeuillehouders maar ook de gemeenteraden beter in positie brengt. Centraal staan de bestuurscommissies die in afstemming met de colleges zorgen voor de gezamenlijke programmering, positionering en afstemming van de uitvoering. Vanuit het verleden blijven onderwerpen als herstructurering, grensoverschrijdend openbaar vervoer en economische clusters belangrijke regionale onderwerpen.

93

De nieuwe samenwerkingsvorm geeft ook ruimte voor samenwerking en afstemming op andere gebieden zoals de decentralisaties en veiligheid. Van die ruimte willen wij graag gebruik maken. Als centrum gemeente moeten wij onze verantwoordelijkheid nemen. De transitie van de oude vorm van samenwerking naar de nieuwe is wat betreft de werkwijze al in 2014 geeffectueerd. De transformatie en inkrimping van de regio-organisatie is in volle gang conform het door de gemeenteraden vastgesteld plan. Die transformatie loopt de komende jaren door. In de vorige bestuursperiode is voor de WGR+ een extra paragraaf in de begroting opgenomen, inmiddels is de Stadsregio een WGR en zal de rapportage derhalve via dit kernthema en de paragraaf verbonden partijen plaatsvinden. Op Zuid-Limburgse schaal zetten wij de samenwerking onverminderd door met een belangrijk accent bij de gezamenlijke, en met de provincie afgestemde, lobby richting Den Haag en Brussel. De drie centrumsteden van Zuid-Limburg zullen het voortouw blijven nemen namens de drie subregio’s waarbij Heerlen, via de nieuwe samenwerkingsvorm in Parkstad, de buurgemeenten zal betrekken, informeren en vertegenwoordigen. Een belangrijk thema voor 2015 is in deze de lobby voor een objectief en op basis van de echt bepalende indicatoren opgebouwd verdeelmodel vanaf 2016 voor de drie decentralisaties in het sociale domein. Deze lobby zal, net als eerdere lobbyactivitieten zoals die voor de A2 en het grensoverschrijdend openbaar vervoer, worden gevoerd door overheden in nauwe samenwerking met onze maatschappelijke partners en ambassadeurs. Het belang van de inbreng van partners uit het nabije buitenland zoals de MAHHL steden en de RWTH-Aachen wordt steeds belangrijker. Net als in de uitvoering heeft de gemeente ook in de lobby keihard partners nodig. Naast samenwerking op beleid en lobby blijven wij ook kijken naar de mogelijkheden om op operationeel niveau samen te werken. De successen van bijvoorbeeld de Regionale Uitvoeringsdienst (RUD), de belastingsamenwerking en Parkstad IT bewijzen dat het kan. Heerlen zal hier altijd kiezen voor de ‘coalition of the willing’, met andere woorden, Heerlen spreekt niet uit op welk niveau op een onderwerp samenwerking moet komen maar zoekt naar partners met eenzelfde ambitie. Op het moment dat wij op die manier een samenwerking kunnen vormen die ‘winst’ in geld of kwaliteit voor onze burgers oplevert zullen wij daarvoor gaan. Netwerken Netwerken, bestuurlijk of ambtelijk zijn onze navelstreng met de samenleving. Of we het hebben over het netwerk van buurtorganisaties, ondernemerscollectieven, maatschappelijke organisaties of vakgroepen, stedenbanden, de G/32, subsidieverstrekkers of de VNG, veel van onze kennis, inzichten en resultaten zouden zonder deze netwerken niet tot stand zijn gekomen. Toch is tot voor kort het beschikken over en het onderhouden van netwerken nog onvoldoende gestimuleerd. Vanaf 2015 gaan wij structureel aandacht besteden aan actief beheer en ontwikkeling van onze bestuurlijke en ambtelijke netwerken. Het is van groot belang dat wij goed inzicht hebben in waar wij aan tafel zitten, met wie en met welk doel. Naast de vaste netwerken gaan wij kijken welke andere contacten er zijn vanuit bestuur en organisatie richting partijen die voor ons belangrijk kunnen zijn zodat wij op de belangrijke momenten meteen de kortste lijntjes kunnen inzetten. Professioneel relatiemanagement is een vereiste voor het zorgvuldig en effectief omgaan met de partners. Een aantal voorbeelden van overlegtafels (vaak sectoraal en/of gebiedsgericht aangestuurd vanuit andere kernthema’s) waar wij ook in 2015 mee door zullen gaan: • buurtgericht werken, buurtbezoeken en de buurtwethouder; • grootwerkgeversoverleg; • Smart Services; • overleg met ondernemers binnenstad; • ronde tafel met corporaties; • maatschappelijke organisaties rond veiligheidshuizen; • overleg met zorginstellingen; • Kompas voor Zuid-Limburg (Agendacommissie en Stuurgroepen); • Limburg Economic Development en Regiobranding; • G/32 netwerk; • Werkgroep Europa; • Platform 31; • Charlemagne; • MAHHL netwerk; • Stedelijk netwerk arbeidsmarktregio Zuid-Limburg.

94

In alle overlegstructuren gaan wij werken aan de opbouw van de relatie, maar zullen wij ons ook kritisch opstellen ten aanzien van de toegevoegde waarde. Daar waar deze naar onze mening onvoldoende is zullen wij met de partners verkennen wat hier aan gedaan kan worden. Lukt het niet om die meerwaarde te vinden dan zal de gemeente haar deelname heroverwegen. Specifieke aandacht in het netwerken verdient het netwerken over de grens. Wij zien dat onze strategische doelen inclusief de bijbehorende lobby deels afhankelijk zijn van Euregionale ontwikkelingen en potenties. Niet alleen onze burgers, instellingen en bedrijven moeten meer netwerken over de grens, ook wij moeten dat doen. Structuren als MAHHL en Charlemagne zorgen voor vaste contacten, een goede basis. Met de IBA en de IC Eindhoven-Aachen maken wij onze verbondenheid zichtbaar. Meer is nodig om echt de verbinding te leggen. Bestuur en organisatie zullen zich nog meer inzetten om het netwerk met met name de stad Aachen uit te breiden. Lobby Lobby is nooit eenrichtingsverkeer, maar zoekt vooral de verbinding tussen agenda’ s van twee of meerdere partijen. Het doel is om het gezamenlijke belang erkend te krijgen in een makkelijk communiceerbare boodschap waarbij de win/win gedachte leidraad is. Lobby draait vaak om geld (zie ook de paragraaf subsidies), maar vaak ook om (politieke) aandacht voor een onderwerp, wetgeving of om een specifieke status. De gemeenteraad bepaalt de prioriteiten, het college coördineert en de portefeuillehouder stuurt de uitvoering aan. Als bestuurlijk bepaald is waar wij voor gaan en hoe wij het aanvliegen begint de lobby pas. Soms begint dat in het contact tussen twee beleidsambtenaren op een beleidsvoorbereidende bijeenkomst. Soms moeten bestuurders zich in stelling brengen om het (politiek)gewicht van de inhoud te benadrukken. Waarmee we willen aangeven dat lobby zowel politiek als ambtelijk vertaald kan worden. Kortom lobby is een dynamisch strategisch actiespel voor bestuur en organisatie om op het juiste moment en de juiste plaats de gewenst agendaverbinding te leggen en de meerwaarde daarvan te duiden bij de andere partij. Onze strategische agenda bepaalt onze lobby prioriteiten. Voor 2015 willen we werken aan een verdere focus op onze strategische agenda vanuit de lobby invalshoeken. Focus niet alleen op het lobbydoel en bijbehorende beslisser, maar identificeer en mobiliseer ook de partijen die ons verhaal kunnen ondersteunen. Tevens willen we vanuit de inhoud verbindingen gaan leggen naar onze belangrijke partners en het verbeteren van onze relaties en netwerken. Geen nieuwe agenda, lobby is immers een verhaal van continuïteit, maar een vertaling van de reeds bekende lobbythema’s naar de werkelijkheid van het moment. Belangrijke thema’s voor de lobby in 2015 zijn de 3D verdeelmodellen vanaf 2016, de realisatie van de Smart Services campus en het doorzetten van de herstructurering. Bij lobby is de voorbereiding van groot belang maar ook de uitvoering van de lobby vraagt aandacht en creativiteit. Het sturen van brieven en het inbrengen van onze standpunten in diverse gremia is slechts het begin. Op onze top-prioriteiten moeten wij zorgen voor extra aandacht. Wij gaan daarbij de concurrentie aan met andere steden en zullen dus met uitzonderlijke kwaliteit moeten komen als wij mensen uit Brussel of Den Haag willen verleiden. Hoewel evenementen als Cultura Nova, het International Breakdance Event, het Wereld Muziek Concours, Pink Pop en Tefaf nog steeds aantrekkingskracht hebben zien wij dat de echte beslissers alleen komen als wij daar omheen een goed, op het lobbythema gericht inhoudelijk programma aanbieden waarbij niet alleen de gemeente, maar ook belangrijke bedrijven en maatschappelijke partners zijn betrokken. Waar het gaat om het lobbyen voor subsidies is een goed en actueel beeld van de Europese, nationale en provinciale subsidiemogelijkheden onmisbaar. Dit alles vraagt veel van onze organisatie doch hierin investeren zal zichzelf zeker terugbetalen. Communicatie & Stadsmarketing Het is belangrijk dat wij uitleggen wat wij doen en waarom wij het doen. Digitale media worden daarbij steeds belangrijker en handiger door het breed bereik danwel gericht bereik en de hoge actualiteitswaarde. Gezien de steeds sterker worden informatiebehoefte van onze omgeving, de veelheid aan gemeentelijke activiteiten in de buurten, de enorme impact van de verbreding van het gemeentelijk takenpakket in het sociale domein en de snelle technologische ontwikkelingen en mogelijkheden zal in 2015 een nieuwe strategische visie op onze communicatie worden geformuleerd.

95

Heerlen is al een paar jaar in bloei, dat zien wij in de stad maar ook in de jaarlijkse ‘lijstjes’, dat verdient meer aandacht. Niet alleen omdat Heerlen het goed doet maar vooral omdat Heerlen invulling geeft aan de belofte die Zuid-Limburg in de regio branding doet. Heerlen heeft een trots verhaal vanuit haar Romeinse en Mijnindustriële verleden. Heerlen is een sterk merk als het gaat om cultuur. Heerlen heeft een solide basis voor een economisch profiel op het gebied van Smart Services en een hoogstedelijke binnenstad voor de hele regio. Dit zijn allemaal Heerlense elementen die de Zuid-Limburg branding inkleuren, elementen die de ambities van Parkstad tastbaar maken. Vanuit die optiek gaan wij in 2015 van start met de stadsmarketing van Heerlen. Geen apart traject, dure campagnes of extra activiteiten, maar een initiatief om de kracht van Heerlen als onderdeel van het grotere geheel breder bekend te maken via de communicatie van reeds lopende activiteiten en projecten die tot realisatie komen. Realisaties waar bewoners trots op kunnen zijn, maar die ook de aantrekkelijkheid van de stad vergroten voor bezoekers en bedrijven. Dit is hét moment om het uitdragen van met merk Heerlen een flinke impuls te geven. Gemeente Heerlen geeft richting aan dit uitdragen. Dit met als stevige basis een aantal kernwaarden die het merk Heerlen omschrijven. Scherpe keuzes worden gemaakt. Bestaande activiteiten en projecten die passen bij het verhaal van Heerlen worden in de markt gezet met een eenduidige en herkenbare uitstraling en voor de juiste doelgroep. Personeel en organisatie. U wordt verwezen naar de paragraaf bedrijfsvoering. Werkwijze raad en commissies. Het begin 2014 ingang gezette verbeteringstraject rond de werkwijze van raad en commissies wordt in samenwerking met de raad verder opgepakt en uitgewerkt. Een traject dat niet uniek voor Heerlen is, maar waarvan eveneens analogieën voorkomen in de twee andere Zuid-Limburgse centrumsteden en die als trend binnen alle G/32 gemeenten terugkomt en die weer het gevolg zijn van een steeds zwaarder worden raadsagenda en toenemende lokale verantwoordelijkheden. Uitkomsten en ervaringen uit deze trajecten worden geanalyseerd en aan de gemeenteraad voorgelegd. We zetten daarbij in op het zoeken naar, bij de veranderende gemeentelijke opgave passende, oplossingen. Over welk beleid beschikken wij binnen het kernthema Bestuurskracht om dit te realiseren? • Stadsvisie Heerlen 2026 (2008). • Coalitieakkoord ‘Samen knokken met een glimlach’ (2014). • Kompas voor samenwerking in Zuid Limburg (2011). • Uitvoeringsprogramma Brainport 2020 (2011). • Regioprogramma ‘Naar een duurzame vitale regio’ (2010). • WGR-regeling ‘Stadsregio Parkstad Limburg’ (2013). • Financiële Verordening Gemeente Heerlen (2010). MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het kernthema Bestuurskracht kosten? Bestuurskracht Rekening x € 1.000 Lasten Baten Totaal

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-12.369

-10.839

-7.317

-7.892

-7.334

-7.768

1.775

180

3

3

3

3

-10.594

-10.659

-7.314

-7.889

-7.331

-7.765

Begroting 2015: Welke nieuwe impulsen gaan we realiseren binnen het kernthema bestuurskracht? • Voor het onderzoek naar de versterking van lobby en citymarketing reserveren wij in 2016, 2017 en 2018 jaarlijks extra middelen ter hoogte van € 100.000.

96

Begroting 2015: Welke bezuinigingen gaan we realiseren binnen het kernthema Bestuurskracht? • Door het anders te organiseren van de bezoeken van het college aan de Heerlense buurten bezuinigen we structureel ingaande 2015 € 10.000. • Door te besparen op de beïnvloedbare kosten van de reis- en verblijfkosten van het college van B&W bezuinigen we structureel € 1.000. • Er is een besparing mogelijk op de diverse communicatie acties zoals stadspromotie. Dit is een structurele bezuiniging van € 4.000 vanaf 2015. • Door het cofinancieringsfonds te combineren met andere economie gelden bezuinigen we in 2015 € 200.000, in 2016 € 500.000, in 2017 € 1.000.000 en in 2018 € 2.000.000. • Door te stoppen met de stadskrant bezuinigen we op de materiële budgetten in 2015 € 101.000 en vanaf 2016 € 131.000. • De huidige voortgang van de transformatie van de organisatie van de stadsregio, alsmede de afspraken met LED inzake de financiering van onze bijdrage en nog te maken financieringsafspraken met de IBA leveren een voordeel op van € 819.000 in 2015, € 134.000 in 2016, € 582.000 in 2017 en € 122.000 in 2018. • Een versoberen van het consumptie budget ten behoeve van het college van B&W levert een structurele bezuiniging op van € 7.000.

97

Kernthema Buurtgericht Werken Inleiding Buurtgericht Werken draagt zorg voor de verbinding van de gemeente met netwerken in de Heerlense buurten, zowel van binnen naar buiten als andersom. Deze netwerken bestaan zowel uit bewonersorganisaties als verenigingen, belangenverenigingen en professionele partners. De komende periode wordt een bijdrage geleverd aan het nog meer activeren van burgers, in aansluiting op de transitie in het sociale domein. Bovendien wordt ingezet op het verder faciliteren en aanjagen van bewonersinitiatieven, naast de al aanwezige inzet door de buurtorganisaties. We gaan een visie ontwikkelen over de Heerlense buurgerichte aanpak, waarbij de focus op de relatie met de burger en maatwerk per buurt centraal staat. MBP, meerjarig perspectief 2015-2018: Wat gaan we doen binnen het kernthema Buurtgericht Werken om onze doelstellingen te bereiken? In deze bestuursperiode gaan we aan de slag met de volgende activiteiten. • We willen meer inzetten op de activering van burgers. Hierbij gaan wij een verbinding maken met de ontwikkelingen binnen de 3 decentralisaties. Dat gaan we doen door onder andere: o Het samenwerking met sociale wijkteams/basisteams/buurtsteun. o Het initiëren verbindingsdagen. o Het delen van kennis delen en het uitwisselen van informatie. o Het opzetten en onderhouden van netwerken. • We willen de bewonersinitiatieven verbreden in aanvulling op de buurtorganisaties door: o Buurtactieregeling op te zetten en in te voeren. o Het faciliteren en aanjagen van bewonersinitiatieven. o Het ontwikkelen van nieuwe kaders voor buurtorganisaties. • We willen meer luisteren naar de burger en meer de focus leggen op de relatie met de burger door: o Het opstellen van een gemeentelijke visie gebiedsgerichte aanpak. o Het vernieuwen van actief buurtwethouderschap. o Het opnemen van de regie bij gebiedsgerichte aanpak. • We willen meer maatwerk ontwikkelen voor buurten: o Keuzes maken, focus waar nodig (herstructurering, 3 D’s, incidenten). o Menskracht verdelen naar behoefte. Begroting 2015: Wat gaan we in 2015 doen binnen het kernthema Buurtgericht Werken om onze doelstellingen te bereiken? • In 2015 zullen we in ieder geval nieuwe beleidskaders ontwikkelen voor buurtorganisaties en een gemeentelijke visie ontwikkelen voor een gebiedsgerichte aanpak. Dit zullen we aan u als raad vervolgens aanbieden. Over welk beleid beschikken wij binnen het kernthema Buurtgericht Werken om dit te realiseren? • Stadsvisie Heerlen 2026, 2008;

98

MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het kernthema Buurtgericht Werken kosten? Buurtgericht Werken

x € 1.000 Lasten Baten Totaal

Rekening

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-412

-559

-560

-560

-560

-560

0

0

0

0

0

0

-412

-559

-560

-560

-560

-560

Begroting 2015: Welke bezuinigingen gaan we realiseren binnen het kernthema Buurtgericht Werken? n.v.t.

99

Kernthema Dienstverlening Inleiding Dienstverlening is een breed begrip. Bij het kernthema Dienstverlening hebben we het over directe dienstverlening aan burgers en ondernemers. Hierbij is altijd sprake van contact tussen burger en de gemeente, bijvoorbeeld via de balie, telefoon, persoonlijk of via internet. Binnen het kernthema Dienstverlening stellen we ons als doel de mate van tevredenheid over geleverde producten en diensten aan burgers, bedrijven en instellingen op een hoog niveau te houden. Dit doen wij door op professionele en klantgerichte wijze om de individuele dienstverlening met de geldende behoefte mee te laten veranderen. Daar waar wij kunnen spelen wij dus in op de behoefte! Ook streven wij naar een integrale dienstverlening, dusdanig georganiseerd dat de burger geen last heeft van (organisatie)grenzen. Burgers, bedrijven en instellingen kunnen in Heerlen al veel producten en diensten digitaal aanvragen. Daarin blijven we ons verder ontwikkelen. Het is natuurlijk niet zo dat de mensen niet welkom zijn. Indien persoonlijk contact gewenst is, bijvoorbeeld als het gaat om zorgvragen, wordt niet gekozen voor het digitale kanaal maar voor een persoonlijk gesprek. Ook is er altijd een vangnet beschikbaar voor mensen die digitaal minder vaardig zijn. Naast de inzet op digitale dienstverlening zijn we actief bezig met administratieve lastenverlichting. Zo zijn de e-formulieren vereenvoudigd. Er wordt gebruikgemaakt van de mogelijkheden die de basisvoorzieningen bieden. Bekend is het inloggen met DigiD, waarbij de persoonlijke gegevens van de burger al automatisch ingevuld worden in het e-formulier. In Heerlen hebben we de afgelopen jaren al vele stappen gezet in de verbetering van onze (digitale) dienstverlening. We kunnen met trots zeggen dat die op een hoog niveau ligt. Dit meten wij door middel van het systeem Klant in Focus. Onze inspanningen leveren ons veel op, dus daar gaan we zeker mee door. Veranderingen zijn op komst, deze willen wij aangrijpen om de volgende stappen te zetten in het bereiken van onze doelen. MBP, meerjarig perspectief 2015-2018: Wat gaan we doen binnen het kernthema Dienstverlening om onze doelstellingen te bereiken? • Echtscheidingen. Echtparen kunnen hun echtscheiding in de toekomst zelf regelen via de ambtenaar van de burgerlijke stand als ze het onderling eens zijn en geen minderjarige kinderen hebben (administratieve lastenverlichting). Het doel is dat de echtgenoten die het eens zijn over hun scheiding zoveel mogelijk verantwoordelijkheid krijgen voor de afwikkeling daarvan. Bij de huidige echtscheidingsprocedure is tussenkomst van de rechter verplicht, evenals de bijstand van een advocaat. Dat is bij de nieuwe regeling niet meer het geval. Uiteraard staat het echtgenoten vrij om voor de scheiding via de ambtenaar van de burgerlijke stand juridisch advies in te winnen bij een advocaat, notaris of mediator. Ook blijft de gang naar de rechter mogelijk, maar verplicht is het niet. De echtscheidingsprocedure voor echtgenoten met minderjarige kinderen blijft ongewijzigd. Zij zijn verplicht om een ouderschapsplan te maken dat door de rechter wordt getoetst. Het Ministerie van Justitie gaat er vanuit dat ongeveer 20% van de scheidingen bij de Burgerlijke Stand bij de gemeentes verwerkt zullen gaan worden. • Naturalisaties. Gemeenten hebben een belangrijke taak in het kader van het naturalisatieproces. Gemeenten verstrekken informatie, nemen de aanvraag in ontvangst, doen een eerste toets en rekenen de legeskosten af. De stukken worden vervolgens naar de Immigratie en Naturalisatie Dienst (IND) verzonden. De IND c.q. het Ministerie van Justitie, neemt het uiteindelijke besluit. Als afronding van het proces organiseren gemeenten de zogenaamde naturalisatieceremonie waarbij het besluit wordt uitgereikt. In het geval van een zogenaamde ‘optie’ vindt het hele proces, inclusief besluitvorming, bij gemeenten plaats. De minister heeft te kennen gegeven te willen komen tot een herinrichting van het proces van de ‘optie’ en de naturalisatie. In samenwerking met de Nederlandse Vereniging van Burgerzaken (NVVB) en de VNG is er een onderzoek uitgevoerd. De conclusie is dat het proces ‘optie’ goed verloopt. Voor wat betreft de naturalisatie is er sprake van een aantal dubbele handelingen, het gevolg is dat het proces niet efficiënt verloopt. Dit is op te lossen door het proces geheel in één bestuurslaag te organiseren. Daarnaast is geconstateerd dat vooral bij kleinere gemeenten niet voldoende kennis voorhanden is.

100

Besloten is dat er een vervolg onderzoek wordt gedaan waarbij twee mogelijkheden onderzocht worden welke als volgt kunnen worden samen gevat: “alles naar het rijk” en “alles naar gemeenten”. Als gemeenten verantwoordelijk worden zal de taak mogelijk belegd worden bij centrum gemeenten om zodoende voldoende “body” te creëren. Het resultaat van het vervolgonderzoek wordt begin 2015 verwacht. • Wet kwaliteitsborging voor het bouwen. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (BZK) werkt aan een nieuw stelsel voor het bouwtoezicht in Nederland. Dit moet zijn beslag krijgen in de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen. Kern is dat in de toekomst bouwpartners zelf hun kwaliteitsborging moeten regelen. Het bevoegd gezag kijkt dan naar ruimtelijke ordening, welstand en de veiligheid van derden. Private partijen zorgen zelf voor het voldoen aan het Bouwbesluit waarin alle bouwtechnische voorschriften staan. Dit betekent dat een aanvraag omgevingsvergunning (activiteit bouwen) niet meer door de gemeente wordt getoetst aan het Bouwbesluit en dat door de gemeente tijdens de uitvoering geen toezicht meer plaatsvindt ten aanzien van de aspecten die betrekking hebben op het Bouwbesluit. De bedoeling is het nieuwe stelsel fasegewijs in te voeren en wel door te starten met de bouwwerken met het laagste maatschappelijke risico. Dit is pas mogelijk als er (voldoende) instrumenten voor kwaliteitsborging beschikbaar zijn en zal waarschijnlijk niet voor 2016 plaatsvinden. In 2015 zullen de ontwikkelingen nauwlettend worden gevolgd en de implicaties ervan worden onderzocht. De jaren daarna (2016-2018) zal vanwege de fasewijze invoering de tenuitvoerbrenging stapsgewijs plaatsvinden. • Verkiezingen 2017 en 2018. In 2017 zullen wij de volgende reguliere Tweede Kamerverkiezing organiseren en wel op woensdag 15 maart 2017. En in 2018 zullen wij de volgende reguliere Gemeenteraadsverkiezing organiseren en wel op woensdag 21 maart 2018. Afhankelijk van de uitkomsten van het onderzoek naar elektronisch stemmen zal dan eventueel weer digitaal gestemd kunnen gaan worden. • BRP/GBA. In 2013 is door het parlement de wet Basisregistratie personen (BRP) aangenomen. De BRP zal op termijn de gemeente basisadministratie (GBA) vervangen. Gemeenten zullen gefaseerd aansluiten op de nieuwe basisregistratie. Eind 2016 zullen alle gemeenten aangesloten moeten zijn (is het streven). Een van de belangrijkste gevolgen van de invoering van de BRP is dat de gemeentelijke basisadministraties verdwijnen. Alle data wordt centraal opgeslagen en dubbelslagen in de opslag van gegevens vervallen. Daarnaast heeft de invoering van de BRP grote consequenties voor een groot aantal interne processen, zoals herinrichting van het gegevensbeheer en binnengemeentelijke informatievoorziening. Wij zijn in 2014 gestart met de eerste voorbereidingen inzake de aansluiting op de BRP. In technische zin dient een en ander echter nog vanuit de wet (die op 6 januari 2014 van kracht is geworden) verder uitgewerkt dienen te worden alvorens leveranciers software kunnen ontwikkelen. De huidige GBA leveranciers zijn gestart met de doorontwikkeling van hun huidige software. Volgens de huidige planning kunnen gemeenten pas in 2017 en 2018 in technische zin aansluiten op de BRP. De komende jaren blijven wij echter wel doorgaan met de voorbereidingen zodat de daadwerkelijke aansluiting voor de gemeente Heerlen zo goed mogelijk zal verlopen. Begroting 2015: Wat gaan we in 2015 doen binnen het kernthema Dienstverlening om onze doelstellingen te bereiken? • Omgevingswet. Op 17 juni 2014 is het wetsvoorstel Omgevingswet naar de Tweede kamer gestuurd. Dit is de eerste formele stap van de ingrijpende stelselherziening van het omgevingsrecht (betreft alle regelgeving op het gebied van de fysiek leefomgeving). Met de Omgevingswet wil het kabinet het omgevingsrecht makkelijker maken (administratieve lastenverlichting). De regels voor ruimtelijke plannen zijn nu ingewikkeld en onduidelijk. Door regels te vereenvoudigen en samen te voegen is het straks (verwachte inwerkingtreding is 2018) makkelijker (bouw)projecten te starten. Nu door het Rijk de procedure om te komen tot de Omgevingswet is gestart, is het zaak ook binnen onze gemeente voortvarend aan de slag te gaan. De invoering van de Omgevingswet betreft een ingrijpende wetswijziging en is derhalve geen geringe operatie. In 2015 zal gestart worden met het onderzoeken van de impact van de Omgevingswet voor de gemeente Heerlen.

101

De daarop volgende jaren (2016-2018), als de wetgeving nader is uitgewerkt en de gevolgen concreter in beeld zijn te brengen, zal de implementatie ervan worden opgepakt. • Wet VTH. Het wetsvoorstel VTH (Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving) is in procedure gebracht. Een exacte ingangsdatum is nog niet bekend (voorlopig 1 januari 2016). Met de wet VTH wordt beoogd kwaliteitscriteria vast te leggen ten aanzien van de zogenaamde VTH-taken. De kwaliteitscriteria bevatten criteria voor kritische massa, inhoud en proces. Kritische massa criteria geven aan welke capaciteit, kennis en ervaring ten minste in een organisatie aanwezig moet zij om de VTH-taken goed te kunnen uitvoeren. Als de VTHkwaliteitscriteria wettelijk geborgd zijn zal de provincie als interbestuurlijk toezichthouder hierop controleren. In 2015 zullen de aanpassingen en verbeteringen ten aanzien van het VTH-werkveld die nodig zijn om aan de kwaliteitscriteria te voldoen worden doorgevoerd. • E-dienstverlening, meer digitaal. Wij blijven inzetten op de ingeslagen weg van het verder vergroten van het aanbod aan digitale producten via internet (de zogenaamde E-dienstverlening). Daarnaast zullen wij het gebruik van digitale producten verder promoten. Landelijke voorzieningen bieden steeds meer en steeds uitgebreidere dienstverleningsmogelijkheden, denk bijvoorbeeld aan het stijgende gebruik van het DigiD voor toegang tot de overheid en semioverheid (administratieve lastenverlichting). Het gemak voor de aanvrager staat daarbij vaak voorop. Aansluiten op deze voorzieningen is vaak wettelijk verplicht. We zullen de ontwikkelingen op dit vlak dan ook nauwgezet volgen. Voor burgers die minder digitaal vaardig zijn blijft er de mogelijkheid via een van de overige kanalen, telefoon of balie, contact te zoeken met de gemeente. • Verkiezingen 2015. In 2015 organiseren wij op 18 maart een tweetal verkiezingen, de verkiezingen voor de Provinciale Staten en de verkiezingen van het Waterschap. Uniek is dat er voor het eerst op 1 dag twee keer gestemd mag worden en nieuw is ook dat wij de verkiezingen voor het Waterschap organiseren. De verwachting is dat het combineren van de stemmingen de opkomst bij beide verkiezingen zal verhogen. Bij beide verkiezingen zal nog gestemd worden met het bekende rode potlood. Wel loopt, in opdracht van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, nog steeds het onderzoek hoe elektronisch stemmen opnieuw kan worden ingevoerd. • Kwaliteitshandvest Het vigerende kwaliteitshandvest stamt uit 2010 onder andere nog gebaseerd op het Overheid heeft Antwoord concept. Dit concept is in 2014 afgesloten. Wij zullen in 2015 met een geactualiseerd handvest komen. • Facilitering evenementen De gemeente Heerlen heeft een zorgplicht daar waar het gaat om het veilig en schoon houden van de openbare ruimte. De facilitering van evenementen is bedoeld om de buitenruimte schoon en veilig te houden voor, tijdens en na een evenement dat wordt gehouden in de openbare ruimte. Deze facilitering kent 2 onderdelen: 1. Reiniging van de evenementenlocatie en het beschikbaar stellen van vuilcontainers. 2. Het treffen van verkeersvoorzieningen. Voor het jaar 2015 zullen wij versterkt inzetten om de ‘vaste’ organisaties, maar ook de eenmalige organisatie (rondom bijvoorbeeld Serious Request) zo goed mogelijk te faciliteren. Over welk beleid beschikken wij binnen het kernthema Dienstverlening om dit te realiseren? • Kwaliteitshandvest, 2010. • Verordening BRP, 2014. • Verordeningen horend bij de lokale heffingen (2014, zie ook de paragraaf Lokale Heffingen). • Paspoortwet ,2013. • WABO, 2010. • Drank- en Horecawet, 2013. • Woningwet, 1991. • Nota Ruimtelijke Kwaliteit Heerlen, 2011. • Wet Basis Registratie Personen, 2013.

102

MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het kernthema Dienstverlening kosten? Dienstverlening Rekening x € 1.000 Lasten Baten Totaal

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-9.258

-7.737

-8.210

-8.115

-8.125

-8.024

4.430

4.040

4.041

4.041

4.041

4.041

-4.828

-3.697

-4.168

-4.074

-4.084

-3.983

Begroting 2015: Welke nieuwe impulsen gaan we realiseren binnen het kernthema dienstverlening? • Ten behoeve van de voorbereiding, coördinatie en implementatie van de omgevingswet reserveren wij in 2015, 2016 en 2017 een extra bedrag ter hoogte van € 100.000. Begroting 2015: Welke bezuinigingen gaan we realiseren binnen het kernthema Dienstverlening? • Wanneer we binnen dit kernthema externe inhuur beperken en de uitgaven van overige beïnvloedbare kosten verlagen is dat in 2015 een bezuiniging van € 25.000 en vanaf 2016 € 26.000. • Het doen van bekendmakingen uitsluitend nog digitaal betekent een bezuiniging van € 37.000 structureel vanaf 2015. • Het sluiten van de stadsdeelwinkels per 1 januari 2015. De financiële effecten van dit voorstel worden meegenomen in de af- en ombouw van de ambtelijke organisatie.

103

Kernthema Middelen Inleiding Binnen dit kernthema gaat het over het beschikbaar krijgen van voldoende middelen om de doelen en de daarbij horende maatschappelijke effecten, die in de diverse programma’s zijn verwoord, te realiseren en deze middelen vervolgens doelmatig te besteden. Belangrijkste taken binnen dit kernthema zijn: • Het uitvoering geven aan de treasuryfunctie (onder andere financieringsinstrumenten en risicobeheersing). • Het scheppen van kaders voor de belastingheffing en -inning van lokale belastingen (zie paragraaf ‘Lokale heffingen’). • Het beheer en de advisering rondom verworven aandelenkapitaal van de gemeente Heerlen en het jaarlijks te genereren dividend. • Verhogen van inkomende subsidies. • Het beheer van en de advisering rondom het gemeentefonds (zie paragraaf Gemeentefonds). Het kernthema middelen gaat over diverse onderwerpen. Deze onderwerpen worden verder uitgewerkt in de paragrafen. Wij kiezen ervoor, in het kader van duidelijkheid en transparantie, om de onderwerpen in één keer geheel uit te werken. Hieronder staan de onderwerpen met verwijzing naar de betreffende paragraaf. Onderwerp: • Financiën inclusief Planning en Control

Paragraaf: -> paragraaf Financiering

• Coördinatie deelnemingen

-> paragraaf Verbonden partijen

• • • • •

-> -> -> -> ->

Bedrijfsvoering Inkoop en aanbesteding Informatiebeleid Facilities en huisvesting Archief

paragraaf paragraaf paragraaf paragraaf paragraaf

Bedrijfsvoering Bedrijfsvoering Bedrijfsvoering Bedrijfsvoering Bedrijfsvoering

• Vastgoed, gronden in beheer • Grondexploitatie

-> paragraaf Grondexploitatie -> paragraaf Grondexploitatie

• Burgerzaken, belastingen en Heffingen

-> paragraaf Lokale Heffingen

• Onderhoud kapitaalgoederen

-> paragraaf Onderhoud kapitaal goederen

MBP, meerjarig perspectief 2015-2018: Wat gaan we doen binnen het kernthema Middelen om onze doelstellingen te bereiken? Voor dit onderdeel verwijzen wij naar de betreffende paragraaf. Begroting 2015: Wat gaan we in 2015 doen binnen het kernthema Middelen om onze doelstellingen te bereiken? Hiervoor verwijzen wij naar de betreffende paragraaf. Over welk beleid beschikken wij binnen het kernthema Middelen om dit te realiseren? • Financiële verordening, 2011. • Nota risico’s en weerstandsvermogen, 2012. • Treasury statuut, 2010. • Nota Reserves en Voorzieningen 2013-2016. • Nota Afschrijving en waardering 2013-2016. • Beleidsnota Lokale Heffingen 2011-2014. • Nota Verbonden Partijen, 2008. • Richtlijnen cofinancieringsfonds, 2010. • Legesverordening, 2013.

104

MBP 2015-2018/begroting 2015: Wat gaat het kernthema Middelen kosten? Middelen Rekening x € 1.000 Lasten

Bijgestelde begroting

Begroting

Meerjarenraming

2013

2014

2015

2016

2017

2018

-34.725

-21.952

-14.394

-9.399

-8.666

-4.074

Baten

189.877

177.272

293.429

291.109

286.745

284.464

Totaal

155.152

155.320

279.036

281.710

278.079

280.390

Begroting 2015: Welke nieuwe impulsen gaan we realiseren binnen het kernthema middelen? • Ten behoeve van het meerjarig onderhoudsprogramma van het glaspaleis reserveren wij over de periode van 2015 tot en met 2018 jaarlijks een extra bedrag ter hoogte van € 200.000. Begroting 2015: Welke bezuinigingen gaan we realiseren binnen het kernthema Middelen? • De af- en ombouw ambtelijke organisatie (50 fte) inclusief de versobering van arbeidsvoorwaarden (inleveren 5 buitengewone verlofdagen) betekent een bezuiniging van € 1.300.000 in 2015, € 3.952.000 in 2016, € 3.952.000 in 2017 en € 3.952.000 in 2018. • De kosten, het zgn. frictiebudget, ten behoeve van af- en ombouw van de ambtelijke organisatie bedraagt in 2015 € 1.500.000, in 2016 € 2.070.000 en in 2017 € 1.500.000. • Het verlengen van de afschrijvingstermijn van gebouwen in eigendom van de gemeente (excl. Onderwijs) betekent een structurele besparing van € 365.000. • De post onvoorziene uitgaven reduceren wij vanaf 2015 tot nul. Mochten zich incidenten voordoen dan komen deze rechtstreeks ten laste van de algemene reserve. Dit is een bezuiniging van € 100.000 structureel. MBP 2015-2018/begroting 2015: Welke investeringen gaan we doen binnen het kernthema Middelen?

Omschrijving

Begroting x € 1.000

Kantineapparatuur

2015

Meerjarenraming 2016

2017

2018

55

Inrichting vergader+bestuurskamers

120

Noodstroomaggregaat

100

Archiefbewaarplaats

100

1.500

4.150

Hardware en software

435

385

385

485

Dataopslag

100

100

100

100

Website Heerlen

250

Apparatuur reprografie

98

Vervanging telefooncentrale

250

Personeelsinformatiesysteem

250

Automat. Financieel systeem

400

Scanvoorziening

102

Automatisering concernprocessen GBA apparatuur Totaal

105

153

100

3.213

5.333

186

42

773

627

106

3. Paragrafen 3.1 Lokale heffingen (BBV, artikel 10) Inleiding In deze paragraaf zijn de lokale heffingen opgenomen waarvan de besteding zowel gebonden als niet gebonden is. Gebonden besteding betekent dat de baten alleen bestemd zijn voor het doel waarvoor zij geheven zijn. Niet gebonden besteding houdt in dat de baten tot de algemene middelen van de gemeente behoren. De baten van de gebonden bestedingen zijn geoormerkt en mogen een kostendekkendheidspercentage van 100% niet overstijgen. Met kostendekkendheidspercentage wordt bedoeld: het percentage van de lasten (inclusief kwijtschelding) voor zover deze worden gedekt door de netto-baten. Netto-belastingbaten zijn de belastingbaten gecorrigeerd voor oninbaarheid. Conform artikel 10 Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) zijn in de paragraaf opgenomen: de geraamde inkomsten, het beleid ten aanzien van de lokale heffingen, een overzicht van de diverse heffingen, een aanduiding van de lokale lastendruk en het kwijtscheldingsbeleid. Lokale heffing

2015

Niet gebonden heffingen Onroerende zaakbelasting Hondenbelasting Precariobelasting Parkeergelden

19.807 762 280 1.560

Vergunningen parkeren

236

Fiscalisering parkeerboetes

348

Toeristenbelasting Subtotaal

183 23.176

Gebonden heffingen Afvalstoffenheffing Rioolheffing Subtotaal

10.922 8.924 19.846

Overige Algemene dienstverlening

1.040

Fysieke leefomgeving/omgevingsvergunning

1.567

Europese dienstenrichtlijn Woonwagenrechten Begraafrechten Marktgelden Subtotaal Totaal

35 47 468 200 3.357 46.379

X € 1.000,-

Het beleid lokale heffingen Ten behoeve van de belastingheffing en -inning is de beleidsnota lokale heffingen opgesteld waarin de visie over het meerjarig gemeentelijke belastingbeleid is vastgesteld. Hierbij zijn de kaders voor de belastingheffing en -inning van lokale belastingen en de uitvoering van de Wet WOZ aangegeven, waarbinnen de belastingvoorstellen moeten passen. In december 2014 ligt een nieuwe nota lokale heffingen ter besluitvorming aan u als raad voor. In deze begroting zijn we in principe uitgegaan van bestaand beleid. De kaders voor de heffing en invordering van gemeentelijke belastingen zijn vooral te vinden in de Gemeentewet, de Wet Waardering Onroerende Zaken, de Wet Milieubeheer, de Algemene wet betreffende rijksbelastingen, de Algemene wet bestuursrecht en de Invorderingswet 1990. De belastingverordeningen en de Leidraad Invordering van de gemeente zijn hierop gebaseerd. Daarnaast zijn een aantal uitvoeringszaken geregeld in beleids- en uitvoeringsregels.

107

De invulling van de gemeentelijke beleidsvrijheid wordt uiteraard mede bepaald door het coalitieakkoord 20142018. In dit coalitieakkoord is onder meer bepaald dat bezuinigingen de ‘ladder van Lodewijks’ doorlopen, waarbij de eerste 4 treden ingaan op verminderen van de lasten en bezuinigingen op de gemeentelijke organisatie en als laatste trede het verhogen van de lastendruk van de burger. We hebben hierbij ook overwogen om te schuiven tussen gebonden heffingen en niet gebonden heffingen. Daarnaast is tijdens de coalitiebesprekingen gesproken over een systeem van franchise binnen de OZB. In 2015 gaan wij een onderzoek doen. Belastingsamenwerking Gemeenten en Waterschappen (BsGW) Per 1 januari 2014 is de Gemeente Heerlen toegetreden tot de Gemeenschappelijke Regeling Belastingsamenwerking Gemeenten en Waterschappen (GR BsGW) te Roermond. De heffing en inning van de lokale belastingen en de uitvoering van de wet Waardering Onroerende Zaken (WOZ) is ondergebracht in deze gemeenschappelijke regeling. Samenwerking tussen Gemeenten en Waterschappen biedt voordelen. Veel werk wordt niet meer dubbel gedaan, de belastingheffing wordt efficiënter en op den duur goedkoper. Daarnaast ontvangt de burger/belastingplichtige nog maar één aanslagbiljet voor de gemeentelijke heffingen en waterschapsheffingen. Uiteraard is er wat betreft de bevoegdheden van de gemeenteraad op het gebied van lokale belastingverordeningen niets verandert. De gemeenteraad blijft bevoegd tot het vaststellen van de verordeningen, de soorten belastingen, de grondslagen voor de belastingen en uiteraard de tarieven. Het eerste jaar van toetreding heeft wel duidelijk gemaakt dat het meer ambtelijke capaciteit kost om de dienstverlening op het oude peil te handhaven en de juiste informatie boven tafel te krijgen. Dit met name door schaalvergroting, uniformiteit en een andere manier van werken op diverse gebieden. Het jaar 2015 staat vooral in het teken van verbeteren/verscherpen van de samenwerking waar nodig en het (verder) uitbouwen van de dienstverlening. Gemeentelijke belastingen De OZB, toeristenbelasting, parkeerbelastingen, hondenbelasting en precariobelasting zijn zuivere belastingen. Tegenover deze belastingen staat geen rechtstreekse individuele tegenprestatie van de overheid en behoren de baten tot de algemene middelen van de gemeente. Milieuheffingen De baten van deze milieuheffingen (riool en afval) zijn alleen bestemd voor het doel waarvoor zij geheven worden: afvalinzameling en -verwerking of rioolaanleg en -onderhoud. Bij een bevolkingsdaling zullen de kosten en dientengevolge de inkomsten (kostendekkendheid) van de afvalstoffenheffing en het rioolrecht niet direct dalen. Bij de afvalstoffenheffing is de daling van de kosten wel te verwachten. Wel zal de lastendruk toenemen door hogere tarieven per hoofd van de bevolking. Bij het rioolrecht is dat minder het geval. Minder gebruikers betekenen nauwelijks lagere onderhoudskosten. Met de nieuwe verbrede rioolheffing zijn gemeenten ook verantwoordelijk voor hemel- en grondwater. Beide zijn onafhankelijk van het aantal inwoners. Er wordt bij de begroting uitgegaan van 100% kostendekkendheid bij deze heffingen. Overige Dit betreft de opbrengsten uit leges, woonwagenrechten, begraafrechten en marktgelden. Leges worden geheven voor verstrekte diensten door het gemeentebestuur. Het verlenen van een dienst heeft betrekking op het in gang zetten van de dienstverlening. Er is dus sprake van een inspanningsverplichting en niet van een resultaatsverplichting, het kan dus zo zijn dat een burger geen product ontvangt, maar wel leges moet betalen. De dienst kan een document zijn (bijvoorbeeld paspoort, trouwboekje) maar kan ook een vergunning van de gemeente betreffen, waarmee aangegeven wordt dat de burger c.q. de instelling zich of houdt aan wettelijke voorschriften of ergens toestemming voor krijgt. Bij legesheffing kiezen we voor toepassing van het profijtbeginsel waarbij de kosten grotendeels worden verhaald op het individu en niet geheel worden betaald uit de algemene middelen. In de legesverordening is voor een aantal producten een lager tarief opgenomen wanneer burgers gebruik maken van het digitale kanaal. Het is deels mogelijk kruissubsidiëring toe te passen: het hoger vaststellen van tarieven van leges voor sommige diensten om daarmee de tarieven voor andere diensten lager te kunnen houden. De mogelijkheden tot kruissubsidiëring zijn door de komst van de Europese Dienstenrichtlijn (EDR) en de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) echter beperkter geworden.

108

Daar waar gesproken wordt over het inflatiepercentage wordt bedoeld de verwachte inflatiestijging in 2015 van 1,5% ten opzichte van 2014 conform de verwachting van het Centraal Plan Bureau (juni 2014). 1. Onroerende zaakbelasting (OZB) • Doel van de heffing De onroerendezaakbelastingen hebben tot doel om de gemeente te voorzien van algemene middelen. Het zakelijk karakter van deze belastingen sluit uit dat er rekening wordt gehouden met persoonlijke omstandigheden, zoals bijvoorbeeld het inkomen van belastingplichtige. • Tarievenbeleid De OZB-inkomsten 2015 zijn verhoogd met het inflatiepercentage van 1,5% en daar bovenop is nog een extra verhoging van 3% toegepast. Om dit te realiseren stijgen de OZB-tarieven met 3,78% voor woningen en met 3,78% voor niet-woningen. Stijgingen in de OZB-tarieven zijn gemaximeerd door het instellen van de macronorm. Deze bedraagt volgens de septembercirculaire van het Gemeentefonds voor het jaar 2015: 3%. Met deze macronorm is de verantwoordelijkheid van de rijksoverheid voor de collectieve lastendruk vastgelegd. Als de landelijke stijging van de OZB de macronorm overschrijdt, ziet de regering zich genoodzaakt alsnog in te grijpen. 2. Hondenbelasting • Doel van de heffing De hondenbelasting is een belasting die bijdraagt aan de algemene middelen van de gemeente. Het moet wel aantoonbaar zijn dat er kosten gemaakt worden die verband houden met het innen van hondenbelasting. Uit deze middelen worden bijvoorbeeld de kosten voor de aanleg van hondenuitlaatplaatsen en het beschikbaar stellen van hondenpoepbakken betaald. Informatie met betrekking tot hondenvoorzieningen wordt gegeven door plaatsen van gegevens in buurtkranten en de stadskrant en flyers bij de belastingaanslagen. Daarnaast zijn zaken als inzet van drollenzuigers, reinigen van straten, handhaving en toezicht direct als kosten te linken aan hondenbezit. Belastingplichtig voor de hondenbelasting is ‘de houder’ van een hond. Als grondslag geldt het aantal honden. Voor de tweede en volgende honden wordt een oplopend tarief gehanteerd. • Toekomstig beleid De aangiftemoraal van de hondenbezitter behoeft permanent aandacht. De BsGW houdt regelmatig controles op het bezit van honden om deze aangiftemoraal op peil te houden met daarbij aandacht voor opbrengsten in relatie tot kosten. • Tarievenbeleid De tarieven worden conform inflatiecorrectie verhoogd met 1,5% voor 2015. 3. Precariobelasting • Doel van de heffing Precariobelasting is een heffing voor het gebruiken van voor de openbare dienst bestemde gemeentegrond. Naast onderdelen van gebouwen, zoals luifels en balkons, gaat het bijvoorbeeld om reclamevoorwerpen als uithangborden, zonneschermen, lichtreclames, het uitstallen van winkelgoederen en terrassen. De heffingsmaatstaf kan per precario-object verschillen. In de praktijk wordt veelal gewerkt met de oppervlakte of de lengte van het voorwerp. Het tarief is afhankelijk van het soort voorwerp, een vast bedrag per eenheid of een bedrag per tijdseenheid. • Toekomstig beleid Naar aanleiding van een pilot die in het centrum van Heerlen heeft plaatsgevonden, waarin de eerste 60 cm voor nieuwe objecten precario vrij waren, wordt in 2015 een nieuwe precarioverordening opgesteld. Deregulering en vereenvoudiging zal hierbij voorop staan.

109

• Tarievenbeleid In afwachting van de aanpassing/vereenvoudiging van de verordening in de loop van 2015 wordt de precarioverordening van 2013 niet ingetrokken. In de loop van 2015 wordt er een nieuwe verordening voorgelegd ter vaststelling. 4. Toeristenbelasting • Doel van de heffing Door de heffing van een toeristenbelasting is het mogelijk om een bijdrage te verkrijgen in de kosten van de (algemene) voorzieningen waarvan ook toeristen profiteren. Dit betekent, dat bij de toeristenbelasting sprake is van een algemene heffing waarvan de opbrengst ten goede komt aan de algemene middelen. Indien het doel van de heffing wordt afgezet tegen het profijt dat de toerist heeft van de algemene voorzieningen, is een eenheidstarief per overnachting de meest voor de hand liggende keuze. Om praktische redenen wordt de toeristenbelasting geheven van degene die gelegenheid tot het verblijf biedt. Ingezetenen van de gemeente zijn vrijgesteld van de heffing van toeristenbelasting. • Tarievenbeleid In de ‘Verordening Toeristenbelasting 2015-2018’ zijn de beleidsuitgangspunten verder uitgewerkt en wordt het tarief meerjarig vastgesteld op € 1,25 (was € 1,15 in 2011-2014) per overnachting. 5. Parkeergelden en fiscalisering parkeerboetes • Doel van de heffing Voor het parkeren op de openbare weg of op parkeerterreinen kan de gemeente parkeerbelasting heffen. Op deze wijze kan parkeer- en/of verkeersbeleid door heffingen worden gereguleerd. Belastingplichtig is degene die parkeert of de aanvrager van een vergunning. De grondslag en het tarief worden gevormd door de omvang van de gemeentelijke dienstverlening, te weten de duur van het parkeren en soms ook de grootte van de ingenomen parkeerruimte. Indien parkeercontroleurs constateren dat er geen of te weinig parkeergeld is betaald, wordt een naheffingsaanslag opgelegd. Jaarlijks wordt het bedrag voor de naheffingsaanslag bepaald op het toegestane maximum dat wordt vastgesteld door de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken (voor 2015: € 59). • Tarievenbeleid De tarieven voor straatparkeren worden niet verhoogd ten opzichte van 2014. Dit in afwachting van de nieuwe parkeernota die in de loop van 2015 ter vaststelling voorgelegd zal worden. Het tarief voor het vergunning parkeren wordt ingaande 2015 verhoogd met 1,5% inflatiecorrectie. Het tarief voor een parkeerontheffing voor het parkeren bij de parkeerapparatuur blijft € 13,50. Een nieuwe parkeerontheffing wordt ingevoerd voor de parkeerschijfzone Schaesbergerveld. Dit houdt in dat de pilot reguliere uitvoering wordt. Het tarief van een dergelijke parkeerontheffing bedraagt € 25 per aanvraag en € 25 per wijziging van kenteken. Verder wordt er op de gehele Spoorsingel dagparkeren (max. € 5,40) ingevoerd. 6. Afvalstoffenheffing • Doel van de heffing Krachtens de Wet Milieubeheer is iedere gemeente verplicht huisvuil op te halen bij elk binnen haar grondgebied gelegen perceel waar huishoudelijke afvalstoffen in een particuliere huishouding kunnen ontstaan. Hieraan ligt de gedachte ten grondslag dat iedereen belang heeft bij een schone leefomgeving en derhalve bij een doelmatige verwijdering van huisvuil. De hieraan verbonden kosten kunnen worden verhaald door een heffing van de feitelijke gebruiker van het perceel. De afvalstoffenheffing mag niet meer dan kostendekkend zijn. • Tarievenbeleid Na een positieve evaluatie van de resulaten van het nul-tarief voor GFT bij de proefgemeenten in Parkstad, voeren we dat vanaf 1 januari 2015 ook in onze gemeente in. De afvalstoffenheffing kent een vaste component per huishouden en een variabele component per aangeleverde container. Bij een zogenaamd nul-tarief voor GFT en een stijging van de tarieven voor restafval naar € 5,35 (voor 140 liter) en € 7,25 (voor 240 liter) zal het gratis aanbod van GFT worden gecompenseerd door een hogere opbrengst voor het restafval. Deze maatregel heeft derhalve geen of een marginaal effect op de vaste tarieven van de afvalstoffenheffing.

110

Naar aanleiding van de pilot in de proefgemeenten is de verwachting dat het totaal aangeboden restafval door het invoeren van deze maatregel tussen de 20% en 25% afneemt. De tariefdifferentiatie voor één-, twee- of meerpersoonshuishoudens blijft gehandhaafd. 7. Rioolheffing • Doel van de heffing De gemeente Heerlen heft zowel een rioolrecht van de eigenaar als van de gebruiker van een onroerende zaak die direct of indirect op de gemeentelijke riolering is aangesloten. Uit de rioolrechten wordt de gemeentelijke rioleringszorgplicht bekostigd. Het huidige rioolrecht wordt geheven op grond van artikel 229 van de Gemeentewet ende Wet Gemeentelijke Watertaken. • Tarievenbeleid In ons Beleidsplan Stedelijk Watermanagement (BSW) dat loopt van 2011 t/m 2015 zijn de hieronder genoemde uitgangspunten van toepassing. Ook voor rioolheffing geldt dat de opbrengst niet hoger mag zijn dan de met de uitvoering van de taken gemoeide kosten. In de loop van 2015 zal een nieuw BSW aan u als raad worden voorgelegd. De huidige heffingsmaatstaf is het waterverbruik met een eigenaars- en een gebruikersheffing. Verder is besloten om in Parkstadverband de Gemeentelijke Rioleringsplannen op te stellen, die vervolgens in alle raden separaat worden vastgesteld. Groot voordeel is dat de leest waarop de plannen geschoeid zijn dezelfde is. Dit proces loopt momenteel en wordt naar verwachting eind 2014 door de raad vastgesteld. De tarieven zijn 6,1% hoger dan in 2014. 8. Algemene dienstverlening Leges worden geheven als tegemoetkoming voor een dienst die de gemeente verricht. Deze dienst kan een document (bijvoorbeeld paspoort, trouwboekje) maar kan ook een vergunning van de gemeente betreffen, waarmee aangegeven wordt dat de burger of de instelling zich houdt aan wettelijke voorschriften c.q. ergens toestemming voor krijgt. Bij legesheffing wordt gekozen voor toepassing van het profijtbeginsel waarbij de kosten worden verhaald op het individu en niet worden betaald uit de algemene middelen. Kruissubsidiëring is alleen binnen de titel toegestaan. • Doel van de heffing De leges behoren tot de categorie vergoedingen wegens door de gemeente verrichte (administratieve) diensten aan de burgers zoals verlening van vergunningen en de afgifte van stukken. Er is dus een duidelijke relatie tussen de verleende dienst en de leges. Bij het bepalen van de hoogte van de legestarieven moet rekening worden gehouden met het feit dat de geraamde opbrengst van de leges niet mag uitgaan boven de geraamde gemeentelijke uitgaven. • Tarievenbeleid Voor diverse gemeentelijke producten binnen deze categorie wordt de (maximale) hoogte van de leges bepaald door het Rijk. Als Gemeente Heerlen hebben we hierin geen beleidsvrijheid. In beginsel wordt binnen de totale categorie (titel 1) gestreefd naar kostendekkendheid van de legesheffingen. De kosten die niet gedekt worden door 100% kostendekkend te werken, moeten worden betaald uit algemene middelen. Des te hoger de kostendekkendheid (de werkelijke kosten verhalen op degene waar de kosten voor gemaakt worden), des te minder eigen middelen nodig zijn om dit ‘gat’ te dichten. Voor 2015 worden de tarieven over het algemeen verhoogd met 1,5% inflatie correctie en enkele tarieven worden voor meer dan alleen de inflatie verhoogd, om zo langzaam iets meer in de richting van kostendekkendheid te komen. Hierbij wordt uiteraard het aspect van kostenbeheersing aan de andere kant voortdurend bekeken en waar mogelijk worden efficiencyverbeteringen doorgevoerd. Het verlagen van kosten draagt namelijk eveneens bij aan meer kostendekkend werken. Daarnaast zijn er specifieke diensten waarbij een 100% kostendekkendheid wellicht niet gewenst is, omdat anders de betreffende vergunning niet (meer) wordt aangevraagd, dan wel de kosten onevenredig hoog zijn en daardoor bepaalde activiteiten niet meer worden ontplooid.

111

9. Dienstverlening vallend onder fysieke leefomgeving/omgevingsvergunning Leges omgevingsvergunning worden geheven voor het leveren van diensten die betrekking hebben op een aanvraag voor het verlenen van een omgevingsvergunning en het toezicht op een verleende vergunning. Op het moment dat een aanvraag voor een vergunning is ingediend, is de aanvrager legesplichtig. Kruissubsidiëring is alleen binnen de titel toegestaan. • Doel van de heffing Leges omgevingsvergunning worden geheven voor het leveren van diensten die betrekking hebben op een aanvraag voor het verlenen van een omgevingsvergunning en het toezicht op een verleende vergunning. Op het moment dat een aanvraag voor een vergunning is ingediend, is de aanvrager legesplichtig. Deze leges worden geheven ter dekking van de kosten van de vergunningverlening. • Tarievenbeleid In het kader van de omgevingsvergunning is het uitgangspunt dat de totale legesomvang voor de omgevingsvergunning niet de totale kosten van verlening van deze vergunning mag overschrijden (wettelijk bepaald). Kruissubsidiëring tussen leges en toestemming die onder de omgevingsvergunning vallen en toestemmingen die niet onder de omgevingsvergunning vallen, is na inwerkingtreding van de Wabo niet meer toegestaan. Er wordt een degressief tarief gehanteerd bij oplopende bouwkosten met een plafond als maximum voor de bouwleges. De legestarieven binnen deze titel zijn niet verhoogd. De bedragen opgenomen in de ‘Tabel standaardbouwkosten’ zijn verhoogd met de gemiddelde prijsontwikkelingen in de bouw, zijnde 1,1%. 10. Dienstverlening vallend onder Europese dienstenrichtlijn Een vergunningstelsel valt onder de Europese dienstenrichtlijn als het vergunningstelsel specifiek is gericht op dienstverleners/dienstverrichters. Hierbij is belangrijk dat de activiteit waarvoor een vergunning wordt aangevraagd leidend is of dat de Europese dienstenrichtlijn van toepassing is. De hoedanigheid van de aanvrager is niet relevant. Valt de vergunningverlening onder de Europese dienstenrichtlijn dan wordt de kostendekkendheid per onderdeel beoordeeld. Kruissubsidiëring is dan alleen nog toegestaan binnen clusters van sterk samenhangende vergunningsstelsels voor zover die stelsels onder de reikwijdte van de Europese dienstenrichtlijn vallen. Onder de Europese dienstenrichtlijn vallen zeven clusters: horeca, organiseren van evenementen of markten, prostitutiebedrijven, leefmilieuverordening, brandbeveiligingsverordening en een restcategorie. Evenementen worden vanaf 2015 legesvrij. De overige tarieven binnen deze titel stijgen over het algemeen met 1,5%. 10.1 Horeca • Doel van de heffing Ieder horecabedrijf dat alcoholhoudende drank verstrekt heeft een vergunning nodig op grond van de Drank- en Horecawet. • Tarievenbeleid Voor 2015 wordt over het algemeen volstaan met een verhoging van 1,5% inflatie correctie voor de meeste tarieven. Enkele tarieven liggen echter dusdanig laag dat de kosten nog niet voor 10% gedekt worden, voor deze tarieven geldt dat deze met iets meer dan inflatie verhoogd worden. 10.2 Organiseren evenementen of markten • Doel van de heffing Uit onderzoek is gebleken dat er onder de kostendekkendheidsgrens gewerkt wordt, de legesopbrengsten geheven tot en met 2014 waren minimaal. Volledige kostendekking zou de legestarieven voor een vergunning echter explosief kunnen laten stijgen waardoor er een demotiverende werking uitgaat op het organiseren van evenementen. Dit staat lijnrecht tegenover het evenementenbeleid. Daarnaast ontvangen een aantal evenementen ook subsidie van de gemeente om het evenement te laten plaatsvinden. In totaliteit bezien levert dit een dusdanig lage kostendekkendheid op dat voorgesteld wordt om evenementen legesvrij te maken. De lasten wegen niet meer op tegen de baten op dit moment en op deze manier stimuleren we het organiseren van evenementen in de stad nog meer, wat de leefbaarheid en uitstraling van de stad ten goede komt.

112

Uiteraard blijft de vergunningprocedure en melding wel conform voorgaande jaren gelden. • Tarievenbeleid Vanaf 2015 wordt geen leges meer geheven ten aanzien van organiseren van evenementen. 11. Woonwagenrechten • Doel van de heffing De gemeente kan van bewoners van woonwagens op sub centra voor het gebruik van een standplaats een vergoeding vragen. Het streven hierbij is dat daartoe een huurovereenkomst wordt gesloten met de gebruiker. Gaat deze daar niet mee akkoord, dan geldt de belastingverordening als vangnet en kunnen er woonwagenrechten worden geheven. De heffing beoogt de kosten te dekken, die ten laste van de gemeente komen bij het innemen van een standplaats op een woonwagencentrum. De hoogte van het recht moet in een redelijke verhouding staan tot de geboden voorziening terwijl ingevolge de Huurprijzenwet Woonruimte aan de rechten een maximum wordt gesteld. Verder dient bij het tarief rekening te worden gehouden met de duur van het verblijf. • Tarievenbeleid Gestreefd wordt om met de betreffende bewoners van woonwagens huurovereenkomsten aan te gaan in plaats van de heffing van woonwagenrechten, waardoor op termijn de woonwagenrechten verdwijnen. Gelet op de gelijkstelling met huurder van standplaatsen waarvan de huurprijs normaliter per 1 juli wordt verhoogd, worden de woonwagenrechten met hetzelfde percentage per 1 juli 2015 verhoogd. 12. Begraafrechten • Doel van de heffing Deze belasting wordt geheven voor het uitgegeven recht aan een natuurlijk persoon tot het doen begraven van stoffelijke overschotten, het bijzetten van urnen en het verstrooien van as op de algemene begraafplaatsen van de gemeente en het gebruik van die begraafplaatsen, alsmede voor diensten, die in verband met het eerder genoemde door de gemeente worden verleend. Op deze wijze kunnen de kosten van onderhoud en begravingen door de gemeente worden gedekt. • Tarievenbeleid Voor 2015 worden de tarieven met 1,5% inflatie verhoogd ten opzichte van 2014. 13. Marktgelden • Doel van de heffing Met de heffing wordt beoogd de kosten voor de organisatie en het beheer van de weekmarkten en het gebruik van gemeentegrond te verhalen. Het marktgeld wordt geheven van degene die een standplaats op de openbare markt inneemt, dan wel degene aan wie een standplaats is toegewezen. De grondslag is de ruimte die op de markt wordt ingenomen en in welk stadsdeel de markt plaatsvindt. Een en ander wordt tevens in het tarief tot uitdrukking gebracht. • Tarievenbeleid Binnen de gemeente Heerlen zijn drie markttereinen waar verschillende tarieven gelden, Heerlerheide, Hoensbroek en Heerlen-Centrum (hoog en laag tarief). Afhankelijk van de ruimte die op het marktterrein is toegewezen wordt het marktgeld berekend. Er gelden hogere tarieven voor dagplaatsen (de zogenaamde meelopers) op de weekmarkt. Voor 2015 wordt volstaan met een verhoging van 1,5 % inflatie correctie. 14. BI-zone heffingen • Doel van de heffing De Experimentenwet Bedrijven Investeringszone maakt het voor gemeenten mogelijk gebieden aan te wijzen waarbinnen van alle ondernemers een bestemmingsheffing wordt geheven. Een dergelijk gebied heet een Bedrijven Investeringszone (BI-zone of BIZ). De belasting (oftewel BIZ-bijdrage) is bedoeld voor het financieren van activiteiten die zijn gericht op het bevorderen van leefbaarheid, veiligheid, ruimtelijke kwaliteit of een ander mede publiek belang in de openbare ruimte van de BI-zone.

113

Op deze manier kunnen de ondernemers investeren in een veilige en aantrekkelijke bedrijfsomgeving. Een BI-zone wordt gevormd op initiatief van de ondernemers. Dat kan zowel binnen een nieuw als binnen een bestaand industrieterrein of bedrijventerrein, in een winkelgebied of gemengd gebied met winkels, horeca en/of toerisme. De gemeente heeft een faciliterende rol, door een verordening vast te stellen, een draagvlakmeting te organiseren en de (verplichte) BIZ-bijdrages te innen. De BIZ-bijdrage geldt uitsluitend voor bedrijfsmatig gebruikte onroerende zaken in een BI-zone, zoals kantoorpanden en winkels. De belasting geldt dus niet voor onroerende zaken die als woning worden gebruikt. • Tarievenbeleid De wet regelt dat de opbrengst van de heffing als subsidie uitgekeerd wordt aan de vereniging/stichting die de activiteiten namens de ondernemers in de zone uitvoert. Voor de BI-zone Winkelcentrum Hartje Hoensbroek is in 2010 een uitvoeringsovereenkomst gesloten tussen de Stichting BIZ Winkelcentrum Hartje Hoensbroek en de gemeente Heerlen, welke geldt voor de termijn van 1 januari 2011 t/m 31 december 2015. Hierin zijn de afspraken tussen beide partijen vastgelegd. Een aanduiding van de lokale lastendruk Woonlasten zijn er in soorten en maten. Het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO), verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen, hanteert de begrippen woonlasten en bijkomende woonlasten. Hypotheeklasten maken vaak meer dan de helft uit van de woonlasten. Naast de hypotheeklasten zijn er tal van bijkomende woonlasten. Dit betreft energie, water, rijksbelastingen, waterschapslasten en gemeentelijke belastingen. De gemeentelijke belastingen maken hier (gemiddeld landelijk) 17% van uit en wel de onroerendezaakbelastingen 6% en riool- en reinigingsheffing 11%. (Bron: COELO Woonlastenmonitor 2014). De gemeentelijke woonlasten maken de afgelopen decennia een steeds kleiner deel uit van het totaal aan bijkomende woonlasten. Was het aandeel van gemeentelijke woonlasten in 2000 nog 21% van de totale bijkomende woonlasten, het aandeel van de rijksbelastingen en dat van de waterschappen zijn in die periode ongeveer gelijk gebleven. Terwijl het aandeel van de energie- en waterlasten binnen de bijkomende woonlasten flink is toegenomen (bron: COELO). Zo leek in het verleden dat de gemeente Heerlen in de top stond van de gemeente met de hoogste woonlasten. Echter gelet op het bovenstaande en de relatief lage gemiddelde WOZ-waarde is de gemeente Heerlen een goedkope gemeente voor wat betreft de totale woonlasten. Onder de gemeentelijke woonlasten verstaan we het gemiddelde bedrag dat een huishouden in een bepaalde gemeente betaalt aan onroerendezaakbelastingen (eigenarenheffing woningen), rioolheffing en reinigingsheffing (afvalstoffenheffing). De onroerende zaakbelastingen en de rioolheffing hebben ook betrekking op andere objecten dan woningen, bijvoorbeeld bedrijfspanden. Deze heffingen kunnen als bedrijfslasten worden aangemerkt.

114

In de ranglijst van COELO van woonlasten (nr. 430 heeft de hoogste woonlasten) is de gemeente Heerlen gestegen van plaats 435 in 2008 naar plaats 152 in 2014 (389 in 2009, 280 in 2010, 273 in 2011, 221 in 2012, 211 in 2013). Het onderstaand overzicht geeft de ontwikkeling aan van de woonlasten in de periode tussen 2011 en 2014. Hierbij is gekozen voor een vergelijking met andere (grotere) Limburgse gemeenten en dient opgemerkt te worden dat de verschillen tussen de vergeleken gemeenten relatief zijn, aangezien zij worden beïnvloed door de verschillen in voorzieningenniveaus en de samenstelling van de onroerende zaken binnen deze gemeenten. Er is duidelijk te zien dat de woonlasten in Heerlen over de periode gezien zelfs gedaald zijn. Gemeente

Ontwikkeling woonlasten 2011-2014

Sittard/Geleen Maastricht Heerlen

8,01% 1,29% -1,70%

Landgraaf

9,33%

Kerkrade

-1,55%

Venlo

6,71%

De onderstaande tabel laat de woonlasten voor 2014 en 2015 zien. De tabel toont de situatie voor een meerpersoonshuishouden en voor een eenpersoonshuishouden. Deze geeft de kosten voor een eigenaar (voorlaatste regel uit de tabel) en een huurder (laatste regel uit de tabel). Bij de eigenaar wordt uitgegaan van de gemiddelde WOZ-waarde van de gemeente Heerlen (COELO). In de laatste kolom staat het procentuele verschil tussen 2014 en 2015. Begroting 2014

Begroting 2015

Verschil

121.000

123.000

1,65%

Eigenaar

688,90

718,08

4,24%

Huurder

394,89

407,59

3,22%

Eigenaar

561,79

588,64

4,78%

Huurder

267,78

278,15

3,87%

bedragen in €

WOZ-waarde, gemiddeld Meerpersoons huishouden Afval: meerpersoonshuishouden Riool (eigenaar + gebruiker, of alleen gebruiker bij huur)

Eenpersoons huishouden Afval: eenpersoonshuishouden Riool (eigenaar + gebruiker, of alleen gebruiker bij huur)

115

Een beschrijving van het kwijtscheldingsbeleid Zoals uit het coalitieakkoord blijkt willen wij het armoedebeleid in de komende bestuursperiode handhaven, in goede en slechte tijden, blijven uitvoeren en daar waar mogelijk binnen die budgetten verbeteren. Dit voornemen bepaalt ook de richting voor het kwijtscheldingsbeleid van onze lokale heffingen voor deze MBP periode. We willen de mensen die het nodig hebben helpen en tegemoet komen. Het gemeentelijk beleid ten aanzien van het verlenen van kwijtschelding van gemeentelijke belastingen is geëffectueerd op kwijtschelding van de woonlasten, het gebruikersdeel van de rioolheffing en de afvalstoffenheffing. De overige heffingen, welke vermijdbaar zijn, komen in Heerlen niet in aanmerking voor kwijtschelding. Met betrekking tot de afvalinzameling (diftar op basis van het volume/frequentiesysteem) handhaven wij het beleid om het vaste deel voor kwijtschelding in aanmerking te laten komen, tot maximaal de hoogte van kwijtschelding 2009. Hiermee wordt meer recht gedaan aan de slogan ‘de vervuiler betaalt’, gaat er een financiële prikkel uit om bewust om te gaan met afvalscheiding en wordt tevens voorkomen dat er op allerlei wijzen afvaltoerisme ontstaat doordat onder meer afval wordt aangeboden door burgers bij een vriend of familielid die kwijtschelding ontvangt. In het kader van de gewenste deregulering vindt voor de categorie belastingplichtigen die in een of twee voorgaande jaren aan een belastingjaar een verzoek tot kwijtschelding hebben ingediend of automatische kwijtschelding hebben ontvangen, een geautomatiseerde toets plaats bij de Stichting Inlichtingenbureau te Utrecht. Deze toets heeft betrekking op de normen voor inkomen en vermogen. Als blijkt dat een belastingschuldige aan de normen voldoet wordt automatisch kwijtschelding verleend. Blijkt echter tijdens deze toets dat iemand niet meer aan de gestelde normen voldoet, dan ontvangt hij een kwijtscheldingsformulier waarmee de belastingschuldige alsnog schriftelijk een verzoek om kwijtschelding kan indienen.

116

3.2 Weerstandsvermogen en risicobeheersing (BBV, artikel 11) Weerstandsvermogen Deze paragraaf geeft de actuele stand van het weerstandsvermogen en de risico’s van de gemeente Heerlen weer. Het weerstandsvermogen geeft de mate aan, waarin de gemeente in staat is om de nadelige gevolgen van risico’s (financiële tegenvallers) op te vangen zonder dat het beleid moet worden gewijzigd. Het geeft inzicht in de robuustheid van de financiële positie van de gemeente. Het weerstandsvermogen is in feite het vermogen om financiële tegenvallers op te vangen teneinde onze taken te kunnen voortzetten. Het weerstandsvermogen is afhankelijk van de benodigde weerstandscapaciteit (de ingeschatte risico’s) en de beschikbare weerstandscapaciteit (de middelen die beschikbaar zijn om eventuele tegenvallers op te vangen). Het weerstandsvermogen wordt gevormd door de aanwezige middelen om de nadelige gevolgen van risico’s op te vangen. Bij de begroting 2015 zijn risico’s geïnventariseerd, zoveel mogelijk gekwalificeerd en is vanuit deze gegevens het weerstandsvermogen bepaald. Het weerstandsvermogen is als volgt berekend: Beschikbare weerstandscapaciteit Ratio weerstandsvermogen = Benodigde weerstandscapaciteit (= max. of min. risicobedrag) Op basis van de beschikbare weerstandscapaciteit (algemene reserve) is de ratio: Prognose voor Begroting 2015 14,97 miljoen (algemene reserve incl. grondbedrijf) / 16,83 miljoen (risicosimulatie) = 0,89 Beoordeling weerstandsvermogen Om de ratio voor het weerstandsvermogen te kunnen beoordelen wordt gebruik gemaakt van onderstaande waarderingstabel die in samenwerking tussen NAR en de Universiteit Twente is opgesteld. Op basis van bovenstaande berekening wordt het weerstandsvermogen van de gemeente Heerlen gewaardeerd op matig. Dit betekent dat de gemeente Heerlen over matige vermogenspositie beschikt om haar risico’s in financiële zin af te dekken. De beschikbare weerstandscapaciteit is lager dan de benodigde weerstandscapaciteit. Ratio weerstandsvermogen

Waardering

>2

Uitstekend

1,4 < x < 2,0

Ruim voldoende

1,0 < x < 1,4

Voldoende

0,8 < x < 1,0

Matig

0,6 < x < 0,8

Onvoldoende

< 0,6

Ruim onvoldoende

Zoals vermeld in de nota risico’s en weerstandsvermogen, welke is goedgekeurd door de raad, streeft de gemeente Heerlen naar een bandbreedte van het weerstandsvermogen van minimaal 0,8 en maximaal 1,2. Weerstandsvermogen is “niets meer en minder” dan de relatie tussen de risico’s en de weerstandscapaciteit. De risicobedragen worden in eerste instantie afgezet tegen de aanwezige algemene reserve. De algemene reserve, tevens de grootste voedingsbron van de weerstandscapaciteit, is leidend in dit verhaal. We streven naar een algemene reserve die voldoet aan de gestelde bandbreedte van 0,8-1,2. Het college krijgt de opdracht om bij zowel over- als onderschrijding van de bandbreedte binnen een termijn van een half jaar zorg te dragen dat de ratio binnen de bandbreedte valt. Een dergelijk voorstel wordt aan de raad ter besluitvorming voorgelegd. Met andere woorden we streven naar een weerstandsvermogen (algemene reserve) “op te bouwen” die een bijna één op één relatie heeft met het totaalbedrag aan risico’s die voorhanden zijn binnen onze gemeenten met een ruimte van 0,2 zowel negatief als positief.

117

Risicobeheersing Claims alle programma’s (I) Bij het uitoefenen van haar taken, wordt de gemeente regelmatig geconfronteerd met claims, van derden, die leiden tot juridische procedures. Deze claims kunnen bijvoorbeeld betrekking hebben op aanbestedingen, (loonkosten)subsidies, planschades óf op eerder toegekende schadevergoedingen. Het grootste deel van deze claims is niet verzekerd en de uitkomst van juridische procedures is moeilijk in te schatten. Te nemen maatregel: Blijven monitoren zodat mogelijke risico’s vermeden worden. Economische activiteit programma “economische stimulering” (S) De financiële crisis van enkele jaren geleden en de daaropvolgende economische crisis zijn nog steeds goed voelbaar. Na een korte opleving eind 2010/begin 2011 zien we nu al gedurende twee jaar een substantiële terugval in de vraag en de investeringsmogelijkheden van bedrijven. Begin 2014 is mogelijk een verbetering van de economie gaande toch twijfelen telkens weer de banken om investeringen met ook maar een gering risico te financieren. Qua investeringen moeten we het dan ook hebben van bedrijven die genoeg vet op de ribben hebben om voor een groot deel eigen kapitaal in zetten. Vaak betreft dit dan bedrijven uit de MKB-sector die willen uitbreiden/ groeien en al in de regio zijn gevestigd. De problematiek bij het realiseren van nieuwe bedrijfsinvesteringen heeft dan ook vooral te maken met externe factoren en niet met de acquisitie-inspanningen en de ruimtelijke mogelijkheden in het Heerlense. Voor de locaties Avantis en Trilandis werken wij intensief samen met onze partners. Bij die locaties is sprake van een gespreid risico, terwijl voor locaties zoals Coriopolis, Autoboulevard en Emmaterrein de gemeente als grondeigenaar zelf het volledige risico draagt bij vertraging in de verkoop van gronden. Te nemen maatregel Samen met partners blijven wij werken aan een goed profiel en aan optimale acquisitieprocessen. Datgene wat wij kunnen doen, wordt maximaal ingezet. Er zijn echter vele factoren die een positief besluit tot vestiging c.q. een investering bepalen. Factoren die door de gemeente resp. de aanbieder van een locatie niet of nauwelijks te beïnvloeden zijn. Gemeentegaranties programma “leefomgeving + bestuur en dienstverlening” (S) De in het verleden geleden verliezen als gevolg van verleende gemeentegaranties zijn gedeeltelijk teruggevorderd. Zo heeft de gemeente in totaliteit € 874.000 aan inkomsten gegenereerd. De verliezen konden destijds voor 50% bij het Ministerie van VROM gedeclareerd worden, hetgeen ook is geschied. De gemeente loopt het risico dat het Rijk haar deel bij de gemeente opeist, ofwel € 438.500. Het is nog niet duidelijk of het Rijk dan de bijbehorende uitvoeringskosten in mindering zal brengen. Voorts heeft de Stichting Waarborgfonds Eigen Woningen de garanties op basis van de gemeenschappelijke regeling tussen Heerlen en het B.L.G. niet overgenomen. Een eventueel verlies is 100% voor rekening van de gemeente. De gemeente Heerlen staat nog garant voor 16 leningen met een restant hoofdsom van € 242.000. De komende jaren zullen deze garantieverplichtingen alleen maar afnemen omdat er geen garanties meer worden verstrekt op basis van de gemeenschappelijke regeling. Te nemen maatregel: De risicopost gemeentegaranties wordt elk jaar door de gemeente geactualiseerd. De toepassing van verhaal (terugvordering van de in het verleden geleden verliezen als gevolg van verleende gemeentegaranties) en de hiermee gepaard gaande (ontvangen) gelden worden elk jaar apart geregistreerd en administratief vastgelegd c.q. verwerkt. Het risico van de openstaande leningen op basis van de gemeenschappelijke regeling tussen Heerlen en B.L.G. wordt elk jaar kleiner. Ook dit risico wordt elk jaar geactualiseerd en geanalyseerd om het risico beheersbaar te houden. Projectenportefeuille programma “ruimtelijke ontwikkeling” (S) De beschikbare budgetten om een aantal infrastructurele en/of herstructureringsprojecten te realiseren zijn op middellange en lange termijn niet voldoende om alle voornemens te realiseren. (Her)prioritering van projecten is daarom noodzakelijk.

118

Dit kan betekenen dat een aantal voorgenomen projecten stopgelegd c.q. getemporiseerd zal worden en dat gewekte verwachtingen bij derden mogelijk niet nagekomen kunnen worden. In hoeverre dit leidt tot schade is niet in te schatten. In Parkstadverband is momenteel een onderzoek gestart naar mogelijke planschade in relatie tot het deprogrammeren van eerder geplande woningen. Reeds genomen maatregel Een herprioritering van (woningbouw)projecten is doorgevoerd. Een aantal grondexploitatieprojecten zal hierdoor niet worden afgerond. Dit is in nagenoeg alle gevallen toe te schrijven aan de marktomstandigheden waardoor het plan, op basis waarvan de exploitatie was opgesteld, niet meer kan worden uitgevoerd. In al deze gevallen moet uit nadere studie blijken of en zo ja, wanneer alsnog opbrengsten voor deze locaties kunnen worden gegenereerd. De komende tijd wordt duidelijk welke financiële consequenties de herprioritering heeft. Te nemen maatregel: Ook de woningbouwplannen die wel nog op de Parkstadprogrammering staan en op relaisering wachten, worden beleidsmatig opnieuw tegen het licht gehouden. Hierbij worden -voor zover mogelijk- ook de juridische en financiële consequenties van het eventueel schrappen van plannen in kaart gebracht. De nieuwe Parkstadprogrammering is vastgesteld. Wanneer nieuwe plannen voor een project zijn opgesteld, worden deze aan de raad ter besluitvorming voorgelegd inclusief de daaraan verbonden financiële consequenties. Alsdan moeten wellicht voorzieningen worden gevormd om deze financiële implicaties op te vangen. Verbonden Partijen alle programma’s (S) Verbonden partijen voeren meestal gemeentelijke taken uit met een groot politiek belang. Ze leveren een forse bijdrage aan de realisatie van maatschappelijke doelen. Participatie in verbonden partijen levert de gemeente niet alleen voordelen op, maar ook financiële en bestuurlijke risico’s. Te nemen maatregel: Het beleid conform de nota verbonden partijen uitvoeren. Om de voordelen optimaal te benutten en de risico’s te beheersen is aandacht voor de sturingsrelatie met, en risicobeheersing bij verbonden partijen belangrijk. Bodemsanering programma “ruimtelijke ordening” (S) De gemeente kan op enig moment te maken krijgen met een geval van ernstige en gezondheidsbedreigende bodemvervuiling waar onmiddellijk moet worden gesaneerd. In zo’n situatie, die tot nog toe niet is voorgekomen, worden de saneringskosten ten laste van de algemene reserve gebracht. Dit komt, statistisch gezien, ongeveer éénmaal in de vijf jaar voor en vergt dan enorm hoge kosten aan sanering. Afhankelijk van de grootte van de verontreiniging is dan al gauw te rekenen met enkele honderdduizenden euro’s aan kosten. Te nemen maatregel: Door onderzoek aantonen wie de veroorzaker is van de vervuiling. De kosten worden vervolgens verhaald op de vervuiler. Onderwijshuisvesting programma “economische stimulering” (I) Op dit moment is door het Parlement de nieuwe wetgeving “door decentralisatie groot onderhoud/aanpassingen primair onderwijs” goedgekeurd. Publicatie van deze nieuwe wetgeving zal waarschijnlijk aan het einde van het jaar 2014 plaatsvinden. Hierdoor is de gemeente vanaf 01-01-2015 niet langer verantwoordelijk voor het financieren van het groot onderhoud ten behoeve van de schoolgebouwen van het primair onderwijs. De schoolbesturen zijn vanaf die datum zelf hiervoor verantwoordelijk. De schoolbesturen voor primair onderwijs hebben mede op advies van de VNG voor het jaar 2015 via de reguliere procedure bij de gemeente, aanvragen ten behoeve van groot onderhoud ingediend in het kader van de “verordening voorzieningen huisvesting onderwijs”. Er is gekozen voor een warme overdracht van het groot onderhoud primair onderwijs waardoor de door de schoolbesturen ingediende aanvragen, nog één maal gehonoreerd zullen worden. Aandachtspunt in deze is dat de gemeente economisch eigenaar zal blijven van alle schoolgebouwen. Deze gebouwen zullen derhalve, nadat deze niet meer noodzakelijk zijn voor het geven van onderwijs, terugvallen aan de gemeente. Als blijkt dat de schoolbesturen niet afdoende onderhoud hebben gepleegd zal wellicht renovatie aan de orde zijn. De verantwoordelijkheid van renovatie ligt deels bij de gemeente.

119

Met andere woorden zal het niet of niet tijdig uitvoeren van groot onderhoud uiteindelijk via de weg van renovatie weer bij de gemeente terecht komen. Hierdoor is het van belang dat de gemeente op basis van de meerjarige onderhoudsplanning afspraken maakt met de schoolbesturen over de uitvoering van het noodzakelijk onderhoud en hierop toezicht uitoefent. Te nemen maatregel: Dit risico proberen te voorkomen door in onderling overleg met belanghebbende de gehonoreerde aanvragen de komende vijf jaar gefaseerd uit te voeren of er voor te kiezen om de aanvragen van rechtswege te laten vervallen. Bestuurskracht programma Bestuur en Dienstverlening (S) Regionale samenwerking kan een risico met zich meebrengen. De mate waarin wij onze ambities tot uitvoering brengen en/of wij onze lobby doelstellingen bereiken is afhankelijk van het vermogen van de regio om als samenwerkende gemeenten samen op te trekken, middelen te verzamelen en de uitvoering op gang te krijgen. Ook op het gebied van operationele samenwerking zijn wij ook afhankelijk van onze buurgemeenten. Komt de samenwerking niet van de grond of loopt deze vast dan betekent dat niet alleen dat wij waarschijnlijk onze kwalitatieve doelen niet halen maar ook dat onze ombuigingsdoelen onder druk komen te staan. Genomen maatregel: Voortgang in de samenwerking in Parkstadverband blijven sturen en monitoren. De nieuwe vorm van samenwerking in Parkstad is er een waarin de portefeuillehouders, colleges en gemeenteraden beter in positie worden gebracht. Dit maakt het mogelijk om veel meer vanuit de integraliteit van de gemeentelijke opgaven besluiten te nemen maar ook om samenwerkingen op te bouwen vanuit ‘coalitions of the willing’ waardoor de kans mislukken van samenwerkingen afneemt. Woonwagenstandplaatsen programma “leefomgeving” (I) Er resteren nog een 50-tal standplaatsen in beheer en onderhoud bij de gemeente. In totaliteit zijn er 44 standplaatsen verkocht. Het is te verwachten dat nog een beperkt aantal standplaatsen aan bewoners kan worden verkocht. Ten gevolge van een aantal juridische vraagstukken omtrent huurinning en gedoogbeschikkingen inzake bouwsels, stagneert de voorgenomen overdracht van de resterende standplaatsen aan een of meer woningbouwcorporaties. Het risico heeft betrekking op het achterstallig onderhoud van de resterende plaatsen. Te nemen maatregel: Huidige onderhoudstoestand continueren en actief sturen op overdracht. Achterstand bij actualisering bestemmingsplannen programma “ruimtelijke ontwikkeling” (S) Het bestemmingsplan is het instrument bij uitstek om het ruimtelijk beleid te handhaven. Het bestemmingsplan moet om de 10 jaar geactualiseerd worden. Momenteel is er een achterstand ontstaan in het actualiseringsproces. Heerlen kent 33 plangebieden die cyclisch dienen te worden geactualiseerd. Binnen de mogelijkheden van Heerlen -mits de personele capaciteit tijdig op orde is- zal de inhaalactie zo’n 10 jaar doorlooptijd vergen. De volgende risico’s doen zich voor: - het ontbreken van een adequaat ruimtelijk sturingsinstrument; - het ontbreken van een actueel bestemmingsplan kan leiden tot mislopen inkomsten. Reeds genomen maatregel Het actualiseren van bestemmingsplannen in de organisatie verankeren en het als een cyclisch proces integreren in de bedrijfsvoering. Te nemen maatregel De huidige werkwijze continueren. WWB 2015 programma “sociale infrastructuur” Ingaande 2015 ontvangen we de financiële middelen (budget BUIG) via een nieuw verdeelmodel (CPB). Maatregelen uit de WWB 2015 moeten zorgen voor minder hoge uitkeringslasten. Deze beoogde lagere lasten zijn door het rijk doorberekend in het Macro budget met als resultaat dat het Heerlense budget 6% lager wordt vastgesteld dan het definitieve budget over 2014.

120

Of het Macro budget hoger wordt bijgesteld indien de beoogde effecten niet worden gerealiseerd is niet vanzelfsprekend. Een eventuele noodzakelijke aanvullende uitkering vanuit de MAU behoort tot de mogelijkheden echter met een eigen risico van 5% van ons BUIG budget. Te nemen maatregel Blijvend monitoren (maandrapportage).

121

122

3.3 Onderhoud kapitaalgoederen (BBV, artikel 12) Wegen Doelstelling We beheren en onderhouden de verhardingen (wegen, straten, fietspaden, trottoirs, voetpaden en pleinen) op adequate wijze. De kwaliteit wordt uitgesplitst in vier beleidsthema’s, te weten; • Veiligheid • Comfort • Aanzien • Duurzaamheid Veiligheid is het belangrijkst. Een veilige verharding verwachten is onze zorgplicht. Beleidskader U als Raad heeft de wegverhardingsnota 2011-2015 op 6 juni 2012 vastgesteld. Besloten is: • De wegverhardingen in de hoofdinfrastructuur, centra en bedrijventerreinen te onderhouden conform de landelijke CROW-systematiek. • 35 Procent van het noodzakelijk groot onderhoud in woongebieden uitvoeren • Géén grootschalig onderhoud in landschappelijk waardevolle gebieden. Door het niet verhogen van het beschikbaar budget voor grootschalig onderhoud voor verhardingen, zal het kleinschalig onderhoud in woongebieden en landschappelijk waardevolle gebieden toenemen en de beeldkwaliteit afnemen. In het Kwaliteitsplan Integraal Beheer Openbare Ruimte 2011-2015 is de beeldkwaliteit van de verhardingen in Landschappelijk Waardevolle gebieden verlaagd van niveau B naar C (B = Voldoende, C = Matig). In 2012 is de globale visuele weginspectie uitgevoerd, die eens in de twee jaar plaatsvindt. De resultaten hiervan staan in onderstaande grafieken.

Asfaltverharding

123

Elementen In 2015 zal grootschalig onderhoud uitgevoerd worden op onder andere de wegen: • Euregioweg, gedeelte tussen de Beersdalweg en Schelsberg. • Amstenraderweg, gedeelte tussen Emmastraat en Kouvenderstraat. • • • •

UNO-laan, gedeelte tussen Bokstraat en Europalaan en gedeelte tussen Heerenweg en Nachtegaalstraat. Tichelbeekstraat, gedeelte tussen N281 en De Doom. Henri Dunantstraat, gedeelte tussen de Tichelbeekstraat en Weltertuynstraat. Akerstraat Noord, gedeelte tussen Passartweg en Demstraat.

Totale oppervlakte is circa 30.000 m2. Daarnaast dragen we financieel bij aan projecten, zodat het grootschalig onderhoud wordt meegenomen in het totale project. Enkele lopende projecten zijn: • Rioolrenovatie Burg. Waszinkstraat. • Rioolrenovatie Juliana Bernhardlaan. • Grootschalig onderhoud Euregioweg, gedeelte tussen de Heerlerbaan en Rukkerweg. • Bijdrage centrumplan Hoensbroek, onder andere Aldenhofpark. • Bijdrage projecten MSP, Spoordamstraat en Limaweg. • Herinrichting Patersweg. Financieel Het jaarlijks onderhoudsbudget is vastgesteld op € 2.553.722. Kunstwerken Doelstelling Civieltechnische kunstwerken moeten veilig zijn. Dit vraagt om adequaat beheer en onderhoud. Beleidskader In de nota ’onderhoud civieltechnische kunstwerken 2012-2016’ staat hoe wij de kunstwerken beheren en onderhouden aan de hand van de thema’s veilig, heel en schoon. De nota is op 3 juli 2012 vastgesteld door u als Raad. In de bezuinigingsopgave uit de Najaarsnota 2013 is vastgelegd dat we ons beperken tot de thema’s veilig en heel voor de gehele looptijd van de nota. Voor de jaren 2015 en 2016 beperken we ons tot alleen het thema heel. Toekomstig beleid We willen het correctief onderhoud (gebreken pas herstellen als ze zichtbaar zijn) ombuigen naar preventief onderhoud, omdat dit op de lange termijn duurzamer en goedkoper is. Hierbij hanteren we de thema’s veilig en heel. Achterstallig onderhoud pakken we op.

124

In • • • •

de planning 2015 is opgenomen: de reguliere schouw (visuele inspectie) van alle kunstwerken; nadere inspectie van een aantal kunstwerken; werkzaamheden aan de kleinere kunstwerken zoals trappen, keerwanden, bruggetjes; groot onderhoud aan grotere kunstwerken zoals bruggen en viaduct. Het viaduct Huskensweg wordt in een gezamenlijk project met groot asfaltonderhoud aangepakt.

Financieel Het jaarlijks onderhoudsbudget is vastgesteld op € 276.240. Sportaccommodaties Doelstelling Het technisch en kwalitatief onderhouden en eventueel vervangen van de buitensportaccommodaties. Beleidskader Beleidsnota sportaccommodaties is herzien, evenals het onderhoudsplan inventaris sportaccommodaties. Beleidsuitgangspunten Het onderhoud van de buitensportaccommodaties gebeurt op basis van een beheer- en onderhoudsplan waarin per jaar het uit te voeren onderhoud wordt beschreven en de planning van de vervanging van de sportvelden op langere termijn. Dit plan is nodig om keuzes te kunnen maken ten aanzien van de kwaliteit van het beheer en onderhoud van de buitensportaccommodaties. Tot op heden werd voor de velden een afschrijvingstermijn van 15 jaar gehanteerd. Kunstgras wordt door de leveranciers echter maar 10 jaar gegarandeerd. Onvoldoende bekend is of kunstgrasmatten daadwerkelijk 15 jaar kunnen worden bespeeld. De consequenties van wijziging van de afschrijvingstermijnen voor de financiering van het beheer en onderhoud zullen worden ingebracht bij de herziening van de nota afschrijving en waardering. Financieel Het jaarlijks onderhoudsbudget is vastgesteld op € 272.234. Vastgoed Doelstelling Op adequate wijze beheren en onderhouden van het vastgoed, om zo een optimaal financieel maatschappelijk rendement te behalen. Beleidskader Vastgoedbeleidsplan(2008), (Nieuw vastgoedbeleidsplan definitief eind 2014) Beleidsuitgangspunten Het pro-actief beheren van de gemeentelijke vastgoedportefeuille die optimaal aansluit op de vraag en wordt gekenmerkt door kwaliteit, uniformiteit, transparantie en een kostendekkende exploitatie. Toekomstig beleid Aan de hand van een vijftal doelstellingen (“Duidelijkheid in beheer en eigendom”, Inzicht in het totale functioneren van het vastgoed”, “Vastgoed is een middel ter ondersteuning van beleidsdoelen en/of de eigen organisatie”, ”Transparante geldstromen en dito besluitvorming”, en “Vastgoed moet aansluiten op de strategie van de Organisatie”) worden in het nieuwe Vastgoedbeleidsplan kaders voor het strategisch vastgoedbeleid, het portefeuillebeleid, het onderhoudsbeleid en het huurbeleid uitgewerkt, aangevuld met een financieel kader. Vanuit deze beleidsonderdelen zijn nieuwe beleidsregels geformuleerd welke middels het Vastgoedbeleidsplan formeel worden vastgesteld.

125

Planning 2015 Voor 2015 geldt dat wij achterstallig onderhoud zoveel mogelijk meenemen in regulier onderhoud. De volgende grootschalige renovatie en bouwprojecten starten en/of worden uitgevoerd in 2015: • Vervangen Warmte-installaties In de Biessen. • Vervangen hekwerken Kasteel Hoensbroek. • Vervangen Warmte-installatie Gymzaal Gebr. Hennenstraat. • Kozijnen vervangen sporthal Varenbeuk. • Renovatie systeemwanden gymzaal Meezenbroekerweg. • Face lift entree Thermenmuseum. • Onderzoek en Dakrenovatie carnavalsloods tweede fase. • Gevelschilderwerk voormalige Sionskerk. • Vervangen zonwering CBS-weg 2. • Keukentjes vervangen Stadhuis. • Keuring en herstel elektrotechnische installaties grotere panden. • Aanbesteding raamcontract elektro en metaal. • Onderzoek mogelijkheden vervuiling gevels Stadhuis, Werkplein en Thermen. En eventueel herstel. Financieel In de beleidsnota afschrijvingen en waarderingen hanteren wij een afschrijvingstermijn van 40 jaar op gebouwen. In deze meerjarenbegroting is de afschrijvingstermijn op gebouwen met 5 jaar verlengd. Groen Doelstelling Op adequate wijze beheren en onderhouden van het openbare groen, waardoor het optimaal kan bijdragen aan de leefbaarheid van Heerlen als woon- en werkstad en aan de positie als centrum van Parkstad. Pas als de basis in orde is en een stad met zijn centrum, woonbuurten, buitengebied en bedrijventerreinen schoon, heel, veilig en bereikbaar zijn, is het leefklimaat goed en zijn mensen bereid er te wonen, te werken en te recreëren. Beleidskader Beleidsvisie IBOR (2004), nota groenbeheer (1995) en Groenbeheerplan (1989) en het Groenbeleidsplan 2013. Beleidsuitgangspunten Ambities worden gerealiseerd op basis van de huidige indeling van Heerlen in gebiedstypen met daaraan gekoppeld een kwaliteitsniveau. Op basis van de gewenste ontwikkelingen van de groenstructuur beschreven in het groenbeleidsplan (2013) en de indeling in gebiedstypen zijn in de beleidsvisie IBOR de kwaliteitsniveaus gedefinieerd. Onderscheid kan worden gemaakt in de volgende kwaliteitstypen: Kwaliteitstype A+: Kwaliteitstype B: Kwaliteitstype C: Kwaliteitstype D:

centrumgebieden, centrumring en aangewezen cultuurhistorische parels; woongebieden, thematische bedrijventerreinen, stadsparken, sport- en spelfaciliteiten, monumenten en een deel van de hoofdinfrastructuur; industriële bedrijventerreinen en landschappelijk waardevolle gebieden; beeld van een verwaarloosde onderhoudstoestand, tot op heden niet gewenst beeld in Heerlen.

Naast beheer- en onderhoud maatregelen zijn andere factoren van invloed op het beeld van de openbare ruimte. De invloed van de inrichting van de openbare ruimte, de aanwezigheid van particulier eigendom en het gedrag van de gebruikers van de openbare ruimte worden tijdens de kwaliteitsschouwen meegenomen om een genuanceerder beeld te krijgen van de beeldkwaliteit en benodigde maatregelen om de gewenste beeldkwaliteit te behalen. Het huidige groen beheer is globaal te verdelen in een drietal beheerniveaus: • klassiek beheer: intensief beheer van het groen in het centrum; • standaardbeheer: matig intensief beheer van groen in de buurten; • natuurlijk beheer: extensief beheer van de grotere groengebieden grenzend aan de woongebieden en van het groen langs doorgaande wegen.

126

De maatregelpakketten en de onderhoudsfrequenties die behoren bij het klassiek en standaard beheer zijn afgestemd op de vastgestelde beeldkwaliteiten uit de beleidsvisie IBOR. Het natuurlijk beheer bestaat voornamelijk uit het maaien en begrazen van bermen en graslanden. Waar nodig worden in het kader van de uitvoering van de Flora- en Faunawet specifieke maatregelen ingezet (in het belang van het behoud en verspreiding van beschermwaardige soorten). Daarnaast vinden in natuurlijk beheerde gebieden alleen werkzaamheden plaats vanuit veiligheidsoverwegingen. De gemeentelijke dierenparken worden, volgens de reguliere werkwijze, in eigen beheer onderhouden. Op begraafplaatsen is het maaiwerk en grootschalig snoeiwerk uitbesteed. Het dagelijks onderhoud wordt verricht door de beheerders van de begraafplaatsen en door medewerkers van baanbrekend werk. In het groenbeleidsplan is voorgesteld om een vervangingsprogramma op te stellen. Er is tot op heden echter geen budget beschikbaar voor de vervanging van groen. Financieel Het jaarlijks onderhoudsbudget is vastgesteld op € 3.600.745. Riool Doelstelling Het doelmatig inzamelen en transporteren van het huishoudelijke en bedrijfsmatige afvalwater naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie, of een adequate verwerking van het huishoudelijke afvalwater ter plaatse. Het doelmatig inzamelen en verwerken van het overtollige hemelwater en het bevorderen van een schoon milieu (water,bodem, lucht). Het treffen van maatregelen in het openbare gebied om structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. Riolering valt onder het programma leefomgeving. Via de doelstelling Schoon en Heel wordt het rioolstelsel efficiënt beheerd en waar nodig vervangen. Daarnaast wordt geïnvesteerd in maatregelen zoals afkoppelen, aanleggen bergbezinkbassins om de waterkwaliteit van de Caumerbeek en Geleenbeek te verbeteren en het ontkluizen en herinrichten van de Caumerbeek en Loopgraaf. Beleidskader Europese Kaderrichtlijn Water, Wet Milieubeheer, Waterbeheer 21e eeuw, Nationaal Bestuursakkoord Water, Waterplan (2011-2015), Beleidsplan Stedelijk Watermanagement (2011-2015), verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (2015-2019). Toekomstig beleid Waarom is water belangrijk? Zonder ‘schoon‘ water is op aarde geen leven mogelijk. Het is van belang om het aanwezige water zo min mogelijk te vervuilen. Het voorkomen van vervuiling, door scheiding van vuil en schoonwaterstromen, heeft een hoge prioriteit. Verder is het van belang de vervuiling vanuit het rioleringsstelsel op het oppervlaktewater terug te dringen. De waterstromen (riolering) zijn onderdeel van de inrichting en het beheer van de openbare ruimte; zodanig dat we zoveel mogelijk droge voeten houden. Het toevoegen van zichtbaar water aan de openbare ruimte verhoogt de kwaliteit van de leefomgeving. Planning 2015 In het verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2015-2019 wordt uitgegaan van het zolang mogelijk benutten van het aanwezige kapitaalgoed riolering. Dit wil zeggen dat vaker het riool van binnen wordt gerepareerd of gerelined. Rioolvervangingen komen de komende jaren dan ook minder vaak voor dan de afgelopen jaren. Voor 2015 gaat het om de volgende projecten: • Juliana Bernhardlaan • Nicolaas Beetsstraat • Burg. Waszinkstraat • Bergbezinkbassin Drieschstraat • Bergbezinkbassin Burettestraat • Relining 2015 (onder andere Beerdal)

127

• Vogelwijk (Hoensbroek) • Vogelbuurt (Heksenberg) • Vlotstraat-Dr. Jaegerstraat Verder wordt in 2014 gewerkt aan de voorbereiding van onderstaande projecten: • Hoensbroek (centrumplan en dergelijke) • MSP (herstructurering) • Bergbezinkbassin Eikendermolenweg • Caumerbeek Oorsprong • Caumerbeek Meezenbroek Resultaat riool Het financiële resultaat dat wordt behaald, wordt conform BBV gestort in de reserve riolering. Het saldo wordt gebruikt om extra af te schrijven. Onderwijshuisvesting Onderwijshuisvesting is binnen de begroting een gesloten onderdeel met een eigen reserve. De begroting 2015 wijkt op een paar belangrijke onderdelen af van de begroting van vorig jaar. Zo is nu de renovatie van het St. Janscollege opgenomen voor een te investeren bedrag van 8 miljoen euro. Daarnaast wordt de realisatie van de BMV Hoensbroek-Zuid met een jaar uitgesteld (oplevering zal hierdoor plaatsvinden in 2017), de sloop van de vrijkomende schoolgebouwen alsmede het afboeken van de restant boekwaarde zal één jaar worden uitgesteld en in de berekening van de kapitaallasten zal de rentecomponent worden verlaagd van 4% naar 3,5% waardoor de kapitaallasten van de investeringen in de begroting 2015 zullen dalen. We gaan een onderzoek instellen naar de manier waarop wij de overdracht van het groot onderhoud primair onderwijs gaan overdragen aan de schoolbesturen. We stellen vast dat de reserve onderwijshuisvesting in de jaren 2017 en 2018 een negatief beeld laat zien. Wij onderzoeken het komend jaar op welke wijze we dit negatieve beeld kunnen ombuigen naar een positief beeld. We beschikken in dat verband over een aantal ‘draaiknoppen’. Zo kunnen we bijvoorbeeld de afschrijvingssystematiek wijzigen van lineair naar annuïtair, we kunnen nog meer in onze investeringsplanning schuiven, het zoeken naar herbestemming van de vrijkomende schoolgebouwen etc.. De resultaten van ons onderzoek zullen wij aan u als raad voorleggen volgend jaar.

128

3.4 Financiering (BBV, artikel 13) Inleiding De uitvoering van de gemeentelijke financieringsfunctie dient plaats te vinden binnen de kaders zoals gesteld in de Wet financiering decentrale overheden (Wet fido). In deze wet staan vooral transparantie en risicobeheersing centraal. De transparantie komt daarbij tot uitdrukking in voorschriften voor een verplicht treasurystatuut alsmede een financieringsparagraaf in begroting en rekening. De risicobeheersing binnen de Wet fido richt zich op renterisico’s, kredietrisico’s, koersrisico’s en valutarisico’s. Het begrip treasury kan worden gedefinieerd als het besturen en beheersen, het verantwoorden over en het toezicht houden op de financiële geldstromen, de financiële posities en de hieraan verbonden risico’s. Meer concreet gaat het om financiering van het beleid tegen zo gunstig mogelijke voorwaarden, het te allen tijde zorgen voor voldoende liquide middelen, waarbij een tijdelijk overschot tegen een zo hoog mogelijk rendement wordt belegd, en het daarbij afdekken van met name rente- en kredietrisico’s. Binnen de financiële functie van de gemeente is het van belang het onderscheid te herkennen tussen de treasury- en de controlfunctie. Treasury zorgt voor de beschikbaarheid van geldmiddelen; de controlfunctie is belast met het toezicht en de bewaking van de aanwending ervan. Vanuit deze rollen is de focus bij treasury gericht op feitelijke in- en uitgaande kasstromen, terwijl de controlfunctie veelal redeneert in termen van baten en lasten. Benadrukt wordt dat de doelstelling van de treasuryfunctie van de gemeente Heerlen is dat deze uitsluitend de publieke taak dient en dat een prudent beleid gevoerd wordt binnen de kaders die zijn gesteld in de Wet fido. Algemeen Deze paragraaf geeft aan binnen welke kaders de treasury taken worden uitgevoerd. De verantwoording over dit beleid en de kaders wordt afgelegd in het jaarverslag. Het grootste gedeelte van de financieringsparagraaf is informatief in plaats van besluitvormend. De paragraaf bevat een aantal kernelementen over treasury. Onderstaand een samenvatting van hetgeen in deze paragraaf wordt beschreven. 1. Schatkistbankieren leidt niet tot gederfde inkomsten maar tot hogere bancaire kosten en administratieve lasten. 2. Renterisicobeheer op zowel kort als langlopende schulden. In 2015 voldoen we aan de wet- en regelgeving en zoals het er nu naar uitziet geldt dat t/m 2018. 3. Kredietrisico beheer met overzicht van verstrekte leningen en garanties. 4. Marktontwikkelingen van zowel de geldmarkt (korte rente) als de kapitaalmarkt (lange rente). Grootbanken verwachten dat zowel de korte als lange rente op een laag niveau blijft. 5. Financieringsbehoefte. 6. Rente omslagmethode voor begroting 2015. Schatkistbankieren zonder leenfaciliteit Schatkistbankieren houdt in dat tegoeden worden aangehouden in de Nederlandse schatkist. Hierdoor zal de Nederlandse Staat minder geld hoeven te lenen op de financiële markten en zal de staatsschuld dalen. ‘Zonder leenfaciliteit’ houdt in dat er geen gelden bij de Nederlandse Staat geleend kunnen worden. Het schatkistbankieren zonder leenfaciliteit wordt verplicht voor gemeenten, provincies, waterschappen en gemeenschappelijke regelingen. Gemeenten mogen hun overtollige financiën tot een bepaald bedrag buiten de schatkist van het Rijk aanhouden. Het drempelbedrag wordt als volgt bepaald: • voor gemeenten met een begrotingstotaal kleiner of gelijk aan € 500 miljoen is het drempelbedrag gelijk aan 0,75% van het begrotingstotaal, waarbij het drempelbedrag minimaal € 250.000 bedraagt • voor gemeenten met een begrotingstotaal groter dan € 500 miljoen is het drempelbedrag gelijk aan € 3,75 miljoen (0,75% x 500 miljoen) plus 0,2% van het deel van het begrotingstotaal dat boven de € 500 miljoen komt.

129

Wat zijn de verwachte gevolgen voor Heerlen: de gemeente Heerlen is niet over liquide en de verwachting is ook niet dat dit de komende jaren zal voorkomen. Op dit moment zijn er ook geen bestaande beleggingen die op termijn vrijvallen. Voor onze reserves heeft schatkistbankieren geen gevolgen. Schatkistbankieren gaat nl. over de liquiditeitspositie van de decentrale overheden en niet over de wijze waarop een decentrale overheid haar activa gefinancierd heeft (met eigen en vreemd vermogen). De gevolgen voor Heerlen zijn meer te vinden in de verhoogde tarieven die onze huisbankier ING en de sectorbanken in rekening zullen brengen voor het betalingsverkeer en in de rentetarieven (opslagen) voor kortlopende en langlopende geldleningen. Daarnaast zou het schatkistbankieren consequenties kunnen hebben voor het resultaat van de BNG als geheel en dus voor het uit te keren dividend aan de aandeelhouders. De exacte consequenties zullen pas in een later stadium blijken. Tevens brengt het veel meer administratieve handelingen met zich mee. Renterisicobeheer financieringsportefeuille Zoals eerdere benoemd vormt risicobeheersing één van de pijlers van de Wet fido. De belangrijkste risicoaspecten die verbonden zijn aan de uitvoering van de gemeentelijke treasuryfunctie betreffen rente- en kredietrisico’s. Renterisico’s kunnen vanuit de Wet fido-optiek worden bezien op korte en op de langere termijn. Rente risico op korte schuld: de kasgeldlimiet: Met de kasgeldlimiet is in de Wet fido een norm gesteld voor het maximum bedrag waarop de gemeente haar financiële bedrijfsvoering met kortlopende middelen (looptijd< 1 jaar) mag financieren. Deze norm bedraagt 8,5% van het begrotingstotaal aan lasten vóór bestemming, dus met uitzondering van stortingen in reserves. Voor 2015 bedraagt deze limiet dan € 33,8 miljoen. Indien hierbij de kasgeldlimiet bij herhaling wordt overschreden dient er geconsolideerd te worden ofwel moet een deel van de kortlopende middelen worden omgezet in een langlopende financiering. Volgens de richtlijnen mogen we drie achtereenvolgende kwartalen deze limiet overschrijden. Onze toezichthouder, de provincie, moet hierover wel worden ingelicht met een plan van aanpak tot reducering. Uit onderstaand overzicht blijkt dat wij voldoen aan het voorgeschreven beleid. Onderstaand een overzicht van de laatste vijf kwartalen: Kasgeldlimiet 2013-2014 (in € 1000)

2013

2013

2014

2014

2014

3e kw

4e kw

1e kw

2e kw

3e kw

316.036

316.036

319.656

319.656

319.656

omvang begroting per 1 januari (= grondslag) Toegestane kasgeldlimiet in procenten van de grondslag

8,50%

8,50%

8,50%

8,50%

8,50%

in bedrag

26.863

26.863

27.171

27.171

27.171

-25.192

-34.154

-52.146

-26.903

-6.479

Toets kasgeldlimiet Totaal gemiddelde netto vlottende schuld Toegestane kasgeldlimiet (1) Ruimte (+)/ Overschrijding (-)

26.863

26.863

27.171

27.171

27.171

1.671

-7.291

-24.975

268

20.692

De kasgeldlimiet voor de meerjarenbegroting ziet er als volgt uit: (x € 1.000) Begrotingstotaal Het bij ministeriële regeling vastgestelde percentage Kasgeldlimiet

2015

2016

2017

2018

397.715

385.382

380.383

372.173

8,5%

8,5%

8,5%

8,5%

33.806

32.757

32.333

31.635

130

Renterisico op langlopende schuld: de renterisiconorm. De gemeente loopt renterisico op het moment dat nieuwe leningen moeten worden aangetrokken (herfinanciering) of als een renteherziening van toepassing is. Om het renterisico te beheersen is in de Wet fido de renterisiconorm geformuleerd. Het doel van deze norm is om overmatige afhankelijkheid van het renteniveau in één bepaald jaar te voorkomen, één en ander ter bescherming van de gemeentelijke financiële positie. Met deze norm bevordert de Wet fido een solide financieringswijze bij openbare lichamen. Conform voorschrift van de geactualiseerde Wet fido wordt het renterisico in onderstaande tabel voor de komende vier jaren bepaald, hieruit blijkt dat wij voldoende ruimte hebben binnen deze marge van 20% van de begroting.

(x € 1.000) 1

Renteherziening

2

Aflossingen

3

Renterisico (1+2)

4

Renterisiconorm

5a Ruimte onder

2015

2016

2017

2018

begroting

begroting

begroting

begroting

-

-

-

14.394

18.607

24.821

33.511

14.394

18.607

24.821

33.511

79.543

77.076

76.077

74.435

65.149

58.469

51.256

40.924

-

-

-

-

renterisiconorm 5b

renterisiconorm

4a

Begrotingstotaal

397.715

385.382

380.383

372.173

4b

Percentage

20,00%

20,00%

20,00%

20,00%

4

Renterisiconorm

79.543

77.076

76.077

74.435

Kredietrisicobeheer Kredietrisicobeheersing richt zich op de kredietwaardigheid (en dus risicoprofiel) van de tegenpartijen bij financiële transacties. Kredietrisico’s kunnen worden gelopen vanuit uitzettingen (verstrekte geldleningen, beleggingen) of uit verleende garanties. Uitleningen Uitleningen kunnen slechts plaatsvinden uit hoofde van de uitvoering van een publieke taak. Per 1 januari 2015 bedraagt het bedrag aan uitstaande vaste geldleningen (looptijd langer dan één jaar) en kapitaalverstrekkingen € 38,5 miljoen. De samenstelling van de lening portefeuille u/g ondergaat in 2015 de volgende wijzigingen: Mutaties verstrekte vaste geldleningen per kredietrisicogroep kredietrisicogroep/ geldnemers Buitenring (bijdrage aan provincie) Kapitaalverstrekking aandelenkapitaal

verstrekte

normale

extra

saldo

01-01-2015

leningen

aflossing

aflossing

31-12-2015

27.132

27.132

2.209

2.209

Woningcorporaties

680

Ontwikkelingsmaatschappij Beitel Zuid

862

GR Kredietbank Limburg

(x € 1.000)

saldo

293 52

387 914

184

184

Bruglening Enexis

1.771

1.771

Achtergestelde lening Atrium MC

2.682

Lening t.b.v. CBS-project Mijnwater Renteloze voorschotten Diversen Totaal vaste geldleningen u/g

2.682

357

71

2.500

5.500

286 8.000

112

33

79

30

3

28

400

43.672

38.519

5.552

131

Vrijwaring door Waarborgfonds Sociale Woningbouw Vrijwaring door Waarborgfonds Sociale Woningbouw Ten aanzien van de aan woningcorporaties doorverstrekte geldleningen heeft het Waarborgfonds Sociale Woningbouw alle directe risico’s overgenomen. De gemeente neemt slechts een tertiaire achtervangpositie in, tezamen met het Rijk (50%) en met andere gemeenten. Achtergestelde leningen De lening aan Ontwikkelingsmaatschappij Beitel Zuid B.V. is achtergesteld, hetgeen impliceert de deelname in het risicodragend kapitaal van deze onderneming op grond van een door de gemeente te vervullen publieke taak. Tevens is er een achtergestelde verstrekt aan het Atrium MC ten behoeve van renovatie en nieuwbouw. De lening is marktconform en biedt dus geen voordeel aan het Atrium MC. Het betreft een achtergestelde fixe lening van € 2,7 miljoen met een rentetarief van 6,5 % per jaar. Uitleningen aan de GR voor sociale kredietverlening en schuldhulpverlening in Limburg. Bij de oprichting van de GR Krediet Bank Limburg is bepaald en besloten dat de deelnemers voor het risicovermogen van de GR achtergestelde leningen zouden fourneren. Gemeentegaranties Bij directe borgstellingen staat de gemeente jegens geldgevers borg voor de betaling van rente en aflossing op langlopende geldleningen die door lokale organisaties, instellingen of verenigingen zijn aangetrokken die veelal activiteiten verzorgen welke in het verlengde liggen van de gemeentelijke publieke taak. Achtervang houdt in dat de gemeente, al dan niet samen met het Rijk, een rol speelt in de zekerheidsstructuur van een waarborgfonds, bijvoorbeeld de Stichting Waarborgfonds Sociale Woningbouw. Door deze structuur kunnen instellingen die bij een waarborgfonds zijn aangesloten tegen de laagste rente lenen. Mede vanwege de strenge toelatingscriteria en periodieke toetsing door het fonds loopt de gemeente hierbij een veel lager risico dan bij directe borgstellingen. Het volgende overzicht geeft de ontwikkeling van de het schuldrestant in het jaar 2015 van de door de gemeente geborgde leningen, onderverdeeld naar kredietrisicogroep. Uitleningen en garanties uit hoofde van de publieke taak Gemeentegaranties per kredietrisicogroep

(x € 1.000)

kredietrisicogroep /

schuldrestant

geldnemers

01-01-2015

31-12-2015

Woningcorporaties

Gewaarborgde geldleningen

23.910

21.519

Zorgsector

Garantstelling

13.972

1.999

Sociaal culturele sector

Garantstelling

128

122

Hypotheekbanken

Garantstelling

12.776

11.473

Overige

Garantstelling

Totaal

16

8

50.802

35.121

Ingevolge het gemeentelijke beleid worden in beginsel geen garanties meer verstrekt. Het is pas mogelijk om hiervan af te wijken indien dat voor de uitoefening van de publieke taak noodzakelijk is en de daaraan verbonden risico’s aanvaardbaar zijn. Het College van B en W heeft ingevolge de Gemeentewet de bevoegdheid om daartoe te besluiten, maar zal -afhankelijk van de omvang van de risico’s- een dergelijk besluit ter kennis brengen van de Raad, dan wel een voorstel tot besluitvorming aan de Raad voorleggen. Voor de risico’s die niet de sociale woningbouwsector betreffen, heeft onze gemeente dan wel de geldgever van de geldnemer hypothecaire zekerheden verkregen. Gemeentefinanciering Een visie omtrent de renteontwikkelingen van de korte- en lange termijn rente is een voorwaarde om de treasuryfunctie te kunnen uitoefenen.

132

Het in beschouwing nemen van de macro-economische ontwikkelingen, economische groei, inflatie, consumentenvertrouwen, politieke spanning en met name de rentevisie van grootbanken leidt tot een rentevisie waarop wij onze financieringsbeslissingen funderen. De ECB (Europese Centrale Bank) nam in september 2014 rigoureuze maatregelen om de economie in de EU-landen te stimuleren. De ECB verlaagde de rente over de gehele linie met 10 basispunten. De Refirente bedraagt momenteel 0,05%! De ECB bevindt zich in een lastig parket. Enerzijds moet de bank de inflatie in toom houden, aan de andere kant willen de centrale bankiers met hun rentebeleid de economie in deze periode van wereldwijde recessie stimuleren. Na de onverwachte rentestap van de ECB is Euribor verder weggezakt en staat momenteel voor 3 maanden op 0,08%. Voor de weeks (Euribor) periodes is er zelfs sprake van een (licht) negatieve fixing. Ook de lange rente is verder weggezakt. Voor Euribor voorspelt zelfs één grootbank een nulniveau. Ook de voorspellingen voor de lange rente liggen op zeer lage niveaus. Vooral middellange looptijden geven de kans om de rente op extreem lage niveaus vast te leggen, waarbij looptijden van 5-7 jaar een nul voor de komma kennen. Dit geldt uiteraard voor decentrale overheden en leningen onder borging van het WSW of WfZ. Opslagen voor financiering dalen nog steeds, ook voor lange looptijden. Financieringsbehoefte Volgens de berekeningen op basis van de per 1 januari 2015 geraamde investeringen en de op lange termijn beschikbare financieringsmiddelen zou er op dat moment een financieringstekort ontstaan van € 102,7 miljoen. Van dat tekort mag maximaal € 33,8 miljoen (kasgeldlimiet) kortlopend worden gefinancierd. Voor het restant ter grootte van € 68,9 miljoen zouden derhalve langlopende geldleningen moeten worden aangetrokken. Prognose per 01-01-2015 van de financieringsbehoefte Financieringsbehoefte per 1 januari Te financieren boekwaarde vaste activa per 1 januari Afschrijvingen en aflossingen leningen u/g Investeringen Boekwaarde per 31 december

(x € 1.000) 2015

2016

2017

2018

303.093

346.558

361.118

359.656

11.379

14.001

14.593

14.878

291.714

332.557

346.525

344.778

54.844

28.561

13.131

11.029

346.558

361.118

359.656

355.807

63.044

58.966

59.070

58.312

384

1.042

0

0

136.966

187.252

227.804

233.298

200.394

247.260

286.874

291.610

Beschikbare financieringsmiddelen Reserves en voorzieningen Bijdrage derden Vaste geldleningen Beschikbare vaste financieringsmiddelen Financieringstekort Benodigde financieringsmiddelen Beschikbare kortlopende middelen (max. kasgeldlimiet) Op te nemen vaste geldleningen

102.699

99.298

74.244

68.046

33.806

32.757

32.333

31.635

68.893

66.541

41.911

36.411

RENTE OMSLAGPERCENTAGE BEGROTING 2015 Het renteomslagpercentage wordt op het moment van vaststelling gebaseerd op het gemiddelde van de volgende rentetarieven over de vijf voorafgaande kalenderjaren: a. Het tarief van de Bank Nederlandse Gemeenten voor een fixe lening met een looptijd van 10 jaar. Over de periode 1 januari 2009 t/m 31 december 2013: 2,72%. b. Het 3 maands Euribortarief. Over de periode 1 januari 2009 t/m 31 december 2013: 0,845%. De vaste activa worden doorgaans voor 90% gefinancierd met eigen vermogen en lang vreemd vermogen, alsmede voor 10% met vreemd vermogen op korte termijn. Het renteomslagpercentage voor het jaar 2015 wordt nu berekend als gewogen gemiddelde van de onder a. en b. vermelde percentages en afgerond op 5 basispunten (5/100 procent): {(90 x 2,72%) + (10 x 0,845%)} : 100 = 2,46%.

133

Door de kredietcrisis wordt momenteel nog steeds een liquiditeitsopslag berekend voor langlopende leningen. De liquiditeitsopslag varieert tussen de 70 bp (0,70%) en de 100bp (1%) al naar gelang de looptijd van de langlopende lening. Vóór de crisis werd deze opslag nooit doorberekend aan decentrale overheden. Er was soms zelfs sprake van een afslag in plaats van een opslag. Vanuit dit perspectief wordt het rentepercentage voor de begroting 2015 vastgesteld op 3,5%.

134

3.5 Bedrijfsvoering (BBV, artikel 14) Organisatie ontwikkeling De organisatie functioneert niet optimaal met een pakket aan maatregelen gaan we het functioneren verbeteren. De belemmeringen die de organisatie ondervindt komen in het kort op het volgende neer: • De in gang gezette noodzakelijke samenhangende aanpak van maatschappelijke vraagstukken moet nog verder verbeterd worden. • De omgeving waarin de gemeentelijke organisatie opereert veranderd in snel tempo, er is een trend van verdergaande decentralisatie en mede als gevolg daarvan van schaalvergroting. Er ontstaan zowel op het gebied van de bedrijfsvoering als op het terrein van de primaire taken van de gemeente allerlei samenwerkingsverbanden. De organisatie ontbeert het aanpassingsvermogen om hier snel en adequaat op te reageren. • Zowel de intern als extern gerichte samenwerking verloopt niet zonder haperen. • De organisatie is onvoldoende in control en er valt nog veel doelmatigheidswinst te behalen. • Het doorvoeren van bezuinigingen op de organisatie kosten behoeft een extra impuls. Het pakket aan maatregelen richt zich op: 1. Het verbeteren van de bedrijfsprocessen en de bedrijfsvoering. 2. Het versterken van de professionaliteit van de medewerkers en op het gedragsverandering c.q. cultuurverandering. 3. Het aanpassen van de organisatiestructuur. Het verbeteren van de bedrijfsprocessen en de bedrijfsvoering (1) De volgende acties zijn in gang gezet en zullen worden gecontinueerd: • Alle bedrijfsprocessen van de gemeente worden geïdentificeerd en doorgelicht. Dit vergt een langdurige inspanning en zal zich uitstrekken over 2015. • Begroting en realisatie lopen op kostenplaatsen niveau vaak ver uit te pas om goed te kunnen sturen. De komende jaren wordt de begroting en realisatie in balans gebracht door realistisch te begroten. • De vigerende kaders voor formatie en personeelsbudgetten voldoen niet dat wil zeggen bieden onvoldoende sturingsmogelijkheden waardoor de organisatie ook in dit opzicht onvoldoende in control is. Deze kaders worden vernieuwd en zullen in 2015 ingevoerd worden. • De evaluatie van het zaakgericht werken heeft een aantal aanbevelingen opgeleverd waarmee de organisatie ook in 2015 verder aan de slag gaat. De belangrijkste zijn:  De ICT-architectuur zal doorontwikkeld moeten worden. Deze architectuur vormt de basis voor de inzet en keuzes van applicaties.  Vlieg ICT-projecten niet alleen technisch aan maar schenk veel aandacht aan gedrag en vaardigheden van de medewerkers.  Maak ICT-projecten tot projecten van de afdelingen/bureaus. Committeer de managers en leg de verantwoordelijkheid voor de implementatie binnen de afdelingen. • Informatiemanagement zal in 2015 worden doorontwikkeld om zodoende op een eigentijdse, slagvaardige en efficiënte wijze de informatievoorziening in de gemeente te verzorgen en daarmee de verantwoordelijkheid nemen voor een goede en betrouwbare informatiehuishouding. • In 2015 wordt gestart met het uitbreiden en uitrollen van het E-HRM systeem (digitale gegevensverwerking). Het versterken van de professionaliteit van de medewerkers en bevorderen van gedragsverandering c.q. cultuurverandering (2). De gemeente heeft een traject ingezet om te komen tot een nieuwe manier van werken onder de naam “Zo Werkt Heerlen”. Dit vraagt om een gedrag-, c.q. cultuurverandering. Om te komen tot de gewenste organisatiecultuur zijn een aantal processen en trajecten gestart die gezamenlijk het verandertraject vormgeven. Voor 2015 staan de volgende zaken op de agenda: • In 2014 is een management ontwikkelingstraject gestart voor alle leidinggevende dat wil zeggen voor directie, afdelingshoofden en bureauhoofden). Dit traject zal in 2015 worden voortgezet. • In 2014 is een begin gemaakt met het professionaliseren van projectmanagement en programmamanagement in de vorm van workshops. Een breed scala aan medewerkers nemen deel aan deze workshops.

135

• In 2014 is een HRM-visie c.q. een visie op mens en organisatie vastgesteld die in 2015 vertaald wordt in concrete acties. Zo zal op basis van deze visie een nieuwe gesprekken cyclus voor de leidinggevenden met zijn medewerkers worden geïntroduceerd. • In 2014 is een voorzichtig begin gemaakt met de strategische personeelsplanning. Strategische personeelsplanning beoogt de huidige competenties van het personeel in kaart te brengen en deze te toetsen aan de competenties die nu en in de toekomst gevraagd worden. Daar waar discrepanties zijn of dreigen worden medewerkers bijgeschoold of getraind. Duidelijk is bijvoorbeeld dat het projectmatig werken steeds belangrijker wordt vandaar dat daar nu in geschoold en getraind wordt. Hetzelfde geldt voor de verdergaande digitalisering van de werkomgeving, ook dit vraagt scholing en training. Aanpassen van de organisatie structuur (3). In 2005 is de laatste ingrijpende organisatie aanpassing doorgevoerd. De diensten werden opgeheven, staftaken werden gecentraliseerd en de lijn afdelingen werden de hoogste uitvoerende laag binnen de organisatie. Er werden programma directeuren benoemd die de opdracht kregen de raadsprogramma’s integraal aan te sturen. In 2010 vond een verdere aanpassing plaats. Het zogenaamde directiemodel werd ingevoerd. Drie programma directeuren maakten plaats voor één directeur programma’s en één directeur bedrijfsvoering. Beide directeuren kregen hiërarchische bevoegdheden. De directeur programma’s werd verantwoordelijk voor de prioritaire thema’s zoals deze benoemd waren in de begroting. In de onderhavige begroting komen deze prioritaire thema’s niet meer in deze vorm terug. De uitgangspunten waarop de ordening van de organisatie in de bestaande afdelingen en bureaus is gestoeld zijn -ondanks vele verschuivingen- in essentie niet veranderd sinds de vorige eeuw. Ook de aanpassing van 2005 heeft in deze ordening geen wezenlijke verandering gebracht. Overigens lijkt het er op dat deze uitgangspunten nooit expliciet zijn benoemd en vastgesteld maar min of meer ontstaan zijn in de loop der tijd. Wat de aanpassing van de organisatie structuur betreft zal er nog in 2014 een uitgangspunten nota worden vastgesteld waarvan de uitvoering in 2015 al dan niet gefaseerd geheel of gedeeltelijk zal plaatsvinden. In deze uitgangspunten nota wordt voorgesteld de ordeningsprincipes te veranderen. Omdat noodzakelijke aanpassingen in de organisatie structuur en binnen de bedrijfsvoering niet altijd uitstel kunnen lijden zijn er -ondanks het nog ontbreken van een vastgestelde structuurvisie- een aantal ontwikkelen in gang gezet. • Het functioneel beheer en het applicatie beheer zal eind 2014 begin 2015 worden gecentraliseerd. • Het financieel administratieve proces en daarmee de financiële afdeling wordt opnieuw ingericht. Overige onderwerpen Huisvesting 2015 Staat in het teken van de realisatie van nieuwe huisvesting voor het ambtelijk apparaat. Het gebouw in het maankwartier dat gedeeld zal worden met UWV is naar verwachting eind 2015 gereed waarna medewerkers hun intrek zullen nemen in dit nieuwe pand. Voor wat betreft de situatie in het Schinkelkwadrant ligt de situatie complexer. Als gevolg van juridische procedures loopt dit project vertraging op waardoor de nieuwbouw niet gerealiseerd zal kunnen worden voor 31-12-2015. De verwachting is dat realisatie pas aan het eind van 2016 een feit zal zijn. Betaaltermijn De gemeente Heerlen vind het belangrijk dat inkoopfacturen tijdig betaald worden. Doelstelling is dat 90% van alle facturen binnen 30 dagen betaald moeten zijn. Gezien onze betaalperformance in het recente verleden is een project opgestart om het inkoopproces, vanaf bestelling tot en met betaling te stroomlijnen (BIBAB proces). Het doel is drieledig: 1. Een efficiëntere procesuitvoering en reductie van verwerkingskosten. 2. Het verkrijgen van een accurate verplichtingen administratie. 3. Voldoen aan de norm van betalen binnen 30 dagen.

136

Externe inhuur De door de raad gestelde norm voor externe inhuur bedraagt 12,5%. In het kader van de bezuinigingen wordt gestuurd op reductie van de externe inhuur in 2015, zodat de kosten van externe inhuur ruim binnen de norm blijft. Integriteit De Nederlandse overheid wordt gekenmerkt door een hoog niveau van integriteit. In ons land kan een burger vertrouwen op een overheid die hem onkreukbaar en rechtschapen tegemoet treedt en beslissingen neemt die in overeenstemming zijn met de beginselen van onze democratie en onze rechtstaat en met algemeen geldende waarden en normen. Ook de gemeente Heerlen hecht groot belang aan een integere gemeentelijke organisatie op alle niveaus (raad, college en ambtelijke organisatie). Ervaringen in de praktijk leren dat integriteitsrisico’s binnen een gemeente groot zijn en dat ook kleine schendingen een grote impact kunnen hebben op het vertrouwen in de politiek, in het bestuur van de stad en in de zuiverheid van het handelen van de ambtelijke organisatie. Dit maakt een constante aandacht voor integriteit noodzakelijk. Functioneel Leeftijds Ontslag (FLO) Brandweer Om de kosten voor FLO van de brandweer te dekken is in de begroting meerjarig om en nabij de 500.000 budget opgenomen. Vanwege de complexiteit van de berekeningen en de vele individuele keuzemogelijkheden van de personen blijft het echter zeer moeilijk hier nauwkeurige verwachtingen voor neer te zetten. In de jaarrekening verantwoorden wij jaarlijks de werkelijke kosten van deze regeling. Huidige situatie We willen breed aandacht besteden aan integriteit op alle domeinen dus voor zowel de raad, als het college als de ambtelijke organisatie. We willen op alle domeinen acties uitzetten, waarbij we onderscheid maken tussen de regelgeving en handhaving hiervan aan de ene kant en het morele leerproces aan de andere kant. Onderstaand wordt dit verder uitgewerkt voor de diverse domeinen. Raad In de vorige raadsperiode is op initiatief van de burgemeester een begin gemaakt met een meer beleidsmatige aanpak voor het integriteitsvraagstuk van de raad en zijn leden. In zijn raadsinformatiebrief van 12 december 2012 geeft hij aan op welke wijze hij dit vorm gaat geven. Aansluitend hieraan is in 2013 een aantal vraagpunten nader verkend en kaders aangereikt waarbinnen ieder raadslid zijn afwegingen kan maken en verantwoordelijkheid kan nemen. Denk hierbij aan het aannemen van geschenken en uitnodigingen, aan het omgaan met geheime informatie en aan het geven van inlichtingen aan raadsleden over de medewerkers van de ambtelijke organisatie. Voor de nieuwe raad zijn in eerste instantie vier bijeenkomsten georganiseerd waarbij het raadslid bewust wordt gemaakt van zijn rol, positie en verantwoordelijkheden, van de betekenis hiervan voor het nemen van besluiten, van de meest voorkomende schendingen van de integriteit en tenslotte van het handhaven van schendingen. Dit traject loopt tot eind 2014. Daarna wordt bezien hoe het moreel leerproces voor de raad verder inhoud gegeven wordt. College Integriteit staat ook voor kwaliteit en effectiviteit. Op een integere manier je werk doen is breder dan niet-frauderen. In de beleidsregels die wij binnen de organisatie vaststellen is het begrip integriteit van groot belang. We noemen hier als voorbeelden het inkoop- en aanbestedingsbeleid; de regels met betrekking tot geheimhouding, de gedragscodes, maar dit geldt uiteraard voor alle beleidsterreinen. De VNG is op dit moment bezig met het opstellen van nieuwe gedragscodes. Dat brengt met zich mee dat wij in de loop van 2015 een standpunt innemen over het nieuwe model. Ook voor het college is het nu van belang het moreel bewustzijn verder te verankeren. Collegeleden moeten zich er van bewust blijven dat zij op hun handelingen aangesproken kunnen en zullen worden. De wethouders van het nieuwe college hebben als een eerste verkenning een integriteitscan afgelegd waarna met de individuele wethouders is gesproken over hen persoonlijke integriteitsrisico’s in relatie tot het wethouderschap.

137

Dit zal nu verder vorm gegeven moeten worden in de dagelijkse praktijk. De wens om op een integere wijze aan een goede stad voor onze burgers te werken, werkt ook door naar onze externe partners. Het college wenst namelijk uitsluitend samen te werken met integere partners. Ambtelijke organisatie We beseffen dat een actief integriteitbeleid de weerbaarheid bevordert van de medewerkers tegen verleidingen en integriteitsrisico’s. Samen met de werkgroep integriteit Zuid-Limburg werd in het verleden de regelgeving onder de loep genomen met als uitgangspunt de vastgestelde landelijke basisnormen. Dit heeft ertoe geleid dat de gemeente Heerlen beschikt over een uitgebreid pakket aan regelingen. Inmiddels moeten we constateren dat er sedert 2006 de nodige wijzigingen zijn doorgevoerd (zoals de instelling van nationale meldingspunten) welke wij nog niet verwerkt hebben in de gemeentelijke regelingen. Een goed integriteitbeleid is echter niet alleen een kwestie van regels, procedures, verboden en geboden. Het is ook een kwestie van mentaliteit, houding en gedrag. Bij de introductie van de ambtseed in 2006 is via uitgebreide sessies stilgestaan bij de integriteitsdilemma’s die zich kunnen voordoen; daarna zijn nog een keer de afdelingshoofden getraind, maar nadien is er geen echte aandacht geweest voor het morele leerproces in de organisatie. Integriteit moet meer ingebed raken in de organisatie een vanzelfsprekend onderdeel van werkproces zijn. Integriteit staat voor professionele verantwoordelijkheid. Verankering hiervan moet vorm krijgen via het uitzetten van een moreel leerproces binnen de organisatie. Bezuinigingen op de organisatie. De 60+ maatwerkacties is in 2014 een vliegwiel geweest voor de bezuinigingen op de organisatiekosten. Bij het reduceren van de organisatiekosten is het reduceren van de formatiekosten en daarmee van de personeelskosten leidend. Voor 2015 en verder ligt er wat de reductie van de formatie betreft nog een behoorlijke opgave die er globaal als volgt uitziet: • 13 fte oude taakstelling • 10 fte (bij benadering) nieuwe taakstelling als gevolg van reductie van de programmabudgetten • 12 fte (bij benadering en treft vooral de staf) vanwege de verzelfstandiging van SCHUNCK* Daar staat tegenover dat er met de decentralisaties in het sociale domein ook weer formatieplaatsen bij komen. De voorlopige schatting is dat het hierbij om ongeveer 40 formatieplaatsen gaat. Hiermee kunnen de bezuinigingen binnen de staf deels gecompenseerd worden. De nieuwe formatieplaatsen binnen het sociale domein zijn redelijk uniek. Er zal een uiterste inspanning geleverd worden om via interne verschuivingen en door inzet van herplaatsingskandidaten tot invulling te komen. Nu al is duidelijk dat dit slechts beperkt zal lukken. In het licht van de begroting 2015 is er een structurele organisatiebezuiniging opgenomen inclusief een versobering van de ambtelijke arbeidsvoorwaarden. Het betreft een extra afname van ons personeelsbestand van 25 FTE’s oplopend tot 50 FTE’s in de volgende jaren. Eind 2014, begin 2015 zal het overleg met de vakorganisaties over (bezuinigingen) op de arbeidsvoorwaarden en over het sociaal statuut weer worden opgepakt. Een belangrijk onderwerp is de werkgarantie die (nog)deel uitmaakt van het Sociaal Statuut en daarmee op gespannen voet lijkt te staan met de re-integratieperiode zoals die in de nieuwe cao is geregeld (artikel 10d). Overige personeelszaken Op het gebied van personeelszaken heeft de organisatie de afgelopen jaren achterstand opgelopen die met vereende krachten wordt ingehaald. De volgende acties zijn/worden voor 2015 in gang gezet: Modernisering bestaande regelgeving. Het gaat hierbij om een grote hoeveelheid regels vooral in de sfeer van de tertiaire arbeidsvoorwaarden die aan vernieuwing toe zijn. Een voorbeeld is de parkeerfaciliteitenregeling voor de medewerkers. De Arbo- en verzuimnota zal worden geactualiseerd in 2015. Daarnaast zijn er de volgende lopende ontwikkelingen die om actie vragen: Nieuwe cao 2013/2014. Sommige aanpassingen zullen pas in 2015 verwerkt worden. Met name de keuzemogelijkheden die er voor de medewerkers komen vergen tijd om uit te rollen en te verwerken.

138

Hetzelfde geldt voor invoering van artikel 10d i.c. de vastgestelde re-integratieperiode en re-integratieverplichtingen voor werkgever en werknemers. De nieuwe werktijdenregeling die meer flexibiliteit biedt dan de huidige regeling. De planning en sturing van werkzaamheden zijn hierbij een belangrijk aandachtspunt. Samenwerkingsverbanden. SSC-ZL In 2015 zetten we samen met de gemeenten Maastricht, Sittard-Geleen, en de Provincie Limburg het proces om te komen tot een gezamenlijke bedrijfsvoering organisatie voor de regio Zuid-Limburg voort. Dit SSC-ZL krijgt na een gezamenlijk voorbereidingstraject in 2015 daadwerkelijk vorm en inhoud: de oprichting van de gemeenschappelijke regeling SSC Zuid-Limburg staat voor begin 2015 gepland, waarmee de nieuwe organisatie een feit is en er een juridische basis ligt voor het stapsgewijs inrichten hiervan, waaronder het overdragen van taken, het inrichten van de hiervoor benodigde ondersteunende systemen en het plaatsen van medewerkers. Hierbij gaat het in eerste instantie om taken op het gebied van Inkoop, ICT en HRM. Voor het vervolgtraject komen de overdracht van andere bedrijfsvoeringsta-ken, zoals financiën, interne dienstverlening en documentaire informatievoorziening, aan de orde. Met de oprichting van de gemeenschappelijke regeling SSC-ZL ligt er ook een basis om de dienstverlening te verbreden naar overige gemeenten en samenwerkingsverbanden in de regio Zuid-Limburg. Belangrijke randvoorwaarde voor het realiseren van de aan SSC-vorming verbonden meerwaarde is harmonisatie van beleid, systemen en processen. Op dit gebied zijn inmiddels eerste stappen gezet, waaronder een geharmoniseerd inkoopbeleid. De vier organisaties werken voor 2015 voor het eerst aan een gezamenlijke projectenplanning op het gebied van onder meer ICT, op zoek naar samenwerkingsvoordelen en besparingsmogelijkheden. PIT Sinds 2014 is de gemeenschappelijke regeling Parkstad IT een feit. Samen werken we er nu naartoe om deze activiteiten op te laten gaan in het Shared Service Center Zuid-Limburg. Geo-Basisregistraties Momenteel doorloopt de GBRD Geo-Basisregistraties samen met de afnemende gemeenten het doorontwikkelingstraject naar de Gemeenschappelijke Regeling met de werknaam “Gegevenshuis”. In de huidige fase heeft de GBRD Geo-Basisregistraties een voorstel gedaan waarbij aan de hand van een product gerelateerde berekeningswijze en de grotere afname van de andere deelnemende gemeenten waardoor de kosten voor Heerlen dalen. Daar het proces nog niet is afgerond, is deze daling niet verwerkt in deze begroting. Het “Gegevenshuis” heeft geen relatie meer met de stadsregio Parkstad Limburg en zet meer in op innovatie binnen het werkveld. Hiermee wordt een prima basis gecreëerd voor de instap bij het SSC Zuid-Limburg zodra dit gevormd is. Juridische kwaliteitszorg en rechtsbescherming Inleiding Als publieke rechtspersoon en deelnemer aan het maatschappelijk en economisch verkeer, loopt de gemeente risico’s. Een goede juridische bedrijfsvoering zorgt ervoor dat risico’s als gevolg van onrechtmatig handelen beheersbaar zijn. Juridische kwaliteitszorg richt zich in belangrijke mate op kaderstelling voor risicovolle werkprocessen. Een adequaat systeem voor het behandelen van klachten, bezwaren en beroepen is een vorm van juridische kwaliteitszorg, maar is tegelijkertijd een middel om een belangrijke overheidstaak waar te maken: het bieden van een effectieve rechtsbescherming tegen onbehoorlijke gedragingen of onjuiste bestuursbesluiten. Behandelen bezwaren en klachten Het behandelen van bezwaarschriften en klachten is een wettelijk voorgeschreven taak. Inherent aan het bieden van een goede rechtsbescherming aan de burger is, dat op bezwaarschriften en klachten tijdig wordt beslist. Met het oog op alternatieve geschiloplossing, zet de gemeente zo veel als mogelijk het instrument premediation in. Door een geslaagde premediation kan de formele afhandeling van een bezwaar of klacht achterwege blijven. Er wordt gewerkt met richtcijfers c.q. normen voor de tijd die nodig is om op een klacht of bezwaar een beslissing te nemen. Beslissingen op een klacht dienen te worden genomen binnen maximaal zes weken. Voor de beslistermijn ten aanzien van bezwaarschriften geldt een norm van maximaal twaalf weken.

139

Het hanteren van een maximale termijn neemt niet weg dat in elke zaak wordt getracht zo spoedig mogelijk een beslissing te nemen, uiteraard mits de zorgvuldigheid niet in het gedrang komt. Tegen elke beslissing op een bezwaarschrift staat beroep en vervolgens hoger beroep open bij de bestuursrechter. Over de resultaten van bezwaar- en klachtbehandeling wordt in het jaarverslag 2015 verantwoording afgelegd. De resultaten zullen daarbij worden gespiegeld aan de genoemde normen. Dit komt de transparantie ten goede, en stelt uw raad in staat om zijn controlerende taak op dit punt in te vullen. Mandaatbesluit Via mandaat (ambtelijke bevoegdheid of bevoegdheid portefeuillehouder om namens het bevoegde orgaan besluiten te nemen) wordt een efficiënte en voortvarende afhandeling van aanvragen en verzoeken van burgers mogelijk gemaakt. Het mandaatbesluit wordt regelmatig op centraal niveau geactualiseerd om aan rechtmatigheidseisen te voldoen en in de behoeften van de verschillende concerndelen te voorzien. Gemeentelijke regelgeving Kwalitatief goede en actuele regelgeving is essentieel. Voor de totstandkoming van verordeningen en beleidsregels is een protocol beschikbaar. Verouderde regelingen zijn de voorbije jaren ingetrokken. Verordeningen worden in beginsel vastgesteld overeenkomstig door de VNG beschikbaar gesteld model. Afwijkingen van een VNG-modelverordening zijn uiteraard mogelijk, maar vergen een bijzondere motivering. De gemeentelijke regelgeving is sinds enkele jaren raadpleegbaar via het internet, in overeenstemming met de Wet elektronische bekendmaking (Web). Vanaf 2014 verlopen de formele bekendmaking van de verordeningen, zoals voorgeschreven volgens de Web, langs elektronische weg. Het voorkomen en terugdringen van onnodige administratieve lasten blijft aandacht vragen. Aanbesteding/contracten De gemeente beschikt over aanbestedingsbeleid, waarin het gemeentelijk beleid is weergegeven met betrekking tot de aanbestedingsprocedure die wordt gevolgd, afhankelijk van het onderwerp en geraamde opdrachtwaarde - uiteraard binnen de kaders van nationale en Europese regelgeving. Ten behoeve van contractering met derden zijn algemene voorwaarden in gebruik. Toetsing van de bruikbaarheid van deze voorwaarden is een voortdurend proces. Decentralisaties De drie decentralisaties op de terreinen werk, zorg en jeugd vergen ook in 2015 een grote inspanning van de gemeentelijke organisatie. Bij de uitvoering van de nieuwe wetgeving zal een belangrijke claim worden gelegd op de juridische adviesfunctie, en er is een aanmerkelijke toename van bezwaarschriften en klachten te verwachten.

140

3.6 Verbonden partijen (BBV, artikel 15) In de paragraaf verbonden partijen wordt zowel bij de begroting als bij de rekening een beeld geschetst van derde rechtspersonen, waarmee de gemeente een bestuurlijke en financiële relatie heeft. Het financieel belang bestaat uit middelen die aan de verbonden partij beschikbaar zijn gesteld en die niet verhaalbaar zijn bij een faillissement van de verbonden partij. De financiële relatie komt voort uit het verstrekken van kapitaal in de vorm van risicodragend kapitaal (aandelen), een lening of een borgstelling, een subsidie, structurele opdrachten of een combinatie van deze mogelijkheden. Het bestuurlijk belang verwijst naar hetzij de zeggenschap uit hoofde van vertegenwoordiging in het bestuur hetzij uit hoofde van stemrecht. Een verbonden partij kan zijn een deelneming in een vennootschap, een gemeenschappelijke regeling, een stichting of verenigingen, indien de gemeente een zetel in het bestuur heeft én een financieel risico (met juridische afdwingbaarheid) loopt. Voor de gemeente is het belangrijk om inzicht te hebben en te houden in de realisatie van doelstellingen, activiteiten, financiën, bestuursverantwoordelijkheden en bevoegdheden van de verbonden partijen. Het nieuwe beleid is ingebed in de jaarlijkse planning en control cyclus zodat er een totaalbeeld ontstaat van elke afzonderlijke verbonden partij. Het proces zal continue en systematisch worden doorlopen en steeds verder worden uitgewerkt. In het vervolg van deze paragraaf treft u relevante informatie aan van de verbonden partijen met betrekking tot: doel, financieel belang, zeggenschap en ontwikkelingen. De gemeente heeft een financiële en/of bestuurlijke relatie met de volgende organisaties: Naamloze Vennootschappen Attero N.V. (voormalig Essent Milieu Holding B.V.) Bank Nederlandse Gemeenten Enexis Holding Grensoverschrijdend Bedrijventerrein (Avantis) Industriebank LIOF Parkstad Limburg Theaters Reinigingsdiensten Rd4 Waterleidingmaatschappij Limburg

Programma Bestuur en Dienstverlening Bestuur en Dientsverlening Bestuur en Dienstverlening Economische Stimulering Economische Stimulering Economische Stimulering Leefomgeving Leefomgeving

Besloten Vennootschappen Claim Staat Vennootschap Cross Border Lease Vennootschap Vordering op Enexis Verkoop Vennootschap Publiek Belang Electriciteitsproductie Avantis services Beitel-Zuid (Bedrijventerrein Trilandis) Mijnwater Technohouse Nazorg Limburg Schaesbergerveld IBA Parkstad B.V.

Programma Bestuur en Dienstverlening Bestuur en Dienstverlening Bestuur en Dienstverlening Bestuur en Dienstverlening Bestuur en Dienstverlening Economische Stimulering Economische Stimulering Economische Stimulering Economische Stimulering Leefomgeving Ruimtelijke ontwikkeling Bestuur en Dienstverlening

Certificaten van aandelen Holding Stadion Kerkrade B.V.

Programma Economische Stimulering

141

Gemeenschappelijke regelingen Regio Parkstad Limburg Veiligheidsregio Zuid-Limburg Reinigingsdiensten Rd4 Regionale Uitvoeringsdienst Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Zuid-Limburg Kredietbank Limburg Werkvoorzieningschap Oostelijk-Zuid Limburg Belastingsamenwerking Gemeenten en Waterschappen

Bestuur en Dienstverlening Leefomgeving Leefomgeving Leefomgeving Sociale infrastructuur Sociale infrastructuur Sociale infrastructuur Bestuur en Dienstverlening

Stichtingen Centrummanagement Heerlen-Centrum Centrummanagement Heerlerbaan Centrummanagement Hoensbroek Stichting Isidoor Stichting WTC Werk voor Heerlen Jaar van de mijnen

Economische stimulering Economische stimulering Economische stimulering Economische stimulering Economische stimulering Economische stimulering Leefomgeving

Bank Nederlandse Gemeente N.V., Den Haag (BNG Bank) Programma Bestuur en Dienstverlening Doel De N.V. Bank Nederlandse gemeenten is de bank van en voor overheden en instellingen

Financieel belang

Zeggenschap

Ontwikkelingen

voor het maatschappelijk belang. De gemeente participeert in de NV Bank Nederlandse Gemeenten met de bedoeling daarmee een goede toegankelijkheid tot de geld- en kapitaalmarkt te waarborgen. De gemeente Heerlen heeft 424.827 aandelen in haar bezit tegen een boekwaarde van € 1,062 miljoen. Jaarlijks wordt er dividend uitgekeerd door de BNG Bank. BNG Bank heeft over 2013 een nettowinst behaald van € 283 miljoen (2012 was € 332 miljoen). Ondanks een belangrijke stijging van het kernresultaat, het renteresultaat, komt dit neer op een daling van € 49 miljoen ten opzichte van 2012. Dit laatste is vooral het gevolg van een negatieve bijdrage van de bijdrage van de ongerealiseerde marktwaardeveranderingen. In de begroting 2015 gaan we uit van een dividenduitkering van € 1,27 per aandeel is een totaalbedrag van € 539.530 (conform het advies van provincie Limburg). Eigen vermogen begin 2013 was € 2.752 en ultimo 2013 € 3.430. Vreemd vermogen begin 2013 was € 139.443 en ultimo 2013 € 127.721. Achtergestelde schulden begin 2013 waren € 33 miljoen en ultimo 2013 waren deze 23 miljoen. De gemeente Heerlen is vertegenwoordigd als aandeelhouder en behoort tot de top tien van aandeelhouders. De gemeente heeft een aanzienlijk financieel belang terwijl het bestuurlijk belang gering is. Vertegenwoordiging in de algemene vergadering van aandeelhouders door wethouder middelen, beheer en onderhoud, mobiliteit, ruimtelijke ordening en wonen. De financiële vooruitzichten voor de kernklantsectoren van de bank blijven weinig positief. BNG Bank verwacht desondanks dat de nieuwe langlopende kredietverlening in 2014 op een met 2013 vergelijkbaar niveau zal uitkomen, als gevolg van een grote vraag naar herfinanciering van bestaande leningen. Het renteresultaat over 2014 zal mede door de aanhoudend lage lange rentetarieven naar verwachting licht lager uitkomen dan over 2013. Het resultaat financiële transacties zal ook in de nabije toekomst gevoelig blijven voor de mate van economisch herstel binnen de eurozone. Gezien de aanhoudende onzekerheden acht de bank het niet verantwoord een uitspraak te doen over de nettowinst 2014.De nettowinst (halverwege 2014) van BNG Bank is in vergelijking met dezelfde periode in 2013 toegenomen met € 30 miljoen tot € 153 miljoen. Deze toename is vooral veroorzaakt door een verbeterd resultaat financiële transacties, nagenoeg volledig als gevolg van ongerealiseerde marktwaardeveranderingen. Voor het begrotingsjaar 2015 zijn niet meer gegevens voorhanden.

142

Grensoverschrijdend bedrijventerrein Avantis, Heerlen (GOB N.V.) Programma Economische Stimulering Doel Deelname door gemeente Heerlen in verband met belang voor de economie en de ontwikkeling van de werkgelegenheid. Financieel belang 1. Aandelenkapitaal 25% € 1.247.895. 2. Grondeigenaar van 1,5 ha. ten bedrage van € 1,3 miljoen (in 2009 aangekocht ter versterking van de liquiditeit). Ten behoeve van de vestiging van Honold is hiervan in 2013 circa 1.000 m2 verkocht tegen een opbrengst van € 36.660 voor de gemeente.

Zeggenschap

Ontwikkelingen

3. Leningovereenkomst van € 6,5 miljoen per aandeelhouder begin 2012 aangegaan. Zie daarvoor raadsvoorstel/zienswijze van 06-12-2011 (2011/58678). Daarmee voor een totaal bedrag van € 26 miljoen de hoofdsom van de externe lening bij de ING afgekocht en deze dus overgenomen en voor een klein deel de lopende bedrijfskosten afgedekt. Momenteel is het eigen vermogen van de N.V. is € 5 miljoen en het vreemd vermogen is € 26 miljoen. De vooruitzichten qua financiering zijn voor 2015 hetzelfde. De N.V. streeft naar break even in 2015. In de vorm van aandeelhouderschap 25%. Medeaandeelhouders zijn Stadt Aachen, Ministerium fur Wirtschaft, Mittelstand und Energy van NRW en LIOF, elk voor 25%. Vertegenwoordiging in de algemene vergadering van aandeelhouders door de burgemeester. In de RvC is Heerlen vertegenwoordigd door de wethouder middelen, beheer en onderhoud, mobiliteit, ruimtelijke ordening en wonen. De directie wordt sinds de nieuwe strategie/structuur gevoerd door de wethouder economie, arbeidsmarkt, decentralisatie (participatie), integraal sportbeleid en dienstverlening in een co directie functie met de stad Aken. De nieuwe strategie met een nieuw bestemmingsplan en extra acquisitie inspanningen aan zowel Duitse als Nederlandse zijde blijkt zeer succesvol te zijn. Na de verkoop aan Honold in 2013 (8 ha.) hebben de navolgende bedrijven sinds januari 2014 besloten zich op Avantis te vestigen: 1. STS Tecom (0,4 ha. D.); 2. DocMorris (3 ha. NL); 3. DHL/DP (2 ha. D.) 4. Arion (1 ha., waarvan 0,7 NL; grenslocatie). In ruim een jaar tijd is in totaal bijna 15 ha. op Avantis verkocht. Daarnaast hebben deze bedrijven nog in totaal voor 4 ha. opties genomen voor toekomstige uitbreidingen. In de geschiedenis van Avantis is dit ongekend. Door deze bedrijven zullen op Avantis 500-600 arbeidsplaatsen worden gerealiseerd. In financieel opzicht (omzet en liquiditeit) is in deze periode een goed resultaat geboekt. Een groot deel van dit bedrag is evenwel nodig voor infrastructurele maatregelen ter ontsluiting van deze bedrijven. Doordat met name aan Duitse zijde de gronden tegen lage prijzen zijn verkocht wordt thans een discussie binnen de aandeelhouders gevoerd over de afdekking van de daardoor ontstane tekorten in de exploitatie. Met name de gemeente Aken is hiervoor verantwoordelijk.

Industriebank LIOF N.V., Maastricht Programma Economische Stimulering Doel De Industriebank LIOF is de Limburgse ontwikkelingsmaatschappij. LIOF draagt bij aan de welvaart van deze provincie door de economische structuur verder te versterken. De industrie en stuwende dienstverlening zijn de doelgroepen waarop LIOF zich richt. Door middel van de kerntaken Investeringsbevordering/acquisitie, Participatie, Ontwikkeling/ Innovatie en Bedrijventerreinen werkt men aan de versterking van de Limburgse structuur en het bevorderen van de ondernemerskracht. LIOF opereert offensief, gericht op kansen die de economische ontwikkeling op lange termijn biedt. Daarbij vervult LIOF een brugfunctie tussen overheid en bedrijfsleven. Financieel belang De aandelen hebben een nominale waarde van € 113,45. Heerlen bezit 215 aandelen N.V. Industriebank LIOF. In totaal derhalve nominaal € 25.000. Deze participatie is zeer gering op een totaal gestort aandelenkapitaal van € 53 miljoen. Met een bedrag aan reserves en voorzieningen van ruim € 43 miljoen bedraagt het Eigen Vermogen bijna € 100 miljoen.

143

Zeggenschap

Ontwikkelingen

De economische waarde van de aandelen is bijzonder goed en voor de gemeente is het LIOF in geen enkel opzicht een risico project. Het Eigen Vermogen bedraagt € 97 miljoen en het vreemd vermogen ± € 60 miljoen. Voor het begrotingsjaar 2015 wordt een geringe maar acceptabele winst verwacht. De aandelen worden gehouden door publiekrechtelijke lichamen, te weten de Staat der Nederlanden (94,4%), de Provincie Limburg (5,4%) en de Limburgse gemeenten en Kamer van Koophandel (0,2%). Door het zeer geringe aandelenbezit is er in feite geen enkele zeggenschap. Vertegenwoordiging in de algemene vergadering van aandeelhouders door wethouder economie, arbeidsmarkt, decentralisatie (participatie), integraal sportbeleid en dienstverlening. Het Liof loopt in haar strategisch beleid op het gebied van de taakvelden acquisitie, ontwikkeling/innovatie en participaties in de pas met het provinciaal economisch beleid dat met name is gericht op bepaalde speerpuntsectoren die gekoppeld zijn aan de campusontwikkelingen in Venlo (greenport), Sittard/Geleen (chemie/chemelot) en Maastricht (health). Voor Heerlen is van belang de “smart services” als economisch speerpunt samen met partners krachtiger neer te zetten met op termijn ook een vertaling naar een campus situatie. Op het gebied van Innovatie ondersteunt het Liof het BIHTS project met een bedrag van € 1 miljoen, verdeeld over verschillende deelprojecten. Op acquisitiegebied was het belangrijkste resultaat het grote nieuwe logistieke centrum van Action in Midden Limburg. Heerlen was met Trilandis hiervoor ook in beeld.

Parkstad Limburg Theaters N.V., Heerlen Programma Economische Stimulering Doel Het uitdragen en verzorgen van een goed cultuurbeleid en podiumkunsten in Parkstad. Het realiseren van de programmeerdoelstellingen. Financieel belang Het geplaatste en gestorte kapitaal bedraagt € 680.670 in 1.500 aandelen van € 453,78 nominaal. De gemeente Heerlen heeft 1.050 aandelen en de gemeente Kerkrade heeft 450 aandelen in haar bezit. Bijdrage (in de vorm van subsidie) vanuit de begroting gemeente Heerlen. Deze bijdrage is als gevolg van bezuinigingen en het hanteren van de nullijn afgenomen van € 2.176.939 in 2009 tot een bedrag van € 2.048.939 in 2014. De bijdrage voor 2014 wordt aangevuld met een bedrag € 224.048 voor met name de uitvoering van het onderhoudsplan. Daarmee komt het totaal voor 2014 op € 2.272.987. Vanaf 2015 wordt het bedrag met € 454.250 opgehoogd voor vervanging inventaris. Zeggenschap Vertegenwoordiging in de algemene vergadering van aandeelhouders door wethouder financiën, beheer en mobiliteit. De Raad van Commissarissen bestaat uit: de heer mr. B.J.M. Van Voorst tot Voorst (voorzitter), de heer T.A. Goedmakers, mevr. M.H. Dunnewijk en mevr. G.F.E. Schouterden. De gemeente Heerlen is niet vertegenwoordigd in de Raad van Commissarissen Ontwikkelingen In 2012 heeft Parkstad Limburg Theaters (PLT) op verzoek van de gemeente een instellingsbeleidsplan geschreven voor de komende beleidsperiode (2013-2016), Lentekoers 3.0. In dit meerjarenbeleidsplan heeft PLT aansluiting gezocht bij de doelstellingen van de stad in het algemeen en die op het terrein van cultuur in het bijzonder. De Gemeente Kerkrade heeft in het kader van haar centrumplan besloten het Theater in Kerkrade (onderdeel van PLT) te gaan renoveren. Theater Kerkrade is tijdelijk vanaf 1 april 2014 gesloten. Momenteel worden er onderhandelingen gevoerd met PLT over hoe het Theater in Kerkrade er in de toekomst uit komt te zien en wat er van PLT wordt verwacht in de toekomstige exploitatie van het Theater in Kerkrade. Per 1 januari 2014 is een nieuw huurcontract met de gemeente Heerlen afgesloten. Ook zijn afspraken gemaakt over onderhoud en vervanging inventaris welke zaken zijn overgeheveld van Gemeente naar PLT. Er hebben grote bezuinigingen plaatsgevonden op de Rijksbegroting voor de podiumkunsten. De effecten van deze bezuinigingen op de gefinancierde gezelschappen worden hard zichtbaar. De overgebleven gezelschappen zijn bovendien ontheven van hun reisplicht door het land. Desalniettemin slaagt PLT erin deze overgebleven Rijksgesubsidieerde gezelschappen (veelal uniek) te behouden voor Limburg. De gemeenten en PLT staan er voor het pluriforme programma overeind te houden. PLT doet momenteel studie naar een verdere verruiming van de openingstijden richting 24/7.

144

Reinigingsdienst RD4 N.V., Heerlen Programma Leefomgeving Doel Het tot stand brengen van doelmatige, milieu hygiënische verantwoorde en marktconforme inzameling en verwerking van afvalstoffen, het adviseren op het gebied van ontwikkeling en implementatie van milieubeleid. Financieel belang Eenmalige bijdrage bij start deelneming. De gemeente Heerlen bezit 8.696 aandelen tegen een waarde van € 4,54 welke in totaal een waarde vertegenwoordigen van € 39.461. Er vindt geen jaarlijkse bijdrage plaats. De N.V. heeft in 2014 over 2013 aan de gemeente Heerlen een bruto dividend van € 23.683 uitgekeerd. Het eigen vermogen bedroeg ultimo 2013 € 510.000 en het vreemd vermogen bedroeg € 3.297.000. Zeggenschap Gemeente Heerlen, Brunssum, Kerkrade, Landgraaf, Voerendaal, Simpelveld, Vaals, Nuth, Onderbanken. De vertegenwoordiger in de AVA is wethouder middelen, beheer en onderhoud, mobiliteit, ruimtelijke ordening en wonen. Ontwikkelingen De strategische koers is opgebouwd uit 3 pijlers: interne optimalisatie, schaalvergroting en meerwaarde. Watermaatschappij Limburg (W.M.L.), Maastricht Programma Leefomgeving Doel WML voorziet in de behoefte aan water in de provincie Limburg en aangrenzende gebieden. WML tracht dit te bereiken door het winnen, zuiveren, opslaan, inkopen, transporteFinancieel belang

Zeggenschap

Ontwikkelingen

ren, distribueren en het leveren van water. Boekwaarde van de aandelen is € 0,149 miljoen. Er wordt geen dividend uitgekeerd door de WML. De gemeente heeft 31 aandelen (totaal aantal aandelen 500) in haar bezit. WML heeft ook in financieel opzicht een goed jaar achter de rug. Het resultaat steeg van € 7,4 miljoen in 2012 naar € 11,6 miljoen in 2013. Dit wordt vooral veroorzaakt door hogere bedrijfsopbrengsten (+ € 3,7 miljoen); de bedrijfslasten daalden licht met € 0,3 miljoen. WML investeert fors in de toekomst. Het investeringsvolume steeg van € 34,1 miljoen in 2012 naar € 36 miljoen in 2013. De komende jaren wordt een verdere stijging verwacht naar € 40 miljoen. Dit wordt vooral veroorzaakt door de groei van de investeringen in het saneren van de verouderde delen van het leidingnet. Het eigen vermogen bedraagt € 171,5 miljoen en het lang vreemd vermogen bedraagt € 315,6 miljoen. De gemeente Heerlen is vertegenwoordigd als aandeelhouder. Vertegenwoordiging in de algemene vergadering van aandeelhouders door wethouder middelen, beheer en onderhoud, mobiliteit, ruimtelijke ordening en wonen. WML heeft een waterafzet van 71,4 miljoen m3, 524.800 particuliere klanten, een omzet van € 114,2 miljoen, 398 medewerkers in dienst, locaties: hoofdkantoor te Maastricht, 1 oppervlaktewaterproductiebedrijf in Heel, 1 oevergrondwaterwinbedrijf in Roosteren, 21 grondwaterpompstations en 4 onthardingsbedrijven in Heerlen, Hunsel, Maastricht en Ospel, de lengte van de hoofdleiding is 8.752 kilometer. Verschillende interne en externe ontwikkelingen hebben invloed op de toekomst van WML. Om hiermee zo goed mogelijk om te gaan, heeft WML de volgende twee richtingen gekozen: 1. WML in control Als bedrijfsstrategie kiezen wij voor Operational Excellence. Dit houdt in dat we staan voor: • Betrouwbaarheid: leverbetrouwbaarheid en constant goede kwaliteit. • Gemak: de klant ervaart een uitstekende standaard service; het is gemakkelijk zaken doen met WML • Lage kosten: aanvaardbare en stabiele kosten voor de klant en een kostenbewuste bedrijfsvoering 2. WML betrokken in de hele watercyclus

145

WML heeft veel waterkennis en de ervaring in huis om een bijdrage te leveren aan de efficiency van de hele waterketen in Limburg. WML werkt al jarenlang samen met andere organisaties op het gebied van onderzoek. Bovendien bundelt men de ervaring op het gebied van aanleg en onderhoud van leidingen met de andere Limburgse waterpartners. Er is een gezamenlijk belang bij een zo goed mogelijke kwaliteit van het water, meer doelmatigheid en daardoor lagere kosten. De uitdaging is om gezamenlijk ook in de toekomst schoon drinkwater te kunnen blijven leveren. Avantis Services B.V., Heerlen Programma Economische Stimulering Doel Partner in GOB N.V. en daarmee ook partner in de Beheers B.V. (beheer van de locatie en te verlenen diensten) Financieel belang Aandelenkapitaal 33,33% € 100.000. Het eigenvermogen van de B.V. is € 300K en er is geen vreemd vermogen. Er wordt in 2015 wederom een gering positief saldo verwacht. Zeggenschap In de vorm van aandeelhouder 33,33% met medeaandeelhouders Stadt Aachen en Avantis GOB N.V. Vertegenwoordiging in de algemene vergadering van aandeelhouders door de burgemeester. In de RvC is Heerlen vertegenwoordigd door de wethouder middelen, beheer en onderhoud, mobiliteit, ruimtelijke ordening en wonen. De directie wordt sinds de nieuwe strategie/structuur gevoerd door de wethouder Economie, arbeidsmarkt, decentralisatie (participatie), integraal sportbeleid en dienstverlening in een co directie functie met de stad Aken. Ontwikkelingen

Continue vinden de gebruikelijke beheers- en onderhoudswerkzaamheden plaats en worden de kosten hiervan gedekt uit de jaarlijkse gemeentelijke bijdrage en de bijdragen van de gevestigde bedrijven. De vergoedingen door het bedrijfsleven worden thans per geval ingevuld. In dat opzicht worden met de individuele bedrijven nieuwe afspraken gemaakt die meer beantwoorden aan de door elk individueel bedrijf gevraagde services. Op basis daarvan worden de kosten in rekening gebracht, naast de algemene kosten die voor het gehele terrein aan onderhoud noodzakelijk zijn. De exploitatie is niet negatief; deze zal steeds kostendekkend blijven.

Beitel-Zuid (Bedrijventerrein Trilandis) B.V., Heerlen Programma Economische Stimulering Doel Invloed op de ontwikkeling van het bedrijventerrein en de vestiging van nieuwe bedrijven met nieuwe werkgelegenheid met name in de value added logistieke sector. Bijkomend doel is de daarbij horende financiële voordelen als gevolg van grondverkoop. Financieel belang Verstrekte rekening courant krediet voor maximaal € 8.000.000. De stand van deze lening per 1.07.2014 is € 7.595.000. Daarbij is er ook nog een achtergestelde lening verstrekt voor een bedrag ad € 723.871. Het eigen vermogen bedraagt € 55,4 miljoen, het vreemd vermogen bestaat uit achtergestelde leningen voor een bedrag van € 2,6 miljoen en een rekening courant verhouding van € 7,6 miljoen. Er wordt zowel geen winst als verlies verwacht voor het komende jaar. Zeggenschap Aandeelhouder samen met ING Real Estate (voorheen 3W vastgoed) en Comox Beitel-Zuid B.V. Vertegenwoordiging in de algemene vergadering van aandeelhouders door wethouder Economie, arbeidsmarkt, decentralisatie (participatie), integraal sportbeleid en dienstverlening, die voorzitter is. Ontwikkelingen Door de vestiging van een tweetal belangrijke logistieke centra van de werelwijd opererende medisch technologische bedrijven Medtronic en Abbott heeft deze locatie inmiddels de nodige aandacht van andere bedrijven in deze sector. Inmiddels hebben de aandeelhouders een nieuwe marketing strategie in uitvoering waarbij sinds kort extra acquisitie inspanningen worden verricht middels een externe acquisiteur. Het eerste resultaat is er: kort geleden heeft een medtech bedrijf de keuze voor Trilandis gemaakt. Daarvoor zal 1 ha grond worden aangekocht. De interesse voor het terrein neemt toe met name door de netwerk inspanningen. Voor een ander bedrijf zitten we in concurrentie met Ierland. Mede in verband met het per 1 november 2014 aflopende RC financieringscontract, waarover een nieuw besluit moet worden genomen, is een bijzondere ontwikkeling aan de orde.

146

De andere aandeelhouders hebben hun aandelen aan de gemeente aangeboden. Hierover dient ook zo snel mogelijk een besluit te worden genomen mede in relatie tot genoemd financieringsconstruct. Mocht de gemeente voor 100 % eigenaar worden dan is de opheffing van de BV ook een feit. Werkvoorzieningsschap Oostelijk Zuid-Limburg, Heerlen Programma economische stimulering Doel en openbaar Gemeenschappelijk regeling met als doel uitvoering geven aan de WSW. Uitvoering geven belang aan de WSW, gezamenlijk voor een aantal gemeentes in het zuiden van de provincie Limburg. Financieel belang Op 24 januari 2013 heeft het DB van WOZL besloten dat voor de schapslasten van de GR WOZL en voor de exploitatiekosten van de OZL BV’s twee verschillende verdeelsleutels gehanteerd moeten worden. Bonus/malus Het negatieve resultaat van de bv’s wordt verdeeld op basis van de bezetting per deelnemende gemeente (DB besluit 24 januari 2013). Het voorstel is om naast deze verdeling een bonus/malus toe te passen naar rato van de diensten (omzet) die iedere deelnemende gemeente afneemt bij de bv’s (DB besluit 27 februari 2014). Bij deze methodiek wordt gekeken naar de omzet en bruto marge per gemeente in relatie tot de bezetting bij de bv’s. Heeft een gemeente een hoger percentage aan bruto marge ten opzichte van het percentage WSW’ers van de betreffende gemeente in de bv’s dan krijgt deze gemeente een bonus toegewezen. Deze bonus wordt verrekend met het aandeel in het resultaat. Bij een lager percentage in de bruto marge geldt het omgekeerde en wordt aan de betreffende gemeente een malus toegerekend. Verdeelsleutel 2015 Bedrijfsvoering: Brunssum 470,38 11,78% Gulpen-Wittem 113,72 2,85% Heerlen 1.337,46 33,50% Kerkrade 959,1 24,02% Landgraaf 525,18 13,16% Nuth 122,13 3,06% Onderbanken 90,15 2,26% Simpelveld 120,82 3,03% Vaals 73,81 1,85% Valkenburg 102,49 2,57% Voerendaal 76,87 1,93% totaal 3.992,11 100,00% Exploitatiekosten: Brunssum Gulpen-Wittem Heerlen Kerkrade Landgraaf Nuth Onderbanken Simpelveld Vaals Valkenburg Voerendaal totaal

435,68 95,81 1.127,48 879,41 468,44 92,6 87,24 108,55 69,56 68,42 63,98 3497,18

Het eigenvermogen was begin 2014 € 6.191.000 Er was begin 2014 geen vreemd vermogen. Tekort 2015 GR WOZL € 9.057.000 (Aandeel Heerlen hierin 32% €2.898.000)

147

12,46% 2,74% 32,24% 25,15% 13,39% 2,65% 2,49% 3,10% 1,99% 1,96% 1,83% 100,00%

Zeggenschap

Binnen de GR WOZL hebben alle 11 deelnemende gemeenten zitting in het Dagelijks Bestuur (DB) en in het Algemeen Bestuur (AB). Voorzitter AB en DB: wethouder economie, arbeidsmarkt, decentralisatie (participatie), integraal sportbeleid en dienstverlening. Het stemrecht binnen het DB is als volgt; één stem per DB-lid. Het stemrecht binnen het AB is gewogen, ieder lid van het AB heeft één stem, vermeerderd met één stem per 15.000 inwoners of gedeelte daarvan.

Ontwikkelingen

WOZL richt zich op de onderdelen “beschut” en “detachering”. De overige onderdelen worden vervreemd. Het onderdeel “groen” wordt voor het deel dat het groenonderhoud van de gemeente Heerlen betreft, overgenomen door het nieuw op te richten “Gemeentelijk werkbedrijf”. Door de veranderende wet- en regelgeving (Participatiewet) is een totale herijking van de uitvoeringsstructuur onderkant arbeidsmarkt noodzakelijk. Eind 2013 is bestuurlijk de opdracht gegeven voor de uitvoer van dit onderzoek. De (her)positionering van de GR-WOZL wordt hierin betrokken. In opdracht van het portefeuillehouders overleg Arbeidsmarktbeleid is dit in 2014 uitgevoerd. Het rapport is opgeleverd op 23 september 2014. Besluitvorming rond de uitwerking en adviezen van het rapport worden eind 2014 in gang gezet.

Technohouse B.V., Heerlen Programma Economische Stimulering Doel B.V. Technohouse exploiteert op het bedrijventerrein Coriopolis een bedrijfsverzamelge-

Financieel belang

Zeggenschap

Ontwikkelingen

bouw voor techno starters en doorstarters en heeft tot doel de link tussen bedrijfsleven en kennisinstellingen op dat terrein mede gestalte te geven en aantrekkelijke huisvesting te bieden tegen een redelijke prijs met service pakket en flexibiliteit; daarmee stimuleren van het zelfstandig ondernemerschap. Aandelenkapitaal is als volgt verdeeld N.V. Industriebank LIOF 93,2% (15.784 aandelen) en gemeente Heerlen 6,8% (1.152 aandelen). Het geplaatste en gestort aandelenkapitaal bedraagt € 1.693.651. De nominale waarde per aandeel bedraagt € 100. Het EV bedroeg per 01-01-2014 een bedrag van ruim € 700.000 negatief. Door gedeeltelijk verkoop van het gebouw zal dit kunnen worden omgebogen naar een positief EV per 01-01-2015. Het VV is een leenovereenkomst met LIOF voor een bedrag van ruim € 3 miljoen. De wethouder wethouder economie, arbeidsmarkt, decentralisatie (participatie), integraal sportbeleid en dienstverlening vertegenwoordigt de gemeente in de algemene vergadering van aandeelhouders. Namens de gemeente is de heer Hol lid van de Raad van Commissarissen. Begin 2014 is 1/3 deel van het gebouw afgesplitst en verkocht aan een particuliere investeerder voor € 2,2 miljoen. De rest van het gebouw wordt geëxploiteerd door Liof Bedrijvencentra B.V. De exploitatie van het gebouw verloopt moeizaam. Getracht wordt dit gebouw te verkopen. In ieder geval is voor de exploitatie van alle Bedrijvencentra van het LIOF een private partij gevonden die 80% van de aandelen over gaat nemen. De verwachting is een positief exploitatie saldo voor 2014; ook zal de ontwikkeling bij LIOF Bedrijvencentra wellicht tot een herziening leiden van de gemeentelijke aandeelhouderspositie. Dit is nog onduidelijk.

Nazorg Limburg B.V., Maastricht Programma Leefomgeving Doel Het aanbrengen en in stand houden van een voldoende voorzieningenniveau op stortplaatsen voor afval na beëindiging van de exploitatie alsmede het verwerven, vervreemden, huren, beheren en exploiteren van onroerende zaken die verband houden met en/of betrekking hebben op deze stortplaatsen. Financieel belang De bijdrage wordt betaald uit de afvalstoffenheffing met een bedrag van een 0,25 per inwoner gedurende 10 jaar. Het eigen vermogen was ultimo 2013 € 2.093.000 en het vreemd vermogen (veelal voorziening) bedroeg € 19.736.000. Zeggenschap Limburgse gemeenten (100%). Deelname in Algemene Vergadering van Aandeelhouders door wethouder middelen, beheer en onderhoud, mobiliteit, ruimtelijke ordening.

148

Ontwikkelingen

Door opbouw van de voorziening wordt ervoor gezorgd dat de stortplaatsen na beëindiging beheerd en onderhouden kunnen worden. De financiële kaders worden door de aandeelhouders bepaald. De risico’s worden afgedekt doordat een voorziening wordt gecreëerd om de nazorgverplichtingen in de toekomst te kunnen voldoen. Het doelvermogen is in 2013 vastgesteld op € 18.800.000.

Schaesbergerveld B.V., Heerlen Programma Ruimtelijke Ontwikkeling Doel Het doel van het samenwerkingsverband is: het ontwikkelen (bouw-/woonrijp maken), zodanig saneren, slopen van opstallen, exploiteren, kopen en verkopen van gronden, alles ter voorbereiding van en gericht op het mogelijk maken van de bouw van voor bewoning bestemde gebouwen op gronden en wel in het gebied Schaesbergerveld (omgeven door de Heuvelweg en Schandelerboord) te Heerlen. Deze B.V. is tevens opgericht om voor de ontwikkeling van het gebied Schaesbergerveld als gemeentelijke B.V. deel te nemen in de V.O.F. Ontwikkelingsmaatschappij Schaesbergerveld (vof OMS). Dit ter beperking van de financiële aansprakelijkheid bij deconfiture (faillissement). Openbaar belang Ontwikkeling van hoogwaardige woningen in het midden segment in een herstructureringswijk die zich kenmerkt door een woningvoorraad die met name bestaat uit sociale huurwoningen. Financieel belang Verkrijgingprijs € 45.381 de boekwaarde ultimo 2012 was € 45.381 en er is een rekening courant verhouding van € 1.148.951 (excl. rentevergoeding).

Zeggenschap

Ontwikkelingen

Het eigenvermogen per 01-01-2015 bedraagt € 193.251 negatief. Het eigen vermogen per 31-12-2015 is onbekend en afhankelijk van te maken keuzen en al dan niet optreden van risico’s. Gemeente Heerlen 100% aandeelhouder. Met het afdelingshoofd Stadsplanning als directeur van Schaesbergerveld B.V. en de wethouder middelen, beheer en onderhoud, mobiliteit, ruimtelijke ordening en wonen als aandeelhouder. Fase 1, 2 en 3a: bouw gereed. Fase 3b: opgesplist in 2 delen (8 en 7 woningen). 1e deel gereed eind 2012. 2e nog geen zicht op realisatie gezien de markt. Er vindt momenteel een herbezinning plaats op de ontwikkeling van fase 4. Hier waren een 4-tal woontorens gepland -in het groengebied aan de rand van het plangebied- voor in totaliteit 83 appartementen. Echter, door de gewijzigde marktsituatie (geringe afzetmogelijkheden a.g.v. economische crisis) en de krimpsituatie in Parkstad (beleidsmatig willen we geen woningbouw meer ten koste van groen), ligt de vraag voor of de ontwikkeling van de geplande appartementen (in deze aantallen) moet worden doorgezet. Alternatieve ontwikkelen buiten het projectgebied bieden geen soelaas voor lagere opbrengsten. Slokker wordt verzocht om alternatieve plannen voor fase 4A en 4B te ontwikkelen.

Holding Roda Kerkrade N.V./ Stichting AK, Kerkrade Programma Economische Stimulering Doel Het altijd durende recht dat het stadion van voetbalclub Roda JC de naam “Parkstad Limburg Stadion” draagt. Financieel belang De gemeente participeert voor 4,27% stichting Administratie Kantoor voorheen Holding Roda Kerkrade N.V. Deze certificaten hebben geen marktwaarde. Zeggenschap 4,27% belang en de invloed van de gemeente Heerlen is zo goed als nihil. Gemeente Heerlen wordt vertegenwoordigd door de wethouder middelen, beheer en onderhoud, mobiliteit, ruimtelijke ordening en wonen. Ontwikkelingen Op dit moment zijn er geen nieuwe ontwikkelingen te vermelden. Parkstad Limburg, Heerlen Programma Bestuur en Dienstverlening Doel Economische structuurversterking. Parkstad loopt op diverse kernindicatoren achter op landelijke gemiddelden. Denk hierbij aan gemiddeld inkomen, economische participatiegraad, opleidingsniveau en de gemiddelde prijs van een woning. Dit gecombineerd met de demografie van het gebied biedt kansen maar dwingt ook tot een gestructureerde, centraal geregisseerde aanpak van de economische ontwikkeling van de regio Parkstad Limburg.

149

Financieel belang Zeggenschap

Ontwikkelingen

Na een periode waarin wij als WGR+ regio zeer belangrijke beleidsfundamenten via de Parkstadraad hebben vastgesteld op het gebied van onder andere wonen, economie, ruimte en bereikbaarheid is in 2013 besloten dat het tijd was voor uitvoering en dus een GR van Colleges. Een GR die er wel voor zorgt dat de gemeenteraden in positie blijven en via regiodagen hun gezamenlijkheid kunnen borgen. Met die nieuwe GR zijn wij in 2014 aan de slag gegaan en zijn de bestuurscommissie vanuit de diverse Colleges bemand. Het doel is onveranderd gebleven de scope (tot nu toe ruimtelijk-economisch) wordt echter steeds breder, denk aan de ontwikkelingen in het sociale domein. Niet dat de regio daarover gaat maar de regio wordt nu wel de plek waar de samenwerkende gemeenten hierover afspraken kunnen maken. De bijdrage van Heerlen aan de Stadsregio in 2015 is € 1.719.000. Het bestuur van de WGR Stadsregio Parkstad Limburg bestaat uit een Algemeen Bestuur en een Dagelijks Bestuur beide gevormd door de Burgemeesters van de samenwerkende gemeenten. Het AB/DB richten zich vooral op de formele GR zaken. Binnen de GR zijn bestuurscommissies gevormd door de colleges van B&W van de deelnemende gemeenten. Dit is waar de inhoud wordt besproken en bepaald in tegenstelling tot het oude model waar de focus lag op het dagelijks bestuur. De colleges dragen bevoegdheden over aan de bestuurscommissies of geven opdrachten. Deze worden door de bestuurscommissies uitgevoerd, zij verantwoorden zich via de wethouders die deel uitmaken van de bestuurscommissie richting de colleges en gemeenteraden van de deelnemende gemeenten. Omdat er geen sprake is van overdracht van raadsbevoegdheden zullen besluiten die de gemeenteraden aangaan ook via de afzonderlijke gemeenteraden genomen moeten worden. In 2013 is de vernieuwde GR-Stadsregio Parkstad Limburg door de 8 deelnemende gemeenteraden vastgesteld met de nieuwe bestuurlijke structuur en de aangepaste ambitie (van beleid naar uitvoering). De gemeenten moeten het gaan doen en de gemeenten bepalen de agenda, zij kijken daarbij breder dan alleen ruimte en economie. Dit vereist ook dat wij onze regionale strategische agenda actualiseren (2014) en uitdragen (2015). Op het gebied van organisatieontwikkeling is in 2014 begonnen aan de transformatie van de Parkstadorganisatie naar een bestuurscommissie ondersteunende orgaan, dat proces loopt nog een paar jaar door.

Gemeenschappelijke Gezondheids Dienst Zuid-Limburg, de vestigingsplaats (van het openbaar lichaam) is volgens de Gemeenschappelijke regeling Maastricht. De hoofdvestiging (locatie) is Geleen. Programma Sociale Infrastructuur Doel De GGD geeft uitvoering aan de Wet Publieke gezondheid namens de 18 Zuid-Limburgse gemeenten. Het openbaar belang is collectieve gezondheid. Financieel belang In totale begrote inkomsten voor de GGD voor 2015 bedragen € 37.694.098. De gemeentelijke bijdrage hiervan is € 12.653.352. De bijdrage die voor de gemeente Heerlen voor 2015 begroot is, bedraagt € 1.382.974 (BWB-14000752). De GGD had begin 2014 een eigen vermogen van €4.983.998 en eind 2014 een eigen vermogen € 4.033.098. Het vreemd vermogen bedroeg begin 2014 € 20.599.749 en eind 2014 € 18.752.102. Het geraamde resultaat bij de GGD is nul. Zeggenschap De GGD Zuid-Limburg is een Gemeenschappelijke Regeling die is ingesteld door 18 gemeenten in Zuid-Limburg, te weten: Beek, Brunssum, Gulpen-Wittem, Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Maastricht, Eijsden-Margraten, Meerssen, Nuth, Onderbanken, Schinnen, Simpelveld, Sittard-Geleen, Stein, Vaals, Valkenburg a/d Geul en Voerendaal. Conform de wettelijke bepaling in de Wet Gemeenschappelijke Regelingen bestaat de bestuursstructuur uit een Algemeen Bestuur (AB), een Dagelijks Bestuur (DB) en een voorzitter. Bestuurlijke afvaardiging gemeente Heerlen voor 2015 Alle deelnemende gemeenten vaardigen een bestuurder af voor in het AB, leden van het DB worden gekozen door het AB. Wethouder 3D, Welzijn, Armoedebeleid en Herstructurering maakt ook de komende 4 jaar weer deel uit van het DB en het AB van de GGD ZL. Hiernaast is onze wethouder voorzitter van de financiële commissie.

150

Ontwikkelingen

a. Bezuinigingstaakstelling 2015 is het laatste jaar van de beleidsperiode 2012-2015 waarin er door de GGD gewerkt is aan een bezuinigingstaakstelling en andere manier van werken. Zoals het er nu uitziet zal ook in 2015 de bezuinigingstaakstelling gehaald worden, maar dit hangt nauw samen met het realiseren van een duurzamere en goedkopere huisvesting. b. Huisvesting De afgelopen jaren zijn gebruikt om het dossier huisvesting duurzaam op te pakken. Dit heeft dan ook geleid tot een Europese aanbesteding om nieuwbouw in Heerlen te realiseren, begin 2014 is er door het AB gegund. Tevens is er door het AB besloten dat de panden van de GGD afgewaardeerd zullen worden, waarbij de gemeenten aan de lat staan om deze onkosten te betalen. In het traject na de gunning is het niet mogelijk gebleken om deze gunning gestand te houden door de projectontwikkelaar, waardoor de gunning ontbonden is. Op dit moment wordt er onderzoek gedaan naar alternatieven. Dit kan in 2015 gevolgen hebben voor het realiseren van de bezuinigingstaakstelling. c. Decentralisaties De decentralisatie van taken in het sociale domein gaat onverminderd door. Per 1 januari 2015 worden de Jeugdwet, de nieuwe Wmo en de Participatiewet van kracht. Door deze decentralisaties verandert de rol van de gemeente de komende periode steeds meer. Heerlen wordt immers steeds meer “financier” van zorg en gezondheidszorg. Deze ontwikkeling zorgt ervoor dat Heerlen, samen met de GGD op zoek is naar een toekomstbestendige manier van samenwerken, al dan niet in een GR.

Kredietbank Limburg, Heerlen/Sittard Programma Sociale Infrastructuur Doel De Gemeenschappelijke Regeling voor Sociale Kredietverlening en Schuldhulpverlening in Limburg” heeft tot doel: a. hulp te verlenen aan burgers die door hun schuldenlast in maatschappelijke problemen zijn of kunnen komen, door middel van schuldhulpverlening; b. hulp te verlenen aan burgers die zelf niet in staat zijn hun financiële zaken te behartigen, hetzij door middel van budgetbeheer, hetzij door middel van beschermingsbewind; c. het op een verantwoorde wijze voorzien in de behoefte aan krediet, door middel van sociale kredietverlening. De Kredietbank Limburg tracht deze doelen te bereiken door: a. het verrichten van hulpverlenende, bemiddelende, sanerende en voorlichtende werkzaamheden; b. het op een maatschappelijk verantwoorde wijze verstrekken van geldleningen; c. het verrichten van alle handelingen die met de doelstellingen verband houden of daarvoor bevorderlijk kunnen zijn. Het openbaar belang dat wordt behartigd: de KBL is een maatschappelijke instelling voor hulp bij schulden, voorkomen van schulden, budgetbeheer, beschermingsbewind en sociale kredietverlening. Financieel belang Jaar 2013 resultaat € 83K en DVO Heerlen € 1,25 miljoen. Jaar 2014 resultaat van € 6K (schatting) en DVO van € 1,2 miljoen. Jaar 2015 resultaat van € 198K (schatting) en DVO nog te bepalen. Geraamde veranderingen gedurende het begrotingsjaar 2015 in het belang dat de provincie of gemeente in de verbonden partij heeft: Het sociale domein gaat veranderen. Door de drie decentralisaties (‘3D’) staan alle uitvoerende taken in het sociale domein in 2015 opnieuw ter discussie. Dat geld ook voor schuldhulpverlening. Dit wordt momenteel onderzocht en zal in de loop van 2015 duidelijk worden. Het eigen en het vreemd vermogen van de verbonden partij aan het begin en aan het einde van het begrotingsjaar 2015: eigen vermogen per 1 januari € 219.000, eigen vermogen per 31 december € 417.000. Zeggenschap De gemeenschappelijke regeling kent een algemeen en een dagelijks bestuur. De leden van het algemeen bestuur worden aangewezen door de raden van de gemeenten: één lid per elk 45.000 inwoners of gedeelte daarvan. Het dagelijks bestuur bestaat uit de voorzitter en ten hoogste vijf leden, door en uit het algemeen bestuur aan te wijzen, met dien verstande dat geen van de gemeenten met meer dan één lid is vertegenwoordigd. De wethouder 3d, welzijn, armoedebeleid en herstructurering vertegenwoordigt Heerlen.

151

Ontwikkelingen

Het sociale domein verandert. Alle uitvoerende taken worden ter discussie gesteld. Dat geld ook voor schuldhulpverlening. Dit wordt momenteel onderzocht en zal in de loop van 2015 duidelijk worden.

Mijnwater B.V., Heerlen Programma Economische Stimulering Doel Mijnwater b.v. is in 2013 opgericht door de gemeente Heerlen. In de statuten van de onderneming zijn de volgende doelen vastgelegd: Doelstelling 1: Het leveren van een bijdrage aan de vermindering van de CO2 uitstoot in Heerlen. Doelstelling 2: Eerherstel van het mijnverleden door het merk Mijnwater als infrastructuur voor duurzame energie positief te profileren. Doelstelling 3: Het stimuleren van innovatie in toepassingen van duurzame energie in de gebouwde omgeving als hefboom voor economische ontwikkeling. Doelstelling 4: Het organiseren van een economisch rendabele bedrijfsvoering teneinde de continuïteit van de duurzame energievoorziening te kunnen garanderen. Openbaar belang is: Verduurzaming van de gebouwde omgeving. Financieel belang De gemeente heeft een aandelenkapitaal van € 5.100.001. Daarnaast heeft de gemeente een lening aan Mijnwater BV verleend in de vorm van een bouwkrediet. De maximale kredietruimte bedraagt € 10.000.000. Er worden geen veranderingen verwacht in het financieel belang. Het eigen vermogen bedraagt € 5.100.001. Dit zal naar verwachting aan het eind van het

Zeggenschap

Ontwikkelingen

begrotingsjaar ongewijzigd zijn. Vreemd vermogen kan oplopen tot € 10.000.000 (gem.) plus € 1.000.000 (LEF). Voor 2015 is de prognose een positief resultaat van € 129.016 (na belastingen). De gemeente Heerlen is enig aandeelhouder. De aandeelhouder wordt vertegenwoordigt door wethouder integraal jeugdbeleid, onderwijs, cultureel erfgoed en duurzaamheid De RvC bestaat uit de wethouder economie, arbeidsmarkt, decentralisatie (participatie), integraal sportbeleid en dienstverlening en wethouder middelen, beheer en onderhoud, mobiliteit, ruimtelijke ordening en wonen. In 2014 heeft Mijnwater BV vijf aansluitingen (klanten) gerealiseerd. In 2015 wordt ingezet op de uitbreiding van het aansluitingen met 8 nieuwe aansluitingen. In 2015 zullen de benodigde overeenkomsten worden afgesloten. Deels zullen deze aansluitingen in 2015 feitelijk worden gerealiseerd, deels zullen deze in 2016 gereed komen.

Stichting Isidoor Programma, Heerlen Programma Economische Stimulering Doel Samenwerking op het gebied van telecommunicatie, informatietechnologie en overige diensten. Dit initiatief van de gemeente Heerlen en de provincie Limburg heeft in 2005 geresulteerd in de aanleg van een groot glasvezelnetwerk in Zuid-Limburg (via de gelieerde stichting Isilinx). Financieel belang Er is eenmalig € 15.000 geïnvesteerd als procesgeld. Zeggenschap Vertegenwoordiging in het stichtingsbestuur door de wethouder middelen, beheer en onderhoud, mobiliteit, ruimtelijke ordening en wonen. Ontwikkelingen De stichting Isidoor is niet actief en zal dat ook niet meer worden. Momenteel worden de mogelijkheden tot opheffing van de stichting bekeken. De opbouw van het glasvezelnetwerk wordt verricht door de stichting Isilinx. Zo heeft Isilinx onder meer zorg gedragen voor de glasvezelverbinding op Avantis. Stichting WTC Heerlen-Aachen, Heerlen Programma Economische Stimulering Doel De exploitatie van een World Trade Center-concept met een optimale dienstverlening op het gebied van handelsbevordering aan het euregionale bedrijfsleven alsmede het bieden van hoogwaardige bedrijfsruimte aan het internationale bedrijfsleven in de kantorensfeer. Financieel belang Als eigenaar de waarde van de WTC-licentie ingebracht; in de voorbereiding een bedrag beschikbaar gesteld van € 300.000. Het eigenvermogen bedraagt € 74K en de stichting heeft geen vreemd vermogen. Het resultaat voor 2015 mogelijk negatief.

152

Zeggenschap

Ontwikkelingen

Als licentiehouder is de wethouder economie, arbeidsmarkt, decentralisatie (participatie), integraal sportbeleid en dienstverlening lid van het bestuur van de stichting. De wethouder middelen, beheer en onderhoud, mobiliteit, ruimtelijke ordening en wonen vertegenwoordigt de gemeente in de RvC van de exploitatie BV. Al enkele jaren functioneert het WTC Heerlen-Aachen vanuit een kantoorgebouw van circa 6.000 m2 op Avantis als gebouw beheerder en verlener van diensten aan het zittende bedrijfsleven. Door de vastgoed crisis is de uitbreiding van het WTC op Avantis voorlopig niet meer in beeld en is gekozen voor een vestiging van een dependance op de RWTH campus in Aken. Van daar uit worden nieuwe contacten gelegd met zowel de spin off van de RWTH als ook de vastgoed partijen die verantwoordelijk zijn voor de cluster ontwikkeling. Het exploiteren van een WTC (ook elders is dat het geval) blijft zonder overheidssteun een lastige zaak. Verschillende activiteiten en initiatieven hebben tot op heden in financieel opzicht nog geen echt resultaat gehad. In 2015 zal bij een zelfde situatie een beslissing moeten worden genomen over het voortbestaan van het WTC project. De signalen zijn niet echt positief.

Stichting Centrummanagement Heerlen-centrum, Heerlen Programma Economische Stimulering Doel Het op een bedrijfsmatige manier verder ontwikkelen, beheren en daardoor vergroten van de concurrentiekracht van het kernwinkelgebied te Heerlen. Financieel belang In totaal € 56.444 (€ 28.084 betreft gemeentelijke subsidie, de indirecte ondernemersbijdrage via de precarioheffing bedraagt € 28.360). Zeggenschap Namens het college van B en W participeren de wethouder economie, arbeidsmarkt, decentralisatie (participatie), integraal sportbeleid en dienstverlening en de wethouder centrumontwikkeling, cultuur, integraal ouderbeleid en buurtgericht werken in het bestuur van de stichting; zij worden ondersteund door een ambtelijke afgevaardiging (zonder stemrecht). Ontwikkelingen Het aantal ondernemers dat zitting heeft in het centrummanagement is uitgebreid met twee nieuwe leden. Tevens is er een nieuwe voorzitter voor de stichting aangetreden. Stichting Centrummanagement Hoensbroek, Heerlen Programma Economische Stimulering Doel Het op een bedrijfsmatige manier verder ontwikkelen, beheren en daardoor vergroten van de concurrentiekracht van het kernwinkelgebied te Hoensbroek-centrum alsmede de toegangsradialen, het mede zorgdragen voor een integraal beheer van de aldaar gelegen openbare ruimten en het streven naar verbetering van het woon-, werk- en leefklimaat in het gebied. Financieel belang Bijdrage van € 12.982. Zeggenschap De gemeente Heerlen levert één bestuurlijke afgevaardigde (de wethouder 3d, welzijn, armoedebeleid en herstructurering en één ambtelijke afgevaardigde voor het bestuur van de stichting. Ontwikkelingen Het centrummanagement is nauw betrokken bij de planvorming voor het centrum van Hoensbroek, zowel voor de herinrichting van de openbare ruimte als bij de detailhandelsvisie die momenteel wordt opgesteld. Stichting Centrummanagement Heerlerbaan, Heerlen Programma Economische Stimulering Doel Het op een bedrijfsmatige manier verder ontwikkelen, beheren en daardoor vergroten van de concurrentiekracht van het kernwinkelgebied te Heerlerbaan-centrum alsmede de toegangsradialen, het mede zorgdragen voor een integraal beheer van de aldaar gelegen openbare ruimten en het streven naar verbetering van het woon-, werk- en leefklimaat in het gebied. Financieel belang Bijdrage van € 1.000. Zeggenschap De gemeente Heerlen levert één bestuurlijke afgevaardigde (de wethouder middelen, beheer en onderhoud, mobiliteit, ruimtelijke ordening en wonen) en één ambtelijke afgevaardigde voor het bestuur van de stichting. Ontwikkelingen De stichting leidt op dit moment een slapend bestaan.

153

Enexis Holding N.V., ’s-Hertogenbosch Programma: Bestuur en Dienstverlening Doel Als gevolg van de invoering van de Wet Onafhankelijk Netbeheer (WON) in Nederland is Essent gesplitst in een Netwerkbedrijf en een Productie- en Levering Bedrijf. De vennootschap heeft ten doel:  het (doen) distribueren en het (doen) transporteren van energie, zoals elektriciteit, gas, warmte en (warm) water;  het instandhouden, (doen) beheren, doen) exploiteren en (doen) uitbreiden van distributie en transportnetten met annexen voor energie;  het doen uitvoeren van alle taken die ingevolge de Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet zijn toebedeeld aan een netbeheerder zoals daarin bedoeld;  het binnen de wettelijke grenzen ontplooien van andere operationele en ondersteunende activiteiten. De gemeente tracht met haar aandeelhouderschap de publieke belangen te behartigen. Enexis Holding NV opereert in een gereguleerde markt, onder toezicht van de Energiekamer Financieel belang 0,20834% (procentuele participatie voortvloeiend uit aandelenbezit voormalig Essent (311.850 aandelen). Over het boekjaar 2013 werd in 2014 een dividend uitgekeerd van € 249K ten behoeve van de gemeente Heerlen. Voor de begroting 2015 is een bedrag aan dividend geraamd van € 0,67 per aandeel. Dit betekent voor een totaalbedrag van € 209K. Het jaarrekeningresultaat van Enexis over 2013 bedroeg € 239,1 miljoen winst. Het

Zeggenschap

Ontwikkelingen

eigenvermogen bij aanvang 2013 was € 3.244 miljoen en per ultimo € 3.370 miljoen. Het vreemd vermogen begin 2013 was € 3.779 miljoen en per ultimo € 2.895 miljoen. De verwachte omvang van het eigenvermogen begin 2015 is € 3.500 miljoen en per ultimo € 3.625 miljoen. Er is momenteel geen reële schatting van het vreemd vermogen voor 2015 voorhanden. De verwachte omvang van het financiële resultaat is € 200 miljoen. De gemeente Heerlen is vertegenwoordigd als aandeelhouder. Voor de rest heeft de gemeente als aandeelhouder geen echte invloed op de te volgen strategie door Essent. De krachten van alle Limburgse aandeelhouders zijn wel gebundeld in de VEGAL. Deze vereniging blijft van kracht daar de gemeente aandeelhouder blijft van Enexis (netwerkbedrijf), Essent Milieu en diverse BV’s waarin de SPV’s worden verwerkt. Vertegenwoordiging in de algemene vergadering van aandeelhouders door wethouder middelen, beheer en onderhoud, mobiliteit, ruimtelijke ordening en wonen. Er wordt teruggekeken op een goed eerste halfjaar van 2014, met het werkpakket dat op schema ligt en solide financiële resultaten. Een punt van zorg is het toegenomen aantal kleine ongevallen in het eerste halfjaar. De uitvoering van het geplande werkpakket van Enexis ligt op schema. Het gaat voor geheel 2014 om een programma met een totale waarde van ruim € 600 miljoen. Het aandeel daarin van de klantgedreven investeringen blijft in het eerste halfjaar van 2014 achter ten opzichte van de planning, maar ook ten opzichte van het eerste halfjaar 2013. Herstel van de economie blijkt vooralsnog niet uit de vraag van klanten naar netwerkuitbreiding. Een deel van de daarvoor gereserveerde capaciteit wordt gebruikt voor additionele investeringen in de verbetering van de netten, waaronder de vervanging van grijs gietijzeren gasleidingen. Daarbij is voor de uitvoering een groter beroep gedaan op de eigen organisatie, zonder de positie van de regelmatig voor Enexis werkzame aannemers uit het oog te verliezen. De omzet is over het eerste halfjaar met 1% gestegen ten opzichte van de vergelijkbare periode in 2013 naar € 696,1 miljoen (halfjaar 2013: € 688,5 miljoen). Dat is hoofdzakelijk het gevolg van de per 1 januari ingevoerde beperkte tariefverhoging, waar het voor Enexis mogelijk was haar tarieven te laten stijgen als gevolg van de bescheiden tariefontwikkeling in voorgaande jaren. De nettowinst was over dezelfde periode met € 135,7 miljoen, hoger dan die over het eerste halfjaar 2013 (€ 124,0 miljoen). Redenen daarvoor waren, naast voorgenoemde omzetstijging, onder meer kostenbeheersing, een geleidelijke productiviteitsverhoging en eenmalige kosten in 2013, waaronder hogere rentekosten. Het aantal storingen lag in het eerste halfjaar van 2014 duidelijk lager dan in dezelfde periode van 2013.

154

De uitvalduur voor gas steeg naar 54 seconden per aansluiting (halfjaar 2013: 20 seconden), waarvan 35 seconden worden verklaard door een grote gasstoring in Enschede in juni 2014. Op 10 april 2014 gingen de aandeelhouders akkoord met een vernieuwd strategisch plan van Enexis waarin een duidelijk accent gelegd is op duurzaamheid, in lijn met de afspraken in het Energieakkoord. Zo heeft het Enexis-programma ‘Buurkracht’, dat beoogt bewoners van wijken met kennis en praktische hulp te ondersteunen bij energiebesparing, in het eerste halfjaar veel succes geoogst. Er zijn inmiddels 29 wijken bij het programma betrokken. Vordering op Enexis B.V., ’s-Hertogenbosch programma: Bestuur en Dienstverlening Doel Als gevolg van de invoering van de Wet Onafhankelijk Netbeheer (WON) in Nederland is Essent gesplitst in een Netwerkbedrijf en een Productie- en Levering Bedrijf. Essent heeft een herstructurering doorgevoerd waarbij de economische eigendom van de gas- en elektriciteitsnetten binnen de Essent-groep zijn verkocht en overgedragen aan Enexis tegen de geschatte fair market value. Omdat Enexis BV destijds over onvoldoende contante middelen beschikte om de koopprijs hiervoor te betalen is deze onverschuldigd gebleven en omgezet in een lening van Essent Nederland BV. Op basis van de aanwijzing van de Minister van Economische Zaken is een bedrag van € 350 miljoen geoormerkt als achtergesteld ten behoeve van mogelijke toekomstige conversie naar het eigen vermogen van Enexis. Financieel belang

Zeggenschap

Ontwikkelingen

0,20834% (procentuele participatie voortvloeiend uit aandelenbezit voormalig Essent (311.850 aandelen). De totale vordering bedroeg voor Heerlen € 3,750 miljoen: € 1.041.707 rente 4,65% af te lossen 2016 € 729.195 rente 7,20% af te lossen 2019 Er resteert nog een vordering per 31-12-2014 € 1,771 miljoen Uit het Heerlense aandeel van de bruglening is een rendement/intrest ontvangen van € 0,1 miljoen in 2014. Het jaarrekeningresultaat over 2013 was € 12K negatief. Het eigen vermogen aanvang 2013 was € 94K en per ultimo € 82K. Het vreemd vermogen was begin 2013 € 1,367 miljoen en per ultimo € 862 miljoen. De verwachte omvang van het eigenvermogen aanvang 2015 is € 72K en per ultimo € 62K. Het verwachte vreemd vermogen wordt zowel bij aanvang als ultimo 2015 geschat op €862 miljoen. De verwachte omvang van het financiële resultaat is € 10K negatief De gemeente Heerlen is vertegenwoordigd als aandeelhouder. Voor de rest heeft de gemeente als aandeelhouder geen echte invloed op de te volgen strategie door Essent. De krachten van alle Limburgse aandeelhouders zijn wel gebundeld in de VEGAL. Deze vereniging blijft van kracht daar de gemeente aandeelhouder blijft van Enexis (netwerkbedrijf), Essent Milieu en diverse BV’s waarin de SPV’s worden verwerkt. Vertegenwoordiging in de algemene vergadering van aandeelhouders door wethouder middelen, beheer en onderhoud, mobiliteit, ruimtelijke ordening en wonen. a. Het risico en daarmee de aansprakelijkheid voor de aandeelhouders is gering en beperkt tot de hoogte van het nominale aandelenkapitaal van deze vennootschap (ongeveer € 0,100 miljoen), art 2:81 BW. b. Daarnaast loopt vordering op Enexis BV beheerst geachte risico’s op Enexis Holding NV voor de niet-tijdige betaling van rente en/of aflossing en, in het ergste geval, faillissement van Enexis Holding NV. De omvang van het Vreemd Vermogen is zowel aan het begin en het eind van 2015 € 862 miljoen. In de afgelopen jaren heeft Enexis gebruik gemaakt van de mogelijkheid om vervroegd af te lossen. We hebben geen aanwijzingen dat in 2015 opnieuw van deze mogelijkheid gebruik wordt gemaakt. Vandaar dat de bedragen begin en eind 2015 dezelfde zijn.

155

Cross Border Lease Vennootschaps B.V., ’s-Hertogenbosch Programma: Bestuur en Dienstverlening Doel De functie van deze CBL Vennootschap BV is dat zij de verkopende aandeelhouders zal vertegenwoordigen als medebeheerder (naast RWE, Seis en Essent) van het CBL Fonds en in eventuele andere relevante CBL-aangelegenheden en zal fungeren als “doorgeefluik” voor betalingen namens aandeelhouders in en uit het CBL Fonds. Ter voorkoming van misverstanden: het CBL Fonds zelf is niets meer dan een bankrekening die zal worden aangehouden bij een gerenommeerde bank waarop het afgesproken bedrag zal worden gestort en aangehouden. Voor zover na beëindiging van alle CBLs en de betaling uit het CBL Fonds van de daarmee corresponderende voortijdige beëindigingvergoedingen nog geld overblijft in het CBL Fonds, wordt het resterende bedrag weer in de verhouding 50%-50% verdeeld tussen RWE en verkopende aandeelhouders. Naast het feit dat deelname in CBL Vennootschap BV de noodzakelijke randvoorwaarden creëert voor maximalisatie van de verkoopopbrengst van Essent en een optimale (financiële) risicoafdekking voor eventuele aansprakelijkheid van de publieke aandeelhouders, is het deelnemen door de verkopende aandeelhouders in CBL Vennootschap BV om de volgende redenen in het openbaar belang: Redenen waarom het medebeheer van het CBL Fonds en de vertegenwoordiging inzake CBL aangelegenheden door de verkopende aandeelhouders wordt gebundeld in CBL Vennootschap BV en niet individueel wordt gedaan door ongeveer 140 aandeelhouders zijn gelegen in argumenten van flexibiliteit, eenvoudiger coördinatie en beheersbaarheid. Het is in de praktijk vrijwel ondoenlijk om met ongeveer 140 separate partijen het (mede)beheer

Financieel belang

Zeggenschap

Ontwikkelingen

te voeren over een fonds. Ook in de context van communicatie over, en besluitvorming met betrekking tot, de onderliggende CBL’s zelf, is het efficiënter, sneller en goedkoper om met één partij van doen te hebben in plaats van met ongeveer 140. Deze argumenten van eenvoudiger coördinatie en efficiëntie gelden niet alleen in de relatie tussen de aandeelhouders onderling, maar zijn ook aspecten die door Essent, Enexis en RWE als van wezenlijk belang voor de toekomstige verhouding worden beschouwd. Hoewel niet te maken hebbend met CBL Vennootschap BV, maar met het CBL Fonds, is het openbaar belang ook bijzonder gediend met het bestaan van het CBL Fonds omdat dit het risico van de aandeelhouders jegens de wederpartijen van de CBL’s deels beperkt en leidt tot een heldere en eenvoudige (namelijk 50%-50%) aansprakelijkheidsverdeling (althans voor het bedrag dat in het CBL Fonds zit) van CBL risico’s tussen verkopende aandeelhouders en RWE. 0,20834% (procentuele participatie voortvloeiend uit aandelenbezit voormalig Essent (311.850 aandelen). Per jaar wordt bekeken welke gedeelte eventueel kan vrijvallen van de voorziening die getroffen is ten behoeve van claims uit de cross border leases van de voormalige Essent N.V. Over het jaar 2013 werd een winst gerealiseerd van $ 9,88 miljoen. De afkoop cross border leases zijn gelden welke dienen voor de afwikkeling van deze cross border leases uit hoofde van de verkoopovereenkomst van de aandelen van Essent N.V. In 2013 is deze schuld vrijgevallen. Er is besloten om het resultaat over 2013 ad $ 9.877.609 in mindering te brengen op het verliessaldo en het restant toe te voegen aan de overige reserves. Het eigenvermogen was begin 2013 $ 129 en per ultimo $ 9,88 miljoen. Het vreemd vermogen bedroeg begin 2013 $ 9,9 miljoen en per ultimo $ 103.732. De verwachte omvang van het eigen vermogen begin 2015 is $ 9,8 miljoen en per ultimo $ 0. De verwachte omvang van het vreemd vermogen is begin 2015 $ 103.000 en per ultimo $ 0 De gemeente Heerlen is vertegenwoordigd als aandeelhouder. Voor de rest heeft de gemeente als aandeelhouder geen echte invloed op de te volgen strategie door Essent. De krachten van alle Limburgse aandeelhouders zijn wel gebundeld in de VEGAL. Deze vereniging blijft van kracht daar de gemeente aandeelhouder blijft van Enexis (netwerkbedrijf), Essent Milieu en diverse BV’s waarin de SPV’s worden verwerkt. Vertegenwoordiging in de algemene vergadering van aandeelhouders door wethouder. middelen, beheer en onderhoud, mobiliteit, ruimtelijke ordening en wonen. a. Het risico en daarmee de aansprakelijkheid voor de aandeelhouders is relatief gering en beperkt tot de hoogte van het nominale aandelenkapitaal van deze vennootschap (circa € 0,250 miljoen), art 2:81 BW).

156

b. Daarnaast lopen de verkopende aandeelhouders van Essent het risico dat het gecreeerde CBL fonds ontoereikend kan zijn voor mogelijke CBL claims, waarbij de koopovereenkomst met RWE spreekt van een maximale begrenzing van het risico dat gelijk is aan de koopprijs. De kans dat dit risico zich voordoet wordt zeer onwaarschijnlijk geacht. Naar verwachting wordt de vennootschap eind 2015 geliquideerd en valt het postief liquiditeitssaldo vrij aan de aandeelhouders. Voor wat betreft CBL Vennootschap BV is aangegeven dat het bestuur verwacht dat deze vennootschap op respectievelijk 1 januari en 31 december 2015 een Eigen Vermogen zal hebben van USD 9,8 miljoen en USD 0 miljoen, en dat deze vennootschap mogelijk geliquideerd kan worden in 2015. In 2011 zijn de laatste Cross Border Leases (“CBL’s”) voortijdig beëindigd. Eventuele kosten die nog geclaimd kunnen worden op de CBL Escrow beperken zich tot adviseurskosten ter ondersteuning van een onderzoek van de Amerikaanse autoriteiten. Naar verwachting blijven deze kosten in verhouding zeer beperkt. Daarnaast speelt er nog een discussie tussen CBL Vennootschap BV en RWE over de definitieve afwikkeling van de escrow. Mogelijk zal deze discussie nog doorlopen in begin 2016. Verkoop Vennootschaps B.V., ’s-Hertogenbosch Programma Bestuurs en Dienstverlening Doel In het kader van de transactie met RWE hebben de verkopende aandeelhouders een aantal garanties gegeven aan RWE. Het merendeel van deze garanties is door de verkopende aandeelhouders op het moment van verkoop van Essent PLB aan RWE overgedragen aan deze deelneming, die vanaf het moment van oprichting dus ook aansprakelijk is mochten

Financieel belang

Zeggenschap

een of meer van deze garanties onjuist blijken te zijn. Ter verzekering van de betaling van eventuele schadeclaims heeft RWE bedongen dat een deel van de verkoopopbrengst door de verkopende aandeelhouders gedurende ene bepaalde tijd op een aparte bankrekening zal worden aangehouden (in jargon: in escrow zal worden gestort). Buiten het bedrag dat in escrow zal worden gehouden, zijn de verkopende aandeelhouders niet verder aansprakelijk voor inbreuken op garanties. Daarmee is de functie van Verkoop Vennootschap BV dus tweeërlei. Als vennootschap die vrijwel alle garanties onder de verkoopovereenkomst heeft overgenomen van de verkopende aandeelhouders zal zij eventuele garantieclaim procedures voeren tegen RWE. Daarnaast treedt Verkoop Vennootschap BV op als vertegenwoordiger van de verkopende aandeelhouders met betrekking tot het geven van instructies aan de escrow agent wat betreft het beheer van het bedrag dat in escrow wordt gestort. 0,20834% (procentuele participatie voortvloeiend uit aandelenbezit voormalig Essent (311.850 aandelen). Bij de verkoop van Essent is € 800 miljoen van het verkoopbedrag gestort in een speciaal daarvoor ingerichte voorziening, ook wel escrow genoemd. In 2011 is 50% van deze escrow vrijgevallen onder aftrek van ingediende claims van RWE (40 miljoen). Het jaarrekening resultaat over 2013 was een verlies van € 62,1 miljoen. Ingevolge de in de SpA opgenomen regeling met betrekking tot de afwikkeling van de aanslagen vennootschapsbelasting vanaf het jaar 2001 en de daaruit volgende claims ten laste van de verkopende aandeelhouders heeft het management van de vennootschap een voorziening van € 97.300.000 getroffen. In 2013 is € 67.300.000 gedoteerd aan deze voorziening. Dit is naar de mening van het management de beste inschatting van de benodigde voorziening ultimo 2013. Er zijn claim notifications neergelegd voor een beduidend groter bedrag dan de getroffen voorziening, maar deze zijn naar inschatting van het management niet reëel. Het eigenvermogen was begin 2013 € 415,9 miljoen en per ultimo € 347,3 miljoen. Het vreemd vermogen was begin 2013 € 416.365 en per ultimo € 827.539. De verwachte omvang van het eigen vermogen begin 2015 is € 380 miljoen en per ultimo 0. De verwachting van het vreemd vermogen begin 2015 is € 500.000 en per ultimo 0. De gemeente Heerlen is vertegenwoordigd als aandeelhouder. Voor de rest heeft de gemeente als aandeelhouder geen echte invloed op de te volgen strategie door Essent. De krachten van alle Limburgse aandeelhouders zijn wel gebundeld in de VEGAL. Deze vereniging blijft van kracht daar de gemeente aandeelhouder blijft van Enexis (netwerkbedrijf), Essent Milieu en diverse BV’s waarin de SPV’s/joint Ventures worden verwerkt. Vertegenwoordiging in de algemene vergadering van aandeelhouders door wethouder middelen, beheer en onderhoud, mobiliteit, ruimtelijke ordening en wonen.

157

Ontwikkelingen

Het risico en daarmee de aansprakelijkheid voor de aandeelhouders is relatief gering en beperkt tot de hoogte van het nominale aandelenkapitaal van deze vennootschap (circa € 0,55 miljoen), (art 2:81 BW). Er zijn geen claims door RWE ingediend die uit de binnen Verkoop Vennootschap BV gevormde escrow moeten worden voldaan. Gegeven de kostenbegroting en de beperkte rentevergoeding op de General Escrow is de verwachting dat er geen rentevergoeding wordt uitgekeerd naar de aandeelhouders toe. De gemeente Heerlen heeft hiermee ook geen rekening gehouden in de meerjarenbegroting. Naar verwachting wordt de vennootschap eind 2015 geliquideerd en valt een positief liquiditeitssaldo vrij aan de aandeelhouders. Voor wat betreft Verkoop Vennootschap BV is aangegeven dat het bestuur verwacht dat deze vennootschap op respectievelijk 1 januari en 31 december 2015 een Eigen Vermogen zal hebben van € 380 miljoen en € 0 miljoen, en dat deze vennootschap mogelijk geliquideerd kan worden in 2015. In de General Escrow resteert nu nog een bedrag van € 440 miljoen (inclusief voorzieningen). RWE heeft echter nog voor een fors bedrag claims ingediend. Deze claims moeten nog definitief door RWE en Verkoop Vennootschap BV worden vastgesteld. Op basis van de huidige inzichten is een inschatting gemaakt van het uiteindelijke claimbedrag. RWE kan echter op basis van de garanties die de oud-aandeelhouders van Essent bij de verkoop hebben afgegeven, tot 30 september 2015 nog nieuwe claims indienen. Tot deze datum blijft er een grote mate van onzekerheid bestaan hoeveel er zal resteren van de escrow en uiteindelijk vrij zou kunnen vallen aan de aandeelhouders.

Claim Staat Vennootschap Amsterdam B.V., ’s-Hertogenbosch Programma: Bestuur en Dienstverlening Doel Als gevolg van de, in de ogen van Essent, onverbindende splitsingwetgeving (en de als gevolg daarvan doorgevoerde splitsing) lijden haar aandeelhouders schade. Inmiddels heeft de Rechtbank te ‘s-Gravenhage de vordering van Essent afgewezen. Essent heeft tegen deze uitspraak hoger beroep aangetekend. Vanwege praktische moeilijkheden met betrekking tot de overdracht van deze procedure aan de individuele aandeelhouders van Essent NV, hebben Essent en RWE afgesproken dat de onderliggende (declaratoire) procedure over de vraag of (delen van) de splitsingswetgeving onverbindend zijn, ook na afronding van de transactie met RWE door Essent blijft worden gevoerd. Essent en RWE zijn echter overeengekomen dat de eventuele schade-vergoedingsvordering van Essent op de Staat der Nederlanden die zou kunnen ontstaan als de rechter inderdaad van oordeel is dat (delen van) de splitsingswetgeving onverbindend zijn, wordt gecedeerd aan de aandeelhouders (en dus niet achterblijft binnen de Essent groep), die deze vordering gebundeld zullen gaan houden via de deelneming (de “Claim Staat Vennootschap BV”). In het kader van afronding van de verkoop van de aandelen in het kapitaal van Essent NV aan RWE wordt de Claim Staat Vennootschap BV verkocht en geleverd aan alle aandeelhouders in Essent NV die participeren in de verkoop van RWE, evenals aan die aandeelhouders in Essent NV die hun aandelen in het kapitaal van Essent NV niet aan RWE verkopen, maar toch aandelen in het kapitaal van Claim Staat Vennootschap BV willen kopen. Naast het feit dat deelname in Claim Staat Vennootschap BV de noodzakelijke randvoorwaarden creëert voor maximalisatie van de verkoopopbrengst van Essent en een optimale (financiële) risicoafdekking voor eventuele aansprakelijkheid van de publieke aandeelhouders, is het deelnemen door de aandeelhouders in Claim Staat Vennootschap BV is in het openbaar belang om redenen van flexibiliteit, eenvoudiger coördinatie en beheersbaarheid. Het spreekt voor zich dat het voor de aandeelhouders (en ook voor RWE) eenvoudiger, beter en goedkoper is om gezamenlijk via de band van Claim Staat Vennootschap BV te procederen dan dit ieder voor zich te moeten doen (met alle kosten en moeilijkheden die met de onderlinge afstemming dan gepaard zouden gaan). Inmiddels blijkt dat Essent beroep heeft ingesteld tegen de uitspraak van de Rechtbank. Financieel belang 0,20834% (procentuele participatie voortvloeiend uit aandelenbezit voormalig Essent (311.850 aandelen). Per jaar wordt bekeken welke gedeelte eventueel kan vrijvallen van de voorziening die getroffen is ten behoeve van claims uit de cross border leases van de voormalige Essent N.V..

158

Zeggenschap

Ontwikkelingen

Het jaarrekening resultaat over 2013 was een verlies van € 14.095. Het eigen vermogen bedroeg aan het begin van 2013 € 66.482 en per ultimo € 52.387. Het vreemd vermogen was begin 2013 € 1.785 en per ultimo € 12.484. De verwachte omvang van het eigen vermogen begin 2015 is €10,5 miljoen en per ultimo € 4 miljoen. De verwachte omvang van het vreemd vermogen is zowel aan het begin van 2015 als per ultimo € 25.000. Het financiële resultaat wordt geschat op een verlies van 3 miljoen in 2015. De gemeente Heerlen is vertegenwoordigd als aandeelhouder. Voor de rest heeft de gemeente als aandeelhouder geen echte invloed op de te volgen strategie door Essent. De krachten van alle Limburgse aandeelhouders zijn wel gebundeld in de VEGAL. Deze vereniging blijft van kracht daar de gemeente aandeelhouder blijft van Enexis (netwerkbedrijf), Essent Milieu en diverse BV’s waarin de SPV’s worden verwerkt. Vertegenwoordiging in de algemene vergadering van aandeelhouders door wethouder middelen, beheer en onderhoud, mobiliteit, ruimtelijke ordening en wonen. Het risico en daarmee de aansprakelijkheid voor de aandeelhouders is relatief gering en beperkt tot de hoogte van het nominale aandelenkapitaal van deze vennootschap (circa € 0,1 miljoen) bedragen (art 2:81 BW). Bij de verkoop van Attero is in juli 2014 bij een escrow van € 13,5 miljoen gevormd om eventuele claims te kunnen verrekenen. Op grond van verwachte claims in 2014 is het verwachte Eigen Vermogen van CSV per 01-01-2015 € 10,5 miljoen. In de verkoopovereenkomst is geregeld dat de omvang van de escrow na 1 jaar wordt verlaagd naar het niveau van €4 miljoen. Dit bedrag is het verwacht Eigen Vermogen per eind 2015. Of en in welke omvang het verschil kan worden uitbetaald is afhankelijk van de omvang van de claims die in 2015 nog worden ingediend. Hierover kan op dit moment nog niets worden gezegd. Daarom wordt geadviseerd nog geen bedragen in de begroting op te nemen.

Publiek Belang Electriciteitsproductie B.V. Programma: Bestuur en Dienstverlening Doel De vennootschap heeft op 30 september 2011 de aandelen in Energy Resources Holding B.V. en daarmee indirect de aandelen in Energy Resources Ventures B.V., Energy Resources B.V. en het 50%-belang in EPZ geleverd aan RWE. Daarmee is een einde gekomen aan de primaire opdracht van Publiek Belang Elektriciteitsproductie B.V., zijnde het behartigen van dat 50%-belang in EPZ. Publiek Belang Elektriciteitsproductie B.V. zal als tijdelijke vennootschap de resterende rechten en verplichtingen afwikkelen, in het bijzonder die voortvloeien uit het convenant en het aanvullend convenant dat is overeengekomen met de Staat. Financieel belang 0,20834% (procentuele participatie voortvloeiend uit aandelenbezit voormalig Essent (311.850 aandelen). Het jaarrekening resultaat over 2013 was een verlies van € 18.144. Het eigen vermogen zowel aan het begin 2013 als per ultimo € 1,6 miljoen. Het vreemd vermogen was begin 2013 € 154.916 en eind 2013 € 111.272. De verwachte omvang van het eigen vermogen blijft op € 1,6 miljoen en het verwachte vreemd vermogen op € 100.000. De verwachte omvang van het financiële resultaat betreft een verlies van € 5.000. Zeggenschap De gemeente Heerlen is vertegenwoordigd als aandeelhouder. Voor de rest heeft de gemeente als aandeelhouder geen echte invloed op de te volgen strategie door Essent. De krachten van alle Limburgse aandeelhouders zijn wel gebundeld in de VEGAL. Deze vereniging blijft van kracht daar de gemeente aandeelhouder blijft van Enexis (netwerkbedrijf), Essent Milieu en diverse BV’s waarin de SPV’s worden verwerkt. Vertegenwoordiging in de algemene vergadering van aandeelhouders door wethouder middelen, beheer en onderhoud, mobiliteit, ruimtelijke ordening en wonen. Ontwikkelingen De thans voortdurende rechten en verplichtingen voortvloeiend uit het convenant en aanvullend convenant gelden voor een periode van acht jaar na ondertekening van de EPZ SPA (30 september 2011). De rechten en verplichtingen houden kort gezegd, het volgende in: i. Goedkeuring inzake een voorgenomen overdracht van aandelen ERH. ii. Het onder bepaalde omstandigheden door Publiek Belang Elektriciteitsproductie B.V. vervangen van leden Bestuur en/of Raad van Commissarissen van ERH.

159

iii. Een garantieverplichting ter zake convenant en aanvullend convenant in geval van een eventuele overdracht van het resterende belang van RWE/Essent/ERH in EPZ. Publiek Belang Elektriciteitsproductie B.V. heeft geen monitoringsverplichting jegens de Staat ten aanzien van hiervoor genoemde rechten. Publiek Belang Elektriciteitsproductie B.V. zal alleen in overleg en op schriftelijk verzoek van de Staat haar rechten en verplichtingen tot uitvoer brengen. In Publiek Belang Elektriciteitsproductie B.V. resteren, na verkoop van Energy Resources Holding B.V. en haar dochterondernemingen, nog een beperkt aantal rechten en plichten die zijn vastgelegd in de EPZ SPA, de signing- en closingdocumenten en het Convenant inzake borging publieke belangen kerncentrale Borssele met het Rijk. Gemeenschappelijke regeling Rd4, Heerlen Programma Leefomgeving Doel Het tot stand brengen van doelmatige, milieu hygiënische verantwoorde inzameling en verwerking van afvalstoffen. Het adviseren op het gebied van ontwikkeling en implementatie van milieubeleid. Financieel belang Er is een financiële commissie ter ondersteuning van het Dagelijks Bestuur. De gemeenschappelijke regeling Rd4 werkt conform de begroting. Over 2013 heeft de gemeenschappelijke regeling voor de gemeente Heerlen een overschot behaald van € 940.000. Het eigen vermogen was ultimo 2013 € 2.259.000 en het vreemd vermogen bedroeg € 28.973.000. Jaarlijks worden alle kosten doorberekend aan de deelnemende gemeenten; derhalve is er geen begrotingssaldo. Zeggenschap

Ontwikkelingen

Deelname in Algemeen Bestuur door wethouder Integraal jeugdbeleid, onderwijs, cultureel erfgoed en duurzaamheid. De stemverhouding in het Dagelijks Bestuur is een op een. De stemverhouding in het Algemeen Bestuur is op basis van inwoneraantallen. Het is nu vijf jaar geleden dat de gemeenten hebben ingestemd met het Afvalinzamelplan. Dit plan bestaat uit twee fasen, waarvan de 1e fase (containermanagement) in alle gemeenten volledig is ingevoerd. De 2e fase is gestart in 2010 en betrof de invoering van het volume-/frequentiesysteem, waarbij sprake is van een andere verrekeningssystematiek naar de burgers toe, zodat uiteindelijk de doelstellingen in het Landelijk Afval-beheer Plan benaderd of zelfs gehaald kunnen worden. De Rd4-organisatie wil zich verder ontwikkelen. Hiertoe hebben de besturen van de Gemeenschappelijke Regeling Reinigingsdiensten Rd4 en de NV Reinigingsdiensten intern opdracht verstrekt om de toekomstmogelijkheden voor beide organisaties na te gaan. In dit haalbaarheidsonder-zoek wordt gekeken naar uitbreidingsmogelijkheden in de verwerking c.q. tussenbewerking van alle afvalstromen. Er is een definitief rapport opgeleverd met alle uitwerkingen. Aan de hand hiervan zullen de besturen een definitief besluit nemen over het vervolgtraject. Dit resulteert in een nieuw strategisch bedrijfsplan en een begroting. De ambities voor 2014-2020 zijn vastgelegd in het afvalbeheersplan 2014-2020 dat dit jaar is opgesteld. Het is in de raad in december vastgesteld om deze koers in te zetten. De besluitvorming over het onderdeel Best tas heeft plaatsgevonden in 2013 en is ingevoerd. Voor de invoering van het nultarief GFT zal in 2014 een evaluatie plaatsvinden voordat het bestuur hierover een beslissing neemt. Ook is een nieuw raamcontract afgesloten met NEDVANG

Veiligheidsregio Zuid Limburg, Maastricht Programma leefomgeving Doel De veiligheidsregio is erop gericht om de inwoners beter te beschermen tegen (gezondheid)risico’s, rampen en crises. Aangezien een ramp of crisis dikwijls de gemeentegrens overschrijdt en met name kleinere gemeenten vaak onvoldoende in staat zijn zelfstandig een volwaardige crisisorganisatie op te tuigen, is een regionale aanpak effectiever. De veiligheidsregio bestaat uit de onderdelen Brandweer, GHOR, Bevolkingszorg, Programmabureau, Burgernet en het meld- en coordinatiecentrum (MCC) Financieel belang De veiligheidsregio is een samenwerkingsverband tussen de Brandweer Zuid Limburg, De Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (GHOR), de 18 deelnemende Gemeenten (Oranje Kolom) en de Politie. De politie wordt rechtstreeks vanuit het Rijk gefinancierd.

160

De overige 3 onderdelen worden vanuit het rijk en door de 18 gemeenten gefinancierd: Bijdrage aan de Brandweer Zuid-Limburg voor 2015 Begroot € 4.574.865 Voorstel € 4.622.575 Saldo -€ 87.710 Reserves Begin 2015 6.024.000 Voorzieningen Begin 2015 2.432.000 Opgenomen geldleningen Begin 2014 20.590.000

Eind2015

5.452.000

Eind 2015

2.411.000

Eind 2015

20.360.000

Bijdrage aan de GOHR voor 2015 Begroot € 129.750 Voorstel € 134.100 Saldo -€ 4.350 Bijdrage aan Bevolkingszorg voor 2015 (incl. bijdrage Programmabureau) Begroot € 44.750 Voorstel € 41.986 Saldo

€ 2.764

Bijdrage aan Burgernet voor 2015 Begroot € 16.370 Voorstel € 9.762,17 Eindsaldo € 6.607,83

Zeggenschap Ontwikkelingen

Bijdrage aan het Meld- en Coördinatiecentrum (MCC) Begroot € 18.731 Voorstel € 17.749,40 Eindsaldo € 981,60 Aansturing door een Algemeen Veiligheidsbestuur waarin de 18 burgemeesters van de deelnemende gemeenten zitting hebben. Brandweer In financiële zin wordt in 2015 een vervolg gegeven aan een bezuinigingstaakstelling van € 2,7 miljoen te bereiken via een groeipad in uiterlijk 2018. Op organisatorisch vlak zal de verdere implementatie van de herstructurering worden voortgezet, waarbij de districten zijn verdwenen en de organisatie smaller vanuit een sectorenmodel is opgebouwd. Ten aanzien van risicobeheersing zijn de bevordering van een groter brandveiligheidsbewustzijn en zelfredzaamheid bij burgers en bedrijven speerpunten. Bij het onderdeel repressie komt de focus te liggen op kwaliteit en niet op kwantiteit, zowel voor het personeel als het materieel. Bevolkingszorg Het onderdeel Bevolkingszorg binnen de Veiligheidsregio zal in 2015 inzetten op het nog efficiënter inrichten van de gemeentelijke crisisorganisatie om de gewenste professionalisering te kunnen realiseren. Dit betekent onder meer een verdere beperking van het aantal sleutelfunctionarissen en een intensivering van opleiden, trainen en oefenen. 2015 zal daarmee in het teken staan van verdere doorontwikkeling en borgen van kwaliteit waarbij geen ruimte meer is voor een vrijblijvend karakter. Verder zal vanuit Bevolkingszorg een bijdrage worden geleverd aan het te actualiseren Regionale Beleidsplan en het Regionale Crisisplan.

161

GHOR 2015 staat voor de GHOR in het teken van de afronding van een transitietraject van een operationele rol naar een coördinerende/regie rol in de crisisbeheersing. In 2015 zullen het vooral de inhoudelijk thema’s, binnen zowel de publieke gezondheid als binnen het multidisciplinaire veiligheidsdomein, zijn die op basis van de actualisatie van het Regionale Risicoprofiel hernieuwd tegen het licht gehouden zullen worden. Met de Zuid-Limburgse gemeenten zijn bindende afspraken gemaakt t/m 2015, waarbij een taakstellende bezuiniging van cumulatief 8% is verwerkt. Programmabureau Het programmabureau van de Veiligheidsregio zal ook in 2015 ondersteuning leveren aan de veiligheidsdirectie en het bestuur van de Veiligheidsregio. Onder regie van het programmabureau zal in 2015 het Meerjarenbeleidsplan 2016-2019 worden opgesteld en zal het regionale crisisplan worden geactualiseerd. Burgernet Burgernet zal in 2015 verder worden doorontwikkeld om het zo breed mogelijk te kunnen inzetten. Werving van nieuwe deelnemers, zowel burgers als specifieke doelgroepen, blijft van groot belang. Hoe meer deelnemers hoe effectiever het middel Burgernet. MCC Het samenwerken en op net-centrische wijze informatie delen tussen hulpdiensten, gemeenten en overige crisispartners zal in 2015 verder worden doorgezet en doorontwikkeld. Voor 2015 ligt de focus op de inrichting en implementatie van de meldkamerlocatie Maastricht, gevestigd in het MCC, als onderdeel van de Landelijke Meldkamer Organisatie (LMO). De LMO zal in 2017 bestaan uit 10 meldkamerlocaties in Nederland. Regionale Uitvoeringsdienst Zuid Limburg, Maastricht Programma leefomgeving Doel De Regionale Uitvoeringsdienst Zuid-Limburg (RUD) heeft als doel om een hogere kwaliteit van vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) en specialistische advisering te bereiken voor wat betreft met name de complexe milieutaken (de z.g. basistaken). De RUD voert ook de vergunningverlenende, toezichthoudende en handhavende taken uit op het gebied van de BRZO-IPPC. De vorming van de RUD komt voort uit de afspraken die IPO, VNG en het Rijk landelijk gemaakt hebben (‘Packagedeal’) om via een bottom-up proces te komen tot de vorming van een dekkend netwerk van uitvoeringsdiensten. De vorming van deze uitvoeringsdiensten is verplicht. Door de taken gezamenlijk te organiseren op Wgr-regioniveau kan samen met het Openbaar Ministerie en de Politie de milieucriminaliteit beter bestreden worden en kan de samenwerking met de Veiligheidsregio rond milieucalamiteiten beter worden vormgegeven. Financieel belang De Regionale Uitvoeringsdienst Zuid Limburg (RUD) is een samenwerkingsverband (Gemeenschappelijke regeling) tussen de 18 deelnemende Zuid-Limburgse gemeenten en de Provincie. De RUD wordt door de Provincie en door de 18 gemeenten gefinancierd. Vanaf 1 juli 2013 is de RUD operationeel met vanuit de deelnemers gedetacheerde medewerkers. De startbegroting voor 2013 is € 2 miljoen. Voor Heerlen betekent dit een bijdrage van: Opstartkosten 2013 € 90.350,91 Inhuur pers capaciteit 1753 uren € 121.640,67 Overheadkosten € 8.749,87 Totaal € 220.741,45

Zeggenschap

In de meerjarenbegroting 2014-2017 is voor 2014 €7,7 miljoen begroot. Voor Heerlen is dit € 412K met een extra raming voor uitvoering VVGB taken van € 36K. Voor de VVGB-taken ontvangt de gemeente een vergoeding van het Rijk. Bijdrage in 2015 is € 489K EV bedraagt € 867K Aansturing door een Algemeen Bestuur waarin 19 portefeuillehouders (provincie en 18 gemeenten) zitting hebben. Heerlen wordt vertegenwoordigd door de burgemeester.

162

Ontwikkelingen

De RUD wordt bemenst door gedetacheerde medewerkers vanuit de deelnemende partijen. Na akkoord over het sociaal plan met de bonden gaan medewerkers over in dienst van de RUD. Op termijn kunnen de deelnemende partijen ook andere WABO-taken overbrengen naar de RUD.

Stichting Jaar van de mijnen, te Heerlen Programma leefomgeving Doel De organisatie van activiteiten in de gemeente Heerlen en de gehele voormalige Nederlandse mijnstreek in het kader van het themajaar “Jaar van de Mijnen 2015”, de uitvoering van het themajaar en de evaluatie ervan, alsmede het bijdragen aan landelijke en Euregionale profilering en zichtbaar maken van de economische kracht en vitaliteit van de regio. Financieel belang De gemeente Heerlen stelt een budget ter beschikking van € 1.430.000, bestaande uit procesgelden, subsidie en bestemming van bestaande budgetten (tenderregelingen cultuurparticipatie en community art, productiehuisbudget, legaat, voorziening Mijnmuseum voor doorontwikkeling en professionalisering. Zeggenschap De burgemeester is namens de gemeente Heerlen voorzitter van het stichtingsbestuur en van het Dagelijks Bestuur. Ontwikkelingen Niet van toepassing: het is een tijdelijke stichting, opgericht speciaal voor het themajaar. De stichting wordt na het themajaar opgeheven. Stichting WerkvoorHeerlen (WvH), te Heerlen programma “economische stimulering” Doel Het exploiteren van een leerwerkbedrijf dat passend gemeentelijk werk beschikbaar stelt voor mensen uit de doelgroep van de Participatiewet om hen zo goed mogelijk te ontwikkelen en zo mogelijk te laten uitstromen richting de arbeidsmarkt, met al hetgeen daartoe behoort of daartoe dienstig is, alles in de ruimste zin van het woord. Financieel belang De financiering van WvH berust op twee peilers: 1. de opdrachtwaarde van de opdrachtgever (1ste fas; B&O); 2. de bijdrage vanuit het participatiebudget. Begroting 2015/Fase 1: In het jaar 2015 wordt gestart met een op dit moment geschatte opdrachtwaarde van € 1,4 miljoen, mens en materieel van Groen OZL BV toe te wijzen aan de percelen van de gemeente Heerlen. Begroting 2015/Fase 2: In april 2015 volgt een aanvullende werkopdracht (circa € 660.000) vanuit B&O en de aanvullende instroom van WWB’ers op basis van de Participatiewet. De bijdrage vanuit het participatiebudget wordt op dit moment geschat op circa € 700.000 voor 2015. Zeggenschap Het leerwerkbedrijf opereert in overeenstemming met de belangen van de gemeente Heerlen. Bij een stichting heeft het bestuur (en de bedrijfsmanager) de wettelijke verplichting om zich door het stichtingsbelang te laten leiden. In de statuten van de stichting zijn doelstellingen opgenomen om zodoende wordt de koppeling te maken tussen het stichtingsbelang en het gemeentelijk belang. WerkvoorHeerlen kent wettelijk maar één orgaan: het bestuur. Hierin nemen gemandateerde ambtenaren deel als bestuurder van de stichting. Om te bereiken dat de opdrachtrelaties tussen gemeente en stichting buiten aanbestedingsverplichtingen vallen (quasi-inbesteding) zal in ieder geval sprake moeten zijn van een ‘toezicht als op de eigen dienst’. Hiervoor zullen minimaal 90% van de werkzaamheden van WvH gebeuren voor de gemeente Heerlen als opdrachtgever. De feitelijke leiding over de werkzaamheden wordt door het bestuur opgedragen aan een bedrijfsmanager in WvH. Dit gebeurt op basis van een contractmanagementmodel waarbij het bestuur op hoofdlijnen stuurt en de bedrijfsmanager op basis van een directiereglement bevoegd is zelfstandig beslissingen te nemen en contracten met derden af te sluiten. Het stichtingsbestuur legt verantwoording af aan de bestuurlijke opdrachtgever. Ontwikkelingen Met WvH is sprake van een ontwikkelmodel. Verschillende aspecten van het leerwerkbedrijf worden op dit moment vastgesteld en ingevuld. Zo zal WvH in eerste instantie werkzaamheden in het groenonderhoud verrichten, maar op termijn kunnen de werkzaamheden worden uitgebreid op andere gebieden zoals de Wmo.

163

In de ontwikkeling van WvH vallen in ieder geval al de volgende drie fases te onderscheiden: 1. 1 januari 2015: operationele start stichting WvH. 2. Per 1 april 2015: Instroom WWB’ers, aanvullend werk (B&O, Wmo). 3. Mogelijk verdere overdracht van werkzaamheden. Gemeenschappelijke Regeling Belastingsamenwerking Gemeenten en Waterschappen (GR BsGW) te Roermond Doel De BsGW geeft uitvoering aan de taken op het gebied van het heffen en innen van de lokale belastingen en de wet Waardering Onroerende Zaken (WOZ). Eén van de doelen van de GR BsGW is het minimaliseren van kosten door middel van schaalvergroting en het ontdubbelen van de gemeentelijke processen en waterschap processen. Financieel belang De jaarlijkse bijdrage die Heerlen betaalt voor de uitvoering van de taken door BsGW is € 1.054.860. Door toetreding van nieuwe deelnemers tot de GR kan door schaalvergroting een verandering ontstaan in de jaarlijkse bijdrage van de Gemeente Heerlen, hierover zal begin 2015 meer duidelijkheid zijn. Het geraamde netto resultaat voor 2015 is 0 Zeggenschap De GR BsGW bestaat per 01-01-2014 uit 22 Limburgse deelnemers (20 gemeenten en 2 waterschappen). Aan het hoofd van de regeling staat het algemeen bestuur. Iedere deelnemer benoemt een afgevaardigde (en een plaatsvervanger) die plaatsneemt in het alge-

Ontwikkelingen

meen bestuur. Het stemrecht wordt gebaseerd op het aandeel in de kosten van de regeling. Heerlen wordt vertegenwoordigd door de wethouder middelen, beheer en onderhoud, mobiliteit, ruimtelijke ordening en wonen. Per 01-01-2015 treden wederom nieuwe Limburgse gemeenten toe tot deze GR. Kwaliteit van de dienstverlening goed in de gaten houden, aangezien de focus de laatste jaren ligt op groei. Steeds meer aandacht vestigen en belang blijven benadrukken dat de werkwijzen van BsGW en tijdstippen van aanleveren van gegevens aansluiten op vastgestelde gemeentelijke processen/procedures.

IBA Parkstad BV, Heerlen Doel IBA staat voor Internationale Bau Ausstellung. Het is een meerjarig durende manifestatie over een locatie, stad of streek. Het bestaat onder andere uit vernieuwende bouwprojecten, bijzondere tentoonstellingen, symposia en innovatieve plannen. Tot 2020 functioneert IBA Parkstad als laboratorium en als een motor voor vernieuwende en toonaangevende projecten. De IBA is daarbij een kwaliteitsmachine die voor het allerbeste staat en daar naar handelt. IBA Parkstad staat voor de transformatie en transitie van Parkstad en moet de aanzet geven voor een structureel beter woon-, werk- en leefklimaat. Belangrijk is dat Parkstad een nog attractievere regio wordt, dynamisch en met veel veerkracht. Kenmerkend voor IBA Parkstad is de open innovatie-gedachte in combinatie met burgerparticipatie. Burgers, ondernemers, overheden, architecten, stedenbouwers, stichtingen, maatschappelijke instellingen, wijkverenigingen, privépersonen, scholen en scholieren, universiteiten en studenten, bedrijven, organisaties, samenwerkingsverbanden, stakeholders, netwerken enz. worden zonder uitzondering uitgenodigd om kleine of grote IBA-projecten aan te reiken of om aan projecten mee te werken die de verandering van Parkstad slimmer, sneller en zichtbaarder maken. Financieel belang Bij de verdeling van de aandelen wordt de verdeelsleutel gehanteerd zoals overeengekomen in de samenwerkingsovereenkomst (SOK). Dit betekent dat de provincie de helft van aandelen zal gaan bezitten en de andere helft in het bezit zal zijn van de 8 deelnemende gemeenten naar rato van hun financiële inbreng. Deze financiële inbreng vormt het ‘werkkapitaal’ van de BV waaruit de organisatie en ontwikkeling van de IBA moeten worden betaald. Het percentage aandelen komt overeen met het percentage stemrecht dat een aandeelhouder heeft. De nominale waarde van een aandeel is gesteld op 1 euro. De storting van het werkkapitaal is gekoppeld aan de jaarplannen en wordt nader bepaald in een op te stellen aandeelhoudersovereenkomst tussen de deelnemende partijen. De aandeelhoudersovereenkomst wort opgesteld door de notaris.

164

Zeggenschap

Ontwikkelingen

De hoogte van het werkkapitaal hangt samen met het aantal aandelen en dat hangt weer samen met aantal stemmen. De deelnemende partijen zijn de acht Parkstad gemeenten en de provincie. Vertegenwoordiging in de algemene vergadering van aandeelhouders door wethouder middelen, beheer en onderhoud, mobiliteit, ruimtelijke ordening en wonen. De burgemeester van Heerlen vervult de voorzittersrol. De samenwerkingsovereenkomst en de juridische uitwerking bieden de mogelijkheid voor de toetreding van publieke dan wel private partijen. Een evaluatiemoment is gepland na drie jaar. Op 28 oktober 2013 heeft de gemeenteraad ingestemd met de samenwerkingsovereenkomst IBA Parkstad en de oprichting van de besloten vennootschap IBA Parkstad BV. Op 20 mei heeft de provincie goedkeuring verleend aan de gemeenten voor de oprichting van de IBA Parkstad BV. In juni 2014 is de IBA Parkstad officieel gestart met een openingsmanifestatie en een open oproep, waarbij iedereen zijn ideeën voor IBA-projecten kan indienen. De herinrichting van de openbare ruimte zoals verwoord in het voorstel Gebrookerbos is hier een exemplarisch voorbeeld van. Deze transitie past goed binnen de doelstellingen van de IBA en zal als een project worden aangemeld.

165

166

3.7 Grondbeleid (BBV, artikel 16) Beleidskader Het gemeentelijk grondbeleid heeft tot doel het realiseren van de ruimtelijke en economische doelstellingen die volgen uit de MBP-programma’s: Ruimtelijke Ontwikkeling en Economische Stimulering. Daarnaast kunnen bijdrages geleverd worden aan de overige programma’s. Deze doelstellingen vloeien voort uit de Stadsvisie Heerlen, Structuurvisie Parkstad Limburg, de diverse gebiedsvisies (waaronder de centrumvisie) en de diverse masterplannen. Het grondbeleid ondersteunt de uitvoering van deze programma’s. Binnen de bestuurlijke programma’s worden de prioriteiten gesteld voor de uitvoering van de (ruimtelijke) doelstellingen door middel van projecten. Toekomstig beleid De komende jaren zal de activiteit gericht zijn op het beter inspelen op de marktvraag bij bedrijventerreinen en het creatief inzetten van eigen grondposities bij de verdere ontwikkeling van herstructureringsgebieden. We ambiëren hierbij een sturende rol. Ook in de economische structuur van onze stad is er sprake van een omslag van kwantiteit naar kwaliteit. Onze stad en regio staan voor een enorme herstructureringsopgave van meerdere miljarden euro over een periode van 20 jaar. De gemeente kan maar een klein percentage hiervan uit eigen middelen financieren. Wij zijn dus sterk afhankelijk van anderen voor financiering en uitvoering. Deze opgave bevat sociale, economische en fysieke transformaties die wij steeds op een gebiedsgerichte manier aanpakken zoals in het Wijkactieplan MSP, het Masterplan Hoensbroek en de integrale Centrumvisie. Tegelijkertijd koersen wij op een uitvoeringsaanpak waarbij burgerinitiatieven nadrukkelijk deel gaan uitmaken van de aanpak. Risico’s zijn inherent aan het ondernemerschap dat wordt uitgeoefend binnen de projectenorganisatie. Middels risicomanagement worden (financiële) risico’s opgespoord, geanalyseerd en (zoveel mogelijk) beheerst. Voor de grondexploitatie gebeurt dit langs de weg van adequate krediet- en budgetbewaking en verantwoording via jaarlijks op te stellen herberekeningen, die inzicht geven in het verwachte resultaat op de in uitvoering zijnde plannen. In de P&C documenten zullen we u als Raad informeren met betrekking tot afwijkingen en eventueel bijstelling ter besluitvorming voorleggen. Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling binnen het grondbedrijf De grondslagen voor waardering en resultaatbepaling binnen het grondbedrijf bepalen in belangrijke mate de ontwikkeling van de boekwaarde, het geprognosticeerd eindresultaat en de ontwikkeling van de reserves en daarmee ook de beheersing van risico’s. Voor grondslagen verwijzen we naar de nota sturend grondbeleid. Project Projectnaam

Winstprognose Programma Begroting 2014

Resultaten 2013 Winstprognose Pro- Eindjaar en gramma looptijd administratieve Begroting 2015 project bijstellingen

23

Industrieterr. emma alg.

0

0

0

2015

48

Geleendal/nieuw eyckholt alg.

0

0

0

2015

14

De beitel vm gartner alg.

320.797

0

320.797

2015

15

De beitel zuid algemeen

0

0

0

2019

19

Crama/husken/de vrank algemeen

4.222.694

0

4.222.694

2020

860

Bedrijfskavels Kissel

0

0

0

2015

4.543.491

0

4.543.491

Totaal Kantoor, Industrie en bedrijventerreinen 2

Grasbroek

0

0

0

2015

68

De deijl alg.

95.661

-97.276

0

2015

38

Burg.slanghenstr. alg.

29.584

0

29.584

2016

1561

Mgsr. Lemmensstr. / Burg. Slanghenstr.

19.504

0

19.504

2016

12

Vm Klooster Grasbroekerweg

0

0

0

2015

194

Overbroek Woningbouwlocatie

779

Litscherveld

145

Benzenraderweg W&G

69

Koopover. vossenkuilterrein alg.

0

0

0

2015

118.869

0

118.869

2015

80.778

-110.870

0

2013

259.310

-255.000

2.228

2015

167

Project Projectnaam

71

Expl.overeenk. Vof oms alg.

64

Parc hoogveld alg.

1446

Maankwartier Fase 2: uitvoering

Totaal Woningbouw

Winstprognose Programma Begroting 2014

Resultaten 2013 Winstprognose Pro- Eindjaar en gramma looptijd administratieve Begroting 2015 project bijstellingen

0

0

0

2015

250.579

0

250.579

2017

0

0

0

2017

854.285

-463.146

420.764

8

Willemstr./Spoorsingel

0

0

0

2017

72

Onderwijslokaties alg.

0

0

0

2015

0

0

0

5.397.776

-463.146

4.964.255

Totaal Overig Subtotaal gronden in exploitatie

In bovenstaande tabel wordt een vergelijk gemaakt tussen begroting 2014 en 2015. De bijstellingen “resultaten 2013” zijn in de jaarrekening 2013 toegelicht. Kantoor, Industrie en Bedrijventerreinen Bij de bedrijventerreinen vertoont zich een stagnerende markt door de zeer beperkte economische dynamiek. Daardoor ontstaan renteverliezen omdat gedane investeringen niet of zeer vertraagd worden terugverdiend door verkoop van bedrijfskavels. Zo nodig passen we de verkaveling en gebruiksvoorschriften aan om de verkoopkansen te vergroten. Woningbouw De woningbouwontwikkeling geven een stagnerend beeld. De woningbehoefte daalt. Bij de projecten Hoogveld, Overbroek, Litscherveld, expl.ovk. OMS (Schaesbergerveld) zijn wij in overleg met de ontwikkelaars om te bezien hoe de ontwikkeling verder afgebouwd kan worden. Grasbroek vanwege het faillissement van de ontwikkelaar, hebben we momenteel geen afnemer voor dit terrein. In 2015 wordt visie bepaald. De Deijl Project wordt uitgevoerd binnen lopende overeenkomst. Burgemeester Slanghenstraat Bouwkavels staan in de verkoop (gemeente en ontwikkelaar). Voormalig klooster Grasbroekerweg De herbestemming van de bestaande kapel dient nog plaats te vinden. Maankwartier fase 2: uitvoering Voor de ontwikkeling van het Maankwartier worden enerzijds delen voorbereid, zoals de openbare ruimte en het nieuwe station Maankwartier Heerlen en tegelijkertijd zijn de uitvoeringswerkzaamheden voor andere onderdelen in volle gang. Overige Willemstraat/spoorsingel Het bestaand beleid wordt voortgezet. Indien kopers zich melden zal op individuele basis worden onderzocht of de invulling wenselijk/passend is. Onderwijslocaties Voormalige onderwijslocaties tot ontwikkeling laten komen, onder andere broeklandterrein betrekken bij de centrumontwikkeling Hoensbroek.

168

Weerstandsvermogen en risico’s Bij de jaarrekening 2013 zijn alle (grond)exploitaties doorgelicht. Het becijferde risico voor alle grondexploitaties werd hierbij bepaald op € 3.294.864 hetgeen in 2014 verantwoord is onder de bestemmingsreserve om algemeen economische risico’s af te dekken. Dit bedrag is afgezonderd van de algemene reserve grondbedrijf. Algemene Reserve Grondbedrijf De waarde van de algemene reserve grondbedrijf is per 01-01-2015 nihil. De Algemene Reserve Grondbedrijf wordt uitsluitend ingezet voor het egaliseren van toekomstige winsten en verliezen.

169

170

3.8 Demografische ontwikkeling/krimp Inleiding In het kader van het uit 2009 ingezette Interbestuurlijk actieplan Bevolkingsdaling is er vanuit het rijk door de achtereenvolgende kabinetten aandacht besteed aan deze demografische ontwikkelingen, die met name worden gevoeld in gebieden in de periferie van Nederland. Het kabinet heeft bij brief van 11 juli 2014 aan de Kamer laten weten het ingezette beleid, zoals vervat in het Interbestuurlijk Actieplan Bevolkingsdaling, consequent voort te willen zetten. In 2011 zijn naast de eerder aangewezen krimpregio’ s waarvan ook Parkstad deel uit maakt, een aantal krimpgebieden toegevoegd waar onder Maastricht/Heuvelland en de Westelijke Mijnstreek. Daarmee werd de hele regio Zuid-Limburg als voorlopergebied aangewezen. Verder zijn er 16 zogenaamde anticipeerregio’s aan het programma toegevoegd. De minister heeft in zijn voornoemde brief laten weten het bij deze aangewezen krimpregio’s te willen laten en ook geen uitbreiding te geven aan het aantal anticipeergebieden. Het rijksprogramma kent inmiddels drie pijlers, Economische vitaliteit en arbeidsmarkt, Wonen en Voorzieningen. Ook de bestuurlijke rolverdeling zoals die in 2009 is gedefinieerd blijft de komende periode overeind. Deze houdt in dat primaire verantwoordelijkheid bij de regionaal samenwerkende gemeenten, maatschappelijke organisaties, burgers en bedrijven ligt met een procesmatige of fysieke regierol voor de provincie. Vanuit deze sense of urgency is door publieke en private partijen tijdens het `Polfermolenoverleg’ een start gemaakt voor het actieprogramma Koers voor Limburg en werd een governance structuur (Agendacommissie en stuurgroepen) ingesteld om dit programma aan te sturen en te bewaken. Ook sloot Zuid-Limburg hierover een convenant met de minister. De uitwerking van het actieprogramma zien we bijvoorbeeld terug in de oprichting van Limburg Economic Development (LED), de Zuid-Limburgs Woonvisie, de Woningbouwprogramma’s, de bijdragen aan de totstandkoming van het POL, de experimenten in samenwerking met zorgverzekeraars in wijken van Parkstad, de onderwijs samenwerking etc.. Allemaal voorbeelden die aangeven dat het actieprogramma vooral heeft bijgedragen aan meer integraliteit en samenwerking tussen overheden en maatschappelijke partners. Deze ontwikkeling zal ook los van de geschetste krimpscenario’s worden voortgezet omdat er evidente meerwaarde aan deze samenwerking kan worden ontleend voor onze partners en draagvlak bij onze burgers. Financiële gevolgen krimp Vanuit Heerlen in de voorgaande bestuursperiode bij het rijk gepleit voor een compensatieregeling voor de financiële gevolgen van demografische transitie binnen het verdeelmodel van het gemeentefonds. Voor de periode 2011 tot en met 2015 bestaat er een tijdelijke krimpmaatstaf in het gemeentefonds. Hierdoor ontvangt Heerlen en andere krimpende gemeenten in Groningen, Limburg en Zeeland een hogere algemene uitkering. Deze middelen ontvangen wij voor de hiermee (mogelijk) samenhangende transitiekosten. Het beleid en voorzieningenniveau zal immers aangepast moeten worden aan de nieuwe situatie. Het bedrag dat wij jaarlijks ontvangen daalt al jaren door de huidige stabilisatie van de demografische ontwikkeling. In 2011 ontving Heerlen nog een bedrag van € 2 miljoen in 2015 is dit bedrag geleidelijk gedaald naar: € 0,5 miljoen. Naar verwachting zal de gemeente Heerlen in totaal € 6 miljoen ontvangen middels de krimpmaatstraf. Bij introductie van de tijdelijke maatstaf is bepaald dat er aan het eind van de looptijd een duidelijk beeld dient te zijn van de financiële gevolgen van bevolkingsdaling voor gemeenten. Daarom hebben de afgelopen jaren deze gemeenten in begroting en rekening een, niet verplichte, krimpparagraaf opgenomen. In 2013 zijn deze paragrafen onderzocht. Hieruit kwam naar voren dat er nog veel verbeterslagen konden worden gemaakt. Driekwart van de krimpgemeenten nemen in hun begroting een paragraaf demografische ontwikkeling op. Het financiële informatiegehalte van de paragraaf was echter meestal beperkt. Het onderzoek concludeerde ook dat informatie uit de paragrafen demografische ontwikkeling niet perse nodig is om de tijdelijke maatregel te evalueren. Evaluatie krimpmaatstraf In het najaar 2014 zal de evaluatie van de krimpmaatstaf plaatsvinden. Er komt een begeleidingscommissie die vanaf de start van het onderzoek tot aan het eindrapport vanuit de verschillende expertises input zal geven op het onderzoek aan het onderzoeksbureau. In de begeleidingscommissie is de gemeente Heerlen als krimp gemeente vertegenwoordigd. Andere vertegenwoordigers van deze commissie zijn de Ministeries BZK, FIN, I&M, een anticipeergemeente (gemeente die in de nabije toekomst naar verwachting te maken krijgt met krimp), een controlegemeente (niet-krimpgemeente) en tot slot de VNG en de Rfv.

171

Bij het evaluatie onderzoek van de krimpmaatstaf zullen de volgende vragen beantwoord moeten worden: 1. In hoeverre hebben krimpgemeenten een ander kostenpatroon dan vergelijkbare niet-krimpgemeenten en indien per saldo sprake is van meerkosten, om welke kosten gaat dit dan? 2. Op welke wijze heeft de huidige maatstaf een bijdrage geleverd aan het oplossen van krimp gerelateerde problematiek binnen gemeenten en zijn er alternatieven? 3. Zijn er verschillen in beleid ten aanzien van bevolkingsdaling tussen krimpgemeenten? In december 2014 zal het onderzoek afgerond worden waarna het ministere van BZK in januari/februari 2015 een besluit zal nemen over het voortbestaan van de krimpmaatstaf. Dit besluit zal in de Mei-circulaire 2015 gecommuniceerd worden aan de gemeenten. Naar verwachting zijn de kansen klein, dat er nog substantiële rijksbijdragen aan het gemeentefonds kunnen worden onttrokken voor de krimpgebieden. Van blauwdrukaanpak naar procesaanpak De voortgang van de krimpmaatstaf is ongewis maar de demografische ontwikkelingen zullen gewoon doorgaan. Grootschalige herstructureringsprojecten zoals we die kennen in MSP, Hoensbroek en Vrieheide en herinvulling van door sloop vrijkomende woninglocaties zullen in de nabije toekomst niet op rijksmiddelen in termen van compensatie in het licht van bevolkingskrimp kunnen rekenen. Ook de provincie Limburg heeft aangegeven af te willen van de eerdere regiofondsen. Dit betekent ook voor de gemeentelijke organisatie dat de tijd van planvorming en planontwikkeling voorlopig ten einde is gekomen. De herstructureringsopgave is daarmee vooral een aangelegenheid geworden van maatschappelijke partners en de rol van de gemeente een procesrol en volgend. Ook binnen de ontwikkelingen rond de nieuwe Omgevingswet zien we een dergelijke verschuiving zich aandienen. We zouden die ontwikkeling willen duiden met de term ‘van blauwdrukaanpak naar procesaanpak’. Stand van zaken in de prioritaire krimpwijken In Heerlen is inmiddels de herstructurering in Heerlerheide afgerond en wordt de herstructurering in Molenberg afgerond met het realiseren van de brede maatschappelijke voorziening op korte termijn. Herstructureren is een complex proces met vele partijen (burgers, corporaties, ondernemers, overheid), op tal van beleidsonderdelen (zorg, onderwijs, veiligheid, fysiek beleid etc.) en met verschillende financieringsbronnen. Bovendien strekt het zich uit over een lange periode waardoor bijstelling van afspraken, beleid en verwachtingen onontkoombaar is. Met name zien we de afgelopen jaren de financiële armslag van onszelf én corporaties afnemen. Het regiofonds en het transformatiefonds zijn inmiddels leeg en Europees geld wordt steeds meer gericht op economische topsectoren in plaats van op sociaal-maatschappelijke projecten. Dit betekent dat gebiedsontwikkelingen niet meer zoals in het verleden met een concreet eindbeeld en een van te voren vastgesteld uitvoeringsprogramma kunnen worden ontwikkeld (blauwdrukaanpak). Daarom moeten wij overschakelen op een meer organische manier van stedelijke ontwikkeling, waarbij niet meer wordt toegewerkt naar een van te voren bepaald eindbeeld, maar waarbij wordt gewerkt aan de hand van kleinschalige ingrepen, met kansen voor flexibele en tijdelijke oplossingen, gefaseerd in de tijd en geïnitieerd vanuit de samenleving (procesaanpak). Hierbij willen wij aansluiting zoeken bij de Internationale Bau Austelling (IBA). Wat doen we? Per beleidsterrein Gebiedsontwikkelingen • Midden in deze demografische transitie is er een mis match tussen vraag en aanbod op de woningmarkt. De ‘woningprogrammering Parkstad Limburg’ is onze leidraad ten aanzien van deze problematiek (sloop, nieuwbouw, renovatie) en is de input voor de provinciale visie op wonen. Er moeten echter nog vele fricties worden opgelost tussen overheden en marktpartijen op het gebied van bestaande verordeningen, contracten en andere overeenkomsten. Daarnaast moet vooral met de corporaties nog veel afgestemd worden en vele afspraken gemaakt worden. Doel is om een plek te verwerven binnen de woningprogrammering op ZuidLimburgse schaal. • POL (Provinciaal Omgevingsplan Limburg). De gemeentelijke bestuurders hebben de noodzaak tot sturing van de provincie en afstemming binnen de regio als belangrijk uitgangspunt voor de uitwerking van het POL meegegeven. Dit heeft geleid tot het specifieker uitwerken van visies, beleidsprincipes en uitvoeringsprogramma’s/instrumenten thema’s als kantoren, detailhandel en bedrijventerreinen, wonen. Blijvende vernieuwing en innovatie zijn dan ook van groot belang, we kunnen ons geen stilstand veroorloven. De uitdaging is om een omslag te maken ‘van kwantiteit naar kwaliteit’ en meer schaarste te creëren. De sleutel ligt in dynamisch voorraadbeheer. Op basis van een goede visie en een actueel overzicht van de voorraad worden per regio (Noord-, Midden- en Zuid-Limburg) afspraken gemaakt.

172

Die gaan over het verbeteren van de kwaliteit van de bestaande voorraad, het schrappen van plannen en ideeën maar ook van harde plancapaciteit of nog uitgeefbare terreinen waar achteraf minder behoefte aan blijkt te bestaan, en mogelijk ook de aanpak van leegstand. • Het belang van een sterk centrum is voor ons evident. We gaan dan ook door op de ingeslagen weg om ons centrum compacter, krachtiger en aantrekkelijker te maken voor ondernemers, burgers en bezoekers. Onze aanpak bestaat uit een samenhangende combinatie van nieuwbouw, sloop en herinvulling. Belangrijk hierbij is dat het centrum een duidelijke en onderscheidende toegevoegde waarde blijft behouden ten opzichte van de buurtcentra en wij kiezen hierbij voor een krachtige aanpak van de leegstand. Onderwijs • Het vastgestelde Integraal Huisvestingsplan 2010-2021 (IHP) is de rode draad voor ons onderwijs huisvestingsbeleid ten aanzien van het primair onderwijs. De periode 2014/2018, is de grootste investering de realisatie van de brede maatschappelijke voorziening (BMV) Hoensbroek-Zuid. Hiervoor is in de begroting meerjarige financiële ruimte vrijgemaakt. Prioriteitskeuzen gevolgen krimp MBP 2015/2018 Bij een keuze van beleidsprioriteiten geldt de aanbeveling om waar mogelijk aan te sluiten op de drie pijlers uit het actieprogramma van het rijk en hierbinnen waar het gaat om de lokale invloedsfeer te kiezen voor onderwerpen waar in termen van maatschappelijk rendement de inspanningen bij voorkeur op moeten worden gericht. Pijler Wonen en voorzieningen Binnen de pijler wonen zijn de grote herstructureringsopgaven voor de woningmarkt in beleidsopzicht reeds gedefinieerd, echter voor grote fysieke ingrepen ontbreekt de financiële armslag zowel bij overheden als bij corporaties. Wij zien echter wel voldoende mogelijkheden om samen met onze maatschappelijke partners welmogelijkheden om de toenemende vraag naar combinaties van woon, zorg en welzijnsvoorzieningen samen op te pakken en te werken aan innovatieve oplossingen. Pijler Economische vitaliteit wijken en steden Ook binnen dit beleidsveld wordt een samenwerkingsrelatie nagestreefd met economische partners in de stad. We richten ons hier vooral op oplossingen voor leegstand in de retailsector en werken aan een actieplan voor de wijken op dit punt. Pijler Arbeidsmarkt Naast de arbeidsmarktprioriteiten die wij binnen het deelprogramma LED People hebben opgesteld voor de daarbinnen te stimuleren economische sectoren, waaronder ICT en Smart Services, programma’s die we op Zuid-Limburgse schaal organiseren, willen wij specifieke programma’s ontwikkelen binnen de zorgsector in Parkstad. Grensoverschrijdende samenwerking Opmerkelijk feit blijft dat de demografische ontwikkeling in Zuid-Limburg stopt bij de grenzen. Voor een belangrijk deel vormen deze grenzen tevens een aangrijpingspunt voor oplossingen en kansen. Grensoverschrijdende samenwerking in het opheffen van belemmeringen binnen de arbeidsmarkt, aansluiting onderwijs, wonen en recreëren, mobiliteit, zorgconsumptie etc. wordt als erg belangrijk ervaren bij de aanpak van de gevolgen van bevolkingskrimp aan onze kant van de grens. Ook het rijk bepleit het standpunt dat een deel van de oplossing over de grens gevonden kan worden. We gaan ons de komende periode hernieuwd inzetten voor grensoverschrijdende samenwerking waar mogelijk in projectmatige aanpak met onze partners over de grens. De relatie met Aachen wordt daarbij als erg belangrijk gezien. Groene ruimten Na 2000 jaren van krimp groeien onze groene ruimten weer. Het herinrichten van de openbare ruimte met ‘groen’ is daarmee een nieuwe belangrijke taak van de overheid. Soms is hier sprake van een link met de demografische ontwikkeling maar vaak ook niet. De afgelopen jaren is een gedeelte van de krimpgelden ingezet voor de herstructurering en onderhoud van de vanwege sloop ontstane openplekken (bijv. € 350.000 in 2013).

173

174

3.9 Paragraaf subsidies Wij zijn in Heerlen in positie om vanaf 2015 een meer actieve rol te spelen in de (Europese) subsidie-verwerving. De afgelopen periode was zowel voor de Europese programma’s, als de gemeentelijke organisatie een voorbereidingsjaar. De nieuwe structuurprogramma’s (EFRO, ESF en Interreg) voor de jaren 2014-2020 zijn inmiddels vastgesteld en gaan daadwerkelijk van start begin 2015. In onze organisatie liggen met dit Meerjarig Bestuurs Programma de prioriteiten vast voor de komende jaren, is er een subsidiescan verricht voor het onderzoeken van de belangrijkste aanknopingspunten bij de Europese programma’s en is er in de organisatie geïnvesteerd door onder andere de aanstelling van een subsidie-coördinator. De Europese programma’s zijn met name gericht op de doorontwikkeling van de kenniseconomie en een bijdrage leveren aan een meer koolstofarme economie; Onderzoek, innovatie en duurzaamheid zijn hierbij de sleutelwoorden. Er gaat meer Europees geld naar de themafondsen op het gebied van Milieu, Sociale zaken en werkgelegenheid, Jeugd en onderwijs en Gezondheidszorg. Er is minder geld beschikbaar voor de Nederlandse structuurfondsen EFRO en ESF, echter wel meer voor de grensoverschrijdende samenwerking binnen de diverse Interreg-programma’s. Voor succesvolle subsidieverwerving zijn dan ook hoogwaardige, (grensoverschrijdende) samenwerkingsverbanden noodzakelijk. Binnen Zuid-Nederland zijn deze ambities en partnerschappen reeds georganiseerd binnen de Brainport 2020, Kennis-as Limburg en LED netwerken, met de vier Limburgse campussen als dynamische bruggenhoofden tussen onderzoek, innovatie en meer MKB-inzet en werkgelegenheid. Wat betreft het ESF programma zal in komende periode (wederom) gewerkt worden in arbeidsregio’s, waarbij Zuid-Limburg een regio is waar wij als Heerlen de centrale rol vervullen. De aandacht voor koolstofarme economie biedt ons als gemeenten ook kansen, gelet op de nog steeds noodzakelijke inspanningen voor het vitaal houden/maken van de werk en woonomgeving, zoals onder andere verwoord in de ambities van de energietransitie (Palet) en IBA 2020. Onze ambitie is om in 2015 via verwerving van Europese, Provinciale, Rijks en particuliere subsidies, mede door onze intermediairrol voor organisaties en ondernemers, die bestuurlijke ambities te realiseren waarvoor momenteel onvoldoende eigen middelen beschikbaar zijn. Daarnaast willen we organisatie breed innovatieve projecten initiëren, die een bijdrage leveren aan een meer efficiëntere gemeentelijke bedrijfsvoering. Wij streven naar een additionele bijdrage, die de komende jaren zou moeten oplopen naar ruim 20 miljoen euro. Met de omarming van de ‘motie De Beer’ verzocht de Raad ons een overzicht te verstrekken van de door ons uit te keren subsidies. Onderstaande treft u de vastgestelde subsidies 2014 aan. Deze vormen de basis voor de subsidies in 2015 echter, voor de instellingen in het domein jeugd en Wmo is het een complexe operatie voor de instellingen waarvan we de consequenties voor de uitvoering in 2015 nog niet geheel kunnen overzien. Budgetsubsididies Organisatie

Vastgestelde budgetsubsidies 2014 bedragen in €

Kunstencentrum Signe

61.000

Alcander

4.827.564

Rimo

1.977.376

Rimo ZMP

35.438

Blijf van Mijn Lijf

830.836

Stg. Gastenhof / Mijnzicht

783.650

Leger des Heils

1.155.374

Mondriaan verslavingszorg

1.777.380

Mondriaan WMO

417.473

Meander JGZ

1.106.420

Open Huis/Eethuis

30.000

Meander CIZOP

180.473

175

Organisatie

Vastgestelde budgetsubsidies 2014 bedragen in €

Meander Buddyzorg

37.853

Heksenketel

88.676

Horizon

34.448

MO Adviesraad

48.520

Seniorenraad

2.500

Stg Clientraad

2.500

Schoon GMS

140.000

Relim

268.397

WAO belangenvereniging Hoensbroek

7.500

Cultuurhuis

161.985

Stichting jaar van de Mijnen

500.000

Schunck

8.207.828

Mijnmuseum/Carboon

41.519

De nieuwe Nor

256.000

Parkstad Limburg Theaters

2.272.987

Cultura Nova

220.000

Filmhuis De Spiegel

60.000

(S)

Filmhuis De Spiegel

40.000

(I)

Peuterspeelzaalwerk Heerlen

1.563.410

Sterrenwacht

7.500

COC

20.000

Peuterspeelzaalwerk Heerlen

746.862

Vluchtelingenwerk Heerlen

54.126

Totaal budgetsubsidies

27.965.595

Waarderingssubsidies Categorie

Subsidie plafond 2014 bedragen in €

Amateurkunstverenigingen

160.000

EHBO-verenigingen

2.400

Kindervakantiewerk

15.000

Levensbeschouwelijke organisaties

0

Maatschappelijke participatie

77.875

Milieu natuur en leefomgeving

6.000

Open jeugdwerk

7.000

Collectieve belangenbehartiging

7.500

Scouting

170.000

Speeltuinen

110.729

Sportverenigingen

138.000

Totaal waarderingssubsidies

694.504

176

Evenementensubsidies Type evenement

Budget 2014 bedragen in €

Sport en cultuur evenementen

581.000

Totaal evenementensubsidies

581.000

Langjarige doelsubsidies Subsidie-ontvanger

Verleende subsidie 2014 bedragen in €

Gemeenschapshuizen

150.000

Movare (schakelklassen)

100.000

Innovo (schakelklassen)

100.000

Innovo, Movare (schoolzwemmen)

200.000

Totaal langdurige subsidies

550.000

Overige subsidies Kernthema

Budget 2014 bedragen in €

Cultuur

365.000

Onderwijs

400.000

Meedoen en zorg

37.500

Armoedebestrijding

0

Integraal jeugdbeleid

0

Integraal sportbeleid

210.000

Totaal langdurige doelsubsidies

1.012.500

177

178

4. Bestuur en organisatie 4.1 Gemeenteraad Aan het hoofd van de gemeente staat de raad. De leden van de raad worden elke 4 jaar direct gekozen door de bevolking en treden namens hen op. Zij maken het beleid (kaderstellende taak) en besturen de stad op hoofdlijnen. Ook controleert de gemeenteraad of de burgemeester en wethouders hun werk goed uitvoeren (controlerende taak). Het aantal raadsleden binnen een gemeente is afhankelijk van het aantal inwoners en kan variëren van minimaal 7 tot maximaal 45 raadsleden. De gemeenteraad van Heerlen heeft 37 raadsleden. De raad bepaalt het beleid (op hoofdlijnen) en neemt de belangrijke beslissingen zoals het vaststellen van de begroting. Bovendien krijgt de raad met de invoering van het dualisme meer instrumenten om het college te controleren. Juist omdat raadsleden zich nu minder met details bezig gaan houden ontstaat er meer ruimte voor contact met de burgers. Het volksvertegenwoordigen komt weer op de eerste plaats. De raad van de gemeente Heerlen is als volgt onderverdeeld: • Socialistische Partij (SP) • Ouderenpartij Heerlen (OPH) • Christen Democratisch Appèl (CDA) • Hart-Leers • Partij van de Arbeid (PvdA) • Stadspartij Heerlen (SPH) • Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) • Democraten 66 (D66) • Partij Hoensbroeks Belang • GroenLinks • Realisten (RPN) • Totaal

11 zetels 6 zetels 5 zetels 3 zetels 2 zetels 2 zetels 2 zetels 2 zetels 2 zetels 1 zetel 1 zetel 37 zetels

De gemeenteraad heeft vijf commissies ingesteld, te weten: • Bestuur en Dienstverlening (BD) • Economische Structuur (ES) • Ruimtelijke Ontwikkeling (RO) • Sociale Infrastructuur (SI) • Leefomgeving (LO) De commissies zijn als het ware het vooroverleg voor de raadsvergadering. Op de raadsagenda komen alleen onderwerpen waarvan de commissies hebben besloten dat ze in de raad kunnen worden behandeld. Werkgroep Financial Audit (WFA) Conform de verordening op de raadscommissies heeft de commissie Bestuur en Dienstverlening tevens tot taak het geven van advies over de verantwoording van het door het college gevoerde bestuur in onder andere de jaarrekening en het jaarverslag als bedoeld in artikel 197 van de gemeentewet. Met de voorbereiding van dit advies wordt een werkgroep Financial Audit belast bestaande uit leden van de commissie Bestuur en Dienstverlening.

179

4.2 College van burgemeester en wethouders Het college is het dagelijks bestuur van de gemeente Heerlen en bestaat uit burgemeester Paul Depla, gemeentesecretaris Carolien Bruls en vijf wethouders: Peter van Zutphen, Nico Aarts, Martin de Beer, Jordy Clemens en Barry Braeken. De wethouders behandelen ieder een bepaald aantal zaken die zijn vastgelegd in de portefeuilleverdeling. Burgemeester Paul Depla • Bestuurskracht Algemene bestuurlijke aangelegenheden Burgemeesterstaken Internationale en nationale samenwerking (onder andere G31, Charlemagne en Stedelijk Netwerk ZuidLimburg) Strategie ,Strategische lobby Stadsregio Parkstad Limburg, Euregionale zaken Personeel & organisatie, Communicatie & stadsmarketing Dieren(welzijns)beleid • Integrale veiligheid Brandweer en rampenbestrijding, Openbare orde, Veiligheid en handhaving, Politie Wethouder Peter van Zutphen (SP) • 3D decentralisaties AWBZ- en Wmo-coördinatie als geheel • Welzijn Gehandicapten, Maatschappelijke dienstverlening, Wmo en overige sociale zekerheidsregelingen, Gezondheidszorg • Armoedebeleid Bijstandsverlening, Inkomensvoorziening, Minimabeleid, Integratiebeleid • Herstructurering MSP, Vrieheide, Hoensbroek-Centrum/De Dem. Wethouder Nico Aarts (Ouderenpartij Heerlen) • Middelen Financiën, Inkoop en aanbesteding, Bedrijfsvoering, Facilities en huisvesting, Archief en informatiebeleid Vastgoed en gronden in beheer (inclusief grondbedrijf) en grondexploitatie Belastingen en heffingen Burgerzaken, belastingen en begraafplaatsen • Beheer en onderhoud Beheer en onderhoud openbare ruimte, Riolering en water (beheer), Zwerfafval • Mobiliteit Openbaar vervoer, Parkeren, Binnen-/Buitenring, Verkeersmaatregelen • Ruimtelijke ordening (met uitzondering van centrum en herstructurering) • Wonen Wethouder Martin de Beer (VVD/D66) • Economie Economische stimulering, Promotie en acquisitie Recreatie en toerisme, Detailhandel, Bedrijven en bedrijventerreinen Werkgelegenheid • Arbeidsmarkt Arbeidsmarkttoeleiding • Decentralisatie (3D): Participatie • Integraal sportbeleid Sport, Sportaccommodaties, Sportevenementen • Dienstverlening Publieke dienstverlening

180

Wethouder Jordy Clemens (SP) • Integraal jeugdbeleid Decentralisatie jeugdzorg, Jeugdgezondheidszorg, Jeugdzaken • Onderwijs Onderwijs en kennisinfrastructuur • Cultureel erfgoed Historische musea, Jaar van de Mijnen, Monumenten • Duurzaamheid Duurzaamheid, milieu, klimaatbeleid en nieuwe energie (inclusief Mijnwater) Bodemkwaliteit, Milieuhandhaving, Afvalinzameling en -verwerking Wethouder Barry Braeken (PvdA/Ouderenpartij Heerlen) • Centrumontwikkeling Inclusief Maankwartier en Schinkelkwadrant • Cultuur Culturele Lente, Evenementen (met uitzondering van sportevenementen), Kunst in de openbare ruimte Culturele instellingen, Cultuurparticipatie • Integraal ouderenbeleid • Buurtgericht werken

181

4.3 Organogram Organisatiestructuur Gemeente Heerlen

Gemeenteraad

Griffie

College B & W

Gemeentesecretaris Algemeen Directeur

Directie Historisch Goud -kasteel Hoensbroek -thermenmuseum -rijckheyt

Strategie & Control

Communicatie

Personeel & Organisatie

Jurap

Facilities

Administraties & Onderzoek

Informatie management

Project Management

Beheer en Onderhoud

Integrale Veiligheid

Stadsplanning

182

Welzijn

Werkgelegenheid en Sociale zaken

Publiekszaken

5. Financiële meerjarenbegroting 2015-2018 5.1 Uitgangspunten 1. Binnen de materiële budgetten is geen rekening gehouden met inflatoire ontwikkelingen. Ons standpunt is dat de keuzes bij voorkeur niet mogen leiden tot verhoging van de lasten voor de burgers. De inflatie over 2015 bedraagt 1,25% (CPB, juni 2014). In beginsel moeten we voor de begroting 2015 en de meerjarenraming 2016 tot en met 2018 uitgaan van de jaarlijkse prijsaanpassing. • Stijging van de materiële budgetten met 1,25%. • Conform bestendige gedragslijn van de afgelopen jaren hebben wij geen inflatiecorrectie toegepast op uitgaande subsidies. Als beide hiervoor genoemde inflatiecorrecties worden toegepast betekent dit een structurele last in de meerjarenbegroting, het niet toekennen van dit budget betekent dat we een taakstellende bezuiniging hebben verwerkt. 2. Kostenstijgingen moeten worden opgevangen binnen de bestaande budgetten. 3. De door de Raad genomen budgettaire besluiten zijn tot en met september 2014 verwerkt. 4. De lokale heffingen en overige leges zijn gebaseerd op maximaal kostendekkendheid. Voor (inflatoire) bijstelling is gerekend met een stijging van 1,5% ten opzichte van 2014, hetgeen overeenkomt met het verwachte inflatiepercentage van het CPB (juni 2014). De lokale heffingen die de woonlasten betreffen overstijgen deze inflatoire ontwikkelingen. 5. Er wordt zowel intern alsook extern in principe geen loon- (alleen bij CAO-akkoorden) en prijscompensatie toegekend. Deze maatregel wordt zo krachtig als mogelijk nagestreefd bij onze gemeenschappelijke regelingen, in ieder geval voor de jaren 2015 tot en met 2017. Daar waar kwaliteitsverhoging of kostenverlaging op termijn kan worden vastgelegd zijn incidentele investeringen bespreekbaar. 6. In 2018 is een taakstelling verwerkt van ruim € 3,5 miljoen om sluitend te zijn, waarbij we verwijzen naar de bestuurssamenvatting. 7. De uitgangspunten zoals geformuleerd door onze financieel toezichthouder, zijnde de provincie Limburg, hebben als leidraad gefunctioneerd bij het opstellen van de begroting.

183

184

5.2 Ontwikkeling (inclusief bezuinigingen) In de tabel geven we de ontwikkelingen in hoofdlijnen weer: Bedragen in €

2015

2016

2017

2018

-6.744.000

-8.138.000

-8.662.000

-8.662.000

Economische stimulering

-45.229.000

-43.474.000

-41.445.000

-40.061.000

Sociale infrastructuur

-75.636.000

-79.484.000

-77.296.000

-76.872.000

-101.000

-14.000

-153.000

-199.000

6.864.000

8.816.000

8.615.000

8.558.000

120.846.000

115.832.000

113.354.000

117.236.000

0

-6.462.000

-5.587.000

0

Conceptbudget

Leefomgeving Ruimtelijke ontwikkeling Bestuur en dienstverlening Eindtotaal

In de volgende tabel geven we de ontwikkelingen in detail weer: Ontwikkelingen exclusief nieuwe impulsen

2015

2016

2017

2018

-6.744.000

-8.138.000

-8.662.000

-8.662.000

27.000

131.000

-36.000

163.000

Bedragen in € Conceptbudget Meerjaren begroting 2014 en verder Diverse kleine administratieve afrondingsverschillen Autonome ontwikkelen Netto ontwikkelingen meicirculaire 2014 Generieke korting AU Netto ontwikkelingen septembercirculaire 2014

-931.000

561.000

338.000

292.000

-1.609.000

-1.697.000

-1.743.000

-1.782.000

-127.000

213.000

900.000

1.656.000

-91.000

-80.000

-70.000

-70.000

Septembercirculaire Taakmutaties verminderen politieke ambtdragers Uitvoeringskosten nieuwe participatiewet

pm

pm

pm

pm

WMO (huishoudelijke hulp)

-188.000

-1.590.000

-1.519.000

-1.519.000

Taakmutatie scootmobielen

0

0

-144.000

-144.000

Geactualiseerde grex Maankwartier

0

-600.000

-600.000

0

-55.000

-55.000

-55.000

-55.000

Prijscompensatie lasten 1,25%

-550.000

-550.000

-550.000

-550.000

Prijscompensatie baten 1,50%

78.000

78.000

78.000

78.000

0

0

0

0

-1.300.000

-1.300.000

-1.300.000

-1.300.000

Vervallen fiscale faciliteit kindregeling per 01-01-2015

Loon-/prijscompensatie welzijnsinstellingen Looncompensatie (cao) Structureel effect zomernota

-822.000

-817.000

-817.000

-817.000

Netto ontwikkelingen decembercirculaire 2013

766.000

843.000

988.000

-459.000

Aanpassing vergoeding raadsleden en collegeleden

-70.000

-70.000

-70.000

-70.000

Ontwikkeling OZB Maankwartier

0

0

51.000

62.000

Ontwikkeling OZB Schinkelkwadrant

0

0

0

100.000

550.000

550.000

550.000

550.000

Netto ontwikkelingen OZB

919.000

919.000

919.000

919.000

Hondenbelasting

-63.000

-63.000

-63.000

-63.000

Precariobelasting

-59.000

-59.000

-59.000

-59.000

0

0

0

0

3.000

3.000

3.000

3.000

Niet verwerken prijscompensatie lasten 1,25% Lokale heffingen

Parkeergelden Vergunning parkeren Fiscalisering parkeerboetes Toeristenbelasting

5.000

5.000

5.000

5.000

13.000

13.000

13.000

13.000

Toerekening component straatreinigen aan afval

200.000

200.000

200.000

200.000

Toerekening component straatreinigen aan riool

263.000

263.000

263.000

263.000

Europese dienstrichtlijn

-10.000

-10.000

-10.000

-10.000

23.000

23.000

23.000

23.000

-23.000

-23.000

-23.000

-23.000

Begraafrechten Marktgelden

185

Ontwikkelingen exclusief nieuwe impulsen

2015

2016

2017

2018

1.200.000

Vrijval reserves en voorzieningen Prognose jaarrekeningresultaat 2015-2017

0

1.200.000

1.200.000

2.045.000

0

0

0

500.000

500.000

500.000

500.000

Vrijval via rentereserve

2.200.000

0

0

0

Vrijval overige reserves & voorzieningen

1.317.000

0

0

0

Prognose jaarrekeningresultaat 2014 Omslagrente verlagen naar 3,5%

Verbonden partijen Verkoop aandelen Enexis

100.000

92.000

84.000

77.000

-139.000

-139.000

-139.000

-139.000

-1.053.000

-1.553.000

-2.053.000

-2.453.000

-7.000

-7.000

-7.000

-7.000

-82.000

-82.000

-82.000

-82.000

Voorgestelde bezuinigingen (specificatie zie 7.2)

6.111.000

6.962.000

8.535.000

10.650.000

Totaal ontwikkelingen exclusief nieuwe impulsen

1.197.000

-4.277.000

-3.352.000

-1.510.000

-50.000

-150.000

-200.000

-250.000

-300.000

-300.000

-300.000

-300.000

Aanpassing ‘verplicht’ dividend BNG/Enexis Verwerken meerjaren begroting WOZL Rd4 pluspakket Bijdrage veiligheidsregio

Nieuwe impulsen Mijnmuseum kapitaallasten Campus Smart Services Onderzoek naar meer blauw zichtbaar op straat

-50.000

Planontwikkeling Sibelco Voorbereiden, coördineren en implementeren omgevingswet

-50.000

-50.000

-50.000

-50.000

-100.000

-100.000

-100.000

0

Taakstelling projecten verwijderen

-50.000

-120.000

-120.000

-120.000

MOP: Glaspaleis

-200.000

-200.000

-200.000

-200.000

Centrumgelden

-390.000

-390.000

-390.000

-390.000

Leegstandsbestrijding

-200.000

-200.000

-200.000

Acquisitie

-125.000

-125.000

-125.000

Ondernemershuis

-150.000

-150.000

-150.000

Integraal ouderenbeleid

-200.000

-200.000

-200.000

Duurzaamheid in combinatie nieuwe energie (2015 middelen reeds aanwezig)

-100.000

-100.000

-100.000

Onderzoek uitvoering versterking lobby en citymarketing (2015 middelen reeds aanwezig)

-100.000

-100.000

-100.000

-2.185.000

-2.235.000

-2.185.000

Totaal nieuwe impulsen

-1.190.000

Opgenomen taakstelling (zie bestuurssamenvatting)

3.695.000

Storting algemene reserve

-7.000

Eindtotaal

0

186

-6.462.000

-5.587.000

0

5.3 EMU-saldo Omschrijving

2014 (voorlopig rekening)

2015

2016

2.045

-3.704

-5.972

1

Exploitatiesaldo vóór toevoeging aan c.q. onttrekking uit reserves (zie BBV, artikel 17c)

2

Afschrijvingen ten laste van de exploitatie

9.294

10.754

13.360

3

Bruto dotaties aan de post voorzieningen ten laste van de exploitatie

6.734

5.195

5.201

4

Investeringen in (im)materiële vaste activa die op de balans worden geactiveerd

30.069

54.844

28.561

5

De in mindering op de onder vraag 4 bedoelde investeringen gebrachte ontvangen bijdragen van het Rijk, de Provincies, de Europese Unie en overigen

6

Desinvesteringen in (im)materiële vaste activa: Baten uit desinvesteringen in (im)materiële vaste activa (tegen verkoopprijs), voorzover niet op exploitatie verantwoord

7

Aankoop van grond en de uitgaven aan bouw-, woonrijp maken e.d. (alleen transacties met derden die niet op de exploitatie staan)

13.404

15.809

8.356

8

Baten bouwgrondexploitatie: Baten voorzover transacties niet op exploitatie verantwoord

13.153

9.595

3.246

9

Lasten op balanspost Voorzieningen voorzover deze transacties met derden betreffen

5.363

5.531

5.542

10

Lasten i.v.m. transacties met derden, die niet via de onder post 1 genoemde exploitatie lopen, maar rechtstreeks ten laste van de reserves (inclusief fondsen en dergelijke) worden gebracht en die nog niet vallen onder één van bovenstaande posten

11

Verkoop van effecten:

a

Gaat u effecten verkopen? (ja/nee)

b

Zo ja wat is bij verkoop de verwachte boekwinst op de exploitatie?

607

ja 4.000

Berekend EMU-saldo

-17.003

-54.343

-26.624

Bedragen x € 1000,-

“Het overzicht is opgesteld conform BBV, d.w.z.: bij punt 1 wordt bij een positief exploitatiesaldo een positief bedrag ingevuld en bij een negatief exploitatiesaldo een negatief bedrag. Voor post 2 t/m 11 geldt dat alle bedragen als een positief bedrag worden ingevuld.”

187

188

5.4 Overzicht baten en lasten Rekening 2013 x € 1.000

Baten

Lasten

Bijgest. begroting 2014 Saldo

Baten

Lasten

Begroting 2015

Saldo

Baten

Lasten

Saldo

Economische stimulering

61.298

-101.144

-39.846

58.218

-100.098

-41.880

8.602

-92.773

-84.171

Sociale infrastructuur

73.240

-121.006

-47.765

73.941

-120.992

-47.052

68.690

-198.241

-129.552 -49.285

Leefomgeving

4.618

-53.546

-48.928

3.496

-51.850

-48.354

3.162

-52.447

Ruimtelijke ontwikkeling

5.185

-12.275

-7.091

5.686

-14.047

-8.361

7.579

-15.269

-7.689

196.082

-56.764

139.318

181.492

-41.087

140.405

297.474

-30.481

266.993

340.423

-344.735

-4.312

322.833

-328.074

-5.241

385.507

-389.211

-3.704

3.702

-786

2.916

4.209

-845

3.364

2.657

-682

1.975

0

0

0

135

-68

67

0

0

0

739

-948

-210

913

-1.241

-328

335

-40

294

Bestuur en dienstverlening Geraamde totaal saldo van baten en lasten Economische stimulering Sociale infrastructuur Leefomgeving Ruimtelijke ontwikkeling

2.048

-1.226

822

2.153

-230

1.923

201

-1.191

-990

15.813

-8.530

7.283

8.911

-8.697

214

9.015

-6.590

2.424

22.301

-11.491

10.810

16.322

-11.081

5.241

12.208

-8.504

3.704

Economische stimulering

65.000

-101.930

-36.930

62.427

-100.943

-38.515

11.259

-93.455

-82.196

Sociale infrastructuur

73.240

-121.006

-47.765

74.076

-121.060

-46.984

68.690

-198.241

-129.552 -48.991

Bestuur en dienstverlening Bestemming

Leefomgeving

5.357

-54.495

-49.138

4.409

-53.091

-48.682

3.497

-52.488

Ruimtelijke ontwikkeling

7.232

-13.502

-6.269

7.839

-14.277

-6.438

7.781

-16.460

-8.679

211.895

-65.294

146.601

190.403

-49.784

140.619

306.489

-37.071

269.417

Geraamde resultaat

362.724

-356.226

6.498

339.155

-339.155

0

397.715

-397.715

0

x € 1.000

Baten

Bestuur en dienstverlening

MJB 2016 Economische stimulering

Lasten

MJB 2017 Saldo

Baten

Lasten

MJB 2018 Saldo

Baten

Lasten

Saldo

5.566

-89.582

-84.016

5.523

-89.698

-84.176

5.523

-86.987

-81.465

68.193

-201.912

-133.719

67.939

-199.390

-131.451

67.939

-198.966

-131.027

2.702

-52.031

-49.329

2.702

-52.052

-49.350

2.702

-52.074

-49.372

686

-8.782

-8.096

510

-8.332

-7.822

714

-8.430

-7.716

295.154

-25.967

269.187

290.790

-24.686

266.104

288.509

-20.426

268.083

Geraamde totaal saldo van baten en lasten

372.302

-378.274

-5.972

367.464

-374.159

-6.695

365.387

-366.883

-1.496

Economische stimulering

2.265

-1.444

821

4.160

-1.085

3.075

2.899

-1.150

1.749

49

0

49

49

0

49

49

0

49

332

-40

292

201

-40

161

177

-40

137

Sociale infrastructuur Leefomgeving Ruimtelijke ontwikkeling Bestuur en dienstverlening

Sociale infrastructuur Leefomgeving Ruimtelijke ontwikkeling Bestuur en dienstverlening Bestemming Economische stimulering

321

0

321

313

0

313

148

0

148

3.651

-5.624

-1.973

2.611

-5.100

-2.489

3.513

-4.100

-587

6.619

-7.109

-490

7.333

-6.225

1.108

6.786

-5.290

1.496

7.831

-91.026

-83.195

9.682

-90.783

-81.101

8.421

-88.137

-79.716

68.242

-201.912

-133.670

67.988

-199.390

-131.402

67.988

-198.966

-130.978

Leefomgeving

3.035

-52.071

-49.037

2.904

-52.093

-49.189

2.880

-52.115

-49.235

Ruimtelijke ontwikkeling

1.007

-8.782

-7.775

823

-8.332

-7.510

862

-8.430

-7.567

298.805

-31.591

267.214

293.400

-29.786

263.615

292.022

-24.526

267.496

378.920

-385.382

-6.462

374.797

-380.384

-5.587

372.173

-372.173

0

Sociale infrastructuur

Bestuur en dienstverlening Geraamde resultaat

189

Overzicht incidentele baten en lasten per programma 2015

bedragen x 1.000

Programma - Kernthema - Product Progr. 1 - Economische Stimulering

INCIDENTEEL BATEN

LASTEN 3.079

-1.363

Arbeidsmarkt Arbeidsmarktbeleid

898

-958

-

2.069

75

-100

Re-integratie/participatie Cultuur Beleid Educatie en Amateurkunsten Culturele Activiteiten Glaspaleis

-13

Economische Speerpunten Acquisitie

12

-12

Integraal Sportbeleid Beleid Sporteducatie en Amateursport

-5

Sportstimuleringsbeleid

-254

Onderwijs Onderwijs- en Arbeidsmarktbeleid ES Onderwijsachterstandenbeleid

500

-70

1.595

-1.565

Onderwijshuisvestingbeleid

-211

Cultureel Erfgoed Jaar van de Mijnen Progr. 2 - Sociale Infrastructuur

-245 151

-351

Armoedebestrijding Schuldhulpverlening

-600

Integraal Jeugdbeleid Algemene voorzieningen jeugd

151

116

Meedoen & Zorg Opvang en verslavingszorg

244

Decentralisatie AWBZ-WMO Heerlen

151

Gezondheidszorg Progr. 3 - Leefomgeving

-261 460

-615

Schoon en Heel IBOR

-100

Veiligheid Veiligheid leefomgeving

223

-223

Handhaving

237

-293

6.865

-7.029

436

-436

Progr. 4 - Ruimtelijke Ontwikkeling Duurzaamheid & Milieu Bodembescherming Energie & Dubo

-50

Fysieke Leefomgeving Wonen

2

-2

6.428

-6.542

1.186

-532

Herstructurering Herstructurering Progr. 5 - Bestuur & Dienstverlening Bestuurskracht Publieke Communicatie

-30

Ondersteuning College B&W

-10

Dienstverlening Dienstverlening Ondernemers & Burgers

-210

Middelen Algemene Uitkeringen Vastgoed Financiele Producten Eindtotaal

-427 1.196

-57

417

-225

11.741

-9.891

190

5.5 Financiële status en weerbaarheid Inleiding Het is van belang inzicht te hebben in de financiële status (hoe financieel gezond is de gemeente) en de financiële weerbaarheid (welke mogelijkheden zijn er in financieel moeilijke tijden). Deze paragraaf geeft door middel van indicatoren inzicht (een indicatie) in de financiële status en weerbaarheid. Het is een set van indicatoren en normen, die door een landelijke werkgroep van gemeenten, onder voorzitterschap van de gemeente Heerlen, zijn samengesteld. Deze werkgroep heeft dit ook gepresenteerd aan de RfV. De financiële status en weerbaarheid laat in één overzicht de financiële gezondheid van de gemeente zien: “zo staat de gemeente er financieel voor”. Het gaat om de financiële status en weerbaarheid op een bepaald meetmoment. Het is een thermometer, die meerdere keren wordt gebruikt (begroting, jaarrekening en meerdere jaren achtereen) en hierdoor ook een trend (een ontwikkeling) aangeeft. Sommige indicatoren zijn alleen begrotingsindicatoren, andere zowel begrotings- als jaarrekeningindicatoren. Het is een technische analyse, waarbij verdere uitleg bij de cijfers noodzakelijk kan zijn. De resultaten van de test staan in de vorm van een dashboard in onderstaande figuur.

Indicatorgroep 1. Schuldpositie (vreemd vermogen)

Indicator

Voldoende

1.1 Schuldratio 1.2 Netto schuld / exploitatie (netto schuldquote) 1.3 Netto schuld per inwoner 1.4 Schuldevolutie 1.5 Netto rentelasten / exploitatie 1.6 Rentereserve 1.7 Omslagrente - werkelijke rente

2. Reservepositie (eigen vermogen)

3. Grondexploitaties

2.1 Ratio weerstandsvermogen 2.2 Mogelijkheden om beschikbare weerstandscapaciteit te verbeteren 3.1 Afhankelijkheid van grondexploitatie voor sluitende begroting 3.2 Winstverwachting grondexploitaties (meerjarig) 3.3 Algemene reserve grondbedrijf en risicoreserve grondbedrijf versus risico's 3.4 Toekomstig nog te realiseren baten en lasten in relatie tot de BIE (Bouwgrond In Exploitatie) 3.5 NIEGG (Niet In Exploitatie Genomen Gronden)

4. Leningen, garantstellingen en waarborgen 5. Meerjarig onderhoud kapitaalgoederen 6. Lokale lasten

4.1 Zekerheden leningen, garantstellingen en waarborgen 5.1 Toereikendheid onderhoudsbudgetten, incl. vervangingsinvesteringen 6.1 Lokale lastendruk 6.2 Onbenutte belastingcapaciteit OZB 6.3 Derving OZB i.v.m. leegstand 6.4 Kostendekkendheid leges

7. Meerjarig financieel evenwicht

7.1 Ombuigingen, taakstellingen 7.2 Verhouding Structurele / Incidentele baten en lasten 7.3 Meerjarig sluitende begroting

Tabel: samenvatting financiële stresstest

191

Attentie/kwetsbaar

Kwetsbaar

Hierna worden de indicatoren, de norm en de score van de gemeente Heerlen toegelicht. 1. Schuldpositie, vreemd vermogen 1.1 Schuldratio (debt ratio) De schuldratio geeft aan welk aandeel van de bezittingen is belast met schulden. Deze ratio is de som van de kortlopende en de langlopende schulden gedeeld door het balanstotaal. Voorzieningen worden hier niet meegenomen. Hoe lager de uitkomst hoe gunstiger dit is. We financieren dan immers meer met eigen vermogen. Een factor van 80% of hoger wordt door de VNG gezien als een hoge mate van financiering met vreemd vermogen. Heerlen heeft een resultaat van 76% en dat betekent: attentie/kwetsbaar. 1.2 Netto schuld/exploitatie (netto schuldquote) De schuld als aandeel van de baten vóór bestemming is een indicator om de hoogte van de schulden van een gemeente te beoordelen. De hoogte van de baten bepaalt namelijk in belangrijke mate hoeveel schuld een gemeente kan dragen. De schuld als aandeel van de exploitatie is de som van de kortlopende schulden, de langlopende schulden en de crediteurenvorderingen minus de debiteurenvorderingen en de liquide middelen (allen balansgegevens) gedeeld door de totale baten (vóór bestemming). De VNG geeft aan dat bij een resultaat van meer dan 90% voorzichtigheid is geboden. Heerlen heeft een verhouding van 48% en scoort daarmee: voldoende. 1.3 Netto schuld per inwoner Deze indicator is de hiervoor beschreven netto schuld gedeeld door het aantal inwoners. Het gemiddelde in Nederland is € 2.343 (ultimo 2012, meest actuele cijfer van de VNG). Binnen een afwijking van 20% van dit gemiddelde is de score attentie/kwetsbaar, daarbuiten voldoende (-20%, € 1.874) of kwetsbaar (+20%, € 2.812). Heerlen heeft een schuld per inwoner van € 1.498 (ultimo 2012) en scoort daarmee: voldoende. 1.4 Schuldevolutie Deze indicator geeft de ontwikkeling van de schuld aan. Dit is het procentuele verschil tussen de netto schuld per inwoner op 31-12-2013 (€ 1.864) en de netto schuld per inwoner op 31-12-2012 (€ 1.498). Dit is toegenomen met 24%, de score geeft aan: kwetsbaar. De netto schuld is toegenomen, ook per inwoner, maar zoals de indicatoren 1.2 en 1.3 aangeven is de score op de netto schuldquote en de netto schuld per inwoner nog steeds voldoende. 1.5 Netto rentelasten/exploitatie Dit is het aandeel van de externe rentelasten (incl. financial lease) in de exploitatie. De indicator geeft aan welk deel van de exploitatie gebonden is door het betalen van rente. Ongeveer 1,1% van de exploitatiekosten zijn rentelasten. De score is: attentie/kwetsbaar. 1.6 Rentereserve De rente is aan veranderingen onderhevig. De rentereserve is een reserve om tegenvallers (risico’s) op het renteresultaat te kunnen opvangen. De rentereserve heeft voldoende omvang om 2 jaar renteschommelingen op te vangen. De score is voldoende. 1.7 Omslagrente - werkelijke rente De omslagrente wordt volgens vastgelegde uitgangspunten berekend. Als de werkelijke rente (gem. actuele rentevoet van de portefeuille) afwijkt heeft dit invloed op de exploitatie. De omslagrente is hoger dan de werkelijke rente. Er blijft een klein renteresultaat over. De score is voldoende. 2. Reservepositie, eigen vermogen 2.1 Ratio weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen geeft de mate aan, waarin de gemeente in staat is om risico’s op te vangen zonder dat het beleid moet worden gewijzigd. Het geeft inzicht in de robuustheid van de financiële positie van de gemeente. De score ligt tussen de 0,8 en 1,2 en dit betekent: attentie/kwetsbaar (norm volgens nota risico’s en weerstandsvermogen).

192

2.2 Mogelijkheden om beschikbare weerstandscapaciteit te verbeteren De algemene reserve vormt ons directe weerstandsvermogen, bedoeld om risico’s af te dekken. Daarnaast is sprake van indirect weerstandsvermogen (post onvoorzien, onbenutte belastingcapaciteit en bestemmingsreserves die niet worden gebruikt ter dekking van kapitaallasten van investeringen met economisch nut). Deze kunnen worden gebruikt om de weerstandscapaciteit te verbeteren. De gemeente heeft deze mogelijkheden waardoor de score voldoende is. 3. Grondexploitatie 3.1 Afhankelijkheid grondexploitatie voor sluitende begroting Zodra in de meerjarenbegroting rekening wordt gehouden met winsten vanuit de grondexploitaties bestaat er een bepaalde druk op de exploitaties om deze winsten daadwerkelijk te realiseren. Geen realisatie betekent immers een direct dekkingsprobleem in de begroting. Lagere grondverkopen hebben dan direct effect op de reguliere exploitatie. In de meerjarenbegroting van onze gemeente zijn dergelijke winsten niet ingeboekt, zodat de score voldoende is. 3.2 Winstverwachting grondexploitaties Op het moment dat er positieve resultaten uit de grondexploitaties worden gerealiseerd heeft de gemeente middelen die kunnen worden ingezet of gespaard voor moeilijke tijden. De meerjarige winstverwachting van de grondexploitaties is positief, zodat de gemeente op deze indicator voldoende scoort. 3.3 Algemene reserve grondbedrijf en risicoreserve grondbedrijf versus risico’s De AR van het grondbedrijf en de bestemmingsreserve ter afdekking van algemene economische risico’s zijn reserves om risico’s van het grondbedrijf op te vangen. De reserve moet zodanig zijn dat de risico’s kunnen worden opgevangen. Hierin zit b.v. opgenomen of de meerjarig geplande woningproductie/uitgifte bedrijfsterreinen wordt gehaald. De reserve is groot genoeg om alle risico’s op te vangen, waardoor de score voldoende is. 3.4 Toekomstig nog te realiseren baten en lasten in relatie tot de BIE (Bouwgrond In Exploitatie) Deze indicator geeft aan wat nog aan kosten en opbrengsten moet worden gerealiseerd in relatie tot de actuele boekwaarde van de BIE (Bouwgronden In Exploitatie). Als dit te hoog is dan geeft dit aan dat er nog veel te verrichten inspanningen zijn met mogelijke risico’s. Heerlen heeft vooruit ontvangen subsidies, waardoor de boekwaarde van de BIE negatief is. De score is hierdoor voldoende. 3.5 NIEGG (Niet In Exploitatie Genomen Gronden) Deze indicator geeft aan of de exploitatielasten (rente- en beheerskosten) zijn afgedekt. De exploitatiekosten zijn structureel afgedekt zodat de score voldoende is. 4. Uitstaande leningen, garantstellingen en waarborgen 4.1 Zekerheden leningen, garantstellingen en waarborgen M.b.t. de leningen is geanalyseerd welke zekerheden zijn gesteld en welke positie de gemeente Heerlen inneemt in geval de geldlener in gebreke blijft. Niet alleen de positie, ook het feit of zekerheden zijn gesteld (onderpand) bepalen het risicoprofiel voor onze gemeente. Indien geen onderpanden zijn verstrekt is het risico immers hoger aangezien er geen aanspraak kan worden gemaakt op de waarde van enig onderpand. Het resultaat is dat voor 94% zekerheden zijn gesteld en dat betekent: attentie/kwetsbaar. 5. Meerjarig onderhoud kapitaalgoederen 5.1 Toereikende onderhoudbudgetten Wij zijn verantwoordelijk voor het onderhoud aan de kapitaalgoederen binnen onze gemeente. Veelal betreft dit kapitaalgoederen in de openbare ruimte zoals wegen, groen en civieltechnische kunstwerken. Gekeken is of de budgetten toereikend zijn om het normniveau van een 6 te waarborgen (indien de kwaliteit zakt onder de 6 is sprake van kapitaalvernietiging met op termijn extra kosten). Er is minder dan 1% extra budget van de totale gemeentelijke lasten nodig om het normniveau te halen. De score is: attentie/kwetsbaar.

193

6. Lokale lasten 6.1 Lokale lastendruk De lokale lastendruk is de druk van de lasten van rioolheffing, afvalstoffenheffing en OZB. Het gemiddelde van Nederland is € 704 (COELO 2014). Binnen een afwijking van 5% van dit gemiddelde is de score attentie/kwetsbaar, daarbuiten voldoende (-5%) of kwetsbaar (+5%). Heerlen heeft een lokale lastendruk van € 692 (COELO 2014) en dat betekent attentie/kwetsbaar. 6.2 Onbenutte belastingcapaciteit OZB Landelijk mag de OZB opbrengst jaarlijks voor alle gemeenten gezamenlijk een vastgestelde stijging laten zien. Voor 2014 is dit bepaald op 3,0% (macronorm). De inkomstenstijging (niet de tariefstijging) voor onze gemeente is lager dan deze macronorm, zodat een deel van de belastingcapaciteit nog niet is benut. Er is echter slechts een beperkte belastingcapaciteit onbenut, die in financieel moeilijke tijden benut zou kunnen worden. Hierdoor is de score: attentie/kwetsbaar. 6.3 Inkomstenderving OZB door leegstand niet-woningen Leegstand kost de gemeente geld. Er bestaat een directe relatie tussen de opbrengst OZB-gebruikers niet woningen en leegstand. De gemeente Heerlen heeft een inkomstenderving van 3,36% van de totale opbrengst OZB niet woningen, waardoor de score is: attentie/kwetsbaar. 6.4 Kostendekkendheid leges Deze indicator geeft aan in hoeverre bij de leges de lasten worden gedekt door de baten. Als de kostendekkendheid lager is, is er mogelijk ruimte om meer baten te realiseren. De kostendekkendheid bij de algemene dienstverlening is 61%, bij de omgevingsvergunningen is 82% en bij de Europese Dienstenrichtlijn 11%. Er is slechts beperkt ruimte voor het verhogen van de baten (in totaal minder dan 1% op de totale exploitatie). De score is attentie/kwetsbaar. 7. Financieel evenwicht 7.1 Ombuigingen We hebben diverse bezuinigingsacties ingezet. De daaruit voortvloeiende bezuinigingen zijn deels gerealiseerd en deels nog niet (in totaal is voor 2015 0,80% van het begrotingstotaal nog niet gerealiseerd). Deze score betekent: voldoende. 7.2 Verhouding structurele lasten en structurele baten Structurele lasten moeten worden afgedekt door structurele baten. Andersom mogen incidentele lasten worden afgedekt door incidentele baten. Meerjarig zijn de structurele lasten voor meer dan 97% afgedekt door structurele lasten. De score is attentie/kwetsbaar. Was de afdekking hoger dan 98% geweest dan was de score voldoende. 7.3 Sluitende begroting De meerjarige begroting is in het jaar 2015 sluitend, ook het laatste jaar is sluitend. De score geeft aan: attentie/kwetsbaar. Waren alle jaren sluitend geweest dan was het resultaat voldoende geweest.

194

6. Algemene dekkingsmiddelen 6.1 Lokale heffingen Voor dit onderdeel wordt verwezen naar de paragraaf 3.1 Lokale Heffingen.

6.2 Gemeentefonds Inleiding In deze paragraaf laten we de effecten zien van de septembercirculaire 2014 t.o.v. de meicirculaire 2014 op het gemeentefonds. Deze septembercirculaire en de meicirculaire vormen de basis voor het opstellen van de meerjarenbegroting die voor u ligt. Samenvatting In de meicirculaire is het deelfonds “Sociaal domein” toegevoegd in de vorm van de decentralisatie AWBZ naar Wmo en de decentralisatie Jeugdzorg. In deze circulaire wordt daar de decentralisatie Participatie aan toegevoegd. Het wetsvoorstel voor instelling van het deelfonds Sociaal domein werd echter ingetrokken. Dat heeft tot gevolg dat de bestedingsverplichting van het Sociaal domein komt te vervallen. In de plaats van het deelfonds komt er één integratie-uitkering (IU) ‘Sociaal domein’. In 2015 wordt voor het Sociaal domein nog gebruik gemaakt van het historisch verdeelmodel. Voor de decentralisatie AWBZ naar Wmo is afgelopen zomer een objectief verdeelmodel samengesteld. De nieuwe bedragen per gemeente zijn wel al bekend, maar nog niet cijfermatig verwerkt in deze begroting, vanwege bestuurlijk overleg. Invoering van het objectief verdeelmodel zal in fasen plaatsvinden (zie ook onderdeel B Sociaal domein). Het gemeentefonds krijgt daarmee vanaf 2015 de volgende opbouw: • Algemene uitkering € 92,4 miljoen • Integratie uitkering Sociaal domein € 124,7 miljoen • Integratie- en decentralisatie-uitkeringen € 21,8 miljoen Totaal € 238,9 miljoen

In bovenstaande cirkelgrafiek zien we dat het Sociaal domein inmiddels meer dan 50% van het gemeentefonds uitmaakt. Andere belangrijke punten zijn: • Het nadeel (netto ontwikkeling) voor de begroting 2015 bedraagt -/- € 0,127 miljoen en verandert dus minimaal. De verlaging is het gevolg van een lager accres in 2015 door de lagere loon- en prijscompensatie aan de departementen. De accresdaling wordt opgevangen door de ontwikkeling van de uitkeringsbasis. Deze stijgt doordat de landelijke ramingen van de maatstaf bijstandsontvangers dalen. Vanaf 2016 laat de netto ontwikkeling een positiever verloop zien (zie tabel I en A Netto ontwikkeling gemeentefonds).

195

• De integratie uitkering Wmo (hulp bij huishouden; geen onderdeel IU sociaal domein) daalt vanaf 2016 met 1,3 miljoen. Effect septembercirculaire op de meerjarenraming 2015-2018 A. Netto ontwikkeling gemeentefonds Volgens de septembercirculaire 2014 kan de gemeente Heerlen de volgende bedragen in miljoenen verwachten: 2015 € 238,9 2016 € 238,4 2017 € 234,1 2018 € 231,5 De totale stijging of daling van het gemeentefonds noemen we de bruto ontwikkeling van het gemeentefonds. In deze bruto ontwikkeling zitten echter uitkeringen die door het Rijk aan een bepaalde taak worden toegewezen (zie onderdeel B. Sociaal Deelfonds en C. Decentralisatie-, integratie-uitkeringen en taakmutaties). Van de uitkeringen genoemd bij onderdeel C moeten wij nog onderzoeken in hoeverre deze algemene middelen uitgegeven gaan worden aan deze taken of dat ze ‘vrij’ besteedbaar zijn. Daarom halen we deze uitkeringen van de bruto-ontwikkeling af. Dan ontstaat de netto ontwikkeling van het Gemeentefonds die vrij besteedbaar is. Samenvattend: Bruto ontwikkeling = stijging/daling gemeentefonds totaal Minus: Integratie uitkering Sociaal domein (taken 3D’s) Minus: posten waarover na onderzoek separate besluitvorming dient plaats te vinden: • Decentralisatie-uitkering • Integratie-uitkering • Taakmutaties -----------------------------------Netto ontwikkeling gemeentefonds (vrij besteedbaar) Tabel I De netto ontwikkeling gemeentefonds n.a.v. de septembercirculaire 2014 t.o.v. de meicirculaire 2014: Bedragen* € 1.000 Omschrijving

2015

2016

2017

2018

Accresontwikkeling (2015-2018)

-636

0

72

289

Plafond Btw-compensatiefonds

-283

-359

-144

0

9

72

72

72

858

495

952

1.331

Bijstelling herverdeeleffect groot onderhoud gemeentefonds Ontwikkeling uitkeringsbasis/hoeveelheidsverschillen Overige ontwikkelingen Netto ontwikkeling/”vrije” middelen

-75

5

-52

-36

-127

213

900

1.656

De netto ontwikkeling van de septembercirculaire is te onderscheiden in vier kern onderdelen: 1. Accressen De ontwikkeling van de algemene uitkering wordt voor een belangrijk deel bepaald door de ontwikkeling van de rijksuitgaven. Volgens de normeringssystematiek (trap op trap af) hebben wijzigingen in de rijksuitgaven direct invloed op de omvang van de algemene uitkering. De jaarlijkse toename of afname van de algemene uitkering, voortvloeiend uit de normeringssystematiek, wordt het accres genoemd. Het accres van 2015 wordt ten opzichte van de meicirculaire 2014 neerwaarts bijgesteld met respectievelijk -€ 0,636 miljoen. Het accres 2015 is lager uitgevallen door de lagere loon- en prijscompensatie aan de departementen. Daarnaast vallen de uitgaven aan de kinderopvangtoeslag mee. Vanaf 2017 worden de accressen positief bijgesteld oplopend tot € 0,289 miljoen in 2018. De bedragen werken telkens structureel door. De accressen van 2017 en volgende jaren zijn hoger door hogere kosten aan asielzoekers en door leningen uit hoofde van studiefinanciering.

196

2. Plafond BTW Compensatiefonds (BCF) Er is afgesproken dat de toegestane groei van het BCF vanaf 2015 wordt gekoppeld aan de normeringssystematiek (trap op trap af). Het BCF is voorzien van een plafond. Op dit moment is het geraamde beroep op het BCF hoger dan het geraamde plafond. Deze verwachte overschrijding leidt tot een onttrekking aan het gemeentefonds met een bedrag van landelijk € 50 miljoen. Voor Heerlen betekent dit een korting van € 0,283 miljoen in 2015. 3. Herverdeel effect groot onderhoud gemeentefonds In de meicirculaire hebben wij de eerste tranche van het groot onderhoud gemeentefonds verwerkt. Het ministerie BZK heeft van de herverdeeleffecten en de bijbehorende suppletie-uitkering een herberekening gemaakt ten opzichte van de meicirculaire 2014. Dit naar aanleiding van opmerkingen uit het veld over de bommenregeling, maatstaf krimp en dergelijke. De bijstelling voor Heerlen is gering: € 0,009 miljoen in 2015 en vanaf 2016 € 0,072 miljoen. De tweede tranche van het groot onderhoud gemeentefonds vindt plaats met ingang van uitkeringsjaar 2016. 4. Ontwikkeling uitkeringsbasis (hoeveelheidsverschillen) Dit betreft vooral de mutatie van de landelijke aantallen inwoners, woonruimten, leerlingen, bijstandsgerechtigden enz. Heerlen heeft als krimpgemeente veel last van de ontwikkeling van de uitkeringsbasis. De algemene uitkering neemt landelijk namelijk niet toe als de hoeveelheden (bijvoorbeeld inwoners) stijgen. Om dit te compenseren wordt de uitkeringsfactor door het Rijk verlaagd. Gemeenten kunnen deze korting goedmaken door evenredig te stijgen met de aantallen. Groeigemeenten lukt dat gemakkelijk, de plattelandsgemeenten moeten hier veelal een veer laten, om helemaal niet te spreken over krimpgemeenten. Vroeger werd deze ontwikkeling “gecamoufleerd” door de positieve accressen, daar is echter steeds vaker geen sprake meer van. Deze circulaire zit het mee. De stijging van deze post wordt vooral veroorzaakt doordat de landelijke ramingen van het aantal bijstandsgerechtigden daalt vanaf 2015. Om deze daling te compenseren stijgt de uitkeringsfactor. In 2015 handhaven wij onze raming van het aantal bijstandsgerechtigden. Vanaf 2016 moeten wij onze raming bijstandsgerechtigden met 200 verminderen omdat deze te hoog zijn ingeschat. Aangezien wij nog niet op de hoogte zijn van de nieuwe aantallen in het kader van de Basisadministratie Adressen en Gebouwen (BAG) is ook in deze circulaire gebruik gemaakt van de aantallen van het ministerie BZK. Het is echter nog niet 100% duidelijk of deze aantallen van het ministerie ook correct zijn. Hierdoor is het mogelijk dat wij het gemeentefonds bij de meicirculaire 2015 omlaag moeten bijstellen. Het risico dat wij hier lopen is € 0,5 miljoen.

B. Integratie uitkering Sociaal domein Integratie-uitkering (IU) Sociaal domein 2015 gemeente Heerlen: Het gemeentefonds krijgt daarmee vanaf 2015 de volgende opbouw: 1. AWBZ naar Wmo € 53,9 miljoen 2. Jeugdzorg € 28,7 miljoen 3. Participatiewet € 42,3 miljoen Totaal € 124,7 miljoen Het wetsvoorstel voor instelling van het deelfonds Sociaal domein wordt ingetrokken. Dat heeft tot gevolg dat de bestedingsverplichting van het Sociaal domein komt te vervallen. In de plaats van het deelfonds komt er één integratie-uitkering Sociaal domein. Zolang de verdeling over de drie afzonderlijke integratie-uitkeringen bekend is, hanteren wij deze uitsplitsing over de 3 verschillende beleidsvelden; Wmo, Jeugdzorg en Participatie. Van de integratie uitkering Sociaal domein is formeel alleen het budget 2015 bekend gemaakt. Het is duidelijk dat de verdeling van die budgetten de komende jaren zal wijzigen als gevolg van het objectief verdeelmodel maar het is nog niet duidelijk hoe. Wij hebben er meerjarig voor gekozen om bij de verwerking van de septembercirculaire wel rekening te houden met de dalende meerjarige macrobudgetten. Dit houdt in dat we de procentuele verhouding tussen de macrobedragen van de circulaire aangehouden. Daar waar nog sprake is van aanvullende kortingen als gevolg van het objectief verdeelmodel, is hier in onze berekening geen rekening mee gehouden.

197

1. AWBZ naar Wmo Voor de Wmo is afgelopen zomer een objectief verdeelmodel samengesteld. De nieuwe bedragen per gemeente zijn wel al bekend, maar nog niet cijfermatig verwerkt in deze begroting. Voor Heerlen betekent het objectief verdeelmodel Wmo een korting van € 8,2 miljoen vanaf 2016. De invoer hiervan zal fasegewijs geschieden. De vormgeving is nog onderwerp van bestuurlijk overleg. 2. Jeugdzorg Het objectief verdeelmodel jeugdzorg wordt momenteel ontwikkelt en zal naar verwachting december 2014 gereed zijn. 3. Participatiewet Het budget van de Participatiewet kwam te laat voor de Meicirculaire. Wij zijn daarna via een brief op de hoogte gebracht van de hoogte van deze uitkering. In deze septembercirculaire wordt de decentralisatie Participatiewet echter formeel toegevoegd. Het bedrag 2015 tussen de brief (€ 41,8 miljoen) en de septembercirculaire (€ 42,3 miljoen) is licht positief gewijzigd. C. Decentralisatie-, integratieuitkeringen en taakmutaties In tabel II treft u een overzicht aan van de bijgestelde decentralisatie-, integratie-uitkeringen en taakmutaties uit de septembercirculaire. Deze uitkeringen zijn vrij besteedbaar en er vindt geen verantwoording naar het Rijk plaats, zoals bij specifieke uitkeringen wel het geval is. Er worden echter wel regelmatig convenanten/afspraken met het Rijk opgesteld. Intentie van het Rijk is om de uitkeringen op termijn toe te voegen aan de algemene uitkering van het Gemeentefonds. Zoals gebruikelijk wordt onderzocht in hoeverre deze uitkeringen uitgegeven gaan worden aan deze taken of dat ze ‘vrij’ besteedbaar zijn. Als uit onderzoek blijkt dat de bedragen niet binnen het betreffende beleidsveld nodig zijn dan is er geld over om vrij te besteden. Zoals u kunt zien staan er ook kortingen bij. Indien we niet in staat zijn deze kortingen op te vangen binnen het beleidsveld zal het tekort gemeente breed stijgen. Tabel II Bedragen * € 1.000 Nieuwe mutaties decentralisatie-, integratieuitkeringen en taakmutaties

2015

2016

2017

2018

Integratie-uitkering Sociaal Domein: AWBZ naar Wmo (IU)

-151

76

74

74 *

0

-157

-31

-204 *

42.280

39.747

37.341

35.405 *

-1.337 *

jeugdzorg (IU) Participatiewet (IU) Integratie/decentralisatie uitkeringen: Wmo (IU) (huishoudelijke hulp)

124

-1.308

-1.337

Faciliteitenbesluit opvangcentra (DU)

0

0

0

Koopkrachttegemoetkoming (DU)

0

0

0

0

35

36

24

24

Beeldende kunst en vormgeving (DU) Gezond in de stad (DU) Vrouwenopvang (DU) Totaal

0

82

-303

-303

0

-10

46

47

46

42.360

38.137

35.815

34.008

*Bedragen zijn verwerkt in deze begroting Wmo (huishoudelijke hulp) Er wordt een korting doorgevoerd, landelijk oplopend tot € 610 miljoen. In eerdere circulaires hebben we de korting van € 465 miljoen landelijk vanaf 2015 structureel verwerkt en € 145 miljoen vanaf 2016 en verder. Gezond in de Stad (GIS) In deze septembercirculaire is aangegeven dat met ingang van 2015 middelen worden overgeheveld naar de decentralisatie uitkering Gezond in de Stad. Volgens de circulaire komt het landelijk bedrag daarmee uit op € 20 miljoen per jaar. De verdeling van deze bedragen is echter nog niet gegeven omdat wij ons eerst dienen aan te melden voor deze regeling. Vandaar dat de uitkering in ons overzicht voorlopig teruggedraaid is.

198

6.3 Dividenden Enexis N.V. en Attero N.V. Na de verkoop en splitsing van Essent, de verkoop van Publiek Belang Elektriciteitsproductie B.V.B.E. en de verkoop van Attero Holding N.V., het voormalige Essent-Milieu, zijn alleen nog de dividenden van Enexis Holding N.V. van belang. Daarnaast hebben wij een aandeel verkregen in de aan Enexis verstrekte brugleningen. Enexis zal deze brugleningen over een langere periode terugbetalen, hetgeen tot structurele rente inkomsten leidt en naderhand tot een incidentele inkomstenstroom. Conform het advies van de provincie Limburg houden we in de meerjarenbegroting rekening met een structureel dividend van € 0,67 per aandeel voor Enexis. In de meerjarenbegroting zijn wij voor wat betreft Enexis uitgegaan van een structureel dividend van € 208.940. Tevens is begroot een rendement op de verstrekte financiering aan Enexis voor een bedrag van € 35.960. Bank Nederlandse Gemeente (BNG) De gemeente Heerlen heeft 424.827 aandelen BNG in haar bezit tegen een boekwaarde van € 1.062.000. De BNG keert jaarlijks structureel dividend uit. Als gevolg van de financiële crisis worden banken inmiddels weer gedwongen het eigen vermogen aan te vullen. De bank krijgt daarvoor de tijd tot 2018. Anders dan andere banken heeft de BNG maar beperkte mogelijkheden om nieuw kapitaal aan te trekken. De BNG zal het vermogen dus voor een belangrijk deel moeten versterken uit de winst. Dit betekent voor de begroting 2015 een uitkering van € 1,27 per aandeel en dit is een totaalbedrag van € 539.530 (conform het advies van provincie Limburg).

199

6.4 Onvoorzien In het Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten (BBV) is op basis van artikel 8 opgenomen dat de gemeente verplicht is een post onvoorziene uitgaven op te nemen in de begroting. Wij kiezen ervoor om deze post onvoorziene uitgaven vanaf 2015 te reduceren tot nul. Mochten zich incidenten voordoen dan komen deze rechtstreeks ten laste van de algemene reserve. Dit is een bezuiniging van € 100.000 structureel.

200

7. Bijlagen 7.1 Effectmonitor Dit is de meest actuele effectmonitor. Sommige cijfers zijn nog niet bekend. Deze zijn in ontwikkeling. In het volgende P&C product (jaarrekening) wordt wederom de meest actuele effectmonitor opgenomen.

201

202

Verbeteren werkgelegenheid/arbeidsmarkt

Hoger opleidingsniveau burgers onderwijs

EFFECT

Voorlopige cijfers



1

‘Een ondernemende stad met een sterke rol voor burgers, ondernemers en instellingen’

ECONOMISCHE STIMULERING

PROGRAMMA EN HOOFDDOEL

Minimaal gelijk

>0

Minimaal gelijk

Aantal arbeidsplaatsen in nieuwe vestigingen

Werkloosheid (percentage afgezet tegen potentiële beroepsbevolking 15-64 jaar)

Minimaal gelijk

Jeugdwerkloosheid NWW< 27 jaar (percentage afgezet tegen 15-26 jarigen) Aantal arbeidsplaatsen totaal

Afname

Afname

AMBITIE

Aantal voortijdig schoolverlaters

Aandeel lager opgeleiden

INDICATOR

Augustus 2014

Januari 2013

Augustus 2014

(2012/2013)

2013

Jaartal

1

10,6%

48.411

5,5%

174 leerlingen (3,0%)

31%

Cijfer/percentage

NULMETING

Burgeronderzoek

BRON

Halfjaarlijks, UWV januari 2015

Januari Vestigingenonderzoek 2014, Parkstad beschikbaar najaar 2014

Januari Vestigingenonderzoek 2014, Parkstad beschikbaar najaar 2014

Halfjaarlijks, UWV januari 2015

Maart 2015 Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

2015

VOLGEND MEETMOMENT

203

PROGRAMMA EN HOOFDDOEL

Versterken ondernemerschap

EFFECT

>0

Aantal nieuw gevestigde ondernemingen

Beleving Heerlense Toename ondernemers over: tevredenheid -Digitale dienstverlening -Lokale regel- en lastendruk -Relatie ondernemergemeente -Economisch beleid -Vestigingsklimaat

Meer ondernemingen

AMBITIE

Aantal ondernemingen totaal

INDICATOR

2015

Januari 2013

Jaartal

Onbekend

5.666

Cijfer/percentage

NULMETING BRON

Ondernemerspeiling (conform vragenlijst KING)

Januari Vestigingenonderzoek 2014, Parkstad beschikbaar najaar 2014

Januari Vestigingenonderzoek 2014, Parkstad beschikbaar najaar 2014

VOLGEND MEETMOMENT

204

PROGRAMMA EN HOOFDDOEL

Uitbouwen/stimuleren economische sectoren (Nota Economie)

Cultuurparticipatie verhogen

EFFECT

Aantal arbeidsplaatsen cluster Smart Services

Bezoek cultureel erfgoed en galerieën

Bezoekersaantallen

INDICATOR

Toename

Toename

Toename

AMBITIE

Kasteel Jaarlijks Hoensbroek: 64.142 Thermenmuseum: 11.028 Schunck*: 68.599 Parkstad Limburg Theater: 223.359 Bibliotheek: 409.051 TOTAAL: 776.179 78%

9.817

2013

2012

Januari 2013

Cultuuronderzoek Heerlen

Kerncijfers Heerlen

BRON

Januari Vestigingenonderzoek 2014 Parkstad beschikbaar najaar 2014

2014

Cijfer/percentage

VOLGEND MEETMOMENT

Jaartal

NULMETING

205

PROGRAMMA EN HOOFDDOEL

EFFECT

Gelijk

Gelijk

Toename

Aantal vestigingen in de Detailhandel

Aantal arbeidsplaatsen in de Creatieve industrie

Gelijk

Aantal arbeidsplaatsen in de Zorg

Aantal arbeidsplaatsen in de Detailhandel

Toename

AMBITIE

Aantal vestigingen cluster Smart Services

INDICATOR

693

779

Januari 2013

Januari 2013

10.766

Januari 2013

3.441

1.001

Januari 2013

Januari 2013

Cijfer/percentage

Jaartal

NULMETING BRON

Januari Vestigingenonderzoek 2014 Parkstad beschikbaar najaar 2014

Januari Vestigingenonderzoek 2014 Parkstad beschikbaar najaar 2014

Januari Vestigingenonderzoek 2014 Parkstad beschikbaar najaar 2014

Januari Vestigingenonderzoek 2014 Parkstad beschikbaar najaar 2014

Januari Vestigingenonderzoek 2014 Parkstad beschikbaar najaar 2014

VOLGEND MEETMOMENT

206

PROGRAMMA EN HOOFDDOEL

EFFECT

Toename

Toename

Aantal vestigingen in het cluster Nieuwe energie

Aantal arbeidsplaatsen in de Maakindustrie

Toename

Aantal vestigingen in Medische technologie & zorginnovatie

Toename

Toename

Aantal arbeidsplaatsen in Medische technologie & zorginnovatie

Aantal arbeidsplaatsen in het cluster Nieuwe energie

Toename

AMBITIE

Aantal vestigingen in de Creatieve industrie

INDICATOR

Januari 2013

422

43

Januari 2013

Januari 2013

1.477

Januari 2013

2.316

463

Januari 2013

Januari 2013

Cijfer/percentage

Jaartal

NULMETING BRON

Januari Vestigingenonderzoek 2014 Parkstad beschikbaar najaar 2014

Januari Vestigingenonderzoek 2014, Parkstad beschikbaar najaar 2014

Januari Vestigingenonderzoek 2014, Parkstad beschikbaar najaar 2014

Januari Vestigingenonderzoek 2014 Parkstad beschikbaar najaar 2014

Januari Vestigingenonderzoek 2014 Parkstad beschikbaar najaar 2014

Januari Vestigingenonderzoek 2014 Parkstad beschikbaar najaar 2014

VOLGEND MEETMOMENT

207

2

Vergroting

% van de jongeren sport minimaal 1 keer per week

Heerlense binnenstadindex2 (thema’s: stadskwaliteit, verdienvermogen, bereikbaarheid, vestigingsklimaat en arbeidsmarkt) Algemene kwaliteit woonomgeving

Vitale buurten waar mensen zich thuis voelen

Indicator nog in ontwikkeling

Alle buurten scoren 6 of hoger

% jongeren dat voldoet aan Vergroting de Nationale Norm Gezond Bewegen

Vergroting

Toename

AMBITIE

% van de volwassen burgers sport minimaal 1 keer per week

Aantal vestigingen in de Maakindustrie

INDICATOR

Een stadshart met verrassend/eigenwijs karakter

Meer mensen doen aan sport en bewegen

EFFECT



‘een stad waar mensen graag zijn’

RUIMTELIJKE ONTWIKKELING

PROGRAMMA EN HOOFDDOEL

2013

2012

2012

2013

Januari 2013

Jaartal

Heerlen totaal 6,9 Vrieheide <6 (5,5)

40%

75%

46%

Cijfer/percentage

NULMETING BRON

2015

2014-2015

2014-2015

2015

Burgeronderzoek

Jongeren-onderzoek

Jongeren-onderzoek

Burgeronderzoek

Januari Vestigingenonderzoek 2014 Parkstad beschikbaar najaar 2014

VOLGEND MEETMOMENT

208

SOCIALE INFRASTRUCTUUR

PROGRAMMA EN HOOFDDOEL

Vergroten van de eigen kracht en zelfredzaamheid van burgers

Duurzamer maken van de hele stad

Aantrekkelijker maken van de hele stad

EFFECT

Verhogen

Verhogen

Aantal geluidgesaneerde woningen

Mate van zelfredzaamheid, schaalscore

Verlagen

Energieverbruik openbare verlichting

Verhogen

Migratiesaldo, aantal mensen dat naar Heerlen verhuist minus aantal mensen die wegtrekken Verhogen

Afname

Leegstand van woningen

Aandeel LEDstraatlantaarns

Afname

Geen enkele buurt hoger dan 4

AMBITIE

Leegstand van winkelpanden

Overlast

INDICATOR

2013

2014

2014

2014

2014

2013

Januari 2014

2013

Jaartal

76%

Volgt nog

Volgt nog

Volgt nog

-250

4,5%

262

Heerlen totaal 3,1 3 buurten >4

Cijfer/percentage

NULMETING

2015

Jaarlijks

Jaarlijks

Jaarlijks

2015

2014

2015

2015

VOLGEND MEETMOMENT

Burgeronderzoek

Stadsplanning

Beheer & Onderhoud

Beheer & Onderhoud

BRP (voorheen GBA)

Woonmonitor Provincie

Locatus

Burgeronderzoek

BRON

209

Oog voor stimulering gezonde en actieve leefstijl van alle burgers

EFFECT

Indicator in ontwikkeling



3

‘Wij kiezen voor een sociale stad’

PROGRAMMA EN HOOFDDOEL

Verlagen

Aandeel personen dat gebruik maakt van inkomensondersteunende 3 voorzieningen

2013

2015

2015

Verhogen

Verhogen

Aantal 55+-ers dat aan vrijwilligerswerk doet en aantal 55+ dat mantelzorger is of beide Aandeel 55-plussers dat aan sport en bewegen doet volgens de RSO-norm

2013

2013

Jaartal

Mate van maatschappelijke Verhogen participatie: samen sporten, uitgaan, vrijwilligerswerk, hobby’s en bezoek familie en vrienden

Aandeel volwassenen (18+) Verbeteren dat gezondheid als matig of slecht ervaart

Verhogen

AMBITIE

Aandeel inwoners dat in levensloopbestendige woning woont

INDICATOR

Nog niet beschikbaar

Nog niet beschikbaar

4,1

26%

41%

Cijfer/percentage

NULMETING

2015

2015

2015

VOLGEND MEETMOMENT

Burgeronderzoek

Burgeronderzoek

Burgeronderzoek

Burgeronderzoek

Werkgelegenheid & Sociale Zaken

Burgeronderzoek

BRON

210

Maatwerk leveren voor die burgers die ondersteuning nodig hebben

Nadruk leggen op preventie en lichte vormen van ondersteuning

EFFECT

Indicator nog in ontwikkeling



4

PROGRAMMA EN HOOFDDOEL

Werkgelegenheid & Sociale Zaken

Werkgelegenheid & Sociale Zaken Welzijn

Aantal mensen dat gebruik maakt van participatiewet. Aantal keren dat er sprake is van integraal maatwerk via 1 gezin, 1 plan, 1 regisseur.

Welzijn

Aandeel ondersteuningsvragen die verschuiven van “zware” hulp naar “lichte” hulp4 Aantal maatwerkvoorzieningen Wmo (dagbesteding incl vervoer, begeleiding, kortdurend verblijf, individuele hulpmiddelen (hbh, woningaanpassingen, KDV en hulpmiddelen)

IV (primaire bron: Woningcorporaties)

Cijfer/percentage

BRON

Aantal huisuitzettingen

Jaartal

VOLGEND MEETMOMENT

Welzijn / Werkgelegenheid & Sociale Zaken (cijfers Beschermd wonen)

AMBITIE

Minder instroom cliënten MO en snellere doorstroom van nieuwe en bestaande cliënten

INDICATOR

NULMETING

211

Veiligere leefomgeving

6

Afname

Afname

Subjectieve onveiligheidsgevoelens in de buurt jongeren (’s avonds) Gerapporteerd slachtofferschap

Indicator is in ontwikkeling vanwege decentralisaties Indicator is in ontwikkeling vanwege decentralisaties

Geen enkele buurt hoger dan 50%

36%

57%

2013

In alle buurten 5 2013 of lager

In alle buurten 6 2013 of hoger

Subjectieve onveiligheidsgevoelens in de buurt volwassenen

Verloedering

Waardering beheer en onderhoud

2015

2015

2013

2012

2015

2014-2015

Totaal 40%, 3 2015 buurten hoger dan 50%

Heerlen totaal 4,4 5 buurten >5

Heerlen totaal 6,6 2 buurten <6

Burgeronderzoek

Jongerenonderzoek

Burgeronderzoek

Burgeronderzoek

Burgeronderzoek

Cliëntervaringsonderzoek (SGBO)

Mate waarin zorgaanbod aansluit op persoonlijke zorgvraag van cliënt6

Schoon en heel voor een leefbare buurt en stad

Gemeentelijke Monitor Sociaal Domein

Aandeel personen dat zich positief ontwikkeld heeft op de ZRM5

Cijfer/percentage

BRON

Efficiënter organiseren van maatschappelijke ondersteuning rondom en dichtbij een burger. (denk daarbij o.a. aan de sociale wijkteams/basisteams)

Jaartal

VOLGEND MEETMOMENT

INDICATOR

AMBITIE

NULMETING

EFFECT



5

‘De basis op orde’

LEEFOMGEVING

PROGRAMMA EN HOOFDDOEL

212

PROGRAMMA EN HOOFDDOEL

EFFECT

Afname

Toename

Afname

Afname

Aantal burgers dat aangemeld is bij Burgernet Schaalscore bedreiging in de buurt. Schaalscore vermogensdelicten in de buurt.

2013

2013

2014

2013

2013

Aandeel inwoners dat Afname aangeeft vaak overlast door omwonenden te ervaren in de buurt Aandeel inwoners dat aangeeft vaak overlast van groepen jongeren te ervaren in de buurt

2014

Afname

Aantal illegale hennepplantages en aantal synthetische drugsproducties

over heel 2013

Jaartal Afname

AMBITIE

Geregistreerde feiten en delicten

INDICATOR

3,8

1,6

7,4%

14%

11%

Cijfers volgen nog

12.052

Cijfer/percentage

NULMETING

2015

2015

2015

2015

2015

2015

Jaarlijks (voorjaar)

VOLGEND MEETMOMENT

Burgeronderzoek

Burgeronderzoek

Integrale Veiligheid

Burgeronderzoek

Burgeronderzoek

Politie Limburg Zuid

Politie Limburg Zuid

BRON

213

Bereikbaar voor een toegankelijke stad die verkeersveilig en leefbaar is.

EFFECT

8

Indicator nog in ontwikkeling Indicator nog in ontwikkeling 9 Indicator nog in ontwikkeling



7

PROGRAMMA EN HOOFDDOEL

Rapportcijfer bereikbaarheid met de auto en parkeermogelijkheden (tevredenheid)

Recidive kindermishandeling na melding in het veiligheidshuis/AMHK9 Verhogen

Afname

2013

6,9 (bewoners) 7,0 (bezoekers)

2016

2015

Burgeronderzoek

Consumentenonderzoek

Veiligheidshuis

Veiligheidshuis

Afname

36%

Cijfer/percentage

BRON

Recidive huiselijk geweld na melding in het veiligheidshuis/AMHK8

2013

Jaartal

VOLGEND MEETMOMENT

Bouw en Milieuhandhaving

Toename

AMBITIE

Wabotoezicht en – 7 handhaving

Aandeel inwoners dat aangifte doet van één of meer misdrijven nadat hij de afgelopen 12 maanden slachtoffer is geweest.

INDICATOR

NULMETING

214

PROGRAMMA EN HOOFDDOEL

EFFECT

Aandeel fietsverplaatsingen 20% in 2020 in de Heerlense modal split

2009

Evenwicht 2012 bezettingsgraad tussen 50% en 80%

2013

2013

Beschikbaarheid parkeerplaatsen in Heerlencentrum op zaterdagmiddag (12u00-17u00)

Verhogen

Tevredenheid parkeergelegenheid in de buurt

2013

Verlagen

Verhogen

Rapportcijfer bereikbaarheid met (brom)fiets en stallingsmogelijkheden

2013

Jaartal

Aandeel inwoners dat parkeerproblematiek als een van de twee belangrijkste problemen binnen de gemeente ervaart

Verhogen

AMBITIE

Rapportcijfer bereikbaarheid OV (tevredenheid)

INDICATOR

12%

71%

26%

53%

8,5 (bewoners) 7,8 (bezoekers)

8,3 (bewoners) 7,8 (bezoekers)

Cijfer/percentage

NULMETING

2015

2015

2016

2016

VOLGEND MEETMOMENT

Mobiliteitsonderzoek Nederland (MON)

Parkeeronderzoek

Burgeronderzoek

Burgeronderzoek

Consumentenonderzoek

Consumentenonderzoek

BRON

215

Krachtige centrumstad

BESTUUR EN DIENSTVERLENING

PROGRAMMA EN HOOFDDOEL

Buurtgericht werken

Versterken bestuurskracht

EFFECT

Vergroten

Vergroten

Vergroten

Medeverantwoordelijk voelen in de buurt Aanwezigheid buurtorganisatie Voldoende vertegenwoordigd voelen door buurtorganisatie

2013

2013

2013

Ten minste 2013 instandhouding van rapportcijfer 7

door eigen bewoners

Waardering van Heerlen

2013

2013

Vergroten

Verlagen

Aandeel inwoners dat verkeersonveiligheid als belangrijkste probleem ziet binnen de gemeente (subjectieve verkeersveiligheid)

2014

Jaartal

Transparantie gemeentelijke besluiten

Verlagen

AMBITIE

Aantal ernstige verkeersslachtoffers (objectieve verkeersveiligheid)

INDICATOR

43%

52%

80%

Rapportcijfer 7

19%

11%

Cijfers pas eind 2014 beschikbaar

Cijfer/percentage

NULMETING

2015

2015

2015

2015

2015

2015

2015

VOLGEND MEETMOMENT

Burgeronderzoek

Burgeronderzoek

Burgeronderzoek

Burgeronderzoek

Burgeronderzoek

Burgeronderzoek

Viastat

BRON

216

Financiële gezonde gemeente

Tevredenheid over dienstverlening

EFFECT

Vergroten

Vergroten

De gemeente komt 12 afspraken na Waardering ondernemer over het eerste (digitale) contact met de gemeente

Geen scores bij kwetsbaarheid Verhogen

Scores financiële stresstest

Totaalbedrag aan verworven subsidies

Vergroten

Vergroten

Tevredenheid contact met de gemeente11

Waardering ondernemer voor afhandeling van vergunning

Vergroten

AMBITIE

Tevredenheid gemeentelijke dienstverlening10

INDICATOR

2013

2013

2015

2015

2013

2013

2013

Jaartal

11

Dit betreft de direct aan PuZa gelieerde diensten (burgerzaken, vergunningen en klantcontacten (KCC)) Zie 10 12 Zie 10

10





PROGRAMMA EN HOOFDDOEL

€ 3.438.000

1 x score kwetsbaar

Onbekend

Onbekend

33%

8,8

6,9

Cijfer/percentage

NULMETING

2015

2014

2017

2017

2015

2015

2015

VOLGEND MEETMOMENT

Jaarrekening

Begroting

Ondernemerspeiling

Ondernemerspeiling

Burgeronderzoek

Burgeronderzoek

Burgeronderzoek

BRON

7.2 Overzicht bezuinigingen Bedragen x € 1.000 Programma/Kernthema/Omschrijving bezuiniging

Economische Stimulering

2015

2016

2017

2018

1.693

1.485

1.480

1.495

35

35

35

35

Arbeidsmarkt Slimme combinatie tussen Schoon GMS en Werk voor Heerlen zorgt voor een efficiënter en kostenbesparend resultaat. Afbouw van het aantal ID banen.

750

750

750

750

Uitgaande van de te verwachten uitgaven is een bezuiniging op de financiering van regionale arbeidsmarktprojecten mogelijk.

10

10

10

10

Verlaging van het beschikbare budget voor het sociale plan en de gemeenschappelijke regeling inzake begroting voorgaande jaren WOZL (niet zijnde meerjarenraming 2015-2018 WOZL).

30

30

30

30

825

825

825

825

Totaal Arbeidsmarkt Cultuur De budgetten voor evenementen worden verlaagd.

9

0

0

0

De kermis in Heerlerheide wordt niet meer georganiseerd.

-6

-6

-6

-6

De subsidies voor Creatieve Industrie/Atelierbeleid worden vanaf 2015 stopgezet.

34

34

34

34

-

100

100

100 40

Wij ontwikkelen nieuw beleid inzake amateurkunst en cultuurproducties. Korting media-uitingen

-

40

40

15

30

45

60

Tenderregelingen amateurkunst en Community Art worden, samen met de gelden voor de cultuurproducties, gedeeltelijk afgebouwd.

-

121

121

121

Vermindering cofinanciering van de monumenten.

6

6

Subsidie aan Signe wordt in maximaal 4 jaar afgebouwd.

Wij evalueren in 2016 het “project Stadsdichter”. Totaal Cultuur

6

6

PM

PM

59

326

341

356

Een gedeelte van de activiteiten voor het jaar van de mijnen worden gefinancierd uit de voorziening Triodos.

100

-

-

-

Totaal cultureel erfgoed

100

Cultureel erfgoed

Economische Speerpunten Combineren van budgetten economie en nieuwe Energie zorgt voor een efficiënter en kostenbesparend resultaat.

30

30

30

30

Totaal Economische Speerpunten

30

30

30

30

De kosten voor de JOGG regisseur worden landelijk gefinancierd.

46

21

-

-

Buitensportaccommodaties: Wij versoberen het onderhoud en het verhuurtarief wordt met 3% extra bovenop de inflatie van 1,5% verhoogd.

52

52

53

53

Het verhuur tarief van binnensportaccommodaties wordt met 2% extra bovenop de inflatie van 1,5% verhoogd.

8

8

8

8

Wij verlengen het contract met de skatehal niet, maar realiseren wel een kostenefficiënter alternatief.

-

56

56

56

PM

PM

PM

106

137

117

117

-

90

90

90

Integraal Sportbeleid

Onderzoek naar anders organiseren exploitatie sportaccommodaties. Totaal Integraal Sportbeleid Onderwijs COS en Retour zijn vanaf 2016 als gevolg van nieuwe wetgeving “passend onderwijs” geen gemeentelijke taak meer. De website www.jonginparkstad.nl wordt gesloten.

3

7

7

7

Op basis van het aan u voorgelegde raadsvoorstel Leerlingenvervoer kunnen we deze bezuiniging realiseren.

50

50

50

50

Extra subsidie bijdrage gegenereerd ten behoeve van de BMV Molenberg

500

-

-

-

Afbouw overschot uitgaven op onderwijs. Totaal Onderwijs

217

20

20

20

20

573

167

167

167

Bedragen x € 1.000 Programma/Kernthema/Omschrijving bezuiniging

Sociale Infrastructuur

2015

2016

2017

2018

2.198

1.491

1.618

1.678

Armoedebestrijding De individuele studietoeslag op bestaand peil houden.

66

209

336

396

Totaal Armoedebestrijding

66

209

336

396

250

-

-

-

10

10

10

10

260

10

10

10

14

14

14

14 1.100

Integraal Jeugdbeleid Besparing mogelijk door uitruil met gelden van de specifieke uitkering onderwijs achterstandenbeleid. Aansluiting tussen wettelijke gelden en de wettelijke taak van de inspecties inzake de kinderopvang, gastouderopvang en peuterspeelzalen. Totaal Integraal Jeugdbeleid Meedoen & Zorg Afschaffen van de subsidie aan dragers van het geestelijk ambt. Besparing mogelijk door nieuwe aanbesteding hulpmiddelen.

1.100

1.100

1.100

Afbouw overschot op preventief jeugdbeleid.

75

75

75

75

Bezuiniging mogelijk door andere invulling van het reanimatienetwerk.

20

20

20

20

De nazorg/begeleiding aan vrouwen uit de (voormalige) tippelzone stopt.

48

48

48

48

Afbouw overschot ontmoetingsfunctie voor alleenstaanden en ouderen

15

15

15

15

De gereserveerde regionale middelen ten behoeve van daken thuislozen kan eenmalig komen te vervallen zonder dat er inhoudelijk wordt ingegrepen.

600

-

-

-

1.872

1.272

1.272

1.272

704

709

642

642

0

0

0

0

Totaal Meedoen & Zorg

Leefomgeving Mobiliteit & Parkeren Het parkeren in de binnenstad gaan wij digitaliseren. De hieraan gelieerde bezuiniging wordt meegenomen in de af- en ombouw van de ambtelijke organisatie. Terugbrengen van het aantal verkeersonderzoeken.

11

11

11

11

Totaal Mobiliteit & Parkeren

11

11

11

11

Schoon en Heel Anders financieren van het opruimen van zwerfvuil.

100

100

100

100

Minimaliseren van het onderhoud op civieltechnische kunstwerken voor twee jaar.

67

67

-

-

Besparing door meer inzet van handmatige reiniging van wegen, straten en pleinen door medewerkers van baanbrekend werk/werkbedrijf.

50

50

50

50

Besparing op de energiekosten door het gebruik van LED verlichting.

10

10

10

10

Als gevolg van de vele vervangingen van armaturen van openbare verlichting in de afgelopen jaren is er minder sprake van stormschade. Daarnaast is er een afname van vandalisme aan openbare verlichting.

10

10

10

10

Door aanpak van overlastbomen drukken wij de beheerkosten van de komende jaren.

39

39

39

39

Buurtbudgetten worden niet meer beschikbaar gesteld voor aanpassingen in de openbare ruimte en/of schoonmaakacties.

125

125

125

125

Extra reclame-inkomsten door middel van reclame uitingen aan de openbare verlichting.

25

25

25

25

Als gevolg van diverse ontwikkelingen is begrazing steeds duurder geworden, wij stappen derhalve over op bemaaiing van onze terreinen.

30

30

30

30

218

Bedragen x € 1.000 Programma/Kernthema/Omschrijving bezuiniging

2015

2016

2017

2018

Reductie van het aantal afvalbakken met 300.

60

60

60

60

Reductie van het aantal bloembakken.

60

60

60

60

Vermindering van het aantal speelvoorzieningen.

20

20

20

20

Vermindering van het terreinmeubilair (zitbanken) waar mogelijk.

10

10

10

10

606

606

539

539

Besparing mogelijk door te stoppen met groepshulpverlening aan slachtoffers van huiselijk geweld, minder inzet van uren case-management bij huisverboden en werken met een maximum aantal uren crisisdienst rondom huisverboden.

20

20

20

20

Fusie en/of samenwerking met het veiligheidshuis Kerkrade.

37

37

37

37

Stoppen met de overval applicatie vanaf 2016. Contract van het project loopt tot en met 2015.

-

5

5

5

Andere financiering ten behoeve van de Stichting Halt levert een structureel voordeel op.

30

30

30

30

Totaal Veiligheid

87

92

92

92

Ruimtelijke Ontwikkeling

48

81

81

81

Totaal Schoon en Heel Veiligheid

Duurzaamheid & Milieu Minder bodemonderzoeken op gemeentelijke terreinen.

9

9

9

9

Minder onderzoek en voorlichting op energiegebied.

1

1

1

1

Minder onderzoek naar de gevolgen van fijnstof en naar de luchtkwaliteit.

3

3

3

3

Afbouw subsidie stichting CNME, subsidie ten behoeve van educatie onderwijs op gebied van natuur en milieu.

-

33

33

33

13

46

46

46

Totaal Duurzaamheid & Milieu Fysieke Leefomgeving Minder extern onderzoek ten behoeve van planvorming.

8

8

8

8

Soberder onderhoud van de standplaatsen woonwagenlocaties.

27

27

27

27

Totaal Fysieke Leefomgeving

35

35

35

35

1.468

3.196

4.714

6.754

10

10

10

10

Besparen op de beïnvloedbare kosten inzake de reis- en verblijfkosten van het college van B&W

1

1

1

1

Besparing mogelijk op de diverse communicatie acties zoals stadspromotie.

4

4

4

4

200

500

1.000

2.000

Bestuur & Dienstverlening Bestuurskracht Anders organiseren van bezoeken van het college aan de Heerlense buurten.

Cofinancieringsfonds - en economie gelden efficiënter en doelmatiger inzetten. Stoppen stadskrant materiële budgetten

101

131

131

131

Verlagen van de bijdrage aan Parkstad Limburg als gevolg van IBA.

819

134

582

122

7

7

7

7

1.141

786

1.734

€ 2.274

Beperken externe inhuur en verlaging uitgaven overige beïnvloedbare kosten.

25

26

26

26

Onze bekendmakingen gaan wij vanaf 2015 digitaal aanbieden, niet meer op papier.

37

37

37

37

0

0

0

0

62

63

63

63

Versoberen van het consumpties budget ten behoeve van het college van B&W. Totaal Bestuurskracht Dienstverlening

Sluiten van de stadsdeelwinkels per 1 januari 2015. De financiële effecten van dit voorstel worden meegenomen in de af- en ombouw van de ambtelijke organisatie. Totaal Dienstverlening

219

Bedragen x € 1.000 Programma/Kernthema/Omschrijving bezuiniging

2015

2016

2017

2018

1.300

3.952

3.952

3.952

-1.500

-2.070

-1.500

-

Middelen Af- en ombouw ambtelijke organisatie (50 fte) en versoberen arbeidsvoorwaarden (inleveren 5 buitengewone verlofdagen). Frictiebudget ten behoeve van af- en ombouw ambtelijke organisatie. Afschrijvingstermijn gebouwen verlengen (excl. Onderwijs).

365

365

365

365

De post onvoorziene uitgaven reduceren wij vanaf 2015 tot nul. Mochten zich incidenten voordoen dan komen deze rechtstreeks ten laste van de algemene reserve.

100

100

100

100

Totaal Middelen

Eindtotaal

220

265

2.347

2.917

4.417

6.111

6.962

8.535

10.650

221

7.3 Balans per 31 december 2013 ACTIVA

31-12-2013

31-12-2012

VASTE ACTIVA Immateriële vaste activa Materiële vaste activa

0

0

208.275

189.252

Investeringen met economisch nut gronden uitgegeven in erfpacht overige investeringen met een economisch nut Investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut

786

786

185.895

168.802

21.594

19.664

Financiële vaste activa

36.505

37.937

Kapitaalverstrekkingen aan: deelnemingen

2.208

2.208

184

184

1

1

woningbouwcorporaties

1.058

1.362

Overige langlopende geldleningen

5.922

7.051

27.132

27.132

gemeenschappelijke regelingen overige verbonden partijen Leningen aan:

Overige uitzettingen met een rentetypische looptijd van één jaar of langer Bijdragen aan activa in eigendom van derden

TOTAAL VASTE ACTIVA

244.780

227.189

-9.439

-16.910

VLOTTENDE ACTIVA Voorraden Onderhanden werk, waaronder bouwgronden in exploitatie Gereed product en handelsgoederen

-9.952

-17.003

513

92

Uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar Vorderingen op openbare lichamen

47.101 18.690

Verstrekte kasgeldleningen

41.624 14.243

0

0

Rekening-courantverhoudingen met niet-financiële instellingen

15.363

14.549

Overige vorderingen

13.048

12.832

Liquide middelen

463

Kas

39

Banksaldi

424

Overlopende activa

681 54 627

11.610

20.984

De van Europese en Nederlandse overheidslichamen ontvangen voorschotbedragen die ontstaan door voorfinanciering op uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel

3.276

13.443

Overige nog te ontvangen bedragen, en de vooruitbetaalde bedragen die ten laste van volgende begrotingsjaren komen

8.334

7.541

TOTAAL VLOTTENDE ACTIVA

49.736

TOTAAL ACTIVA

294.516

Bedragen x € 1.000

222

46.379

273.568

PASSIVA

31-12-2013

31-12-2012

VASTE PASSIVA Eigen vermogen

50.165

Algemene reserve Overige bestemmingsreserves Resultaat na bestemming

54.478

5.817

15.355

37.850

40.723

6.498

-1.600

Voorzieningen

20.559

22.891

Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico’s

8.349

9.029

Voorziening ter egalisering van kosten

5.509

6.017

Voorziening middelen van derden waarvan de bestemming gebonden is

6.700

7.845

Vaste schulden met een rentetypische looptijd langer dan één jaar Onderhandse leningen van binnenlandse banken en overige financiële instellingen Waarborgsommen

110.549

89.545

110.541

89.533

8

12

TOTAAL VASTE PASSIVA

181.273

166.913

77.857

77.543

VLOTTENDE PASSIVA Netto-vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter dan één jaar Kasgeldleningen Banksaldi Overige schulden

60.000

50.000

547

11.516

17.311

16.027

Overlopende passiva

35.386

29.112

Verplichtingen die in het begrotingsjaar zijn opgebouwd en die in een volgend begrotingsjaar tot betaling komen met uitzondering van jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume

17.590

11.292

De van de Europese en Nederlandse overheidslichamen ontvangen voorschotbedragen voor uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel die dienen ter dekking van lasten van volgende begrotingsjaren

16.253

12.866

1.543

4.954

Overige vooruitontvangen bedragen die ten bate van volgende begrotingsjaren komen

TOTAAL VLOTTENDE PASSIVA

113.243

TOTAAL PASSIVA

294.516

106.655

273.568

Gewaarborgde geldleningen

23.910

31.171

Garantstellingen

27.013

29.602

Bedragen x € 1.000

223

224

7.4 Kengetallen Aantal/% (jaartal) Economische stimulering Werkgelegenheid in aantal arbeidsplaatsen (>11 uur per week) Werkloosheid Aantal ZZP-ers Aantal hectare bedrijventerrein Aantal m2 kantoorruimte Aantal bedrijven in de Industrie Aantal bedrijven in de Zorg Aantal bedrijven in de Handel Aantal bedrijven zakelijke diensten Aantal overige zakelijke diensten Bedrijven cultuur en recreatie Aandeel beroepsbevolking met lager opleidingsniveau Studenten OU Studenten Hogeschool Zuyd Sociale Infrastructuur Aantal mensen < 65 met een bijstandsuitkering Aantal aanvragers bijzondere bijstand Aantal aanvragers categoriale bijzondere bijstand chronisch zieken Aantal aanvragers oudertoeslag Aantal aanvragers langdurigheidstoeslag Aantal aanvragers gemeentelijke kortingsregeling, incl. GKR Aandeel huishoudens met een netto inkomen < € 1.050 Aandeel huishoudens met een netto inkomen tussen € 1.050 en € 1.400 Percentage mensen dat mantelzorg ontvangt Percentage mensen dat mantelzorg verleent Handhavingen inburgeringstrajecten Percentage mensen dat vrijwilligerswerk verricht Aantal aanvragen hulpmiddelen Aantal aanvragen individuele begeleiding Aantal aanvragen vervoersvoorziening Aantal aanvragen woonvoorziening Aantal aanvragen huishoudelijke hulp Aantal aanvragen parkeerkaart gehandicapten Aantal aanvragen parkeerplaats gehandicapten

48.411 (2013) 10,7%(juni 2014) 4.143 (2014) 358 (2010) 439.000 (medio 2014) 203 (2013) 719 (2013) 1.336 (2013) 862 (2013) 256 (2013) 240 (2013) 31% (2013) 17.023 (2013) 14.845 (2013)

4.445 (aug.2014) 2.502(aug.2014) 642(aug. 2014) 585(aug. 2014) 2.040(aug. 2014) 1.889(aug. 2014) 11%(2013) 17%(2013) 11% (2013) 25%(2013) 300 (per 01-08-2014) 27%(2011) 915(2012) 1.009(2012) 862(2012) 2.071(2012) 14(2012) 47(2012) 397(2012)

Aantal 65+ ers Aantal 80+ ers Percentage ouderen (55+) dat vrijwilligerswerk doet Percentage 55+ ers dat betaald werk heeft

18.181 (2014) 4.984 (2014) 30,9%(2013) 22,1%(2013)

Aantal burgers dat sport Aantal jongeren dat sport (minimaal 1x per week) Aantal voetbalaccommodaties Waarvan aantal accommodaties met naast voetbal ook andere sporten Aantal overige buitensportaccommodaties Totaal aantal voetbalvelden (afmeting groot veld KNVB)

225

55%(2013) 75%(2012) 12 (2013) 4 (2013) 1 (2013) 35 (2013)

Waarvan kunstgras Totaal aantal pupillenvelden (afmeting ½ veld KNVB) Aantal gemeentelijke sporthallen Aantal gemeentelijke sportzalen Aantal gemeentelijke gymzalen Aantal gemeentelijke speeltuinen Aantal aangesloten Heerlense sportverenigingen Aantal sportverenigingen dat een waarderingssubsidie krijgt Leefomgeving Totaal m2 verharding Aantal bomen Aantal m2 beplanting Aantal m2 gras Verwerken overlastmeldingen Fiscale processen verbaal parkeren Flexcontroles (flexteam) * waarvan 15 voor andere gemeenten Incidenten mensenhandel Incidenten fraude Incidenten drugshandel Incidenten vermogensmisdrijven Incidenten mensenhandel Gemiddeld aantal geparkeerde fietsen in Heerlen-Centrum Aantal verkeersborden Ruimtelijke Ontwikkeling Tevredenheid verkeersvoorzieningen Rijksmonumenten Rijks beschermde stadsgezichten Sloop Nieuwbouw Woningleegstand Investeringsvolume binnen de herstructurering

11(2013) 4 (2013) 3 (2013) 3 (2013) 11 (2013) 11 (2014) 101 (2014) 47 (2014)

5.030.364 39.467 2.392.126 3.411.988 3.815 4.545 95

(2013) (2013) (2013) (2013) (2013) (2013) (2013)

16 215 233 4.574 16

(2013) (2013) (2013) (2013) (2013)

1.189 (daggemiddelde) 12.051 (2012)

6,6 148 6 -12 26 2.035 93,7

(2013) (2014) (2014) (2013) (2013) (2013) (2014)

Bestuur en Dienstverlening Algemeen Aantal inwoners Totaal aantal woningen Totaal aantal huishoudens Aantal bezoekers domein burgerzaken (2013) Aantal mails t.b.v. gemeentelijk call-center(voorheen GIC) Burgeronderzoek Oordeel over de gemeentelijke dienstverlening Waardering contact met de gemeente

88.264 (jan. 2014) 45.369 (jan. 2013) 47.247 (jan. 2014) 72.220 19.672 (2013)

6,8 (2013) 8,0 (2013)

226

7.5 Begrippen en afkortingen A AMVB AOW APG APV ARBO ASL AU AVA Awbz AZM

Algemene Maatregel Van Bestuur Algemene Ouderdomswet Algemene Pensioen Groep Algemene Plaatselijke Verordening Arbeidsomstandighedenwet Vereniging Afvalsamenwerking Limburg Algemene Uitkering Algemene Vergadering van Aandeelhouders Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten Academisch Ziekenhuis Maastricht

B BBV BBZ BCF BCP BDU BI-zone BIBOB BIC BIE BIJ BIZ BLG BNG BMV BRP BSGW BSW BUIG BWT-NL BWS BZK

Besluit Begroting en Verantwoording Besluit Bijstandverlening Zelfstandigen Beleid gestuurde Contract Financiering Bedrijven Contact Punt Brede Doel Uitkering Bedrijven Investeringszone Wet Bevordering integriteitbeoordelingen door Openbaar Bestuur Brede Impuls Combinatie Bouwgrond in exploitatie Bestuurlijke Informatie Justitiabelen Bedrijfs Investerings Zone Bank Limburgse Gemeenten Bank Nederlandse Gemeenten Brede Maatschappelijke Voorziening Wet Basisregistratie Personen Belasting samenwerking Gemeenten en Waterschappen Beleidsplan Stedelijk Watermanagement Wet Bundeling van uitkeringen inkomensvoorziening aan gemeenten Bouw- en Woningtoezicht Nederland Besluit Woning gebonden subsidies Ministerie van Binnenlandse Zaken

C CAO CBS CER CIV CJG COELO CPB CROW CWI

Collectieve Arbeidsovereenkomst Centraal Bureau voor de Statistiek Compensatie Eigen Risico Centrum voor Innovatief Vakmanschap Centrum voor Jeugd en Gezin Centrum voor onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden Centraal Planbureau Centrum voor regelgeving en onderzoek in de grond-, water en wegenbouw en de verkeerstechniek Centrum voor Werk en Inkomen

D DIFTAR DigiD DNO DVO

Gedifferentieerde tarieven (afvalstoffenheffing) Digitale Identiteit Dag- en Nachtopvang Dienst Verlenings Overeenkomst

227

E ECB EDR EFRO EIZT EKD EMR EMU ESF

Europese Centrale Bank Europese Dienstenrichtlijn Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling Expertice centrum Innovatie Zorg en Technologie Elektronisch Kind dossier Euregio Maas Rijn Economische en Monetaire Unie Europees Sociaal Fonds

F Fed Fido FLO FNV FTE

Federal Reserve Bank Financiering decentrale overheden Functioneel Leeftijdsontslag Federatie Nederlandse Vakbeweging Fulltime-equivalent

G GBA GBRD GFT

Gemeentelijke Basis Administratie Gemeenschappelijke Belasting- en Registratiedienst Groente, Fruit en Tuinafval

GGD GGZ GHOR GMS GOB GRP GSB III

Geneeskundige gezondheidsdienst Geestelijke Gezondheidszorg Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en Rampen Grasbroek, Musschemig en Schandelen Grensoverschrijdend Bedrijventerrein Gemeentelijk Rioleringsplan Derde periode Grote Stedenbeleid

H HBO HEH HOF HRM HSZ

Hoger Beroeps Onderwijs Horeca en Evenementen Handhavings team Wet Houdbare Overheids Financiën Human Resource Management Zuyd Hogeschool

I IA IAU IBA IBE IBOR IC ICT ID/WIW IHP IMAH IOAZ IOAW ISV II IV

Integrale Aanpak (Veiligheidshuis) Incidentele aanvullende uitkering Internationale Bau Austellung International Breakdance Event Integraal Beheer Openbare Ruimte Inter City Informatie en communicatie technologie In- en Doorstroom/Wet Inschakeling Werkzoekenden Integraal Huisvestingsplan Primair Onderwijs Integraal Maatschappelijk Accommodatiebeleid Heerlen Wet Inkomensvoorziening Oudere en gedeeltelijk Arbeidsongeschikte gewezen Zelfstandigen Wet Inkomensvoorziening Oudere en gedeeltelijk Arbeidsongeschikte werkloze Werknemers Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing Integrale Veiligheid

K KBL KOB KuS

Stichting Kredietbank Limburg Koopkrachttegemoetkoming Oudere Belastingplichtigen Kunstencentrum Signe

228

L LED LOP’s LIOF

Limburg Economic Development Leefomgevingsplannen Limburgse ontwikkelings- en investeringsmaatschappij

M MAB MAHHL MAU MBO MBP MCH 2018 MIRT MKB MOE-LANDERS MSP

Multifunctionele Accommodatie Bekkerveld Euregionaal samenwerkingsverband tussen Maastricht, Aken, Hasselt, Heerlen en Luik Meerjarige Algemene Uitkering Middelbaar Beroeps Onderwijs Meerjarig Bestuurlijk Programma Maastricht Culturele Hoofdstad 2018 Meerjaren Programma Infrastructuur, Ruimte en Transport Midden- en Kleinbedrijf Midden- en Oosteuropese inwoners Meezenbroek, Schaesbergerveld en Palemig

N NIEGG NNB

Niet In Exploitatie Genomen Gronden Nationaal Netwerk Bevolkingsdaling

O OKE OM OU OV OZB

Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie Openbaar Ministerie Open Universiteit Openbaar Vervoer Onroerende Zaak Belasting

P P&C PgB PIP POL PPS PSL

Planning en control Persoons gebonden Budget Provinciaal Inpassings Plan Provinciaal Omgevingsplan Limburg Publiek Private Samenwerking Parkstad Limburg

R RAIL RAK RAN Rd4 RDW Rfv RIEC RIMO RMC ROC ROP ROT ROVL RUD Ruddo RWTH

Regionale arbeidsmarkt informatie Limburg Regionale Aanpak Kindermishandeling Regionaal Arbeidsmarkt Netwerk Reinigingsdiensten Rijksdienst voor het Wegverkeer Raad voor financiële verhoudingen Regionaal informatie en experticecentrum Instelling voor Opvang, Zorg en Activering Regionaal Meld- en Coördinatiepunt Regionaal Opleidings Centrum Regionaal ontwikkelpunt Regionaal Opvang Team Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid Limburg Regionale Uitvoeringsdienst Regeling uitzettingen en derivaten decentrale overheden Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule Aachen (Technische Universiteit Aken)

229

S SMI SPV SSC SVB SW SZW

Sociaal Special Shared Sociale Sociale Sociale

T TBS TOG Tripool TSIC

Ter beschikking gesteld Tegemoetkoming Ouders van thuiswonende Gehandicapte kinderen Samenwerkingsverband tussen Heerlen, Sittard-Geleen en Maastricht Telefonisch Service en Informatie Centrum

U UWV

Uitkeringsorgaan Werknemers Verzekering

Medisch Geïndiceerden Purpose Vehicle Services Centrum Verzekeringsbank Werkplaats Zaken en Werkgelegenheid

V VE Voorschoolse en vroegschoolse Educatie VEGAL Vereniging van Gemeenten Aandeelhouders in Limburg Veiligheidshuis Een keten breed samenwerkingsverband, tussen zowel justitiële als niet-justitiële partners.

230

Colofon Redactie Strategie & Control, gemeente Heerlen Opmaak en druk Communicatie, Vormgeving en Copycenter, gemeente Heerlen Postadres Postbus 1, 6400 AA Heerlen www.heerlen.nl Heerlen, oktober 2014