begroting 2012
gemeente hardenberg
INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE ....................................................................................................................1 AAN DE RAAD...........................................................................................................................2 Leeswijzer ..............................................................................................................................3 Wijze van behandelen.............................................................................................................3 FINANCIELE POSITIE................................................................................................................4 Inleiding.................................................................................................................................4 Het financieel beleid ...............................................................................................................4 Bezuinigingsprogramma 2012-2014 .......................................................................................5 Begrotingsuitkomst 2012 .......................................................................................................6 Meerjarenbegroting 2013-2015 ..............................................................................................9 Het investeringsprogramma 2012-2014................................................................................10 Investeringsruimte na 2014 .................................................................................................10 Vervangings- en kleine investeringen 2012...........................................................................11 PROGRAMMAPLAN 2012.........................................................................................................16 Voorzieningen ......................................................................................................................17 Wonen..................................................................................................................................20 Kwetsbare groepen ...............................................................................................................22 Veiligheid en openbare ruimte ..............................................................................................26 Economie .............................................................................................................................28 Groene ruimte......................................................................................................................32 Externe oriëntatie.................................................................................................................35 OVERZICHT VAN LASTEN EN BATEN VAN DE PROGRAMMA’S ..............................................37 ALGEMENE DEKKINGSMIDDELEN, ONVOORZIEN EN MUTATIES IN RESERVES. .................38 Algemene dekkingsmiddelen ................................................................................................38 Onvoorzien...........................................................................................................................40 Mutaties in reserves .............................................................................................................41 Meerjarenbegroting 2013-2015 ............................................................................................42 VERPLICHTE PARAGRAFEN....................................................................................................44 Lokale heffingen ...................................................................................................................45 Weerstandsvermogen. ..........................................................................................................47 Onderhoud kapitaalgoederen ...............................................................................................50 EMU saldo (lokale overheid) .................................................................................................57 Paragraaf grondbeleid ..........................................................................................................58 Paragraaf bedrijfsvoering......................................................................................................60 Verbonden partijen. .............................................................................................................62 BESLUIT .................................................................................................................................71
Hardenberg, 20 september 2011
AAN DE RAAD Hierbij bieden wij u de begroting voor 2012 aan. Wij presenteren u een sluitende begroting 2012 en een sluitende meerjarenbegroting 20132015. Dit is mede mogelijk door een omvangrijk pakket aan bezuinigingsmaatregelen, waarmee de raad dit voorjaar heeft ingestemd.
Provinciaal toezicht De begroting 2012 is materieel sluitend. Dat wil zeggen dat de in deze begroting opgenomen structurele lasten worden gedekt door structurele baten. Door aan dit criterium te voldoen en door vaststelling van de begroting 2012 voor 15 november 2011 wordt voldaan aan de criteria voor het zogenaamde repressief toezicht. Dat wil zeggen dat de gemeente geen voorafgaande toestemming van de provinciaal toezichthouder nodig heeft om raadsbesluiten uit te kunnen voeren. Samenwerking met Ommen In deze begroting is nog geen rekening gehouden met de resultaten uit het lopende onderzoek naar efficiencyvoordelen door een fusie van de ambtelijke organisaties Ommen – Hardenberg. De gemeenteraden van Hardenberg en Ommen hebben het groene licht gegeven aan beide colleges om de voorbereiding voor de integratie ambtelijke organisaties voort te zetten. Het definitieve besluit van beide raden valt uiterlijk 1 december 2011. In de komende maanden zal het voorgenomen besluit onder leiding van beide gemeentesecretarissen worden uitgewerkt.
2
Leeswijzer In deze begroting staat het financieel (meerjaren)perspectief centraal. Achtereenvolgens komen de financiële positie van de gemeente, de begroting 2012 en de meerjarenbegroting 2013-2015 aan de orde. Daarna volgen het investeringsprogramma 2012-2014 en de voorgenomen vervangings- en kleine investeringen 2012. Gebruikelijk is dat u vervolgens in het zogenaamde programmaplan een uitwerking per programma en per ambitie krijgt van de beleidsvoornemens voor het komende jaar. Wij hebben de afgelopen tijd geconstateerd dat hierin veelal het lopende beleid wordt beschreven. Voor dit jaar hebben wij voor een andere werkwijze gekozen en de informatie toegespitst op een aantal speerpunten per programma. Vanzelfsprekend hebben daarbij de 3W-vragen centraal gestaan: • Wat willen we bereiken (onze ambities)? • Wat gaan we daarvoor doen (de activiteiten)? • Wat gaat het kosten (de begroting) Verder is een aantal verplichte paragrafen in deze begroting opgenomen. In deze paragrafen wordt ingegaan op zaken als het grondbeleid, het onderhoud van kapitaalgoederen en de risico's. De 1e begrotingswijziging In dit boekwerk zijn de ramingen opgenomen van de budgetten voor bestaand beleid. In de 1e wijziging 2012 worden de financiële gevolgen verwerkt van het investeringsprogramma 2012 en van de vervangings- en kleine investeringen voor 2012. Daarnaast worden in deze 1e wijziging ook de gevolgen van de zogenaamde septembercirculaire inzake de algemene uitkering uit het Gemeentefonds verwerkt. De 1e begrotingswijziging, met de daarbij behorende toelichting, zal u afzonderlijk worden toegezonden.
Wijze van behandelen Voor de behandeling van de begroting is de volgende planning opgesteld. • Verzending begrotingsstukken naar de raad uiterlijk 22 september 2011. • Technisch beraad op 11 oktober 2011. Tijdens dit technisch beraad kunt u van onze ambtenaren een mondelinge toelichting op de begroting krijgen. • De oriënterende raadsbijeenkomst in bijzijn van alle portefeuillehouders vindt plaats op 1 november 2011. In deze bijeenkomst kunnen beleidsmatige vragen aan de portefeuillehouder worden gesteld en kunnen fracties elkaar bevragen. • De begrotingsvergadering vindt plaats op 8 november 2011.
3
FINANCIËLE POSITIE Inleiding In de aanbiedingsbrief bij de begroting 2011 schreven wij het al. De financiële omstandigheden zijn ten opzichte van voorgaande jaren ingrijpend veranderd. Vooral de ontwikkelingen op rijksniveau, baarden ons zorgen. De raad heeft deze ontwikkelingen niet afgewacht en in het collegeprogramma “Meer met Minder” een bezuinigingstaakstelling opgenomen van € 7 miljoen, waarvan € 4 miljoen voor het effect van rijksbezuinigingen. Dit voorjaar (2011) heeft de raad het bezuinigingsplan 2011-2014 “De Toekomst tegemoet” vastgesteld. In dit plan wordt genoemde bezuinigingstaakstelling concreet ingevuld. De zorg over de ontwikkeling van de rijksfinanciën en de gevolgen hiervan voor de gemeente, is terecht gebleken. Door het rijk zijn structurele kortingen doorgevoerd op de gemeentefondsuitkering, het participatiebudget en het budget voor de sociale werkvoorziening. Wij constateren dat het besluit van de raad om al in het collegeprogramma een bezuinigingstaakstelling van € 7 miljoen op te nemen en de voortvarendheid waarmee vervolgens de uitvoering ter hand is genomen er toe leiden dat wij u nu een sluitende begroting en meerjarenbegroting presenteren.
Het financieel beleid De kern van ons meerjarig financieel beleid is: 1. de investeringsruimte van € 16,5 miljoen, genoemd in het collegeprogramma “Meer met Minder”, blijft volledig overeind. 2. de jaarrekening mag niet negatief sluiten; 3. de algemene reserve van de gemeente inclusief reserve grondbedrijf moet eind 2010 de minimaal gewenste omvang hebben; 4. de begroting mag niet negatief sluiten en ook het daarin opgenomen financieel meerjarenperspectief mag niet negatief zijn; anders gezegd: ons eigen financieel huishoudboekje en onze eigen financiële toekomst exclusief nog niet bekende rijksbezuinigingen moet op orde zijn; Investeringen zijn noodzakelijk niet alleen voor dit moment, maar ook omdat zij een bijdrage leveren aan een toekomstig herstel. De gemeente doet forse investeringen in zaken zoals sportpark De Krim, centrumplan Dedemsvaart, de stationsomgeving, het gemeentehuis, wegen, rioleringswerken en onderwijshuisvesting. Voor 2012 komt daar zo’n € 6 miljoen voor nieuwe investeringen bij en € 3,0 miljoen voor vervangingsinvesteringen. Gelijktijdig met deze begroting bieden wij u de 2e bestuursrapportage 2011 aan. Uit deze bestuursrapportage blijkt dat wij met de gemeentelijke financiën op koers liggen. Met andere woorden, dat wij een sluitende jaarrekening verwachten. In deze bestuursrapportage is een aantal ontwikkelingen genoemd, dat structureel nadelig doorwerkt naar de begroting 2012. Concreet gaat het dan om de korting op het SW-budget en de hogere bijstandsuitgaven.
4
De algemene reserve bedraagt per 1 januari 2012 rond € 10,5 miljoen. In opdracht van de raad hebben wij in samenwerking met de accountant een onderzoek laten doen naar risico’s en gewenste omvang van het weerstandsvermogen. De uitkomsten van dit onderzoek zullen op het moment van behandeling van de begroting beschikbaar zijn. De begroting 2012 is sluitend. Ook het meerjarenperspectief is sluitend. Zoals bekend hebben gemeenten dit voorjaar niet ingestemd met het concept-bestuursakkoord met het rijk. Het breekpunt voor de gemeente vormt met name de paragraaf met betrekking tot de invoering van de Wet werken naar vermogen. Gemeenten hebben aangegeven dat de korting op het budget voor sociale werkvoorziening een forse aanslag op de gemeentelijke financiën betekent en daarmee niet acceptabel is. Tot op heden is nog niet duidelijk hoe het verder gaat met het bestuursakkoord.
Bezuinigingsprogramma 2012-2014 Op 14 juni 2011 heeft de raad ingestemd met het bezuinigingsprogramma 2012-2014. Na verwerking van de amendementen ziet dit programma er als volgt uit: Ambities Inkomstenverhoging Bedrijfsvoering Totaal
2011 137.000 570.000 929.000 1.636.000
2012 538.000 387.000 1.224.000 2.149.000
2013 616.000 498.000 1.030.000 2.144.000
2014 574.000 162.000 853.000 1.589.000
Totaal 1.865.000 1.617.000 4.036.000 7.518.000
Voor een toelichting op de samenstelling van dit pakket verwijzen wij u naar het raadsbesluit van 14 juni 2011 inzake “het bezuinigingsprogramma 2011-2014” De uitvoering van het bezuinigingsprogramma ligt op schema. Uitwerking jaarschijf 2012 In het bezuinigingsprogramma 2011-2014 is voor 2012 een bezuinigingsopdracht opgenomen van € 2.149.000. Hiervan is uiteindelijk in de begroting 2012 een bedrag van € 1.952.000 concreet verwerkt. Het verschil ad € 197.000 wordt verklaard uit een andere fasering van de dekkingsmaatregelen. Om uiteenlopende redenen kan een aantal voorstellen dit jaar nog niet worden geëffectueerd, waaronder de verhoging “WRO-opbrengsten” (€ 100.000) en de verwachte besparing als gevolg van “intensivering samenwerking” (€ 50.000). De opbrengst van deze maatregelen hebben wij doorgeschoven naar 2013 (zie hierna meerjarenbegroting 2013-2015).
5
Begrotingsuitkomst 2012 Uitgangspunten Voor de samenstelling van deze begroting zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: • prijsstijgingen 2012 van 2,25% • stelpost 1% loonstijging i.v.m. omzetting incidentele loonsverhoging naar structureel (conform CAO tot 1/7/2011) • stelpost 0,5% loonstijging i.v.m. verwachte verhoging sociale lasten • inflatoire verhoging van de tarieven met 2,25% • inzet van het jaarlijks vrijkomend bedrag aan afschrijvingen en rente voor dekking van vervangings- en kleine investeringen • voor onvoorziene uitgaven wordt een structureel bedrag opgenomen van € 75.000 • voor onvoorziene incidentele uitgaven wordt een post opgenomen van € 150.000 • voor de berekening van de algemene uitkering wordt rekening gehouden met de informatie uit de mei-circulaire 2011 • jaarschijf 2012 van het bezuinigingsplan • een aantal inwoners per 1 januari 2012 van 59.400 • een aantal woningen per 1 januari 2012 van 24.880 • een rentepercentage voor nieuw aan te trekken leningen van 4,5% (2011: 4,25%). Ten opzichte van de uitgangspunten die zijn vastgesteld bij de 1e bestuursrapportage 2011 is het percentage voor prijsstijgingen verhoogd van 2 naar 2,25. Dit percentage is gebaseerd op de berekeningen van het Centraal Plan Bureau, zoals opgenomen in de gemeentefondscirculaire van mei 2011. Verder is in deze begroting uitgegaan van een stelpost van 2% voor loonstijging (i.p.v. 1%). Dit percentage is gebaseerd op het eindbod van de VNG/CvA. Toelichting op begrotingsuitkomst Bij het samenstellen van de begroting werden wij geconfronteerd met forse financiële tegenvallers als gevolg van de toename van de bijstandsuitgaven (€ 500.000) en een tekort op het budget voor de sociale werkvoorziening (€ 580.000). Ontwikkelingen, die bij het opstellen van het bezuinigingspakket niet c.q. niet tot deze omvang waren voorzien. Zonder deze ontwikkelingen zouden wij u nu een begrotingsoverschot presenteren. Deze ontwikkelingen maken het nodig om aanvullende bezuinigingsmaatregelen te nemen. Wij stellen u voor om in 2012 geen prijscompensatie toe te kennen. Deze maatregel levert een bezuiniging op van € 640.000. Bij dit bedrag merken wij op dat wij er rekening mee hebben gehouden dat gesubsidieerde instellingen volledig worden gecompenseerd voor loonkostenstijgingen (voor zover dit in de subsidieverordening als zodanig is vastgelegd). Na verwerking van deze maatregel is de begroting 2012 sluitend. Ter toelichting op het begrotingsresultaat is in onderstaand overzicht weergegeven wat de effecten zijn van de hiervoor genoemde uitgangspunten en de overige ontwikkelingen die dit begrotingsresultaat hebben beïnvloed.
6
Nadeel Prijsstijgingen Salarissen opbrengst inflatoire tariefsverhoging en volumeontwikkelingen nieuwe post onvoorzien 2012 gemeentefondsuitkering jaarschijf 2012 bezuinigingsprogramma vrijval stelposten Bijdrage stichting 2015 Vervallen legesopbrengsten Nationale Identiteitskaart hogere bijstandsuitgaven structurele korting rijksbijdrage werkvoorziening Overige Geen prijscompensatie
Voordeel 1.116.000 797.000 436.000 75.000 570.000
628.000 1.952.000 215.000
100.000 80.000 500.000 580.000 53.000 3.871.000
640.000 3.871.000
Gemeentefondsuitkering De raming voor de gemeentefondsuitkering is gebaseerd op de informatie opgenomen in de zogenaamde meicirculaire 2011. Een deel van de gemeentefondsuitkering is “geoormerkt” , waaronder voor de uitvoering van de WMO (€ 373.000). Jaarschijf 2012 bezuinigingsprogramma Voor een toelichting hierop verwijzen wij naar de hiervoor opgenomen paragraaf op bladzijde 5. Vrijval stelposten In de begroting 2011 is een aantal stelposten opgenomen, dat in 2011 incidenteel is ingezet: - stelpost onvoorzien 2011 € 74.000 - stelpost structureel voordeel mutaties 1e bestuursrapportage 2011 € 141.000 In 2012 zijn deze bedragen weer structureel beschikbaar. Bijdrage stichting 2015 De raad heeft in zijn vergadering van 9 november 2010 aan het college opgedragen om voor de jaren 2012 t/m 2015 ruimte te vinden binnen de begroting voor een passende bijdrage die jaarlijks door de raad wordt aangegeven na de jaarlijkse terugkoppeling van de Stichting 2015. Nationale Identiteitskaart Gemeenten mogen geen leges meer vragen voor het verstrekken van de NIK (aan personen ouder dan 14 jaar). Dit is het gevolg van een uitspraak van de Hoge Raad van 9 september 2011. Dit betekent voor de begroting in financiële zin een nadeel van € 160.000. Wij vinden dat het Rijk dit nadeel moet compenseren. Het betreft hier immers de uitvoering van een door het rijk aan de gemeenten opgedragen taak. Voorshands gaan wij ervan uit dat het rijk in ieder geval de helft van de gemiste opbrengsten gaat vergoeden ofwel dat het budgettaire nadeel voor deze begroting € 80.000 gaat bedragen. Hogere bijstandsuitgaven Als we vooruit kijken naar de bijstandsuitgaven in 2012 dan verwachten we eenzelfde beeld als voor 2011. Ons beleid is er op gericht om het aantal uitkeringen gemiddeld over het hele jaar gelijk te houden op 600 stuks. We komen dan op een totale uitgave van € 7,9 miljoen. En dat leidt dan, net als in 2011, tot een tekort ten opzichte van de begroting van € 0,5 miljoen.
7
Structurele korting rijksbijdrage WSW Zoals bekend worden door het rijk kortingen doorgevoerd op de rijksbijdrage per SE (= arbeidsplaats). Voor 2012 en volgende jaren verwachten wij de volgende tekorten. 2012
2013
2014
2015
personeelskosten Larcom externe uitvoering en begeleid werken overige kosten totaal
11.556
11.385
11.021
10.766
819 255 12.630
837 257 12.479
784 257 12.062
789 261 11.816
rijksbijdrage inleenvergoeding Larcom bijdrage Ommen totaal
10.949 759 72 11.780
10.528 779 72 11.379
9.644 801 72 10.517
8.753 825 73 9.651
saldo
850
1.100
1.545
2.165
reeds in begroting verwerkt
270
270
270
270
580
830
1.275
1.895
In dit perspectief is rekening gehouden met natuurlijk verloop en een hogere inleenvergoeding (2011: € 559.000). Wij verwachten namelijk dat het inzetten van trajecten via Larcom zal leiden tot een verhoging van de inleenvergoeding. We zullen ons de komende jaren maximaal inspannen om het tekort te verminderen door de samenwerking met Larcom te intensiveren en gezamenlijk projecten uit te voeren. In het Bestuursakkoord is een Noodfonds (€ 400 miljoen) in het vooruitzicht gesteld. Wellicht is het mogelijk dat de hiervoor genoemde tekorten deels kunnen worden gedekt uit de uitkering van het Noodfonds, maar dat is incidenteel geld. Het Bestuursakkoord is nog niet vastgesteld en dat betekent dat de criteria voor een uitkering uit het Noodfonds ook nog onduidelijk zijn. In deze begroting hebben wij geen rekening gehouden met een bijdrage uit het Noodfonds. Een andere financiële oplossing zou kunnen bestaan uit het inzetten van het Participatiebudget. Echter, ook hier worden de komende jaren forse kortingen door het rijk op toegepast. In 2012 zal het budget met zo’n € 800.000 verlaagd worden naar ongeveer € 1,0 miljoen. Dit betekent dat er in 2012 sowieso al minder geld beschikbaar is om re-integratieactiviteiten uit te voeren.
8
Meerjarenbegroting 2013-2015 Bestuurlijk uitgangspunt is een sluitende meerjarenbegroting. Voor de samenstelling van deze meerjarenbegroting zijn de volgende rekenkundige uitgangspunten gehanteerd: • prijsstijgingen 2012 van 2,25% (conform uitgangspunten gemeentefonds) • loonstijgingen in 2012, 2013 en 2014 van 3% (conform uitgangspunten gemeentefonds) • inflatoire verhoging van de tarieven met 2,25% • inzet van het jaarlijks vrijkomend bedrag aan afschrijvingen en rente voor dekking van vervangings- en kleine investeringen • voor onvoorziene uitgaven wordt een structureel bedrag opgenomen van € 75.000 • voor onvoorziene incidentele uitgaven wordt een post opgenomen van € 150.000 • voor de berekening van de algemene uitkering wordt rekening gehouden met de informatie uit de mei-circulaire 2011 • jaarschijf 2013 en 2014 van het bezuinigingsplan • een aantal inwoners per 1 januari 2012 van 59.400 en een jaarlijkse toename in de jaren daarna met 150 • een aantal woningen per 1 januari 2012 van 24.880 en een jaarlijkse toename van aantal woningen met 200 • een rentepercentage voor nieuw aan te trekken leningen van 4,5%. Hierna wordt een verkort overzicht gegeven van de verwachte ontwikkeling van de meerjarenbegroting. Voor een nadere toelichting verwijzen wij u naar het financiële hoofdstuk dat verderop in deze begroting is opgenomen (zie bladzijde 44).
Meerjarenbegroting
2013
2014
2015
0
1.080.000
1.384.000
verwachte mutaties
-1.261.000
-1.286.000
-1.979.000
Saldo na mutaties
-1.261.000
-206.000
- 595.000
Bezuinigingsprogramma 2012-2014 doorschuif 2012 jaarschijven bezuinigingsplan
197.000 2.144.000
1.590.000
0
nieuw saldo
1.080.000
1.384.000
- 595.000
Saldo voorgaand jaar
Na 2 jaren van positieve resultaten is in 2015 voor het eerst sprake van een tekort. Wat geldt voor de begrotingsuitkomst gaat hier ook op voor de meerjarenbegroting. Met name het (toenemende) tekort op het SW-budget werkt nadelig door in ons financieel perspectief. Een tekort in de meerjarenbegroting – ook al wordt dit pas in 2015 verwacht – vinden wij niet acceptabel. Wij willen een sluitende meerjarenbegroting kunnen presenteren. Reden om ook hier – op dit moment – een korting op de budgetten voor prijscompensatie in 2013 toe te passen.
9
Deze maatregel leidt tot de volgende verbetering van het financieel perspectief: Meerjarenbegroting saldo meerjarenbegroting geen prijscompensatie 2013
2013
2014
2015
1.080.000 640.000
1.384.000 640.000
-595.000 640.000
1.720.000
2.024.000
45.000
Na verwerking van deze maatregel is de meerjarenbegroting sluitend. Ook constateren wij dat dit perspectief (overschotten in 2013 en 2014) ruimte biedt om op incidentele basis prijscompensatie toe te kennen. Wij komen hierop terug bij de begroting 2013.
Het investeringsprogramma 2012-2014 In de huidige raadsperiode wordt geïnvesteerd in een aantal belangrijke thema’s, zoals benoemd in het collegeprogramma “Meer met minder”. Voor 2012 en 2013-2014 staan de volgende investeringen op stapel. Omschrijving Startersleningen Combinatiefuncties Subsidie KNSTSPR Aanpak oude wijken (sociale component) Groen blauwe Diensten Leader plus 2e fase sportboulevard Sportpark de Krim Vechtpark Geluidsruimte Bruchterweg/Nieuwe Haven Totale bestedingen
2012 100.000 65.000 15.000 250.000 150.000 50.000 5.000.000
5.630.000
2013-2014 65.000
100.000 1.000.000 1.500.000 132.000 2.797.000
Wij stellen voor dat de raad - via de 1e begrotingswijziging - de bedragen opgenomen in de jaarschijf 2012 nu beschikbaar stelt, met uitzondering van het bedrag voor de 2e sportboulevard. Hiervoor zullen wij u nog een afzonderlijk raadsvoorstel toesturen.
Investeringsruimte na 2014 Voor de periode na 2014 is € 6 miljoen beschikbaar. Dit is inclusief het structurele bedrag van € 382.000 dat nu nog wordt ingezet voor het centrumplan Hardenberg en vanaf 2015 wordt ingezet voor het investeringsbudget na 2014. Bij de berekening van dit bedrag is het besluit van de raad om € 1,3 miljoen uit te trekken voor het centrumplan Dedemsvaart verwerkt. Ook is de toevoeging van rond € 0,5 miljoen in verband met de BTW-teruggaaf sportaccommodaties hierin meegenomen (zie ook 2e bestuursrapportage 2011).
10
Vervangings- en kleine investeringen 2012 Het is gebruikelijk dat de raad - met de vaststelling van de begroting - ook de budgetten beschikbaar stelt voor vervangings- en kleine investeringen. In de begroting 2012 is een structureel bedrag van € 370.000 opgenomen voor opvang van lasten vervangingsinvesteringen. Dit bedrag is ontstaan als gevolg van de vrijvallende (netto)kapitaallasten. Wij stellen u voor om dit bedrag als volgt in te zetten.
1
Omschrijving Subsidie tennisvereniging Slagharen e.o.
2
Hertaxatie opstal- en inboedelverzekering
3
Luchtfoto’s
4
Inrichtingskosten MFC Dedemsvaart
5
Keermuren Baalder
6
Testapparatuur ademlucht
Toelichting Door de tennisvereniging Slagharen is een subsidieaanvraag ingediend voor vervanging van 3 tennisbanen. In 2012 moet deze verzekering opnieuw worden aanbesteed. In dit kader zal daarom hertaxatie van de gemeentelijke panden in 2012 moeten plaatsvinden. De huidige luchtfoto’s zijn genomen in het voorjaar van 2010. De Basisregistratie Adressen en Gebouwen kent de wettelijke verplichting om mutaties binnen 3 maanden door te voeren. Door de toename van vergunningsvrije bouwwerken zijn deze bouwwerken niet meer ‘in beeld’ in het bouwregister. Deze mutaties dienen aan de hand van luchtfoto’s opgespoord en geometrisch bepaald te worden. Door de bouw van een nieuw MFC Dedemsvaart is het noodzakelijk dat de huidige inventaris vervangen dient te worden. Diverse keermuren in Baalder zijn gescheurd, de vroegere getroffen reparaties (stutten) zijn niet meer effectief. De bedoelde meetapparatuur wordt dagelijks ingezet bij de controle van de ademluchtapparatuur, maskers, toestellen en persoonlijke “bodyguard”.
Investering
Last 2012 40.000
60.500
50.000
150.000
16.750
40.000
3.800
30.000
4.350
11
Omschrijving
Toelichting
7
Valbeveiliging brandweer
8
VRI Slagharen
9
Beschoeiing de Rietgans Dedemsvaart
Een belangrijk en onmisbaar persoonlijk beveiligingsmiddel indien op hoogte gewerkt moet worden. De VRI Balkbrug en de VRI Slagharen worden aangepast. Deze werkzaamheden worden door de provincie uitgevoerd. De gemeente draagt 50% van de kosten. De beschoeiing grenst aan particuliere tuinen. De beschoeiing is rot. Bij niet vervangen kunnen de tuinen verzakken, de gemeente kan hiervoor aansprakelijk worden gesteld. Op de investering beschoeiing vijverpartij Garstlanden is een overschot van € 20.000. Dit overschot kan voor deze vervangingsinvestering worden ingezet. De fiets-/voetgangersbrug is in een dermate slechte staat dat directe vervanging noodzakelijk is. De huidige abri’s zijn verschillend in uitvoering welke een uniform straatbeeld verhinderen. Schoonmaak en onderhoud van de abri’s zijn formeel niet geregeld en gebeuren ad-hoc.
10 Brug Oelenveer
11 Abri’s
12 Paspomaat
13 Verplaatsing brandweerpost Dedemsvaart/Interne verbouwing brandweerpost Dedemsvaart
Door de vervanging in één keer aan te besteden ontstaan naast schaalvoordelen ook mogelijkheden om onderhoud en schadeherstel uit te besteden in ruil voor het maken van gepaste reclame in de abri’s. In het nieuwe gemeentehuis komt een voorziening voor de opslag en geautomatiseerde uitgifte van reisdocumenten en rijbewijzen. Momenteel loopt een onderzoek naar de mogelijkheden tot verplaatsing van de
Investering
Last 2012
30.000
4.350
50.000
5.583
87.500
8.313
-/- 20.000
-/- 1.900
100.000
11.167
175.000
19.542
145.000
23.492
160.000
17.867
12
Omschrijving
14 Kunstgrasveld Hardenberg ‘85
Toelichting brandweerpost naar de gemeentewerf Dedemsvaart. Indien dit niet haalbaar is, is verbouwing van de huidige post nodig. De verbouwing bestaat uit verbouw sanitaire ruimtes, ruimte voor uitrukpakken, coating garagevloeren, garderoberekken en inrichting bergkast. Op basis van de criteria van NOC/NSF kan Hardenberg '85 aanspraak maken op 3 wedstrijdvelden, maar men zit nu al dicht op de afronding naar 4 velden. Een oplossing van het accommodatieprobleem is dringend noodzakelijk, omdat het openbare veld veel te intensief bespeeld wordt.
Investering
Last 2012
350.000
35.083
65.000
7.258
80.000
7.600
Een oplossing kan gevonden worden door de aanleg van een kunstgrasveld op het hoofdveld, waardoor dit veld voor trainingen en wedstrijden gebruikt kan worden.
15 Renovatie sportvelden
16 Parkeerterrein begraafplaats Achterveld Dedemsvaart
In de investeringsraming zijn de kosten voor een veldomheining, veldverlichting en een tegelpad niet opgenomen, omdat deze voorzieningen al aanwezig zijn. Naast het reguliere onderhoud moet voor elk veld rekening worden gehouden met een periodieke renovatie. Omdat na het volraken van begraafplaats Mulderij -en in verband hiermee ruimen van graven op begraafplaats Achterveld- het bezoek aan begraafplaats Achterveld sterk zal toenemen is het i.v.m. de verkeersveiligheid en de parkeercapaciteit noodzakelijk om een einde te maken aan de huidige gevaarlijke situatie waarbij
13
Omschrijving
17 Tractie brandweer 18 Tractie BOR 19 Rolstoelen en scootmobielen
Toelichting bezoekers langs de weg moeten parkeren en de weg in een onoverzichtelijke bocht moeten oversteken om op de begraafplaats te komen. Vervanging van diverse werktuigen en voertuigen ***verlaging reservering Vervanging van diverse voertuigen ***verlaging reservering Regulier vervanging ***verlaging reservering
Investering
Last 2012
95.000
23.275 -/- 23.275
520.000
89.675 -/- 89.675 112.714
600.000
-/- 112.714 20 Automatisering
Vervanging van diverse harden software pakketten. ***verlaging reservering Totaal
371.000
72.552 -/- 72.552
3.028.500
313.755
Het bedrag dat na deze invulling nog resteert – zo’n € 56.000 – is ingezet als algemeen dekkingsmiddel.
14
Overige vervangingsinvesteringen 2012 Naast een structurele post voor vervangings- en kleine investeringen wordt jaarlijks in de begroting ook een bedrag opgenomen van € 100.000 voor “kleinere vervangingen”. Wij stellen u voor om de volgende investeringen ten laste van deze stelpost te doen:
1 2 3 4 5 6
Omschrijving Meetapparatuur t.b.v. monitoren verkeersveiligheid Beregeningsinstallaties diverse sportparken Herinrichting fietsparkeerplaats sportpark B’heim Diverse vervangingsinvesteringen Theater de Voorveghter. Omheining hockeyveld de Boshoek Ommerschans
Bedrag 7.000 13.000 11.500 19.000 11.000 12.500 74.000
15
PROGRAMMAPLAN 2012 Hardenberg is een gemeente met ambities. In de afgelopen raadsperiode(n) hebben we financiële meevallers gehad, waardoor er veel kon worden gerealiseerd. Nu sprake is van een economische crisis is de financiële ruimte voor nieuwe impulsen beperkt en is dit voorjaar een ingrijpend bezuinigingsprogramma vastgesteld. Daarbij zijn de kwetsbare groepen zoveel mogelijk ontzien. Inhoudelijke kaders Uitgangspunt voor het programmaplan is de toekomstvisie die in 2004 is vastgesteld. De toekomstvisie is uitgewerkt in een meerjarenprogramma. Een toekomstvisie die in het voorjaar van 2008 is geëvalueerd door de raad samen met onze inwoners. Tijdens de bijeenkomsten stond een aantal thema's centraal, zoals voorzieningen in de kernen en het drank- en drugsgebruik onder jongeren. Ook is gesproken over de economische groei en de bouw van woningen en de ontwikkeling van bedrijvigheid in relatie tot het behoud van de groene ruimte. Er zijn enkele accenten verzet. Op hoofdlijnen is geconcludeerd dat we nog steeds de goede dingen doen en dit goed doen. Toekomstvisie en meerjarenprogramma De toekomstvisie kent drie doelstellingen: • samenhang in diverse gemeentelijke beleidsvelden ondersteunen; • een helder profiel naar buiten toe creëren; • strategische politieke keuzes maken. Als basis voor de toekomstvisie is gekozen voor het scenario stevig. Dit houdt in dat wij gaan voor het versterken van de kwaliteiten van onze gemeenten volgens een gelaagd model, zelfredzaamheid & eigen verantwoordelijkheid en samenwerking & bundeling. De kwaliteiten zijn de onderlinge betrokkenheid, de prettige woonomgeving, de ondernemerszin en de groene ruimte. Met de toekomstvisie heeft de gemeente haar visie op de lange termijn geformuleerd. Dit vormt dan ook het kader voor besluitvorming en handelen van onze gemeente. Samen sterk naar de toekomst We willen samen met onze medewerkers met een open houding en het gezicht naar de burgers staan. Dat wil zeggen, samen met individuen en organisaties knelpunten bespreken en oplossingen zoeken. Leeswijzer In het programmaplan hoofdstuk volgen wij de indeling van het meerjarenprogramma. Het meerjarenprogramma is ingedeeld naar 7 programmalijnen: • voorzieningen; • wonen; • kwetsbare groepen; • openbare ruimte en veiligheid; • economie; • groene ruimte; • externe oriëntatie. Per programmalijn hebben wij een opsomming opgenomen van de door de raad geformuleerde ambities en is per programma een aantal speerpunten voor het komende jaar toegelicht. Aan het slot van elke programmalijn hebben wij een opsomming van lasten en baten opgenomen.
16
Voorzieningen Voorzieningen leveren een bijdrage aan het met plezier wonen, werken en recreëren. Voorzieningen zijn zaken als een school, een dorpshuis, een theater en een ziekenhuis. Maar ook een voetbalvereniging, de harmonie en een kinderboerderij. De behoefte aan voorzieningen in de eigen kern is groot. Vrije tijd en ontspanning horen niet bij de taken van de gemeente. Samen leven en sociale cohesie zijn wel aandachtsvelden voor de gemeente. De uitvoering verschuift van een gemeentelijke taak naar de verantwoordelijkheid van de clubs, verenigingen en instellingen. Binnen deze programmalijn is het gelaagde model een belangrijk hulpmiddel om zoveel mogelijk recht te doen aan alle doelstellingen. In het gelaagde model worden kleine kernen, grote kernen en centrale kernen onderscheiden. De twee centrale kernen zijn Hardenberg en Dedemsvaart, de grote kernen zijn Balkbrug, Gramsbergen, Slagharen en Bergentheim. De overige kernen zijn kleine kernen. Ambities 1 In de kleine en grote kernen en in de wijken blijft ontmoeting en onderlinge hulp behouden. 2 De gemeente wil de kracht van de samenleving ondersteunen door het particulier beheer van voorzieningen te vergroten. 3 Het gebruik van en de tevredenheid over de centrale voorzieningen voor inwoners, bewoners van de streek, toeristen en ondernemers in de centrale kernen stijgt.
Ontwikkeling MFC’s De werkgroep en woningstichting de Veste gaan in 2012 verder met het uitwerken van het MFC Gramsbergen. In 2011/2012 zal met de bouw worden gestart. MFC Dedemsvaart In 2012 zal het Voorlopig Ontwerp en het definitief Ontwerp worden vastgesteld. Na de afronding van het bestek zal daarna de aanbesteding plaatsvinden waarna met de (gedeeltelijke) sloop en bouw van het MFC kan worden begonnen. We zorgen, dat meerdere organisaties gaan samenwerken en dat hierdoor een duidelijke meerwaarde ontstaat. Het stimuleren van ontmoeting tussen mensen blijft continue de aandacht vragen. Dit geldt ook voor het creëren van draagvlak onder de bevolking van Dedemsvaart. Als onderdeel van het Masterplan zal er ook veel aandacht zijn voor het thema duurzaamheid. In 2012 zal er tevens duidelijkheid zijn over de beheerstructuur van het nieuwe MFC. De totale investering (inclusief boekwaarde) bedraagt € 4.350.000 en maakt onderdeel uit van het Masterplan Dedemsvaart. Kunst en Cultuur Visieontwikkeling op Kunst en cultuur In het vierde kwartaal van 2011 is een visie ontwikkeld op kunst en cultuur. In 2012 zal de uitwerking plaats vinden waarbij verbinding wordt gezocht met elementen uit de visie op Recreatie en Toerisme
17
Zomertheater De pilot in 2011 “ Het mooiste van Sesamstraat” is succesvol geweest. Reden om ook voor 2012 een zomerprogramma voor te bereiden. Kunst in het gemeentehuis Het realiseren van kunst in het gemeentehuis is in voorbereiding. Het traject zal door een externe adviseur worden begeleid. Voor de realisatie van kunst in het gemeentehuis is € 100.000 beschikbaar gesteld. Kunst in het Vechtpark Na de fase van ideeënvorming door geselecteerde kunstenaars in 2011 zal in 2012 gewerkt worden aan concretisering van de beoogde kunstwerken. HaFaBra onderwijs In 2012 loopt de overeenkomst met de Muzerie af voor dit onderdeel. De muziekverenigingen gaan dit zelf oppakken via een op te richten Stichting vanaf het schooljaar 2012/2013. Wij gaan met de Stichting een prestatieovereenkomst aan. Subsidieovereenkomst Kunstencentrum Muzerie Voor de periode 2012 – 2015 is een nieuwe overeenkomst van kracht. De hoogte van de jaarlijkse subsidie sluit aan bij de bezuinigingstaakstelling voor kunstencentrum Muzerie. Subsidieovereenkomst Stichting openbare bibliotheken Hardenberg. In het vierde kwartaal van 2011 zal een nieuwe meerjarige overeenkomst aan het college worden voorgelegd die van kracht is vanaf 1 januari 2012. Combinatiefunctionarissen Cultuur De combinatiefunctionarissen zijn werkzaam in de Brede School en leggen de verbinding tussen schoolse en buitenschoolse activiteiten. Via Kunst ondersteunen zij de cognitieve ontwikkeling van kinderen met name als er sprake is van achterstand. Er is sprake van een Rijksbijdrage in de financiering. In 2012 werken we aan een plan om de inzet van combinatiefunctionarissen te continueren na 2012. KnstSpr In 2012 loopt de huurovereenkomst voor het pand aan het Wilheminaplein af. In 2012 moeten we bepalen of we opnieuw een subsidierelatie met de KnstSpr aangaan. Ken je Kunst Ken je kunst is een project waarbij leerlingen van de basisschool laagdrempelig kennis kunnen maken met Kunst. Ook in 2012 komt er een aanbod in samenwerking met diverse culturele aanbieders. Privatisering sport Het beleid van de gemeente is er op gericht de kleedaccommodaties op alle sportparken te privatiseren. Voor een aantal accommodaties is de privatisering al afgerond, voor een deel moet dit nog worden uitgevoerd. Wij zijn in overleg met de voetbalverenigingen EMMS en Lutten en de hockeyvereniging GZG over de privatisering van de kleedaccommodaties. Jaarlijks wordt bij de begroting een afweging van de diverse investeringsvoornemens gemaakt. De keuze die dit jaar is gemaakt, betekent dat er dit jaar geen middelen beschikbaar zijn voor privatisering.
18
Overzicht lasten en baten programmalijn Voorzieningen REKENING 2010 Lasten Baten Saldo
22.965 4.413 18.552
BEGROTING 2011 20.604 4.703 15.901
Bedragen x € 1.000 MEERJARENBEGROTING 2013 2014
2012 20.565 4.857 15.708
20.533 4.921 15.612
20.565 4.986 15.579
2015 20.535 5.052 15.483
19
Wonen Om vitale kernen te houden, is het nodig dat alle leeftijdsgroepen daar kunnen blijven wonen. Vanwege demografische ontwikkelingen (kleinere huishoudens, vergrijzing) moet er anders gebouwd worden. Daarnaast zijn extra starterswoningen nodig om jongeren te binden. Ambities 1 De gemeente werkt de komende vijf jaar mee aan de realisatie van 1600 woningen, volgens het gelaagde model, om te voorzien in de behoefte. 2 Meer jongeren wonen in de gemeente Hardenberg, de leeftijdscategorie 15-30 jaar groeit met 5%. 3 Ouderen kunnen langer zelfstandig en naar eigen behoefte blijven wonen. 4 Meer mensen met hogere inkomens binden zich aan de gemeente Hardenberg. De gemeente werkt mee aan 100 woningen in het topsegment. Een deel van de nieuwe of gerenoveerde woningen kent een hoge architectonische dan wel gebruiksvriendelijke kwaliteit. Bij nieuwbouw of grootschalige renovatie wordt een wijk levensloopbestendig. De gemeente Hardenberg biedt een aantrekkelijke en groene woonomgeving. De aantallen genoemd in de eerste ambitie hadden betrekking op de periode 2004-2008. In 2012 wordt het woonplan geactualiseerd en worden de prestatieafspraken met de woningcorporaties vernieuwd. Ter realisering hiervan wordt marktonderzoek gedaan, onderzoek naar de verwachte demografische ontwikkelingen en onderzoek naar het koppelen van databronnen om op een efficiënte wijze informatie te genereren en structureel inzicht te krijgen op vraag en aanbod zowel qua segment als woningtype. Om meer mogelijkheden te kunnen bieden aan anders, meer vraaggeoriënteerd bouwen, gaan wij (collectief) particulier ondernemerschap, zelfbouw en de uitgifte van vrije kavels extra stimuleren. Om vitale kernen te houden is het nodig dat alle leeftijdsgroepen daar kunnen blijven wonen. Er moeten voldoende woningen voor de verschillende doelgroepen worden gebouwd. Vanwege demografische en economische ontwikkelingen moet er anders worden gebouwd. Daarnaast zijn extra starterswoningen nodig om jongeren te binden. De kosten worden gedekt uit het reserve subsidie Binnenstedelijk. Relevante ontwikkelingen De woningmarkt zit op dit moment nog in een diep dal. De markt is erg onzeker en het consumentenvertrouwen is laag, waardoor het aantal transacties voor woningbouw gering is, doorstroming wordt belemmerd en het aantal nieuw te bouwen woningen laag. Met inachtneming van deze ontwikkelingen vinden wij het - bij de samenstelling van deze begroting gehanteerde - aantal te realiseren nieuwe woningen van 200 in 2012 reëel.
20
Overzicht lasten en baten programmalijn Wonen REKENING 2010 Lasten Baten Saldo
41.686 34.865 6.821
BEGROTING 2011 26.911 24.564 2.347
Bedragen x € 1.000 MEERJARENBEGROTING 2013 2014
2012 29.299 27.035 2.264
29.274 27.078 2.196
29.434 27.121 2.313
2015 29.562 27.165 2.397
21
Kwetsbare groepen Het bevorderen van zelfredzaamheid is de beste manier om kwetsbare groepen te helpen. Indien mensen niet voor zichzelf kunnen zorgen, moet de gemeente (tijdelijk) een vangnetfunctie vervullen. De gemeente wil dat publiek geld bij de juiste persoon terecht komt, met persoonlijke in plaats van generieke steun. De Wet Maatschappelijke Ondersteuning is een belangrijk wettelijk kader voor het gemeentelijk beleid. Ambities 1 Meer jongeren hebben een startkwalificatie, waaronder een HAVO-diploma. Onderliggend hierbij is de doelstelling dat het gemiddelde opleidingsniveau in de gemeente Hardenberg geleidelijk omhoog gaat. 2 De arbeidsparticipatie gaat omhoog. We versterken de koppeling van aanbod en vraag naar arbeid. 3 Bevorderen van gezonde leefstijlen a. meer inactieve mensen komen in beweging 4 Bevorderen van gezonde leefstijlen b. minder problematisch middelengebruik en minder psychosociale problematiek 5 Bevorderen van gezonde leefstijlen c. Geweld gericht op kinderen, vrouwen en mannen zal vaker stoppen 6 Mensen kunnen zelfstandig maatschappelijk functioneren. De deelname van kwetsbare personen aan activiteiten op het terrein van sport, cultuur, welzijn en politiek neemt toe. 7 Uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning a. mensen kunnen zo lang mogelijk zelfstandig wonen. 8 Uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning b. mantelzorgers kunnen zorg verlenen zonder dat dit schade toebrengt aan zichzelf, betaald werk of hun maatschappelijke participatie. Mantelzorgers blijven zelfredzaam. 9 Uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning c. het aantal vrijwilligers en de uren vrijwilligerswerk blijven gelijk In het sociaal domein staan belangrijke veranderingen op stapel. We hebben het dan over de gevolgen van de Wet werken naar vermogen, de andere financiering en de kortingen door het rijk hierop, Welzijn nieuwe stijl, enz. enz. Voldoende aanleiding om in 2012 een conferentie te organiseren met als thema de Maatschappelijke Opgave Hardenberg 2015. Wet Werk en Bijstand (WWB), Wet BUIG, Wet Participatiebudget (PB), Wet Sociale Werkvoorziening (WSW) Het bevorderen van zelfredzaamheid is de beste manier om kwetsbare mensen te helpen. De arbeidsparticipatie gaat omhoog. We hebben op dit moment afgerond € 20 miljoen beschikbaar voor het uitvoeren van de bijstand en de sociale werkvoorziening. Het rijk voert omvangrijke bezuinigingen door, die op korte termijn niet binnen het beleidsterrein kunnen worden opgevangen. Dat wil echter niet zeggen dat er niets aan is te doen.
22
Voor de bijstand voorzien we een gelijkblijvend tekort in 2012 (gelijk aan 2011). We hebben beduidend minder middelen om inhoud te geven aan ons re-integratiebeleid, omdat het participatiebudget drastisch wordt verlaagd. Ook in de sociale werkvoorziening wordt zwaar bezuinigd. In 2015 krijgen we ongeveer € 3 miljoen minder rijkssubsidie dan in 2011 om deze regeling uit te voeren. Er ligt een grote opdracht, zowel bij Larcom als bij de gemeente, om dit tekort zoveel als mogelijk terug te dringen. Bij Larcom ligt de taak om de formatie terug te brengen en tegelijkertijd meer inkomsten te genereren. Er resteert in 2015 dan nog een tekort van ruim € 2 miljoen. Verder zullen we ons de komende jaren maximaal inspannen om het tekort met nog eens € 0,5 miljoen te verminderen door de samenwerking met Larcom te intensiveren en gezamenlijk projecten uit te voeren. Uiteindelijk zal er in 2015 ondanks alle inspanningen, een tekort zijn van € 1,5 miljoen. In de jaren daarna zal dat tekort langzamerhand teruggebracht kunnen worden. Het zal een hele klus worden om het aantal uitkeringen op hetzelfde peil te houden, omdat we de begeleiding naar werk met steeds minder personeel moeten doen. Zo dalen de personeelslasten (die in 2009 nog € 1 miljoen bedroegen) van € 0,7 miljoen in 2011 naar € 0,55 miljoen in 2012. Door de beschikbare capaciteit meer en meer te richten op vacatures en uitstroom, zullen we de uitstroomcijfers op peil kunnen houden. Op basis van de wetswijzigingen per 1/1/’12 zullen we de aanvraagprocedure en het maatregelenbeleid verder aanscherpen. Verder zullen we de komende tijd ook werk maken van Social Return On Investment (SROI). Dat houdt in dat we bij aanbestedingen van de gemeente de opdrachtnemers vragen om mensen met een uitkering in te zetten bij de uitvoering van de werkzaamheden. We zien dat Hardenberg niet alleen staat in de zoektocht naar oplossingen. Vele andere gemeenten worstelen met dezelfde problemen. We blijven ons licht opsteken bij collega’s in het hele land, om ons voordeel te doen met goede ideeën die elders zijn bedacht en uitgewerkt. Ook gaan we met diverse partners (Larcom, Deltion, De Stuw) in overleg om afspraken te maken over de wijze waarop activiteiten ingezet gaan worden om ook op langere termijn weer tot een verantwoorde uitvoering te komen van de inkomensvoorzieningen. Voor de bijstand verwachten we voor 2012 een tekort ten opzichte van de begroting van € 0,5 miljoen en voor de sociale werkvoorziening € 0,6 miljoen. Relevante ontwikkelingen Al op 1 januari aanstaande wordt, als voorbode van de Wet Werken Naar Vermogen, het bijstandsregime aanzienlijk aangescherpt. Dit helpt ons nog meer sturing te krijgen op instroom in en uitstroom uit de bijstand. Vervolgens wordt per 1/1/’13 de Wet Werken Naar Vermogen (WWNV) ingevoerd. Daarin worden diverse regelingen en budgetten gebundeld. Over de wijze van financiering van die nieuwe wet, is nog geen duidelijkheid. Ook over het noodfonds voor de WSW is er nog steeds geen duidelijkheid. Maar ook met de inzet van het noodfonds verwachten we (uitgaande van een evenredige verdeling over de gemeenten) het tekort niet te kunnen wegwerken. De invoering van de Wet Werken naar Vermogen vraagt om een heroriëntatie op de inzet van middelen, organisatie en infrastructuur. WMO We willen dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen wonen en kunnen deelnemen aan de samenleving. Hierbij gaan wij er vanuit dat men in de eerste plaats zelf verantwoordelijk is voor zijn eigen leven en eigen leefomgeving. Mensen die dit niet op eigen kracht, al dan niet met behulp van hun sociale netwerk, kunnen realiseren, kunnen rekenen op ondersteuning van de gemeente.
23
We blijven mantelzorgers en vrijwilligers voldoende ondersteunen, zodat deze in staat blijven hun taak als mantelzorger en vrijwilliger te kunnen verrichten. We zorgen dat er voldoende ontmoetingsruimten (buurtkamers) verspreid over de gemeente aanwezig zijn, waar men elkaar kan ontmoeten en sociale contacten kan leggen. We gaan verdere invulling geven aan de Kanteling van de Wmo waarbij resultaat, in plaats van voorzieningen, gericht gekeken wordt naar de problemen. Hierbij wordt in de eerste plaats gekeken in hoeverre het resultaat met algemene voorzieningen bereikt kan worden. In 2011 is met betrekking tot de verstrekking van Wmo voorzieningen een aantal beleidswijzigingen doorgevoerd. Er is een eigen bijdrage ingevoerd voor de verstrekkingen. Ook is voor het CVV een inkomensgrens ingevoerd. Daarnaast wordt een aantal voorzieningen niet meer verstrekt, omdat deze als algemeen gebruikelijk worden beschouwd. Deze maatregelen hebben er toe geleid dat de uitgaven minder sterk stijgen. Voor 2012 is de verwachting dan ook dat er geen overschrijding van het in de begroting geraamde budget zal plaatsvinden. Relevante ontwikkelingen Per 1 januari 2012 lopen de huidige contracten met leveranciers voor hulp bij het huishouden af. Ook het contract voor het Collectief Vraagafhankelijk Vervoer loopt per 1 januari 2012 af. Voor beide onderdelen is een nieuwe aanbestedingsprocedure in gang gezet. De extramurale begeleiding van de AWBZ zal per 1 januari 2013 naar de gemeenten worden overgeheveld. Jeugdzorg/CJG In 2012 werken we verder aan de bestaande doelstellingen en de verankering bij burgers en organisaties en instellingen. Met de overheveling van de jeugdzorg naar de gemeenten krijgt het Centrum Jeugd en Gezin (CJG) nog nadrukkelijker de opdracht om opvoed- en opgroeiproblemen te voorkomen, vroegtijdig te signaleren en om snel en adequaat hulp te bieden. Op grond van de eerste ervaringen van de afgelopen jaren gaan we het CJG bijsturen door te monitoren op resultaten om de effectiviteit en efficiëntie te verhogen. We gaan werken aan het versterken van de eigen kracht door meer eigen kracht conferenties in te zetten We anticiperen op de komst van de jeugdzorg in de pilot “Samen groter groeien”. Deze pilot wordt uitgevoerd in samenwerking met de provincie en een organisatie voor jeugdhulp. We gaan het CJG als ketenorganisatie verder uitbouwen door o.a. de samenwerking met de medische sector te versterken. De jeugdgezondheidszorg is nu nog over twee organisaties verdeeld. We gaan er voor zorgen dat de jeugdzorg door één organisatie wordt uitgevoerd. Voorbereiding vindt plaats eind 2011 en de eerste helft 2012, realisatie op een nog te bepalen moment. Voor het CJG is inclusief de Jeugdgezondheidszorg 0-19 in de begroting 2012 een budget geraamd van € 2,1 miljoen. Voor het versterken van de eigen kracht, het inzetten van eigen kracht conferenties, en de pilot “samen groter groeien” zijn provinciale subsidies beschikbaar. Relevante ontwikkelingen De overheveling van de jeugdzorg naar de gemeenten
24
Overzicht lasten en baten programmalijn Kwetsbare groepen REKENING 2010 Lasten Baten Saldo
45.812 26.337 19.475
BEGROTING 2011 45.217 26.794 18.423
Bedragen x € 1.000 MEERJARENBEGROTING 2013 2014
2012 44.560 24.826 19.734
44.436 24.435 20.001
44.038 23.584 20.454
2015 43.298 22.728 20.570
25
Veiligheid en openbare ruimte 100% veiligheid kan de gemeente niet garanderen, de verantwoordelijkheid voor veiligheid ligt ook bij de samenleving. In het spanningsveld tussen de behoefte aan veiligheid en de onmogelijkheid om veiligheid te garanderen, wil de gemeente inzetten op preventie, handhaving en stimulering van de eigen verantwoordelijkheid. Ambities 1 De fysieke openbare ruimte en de voorzieningen die zich daarin bevinden, zijn schoon, heel en veilig. Betrokken organisaties signaleren vroegtijdig overlastsituaties in buurten en wijken, zodat we oplopende problemen kunnen voorkomen. Het gevoel van burgers ten aanzien van veiligheid in een wijk blijft op het huidige niveau. 2 Het toezicht in de openbare ruimte komt in goede afstemming tussen gemeente, politie en stadswachtorganisatie tot stand. 3 De gemeente geeft prioriteit aan structuurgroen en legt de verantwoordelijkheid voor het groene aanzien van de directe woonomgeving bij de bewoners. Daarom kunnen inwoners 5 % van de groenvoorzieningen in de woonwijken van de gemeente overnemen. 4 De verkeersveiligheid verbetert, waarbij het aantal slachtoffers met lichamelijk letsel op gemeentelijke wegen de komende vijf jaar daalt. 5 Instellingen en inwoners ondervinden 5% minder administratieve lastendruk van de gemeentelijke regelgeving en de regelgeving die de gemeente uitvoert. 6 Er vinden minder overtredingen van regelgeving plaats door actieve communicatie en gerichte controles. Het huidige kwaliteitsniveau op het gebied van milieu blijft gelijk. Bevolking en planontwikkelaars kennen door preventie een grotere verantwoordelijkheid voor de fysieke veiligheid. Lokaal veiligheidsbeleid (w.o. de overheveling van de taken van de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (VWA)) In 2012 gaan we aan de slag met de implementatie van de (handhavings)taken, die van de VWA worden overgedragen aan gemeenten. De Drank- en Horecawet kent bevoegdheden toe aan de burgemeester. Het toezicht op de naleving van de Drank- en Horecawet gaat over van de VWA naar gemeenten. De burgemeester moet toezichthouders aanwijzen. Het ligt voor de hand de toezichthoudende en handhavende taken neer te leggen bij TVH. Zoals het er nu naar uitziet zal de wetswijziging op 1 januari of op 1 juli 2012 in werking treden. Wat het gaat kosten is nog niet bekend maar zal met name afhankelijk zijn van bestuurlijke besluitvorming welke taken wij als gemeente gaan uitvoeren. Ook is nog niet bekend hoeveel geld er extra in het gemeentefonds wordt gestort ten behoeve van de uitvoering van deze taak.
26
Regionale Uitvoerings Diensten (RUD) In het rapport van de commissie Mans is onder meer geconcludeerd dat de handhaving van de regelgeving op het gebied van het omgevingsrecht te wensen overlaat. De commissie heeft geadviseerd 25 robuuste Omgevingsdiensten in te richten, waarbij de grenzen gelijk dienen te zijn aan die van de Veiligheidsregio’s. In Overijssel is gekozen voor 2 RUD’s, gelijk aan de grenzen van de Veiligheidsregio’s (dus regio Twente en regio IJsselland). Ook de provincie en de waterschappen participeren in de RUD’s. In Overijssel is niet gekozen voor de vorming van fysieke RUD’s maar wij gaan in netwerkverband met elkaar samenwerken. Vanaf september 2011 zal in Overijssel gewerkt worden aan de vormgeving en implementatie van de RUD’s. Ook zal in 2012 de juridische structuur helder moeten worden. In Overijssel wordt overigens verder gekeken dan het zogenaamde Basistakenpakket. Overijssel kijkt “Wabo-breed”. Wij hebben richting Gedeputeerde Staten aangegeven dat wij er vooralsnog van uitgaan dat wij slechts de basistaken onderbrengen bij de RUD en dat wij in het implementatietraject willen bezien op welk specialisme samenwerking met onze “RUD-partners” voor ons meerwaarde heeft. Alle inspanningen moeten uiteindelijk leiden tot een operationele RUD per 1 januari 2013. Er is nog geen duidelijkheid met betrekking tot de te maken kosten. Projectleider en projectsecretaris zullen door alle partners moeten worden betaald. Verder zullen voor onderdelen mogelijk externe bureaus worden ingeschakeld. Overzicht lasten en baten programmalijn Veiligheid en openbare ruimte Bedragen x € 1.000 REKENING 2010 Lasten Baten Saldo
20.775 2.709 18.066
BEGROTING 2011 19.879 3.029 16.850
MEERJARENBEGROTING 2013 2014
2012 18.996 3.090 15.906
19.186 3.109 16.077
19.362 3.128 16.234
2015 19.545 3.148 16.397
27
Economie Het opleidingsniveau van de bevolking is relatief laag. Met de teruggang in de landbouw staat de vitaliteit van het platteland onder druk. Het is daarom nodig dat nieuwe economische dragers gezocht worden. De lokale en regionale bedrijvigheid is de belangrijkste motor van de Hardenbergse economie, bedrijvigheid zoals de bouw, de zorg en het toerisme. Minder regelgeving is belangrijk om ondernemers de ruimte te geven. Ambities 1 De gemeente Hardenberg scoort in de beleving van ondernemers hoger in het ondernemersklimaat. Ondernemers waarderen de dienstverlening van de gemeente hoger, zoals via de relatiemanagers De samenwerking tussen gemeente en ondernemers is verbeterd. 2 De gemeente heeft voldoende voorraad bedrijventerreinen om de vraag op te vangen. De duurzaamheid en het particulier beheer van bedrijventerreinen nemen toe. 3 De bereikbaarheid van de kernen Hardenberg en Dedemsvaart is vergroot. Binnen 30 minuten kun je met de auto vanaf de stad Hardenberg op de omliggende snelwegen/ A-wegen komen. De treinverbinding Twente-Drenthe rijdt twee x per uur met een goede aansluiting. De digitale bereikbaarheid is verbeterd met breedbandverbindingen. 4 De stad Hardenberg is een levendige ontmoetingsplek om uit te gaan, te werken, te winkelen, te recreëren en te wonen. 5 Behoud en uitbreiding van de werkgelegenheid komt voornamelijk via bestaande bedrijvigheid tot stand. Het percentage starters neemt toe. 6 De voorwaarden voor vestiging van nieuwe of uitbreiding van bestaande bedrijven in de zorgsector zijn beter. De werkgelegenheid neemt in de zorgsector sterker toe dan in andere sectoren. 7 De gemeente Hardenberg hoort tot de top van toeristische gemeenten in Overijssel.. Het aanbod aan overnachtingsmogelijkheden, voorzieningen, arrangementen en evenementen is toegenomen en verbeterd, met name gericht op seizoensverbreding en de bovenkant van de markt.
28
Hardenberg: een levendige ontmoetingsplek om uit te gaan, te werken, te winkelen, te recreëren en te wonen Ondanks de economisch wat mindere tijden is er vanuit het Masterplan Centrum ook in 2011 hard gewerkt aan deze ambitie. In het centrumgebied is door middel van het plaatsen van pollers een fysieke afsluiting gecreëerd, waardoor ongewenst autoverkeer vanuit het winkelgebied geweerd wordt en een plezieriger omgeving is ontstaan. De bouw van het nieuwe gemeentehuis verloopt volgens planning, en de oplevering zal plaatshebben in 2012. Hierna zal het laatste gedeelte van de Centrumroute worden aangelegd, de doortrekking van de Europaweg naar de Witte de Withstraat. Vervolgens wordt het oude gedeelte van de Witte de Withstraat verwijderd en kan het park worden gerealiseerd. Het project van de Woonservicezone aan de Bramerstraat is opgeleverd. In 2012 zal begonnen worden met de bouw van woningen op het terrein van het voormalige Alfacollege. Ten aanzien van de ontwikkeling aan het begin van het Oosteinde vinden opnieuw gesprekken plaats met de ontwikkelaar. In het gebied van de stationsomgeving is in 2011 een start gemaakt met de ontwikkeling. Deze ontwikkeling is van groot belang voor de ontwikkeling van Hardenberg als kern met een streekfunctie. Dit gebied omvat ondermeer het terrein van voormalig eierhandel Bruins, het ziekenhuis, het station, de sportboulevard en het gezondheidspark. Hoofdonderdelen van de visie zijn centraal parkeren voor en de bereikbaarheid van het station, het ziekenhuis, de Sportboulevard en het Gezondheidspark. Daarnaast omvat de totaal visie de herinrichting van het openbaargebied, een ruimte reservering voor het eventueel aanbrengen van een derde spoor en de ondertunneling van het spoor. De start is gemaakt met aanpassingen van de infrastructuur aan de Weitkamplaan, de Stationsstraat en het Stationsplein. Deze werkzaamheden worden afgerond in 2012. Het voornemen bestaat om dan ook te starten met de aanleg van de atletiekbaan op de Sportboulevard, waarna binnen dit gebied het nieuwe zwembad zal worden gerealiseerd. In 2012 zal de bouw van het project Hof van Pepijn starten, waarbij een woon – werklocatie ontstaat, en kleine, dienstverlenende bedrijven ontstaan, in combinatie met zorgappartementen. Ook wordt hier de scooterstalling voor het LOC gerealiseerd. De kern Dedemsvaart heeft een toegevoegde waarde voor de streekfunctie van Hardenberg. Het Masterplan Centrum Dedemsvaart heeft dan ook tot doel een kwaliteitsimpuls te geven aan deze kern, die voor sociaal-economische functie van de gemeente Hardenberg van belang is. Onder de vlag van dit Masterplan wordt een groot aantal deelprojecten uitgevoerd. Net als bij het centrum van de kern Hardenberg zijn we begonnen met de infrastructuur, en de herinrichting van het winkelgebied. Het afgelopen jaar is de Julianastraat opnieuw ingericht vanuit het principe van shared space. Daarmee is de kwaliteit van de omgeving vergroot. Momenteel wordt vanuit hetzelfde principe gewerkt aan de Wisseling, waarbij een vlonder bij de Dedemsvaart wordt aangelegd, en de Marktstraat. Bovendien wordt in samenwerking met de ontwikkelaar Leyten gewerkt aan de herinrichting en de concentratie van het winkelgebied, door clustering van de supermarkten rondom het gebied van De Markt. Aan de noordzijde van het terrein van de Hervormde kerk wordt een nieuw parkeerterrein aangelegd, en in 2014 zal ook de Markt opnieuw worden ingericht. Met deze aanpak ontstaat een gebied met winkelvoorzieningen, en voorzieningen m.b.t. zorg en uitgaan, die Dedemsvaart een kwalitatief sterke kern maken, waardoor het de functie van een aantrekkelijk dorp om te wonen, en niet in de laatste plaats ook om te werken, kan blijven behouden, en zelfs verstevigen. Er wordt niet alleen geïnvesteerd in de fysieke omgeving, maar ook in de sociale infrastructuur: ter versterking van de leefbaarheid en de betrokkenheid binnen het dorp wordt op de plaats van gebouw Het Centrum een nieuw MFC ontwikkeld.
29
Bereikbaarheid | Wegverkeer De komende jaren willen we de bereikbaarheid van gemeente Hardenberg verbeteren, zowel voor het openbaar vervoer als voor het wegverkeer. Momenteel zijn de provinciale wegen N34, N340 en de N377 in de planvormingsfase. Voor elk van deze provinciale wegen is vanuit de provincie een projectgroep opgericht, waar de gemeente lid van is. Het doel van elk project is de weg duurzaam veilig maken, waarbij de doorstroming verbeterd wordt. N34 (traject N34/N36 Witte Paal – Drentse grens) De N34 dient te worden ingericht als een stroomweg (met ongelijkvloerse kruisingen). Vanuit Hardenberg kan zodoende vlot worden gereden richting zuidoost-Drenthe en de N36. In 2012 moet het voorkeursalternatief van de N34 bekend zijn, zodat eind 2012 gestart kan worden met de bestemmingsplanprocedure. Bij een voorspoedige procedure kan in april 2013 het bestemmingsplan vastgesteld worden. De verwachting is nu dat in 2014 gestart wordt met de uitvoering. De bestemmingsplanprocedure wordt gevoerd door de gemeente, aangezien de gemeente bevoegd gezag is bij bestemmingsplannen. De kosten voor de ombouw N34 zijn geraamd op ongeveer € 44 miljoen. De gemeente is gevraagd een bijdrage te doen van € 3,9 miljoen. Hiervan is €1,5 miljoen t.b.v. van de ontsluiting Marslanden en € 2,4 miljoen t.b.v. bereikbaarheid van de gemeente. N340 (traject A28 Zwolle – N34/N36 Ommen) Ook de N340 dient te worden ingericht als een stroomweg. De ambitie van Hardenberg is een vlotte doorstroming van de N340. Aangezien het project in een vergevorderd stadium is, kan weinig invloed meer worden uitgeoefend op het tracé en de inrichting daarvan. Het tracé is nagenoeg bekend, en het Provinciaal Inpassingsplan krijgt in 2012 zijn definitieve status. Het tracé valt volledig buiten Hardenbergs grondgebied. N377 (traject Lichtmis – Slagharen) De N377 is een gebiedsontsluitingsweg met delen waar 100 km/u mag worden gereden. Daarbij doorsnijdt de N377 de kern Balkbrug. Wij willen bereiken dat de veiligheid en de toekomstige doorstroming gewaarborgd blijft, door actief bij de planvorming betrokken te zijn. Daarbij willen wij geen gelijkvloerse kruisingen buiten de kernen. Een goede afwikkeling van het verkeer op de kruising in Balkbrug en een vlotte doorstroming van het verkeer door Balkbrug vragen onze speciale aandacht. In 2012 gaat de projectgroep het plan in hoofdlijnen uitwerken tot een definitief plan. Bereikbaarheid | Openbaar vervoer Het openbaar vervoer is onder te verdelen in bus- en treinverkeer. Op het vlak van busverkeer zijn geen ontwikkelingen. Wel willen wij onderzocht hebben of het mogelijk is de verbinding Dedemsvaart-Hardenberg v.v. te verbeteren. Wat betreft de Vechtdallijnen (treinverkeer richting Zwolle, Drenthe en Twente) zijn er meer ontwikkelingen. Wij willen graag dat Hardenberg het knooppunt wordt voor de verbinding richting Twente. In 2012 verwachten wij meer duidelijkheid te verkrijgen. In 2012 gaan we de mogelijke optimalisatieslagen voor het busvervoer bespreken met de concessieverlener (provincie Overijssel). In 2012 wordt aan de gemeenteraad teruggekoppeld of een verbeterde OV-verbinding Dedemsvaart-Hardenberg v.v. de komende 10 jaar mogelijk is. In 2012 moet duidelijk worden wat de toekomst is van Hardenberg als OV-knooppunt. Mogelijk heeft dit gevolgen voor de inrichting van de geplande stationstunnel. Relevante ontwikkelingen De Vechtdallijnen hebben een relatie met de ontwikkeling stationsomgeving. Als Hardenberg een OV-knooppunt wordt, kan dit gevolgen hebben voor het aantal perrons. De gemeente anticipeert op deze mogelijke ontwikkeling.
30
Bereikbaarheid | Opwaarderen kanaal Het kanaal Almelo-De Haandrik wordt geschikt gemaakt voor schepen van 700 ton. De provincie Overijssel gaat het kanaal een halve meter verdiepen en vijf bruggen vervangen en een aantal wachtplaatsen aanpassen en aanleggen. In het kader daarvan moet de brug in Bergentheim overgedragen worden aan de provincie. De andere bruggen zijn al provinciaal eigendom. De werkzaamheden beginnen in 2012 en zijn naar verwachting op 1 januari 2014 afgerond. Recreatie en toerisme De gemeente is in de zomer van 2011 gestart met het opstellen van een toeristische visie, in samenspraak met de sector. We gaan door met het faciliteren van de bestaande ondernemers in de recreatieve sector. Hierbij blijft kwaliteitsverbetering voorop staan. De kwaliteitsverbetering richt zich dan op de groene ruimte (goede inpassing) maar ook op de inrichting van het bestaande terrein. Eveneens zullen de bedrijfsbezoeken voortgang blijven vinden. Daarnaast worden ondernemers die zich hier willen vestigen gestimuleerd en gefaciliteerd door de gemeente om de nieuwvestiging ook daadwerkelijk te realiseren.
Overzicht lasten en baten programmalijn Economie REKENING 2010 Lasten Baten Saldo
2.606 918 1.688
BEGROTING 2011 2.777 1.015 1.762
Bedragen x € 1.000 MEERJARENBEGROTING 2013 2014
2012 2.088 727 1.361
2.071 714 1.357
2.091 702 1.389
2015 2.104 690 1.414
31
Groene ruimte De functie van het buitengebied verandert. Deze verandering heeft te maken met de teruglopende rol van de landbouw, maar ook met andere behoeftes van mensen. Inwoners, bezoekers en toeristen zijn graag in de groene ruimte. De landbouw zal een belangrijke functie blijven behouden in het buitengebied, maar zal niet meer de enige en primaire functie zijn. De gemeente wil de kwaliteit van de openbare groene ruimte behouden en verbeteren. Ambities 1. In onze natuurgebieden (voorbeelden zijn het Reestdal, het Colenbrandersbos en het Vechtdal) blijft de biodiversiteit behouden en wordt zo mogelijk verbeterd. 2 Meer wandelaars en fietsers doorkruisen de groene ruimte. 3 Op de Vecht varen meer bootjes. 4 We wijzen vier gebieden aan als landbouwontwikkelingsgebied, namelijk Westerhuizingerveld, het gebied tussen N377 en N34, SlagharenOost/De Krim, Bergentheimzuid. Deze gebieden zijn het meest geschikt voor landbouw. In de visienota buitengebied benoemen we de gewenste kwaliteiten in gebieden en vertalen dit naar het bestemmingsplan buitengebied. Bij ruimtelijke afwegingen en ontwikkelingen houden we rekening met het behoud van de stilte, het donker en de ruimte 5 Het aantal functies (zoals bedrijven en woningen) in vrijkomende agrarische gebouwen neemt toe. 6. Kwaliteiten versterken we via samenwerking en het compensatiebeginsel 7 Via een monitor biodiversiteit behouden we de maatschappelijke aandacht voor biodiversiteit.
Ruimte voor de Vecht Samen met de provincie en andere partners is in het kader van ‘Ruimte voor de Vecht’ een integrale visie ontwikkeld op de toekomst van de Vecht, als beeldmerk voor onze omgeving. Vertrekpunt hierbij is de ontwikkeling van de Vecht tot een halfnatuurlijke laaglandrivier. De beleving van de Vecht vanaf het water is één van de onderwerpen die centraal staat. Het afgelopen jaar is voor het Vechtpark een structuurvisie ontwikkeld. Aan de hand hiervan zal de komende jaren een aantal deelprojecten uitgevoerd gaan worden. Als gemeente participeren we in het project Ruimte voor de Vecht. Binen Hardenberg stellen wij hierbinnen onze prioriteiten en de gewenste ontwikkelingsrichting. In 2012 wordt verder vorm gegeven aan de invulling van het Vechtpark. Eveneens zijn er ontwikkelingen gaande om de samenwerking met Duitsland te verbeteren en de Vecht beter grensoverschrijdend te gaan benutten. De verwachting is dat dit in 2012 concrete vormen aan gaat nemen, te beginnen bij het herstel van de sluis in de Vecht nabij de Haandrik. (project Waterschap Velt en Vecht)
32
Opwaardering kanaal Almelo – De Haandrik Naast de Vecht zijn er het afgelopen jaar ook eerste stappen gezet voor de opwaardering van het kanaal Almelo – De Haandrik. De provincie is initiatiefnemer om het kanaal geschikt te maken voor vrachtverkeer tot 700 ton. (nu 600 ton) Hierdoor liggen er ook kansen om het kanaal recreatief op te waarderen. In 2011 is een rapport gepresenteerd waarin o.a. deze recreatieve kansen zijn meegenomen. Het Kanaal Almelo – De Haandrik biedt kansen voor verdere recreatieve ontwikkeling. Het rapport heeft deze kansen inzichtelijk gemaakt, waarin eveneens globaal kosten zijn opgenomen. De keuze over welke ontwikkelingen uitgevoerd kunnen of moeten worden, moet nog gemaakt worden. Bestemmingsplan deel 2+3 buitengebied Deel 1+2 (Bergentheim-Zuid & Reestdal) is in procedure gebracht. Op basis van de eerder in overleg met de verschillende Plaatselijke Belangen en andere belangenorganisaties opgestelde landschapsinventarisatiekaarten (lik’s) en ontwikkelingsvisie, geven we in 2012 vervolg aan het ontwikkelen van de voorontwerpbestemmingsplannen buitengebied 2 en 3 Voor dit vervolg is € 120.000 beschikbaar. Daarbij is het van belang dat het eigen gemeentelijk apparaat zelf meer de ontwerp en ontwikkel activiteiten overneemt en daarmee de kostendekkendheid van het ontwikkelproces kan vergroten. Plattelandsontwikkeling De functie van het buitengebied verandert. De landbouw zal een belangrijke functie blijven behouden in het buitengebied, maar zal niet meer de enige en primaire functie zijn. De gemeente wil de kwaliteit van de groene ruimte behouden en verbeteren en mogelijkheden bieden voor verbreding van functies. Er wordt gewerkt aan een nieuw bestemmingsplan waarin de mogelijkheden voor het buitengebied zijn aangegeven. Wij gaan door met aanleg, herstel en beheer van landschapselementen in de vorm van een Groene Dienst, waarbij de provinciale bijdrage wordt verhoogd van 50% naar 75%. Er is in 2012 een provinciale bijdrage beschikbaar van maximaal € 1.928.700. Het nog op te stellen landschapsontwikkelingsplan geeft richting aan de uitvoering. Daarnaast vindt er een stimulering van duurzaamheid plaats in de agrarische sector door samenwerking (biovergisting, zonne-energie) en kavelruil. (Ane, Collendoorn, Bruchterveld e.o.). De kosten worden gedekt uit het beschikbare meerjarenbudget plattelandsontwikkeling. Relevante ontwikkelingen De ontwikkeling van nieuwe Leader projecten is (tijdelijk) gestopt, omdat de Europese subsidie voor de regio is uitgeput. Door de Plaatselijke groep Leader wordt samen met de andere Overijsselse Leadergebieden geprobeerd om extra Europese gelden naar (Noordoost) Overijssel te krijgen. Duurzaam Hardenberg De doelstelling van Duurzaam Hardenberg is het bereiken van een energieneutraal Hardenberg. Dat wil zeggen dat alle binnen de gemeente (grondgebied) gebruikte energie in de gemeente zelf of in de regio duurzaam wordt opgewekt. Voor de periode 2010- 2014 is de concrete doelstelling minimaal 2,5 % energiebesparing en 2,5 % meer duurzame energie per jaar. In het Meerjarenprogramma Duurzaam Hardenberg 2010- 2014 zijn projecten en activiteiten benoemd waarbinnen het gemeentelijke duurzaamheidsbeleid vorm moet krijgen.
33
De projecten en activiteiten zijn onderverdeeld in: • Eigen organisatie • Gebouwde omgeving • Bedrijven • Mobiliteit • Duurzame Energie Vrijwel alle afdelingen zijn verantwoordelijk voor één of meer van deze projecten of activiteiten. Daarmee is het realiseren van de gemeentelijke energiedoelstelling een organisatiebrede verantwoordelijkheid. Naast de reeds verkregen zogenaamde SLOK-gelden van het (toenmalige) ministerie van VROM is de gemeentelijke investering over de komende jaren € 565.000. Verder hebben wij een convenant gesloten met de provincie, die nog eens € 885.000 beschikbaar stelt. Bovenop deze bedragen wordt nog € 400.000 en € 1,3 miljoen van respectievelijk gemeente en provincie gestort in het fonds voor duurzaamheidsleningen. Overzicht lasten en baten programmalijn Groene ruimte REKENING 2010 Lasten Baten Saldo
4.028 1.076 2.952
BEGROTING 2011 3.514 370 3.144
Bedragen x € 1.000 MEERJARENBEGROTING 2013 2014
2012 3.509 359 3.150
3.558 368 3.190
3.625 376 3.249
2015 3.670 384 3.286
34
Externe oriëntatie In de vorige programmalijnen staat steeds welke rol de gemeente heeft om doelstellingen te bereiken. Wat overal terugkomt is dat de gemeente een beperkte rol heeft. De markt, inwoners en instellingen zijn de belangrijkste partijen in de maatschappelijke ontwikkelingen. Ambities 1 De gemeente Hardenberg stijgt fors op de lijst van beste digitale dienstverlenende gemeenten van Nederland. Klantgerichtheid en mensgerichtheid zijn hierbij de belangrijke waarden. 2 Inwoners en ondernemers zijn trots op gemeente en stad Hardenberg en zijn daarmee de beste ambassadeurs. Dat wat de gemeente Hardenberg te bieden heeft en wat er gebeurt heeft binnen 5-7 jaar een grotere bekendheid onder (potentiële) bezoekers, bewoners, bedrijven en strategische partners. De naam Hardenberg heeft een spontane bekendheid en roept positieve associaties op, waardoor mensen in concreet gedrag vaker voor de gemeente Hardenberg kiezen. 3 Participatietrajecten op gebied van beleidsvoorbereiding, -bepaling, -uitvoering en -evaluatie leiden tot een betere inhoud, een groter draagvlak en tot een groter vertrouwen. Inwoners, maatschappelijke organisaties en bedrijven zijn tevreden over hoe ze betrokken worden bij trajecten. De gemeente laat beter zien wat ze voor inwoners, bedrijven en andere doelgroepen doet.
Dienstverlening/digitalisering In de nota ‘’Dienstverlening aan de burger’’ is vastgelegd hoe wij deze dienstverlening zien en wat de burger van ons mag verwachten. We willen een klantgerichte organisatie zijn. Ook de landelijke overheid geeft daar middels het NUP en de elektronische overheid duidelijk richting aan. In de afgelopen jaren is er veel gebeurd om bovenstaande realiseren. De start van het Klant contact Centrum, de start van de invoering van het zaakgericht werken en het nieuwe werken (met o.a. VDI en mobiel bellen, tenzij). In 2014 willen we conform Antwoord@fase4 werken. Processen die in 2012 veel aandacht vragen. Voor verbetering van de interne dienstverlening is het Intern Servicepunt opgericht. In 2012 wordt door het samenwerkingsverband Dimpact een aanbesteding t.b.v. de aangesloten gemeenten gedaan m.b.t. een compleet Frontoffice en Midoffice Suite. Dimpact opereert daarin als inkooporganisatie voor de aangesloten gemeenten. Toekomstvisie In 2012 wordt de toekomstvisie “Hardenberg stapt stevig op de toekomst af” weer geëvalueerd. De basis voor deze evaluatie is de demografische ontwikkeling van de gemeente Hardenberg. Het gaat dan om effecten van vergrijzing en op de langere termijn de effecten van krimp. In het voorjaar van 2012 vindt de politieke discussie plaats op basis waarvan een mogelijke bijstelling van de toekomstvisie gaat plaatsvinden dat vertaling krijgt in het meerjarenprogramma.
35
Overzicht lasten en baten programmalijn Externe oriëntatie Bedragen x € 1.000 REKENING 2010 Lasten Baten Saldo
10.448 3.656 6.792
BEGROTING 2011 8.234 4.025 4.209
MEERJARENBEGROTING 2013 2014
2012 8.671 4.155 4.516
8.787 4.200 4.587
8.909 4.246 4.663
2015 8.722 4.293 4.429
36
OVERZICHT VAN LASTEN EN BATEN VAN DE PROGRAMMA’S Onderstaand een samenvattend overzicht van de baten en lasten van de programma's zoals genoemd in het programmaplan. Voor de goede orde wordt hierbij opgemerkt dat dit de bedragen zijn, zoals opgenomen in de primitieve begroting. Voorgesteld wordt om onderstaande bedragen voor de lasten en baten vast te stellen. Omschrijving 1. Voorzieningen 2. Wonen 3. Kwetsbare groepen 4. Veiligheid en openbare ruimte 5. Economie 6. Groene ruimte 7. Externe oriëntatie Totaal van de programma's Algemene dekkingsmiddelen Onvoorzien Saldo voor bestemming Mutaties in reserves Saldo na bestemming
Lasten 20.565 29.299 44.560 18.996 2.088 3.509 8.671 127.688 2.261 129.949 4.785 134.734
Bedragen x € 1.000 baten saldo 4.857 27.035 24.826 3.090 727 359 4.155 65.049 67.885 132.934 1.800 134.734
15.708 2.264 19.734 15.906 1.361 3.150 4.516 62.639 - 67.885 2.261 - 2.985 2.985 0
Ingevolge de richtlijnen van de BBV dient een onderscheid gemaakt te worden tussen het resultaat voor bestemming en het resultaat na bestemming. Het geraamde resultaat voor bestemming is het totaal van de raming van baten en lasten van de programma's en de raming wegens algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien. Vervolgens wordt zichtbaar gemaakt welk bedrag wordt onttrokken c.q. wordt toegevoegd aan de reserves. Na deze onttrekking c.q. toevoeging volgt het geraamde resultaat na bestemming. Voor de toelichting op de algemene dekkingsmiddelen, onvoorzien en mutaties in reserves wordt verwezen naar het volgende hoofdstuk.
37
ALGEMENE DEKKINGSMIDDELEN, ONVOORZIEN EN MUTATIES IN RESERVES Algemene dekkingsmiddelen In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van deze inkomsten alsmede de overige algemene dekkingsmiddelen. Vervolgens wordt een korte toelichting gegeven bij een aantal inkomsten. Bedragen x € 1.000 Omschrijving Alg. uitkering OZB eigenaar OZB gebruiker Bespaarde rente Dividend Toeristenbelasting Woonforensenbelasting Hondenbelasting Ov. belastingen Totaal
REKENING 2010
2011
BEGROTING 2012
2013
MEERJARENBEGROTING 2014 2015
51.980 6.645 1.804 5.438 4.031 403 299
50.437 6.800 1.756 4.236 2.762 411 307
51.065 6.828 1.912 4.284 2.762 420 312
51.550 7.014 1.961 4.152 2.762 430 319
52.173 7.205 2.011 4.020 2.762 439 326
51.257 7.401 2.062 3.888 2.762 449 333
230 6 70.836
236 4 66.949
298 3 67.884
304 4 68.496
311 4 69.251
318 4 68.474
Korte toelichting op de verschillen Algemene uitkering uit het gemeentefonds De raming is gebaseerd op informatie uit de meicirculaire 2011. Op de gevolgen van de septembercirculaire (bekend na Prinsjesdag) zullen wij ingaan in ons voorstel tot 1e begrotingswijziging 2012. De uitkomst van de meicirculaire valt voor de begroting 2012 € 628.000 voordeliger uit ten opzichte van de begroting 2011. Een deel van de algemene uitkering is herleidbaar naar specifieke taken. Om deze reden zijn de volgende budgetten aangepast. Verhoging budget uitvoering WMO € 373.000 Opvoering budget nationaal actieplan sport en bewegen (NASB) € 112.000 Verhoging budget automatisering (implementatie e-overheid voor gemeenten) € 112.000 Combinatiefuncties € 74.000 Verlaging budget lokaal klimaatbeleid -/- € 61.000 Verlaging budget maatschappelijke stages -/- € 40.000 Resteert een voordeel van € 58.000 voor de begroting.
38
Accres Het nominaal accres over 2012 bedraagt 0,55% en bestaat uit een prijsontwikkeling van 2,25% en reëel accres van - 1,70%. Het nominaal accres voor de jaren 2013 tot en met 2015 bedragen 0,74%, 1,84% en 0,69%. Belastingopbrengsten In tegenstelling tot bijvoorbeeld leges, rioolrecht en afvalstoffenheffing zijn deze inkomsten niet geoormerkt. Op basis van het kohier 2011 en een (geraamde) correctie op de WOZ-waarde (waardestijging 2011 t.o.v. 2010) komt de OZB € 45.000 lager uit dan de raming in 2011. Samen met een inflatoire stijging van 2,25% (€ 192.000) en het accres voor 2011 (€ 37.000) komt de nieuwe raming € 184.000 hoger uit. Voor een verdere toelichting op deze baten verwijzen wij naar de (verplichte) paragraaf "lokale heffingen". Bespaarde rente De bespaarde rente wordt berekend over de verwachte stand van de reserves en voorzieningen per 1 januari van ruim € 95 mln. Op basis van een rekenrente van 4,50% (2011: 4,25%) bedraagt de bespaarde rente dan € 4.284.000. Op het verloop van de reserves en voorzieningen gaan wij in de paragraaf weerstandsvermogen" in. Dividend De verwachte dividenduitkering bedraagt € 2.762.000 en is als volgt gespecificeerd: Instelling BNG Enexis EPZ Attero ROVA *) Cogas Rendo Vitens CV-LOC
Aandeel in aantal aandelen dividend het kapitaal 0,12% 64.935 130.000 0,06% 96.993 43.000 0,06% 96.993 34.000 0,06% 96.993 5.000 11,60% 816 350.000 12,77% 650 1.040.000 5,75% 57 400.000 1,10% 63.007 158.000 53,27% 602.000 Totaal 2.762.000
*) Het dividend van de ROVA wordt gestort in de reserve afvalstoffenheffing.
39
Onvoorzien In de begroting zijn stelposten opgenomen die in de loop van het begrotingsjaar via een begrotingswijzing functioneel verwerkt zullen worden. Stelposten die dit jaar niet worden ingevuld kunnen incidenteel worden ingezet. In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van deze stelposten. De meeste stelposten spreken voor zich. Bedragen x € 1.000 Omschrijving Onvoorzien incidenteel Onvoorzien structureel Stelpost jeugd en gezin Stelpost kap.last parkeergarage gemeentehuis Stelpost vervanging Stelpost energielasten Stelpost bedrijfsvoering Stelpost bezuinigingen Stelpost prijscompensatie Stelpost onderhoud gebouwen Overige (kleinere) stelposten Totaal
REKENING 2010
BEGROTING 2011 2012
MEERJARENBEGROTING 2013 2014
2015
148
150
151
151
152
395
75
152
227
303
226
226
226
226
226
181
181
181
181
181
0
370
536
663
788
150
150
150
150
150
300
459
459
459
459
0
0
-2.341
-3.930
-3.930
303
446
446
1.097
1.764
173
173
173
173
173
26
31
28
29
28
1.902
2.261
161
- 574
294
40
Mutaties in reserves Bedragen x € 1.000 Omschrijving Toevoegingen Onttrekkingen Totaal
REKENING 2010
BEGROTING 2011
32.884 44.274 - 11.390
4.497 2.087 2.410
2012
MEERJARENBEGROTING 2013 2014
4.785 1.800 2.985
5.335 1.741 3.594
2015
5.741 1.823 3.918
6.118 1.958 4.160
Hieronder wordt aangegeven voor welke bedragen in de begroting 2012 aan welke reserves worden ontrokken of toegevoegd. Toevoeging reserve: - Nieuwe investeringen, rentetoevoeging en toevoeging - Huisvesting, rentetoevoeging en toevoeging - Centrumplan Hardenberg, rentetoevoeging en toevoeging - Centrumplan Dedemsvaart - Wet voorziening gehandicapten - Afvalstoffenheffing, toevoeging dividend ROVA - Onderwijshuisvesting - Bovenwijkse voorzieningen - Tractie brandweer en BOR - Automatisering - Onderhoud gebouwen - Diverse met mutatie < € 75.000 Onttrekking reserve: - Saldo exploitatie betaald parkeren - Zachte bovental - Dekking kapitaallasten - Saldo exploitatie afvalstoffenheffing - Saldo exploitatie riolering
" 1.135.000 " 1.025.000 " 433.000 “ 214.000 " 261.000 “ 344.000 “ 177.000 " 199.000 " 233.000 “ 290.000 " 159.000 " 315.000 € " " “ "
345.000 86.000 186.000 570.000 613.000
€ 4.785.000
€ 1.800.000
41
Meerjarenbegroting 2013-2015 Bestuurlijk uitgangspunt is een sluitende meerjarenbegroting. Voor de samenstelling van deze meerjarenbegroting zijn de volgende rekenkundige uitgangspunten gehanteerd: • prijsstijgingen 2,25% • geen prijscompensatie in 2013 • stijging van de loonsom in 2012, 2013 en 2014 van 3% (inclusief stijging sociale lasten) • inflatoire verhoging van de tarieven met 2,25% • inzet van het jaarlijks vrijkomend bedrag aan afschrijvingen en rente voor dekking van vervangings- en kleine investeringen • voor onvoorziene uitgaven wordt een structureel bedrag opgenomen van € 75.000 • voor onvoorziene incidentele uitgaven wordt een post opgenomen van € 150.000 • voor de berekening van de algemene uitkering wordt rekening gehouden met de informatie uit de mei-circulaire 2011 • jaarschijf 2013 en 2014 van het bezuinigingsplan • een aantal inwoners per 1 januari 2012 van 59.400 en een jaarlijkse toename in de jaren daarna met 150 • een aantal woningen per 1 januari 2012 van 24.880 en een jaarlijkse toename van aantal woningen met 200 • een rentepercentage voor nieuw aan te trekken leningen van 4,5%. De ontwikkeling van het begrotingssaldo in het meerjarenperspectief is, met inachtneming van bovenstaande uitgangspunten, als volgt (bedragen x € 1.000): meerjarenbegroting
2013
2014
2015
salariskosten
-872.000
-845.000
-876.000
prijsstijgingen
-683.000
-684.000
-685.000
volume-accress afdelingsbudgetten
-72.000
-72.000
-72.000
vrijvallende kapitaallasten w.v. te reserveren i.v.m. ideaalcomplex e.d. stelpost vervangingsinvesteringen
667.000
537.000
460.000
-515.000 -166.000
-423.000 -127.000
-350.000 -125.000
korting op SW budget Verlaging bijdrage aan Larcom korting op participatiebudget decentralisatie jeugdzorg en AWBZ
-250.000
-445.000
pm
pm
-620.000 500.000 pm 0
onvoorzien reserveringen zachte bovental onderwijs norm (gemeentefonds) onderwijs indexering norm overige
-76.000
-76.000
-76.000
-21.000 -37.000 -55.000 6.000
-6.000 -38.000 -57.000 7.000
-38.000 -58.000 6.000
42
meerjarenbegroting bespaarde rente
2013 -132.000
2014 -132.000
2015 -132.000
opbrengst uit doorberekende prijsstijgingen
422.000
432.000
443.000
gemeentefonds - gemeentefonds uitname politieke ambtsdragers - gemeentefonds NUP
485.000
623.000
-916.000
OZB (volume) bezuinigingen doorschuif 2012 jaarschijven bezuinigingsplan aanvullende bezuiniging geen prijscompensatie *
440.000 112.000 38.000
39.000
40.000
197.000 2.144.000
1.590.000
0
640.000
Pm
Pm
-19.000
-47.000
diversen saldo mutaties
1.720.000
saldo vorig jaar
0
1.720.000
2.039.000
1.720.000
2.024.000
45.000
nieuw saldo
304.000 -1.994.000
*Deze maatregel hebben wij opgenomen om te kunnen voldoen aan het uitgangspunt van een sluitende meerjarenbegroting. Wij merken daarbij dan wel op dat wij van jaar op jaar deze maatregel op de noodzaak er van willen beoordelen.
43
VERPLICHTE PARAGRAFEN 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
lokale heffingen weerstandsvermogen risicoparagraaf onderhoud kapitaalgoederen financiering grondbeleid bedrijfsvoering verbonden partijen
44
Lokale heffingen Actualiteiten Bedrijveninvesteringszone (BIZ) Met ingang van 2012 zal de heffing en invordering van een Bedrijven Investerings Zone (BIZ) worden ingevoerd. De ondernemers in een afgebakend gebied van de winkelcentra in Hardenberg en Dedemsvaart ontvangen een belastingaanslag BIZ. Alle ondernemers worden in deze heffing betrokken, het is een belasting en daarmee niet vrijblijvend. De opbrengst van deze heffing wordt als subsidie uitgekeerd aan de stichting centrummanagement Hardenberg en Dedemsvaart. Vanuit de items ‘schoon, heel en veilig’ woorden investeringen gedaan die ten gunste komen van de ondernemers die in het afgebakend gebied zijn gevestigd. Belastingopbrengsten Hierna hebben wij een vergelijking opgenomen van de belangrijkste belastingen en van de daarop gebaseerde opbrengsten. Voor het tarief 2012 is een inflatoire verhoging doorgevoerd van 2,25%. Bovendien is rekening gehouden met het uitgangspunt van 100% kostendekking bij de afvalstoffenheffing en de rioolheffing. Belastingopbrengsten Algemeen: Onroerende zaak belastingen: gebruiker eigenaar Hondenbelasting Toeristenbelasting Forensenbelasting Specifiek: Afvalstoffenheffing Rioolrechten
Begroting 2012
Begroting 2011
Rekening 2010
1.912.000 6.828.000 298.000 420.000 312.000
1.756.000 6.800.000 236.000 411.000 307.000
1.804.000 6.645.000 230.000 403.000 299.000
4.529.000 5.417.000
4.547.000 5.342.000
4.607.000 5.268.000
Voor wat betreft de toeristenbelasting was het tarief in 2010 € 0,54 en in 2011 € 0,55 per persoon per nacht. Voor 2012 wordt dit € 0,56 per overnachting. Belastingtarieven Ozb-tarief eigenaar woning Ozb-tarief eigenaar niet-woning Ozb-tarief gebruiker niet-woning Vastrecht afvalstoffenheffing Lediging 240 liter container RST Lediging 240 liter container GFT Lediging 140 liter container RST Lediging 140 liter container GFT Rioolrecht woning
2012 0,0862% 0,2280% 0,1835% 89,00 9,21 5,61 5,63 3,53 218,00
2011 0,0809% 0,2241% 0,1804% 93,00 9,21 5,61 5,63 3,53 218,00
2010 0,0787% 0,2181% 0,1726% 96,00 9,21 5,61 5,63 3,53 218,00
NB. OZB obv taxaties 1-1-2010. Rioolheffing Gezien de huidige stand van de voorziening riolering blijft de rioolheffing op hetzelfde niveau als in 2011.
45
Vergelijkend overzicht van woonlasten 2011 Naast een vergelijking van de opbrengsten hebben wij wederom een vergelijking opgenomen van de woonlasten 2011 met enkele buurgemeenten. Voor de OZB is uitgegaan van een woningwaarde van € 200.000 en voor de afvalstoffenheffing en riolering van een meerpersoonshuishouden. Het landelijk gemiddelde ligt op € 671,-. Gemeente OZB Dalfsen € 154 Raalte € 184 Ommen € 154 Kampen € 192 De Wolden € 174 Staphorst € 134 Hardenberg € 162 Hoogeveen € 228 Twenterand € 195 Zwartewaterland € 188 Steenwijkerland € 173 Coevorden € 269
Afvalstoffenheffing Rioolheffing Totaal € 235 € 122 € 511 € 188 € 174 € 546 € 266 € 177 € 597 € 248 € 168 € 608 € 220 € 215 € 609 € 270 € 213 € 617 € 253 € 218 € 633 € 278 € 147 € 653 € 254 € 205 € 654 € 264 € 206 € 658 € 248 € 245 € 666 € 289 € 169 € 727
(Bron: Informatie van het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden, juli 2011) Kostendekking Bepaalde gemeentelijke activiteiten mogen 100% kostendekkend zijn. In het kader van de invoering van het BTW-compensatiefonds (BCF) is bepaald dat de gemeente bij de bepaling van de kostendekkendheid geen rekening hoeft te houden met de compensabele BTW. Daarmee rekening houdend zijn de afvalstoffenheffing en de rioolrechten 100% kostendekkend. Kwijtschelding De gehanteerde kwijtscheldingsnorm is in de gemeente Hardenberg 100%.
46
Weerstandsvermogen. In de paragraaf weerstandsvermogen wordt de financiële robuustheid van de begroting, de jaarrekening en in het bijzonder de stand van zaken met betrekking tot de financiële positie weergeven. De paragraaf betreffende het weerstandsvermogen bevat ten minste: • • •
het beleid omtrent de weerstandscapaciteit en de risico’s. een inventarisatie van de risico’s; een inventarisatie van de weerstandscapaciteit;
Op basis van een door ons opgestelde risicoanalyse heeft Deloitte de risico’s geïnventariseerd en gekwantificeerd en een berekening gemaakt van het beschikbare en van het gewenste weerstandsvermogen. De uitkomsten van de rapportage van Deloitte zijn in deze paragraaf overgenomen. Voor een verdere inhoudelijke onderbouwing van deze uitkomsten verwijzen wij u naar de notities ‘Risicomanagement en weerstandsvermogen’ en ‘Gemeente Hardenberg, second opinion weerstandsvermogen en risicomanagement’. Het beleid omtrent de weerstandscapaciteit en de risico’s De risico’s zijn in het rapport van Deloitte onderverdeeld naar drie categorieën. De eerste categorie zijn de echte risico’s, namelijk mogelijke financiële tegenvallers die samenhangen met de uitvoering van bepaalde activiteiten. Voorbeelden zijn het ondernemersrisico bij grondexploitaties en het risico op overschrijding van budgetten, dat samenhangt met open einde regelingen. Vanuit de betekenis van het begrip weerstandsvermogen zoals in het BBV is beschreven is uitsluitend deze categorie van belang voor het weerstandsvermogen. Voorzienbare tekorten op reguliere budgetten behoren niet tot de risico’s. De tekorten zijn min of meer duidelijk. Zeker waar de tekorten een structureel karakter hebben, heeft het vanuit bedrijfseconomisch oogpunt, de voorkeur dit op te lossen binnen de exploitatie in plaats van via bestemmingsreserves. Onderwijshuisvesting, onderhoud gebouwen en betaald parkeren zijn hiervan de belangrijkste voorbeelden. Het risico daarvan is dat de reserves op termijn uitgeput raken en de lasten dan alsnog in de exploitatie moeten worden opgenomen, danwel er bezuinigd moet worden. De derde categorie betreft mogelijke (ongewenste) schommelingen van budgetten, waardoor behoefte ontstaat in egalisatie van jaarlasten. Riolering en wegen zijn hiervan de belangrijkste voorbeelden. Deze werkwijze wordt door vele gemeente toegepast. De notitie vermeldt dat de noodzakelijke onderhoudslasten structureel in de begroting zijn geraamd. Onder deze voorwaarde is er dan ook geen sprake van een risico dat relevant is voor het weerstandsvermogen. Inventarisatie van de risico’s Grondexploitaties Het exploiteren van gronden is een ondernemersrisico. De benodigde weerstandscapaciteit is berekend op € 9,0 mln. aan te houden in de algemene reserve grondexploitaties (ARG) (rapport Deloitte). De netto boekwaarde van de grondexploitaties is in periode 2007-2010 gestegen van € 34 mln. naar € 66 mln. De plankosten en rentelasten zijn in de periode 2007-2010 opgelopen van € 4,2 mln. naar € 6,2 mln. De inkomsten uit verkopen bedroeg in 2007 € 20,7 mln. In de jaren daarna lopen de inkomsten terug van € 6,8 mln. in 2008 naar € 6,7 mln. in 2009 en € 5 mln. in 2010. De ARG is ultimo 2010 bijna volledig benut voor het op peil brengen van de voorzieningen en bedraagt ultimo 2010 nog € 0,6 mln.
47
Bij het berekenen van het benodigde ARG hebben wij ons gebaseerd op de uitkomsten van de ‘Analyse grondexploitaties’ van Deloitte Real Estate. Deloitte heeft de benodigde omvang van het weerstandsvermogen gekwantificeerd op basis van een grove berekening van marktrisico’s en projectspecifieke risico’s. Deze methode houdt rekening met vertragingen in exploitaties op basis van het twee jaar opschuiven, van kosten en opbrengsten waardoor extra rentekosten op de boekwaarde ontstaan en met prijsdalingen op basis van schattingen van 10% over de nog te realiseren opbrengsten (marktrisico’s). Bij de projectrisico’s is een berekening van gemaakt van het risico van een te hoge woningbouwfasering. Omdat de overige projectrisico’s nog niet in beeld zijn gebracht is voor dit risico een inschatting gemaakt. Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) De Wmo heeft een open einde karakter. De benodigde weerstandscapaciteit is € 1,0 mln. aan te houden in de algemene reserve (rapport Deloitte). In de 2e bestuursrapportage 2010 hebben wij gemeld dat bij ongewijzigd beleid voor 2011 en volgende jaren tekorten op de Wmo worden verwacht van rond € 1 miljoen structureel. In het najaar 2010 heeft het college besloten tot een pakket aan maatregelen. In zijn vergadering van 16 november 2010 heeft de raad ingestemd met de maatregelen. Met deze maatregelen is een structureel evenwicht bereikt tussen de inkomsten en uitgaven WMO. Het invoeren van eigen bijdragen voor alle individuele verstrekkingen levert structureel € 500.000,= aan inkomsten op. Daarnaast zal deze maatregel tot minder aanvragen/verstrekkingen leiden. Dit, in combinatie met het hanteren van een inkomensgrens voor het collectief vervoer, zal eveneens leiden tot een structurele kostenbesparing van € 500.000,=. Wet werk en bijstand (Wwb) De Wwb heeft een open einde karakter. De benodigde weerstandscapaciteit is € 0,7 mln. aan te houden in de algemene reserve (rapport Deloitte). In het voorjaar 2011 hebben wij u aangegeven dat er op de Wwb een tekort dreigt en dat wij dit financieel risico proberen te beperken door in te zetten op (extra) detacheringen. Hoewel er extra werkplekken zijn gerealiseerd, heeft dit beleid toch niet het gewenste financiële effect gehad. Als we vooruit kijken naar de bijstandsuitgaven in 2012 verwachten we, ondanks deze maatregelen, eenzelfde beeld als voor 2011 namelijk € 7,9 miljoen aan uitkeringen en een rijksbudget van € 7,0 mln. Dat leidt tot een tekort ten opzichte van de begroting van € 0,5 miljoen. (In de begroting zit een toegestaan tekort van ruim € 200.000,=, en we verwachten in het kader van de 10%-IAUregeling nog € 200.000,= te kunnen claimen bij het rijk). In de begroting 2012 is dit tekort structureel gedekt. Leerlingenvervoer Leerlingenvervoer heeft een open einde karakter. De benodigde weerstandscapaciteit is € 0,6 mln. aan te houden in de algemene reserve (rapport Deloitte). Bij ongewijzigd beleid was 2011 aanvankelijk voorzien dat de kosten voor leerlingenvervoer € 100.000,= hoger uitvallen dan begroot. Daarbij komt een extra kostenstijging van € 50.000 als gevolg van prijsstijgingen. Inmiddels is besloten tot een pakket van maatregelen dat leidt tot een besparing van € 75.000,=. Door vaker vrijwilligers in te zetten bij het individueel vervoer is kostenbesparing mogelijk. Daarnaast is het afstandscriterium aangepast en de eigen bijdragen te verhoogt. Resteert nog een tekort van € 75.000,= dat wij, als structurele bezuiniging, hebben meegenomen in het totale bezuinigingsprogramma.
48
Wet sociale werkvoorziening (Wsw) De Wsw heeft een open einde karakter. De benodigde weerstandscapaciteit is € 1,7 mln. aan te houden in de algemene reserve (rapport Deloitte). Het rijk heeft in 2011de Wsw-subsidie verlaagd met € 824.000,=. Dit is een combinatie van factoren. Het subsidiebedrag per SE (gemiddeld arbeidsjaar) is verlaagd en ook het maximaal aantal te realiseren SE’s. Verder wordt de Cao-compensatie onthouden. De komende jaren zal sprake zijn van een verdere verlaging van de subsidie per SE en van het aantal SE’s. De bezuiniging op de Wsw vraagt om actie om de gevolgen te beperken. Aanknopingspunten zijn: • verlagen van het aantal Wsw-dienstverbanden; • verlagen kosten door efficiënter werken; • Verhoging inkomsten uit inleenvergoedingen en verbetering resultaat Larcom. Wij verwachten dat wij met deze acties € het tekort in 2012 te beperken tot € 580.000,=. In de begroting 2012 is dit tekort van € 580.000,= structureel gedekt. Ook in de komende jaren bezuinigt het rijk op de Wsw. Deze extra bezuinigingen zijn in de meerjarenbegroting 2013-2015 verwerkt en gedekt. Overige risico’s De benodigde weerstandscapaciteit aan te houden in de algemene reserve voor overige risico’s bedraagt € 0,7 mln. (rapport Deloitte). Overige risico’s betreft het ondernemersrisico voor Theater de Voorveghter, renterisico’s en fluctuerende opbrengsten uit bouwleges. Ook juridische risico’s zoals schadeclaims, milieuverontreiniging, inbaarheid vorderingen en leningen en risico’s uit hoofde van garantiestellingen, rekenen wij ook tot de overige risico’s. Wij verwachten geen bijzondere risico’s uit hoofde van garantiestelling aan verbonden partijen of uit juridische procedures. Voor deze risico’s wordt dan ook geen weerstandscapaciteit aangehouden. Inventarisatie van de weerstandscapaciteit. De berekeningen van de Deloitte resulteren in een benodigd weerstandsvermogen van € 13,7 mln. Deze bedragen worden nader onderbouwd in de rapportage van de Deloitte ‘Gemeente Hardenberg, second opinion weerstandsvermogen en risicomanagement’. Bij de begroting hebben wij een apart raadsvoorstel gevoegd om de algemene reserve aan te vullen tot € 4,7 mln., en de algemene reserve grondexploitaties tot € 9 mln. samen € 13,7 mln.
49
Onderhoud kapitaalgoederen Wegen In de gemeente Hardenberg ligt een gemeentelijk wegennet van zo’n 900 km lang. De gemeente Hardenberg is wegbeheerder van deze wegen en is daarom verplicht deze wegen duurzaam in redelijke staat te onderhouden. Het onderhoudsbudget van anderhalf miljoen euro is leidend voor het opstellen van het onderhoudsprogramma. Een van de doelstellingen uit het meerjarenprogramma van de gemeente is het bevorderen van een veilige en leefbare woonomgeving, met als ambitie een fysieke leefomgeving die schoon, heel en veilig is. In dat kader streeft het college naar een goede balans tussen de vraag naar onderhoud aan gemeentelijke wegen en de beschikbare (financiële) middelen. De basis voor het onderhoudsprogramma zijn de door het college vastgestelde uitgangspunten voor het wegenonderhoud. Het beheer en onderhoud van wegen begint met het bewust ontwerpen van de infrastructuur en de keuze voor duurzame materialen van hoge kwaliteit. Als het gaat om het onderhoud aan wegen, geldt zoveel mogelijk een integrale aanpak. Dit betekent dat onderhoud zoveel mogelijk gecombineerd wordt met andere werkzaamheden, bijvoorbeeld riolering. De gemeente Hardenberg beschikt over een gecertificeerd geautomatiseerd wegbeheersysteem. Dit systeem geeft de basissignalen af voor de te nemen onderhoudsmaatregelen. Het systeem wordt gevoed met kwaliteitsbeoordelingen van de wegverharding uit het “veld”. Daarnaast zijn alle wegen in Hardenberg gecategoriseerd om een juiste prioritering voor het onderhoud te stellen. Ook meldingen over het wegennet en maatschappelijke en politieke ontwikkelingen spelen een rol bij de keuzebepaling en prioritering bij het opstellen van het onderhoudsprogramma. In 2011 is een nieuw meerjarenprogramma 2011/2013 opgesteld voor het onderhoud van de gemeentelijke wegen. Als gevolg van de ongekend lange winterperiodes, drie jaren achtereen, is er veel meer schade aan de wegen ontstaan dan gebruikelijk. Wegen met aanzienlijke schade zijn met voorrang in het voorliggende MJP opgenomen. Voor het herstel van wegdekschades en het uitvoeren van conserveringsmaatregelen (levensduur verlengend onderhoud) is extra budget beschikbaar gesteld ad. 300.000. De middelen daarvoor komen vanuit het investeringsprogramma 2011/2014. Deze middelen zijn besteedt aan ca. 60 wegen. De reservering binnen het onderhoudsbudget wegen voor gebiedsgericht werken wordt met ingang van 2012 geschrapt als onderdeel van de bezuinigingstaakstelling. Dit onderdeel van het wegenonderhoud budget is met de gemeentelijke herindeling ingesteld om snel en adequaat in te kunnen spelen op de vele (kleine) verzoeken van plaatselijk belangen. Er blijft nog slechts een beperkte ruimte om aan dit soort verzoeken te voldoen In 2012 is € 250.000 gereserveerd voor opwaarderen Oranjebuurt Dedemsvaart in combinatie met nieuwbouw De Veste. Na nieuwbouw woningen en een appartementencomplex wordt de woonomgeving opgewaardeerd. Bij alle woonstraten wordt in samenspraak met de bewoners verbeteringen gerealiseerd die verder gaan dan uitsluitend aanpassen van de verhardingen. De gehele openbare ruimte wordt in de discussie betrokken. Ook de sociale leefbaarheid in de woonstraten wordt in beeld gebracht, hierbij is de Stuw ook betrokken. Kunstwerken In het kader van het stimuleren van vervoer over water wordt het kanaal Almelo – de Haandrik geschikt gemaakt voor schepen met een maximaal laadvermogen van 700 ton. 5 bruggen hebben daarvoor een te geringe doorvaartbreedte en worden vervangen. Het gaat om de bruggen Beerzerveld, Kloosterdijk, Bergentheim, Emtenbroekerdijk en Hoogenweg. De brug Beerzerveld ligt in de gemeente Ommen, de overige 4 bruggen in de gemeente Hardenberg. De provincie is voornemens de brug Bergentheim over te nemen in het kader van de upgrading Almelo/ de Haandrik. Dit biedt tevens voordelen vanuit uniform
50
beheer. Voor de brug Bergentheim zijn we in onderhandeling met de provincie om deze aan haar over te dragen. Vervanging van de brug Hoogenweg vindt plaats in 2012. Het streven is de overige bruggen eind 2013 te hebben vervangen. Tevens worden de wachtplaatsen vervangen of verbeterd Openbare verlichting De openbare verlichting (ovl) vervult een belangrijke functie op het gebied van sociale- en verkeersveiligheid. De burger dient zich in de openbare ruimte, ook na het invallen van de duisternis veilig te voelen. Daarnaast spelen ook sfeer-, milieu- en in toenemende mate energieaspecten een belangrijke rol. In het beleidsplan “LED op het licht op straat” wordt een beeld geschetst van de huidige situatie inzake de openbare verlichting in de gemeente Hardenberg, worden achtergronden en uitgangspunten toegelicht. Deze worden vertaald naar normeringen en kostenindicaties. Het nieuwe beleid is tot stand gekomen in samenspraak met bewoners en belangenorganisaties. Het betreft een driesporenbeleid 1. Kwalitatief toereikend onderhoud 2. Nieuwe installaties energiezuinig 3. Innovatief vervangen en soms verwijderen openbare verlichting Ad 1. In 2010 is het onderhoud aan de openbare verlichting Europees aanbesteed. Het contract heeft een looptijd van twee jaar met een verlengoptie van twee jaar. Het thema duurzaamheid is in het bestek integraal opgenomen. De komende jaren zal dit thema verder vorm krijgen door andere onderhoudsmethodieken te implementeren, waaronder de overstap van het incidenteel vervangen van onderdelen(lampen), naar groepsremplace en te kiezen voor energiezuinige lampen met een lange levensduur. Ad2. Om ook een start te maken met het realiseren van doelstellingen op het gebied van duurzaamheid is voortaan uitgangspunt van beleid dat bij het ontwerpen van nieuwe installaties wordt gekozen voor de energetisch meest voordelige optie. Ad3 Het derde spoor betreft schoon schip maken waar het verouderde installaties met energieverslindende lampen betreft. Bij vervanging wordt gekeken of winst te boeken is door te besparen op energiekosten of toekomstige vervangingskosten door toepassen van nieuwe technieken, zoals led-verlichting, dimmen van verlichting en terugbrengen of geheel verwijderen van overbodige verlichting. Om tot een planmatige aanpak te komen van dit driesporenbeleid zal een uitvoeringsplan in 2012 worden opgesteld. Ook is er een in combinatie met het project Opwaarderen Woonomgeving in Balkbrug en op een heringerichte parkeerplaats in de wijk Hazenbos op innovatieve wijze verlichting toegepast. (led verlichting in combinatie met dimmogelijkheden). Daarnaast is er Led toegepast in de parkeergarage Centrum Theater. Lokaal wordt er geëxperimenteerd met dynamische lichtsystemen. Tevens is er in 2011 een start gemaakt met het aanvullen van verlichting op de “ontbrekende schakels” in de school-thuis routes. Er wordt onderzocht of ontbrekende schakels in belangrijke doorgaande routes op innovatieve wijze kunnen worden opgevuld. Daarbij wordt gedacht aan Meppelerweg Balkbrug, Hoofdweg de Krim, Coevorderweg Slagharen, Gramsbergerweg Loozen, Hardenbergerweg Brucht, Venneweg Collendoorn, Kanaalweg west Bergentheim en Kloosterdijk.
51
Riolering In 2009 heeft de raad van de gemeente Hardenberg het verbrede gemeentelijke rioleringsplan (vGRP) vastgesteld voor de periode 2009-2013. . Dit is een strategisch document waarin de beleidsvoornemens, de maatregelen en de kosten voor het rioolstelsel voor een bepaalde planperiode worden beschreven. In het vGRP wordt vooralsnog uitgegaan van het voortzetten van de huidige beleidslijn (sober en doelmatig). De gemeentelijke riolering is een van de belangrijkste voorzieningen voor de bescherming van de volksgezondheid en het milieu. Ook heeft riolering een belangrijke functie als het gaat om tegengaan van wateroverlast in de openbare ruimte. Om te voldoen aan de wettelijke zorgplicht voor het doelmatig inzamelen en transporteren van afvalwater, moet de gemeente beschikken over een actueel GRP. In 2012 worden de voorbereidingen getroffen voor het evalueren van het vGRP en het opstellen van het nieuwe GRP. GRP 2009-2013 In het vGRP is naast de reguliere zaken rekening gehouden met de wet gemeentelijke watertaken. De gemeenten hebben naast de zorgplicht voor afvalwater ook de zorgplichten voor grond- en regenwater. Een onderdeel van deze zorgplichten is het opstellen van grondwaterbeleid en het opzetten van een waterloket. In 2012 beschikt Hardenberg over een eigen grondwaterbeleid. Het waterloket is in 2012 operationeel. Op gemeentelijk niveau betreft het de kansen die zich voordoen om werk met werk te maken met infrastructurele projecten. Het gaat om investeringen in toekomstbestendige, duurzame oplossingen waarin we mee kunnen liften met infrastructurele en stedenbouwkundige maatregelen. Concreet denken we hierbij aan masterplan Dedemsvaart zoals Julianastraat, de Markt en de Wisseling en de centrumroute in Hardenberg en J. Weitkamplaan, Stationstraat Zuid en Stationsplein. Samenwerking gemeente en waterschap Velt en Vecht We worden ons steeds bewuster van de ruimte die nodig is voor water. In droge tijden hebben we water nodig en in natte tijden willen we geen natte voeten krijgen. Het waterkwantiteits- en waterkwaliteitsbeheer in het buitengebied is een verantwoordelijkheid van het waterschap. De maatregelen vinden allen plaats in de openbare ruimte en bieden kansen voor bijvoorbeeld recreatieve ontwikkelingen. Om alle belangen goed te behartigen en de uitvoeringsprocessen zo vlot mogelijk te doorlopen zijn we intensief gaan samenwerken met waterschap Velt en Vecht. Eén van de eerste opdrachten voor dit samenwerkingsverband is de realisatie van het Vechtpark. Het haventje binnen het Vechtpark is reeds uitgevoerd. In 2011 is het gebied rondom de monding Oude Radewijkerbeek afgerond en het gebied rondom de Molengoot gestart. De grootste ingrepen in het plangebied zijn het graven van een nevengeul van de Molengoot naar de Vecht, het verleggen van de winterdijk en de realisatie van een vistrap en een kanopassage. Eind 2011 is de gemeente gestart met de planvorming van het deelgebied tussen de Prins Willem Alexanderbrug en Voorstraatbrug. In 2012 zal de aanbesteding en de uitvoering plaatsvinden. In 2011 heeft de overdracht stedelijk water van gemeente Hardenberg naar waterschap Groot Salland plaatsgevonden. De overdacht van het stedelijk water in het beheersgebied van waterschap Velt en Vecht zal in 2012 plaatsvinden. Installaties drukriolering Het beheer en onderhoud van de drukriolering is vormgegeven in een bestek. Dit bestek is in 2006 aanbesteedt en loopt af in juli 2012. In 2011 heeft de aannemer een centrale post gerealiseerd waarop alle installaties worden aangesloten. Deze centrale post ontvangt alle storingsmeldingen van de installaties. Verder worden volgens het bestek de komende twee jaar herstelwerkzaamheden uitgevoerd waardoor de installaties het gewenste kwaliteitsniveau behalen en behouden. Op basis van het huidige onderhoudsbeeld wordt aangegeven welke onderdelen en welke installatie in het kader van groot onderhoud moeten worden vervangen. Dit bestek zal 2011/2012 worden aanbesteedt.
52
Gemalen Het beheer en onderhoud van de rioolgemalen en bergbezinkbassins is vormgegeven in het bestek “Beheer en onderhoud installaties gemeente Hardenberg”. In dit bestek is het regulier onderhoud , verhelpen van storingen, groot onderhoud en de centrale post geregeld. Riolering Eind 2009 is voor vier jaar een raamcontract Europees aanbesteed voor het reinigen en inspecteren van de gemeentelijke riolering. De looptijd van de overeenkomst is vier jaar, waarin ongeveer 40 km per jaar riool wordt gereinigd en geïnspecteerd Inmiddels is er van een aantal kernen een volledig beeld van de onderhoudstoestand van het stelsel. De uitvoering van de herstelwerkzaamheden zullen in de komende drie jaren worden uitgevoerd. Openbaar groen Het onderhoud openbaar groen (de plantsoenen) is middels een openbare aanbesteding op de markt gezet. Er is in de aanbesteding bewust gekozen voor een meerjarencontract (2010 t/m 2013) om daarmee continuïteit (in samenwerking, aansturing en kwaliteit) en financiële duidelijkheid te verkrijgen. De aanbesteding is gegund aan Larcom. In 2012 zullen we het proces te komen tot uitgifte van snippergroen continueren. Het dagelijks beheer van alle (bestaande en geverifieerde) contracten met betrekking tot snippergroen wordt door het cluster Gebouwen en Gronden Qua contracten worden de nodige zaken geactualiseerd. Ook worden zowel administratief als op locatie van in gebruik genomen stukken (snipper) groen geïnventariseerd. Naar verwachting gaat dat over enkele honderden objecten. Daarnaast wordt er actief gehandeld om bewoners percelen aan te bieden die in aanmerking komen voor in gebruikgeving/verkoop. Begraafplaatsen Op 23 oktober 2007 heeft de raad besloten om als beleidsprincipe vast te stellen, dat de gemeentelijke begraafplaatsen niet worden uitgebreid, maar in eerste instantie door middel van ruimen van oude graven wordt voorzien in voldoende grafruimte. In 2009 is begonnen met de voorbereiding van de ruiming. Per begraafplaats wordt bekeken welke maatregel er dient te worden getroffen om te kunnen voorzien in de begraafbehoefte. In 2011 zijn voor de begraafplaatsen Achterveld en Oud Avereest plannen voor het ruimen van graven opgesteld. De uitvoering van deze plannen zijn eind 2011 aanbesteed en zal in 2012 zijn beslag krijgen. De door ruiming ontstane ruimte wordt heringericht voor nieuwe graven. Daarmee ontstaat er weer voldoende capaciteit op genoemde begraafplaatsen tot omstreeks 2030. Gemeentelijke gebouwen Met de komst van de cluster Gebouwen en Gronden is het beheer van het gemeentelijke eigendom grotendeels gecentraliseerd. In 2011 is er een aanzet gemaakt om op een meer gestructureerde werkwijze met de planning, aanbesteding en uitvoering van het meerjaren onderhoud om te gaan. Daartoe is een financiële doorkijk gegeven van het (meerjaren) onderhoud. Daarmee zal in de komende jaren een situatie worden gerealiseerd waarbij planmatig onderhoud, voor zover de financiële middelen dat toestaan, conform de meerjaren onderhoudsplanning (MJOP) wordt uitgevoerd. Dit zal betekenen dat de (duurdere) incidenten bestrijding afneemt. Er is inzicht gegeven in de discrepantie welke aanwezig is tussen het benodigde budget voor gebouwonderhoud en het beschikbare budget, op dit moment wordt gekeken naar keuze mogelijkheden om met deze discrepantie om te gaan. Voor de jaren na 2014 moeten er dan ook nog aanvullende keuzen worden gemaakt. Dat de financiële behoefte van de onderhoudsplanning, ook na inzet van de reserve, op dit moment de toegewezen financiële mogelijkheden te boven gaat, heeft als oorzaak de in de loop van jaren opgelopen onderhoudsachterstand. Deze achterstand wordt in de komende 2 jaar voor een (substantieel)
53
deel goed gemaakt. Ook is vanaf midden 2011 het energiebeheer bij eerdergenoemde cluster ondergebracht. Na analyse van de beschikbare gegevens zal in 2012 inzicht gemaakt worden van de mogelijkheden van beïnvloeding van het energieverbruik.
54
Financiering In het Treasurystatuut staan de uitgangspunten en doelstellingen voor het treasurybeleid vermeld. De uitvoering van het treasurybeleid komt in de financieringsparagraaf in de begroting en jaarrekening aan de orde. In het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) is vastgelegd, welke informatie in de financieringsparagraaf in ieder geval moet worden opgenomen. Het gaat daarbij om de beleidsvoornemens die relevant zijn voor het risicobeheer van de financieringsportefeuille. Voor het risicobeheer voeren we als gemeente Hardenberg een prudent beleid. Treasurybeheer De gemeente vraagt bij minimaal 3 instellingen offertes op alvorens middelen worden aangetrokken of uitgezet met een looptijd van korter dan 1 jaar en alvorens een langlopende uitzetting wordt gedaan. Liquiditeitsrisicobeheer De gemeente Hardenberg beperkt haar liquiditeitsrisico’s door de treasuryactiviteiten te baseren op een middellange termijnplanning. Dit gebeurt met behulp van een zogenaamde liquiditeitsbegroting. Renterisicobeheer Het beleid ten aanzien van financieringen is erop gericht een spreiding van toekomstige renterisico's op korte en lange termijn te bevorderen. Hierdoor voorkomen wij zoveel mogelijk risico's, die ontstaan als gevolg van renteschommelingen. Om het renterisico inzichtelijk te maken is een tweetal normen ontwikkeld, te weten de kasgeldlimiet en de renterisiconorm: 1. Kasgeldlimiet De kasgeldlimiet is een wettelijke limiet en bedraagt de maximale omvang van de kortgeldpositie gedurende het jaar. Voor 2012 bedraagt deze kasgeldlimiet € 11.625.000 (€ 136.761.000,-- x 8,5%). 2. Renterisiconorm Met deze norm wordt tot uitdrukking gebracht tot welk bedrag de gemeente renterisico's mag lopen. Renterisico's kunnen voortvloeien uit de noodzaak om bijvoorbeeld leningen af te lossen (herfinanciering). De renterisiconorm voor 2012 bedraagt € 27.352.000. Voor 2012 bedraagt de overschrijding van de renterisiconorm € 7.090.000. Dit betreft echter een overschrijding van 2 maanden van de renterisiconorm. Deze verstoring wordt veroorzaakt door 2 kasgeldleningen van € 12 miljoen en € 15 miljoen. Deze kasgeldleningen zijn opgenomen in december 2010 resp. februari 2011 en lopen tot januari 2012 resp. februari 2012. Het herfinancieringsrisico is afgedekt door een langlopende geldlening aan te trekken. In maart 2010 is een geldlening van € 40 miljoen aangetrokken met een looptijd van 20 jaar en wordt gestort op 2 januari 2012.
55
BNG-contract Het bankverkeer loopt voornamelijk via onze rekening courant bij de Bank Nederlandse Gemeenten. Het overeengekomen kredietplafond bedraagt € 15 miljoen. Financieringspositie Op begrotingsbasis gaan wij er vanuit, dat ons financieringstekort in 2012 € 36.699.000 bedraagt. Leningenportefeuille In onderstaand schema geven wij de mutaties in de leningenportefeuille voor het begrotingsjaar weer. Mutaties in leningenportefeuille (bedragen x € 1.000) Bedrag Beginstand per 1 januari 2012 Nieuwe leningen Reguliere aflossingen Vervroegde aflossingen Renteaanpassingen (oud percentage) Renteaanpassingen (nieuw percentage) Omzetting vast naar vlottend Omzetting vlottend naar vast Eindstand per 31 december 2012
144.313 40.000 34.443 1) 1) p.m. p.m. 149.871
N.B. overzichten op basis van de situatie per ultimo juli 2011. In maart 2010 is een nieuwe geldlening aangetrokken voor € 40 miljoen tegen 4,348% . Deze geldlening wordt echter pas per 2 januari 2012 gestort. Op 1 december 2010 is een kasgeldlening van € 12 miljoen en een looptijd van 13 maanden aangetrokken (rentepercentage 1,42%). Op 15 februari 2011 is een kasgeldlening van € 15 miljoen en een looptijd van 1 jaar aangetrokken (rentepercentage 1,63%). Deze geldleningen lossen we in 1 x af aan het einde van de leentermijn. Beide kasgeldleningen dienen ter overbrugging van de liquiditeitsbehoefte voordat de vaste geldlening van € 40 miljoen wordt gestort.
56
EMU saldo (lokale overheid) In het bestuurlijk overleg met de VNG en IPO van april 2005 is afgesproken dat het EMU-saldo over jaar t-1, t en t+1 in de begroting wordt opgenomen, zodat de besturen van GR'en, gemeenteraad en provinciale staten inzicht hebben in het EMU-saldo. Voor het eerst is dit in bij het opstellen van de begroting 2006 gebeurd. Deze gegevens worden door het CBS verwerkt in de monitoring van het verloop van het EMU-saldo. Het EMU-saldo wijkt nogal af van het begrip begrotingssaldo waar lokale overheden mee werken. Een belangrijk verschil is dat het begrotingssaldo van de lokale overheden betrekking heeft op baten en lasten van de exploitatiebegroting, terwijl het EMU-saldo ook kapitaaltransacties in de beschouwing meeneemt (zoals investeringen, aan- en verkopen grond). Daarnaast verschilt de behandeling van onder meer het interen op reserves, onttrekken van voorzieningen en de opbrengsten uit de verkoop van deelnemingen (bijv. aandelen in energiebedrijven). De berekening voor de jaren 2011, 2012 en 2013 is als volgt: 2011 1
Exploitatiesaldo voor toevoeging aan c.q. onttrekking
3.273
2012 2.985
2013 3.593
uit reserves (excl. Gemeentelijke "bedrijven") +2 Afschrijvingen ten laste van exploitatie
6.644
6.632
6.632
657
657
+3 Bruto dotaties aan de post voorzieningen ten laste van de exploitatie -4
486
Uitgaven aan investeringen in (im)materiële vaste activa die op de balans worden geactiveerd
8.300-
8.658-
5.800-
5.725-
7.072-
7.072-
7.132
7.471
7.471
+5 De in mindering op onder 4 bedoelde investeringen gebrachte ontvangen bijdragen van het Rijk, de Provincies, de Europese Unie en overigen +6a Verkoopopbrengsten uit desinvesteringen in (im)materiële vaste activa -6b Boekwinst op desinvsteringen in (im)materiële vaste activa -7
Uitgaven aan aankoop van grond en de uitgaven aan bouw-, woonrijp maken e.d.
+8a Verkoopopbrengsten van grond (tegen verkoopprijs) -8b Boekwinst op grondverkopen -9
-
Betalingen ten laste van de voorzieningen
29-
53-
53-
-10 Betalingen die niet via de exploitatie lopen, maar rechtstreeks ten laste van de reserves worden gebracht en die nog niet vallen onder één van de andere genoemde posten. -11 Boekwinst bij verkoop van deelnemingen en aandelen =
Berekend EMU-saldo lokale overheid
3.481
1.962
5.428
Bedragen x € 1.000,00
57
Paragraaf grondbeleid Bedrijventerrein Tot september 2011 is verkocht en notarieel geleverd 0,96 Ha. Voor 2,33 Ha zijn contracten gesloten op basis waarvan de percelen in 2011 geleverd en betaald zullen gaan worden. Op basis van de, in het kader van de jaarrekening, vastgestelde programmering en de verkochte en nog te verwachten verkopingen wordt voor 2011 de programmering gehaald. Voor 2012 staat geprogrammeerd 5,75 Ha uit te geven bedrijventerrein. Binnen deze programmering is voorzien in de uitgifte van 2 Ha respectievelijk 1Ha op bedrijventerrein Heemserpoort en Katingerveld. Behoudens deze laatste twee terreinen zijn deze op dit moment uitgeefbaar. Katingerveld wordt momenteel bouwrijp gemaakt en zijn we in afwachting van de behandeling van het bestemmingsplan door de Raad van State medio november 2011. Na uitspraak Raad van State kan de uitgifte volop van start gaan. Voor Heemserpoort geldt dat het bestemmingsplan nog in procedure moet worden gebracht dit inclusief exploitatieplan. Verwachting is dat in 2012 de eerste uitgifte niet meer zal plaatsvinden. Hoewel de programmering in 2012 hoger is dan in 2011 achten we deze realiseerbaar. Met name door de behoorlijke vraag in Balkbrug (Katingerveld) verwachten we de programmering te behalen. Momenteel is binnen de gemeente uitgeefbaar en direct te verkopen en te bebouwen ca 24 Ha bedrijventerrein. Daar waar de verkoop nog niet kan plaatsvinden kan dit worden opgevangen door het plegen van verkopingen elders zoals in Broeklanden. Woningbouw Tot september 2011 is verkocht en notarieel geleverd 15 kavels ten behoeve van de bouw van 45 woningen. Dit aantal loopt achter bij de programmering van 41 kavels voor 2011. Hierbij zijn we afhankelijk van de verkoop van losse kavels voor individuele woningen. Indien de verkoop van het derde kwartaal zich manifesteert in het laatste kwartaal worden er totaal circa 20 kavels verkocht. In 2009 en 2010 waren dit er respectievelijk 51 en 35 stuks. Opgemerkt wordt dat het merendeel betreft de verkoop van kavels in bestaande gebieden. De Meerstal in Kloosterhaar is dit jaar als nieuwe uitgifte gestart. In 2010 en 2011 zijn maatregelen getroffen om de gevolgen van de kredietcrisis voor de woningmarkt te beperken en om de toegankelijkheid en verkoop te stimuleren. Het gaat om maatregelen als de starterslening, verkoopgarantieregeling en de kavelreservering regeling. Hier wordt nog niet sterk op gereageerd. Ondanks de teruggang in gemeentelijke verkoop van kavels steekt dit nog positief af ten opzichte van het regionale en plaatselijke beeld. De verkoop van woningen vanuit projecten is nagenoeg stilgevallen. Desondanks zal het lastig worden om de programmering 2011 te halen. Voor 2012 staan meerdere nieuwe woningbouwprojecten op stapel w.o.: Garstlanden III, Marienberg en Bransveen. Voor de eerste twee plannen is het bestemmingsplan inmiddels van kracht en kan gestart worden met het bouwrijp maken en aansluitend de uitgifte. Bij de inloopbijeenkomsten is voor deze plannen volop interesse getoond door aspirant kopers. Voor 2012 biedt dit nieuwe kansen in de uitgifte van woningbouw kavels. De verwachting is dan ook, dat de programmering realistisch is. Naar aanleiding van de behandeling van de jaarrekening 2010 wordt momenteel door Deloitte een analyse uitgevoerd naar alle grondexploitaties van de gemeente. De huidige vraaguitval en de te verwachten ontwikkelingen hiervan worden in dit kader onderzocht. De gesignaleerde vertraging in uitgifte en eventuele verdere vertragingen de komende jaren van de uitgifte zullen een nadelig effect op de toekomstige ontwikkeling van de individuele exploitaties en de reservepositie van zowel het grondbedrijf als de algemene dienst hebben.
58
Op dit moment zijn we bezig met de actualisatie van alle exploitaties en de verwerking hierin van de verkopingen van het derde kwartaal. Over de uitkomsten van deze actualisatie en genoemd onderzoek zullen wij u via een afzonderlijk raadsvoorstel informeren. Dit raadsvoorstel zal gelijktijdig met de 2e bestuursrapportage 2011 en de begroting 2012 door de raad kunnen worden behandeld.
59
Paragraaf bedrijfsvoering Inleiding Hoewel Hardenberg beschikt over een kwalitatief goede bedrijfsvoering is er een continu streven dit verder te verbeteren. We staan voor behoorlijke bezuinigingen, maar streven ook daarin naar behoud van kwaliteit. Het verder verbeteren van de efficiency in de bedrijfsvoering is daarbij uitgangspunt. Door de bezuinigingen, de verhuizing, de decentralisatie van taken, de voorgenomen integratie met Ommen, de verwachtte krapte op de arbeidsmarkt etc. zijn er voldoende uitdagingen c.q. veranderingen, die effect op de bedrijfsvoering zullen hebben. In 2012 worden de in 2011 ingezette stappen om de instrumenten in de planning- en controlcylus te vereenvoudigen en de actualiteitswaarde te vergroten voortgezet. Door een topdown benadering wordt de doorlooptijd en de inzet verkleind en daarmee de actualiteitswaarde vergroot. De jaarrekening en voorjaarsnota worden gelijktijdig behandeld alsook de begroting en de najaarsnota. Vanwege de bezuinigingen hebben deze instrumenten een meer financieel karakter. Separate rapportages worden zo veel als mogelijk voorkomen en geïntegreerd in eerder genoemde instrumenten. Een goedkeurende rechtmatigheidsverklaring op de jaarrekening 2011 wordt nagestreefd. Huisvesting Begin maart 2011 is de nieuwe gemeentewerf in gebruik genomen. Hiermee hebben de medewerkers van BOR een duurzame en functionele werf tot hun beschikking gekregen. In 2012 zal het nieuwe gemeentehuis worden opgeleverd en medio 2012 in gebruik worden genomen. Daarmee zal ook het concept van het nieuwe werken (flexibel kantoorconcept) verder ingevoerd worden. Personeel en Organisatie Het directiemodel is sinds 2004 het sturingsmodel binnen de gemeentelijke organisatie. Integraal verantwoordelijke afdelingshoofden (kwaliteit, productie, personeel en middelen). Dit met uitzondering van specifiek benoemde taken die bij de directie zijn neergelegd. Dit model werkt nog steeds naar behoren. De volgende uitgangspunten worden daarbij gehanteerd: inhoud: resultaatgericht en professionaliteit, flexibiliteit, integraliteit, permanente kwaliteitsverbetering; structuur: platte organisatie, verantwoordelijkheden laag in de organisatie, zo min mogelijk managementlagen, structuur volgt inhoud. Op basis van deze uitgangspunten worden de organisatorische ontwikkelingen verder vorm en inhoud gegeven. Deze ontwikkelingen kunnen nog een stap verder, waarbij de bezuinigingsnoodzaak ook een rol speelt. Het aantal leidinggevenden, waaronder directieleden, hoofden en teamleiders kan verder worden verkleind. De centrale functie financieel consulent wordt opgeheven, waarbij de taken worden ondergebracht bij de decentrale bedrijfsvoeringsmedewerkers. De in 2010 ingezette instrumenten: vacaturestop, afbouw inhuur derden en vergroting in- en externe mobiliteit (tevens gebruik maken van de Talentenregio) hebben hun vruchten reeds afgeworpen en blijven ook in 2012 gehandhaafd. Het nieuwe werken en de bezuinigingen vragen ook een verandering bij het personeel. De volgende kaders zijn uitgangspunt voor de komende jaren: • flexibilisering personele inzet; • flexibele capaciteit; • outputsturing vs aanwezigheidssturing; • sturing en borging;
60
• • •
overleg en advisering; een strategisch (duurzaam) personeelsbeleid; maatschappelijke verantwoordelijkheid tav inzet personeel.
De fysieke integratie met het ambtelijk apparaat van de gemeente Ommen zal in juli 2012 zijn doorgevoerd, waarna de feitelijke integratie zal beginnen. Dit proces vraagt veel tijd en aandacht. Naast deze totale integratie zal er blijvend aandacht zijn voor de kansen die zich voordoen op samenwerking op deelaspecten. Het moet daarbij gaan om concreet realiseerbare opties, die voordeel opleveren (kwaliteit en/of geld). Het gaat hierbij om samenwerking met andere gemeenten en overheden. Bezuinigingsoperatie Zie ook paragraaf ‘’Personeel en Organisatie’’. De efficiencytaakstelling en ook de versobering of beëindiging van bepaalde taken, zoals die in het vastgestelde bezuinigingsprogramma is opgenomen heeft de komende jaren gevolgen voor de omvang van het ambtelijk apparaat. Diverse medewerkers worden reeds in 2012 bovenformatief. Het streven is er op gericht voor alle betrokken medewerkers een nieuwe passende functie te vinden in- of extern. Middels het instrument mobiliteit en een flexibele opstelling van betrokkenen kan dit streven worden gerealiseerd. Het gebruik van de Talentenregio is van belang in dit proces.
61
Verbonden partijen Een verbonden partij is een privaat- dan wel publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente een bestuurlijk én een financieel belang heeft. Een financieel belang is aanwezig wanneer een ter beschikking gesteld bedrag niet verhaalbaar is bij faillissement, dan wel als financiële aansprakelijkheid bestaat indien de verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt (artikel 1 BBV). Bestuurlijk belang is aanwezig, indien er zeggenschap bestaat uit hoofde van stemrecht dan wel vertegenwoordiging in het bestuur van de organisatie. Gemeenschappelijke regelingen GGD IJsselland
Zwolle
Rechtsvorm Betrokkenen partijen
Gemeenschappelijke regeling De gemeenten Dalfsen, Deventer, Hardenberg, Hattem, Heerde, Kampen, Ommen, Olst-Wijhe, Raalte, Staphorst, Steenwijkerland, Zwartewaterland, Zwolle. Deelname in Algemeen Bestuur Kwetsbare groepen de GGD IJsselland aan de ontwikkeling van een veilige en gezonde regio waarin het goed leven, wonen, werken en recreëren is. Geen bijzonderheden
Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen Risico’s en kansen
Veiligheidsregio IJsselland Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen Risico’s en kansen
Zwolle Gemeenschappelijke regeling De gemeenten Dalfsen, Deventer, Hardenberg, Kampen, Ommen, Olst-Wijhe, Raalte, Staphorst, Steenwijkerland, Zwartewaterland, Zwolle. Deelname in algemeen bestuur Veiligheid en openbare ruimte De veiligheidsregio beschermt de inwoners van onze gemeente beschermen tegen de risico`s van branden, rampen en crises. Dat gebeurt door samen te werken en te zorgen dat we, steeds beter, voorbereid zijn op het bestrijden van rampen. Geen bijzonderheden
62
Gemeentelijke Kredietbank Drenthe Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen
Risico’s en kansen
Assen Gemeenschappelijke regeling De GKB werkt voor de inwoners van 22 gemeenten in de provincies Drenthe, Overijssel, Groningen en Flevoland. Deelname in algemeen bestuur Kwetsbare groepen De GKB is een regionale instelling op het terrein van financiële schuldhulpverlening voor Noord-Nederland. Zij levert een bijdrage aan het voorkomen en oplossen van problematische schulden. De nauwe samenwerking met partners in schuldhulpverlening garandeert een integrale aanpak gericht op zowel oorzaak als gevolg van problematische schulden. De uitgaven voor schuldhulpverlening zijn in de jaren 2007 tot en met 2010 verdubbeld van € 173.000,= in 2007 naar € 350.000,= in 2010. Het is de verwachting dat deze tendens zich voortzet. In 2011 wordt een pilot gestart om preventie vorm te geven door middel van ketenaanpak.
Unit Sociale Recherche
Zwolle
Rechtsvorm Betrokkenen
Gemeenschappelijke regeling De gemeenten Dalfsen, Dronten, Hardenberg, Hattem, Kampen, Ommen, Olst-Wijhe, Zwartewaterland, Zwolle. Deelname in algemeen bestuur Kwetsbare groepen Het doel van de regeling is het inrichten van een samenwerkingsverband met betrekking tot het voorkomen van en de opsporing van van fraude met de door de gemeente uit te voeren sociale zekerheidsregelingen Geen bijzonderheden
Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen Risico’s en kansen
63
Deelname in verenigingen en stichtingen Stichting LOC+
Hardenberg
Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen
Stichting (beherend vennoot C.V. Beheersmaatschappij LOC+) De gemeente Hardenberg, AOC de Groene Welle, Alfa-college. Vertegenwoordiging in het bestuur Externe oriëntatie Het LOC in Hardenberg is een multifunctioneel gebouw waarin een grote verscheidenheid aan bewoners is gehuisvest op het gebied van cultuur, onderwijs en werk. De opzet van het gebouw is gericht op samen werken en samen wonen. Geen bijzonderheden
Risico’s en kansen
Stichting Werk en Scholing NO Overijssel Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen
Hardenberg
Risico’s en kansen
Stichting De gemeenten Hardenberg en Ommen Vertegenwoordiging in het bestuur Kwetsbare groepen De Stichting Werk & Scholing zorgt in de regio Noord Oost Overijssel voor de uitvoering van diverse vormen van gesubsidieerde arbeid. SWS ondersteunt mensen die weinig of geen werkervaring hebben, die moeite hebben met het vinden en houden van een baan, mensen die een achterstand hebben opgelopen door ziekte of andere problemen. Geen bijzonderheden
Euregio
Gronau/ Enschede
Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen
Vereniging 131 Duitse en Nederlandse gemeenten en Duitse 'Kreise'. Vertegenwoordiging in Euregioraad Externe Oriëntatie De Euregio wil een bijdrage leveren aan de welvaart en het welzijn in het grensgebied en het bevorderen van wederzijdse begrip tussen de mensen. De Euregio houdt daarbij rekening met mogelijke culturele verschillen tussen de Nederlandse en Duitse samenleving. Geen bijzonderheden
Risico’s en kansen
64
Vereniging van Nederlandse Gemeenten Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen
Risico’s en kansen
Den Haag Vereniging Alle gemeenten Vertegenwoordiging in ledenvergadering. Externe Oriëntatie Belangenbehartiging van alle gemeenten bij andere overheden. Tweede Kamer, Kabinet en maatschappelijke organisaties zijn belangrijke gesprekspartners. Advisering aan alle leden over actuele ontwikkelingen (pro actief) en advisering aan individuele leden (op verzoek). De platformfunctie wordt uitgeoefend via de VNG-commisie, Provinciale Afdelingen, congressen, studiedagen en ledenraadplegingen. De gemeente Hardenberg is ook lid van de VNG afdeling Overijssel. Geen bijzonderheden
65
Aandeelhouderschappen in vennootschappen Beheersmaatschappij LOC+ Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen Overige Risico’s en kansen
N.V. Bank Nederlandse Gemeenten Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen
Risico’s en kansen
Hardenberg Commanditiare vennootschap De gemeente Hardenberg, AOC de Groene Welle, Alfa-college. Deelname als commandiet voor 53,27% in eigendom opstallen. Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen De CV beheermaatschappij LOC+ draagt namens eigenaren en bewoners zorg voor de inrichting en instandhouding van een professionele facilitaire beheerorganisatie die zich richt op (facilitaire) ondersteuning van de primaire processen van de bewoners. Kapitaalverstrekking ultimo 2009 € 14,084 mln. De rendementvergoeding 2010 bedraagt 3,2%. In de exploitatie van de gemeente is een rendement van 4,5% opgenomen.
Den Haag Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd) Nederlandse overheden (50% rijk/ 50% gemeenten, provincies en waterschappen) 64.935 aandelen is 0,117% stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen Het behoud van substantiële marktaandelen in het Nederlandse publieke en semi-publieke domein en het behalen van een redelijk rendement. Voorwaarden voor het realiseren van de doelstellingen zijn het handhaven van de excellente kredietwaardigheid, het behoud van een scherpe inkooppositie en een zo effectief en efficiënt mogelijke bedrijfsvoering. Geen bijzonderheden
66
Enexis Holding N.V.
’s-Hertogenbosch
Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen
Risico’s en kansen
Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd) Zes Nederlandse provincies en 130 gemeenten. 96.993 aandelen is 0,0648% stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen Wij stellen alles in het werk om het vertrouwen van onze klanten, medewerkers, aandeelhouders en maatschappij te verdienen om daarmee een leidende rol te spelen in het faciliteren van (een duurzame) energievoorziening. Door een deelneming in Vordering op Enexis B.V. is Enexis ultimo 2009 een achtergestelde leningen verstrekt van € 1.166.387,=. Door een deelneming in Verkoop Vennootschap B.V. bestaat ultimo 2011een vordering € 259.197,=. Opdeze vordering is ook een voorziening genomen die in mindering is gebracht. Verder neemt de Gemeente Hardenberg nog deel in CBL Vennootschap B.V. en in Claim Staat Vennootschap B.V. Geen bijzonderheden
Attero Holding N.V.
Arnhem
Rechtsvorm Betrokkenen Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen
Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd) Zes Nederlandse provincies en 130 gemeenten. 96.993 aandelen is 0,0648% stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen Attero is actief in de grootschalige verwerking van afval. Daarbij staat de omzetting van afval in een nuttig product (energie, compost, grondstof en bouwstof) centraal. Wij richten ons daarbij op het terugwinnen van herbruikbare grondstoffen en de productie van duurzame energie. Inzet is dat Attero op termijn verkocht wordt.
Overige deelnemingen als gevolg van verkoop Essent.
Risico’s en kansen
67
N.V. Rendo Holding
Meppel
Rechtsvorm Betrokkenen
Overige Risico’s en kansen
Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd) Gemeenten Hoogeveen, Meppel, Staphorst, Zwartewaterland, Steenwijkerland, Coevorden, Hardenberg, Westerveld en De Wolden 57 aandelen is 5,75% stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen N.V. RENDO Holding streeft er naar om haar huidige sterke positie als energienetwerk-organisatie voortdurend te verbeteren. Waar mogelijk probeert zij in niches in de energiemarkt een toonaangevende speler te worden. De nabijheid van het eigen betrouwbare en veilige energienetwerk is steeds weer het vertrekpunt. Daarnaast wordt duurzaamheid een steeds belangrijker thema. Belangrijke bedrijfswaarden zijn: een snelle response, laagdrempeligheid en duurzaam ondernemen. Geldlening BNG verstrekt inzake N.V. Rendo € 4.812.818,38 Geen bijzonderheden
Vitens N.V.
Utrecht
Rechtsvorm Betrokkenen
Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd) Provincies en gemeenten in Friesland, Overijssel, Flevoland, Drenthe, Utrecht, Noord-Holland en Gelderland 63.007 aandelen is 1,13% stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen Vitens bestaat uit meer dan 1.700 mensen die zich verbonden voelen door een passie voor water. Zij werken voortdurend aan het winnen, zuiveren en leveren van drinkwater van topkwaliteit. Omdat ze weten dat 5,4 miljoen klanten daar blindelings op vertrouwen. Achtergestelde lening Vitens € 3.105.675,00 Geen bijzonderheden
Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen
Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen Overige Risico’s en kansen
68
N.V. Rova Holding
Zwolle
Rechtsvorm Betrokkenen
Risico’s en kansen
Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd) Gemeente Dalfsen, Hardenberg, Hattem, Heerde, Kampen, Olst-Wijhe, Ommen, Raalte, Staphorst, Twenterand, Zwartewaterland, Zwolle, Meppel, Steenwijkerland, Urk, Amersfoort, Aalten, Oost Gelre, Winterswijk en Apeldoorn 816 aandelen A is 9,54% stemmen in de Ava Wonen Voortdurend wordt gestreefd naar optimalisatie in drie centrale thema’s, te weten: duurzaamheid (verbetering milieurendement; bijdrage aan gemeentelijke klimaatdoelstellingen), financiën (lagere tarieven voor de burgers; dus geen winstmaximalisatie) en maatschappij (een leefbare omgeving voor wonen en werken). De aandelen van de v.m. Regio IJssel-Vecht zijn overgeheveld naar gemeenten. De gemeente heeft er daardoor per 1 januari 2010 90 stuks aandelen bij gekregen. Daarnaast wordt het bedrag van de achtergestelde lening verhoogd met € 156.943,01 tot € 1.425.304,10. Geen bijzonderheden
N.V. Wadinko
Zwolle
Rechtsvorm Betrokkenen
Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd) De gemeenten Hellendoorn, Hof van Twente, Borne, Dalfsen, Deventer, Dinkelland, Hardenberg, Meppel, Olst-Wijhe, Ommen, Steenwijkerland, Tubbergen, Westerveld, Zwartewaterland, Zwolle, Kampen, Losser, Noordoostpolder, Raalte, Rijssen-Holten, Staphorst, Twenterand, Urk, Wierden en Provincie Overijssel. Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen Wadinko is een regionale participatiemaatschappij, die de bedrijvigheid - en daarmee de werkgelegenheid - wil bevorderen in Overijssel, de Noord-Oostpolder en Zuidwest Drenthe. Geen bijzonderheden
Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen
Ontwikkelingen
Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen Risico’s en kansen
69
Cogas Holding NV
Almelo
Rechtsvorm Betrokkenen
Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd) Gemeente Almelo, Borne, Dinkelland, Hardenberg, Hof van Twente, Oldenzaal, Tubbergen, Twenterand, Wierden. 650 aandelen is 12,8 % stemmen in de Ava Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen Cogas wil een belangrijke rol spelen in het voor de klant toepasbaar maken van nieuwe technieken op het gebied van communicatie en (duurzame) energie. 650 stuks aandelen Geen bijzonderheden
Bestuurlijk belang Programma Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen Aantal aandelen Risico’s en kansen
70
BESLUIT
De raad van de gemeente Hardenberg Besluit: Vast te stellen: 1. de begroting 2012 2. de meerjarenbegroting 2012 t/m 2014 In te stemmen met: - de bedragen voor de uitvoering van de jaarschijf 2012 van het meerjarig investeringsprogramma 2012-2104 beschikbaar te stellen: -
Startersleningen Combinatiefuncties Subsidie KNSTSPR Aanpak oude wijken (sociale component) Groen blauwe Diensten Leader plus
€ € € € € €
100.000 65.000 15.000 250.000 150.000 50.000
de vervangings- en kleine investeringen als genoemd in deze begroting en de betreffende bedragen hiervoor beschikbaar te stellen.
Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de raad van de gemeente Hardenberg van 8 november 2011. De raad voornoemd,
De voorzitter
De griffier
71
Bijlage 1 | Kerngegevens
72
KERNGEGEVENS Onderdeel
01-01-2011
Begroting 2012 specificatie
a Sociale structuur aantal inwoners waarvan : - < 20 jaar - > 20 jaar en < 65 jaar .> 65 jaar aantal bijstandsontvangers waarvan: . WWB tot 65 jaar -lOAW -lOAZ b Fysieke structuur oppervlakte gemeente in ha. waarvan : land binnenwater aantal woonruimten waarvan: - woningen - recreatiewoningen - capaciteit bijzondere woongebouwen c Financiële structuur lasten opbrengst belastingen algemene uitkering gemeentefonds boekwaarde geactiveerde kapitaaluitgaven waarvan grondexploitatie reseves en voorzieningen vaste schuld
59.283
specificatie 59.400
15.819 34.582 8.882
15.775 34.600 9.025
636
625 590 39 7
31.724
580 38 7
31.724 31.281 443
24.725
31.281 443 24.880
22.450 1.225 1.050 x € 1.000 primitief 129.114 9.465 49.785 274.281 73.619 91.341 123.790
per inwoner 2.178 160 840 4.627 1.242 1.541 2.088
22.605 1.225 1.050 x € 1.000 134.734 9.774 51.065 289.844 87.210 95.831 157.313
per inwoner 2.268 165 860 4.880 1.468 1.613 2.648
Bijlage 2 | Specificatie algemene uitkering uit het Gemeentefonds
73
RAMING ALGEMENE UITKERING MEERJARIG MAATSTAF
EENHEDEN 2012
Inkomensmaatstaf OZB: - waarde woningen per 1-1-2011 WOZ woning totaal belastingscapaciteit: 80% - waarde niet-woningen per 1-1-2011 WOZ niet woning -eigenaar totaal belastingscapaciteit: 70% - waarde niet-woningen per 1-1-2011 WOZ niet woning -gebruiker totaal belastingscapaciteit: 70%
2012
4.833.613.656 4.833.613.656 3.866.890.925
-0,0963%
Fysiek Bedrijfsvestigingen Bewoonde oorden ISV (a) stadsvernieuwing ISV (b) herstructurering Kernen Kernen bodem factor buiten beb. kom kernen met minstens 500 adressen Omgevingsadressendichtheid Oeverlengte bodem factor totale gem. Oeverl. dichth.factor bodem factor tot.gem. Oppervlakte land Land bodem factor totale gemeente Oppervlakte binnenwater Geindex. opp.beb. buiten beb. kom Geindex. opp.beb. in beb. kom Geindexeerde totale opp.beb. Woonruimten Woonruimten bodem factor in beb. kom woz-waarde niet woningen (in mln.) Vast bedrag Vast bedrag Uitkeringsfaktor *in lopende prijzen* Sub-totaal inclusief uitkeringsfaktor Overige bestanddelen van de algemene uitkering: Correctiebedrag VHROSV Suppletie afschaffing OZB gebruikers woningen integratieuitkering WMO Peuterspeelzaalwerk Combinatiefuncties NASB Verfijningsuitkerig FVW 1984: Rioleringen
3.723.815,96-
-0,1294%
1.160.016,66-
24.000.000
3.746.927,96-
2.100.000
1.162.734,06-
3.000.000 -0,1043%
824.256,07-
0,641026 270,6547261 625 1.149 59.400 15.775 9.025 3.139 6.305,0000 3.817,0000 330 4.000
112.547,32 3.711,43 1.337,35 147,72 132,48 223,64 83,55 27,63 86,86 360,52 322,49 108,73
72.145,72 1.004.516,07 835.843,75 169.730,28 7.869.312,00 3.527.921,00 754.038,75 86.730,57 547.652,30 1.376.104,84 106.421,70 434.920,00
57.800 39.920 3.130,00 950,30
51,45 15,48 459,63 315,82
2.973.810,00 617.961,60 1.438.641,90 300.123,75 -
3.100 1.013 0,000921548 0,000455423 20 20 9 24.880 470.600 877.443 31.281 31.281 443 278 265 543 24.880 24.880 896,46
114,54 31,13 14.824.166,19 9.316.642,46 9.195,56 14.910,99 28.180,76 63,17 0,0715 0,0355 32,58 29,81 40,30 1.646,31 3.322,69 478,28 178,49 27,77 312,00
355.074,00 31.534,69 13.661,18 4.243,01 183.911,20 298.219,80 253.626,84 784.263,13 33.647,90 31.149,23 1.019.134,98 932.486,61 17.852,90 457.674,18 880.512,85 259.706,04 4.440.831,20 690.917,60 279.694,90
257.727,79
257.727,79 33.341.744,25 1,532 51.079.552,20
0,499
1,532
2.100.000
0,001478781,50763395414 150 38136 62 50,6854 30,6854 858-
826.446,37-
112.501,96 3.709,68 1.336,94 147,72 134,28 223,64 83,55 27,63 86,84 360,50 322,49 108,72
71.950,28 998.449,58 830.239,74 171.798,36 7.996.374,00 3.519.422,68 765.401,55 88.443,63 551.927,72 1.387.090,57 103.841,78 428.574,24
207 165 10 5
51,45 15,48 467,54 315,82
2.984.460,15 620.515,80 1.468.075,60 301.702,85
5,00 200 200 200 2,10
114,54 31,13 14.824.166,19 9.316.642,46 9.195,56 14.910,99 28.180,76 63,17 0,07 0,04 32,58 31,35 41,84 1.646,31 3.322,69 478,28 178,49 27,77 312,00
355.646,70 31.534,69 13.661,18 4.243,01 183.911,20 298.219,80 253.626,84 790.567,50 33.647,90 31.149,23 1.019.134,98 980.659,35 18.535,12 457.674,18 880.512,85 259.706,04 4.476.529,20 696.471,60 280.350,10
266.767,72
266.767,72 33.620.817,71 1,536 51.641.576,00
0,004
47.929,00 5.164.246,00 173.754,02 192.800,00 112.158,00
47.929,00-
5.164.246,00 173.754,02 192.800,00 112.158,00
2.586,12
1.476,00-
1.110,12
51.064.936,64 Uitkering behoedszaamheidsreserve: Verwachte uitkering *0%
TOTAAL 2013
3.000.000
1.128.963.249 1.128.963.249 790.274.274
Functie extra groei leerlingen VO Lokaal klantenpotentieel Regionaal klantenpotentieel Leerlingen V.O. Leerlingen so/vso
MUTATIE EENHEDEN 2013
30.000.000
1.280.654.298 1.280.654.298 896.458.009
Sociaal ABW schaalnadeel ABW schaalvoordeel Bijstandontvangers Eenouderhuishouden Inwoners Jongeren < 20 jaar Ouderen > 64 jaar Ouderen 75-85 jaar Huishouden met laag inkomen Huishouden met laag inkomen (drempel) Minderheden Uitkeringsontvangers
TOTAAL STRUCTUREEL
51.064.936,64
51.549.535,75 51.549.535,75
RAMING ALGEMENE UITKERING MEERJARIG MAATSTAF
MUTATIE EENHEDEN 2014
Inkomensmaatstaf OZB: - waarde woningen per 1-1-2011 WOZ woning
TOTAAL 2014
30.000.000
MUTATIE EENHEDEN 2015
TOTAAL 2015
30.000.000
totaal belastingscapaciteit: 80% - waarde niet-woningen per 1-1-2011 WOZ niet woning -eigenaar
24.000.000
3.770.039,96-
3.000.000
24.000.000
-
3.793.151,96-
-
1.168.168,86-
-
830.826,97-
3.000.000
totaal belastingscapaciteit: 70% - waarde niet-woningen per 1-1-2011 WOZ niet woning -gebruiker
2.100.000
1.165.451,46-
3.000.000
2.100.000 3.000.000
totaal 2.100.000
belastingscapaciteit: 70% Sociaal ABW schaalnadeel ABW schaalvoordeel Bijstandontvangers Eenouderhuishouden Inwoners Jongeren < 20 jaar Ouderen > 64 jaar Ouderen 75-85 jaar Huishouden met laag inkomen Huishouden met laag inkomen (drempel) Minderheden Uitkeringsontvangers
0,002969803,01653086414 150 38136 62 50,6854 30,6854 858-
828.636,67-
112.411,23 3.706,19 1.336,11 147,72 133,31 223,64 83,55 27,63 86,81 360,47 322,49 108,71
71.558,41 986.330,43 824.379,87 173.866,44 7.958.607,00 3.510.924,36 776.764,35 90.156,69 556.137,04 1.398.036,29 101.261,86 422.229,64
2.100.000
0,004473204,52670000414 150 38136 62 50,6854 30,6854 858-
112.350,75 3.703,86 1.335,56 147,72 122,73 223,64 83,55 27,63 86,79 360,45 322,49 108,70
71.017,34 968.944,08 818.698,28 175.934,52 7.345.390,50 3.502.426,04 788.127,15 91.869,75 560.407,90 1.409.019,26 98.681,94 415.886,20
Functie extra groei leerlingen VO Lokaal klantenpotentieel Regionaal klantenpotentieel Leerlingen V.O. Leerlingen so/vso
207 165 10 5
51,45 15,48 475,34 315,82
2.995.110,30 623.070,00 1.497.321,00 303.281,95
207 165 10 5
51,45 15,48 483,13 315,82
3.005.760,45 625.624,20 1.526.690,80 304.861,05
Fysiek Bedrijfsvestigingen Bewoonde oorden ISV (a) stadsvernieuwing ISV (b) herstructurering Kernen Kernen bodem factor buiten beb. kom kernen met minstens 500 adressen Omgevingsadressendichtheid Oeverlengte bodem factor totale gem. Oeverl. dichth.factor bodem factor tot.gem. Oppervlakte land Land bodem factor totale gemeente Oppervlakte binnenwater Geindex. opp.beb. buiten beb. kom Geindex. opp.beb. in beb. kom Geindexeerde totale opp.beb. Woonruimten Woonruimten bodem factor in beb. kom woz-waarde niet woningen (in mln.)
5,00 200 200 200 2,10
114,54 31,13 14.824.166,19 9.316.642,46 9.195,56 14.910,99 28.180,76 63,17 0,07 0,04 32,58 31,43 41,92 1.646,31 3.322,69 478,28 178,49 27,77 312,00
356.219,40 31.534,69 13.661,18 4.243,01 183.911,20 298.219,80 253.626,84 796.871,86 33.647,90 31.149,23 1.019.134,98 983.161,83 18.570,56 457.674,18 880.512,85 259.706,04 4.512.227,20 702.025,60 281.005,30
5,00 200 200 200 2,10
114,54 31,13 14.824.166,19 9.316.642,46 9.195,56 14.910,99 28.180,76 63,17 0,07 0,04 32,58 31,49 41,98 1.646,31 3.322,69 478,28 178,49 27,77 312,00
356.792,10 31.534,69 13.661,18 4.243,01 183.911,20 298.219,80 253.626,84 803.176,23 33.647,90 31.149,23 1.019.134,98 985.038,69 18.597,14 457.674,18 880.512,85 259.706,04 4.547.925,20 707.579,60 281.660,50
266.767,72
266.767,72 33.672.906,99 1,553 52.294.024,56
266.767,72
266.767,72 33.143.898,53 1,551 51.406.186,62
Vast bedrag Vast bedrag Uitkeringsfaktor *in lopende prijzen* Sub-totaal inclusief uitkeringsfaktor Overige bestanddelen van de algemene uitkering: Correctiebedrag VHROSV Suppletie afschaffing OZB gebruikers woningen integratieuitkering WMO Peuterspeelzaalwerk Combinatiefuncties NASB Verfijningsuitkerig FVW 1984: Rioleringen
0,017
-
1.110,12-
5.164.246,00 173.754,02 192.800,00 112.158,00 52.172.854,49
Uitkering behoedszaamheidsreserve: Verwachte uitkering *0%
52.172.854,49
-0,002
5.164.246,00 173.754,02 192.800,00 112.158,00 51.256.996,84 51.256.996,84
Bijlage 3 | Meerjarig overzicht totaal reserves en voorzieningen
74
Meerjarig overzicht reserves en voorzieningen (x € 1.000).
omschrijving stand 1-1-2012 Toevoegingen Onttrekkingen stand 1-1-2013 Toevoegingen Onttrekkingen stand 1-1-2014 Toevoegingen Onttrekkingen stand 1-1-2015 Toevoegingen Onttrekkingen stand 1-1-2016
reserves algemeen
dekkingsreserves
12.251
5.118
12.251
186 4.932
12.251
186 4.746
12.251
186 4.560
12.251
186 4.374
bestemmingsreserves 63.951 4.785 1.613 67.123 5.464 8.933 63.654 5.865 2.623 66.896 6.342 1.773 71.465
voorzieningen Grondbedrijf 11.265 479 11.744 499 12.243 520 12.763 542 13.305
voorzieningen Algemene dienst 3.190 177 51 3.316 183 696 2.803 189 51 2.941 195 51 3.085
door derden beklemde middelen
belegde reserves van derden
11
45
2 9
45
2 7
45
2 5
45
2 3
45
Totaal 95.831 5.441 1.852 99.420 6.146 9.817 95.749 6.574 2.862 99.461 7.079 2.012 104.528
Bijlage 4 | Meerjarig overzicht reserves en voorzieningen
75
Omschrijving Reserves algemeen Algemene reserve grondbedrijf Algemene reserve Saldo rekening baten/lasten Nog te bestemmen resultaat jaarrekening Totaal reserves algemeen Dekkingsreserves Reserve dekking kapitaallasten Afk.som onderhoud eigen graven Totaal dekkingsreserves
Reserve Reserve Reserve Reserve
Bestemmingsreserves brandweertraktie wegen traversetunnel N343/N34 infrastruct.maatregelen **rente naar res. NB.
Reserve Reserve Reserve Reserve Reserve Reserve
vervanging straatverlichting verkeersveiligheid parkeren Europaweg betaald parkeren ***rentetoevoeging groot onderhoud pakeergarages ***rentetoevoeging econ.structuurfonds **rente naar res. NB.
Reserve Reserve Reserve Reserve Reserve Reserve
huisvesting onderwijs onderhoud sporthallen onderhoud gymzalen onderhoud sportparken onderhoud zwembaden Particulier Initiatief **rente naar res. NB.
Res.evenementen SSC Reserve kunstwerken Reserve onderhoud Voorveghter Reserve exploitatie de Voorveghter Reserve openbaar groen Res stimulering recr.initiatieven **rente naar res. NB. Reserve speelvoorzieningen Fonds Werk en Inkomen Reserve ontvangen legaat Reserve WMO **rente naar res. NB Onderhoudsfonds wijkcentrum Ba Reserve centrumvoorz. Dedemsvaart **rente res. NB Reserve peuterspeelzalen Reserve afvalstoffenheffing Reserve riolering Res dorpsuitleg/ontwikkeling **rente naar res. NB.
Saldo per 01-01-2012
Vermeerderingen t.l.v. exploitatie
4,50% rente
570.596 10.137.247 1.543.291 12.251.134
-
5.116.365 1.674 5.118.039
-
266.715 63.960 3.088 12.186 214.539 64.851 5.000 1.462.104 210.479 4.908.566 2.945.376 354.259 313.470 14.298 605.601 17.332 4.806 21.255 196.081 7.878 419.279 26.143 109.568 608.903 88.846 601.296 24.491 2.061.500 123.980 1.481.026 4.052.266 449.248
65.795 9.472 -
-
Verminderingen t.g.v. exploitatie
-
185.711 -
185.711
26.016
11.567
345.055 50.000 177.274 31.275 7.149 62.672
910 16.806 43.000 420
261.156
343.520 199.136
570.000 612.181
Saldo per 31-12-2012 570.596 10.137.247 1.543.291 12.251.134
4.930.654 1.674 4.932.328
292.731 63.960 3.088 12.186 226.106 64.851 5.000 1.182.844 269.951 4.908.566 3.122.650 385.534 313.470 21.447 668.273 17.332 4.806 22.165 212.887 7.878 462.279 26.143 109.988 608.903 88.846 862.452 24.491 2.061.500 123.980 1.254.546 3.440.085 648.384
Omschrijving Reserves algemeen Algemene reserve grondbedrijf Algemene reserve Saldo rekening baten/lasten Nog te bestemmen resultaat jaarrekening Totaal reserves algemeen Dekkingsreserves Reserve dekking kapitaallasten Afk.som onderhoud eigen graven Totaal dekkingsreserves
Reserve Reserve Reserve Reserve
Bestemmingsreserves brandweertraktie wegen traversetunnel N343/N34 infrastruct.maatregelen **rente naar res. NB.
Reserve Reserve Reserve Reserve Reserve Reserve
vervanging straatverlichting verkeersveiligheid parkeren Europaweg betaald parkeren ***rentetoevoeging groot onderhoud pakeergarages ***rentetoevoeging econ.structuurfonds **rente naar res. NB.
Reserve Reserve Reserve Reserve Reserve Reserve
huisvesting onderwijs onderhoud sporthallen onderhoud gymzalen onderhoud sportparken onderhoud zwembaden Particulier Initiatief **rente naar res. NB.
Res.evenementen SSC Reserve kunstwerken Reserve onderhoud Voorveghter Reserve exploitatie de Voorveghter Reserve openbaar groen Res stimulering recr.initiatieven **rente naar res. NB. Reserve speelvoorzieningen Fonds Werk en Inkomen Reserve ontvangen legaat Reserve WMO **rente naar res. NB Onderhoudsfonds wijkcentrum Ba Reserve centrumvoorz. Dedemsvaart **rente res. NB Reserve peuterspeelzalen Reserve afvalstoffenheffing Reserve riolering Res dorpsuitleg/ontwikkeling **rente naar res. NB.
Saldo per 01-01-2013
rente GD obv 4,50%
570.596 10.137.247 1.543.291 12.251.134
25.677 456.176 69.448 551.301
4.930.654 1.674 4.932.328
230.236 75 230.312
292.731 63.960 3.088 12.186 226.106 64.851 5.000 1.182.844 269.951 4.908.566 3.122.650 385.534 313.470 21.447 668.273 17.332 4.806 22.165 212.887 7.878 462.279 26.143 109.988 608.903 88.846 862.452 24.491 2.061.500 123.980 1.254.546 3.440.085 648.384
12.002 2.878 139 9.654 2.918 225 132.542 15.942 14.106 643 27.252 216 956 8.824 355 18.868 4.931 27.401 3.998 1.102 5.579 66.646 182.352 -
Vermeerderingen t.l.v. exploitatie
4,50% rente
-
-
Verminderingen t.g.v. exploitatie
-
185.711 -
-
185.711
41.950
11.567
53.228 12.148
345.365 50.000 314.082 31.275 7.149 62.672
910 16.806 43.000 420
334.364
343.520 199.136
569.228 575.876
Saldo per 31-12-2013 570.596 10.137.247 1.543.291 12.251.134
4.744.943 1.674 4.746.617
334.681 63.960 3.088 12.186 237.673 64.851 5.000 890.707 332.099 4.908.566 3.436.732 416.809 313.470 28.596 730.945 17.332 4.806 23.075 229.693 7.878 505.279 26.143 110.408 608.903 88.846 1.196.816 24.491 2.061.500 123.980 1.028.838 2.864.209 847.520
Omschrijving Reserves algemeen Algemene reserve grondbedrijf Algemene reserve Saldo rekening baten/lasten Nog te bestemmen resultaat jaarrekening Totaal reserves algemeen Dekkingsreserves Reserve dekking kapitaallasten Afk.som onderhoud eigen graven Totaal dekkingsreserves
Reserve Reserve Reserve Reserve
Bestemmingsreserves brandweertraktie wegen traversetunnel N343/N34 infrastruct.maatregelen **rente naar res. NB.
Reserve Reserve Reserve Reserve Reserve Reserve
vervanging straatverlichting verkeersveiligheid parkeren Europaweg betaald parkeren ***rentetoevoeging groot onderhoud pakeergarages ***rentetoevoeging econ.structuurfonds **rente naar res. NB.
Reserve Reserve Reserve Reserve Reserve Reserve
huisvesting onderwijs onderhoud sporthallen onderhoud gymzalen onderhoud sportparken onderhoud zwembaden Particulier Initiatief **rente naar res. NB.
Res.evenementen SSC Reserve kunstwerken Reserve onderhoud Voorveghter Reserve exploitatie de Voorveghter Reserve openbaar groen Res stimulering recr.initiatieven **rente naar res. NB. Reserve speelvoorzieningen Fonds Werk en Inkomen Reserve ontvangen legaat Reserve WMO **rente naar res. NB Onderhoudsfonds wijkcentrum Ba Reserve centrumvoorz. Dedemsvaart **rente res. NB Reserve peuterspeelzalen Reserve afvalstoffenheffing Reserve riolering Res dorpsuitleg/ontwikkeling **rente naar res. NB.
Saldo per 01-01-2014 570.596 10.137.247 1.543.291 12.251.134
4.744.943 1.674 4.746.617
334.681 63.960 3.088 12.186 237.673 64.851 5.000 890.707 332.099 4.908.566 3.436.732 416.809 313.470 28.596 730.945 17.332 4.806 23.075 229.693 7.878 505.279 26.143 110.408 608.903 88.846 1.196.816 24.491 2.061.500 123.980 1.028.838 2.864.209 847.520
Vermeerderingen t.l.v. exploitatie
4,50% rente
-
-
Verminderingen t.g.v. exploitatie
-
185.711 -
-
185.711
63.953
11.567
40.082 14.944
288.923 50.000 448.212 31.275 7.149 62.672
910 16.806 43.000 420
457.573
343.520 199.136
668.559 555.397
Saldo per 31-12-2014 570.596 10.137.247 1.543.291 12.251.134
4.559.232 1.674 4.560.906
398.634 63.960 3.088 12.186 249.240 64.851 5.000 641.866 397.043 4.908.566 3.884.944 448.084 313.470 35.745 793.617 17.332 4.806 23.985 246.499 7.878 548.279 26.143 110.828 608.903 88.846 1.654.389 24.491 2.061.500 123.980 703.799 2.308.812 1.046.656
Omschrijving Reserves algemeen Algemene reserve grondbedrijf Algemene reserve Saldo rekening baten/lasten Nog te bestemmen resultaat jaarrekening Totaal reserves algemeen Dekkingsreserves Reserve dekking kapitaallasten Afk.som onderhoud eigen graven Totaal dekkingsreserves
Reserve Reserve Reserve Reserve
Bestemmingsreserves brandweertraktie wegen traversetunnel N343/N34 infrastruct.maatregelen **rente naar res. NB.
Reserve Reserve Reserve Reserve Reserve Reserve
vervanging straatverlichting verkeersveiligheid parkeren Europaweg betaald parkeren ***rentetoevoeging groot onderhoud pakeergarages ***rentetoevoeging econ.structuurfonds **rente naar res. NB.
Reserve Reserve Reserve Reserve Reserve Reserve
huisvesting onderwijs onderhoud sporthallen onderhoud gymzalen onderhoud sportparken onderhoud zwembaden Particulier Initiatief **rente naar res. NB.
Res.evenementen SSC Reserve kunstwerken Reserve onderhoud Voorveghter Reserve exploitatie de Voorveghter Reserve openbaar groen Res stimulering recr.initiatieven **rente naar res. NB. Reserve speelvoorzieningen Fonds Werk en Inkomen Reserve ontvangen legaat Reserve WMO **rente naar res. NB Onderhoudsfonds wijkcentrum Ba Reserve centrumvoorz. Dedemsvaart **rente res. NB Reserve peuterspeelzalen Reserve afvalstoffenheffing Reserve riolering Res dorpsuitleg/ontwikkeling **rente naar res. NB.
Saldo per 01-01-2015 570.596 10.137.247 1.543.291 12.251.134
4.559.232 1.674 4.560.906
398.634 63.960 3.088 12.186 249.240 64.851 5.000 641.866 397.043 4.908.566 3.884.944 448.084 313.470 35.745 793.617 17.332 4.806 23.985 246.499 7.878 548.279 26.143 110.828 608.903 88.846 1.654.389 24.491 2.061.500 123.980 703.799 2.308.812 1.046.656
Vermeerderingen t.l.v. exploitatie
4,50% rente
-
-
Verminderingen t.g.v. exploitatie
-
185.711 -
-
185.711
93.045
11.567
28.884 17.867
309.278 50.000 623.083 31.275 7.149 62.672
910 16.806 43.000 420
547.488
343.520 199.136
749.512 654.246
Saldo per 31-12-2015 570.596 10.137.247 1.543.291 12.251.134
4.373.521 1.674 4.375.195
491.679 63.960 3.088 12.186 260.807 64.851 5.000 361.472 464.910 4.908.566 4.508.027 479.359 313.470 42.894 856.289 17.332 4.806 24.895 263.305 7.878 591.279 26.143 111.248 608.903 88.846 2.201.877 24.491 2.061.500 123.980 297.807 1.654.566 1.245.792
Omschrijving Reserve Reserve Reserve Reserve Reserve
centrumplan ****rentetoevoeging plattelandsvernieuwing **rente naar res. NB. centrumplan Dedemsvaart ***rentetoevoeging invest.progr. 2006-2010 **rente naar res. NB. invest.progr. na 2010 ***rentetoevoeging
Reserve Reserve Reserve Reserve
nog te maken kosten gemeentehuis huisvesting ****rentetoevoeging personeel **rente naar res. NB.
Reserve Reserve Reserve Reserve
organisatieontwikkeling automatisering onderhoud gebouwen exploitatie LOC+ ***rentetoevoeging
Reserve traktie / materialen GBO Reserve zachte bovental ****rentetoevoeging Totaal bestemmingsreserves
Saldo per 01-01-2012 1.166.472 26.632 4.755.582 127.053 8.890.897 372.196 24.408.651 20.784 23.796 244.496 1.118.346 3.788 687.954 366.245 63.951.283
4,50% rente 52.491 214.001 771.374 909.619 170 16.481 2.039.403
Vermeerderingen t.l.v. exploitatie 380.623
Verminderingen t.g.v. exploitatie
363.269 115.410
289.599 158.651 206.982 2.745.435
86.400 1.613.636
Saldo per 31-12-2012 1.599.586 26.632 4.969.584 127.053 10.025.539 487.606 25.318.270 20.784 23.796 534.095 1.276.997 3.959 894.936 296.326 67.122.485
Omschrijving Reserve Reserve Reserve Reserve Reserve
centrumplan ****rentetoevoeging plattelandsvernieuwing **rente naar res. NB. centrumplan Dedemsvaart ***rentetoevoeging invest.progr. 2006-2010 **rente naar res. NB. invest.progr. na 2010 ***rentetoevoeging
Reserve Reserve Reserve Reserve
nog te maken kosten gemeentehuis huisvesting ****rentetoevoeging personeel **rente naar res. NB.
Reserve Reserve Reserve Reserve
organisatieontwikkeling automatisering onderhoud gebouwen exploitatie LOC+ ***rentetoevoeging
Reserve traktie / materialen GBO Reserve zachte bovental ****rentetoevoeging Totaal bestemmingsreserves
Saldo per 01-01-2013 1.599.586 26.632 4.969.584 127.053 10.025.539 487.606 25.318.270 20.784 23.796 534.095 1.276.997 3.959 894.936 296.326 67.122.485
rente GD obv 4,50% 16.749 188.770 1.071 11.002 50.326 30.958 838.405
4,50% rente 71.981
Vermeerderingen t.l.v. exploitatie 380.623
Verminderingen t.g.v. exploitatie
223.631 843.146
363.269
7.377.000
115.928 950.552
558.499 158.651 178 262.009 13.335 2.168.199
3.295.830
65.300 8.932.769
Saldo per 31-12-2013 2.052.190 26.632 5.193.215 127.053 3.854.954 603.534 26.268.822 20.784 23.796 1.092.594 1.435.648 4.137 1.156.945 244.361 63.653.745
Omschrijving Reserve Reserve Reserve Reserve Reserve
centrumplan ****rentetoevoeging plattelandsvernieuwing **rente naar res. NB. centrumplan Dedemsvaart ***rentetoevoeging invest.progr. 2006-2010 **rente naar res. NB. invest.progr. na 2010 ***rentetoevoeging
Reserve Reserve Reserve Reserve
nog te maken kosten gemeentehuis huisvesting ****rentetoevoeging personeel **rente naar res. NB.
Reserve Reserve Reserve Reserve
organisatieontwikkeling automatisering onderhoud gebouwen exploitatie LOC+ ***rentetoevoeging
Reserve traktie / materialen GBO Reserve zachte bovental ****rentetoevoeging Totaal bestemmingsreserves
Saldo per 01-01-2014 2.052.190 26.632 5.193.215 127.053 3.854.954 603.534 26.268.822 20.784 23.796 1.092.594 1.435.648 4.137 1.156.945 244.361 63.653.745
4,50% rente 92.349
Vermeerderingen t.l.v. exploitatie 380.623
Verminderingen t.g.v. exploitatie
233.695 589.477
363.269
1.050.000
116.446 1.182.097
663.171 158.651 186 282.858 10.996 2.163.826
3.701.211
59.750 2.622.629
Saldo per 31-12-2014 2.525.162 26.632 5.426.910 127.053 3.757.700 719.980 27.450.919 20.784 23.796 1.755.765 1.594.299 4.323 1.439.803 195.607 66.896.153 -
Omschrijving Reserve Reserve Reserve Reserve Reserve
centrumplan ****rentetoevoeging plattelandsvernieuwing **rente naar res. NB. centrumplan Dedemsvaart ***rentetoevoeging invest.progr. 2006-2010 **rente naar res. NB. invest.progr. na 2010 ***rentetoevoeging
Reserve Reserve Reserve Reserve
nog te maken kosten gemeentehuis huisvesting ****rentetoevoeging personeel **rente naar res. NB.
Reserve Reserve Reserve Reserve
organisatieontwikkeling automatisering onderhoud gebouwen exploitatie LOC+ ***rentetoevoeging
Reserve traktie / materialen GBO Reserve zachte bovental ****rentetoevoeging Totaal bestemmingsreserves
Saldo per 01-01-2015 2.525.162 26.632 5.426.910 127.053 3.757.700 719.980 27.450.919 20.784 23.796 1.755.765 1.594.299 4.323 1.439.803 195.607 66.896.153 -
4,50% rente 113.632
Vermeerderingen t.l.v. exploitatie -
Verminderingen t.g.v. exploitatie
244.211 614.652
743.892
-
116.964 1.235.291
683.165 158.651 195 346.041 8.802 2.263.535
4.078.784
59.750 1.772.786
Saldo per 31-12-2015 2.638.794 26.632 5.671.121 127.053 5.116.244 836.944 28.686.210 20.784 23.796 2.438.930 1.752.950 4.518 1.785.844 144.659 71.465.685
Omschrijving
Saldo per 01-01-2012
Vermeerderingen t.l.v. exploitatie
4,50% rente
Voorzieningen Grondbedrijf Voorziening Katingerveld Voorziening Broeklanden Zuid Voorziening Ravelijn Balkbrug Voorziening Lutten De Wieken Voorziening Pluimswijk Voorziening Broeklanden De Kop Voorziening Mollinksvaart Voorziening De Marke II Voorziening Marslanden I Voorziening Broeklanden Voorziening Vm.Tuinstraatschool Voorziening Heemse Pruttieshoek Voorziening De Boschkamp Voorziening Mercator Voorziening Zorgzone Voorziening woongebied Moeshoek Slagharen Voorziening resultaat Grex 2010 IEGG nog te verdelen Totaal voorzieningen Grondbedrijf
102.336 2.111.573 194.234 11.536 54.871 216.139 75.525 80.330 157.680 2.289.891 280.646 60.891 84.406 145.214 2.987.264 607.965 1.804.958 11.265.458
4.349 89.742 8.255 490 2.332 9.186 3.210 3.414 6.701 97.320 11.927 2.588 3.587 6.172 126.959 25.838 76.711 478.782
Voorzieningen Algemene dienst Voorz.pensioenen wethouders *CW-berekening Voorziening privatisering O.B.S. Totaal voorzieningen Algemene dienst
2.544.801 644.997 3.189.798
114.516 114.516
Door derden beklemde middelen Voorz.aanpassing woningen *CW-berekening Totaal door derden beklemde middelen
10.464 10.464
471 471
TOTAAL RESERVES
81.320.456
2.039.403
TOTAAL VOORZIENINGEN
14.465.720
TOTAAL GENERAAL
95.786.176
Belegde reserves van derden Culturele commissies Frauderisico onderlinge gemeenten Totaal belegde reserves van derden
44.896 403 45.299 95.831.475
Verminderingen t.g.v. exploitatie
Saldo per 31-12-2012 106.685 2.201.314 202.489 12.026 57.203 225.325 78.735 83.744 164.382 2.387.211 292.573 63.479 87.993 151.385 3.114.223 633.803 1.881.669 11.744.240
-
-
62.864
50.851
62.864
50.851
2.671.330 644.997 3.316.327
2.200 2.200
8.734 8.734
2.745.435
1.799.347
84.305.947
593.769
62.864
53.051
15.069.302
2.633.172
2.808.299
1.852.398
99.375.249
2.633.172
-
2.808.299
1.852.398
44.896 403 45.299 99.420.548
Omschrijving
Saldo per 01-01-2013
Voorzieningen Grondbedrijf Voorziening Katingerveld Voorziening Broeklanden Zuid Voorziening Ravelijn Balkbrug Voorziening Lutten De Wieken Voorziening Pluimswijk Voorziening Broeklanden De Kop Voorziening Mollinksvaart Voorziening De Marke II Voorziening Marslanden I Voorziening Broeklanden Voorziening Vm.Tuinstraatschool Voorziening Heemse Pruttieshoek Voorziening De Boschkamp Voorziening Mercator Voorziening Zorgzone Voorziening woongebied Moeshoek Slagharen Voorziening resultaat Grex 2010 IEGG nog te verdelen Totaal voorzieningen Grondbedrijf
106.685 2.201.314 202.489 12.026 57.203 225.325 78.735 83.744 164.382 2.387.211 292.573 63.479 87.993 151.385 3.114.223 633.803 1.881.669 11.744.240
Voorzieningen Algemene dienst Voorz.pensioenen wethouders *CW-berekening Voorziening privatisering O.B.S. Totaal voorzieningen Algemene dienst
2.671.330 644.997 3.316.327
Door derden beklemde middelen Voorz.aanpassing woningen *CW-berekening Totaal door derden beklemde middelen
8.734 8.734
rente GD obv 4,50%
Vermeerderingen t.l.v. exploitatie
4,50% rente -
-
29.025 29.025
-
4.534 93.556 8.606 511 2.431 9.576 3.346 3.559 6.986 101.456 12.434 2.698 3.740 6.434 132.354 26.937 79.971 499.130
-
120.210
62.864
120.210
62.864
393 393
-
Verminderingen t.g.v. exploitatie
-
Saldo per 31-12-2013 111.219 2.294.870 211.094 12.537 59.634 234.902 82.081 87.303 171.368 2.488.668 305.007 66.177 91.733 157.819 3.246.577 660.740 1.961.640 12.243.371
50.851 644.997 695.848
2.803.552 2.803.552
2.200 2.200
6.927 6.927
TOTAAL RESERVES
84.305.947
1.620.017
2.168.199
3.295.830
9.118.480
80.651.496
TOTAAL VOORZIENINGEN
15.069.302
29.025
619.733
62.864
698.048
15.053.851
TOTAAL GENERAAL
99.375.249
1.649.042
2.787.932
3.358.694
9.816.528
95.705.347
44.896 403 45.299
2.020 18 2.038
44.896 403 45.299
99.420.548
1.651.081
95.750.646
Belegde reserves van derden Culturele commissies Frauderisico onderlinge gemeenten Totaal belegde reserves van derden
Omschrijving
Saldo per 01-01-2014
Vermeerderingen t.l.v. exploitatie
4,50% rente
Verminderingen t.g.v. exploitatie
Saldo per 31-12-2014 115.946 2.392.402 220.066 13.070 62.169 244.885 85.570 91.014 178.651 2.594.436 317.970 68.990 95.631 164.527 3.384.557 688.821 2.045.009 12.763.714
Voorzieningen Grondbedrijf Voorziening Katingerveld Voorziening Broeklanden Zuid Voorziening Ravelijn Balkbrug Voorziening Lutten De Wieken Voorziening Pluimswijk Voorziening Broeklanden De Kop Voorziening Mollinksvaart Voorziening De Marke II Voorziening Marslanden I Voorziening Broeklanden Voorziening Vm.Tuinstraatschool Voorziening Heemse Pruttieshoek Voorziening De Boschkamp Voorziening Mercator Voorziening Zorgzone Voorziening woongebied Moeshoek Slagharen Voorziening resultaat Grex 2010 IEGG nog te verdelen Totaal voorzieningen Grondbedrijf
111.219 2.294.870 211.094 12.537 59.634 234.902 82.081 87.303 171.368 2.488.668 305.007 66.177 91.733 157.819 3.246.577 660.740 1.961.640 12.243.371
4.727 97.532 8.972 533 2.534 9.983 3.488 3.710 7.283 105.768 12.963 2.813 3.899 6.707 137.980 28.081 83.370 520.343
-
-
Voorzieningen Algemene dienst Voorz.pensioenen wethouders *CW-berekening Voorziening privatisering O.B.S. Totaal voorzieningen Algemene dienst
2.803.552 2.803.552
126.160
62.864
50.851
2.941.725
126.160
62.864
50.851
2.941.725
Door derden beklemde middelen Voorz.aanpassing woningen *CW-berekening Totaal door derden beklemde middelen
6.927 6.927
312 312
2.200 2.200
5.039 5.039
TOTAAL RESERVES
80.651.496
2.163.826
3.701.211
2.808.340
83.708.193
TOTAAL VOORZIENINGEN
15.053.851
646.815
62.864
53.051
15.710.478
TOTAAL GENERAAL
95.705.347
2.810.641
3.764.075
2.861.391
99.418.672
Belegde reserves van derden Culturele commissies Frauderisico onderlinge gemeenten Totaal belegde reserves van derden
-
44.896 403 45.299
44.896 403 45.299
95.750.646
99.463.971
Omschrijving Voorzieningen Grondbedrijf Voorziening Katingerveld Voorziening Broeklanden Zuid Voorziening Ravelijn Balkbrug Voorziening Lutten De Wieken Voorziening Pluimswijk Voorziening Broeklanden De Kop Voorziening Mollinksvaart Voorziening De Marke II Voorziening Marslanden I Voorziening Broeklanden Voorziening Vm.Tuinstraatschool Voorziening Heemse Pruttieshoek Voorziening De Boschkamp Voorziening Mercator Voorziening Zorgzone Voorziening woongebied Moeshoek Slagharen Voorziening resultaat Grex 2010 IEGG nog te verdelen Totaal voorzieningen Grondbedrijf
Saldo per 01-01-2015 115.946 2.392.402 220.066 13.070 62.169 244.885 85.570 91.014 178.651 2.594.436 317.970 68.990 95.631 164.527 3.384.557 688.821 2.045.009 12.763.714
Vermeerderingen t.l.v. exploitatie
4,50% rente
Verminderingen t.g.v. exploitatie
4.928 101.677 9.353 555 2.642 10.408 3.637 3.868 7.593 110.264 13.514 2.932 4.064 6.992 143.844 29.275 86.913 542.458
-
-
Saldo per 31-12-2015 120.874 2.494.079 229.419 13.626 64.811 255.293 89.206 94.882 186.244 2.704.700 331.484 71.922 99.696 171.519 3.528.400 718.096 2.131.922 13.306.172
Voorzieningen Algemene dienst Voorz.pensioenen wethouders *CW-berekening Voorziening privatisering O.B.S. Totaal voorzieningen Algemene dienst
2.941.725
132.378
62.864
50.851
3.086.116
2.941.725
132.378
62.864
50.851
3.086.116
Door derden beklemde middelen Voorz.aanpassing woningen *CW-berekening Totaal door derden beklemde middelen
5.039 5.039
227 227
2.200 2.200
3.066 3.066
TOTAAL RESERVES
83.708.193
2.263.535
4.078.784
1.958.497
88.092.015
TOTAAL VOORZIENINGEN
15.710.478
675.062
62.864
53.051
16.395.354
TOTAAL GENERAAL
99.418.672
2.938.597
4.141.648
2.011.548
104.487.369
Belegde reserves van derden Culturele commissies Frauderisico onderlinge gemeenten Totaal belegde reserves van derden
-
44.896 403 45.299
44.896 403 45.299
99.463.971
104.532.668
