Begrazing voor biodiversiteit In terrestrische ecosystemen Chris Smit Community and Conservation Ecology University of Groningen
1
2
Begrazing in NL • Hoofddoel – Vergroten heterogeniteit en biodiversiteit
• Grote variatie tussen gebieden – Abiotiek, biotiek, begrazingsvormen
• Variatie in resultaten • Mechanismen? http://www.synbiosys.alterra.nl/begrazing 3
Vandaag • Recente studies in vier gebieden: – Junner Koeland – Oostvaardersplassen (OVP) – Noard-Fryslân Bûtendyks (NFB) – Kwelders Schiermonnikoog
• Nieuwe inzichten • Toekomst
4
Natuur vs cultuur begrazing • ‘natural grazing’ – Vergroten natuurlijke processen en geassocieerde heterogeniteit & biodiversiteit – Invloed van mens minimaal
• ‘cultural grazing’ – Restaureren en beschermen van bepaalde cultuur habitats – Invloed van mens essentieel
Smit & Putman 2011 (Ungulate Management in Europe)
5
Olff et al 1999 (Plant Biol)
Vb. 1 Junner Koeland
6
Belang van ruigten
grazed
Relative seedling growth
200%
exclosure c
b
160% a
b
120% 80% 40%
• Bescherming tegen herbivoren • Beter groeimilieu
0% Open grassland
Sward
7 Smit & Ruifrok 2011 (JVS)
Rol van muizen 1
Scheper & Smit 2011 (Acta Oec) 8
Rol van muizen 2
9
Smit & Verwijmeren 2010 (Plant Ecol)
Rol van konijnen
no
rabbit
cattle/rabbit
total ramet volume (cm3)
3000
2000
a
1000
b b
0
Smit et al. 2010 (BAAE)
1998
1999
2000
10
Samenvattend JK • Cyclische successie (shifting mosaics) • Belang van ruigten • Rol kleine herbivoren (niet alleen grote herbivoren!) • Natural & cultural grazing (+ overstromingen) • Pure ‘natural grazing’ op kleine schaal mogelijk? 11
Vb. 2: Oostvaardersplassen Nat gedeelte 38 km2 Droog gedeelte 20 km2
Runderen
Paarden
Edelherten 3,300 (170 km-2)
360 (18 km-2)
1,150 (58 km-2)
12
Exclosure studie Ruigte
Grasland
• 3 levels begrazing • bodemverstoring • 6 houtige soorten – Wilg, Vlier, Meidoorn, Roos, Eik, Es
• Effecten op overleving en groei?
13
Eind 2012
14 Foto’s: Jasja Dekker
Resultaten OVP 100 90 80
Ruifrok et al (in prep)
Sapling survival %
70 Sambucus
60
Salix
50
Rosa
40
Crataegus Quercus
30
Fraxinus
20 10
0 Soil disturbance: Exclosure type:
-
+ half
lawn
-
+ full
-
+ half
-
+ full
sward
15
Effecten vegetatie Grasland
Vegetatie hoogte [cm]
100
Ruifrok et al (in prep)
Ruigte
Binnen exclosure Buiten exclosure
50
0 Sward
Lawn
Vegetatie type 16
Samenvattend OVP • Verjonging lastig zonder ‘refugium’ • Indirect positief effect herbivoren (grasland) – Stekelstruiken hoogste overleving
• Bodemverstoring voor pioniers (zwijn?) • Refugia & heterogeniteit • Meer dynamiek herbivoren dichtheid? 17
Voorbeeld 3: FBD • Effecten 5 regimes op diversiteit – paard, rund (0.5 & 1 GVE), rotatie (1 GVE) – Vegetatie, sedimentatie, geleedpotigen, vogels, muizen ( roofvogels)
• Gestuurd vanuit beheersvraag: optimaal beheer hoge diversiteit kwelder? • Ook wetenschappelijk uniek 18
Planten • Minste structuur bij paard intensief, meest bij rund extensief • Minste bloeiene planten bij paard intensief (zeeaster) • Paarden bewegen en eten meer (en lagere kwaliteit, bijv. zeekweek) • Opslibbing lager bij paard dan rund (compactie) • Rotatiebeheer, langere termijn patronen, diversiteit?
Nolte et al 2013 (in prep)
Vogels • Nestvertrapping (nepnesten) door paarden het hoogst • Tureluurs en Scholekster: nestplekken met veel structuur – Vooral bij begrazing runderen
• Graspiepers: spinnen & rupsen • Overwinteraars, nestpredatie, broedsucces langere termijn (na vegetatie verandering)?
Mandema et al 2013
Geleedpotigen • Intensieve beweiding (paard) minst optimaal • Onbeweide percelen (rotatie) gunstig, kolonisatie vandaaruit • Sommigen profiteren van beweiding, anderen van stoppen beweiding • Rotatie & langere termijn effecten? Van Klink 2013 (in prep)
Muizen • Begrazing stuurt vegetatiestructuur muizen roofvogels • Zelfde trend als andere groepen? • Preliminary results: PI < PE < RI < RE < Rotatie
Samenvattend NFB • Paard intensief minst gunstig – Structuur verdwijnt (grazen/vertrappen)
• Rund extensief & rotatiebeheer meest gunstig, maar…. • Rotatiebeheer te kort voor evaluatie – Doorschieten naar zeekweek? 23
Nieuwe inzichten (Schier) • • • •
Niet alleen grazen Ook bodemcompactie! Afh. van textuur Op klei (niet op zand) – – – –
minder zuurstof lagere decompositie < macro-bodemfauna feedbacks naar vegetatie
Schrama et al 2012 (Oecologia), 2013 (PPEES)
24
Biocompactie vs bioturbatie
• Processen kwelders Schier ~ savannas Zuid-Afrika? • Feedbacks betreding bodem macrofauna vegetatie Howison et al (in prep)
25
Verwijmeren et al 2012 (Oikos)
Droogte en begrazing
26
Samenvattend • Grote variatie tussen gebieden, dus ook in resultaten • Doelen? • Rol van kleine grazers • Dichtheden en dynamiek (rotatie) • Bodemcompactie • Begrazing is geen panacee! 27
Toekomst • Fluctuaties herbivoren dichtheden, soms onbegraasd laten (rotatie) • Interactie begrazing met – macro-bodemfauna (& kleine herbivoren) – processen & feedbacks vegetatie – bodemtypen / abiotiek – aanwezige heterogeniteit & schaaleffect
• Meerwaarde combinatie grazers? • Belang van (experimenteel) onderzoek! 28
Dank U! NWO SBB Waddenfonds
It Fryske Gea Natuurmonumenten
Begrazing voor biodiversiteit In terrestrische ecosystemen Chris Smit:
[email protected] Community and Conservation Ecology University of Groningen 29
