Hoog begaafdheid Survivalgids DE
Tessa Kieboom Danielle Verheye in samenwerking met
Luc Descamps
De hoogbegaafdheid survivalgids
INHOUD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8
Voorwoord Inleiding
´ ´ been kun je niet staan Hoofdstuk 1 : Op een Weten
. . . . . . .
11
12 1. De grondstof. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 2. De motor. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 3. Het resultaat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Is hoogbegaafd zijn wel zo plezierig als iedereen denkt?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 32 Goed is niet goed genoeg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Dat is niet eerlijk! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Het alziend oog . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Au! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Zijn
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hoofdstuk 2 : Hoogbegaafdheid op school
. . . . . . . . . . .
Wie zich verveelt, mag zijn hand opsteken Een gevaarlijke plek: de comfortzone De Trukendoos Zeg maar dag met het handje tegen de comfortzone
47
47 . . . . . . . . . . . . . . . . 51 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
58
De hoogbegaafdheid survivalgids
62 Versnellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 In je gewone klas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 De kangoeroeklas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
Hulp is onderweg
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hoofdstuk 3 : Je brein onder de loep!
. . . . . . . . . . . . . . . . .
Hoofdstuk 4 : Wie wil mijn vriend zijn?
. . . . . . . . . . . . .
73 83
Waarom is het vinden van vrienden zo moeilijk? De clown Help, ik word gepest!
88 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
¨ Allergieen
94 - Dat is nu altijd dat jij nooit zegt!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 - Ik wil winnen! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 - Beloofd is beloofd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hoofdstuk 5 : Hoogbegaafdheid in verhalen
. . . . . .
101
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
107
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
110
Hoofdstuk 6 : Websites Slotwoord
BOODSCHAP VOOR OUDERS, LEERKRACHTEN EN HULPVERLENERS
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
113
Index
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
118
De hoogbegaafdheid survivalgids
INLEIDING
■ Wanneer ben je hoogbegaafd? ■ Zijn er meer kinderen zoals jij of ben je de enige? ■ Ben je een zonderling, of zelfs een alien, of ben je eigenlijk normaal? ■ Is het besmettelijk? ■ Moet je normaal begaafde kinderen mijden als de pest? ■ Hoor je wel thuis in je familie? ■ Is je school wel een goede plaats voor jou? ■ Is het wel oké om vrienden te hebben?
De hoogbegaafdheid survivalgids
Deze en nog veel meer vragen zullen we proberen te beantwoorden in dit boek. Hou je vast en doe je veiligheidsgordel om, want we beginnen aan een duizelingwekkende verkenningstocht door je brein…
De hoogbegaafdheid survivalgids
Hoofdstuk 1
´ ´ been Op een kun je niet staan Om te beginnen moet je weten dat er twee grote pijlers zijn waarop hoogbegaafdheid rust.
11
12
De hoogbegaafdheid survivalgids
De eerste pijler is DENKEN of WETEN : wat weet/denk je allemaal, hoe gemakkelijk leer je bij, hoe intelligent ben je? De tweede pijler is ZIJN : hoe voel je je, hoe gedraag je je, hoe ga je om met anderen? Soms proberen mensen die twee pijlers van elkaar gescheiden te houden en gaan ze zich alleen bezighouden met je kennis om met je hoogbegaafdheid om te gaan. Dat is ongeveer hetzelfde als wanneer men even snel een van je benen zou amputeren: eens kijken hoe lang je zult blijven staan. Dus, als je wil nagaan of je hoogbegaafd bent, of je wil weten hoe je ermee moet omgaan: vergeet nooit de twee pijlers te bekijken! Tenzij je graag op je gezicht gaat, natuurlijk.
WETEN 1. DE GRONDSTOF Natuurlijk is er geen sprake van hoogbegaafdheid zonder INTELLIGENTIE . Met een brein ter grootte van een volgroeide erwt, zul je nooit hoogbegaafd kunnen zijn. Vandaar dat dinosauriërs nooit de geschiedenis zijn ingegaan als hoogbegaafd. Groot, dat wel, maar daar stopt het dan ook.
De hoogbegaafdheid survivalgids
13
14
De hoogbegaafdheid survivalgids
Intelligentie kun je meten. Misschien heb je al eens een intelligentietest (de zogenaamde IQ-test) ondergaan. Dat is een goede manier om te PROBEREN iemands intelligentie te bepalen. Proberen, inderdaad. Want onder het gras van de IQ-test zit een adder ter grootte van een goed doorvoede boa constrictor. Een kind als jij dat een IQ-test aflegt, wil dat zo goed mogelijk doen. Daardoor ga je bijvoorbeeld te langzaam werken om toch maar zeker zoveel mogelijk goede antwoorden te geven. Maar… bij een IQ-test spelen niet alleen de antwoorden een rol, ook de snelheid waarmee je oplossingen bedenkt!
Ten tweede: wat krijg je als je iets zo goed mogelijk wil doen? Inderdaad: STRESS! Heel vaak zijn kinderen met een hoog IQ zo gestresseerd tijdens de test dat ze nooit de score van 130 halen. En wat zegt men dan? ‘Oei, jij scoort geen 130 op de test. Sorry, maar dan ben je zeker niet hoogbegaafd.’ En dat terwijl je gewoon al je concentratie nodig had om je bilspieren dicht te knijpen en je zweetklieren onder controle te houden. Nou moe!
De hoogbegaafdheid survivalgids
ALLES WAT JE ALTIJD AL HAD WILLEN WETEN OVER DE IQ-TEST... ■
IQ is de afkorting van intelligentiequotiënt. Het is een getal waarmee men probeert uit te drukken hoe intelligent iemand is.
■
De eerste IQ-test werd in 1908 ontwikkeld door de Fransman Alfred Binet. Het leger wilde heel graag weten welke rekruten schrander genoeg waren om te laten meedenken over oorlogsstrategieën en aanvalstechnieken. Soldaten die niet over deze verstandelijke mogelijkheden beschikten, stuurde men gewoon naar het front om er te vechten. Alfred Binet kreeg de opdracht om een test te ontwikkelen waarmee dit onderscheid gemaakt kon worden.
■
De meest gebruikte Nederlandstalige IQ-test bestaat uit heel wat verschillende onderdeeltjes. De kans dat je dus alleen die dingen moet doen die je heel goed kunt en graag doet is vrij klein, net als de kans dat je in die test alleen maar die dingen moet doen waar je helemaal niet goed in bent. Bij ongeveer de helft van die onderdelen moet je spreken om een antwoord te geven.
15
16
De hoogbegaafdheid survivalgids
Dit stuk van de test bepaalt je verbale IQ. Bij andere onderdelen moet je iets doen om een antwoord te geven, bv. een puzzel maken, een code ontcijferen, aanduiden wat er ontbreekt op een tekening… Je mag hierbij je mond stijf dichthouden als je dat wilt. Deze onderdelen bepalen je performale IQ. ■
De meeste mensen, ongeveer 70 %, behalen een IQ-cijfer dat ongeveer 100 is. Dat noemen we dan ook het gemiddelde IQ. Sommige mensen behalen een hoger of een lager cijfer. Hoe meer je afwijkt van het gemiddelde van 100, hoe minder mensen er zijn met dat IQ. Dat kun je goed zien op de grafiek hieronder.
De hoogbegaafdheid survivalgids
■
Mensen die een IQ hebben van 130 of meer worden vaak hoogbegaafd genoemd. Maar zoals je in dit boekje kunt lezen, is hoogbegaafdheid echter veel meer dan alleen maar een cijfer op een intelligentietest…
Ten derde (want het is nog niet gedaan): veel kinderen durven tijdens zo’n test hun echte capaciteiten niet te laten zien. Dat kan zijn omdat ze faalangst hebben: angst om niet te kunnen voldoen aan de verwachting die ouders of leerkrachten dan van hen zullen hebben (of aan de verwachting die ze DENKEN dat die mensen hebben), maar vooral angst om niet aan hun eigen verwachtingen te voldoen. Daardoor komt de lat natuurlijk enorm hoog te liggen. Stel je voor dat men, nadat je die test hebt afgelegd, alleen nog maar tevreden is over jou als je voor elke taak of toets het maximum aantal punten haalt. Wat krijg je dan, denk je? Inderdaad: STRESS!
17
18
De hoogbegaafdheid survivalgids
Het gekke van de zaak is, dat de buitenwereld meestal veel meer heisa maakt over jouw hoogbegaafdheid dan jijzelf. Waarschijnlijk wil jij niets liever dan een gewoon kind, een gewone jongere zijn, zonder zo’n gigantische sticker op je voorhoofd waarop te lezen staat dat je hoogbegaafd bent.
Voordat hoogbegaafdheid wordt vastgesteld, ben je meestal heel verward. Je hebt van die eigenaardigheden, waardoor je wel voelt dat je een beetje anders bent dan de meeste leeftijdsgenoten, zonder echt te weten wat er aan de hand is. Het kan zelfs zijn dat je vreest dat je een beetje abnormaal bent en je voelt je echt niet goed in je vel. Als je de diagnose eenmaal krijgt en dus WEET dat je hoogbegaafd bent, kan er iets veranderen. Soms ben je zo blij dat je eindelijk weet wat er met jou aan de hand is, dat je het van de daken zou willen schreeuwen. Je vertelt aan iedereen dat je hoogbegaafd bent en dat het dus normaal is dat je soms een beetje anders doet. Soms begin je er te pas en te onpas over, waardoor de mensen na een tijdje zeggen: ‘Nu weet ik het wel, hoor. Praat nou maar eens over iets anders.’ Maar je opwinding is, gelukkig maar, van voorbijgaande aard en daarna word
De hoogbegaafdheid survivalgids
19
je rustiger. Je weet wat er met je aan de hand is en je maakt je minder zorgen over je eigenaardigheden. Geef toe, het is toch een hele opluchting als je te horen krijgt dat je niet van een andere planeet komt.
