BEDRIJFSOVERDRACHT Alles over wat u moet doen om in 2014 uw bedrijf goed te verkopen. thema. Vermogensbeheer SPECIAL. voor professionele ondernemers

groei, durfkapitaal fk it l & b bedrijfsovername d ijf

+

thema

Vermogensbeheer

BEDRIJFSOVERNAME Wat te doen met 5 miljoen? INTERNATIONAAL Kokskleding van Chaud Devant verovert Europa FINANCIERING Overheidsregelingen opnieuw uitgebreid

SPECIAL

BEDRIJFSOVERDRACHT Alles over wat u moet doen om in 2014 uw bedrijf goed te verkopen

voor professionele ondernemers

APR/MEI 2013 / € 9,95

Bas Rasker Internet-ondernemer en investeerder (o.a. Zoover en Neckermann.com)

Alles over het (ver)kopen van een bedrijf in één dag! www.nationaleovernamedag.nl

‘Ondernemers die wachten op betere tijden, houden zichzelf voor de gek’ bron: Brookz Overname Barometer, februari 2013

Er is geen crisis, er is alleen een nieuwe realiteit. Verkopende ondernemers denken dat er op dit moment geen kopers zijn, maar niets is minder waar: MBI’ers, MBO’ers en strategische kopers staan in de startblokken. Alleen moeten partijen elkaar wel weten te vinden.

Nationale Overname Dag 2013 Vind de juiste (ver)koper van uw bedrijf en kom naar de Nationale Overname Dag, hét kennis- en netwerk evenement voor kopers en verkopers van bedrijven. U ontmoet in een exclusieve omgeving collega-ondernemers, investeerders, participatiemaatschappijen en overname-deskundigen. U krijgt tijdens de workshops antwoord op de volgende vragen: ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

Hoe en waar vind ik een geschikt bedrijf? Wat zijn de huidige (bancaire) financieringsmogelijkheden? Hoe waardeer en beoordeel ik een bedrijf? Wat zijn belangrijke fiscale en juridische aspecten? Welke regelingen biedt de overheid? Hoe kom ik tot een succesvolle deal?

Informatie & inschrijven De Nationale Overname Dag vindt plaats op donderdag 25 april 2013 in Kasteel de Vanenburg in Putten. Kijk voor meer informatie over het programma, workshops en sprekers op www.nationaleovernamedag.nl

Sprekers

George Banken

Initiatiefnemer

kennispartners

overnamematch.nl

George van Houtem

Peter van Zadelhoff

INOVATIE

Coole helm Vroeger alleen verplicht voor pubers op een brommer. Tegenwoordig is een helm bijna de norm voor alle kinderen die etsen, skaten, skiën of scooter rijden. Alleen zijn de meeste helmen nogal suf en niet comfortabel. Kortom, tijd voor een coole kinderhelm, die comfortabel zit en ook nog eens veiliger is dan de bestaande modellen. Rick Keijzer, Charly Heusschen, Norbert Pollemans en Lars Dekker starten in 2010 met Egg Helmets en produceren onder dit label een universele helm (eigen design en gepatenteerd) voor kinderen tussen 4-16 jaar. De helm is helemaal naar eigen wens samen te stellen. Om de helm te ontwikkelen is via AgentschapNL gebruik gemaakt van een startsubsidie van enkele tienduizenden euro’s en de WBSO-regeling. De helm wordt inmiddels verkocht via gespecialiseerde retail (etsen sportwinkels, kinderlifestyle) en uiteraard via een aantal ecommerce-platforms. Voor 2014 is de doelstelling om minimaal 50.000 helmen te verkopen.

Ook geïnspireerd tot innoveren? Wilt u uw concurrentie in de toekomst voor blijven? Blijf dan innoveren. Gebruik uw kennis en ideeën om tot nieuwe en betere producten en diensten te komen. Agentschap NL biedt verschillende mogelijkheden, zoals kennis, netwerken en financiering om uw innovatie te ondersteunen. Kijk voor inspiratie op www.agentschapnl.nl/innoveer

04 | brookz | april/mei 2013

april/mei 2013 | brookz | 05

De grootste onafhankelijke bedrijfsovername specialist Bent u op zoek naar een bedrijf dat te koop staat en geschikt is voor u of denkt u er juist aan uw eigen bedrijf te koop te zetten? Dan bent u bij Marktlink Fusies & Overnames aan het juiste adres. Wij zijn adviseur bij de aan- en verkoop van bedrijven zowel nationaal als internationaal. Wij begeleiden zowel kopers (MBI, Strateeg of PE) als verkopers bij het totale proces van het zoeken naar partijen, dealmaking, financiering tot de (juridische) afronding. Op basis van onze ervaring en pragmatische aanpak brengen wij 95% van de opdrachten die wij oppakken samen met de www.marktlink.nl betreffende ondernemer tot een goed einde! Amsterdam | Deventer | Gouda

INHOUD

52 Dossier International

Ruim 20 jaar geleden begon Biianca van va der Lee vanuit een Amsterdamse Bianca studentenkamer haar eigen kledinglijn voor koks en keukenpersoneel. Inmiddels verkoopt ze hippe kokskleding in heel Europa.

18 Q&A Bas Rasker

26 Waar is de exit?

37 special Bedrijfsoverdracht

40 thema Vermogensbeheer

Internet-ondernemer en investeerder Bas Rasker over de kunst van een merk bouwen, de valkuilen van internationaal ondernemen en de zegeningen van de huidige crisis. ‘Hoe meer crisis, hoe beter’

Duizenden (oudere) ondernemers schuiven al jaren de verkoop van hun bedrijf voor zich uit. Wat moeten ze nu doen om in 2014 hun bedrijf goed te verkopen?

Juist de huidige crisis biedt volop kansen voor Nederlandse informal investors, zo bleek vorige maand tijdens de Dag van de Informal. Zorgen zijn er ook: is er wel een serieuze exit-mogelijkheid?

Wat kunt u allemaal doen met de verkoopopbrengst van uw bedrijf? Gaat u het geld beleggen, investeren of laat u het gewoon liquide op een bankrekening staan?


COLOFON

15

select 10 Dag van de Informal 2013 Een fotoverslag

13 Nieuws Brookz Overname Barometer waar is de latente verkoper? Megatrends die de toekomst gaan bepalen. Nationale Overname Dag 2013. Juist nu kunnen kopers toeslaan.

16 Overheidssteun Vernieuwde garantieregeling vergroot nancierbaarheid

30 Thematafel Bedrijfsfinanciering

30

Een discussie op niveau met Roel van der Sar (BDO Corporate Finance), Bart van Someren (Grant Thornton) en Ronald van Rijn (JBR)

deals 22 deal 01 Ruben Scholte Daxtrio

24 deal 02 Ralf Hovenga Pan-Oston

vraag & aanbod 60 Verkoop-, koop- en investeringsprofielen

42


Brookz is een uitgave van C365 Business Media Science Park 400 1098 XH Amsterdam Uitgever/hoofdredacteur Peter Rikhof Eindredactie Wietze Willem Mulder Vormgeving Wonderworks, Heemstede Basisontwerp Marjolein Rams Medewerkers Mark van Baal, Peter Bak, Marcel Bakker, Miloe van Beek, Willemijn van Benthem, Martine Berendsen, Martin Dijkstra, Michel Mees, Dennis Mensink, Wietze Willem Mulder, Koos Plegt, Sietske Raaijmakers, Koen van Santvoord Marketing Alex Turkawski Adverteren [email protected] Online Wietze Willem Mulder Abonneren Een lidmaatschap op Brookz kost €199 (ex btw). Abonnementen lopen tot wederopzegging tenzij u uiterlijk 1 maand voor het aflopen van het abonnement hier schriftelijk van afziet. Voor vragen over abonnementen kunt bellen met 0900-ABOLAND of 0900-226 52 63 (€ 0,10 per minuut)

elk nummer

Druk Kroonpress, Estland

08 Colofon 09 Voorwoord

©2013 C365 Business Media. Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden gekopieerd of verveelvuldigd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.

redactioneel PETER RIKHOF

De eerste zwaluw het spreekwoord en nee het is nog geen zomer, maar ik zie toch langzaam wat lichtpuntjes aan de horizon.

U KENT ONGETWIJFELD

Zo blijkt uit de laatste meting van onze eigen Brookz Overname Barometer dat de MKB-overnamemarkt langzaam weer opleeft. Gekeken naar de verwachting over het aantal overnamedeals staat de index op dit moment op 180,3 (index 2011 is 100). Deze verwachting wordt mede gevoed door de stijging van 300% van het aantal grote overnametransactie (> 50 mln. euro) in 2012 ten opzichte van 2011, zoals onlangs bleek uit een rapport van adviesbureau Bain. Ook op de markt voor informal investing zien we op dit moment veel activiteit. Het optimisme dat op 14 februari al was te bespeuren bij de Dag van de Informal (ruim 250 deelnemers), zagen we het eerste kwartaal terug op ons platform Investormatch. Daar werden in de eerste drie maanden van dit jaar maar liefst zeven proposities genancierd. Wat mij opvalt, is dat er steeds meer een scheiding ontstaat tussen ondernemers die zich beklagen over de crisis en blijven volharden in een achterhaald business-model en ondernemers die de crisis juist als een kans beschouwen. Aan de ene kant is het aantal faillissementen groter dan ooit (alleen al 755 in februari) maar zien we aan de andere kant in elke sector ondernemers opstaan die met een andere aanpak en innovatieve producten de markt naar hun hand weten te zetten. Zie verderop in dit nummer ook het interview met internetondernemer Bas Rasker ( P18 en verder) die laat zien hoe je kansen kan grijpen in een haperende economie. Kortom, het blijft hard werken en het is zeker niet zonder risico’s, maar het kan! Optimistischer kunnen we dit eerste nummer van 2013 niet beginnen. Ik wens u goede zaken.

Peter Rikhof uitgever/hoofdredacteur

FOTO: MARCEL BAKKER

[email protected]


Dag van de Informal 2013 MET RUIM 250 INVESTEERDERS, participatiemaatschappijen en

investeerdersnetwerken was de Dag van de Informal dit jaar een groot succes. Naast een gevarieerd programma was er uiteraard ook volop gelegenheid om te netwerken. Of zoals een investeerder het verwoordde: ‘hier moet je bij zijn, iedereen is er. Volgend jaar ben ik zeker weer van de partij’.

staan D mannen van NPEX De nt. kla kl ar voor de eerste kla

N AMRO Het Auditorium van AB uld. gev toe was tot de nok

lwegen opent de Voorzitter Harry He t u zien’! ‘Investeerder, laa

Jort Kelder deed erg zijn best de zaal erbij te betrekken.

Ruud Hendriks weet hee l goed hoe je investeerders moet stri kken. 10 | brookz | april/mei 2013 013

dag:

Adjiedj Bakas: het erectiekapitalisme is inmiddels voorgoed voorbij.

stment Services Gastheer ABN AMRO Informal Inve as. zuid de aan strijd speelde een thuiswed

rmal investors Roland Jort in discussie met info l. me Kim n Joh Notermans en

Paul Niederer (r) kwam helemaa l uit Australië overgevlogen.

Wie durft er no g te beweren dat vrouwelijke investeerd ers niet bestaa n?

TIIN-directie zette zoals altijd j haar beste beentje voor.

Ex-NOS coryfee Charles Groenhui jsen vermaakte zich prima.

r: waar

jullie hie e wijn schenken Een voortreffelijk kopen? kan ik een kistje

Marjanne P rins (Organ ext) won m voorsprong et grote de elevator pitch.

Het aansluite nd ping werd dr e diner op de 23e verd uk bezocht. ieermijdelijk Willem Middelkoop geeft onv d’. gou we nieu het is er advies : ‘zilv april/mei 2013 | brookz | 11

Op het juiste moment overdragen...

Sterk in fusies en overnames Van Oers Corporate Finance is uw gesprekspartner bij uitstek als het gaat om het begeleiden bij fusies en overnames. Door onze jarenlange ervaring met zeer uiteenlopende transacties weten wij als geen ander de juiste balans tussen Neem voor meer informatie contact op met Alexander den Boer of Sander Collé. T. 076 - 530 38 00 of kijk op

www.vanoers-cf.com

ratio en emotie te vinden en het complete proces voor u te coördineren. Uiteraard is daarbij het streven om de realisatie van uw doelstelling te maximaliseren. Van Oers Corporate Finance kenmerkt zich door een professionele, zorgvuldige en pragmatische werkwijze.

select groei, durfkapitaal & bedrijfsovername

Overnamemarkt leeft op LAGERE TRANSACTIEPRIJZEN en meenancierende

verkopers zorgen voor een voorzichtige opleving van de Nederlandse overnamemarkt.

D

at is de voornaamste uitkomst van de Brookz Overname Barometer, het halfjaarlijkse onderzoek van Brookz naar het sentiment op de MKB-overnamemarkt. Aan de enquête deden 254 Nederlandse ondernemers, ad-

viseurs en nanciers van bedrijfsovernames mee. Een meerderheid van de ondervraagden verwacht dat het aanbod van bedrijven nagenoeg gelijk zal blijven in vergelijking met dezelfde periode vorige jaar en

dat de gemiddelde verkoopprijzen iets zullen dalen. Dat laatste is overigens een trend die al vanaf de eerste meeting in 2012 te zien is: een ruime meerderheid van de geënquêteerden voorziet nu al voor het derde half jaar op rij een daling in de gemiddelde transactiewaarde. Opmerkelijk is dat bij een redelijk gelijkblijvend aanbod, de ondervraagden wel een stijging van het aantal overnamedeals verwachten. Deze stijging van het aantal te


-----


NIEUWS

FINANCIERING

‘Het herstel van de MKB-overnamemarkt wordt ook gevoed door een fors herstel van de overnamemarkt voor het grootbedrijf, die historisch altijd een jaar voorloopt op het MKB’

verwachten overnamedeals is overigens al anderhalf jaar te zien. Sinds de eerste meting van september 2011 groeit het aantal vermoedde bedrijfsovernames telkens fors, tot een voorlopig hoogtepunt in de eerste zes maanden van 2013. Belangrijkste oorzaak van de voorzichtige opleving van de MKB-overnamemarkt is de daling van de gemiddelde transactieprijs in combinatie met het feit dat de verkopende ondernemer steeds vaker de overname meenanciert. Daardoor worden deals die in eerste instantie – onder andere door de bank – niet genancierd worden, uiteindelijk toch beklonken. Het herstel van de MKB-overnamemarkt wordt ook gevoed door een opleving van de overnamemarkt voor het grootbedrijf (deals boven 50 miljoen euro), die historisch altijd een jaar voorloopt op het MKB. Uit een recent rapport van adviesbureau Bain blijkt dat de overnamemarkt voor het grootbedrijf na een

scherpe daling in 2010 en een voorzichtig herstel in 2011 en 2012 is verdrievoudigd tot een totale transactiewaarde van 30 miljard euro.

Strategische kopers De ondernemers die in 2013 een overname overwegen, weten niet zeker of ze de eerste zes maanden van dit jaar een bedrijf gaan kopen. De groep met (potentiële) kopers is namelijk verdeeld. Ongeveer 35 procent denkt dat ze een onderneming overnemen in het eerste halfjaar, maar ruim 30 procent zegt resoluut ‘nee’ tegen een overname. Daarnaast weet 33,3 procent het gewoonweg niet. Van de ondernemers die hun bedrijf willen verkopen, verwacht slechts 15 procent daadwerkelijk een deal in de eerste zes maanden van dit jaar. Bijna 70 procent van de ondernemers die over een bedrijfsoverdracht nadenkt, ziet een bedrijfsverkoop vóór juli 2013 niet zitten. Een derde van de ondervraagde verko-

Ontwikkeling overnamemarkt 200% 175% 150% 125% 100%

pende ondernemers weet niet of de huidige marktomstandigheden wel een positief effect heeft op een bedrijfsoverdracht. Meer dan de helft van de ondervraagden ziet een opkomst van de strategische koper op de MKB-overnamemarkt. Ruim 55 procent verwacht dat we het meest overnames van bijvoorbeeld een concurrent, branchevreemd bedrijf of investeerder zien aan het van begin 2013. Op gepaste afstand volgen de management buy-in (29,7 procent) en de management buy-out (14,8 procent).

Overnamefinanciering Een belangrijk onderdeel van een bedrijfsovername is de nanciering. Volgens ruim 95 procent van de deelnemers aan de Brookz Overname Barometer zal het verkrijgen van overnamenanciering er niet gemakkelijker op worden in vergelijking met de vorige zes maanden. Slechts 4,5 procent verwacht dat het nancieringsklimaat voor overnames in het middenen kleinbedrijf verbetert ten opzichte van een halfjaar geleden. De nanciering blijkt het grootste knelpunt bij een bedrijfsovername, aldus 51 procent van de geënquêteerden. Daarna volgt het niveau van de vraagprijzen met 23,2 procent en de kwaliteit van het bedrijvenaanbod met 12,3 procent. Ook het niet-openbaar aanbieden van bedrijven, de onzekere vaderlandse economie en de ongeschiktheid van kopers worden als struikelblokken voor een potentiële deal genoemd.

75% sep 2011

Aanbod bedrijven


feb 2012

Aantal overnamedeals

sep 2012

Gemiddelde prijzen

feb 2013

Lees meer over de MKB-overnamemarkt op pagina 38 en verder

tekst WIETZE WILLEM MULDER

Onderzoek

De crisis voorbij zijn teveel met de huidige crisis bezig en te weinig met de belangrijke megatrends.

ONDERNEMERS

D

it blijkt uit een onderzoek van KPMG, dat is gebaseerd op gesprekken met 50 succesvolle Nederlandse ondernemers van middelgrote bedrijven. De onderzoekers constateren dat een sterke focus op een eenmaal ontwikkelde visie weliswaar een kenmerk is van succesvol ondernemen, maar dat anderzijds het gevaar dreigt van eigenzinnigheid en tunnelvisie. Daardoor spelen ook succesvolle ondernemers te weinig in op de nieuwe megatrends die een grote impact zullen hebben op het middenen kleinbedrijf. Het gaat daarbij om ontwikkelingen op het gebied van 3D-printing, maar ook een vergrijzend medewerkersbestand of de opkomst van gesloten productieketens zonder afval. In het rapport ‘Telelens op de toekomst’ signaleert adviesbureau KPMG 29 van dit soort ontwikkelingen die zijn terug te voeren op vier megatrends: een vergrijzende demograe, het tijdperk van Big Data, ontwikkelingen in ethiek, normen en waarden en duurzaamheid. De onderzoekers vinden het opmerkelijk dat de gemiddelde MKB-ondernemer zich nauwelijks bezighoudt met deze ontwikkelingen. ‘Een gemiste kans’, aldus André Oude Weernink, partner KPMG, want tijdig inspelen op deze ontwikkelingen kan helpen bij de verbetering en vernieuwing van de eigen bedrijfsprocessen en daarmee de levensvatbaarheid van de onderneming aanmerkelijk vegroten.’

Event

Nationale Overname Dag 2013 is op zoek naar een nieuw evenwicht. Wie in 2014 met zijn bedrijf de markt op wil, moet nu in actie komen.

DE OVERNAMEMARKT

V

eel ondernemers schuiven de verkoop van hun bedrijf al jaren voor zich uit in de hoop op betere tijden. Maar er is geen crisis, er is alleen een nieuwe realiteit. De gemiddelde verkoopprijzen liggen structureel lager dan 5 jaar geleden. Daarnaast zullen verkopers zich actiever moeten opstellen – ook bij de nanciering – om de overdracht van hun bedrijf rond te krijgen. Wie vanaf 2014 zijn bedrijf wil verkopen, moet nu in actie komen De huidige situatie op de MKB-overnamemarkt staat uiteraard centraal tijdens de 5e Nationale Overname Dag. Dit jaarlijkse netwerkevent voor (potentiële) koper en verkopers van bedrijven vindt plaats op donderdag 25 april in Kasteel de Vanenburg in Putten. Naast presentaties van George Banken (Detron, meer dan 100 bedrijven gekocht en verkocht) en George van Houtem (Onderhandelingsinstituut) kunnen de deelnemers kiezen uit meer dan 10 verschillende

workshops die dieper ingaan op alle belangrijke aspecten van een bedrijfsovername. Van beoordeling en waardering van een bedrijf tot (bancaire) nanciering en de nieuwste overheidsregelingen: alles komt aan bod. Daarnaast is de Nationale Overname Dag uiteraard een uitgelezen mogelijkheid om te netwerken met collega-ondernemers en alle relevante partijen in de overnamemarkt, waaronder ABN AMRO, Marktlink Fusies & Overnames, Ecart Invest, BuyInside, DVDW Advocaten, JAN Overnames & Waarderingen en AgentschapNL. Aan het eind van de middag zullen drie geselecteerde kandidaat-kopers de mogelijkheid krijgen zich voor te stellen aan het publiek en vertellen naar wat voor soort bedrijf ze op zoek zijn. Na aoop kan er tijdens de borrel en het diner-buffet nog uitbereid worden nagepraat. Kijk voor meer informatie en inschrijving op www.nationaleovernamedag.nl



NIEUWS

FINANCIERING

Overheidssteun SINDS KORT is er een nieuwe co-nancieringsfaciliteit voor

ondernemers die willen investeren in het buitenland. Met de regeling Finance for International Business nanciert de overheid 35% van de nancieringsbehoefte tot een maximum van 875.000 euro.

V

oor ondernemers die willen uitbreiden naar het buitenland is er vanuit de overheid een aantal ondersteunende regelingen beschikbaar. Naast de wat meer bekende regelingen als Borgstelling MKB-krediet (BMKB), de Groeifaciliteit en de Garantie Ondernemingsnanciering (GO) is er sinds een halfjaar nog een interessante regeling beschikbaar. Het gaat om de regeling Finance for International Business (FIB) waarbij de Staat 35% van het nancieringsbedrag verstrekt, met een maximum van 2,5 miljoen euro per onderneming per land. Het maximale bedrag dat de Staat daarmee verstrekt komt uit op 875.000 euro. Voor 2013 is het totaalbudget van de FIB-regeling 7,5 miljoen euro.

Co-financiering Met de FIB-regeling investeert het Ministerie van Buitenlandse Zaken op deal-by-deal basis mee met een nancier. Voor de lening worden geen zekerheden gevraagd. De lening heeft een looptijd van 5 jaar en hoeft pas aan het einde van deze periode (in zijn geheel) te worden afgelost. Over de lening is een rente en een – beperkte – winstafhankelijke vergoeding verschuldigd. Belangrijke voorwaarde is dat de overige 65% van de nanciering door een professionele nancier wordt verstrekt. Doordat de Staat daadwerkelijk voor een deel meenanciert, zullen externe geldschieters eerder bereid zijn de buitenlandse investeringsplannen te -

Wat Nieuwe co-financieringsregeling Wie Ondernemers die over de grens willen Waarom Zekerheid voor financiers

nancieren. Alle professionele nanciers (banken, participatiemaatschappijen en onder voorwaarden ook informal investors) kunnen als co-nancier bij deze regeling optreden, als zij voldoen aan een aantal voorwaarden. Volgens Pieter van Loo van uitvoeringsinstantie AgentschapNL gaat het bij de FIB-regeling in feite om een voormalige subsidieregeling die is omgezet naar een nancieringsregeling. Van Loo: ‘Daardoor zat er ook een geograsche beperking aan deze regeling: de FIB-regeling was vooralsnog alleen opengesteld voor Nederlandse MKB-ondernemingen die willen investeren in China, India, Vietnam, Colombia of Zuid-Afrika. Er is ook nu nog steeds sprake van een geograsche beperking, maar op 8 maart is in de Staatscourant gepubliceerd dat de lijst met in aanmerking komende landen aanzienlijk is uitgebreid: er zijn maar liefst 20 landen bij gekomen.’

belangrijke voorwaarden voldoen: de onderneming en de voorgenomen investering / overname moeten voldoende rentabiliteitsperspectieven hebben en de nanciering mag niet gebruikt worden om andere nancieringen af te lossen, maar moet daadwerkelijk gebruikt worden voor de internationale expansieplannen. Volgens collega Natascha Szilágyi van AgentschapNL hoeven ondernemers niet bang te zijn voor lange beslistrajecten en weten ze vrij snel na hun aanvraag of ze in aanmerking komen voor de FIB-lening. Szilágyi: ‘Het feit dat een professionele nancier zich wil committen voor de overige 65% is voor ons een belangrijke indicatie voor de levensvatbaarheid van de business case. Wij leunen hierbij sterk op de reeds door de nancier gemaakte analyses en hoeven die daarom niet volledig zelf op te stellen. Vervolgens kunnen wij aan de hand van de gemaakte analyses en de andere voorwaarden binnen 2 à 3 weken uitsluitsel geven over de haalbaarheid van de aanvraag. Mooier kunnen we het niet maken.’ Meer informatie www.agentschapnl.nl/fib

Snel uitsluitsel Ondernemers die gebruik willen maken van de regeling FIB moeten zelf aan twee


Oranje is kansen zien

De wereld ligt vol met kansen. Om u te helpen kansen te benutten in het buitenland is uw relatiemanager de schakel naar ons internationale netwerk. Want ING biedt kansen met eigen kantoren in landen zoals Duitsland, Polen, Turkije, India en Rusland. We zijn actief in meer dan 40 landen wereldwijd. Hierdoor kunt u profiteren van veel lokale expertise. Wilt u weten wat we voor u kunnen betekenen? Kijk op ING.nl/zakelijk.

groei, durfkapitaal & bedrijfsovername

Bas Rasker (42) rondde zijn studie Procestechnologie aan de Hogeschool Enschede af in 1993, maar wist al snel dat hij een loopbaan als ondernemer tegemoet ging. Door zijn passie voor vakantiereizen organiseren richtte hij in 1994 touroperator Jiba op, met merken als SnowTrex en SunTrex. In 2001 startte hij Eliza was here, een reisaanbieder gespecialiseerd in landen rond het Middellands Zeegebied. Beide bedrijven verkocht na de zomer van 2006 aan Sundio Group. Sinds 2004 is Rasker medeoprichter van Zoover. Vijf jaar later kocht hij weerportaal Weeronline.nl, een bedrijf van onder andere NOS-weerman Gerrit Hiemstra. In datzelfde jaar werd hij mede-eigenaar van Waarbenjij.nu op, een online reisdagboek. In 2012 begon hij met Hugo Mensink en Andreas Ezinga investeringsmaatschappij Axivate Capital, dat belangen neemt in e-commercebedrijven als Corendon en Bulls&Birds. De meest geruchtmakende participatie was de volledige overname van Neckermann.

18 | brookz | oktober 2012

NIEUWS

FINANCIERING

Q&A

Q&A

select

BAS RASKER. INTERNET-ONDERNEMER.

‘Hoe meer crisis, hoe beter’ is oprichter van Zoover, Jiba en Eliza was here. Na de (gedeeltelijke) verkoop van deze bedrijven bouwt hij sinds vorig jaar met investeringsmaatschappij Axivate Capital aan een cluster van ecommerce-ondernemingen. ‘We zijn klaar voor een serieuze stap’

BAS RASKER

I

n het kantoor van Bas Rasker hangt een schilderij van een stokstaartje. Dit kleine roofdiertje aan de muur steunt op zijn achterpoten en staart om de wacht te houden. Deze wachters in de groep staan altijd hoger dan de rest, hebben uitstekende ogen en kunnen op een grote afstand al gevaar herkennen. Deze eigenschappen typeren ook een beetje de ondernemer Rasker. Vooruitkijken en vooral vroegtijdig anticiperen op de ontwikkelingen in de markt. In 1994 begonnen vanuit een studentenkamer met touroperator Jiba (SunTrex en SnowTrex), in 2001 gevolgd door Eliza was here en vanaf 2004 het toenmalige Vakantiereiswijzer.nl gekocht en getransformeerd tot Zoover. Met name deze laatste website is met zijn vakantiebeoordelingen van reizigers een schot in de roos. Met de verkoopopbrengst van Jiba en Eliza was here en de gedeeltelijke verkoop van Zoover is Rasker samen met Hugo Mensink en Andreas Ezinga in 2012 investeringsmaatschappij Axivate Capital begonnen. De ambities zijn groot. Na participaties in Corendon en Bulls & Birds werd in december de Benelux-tak van het failliete Duitse postorderbedrijf Neckermann overgenomen. Daarmee is een belangrijke bouwsteen

tekst PETER RIKHOF en WIETZE WILLEM MULDER / fotografie MARCEL BAKKER

toegevoegd aan een cluster van ecommerce-bedrijven waarmee hij zich binnen afzienbare tijd wil meten met Wehkamp.nl en Bol.com. Het woord crisis komt in het twee uur durende gesprek met Rasker niet over zijn lippen. ‘Crisis? I love it!’ U blijkt een goede neus te hebben voor nieuwe trends op internet. Zo zag u al in een vroeg stadium dat vakantiebeoordelingen de toekomst hadden.

‘Rond 2004 raakte ik als touroperator aan de praat met een hoteleigenaar in Spanje. Hij wist mij te vertellen dat alle Nederlanders het in zijn accommodatie fantastisch naar hun zin hadden. Maar er is een website in Nederland, genaamd Vakantiereiswijzer.nl, daar staan verhalen over ons op die absoluut niet waar zijn, foeterde hij. De stoom kwam uit zijn oren. Hebbes, dacht ik. Als de invloed van één kleine website al zover gaat dat een Spaanse hoteleigenaar er inke stress van heeft, dan heb je iets moois in handen.’ U dacht: die website gaan we dus onmiddellijk overnemen.

‘De eigenaresse van Vakantiereiswijzer.nl was een journalist. Haar doel was om de prijzen te vergelijken van allerlei vakantieaanbieders. De beoordelingen waren in haar concept slechts aanvullende informatie. Ik ben toen bij haar op de kofe geweest om eens te bespreken waar ze naartoe wilde met haar website. Het werd me al snel duidelijk dat ze zelf niet de ambitie had om met de website nog veel groter te groeien.’ U had ook zelf een nieuwe website met vakantiebeoordelingen kunnen beginnen.

‘Nou, nee. Als start-up begin je echt vanaf nul. Met de overname van Vakantiereiswijzer.nl had ik meteen al een stevige basis, waardoor je een grote voorsprong hebt ten opzichte van zelf zo’n website beginnen. Nadat wij Vakantiereiswijzer.nl hadden overgenomen kwamen er direct daarna vergelijkbare initiatieven van onder andere Sanoma, Telegraaf Media Groep en TUI. Maar ondanks kse investeringen zijn die websites allemaal mislukt.’ Waar bestond die voorsprong van Vakantiereiswijzer.nl dan uit?

‘Bij de overname van een website draait het slechts om twee criteria: de indexatie door zoekmachine Google en de aanwezigheid van content, in dit geval

september/oktober 2012 | brookz | 19

select groei, waardecreatie & bedrijfsovername

enkele duizenden vakantiebeoordelingen. Die zijn namelijk moeilijk te krijgen. Ruim 99 procent van onze bezoekers op het huidige Zoover.nl kijkt wel, maar laat zelf geen beoordeling achter. Dat betekent dat je aanwas van nieuwe beoordelingen redelijk laag is, terwijl er soms meer dan 300.000 bezoekers per dag voorbij komen.’ Hoe zag de overname van Vakantiereiswijzer.nl eruit?

‘Het was eigenlijk een heel simpele deal. Er werd op dat moment een omzet gerealiseerd van slechts 20.000 euro per jaar. Maar we hebben toch nog zo’n twee maanden onderhandeld voordat we eruit waren, want de eigenaresse wilde in onze ogen teveel geld voor de website hebben. Uiteindelijk hebben we de overname gewoon cash betaald.’ Daarna heeft u de naam veranderd in Zoover.nl. Vakantiereiswijzer.nl klinkt ons veel logischer in de oren.

‘Wat heeft de naam Omo met waspoeder te maken? Of Gamma met boormachines?’

‘Ik vind het zelf veel leuker om een bedrijf van tien naar 100 medewerkers te brengen dan van 100 naar 500 medewerkers’ Niets.

‘Ik ben een merkenbouwer, een commerciële creatieveling. Ik vind het het mooiste om blanco te beginnen en vervolgens een merkconcept bedenken. Vervolgens moet je ervoor zorgen dat alles wat je hebt bedacht zowel in de externe als interne communicatie consequent en tot in de kleinste details wordt uitgevoerd. Daarmee creëer je een consistent beeld naar buiten, biedt het focus en duidelijkheid in alle beslissingen die je neemt. Uiteindelijk is dat ook mijn uitdaging als ondernemer: dingen zien, concepten bedenken en na vijf jaar kijken of dat wat je toen had bedacht, ook is uitgekomen.’ Maar u zat er vast ook wel eens naast. Wat is er bijvoorbeeld anders gelopen dan u van tevoren had gedacht?

‘De internationale uitrol van Zoover. Ik dacht: ik gooi het concept gewoon bij de buren over de grens. Maar dat viel vies tegen. Inmiddels ben ik erachter dat een Nederlander, een Belg en een Duitser gewoon heel anders denken over sommige dingen. Dan heb ik het over cultuurverschillen. Het interesseert een Fransman nul-komma-nul dat een Nederlander in

20 | brookz | september/oktober 2012

NIEUWS

FINANCIERING

Q&A

zijn beoordeling zit te mekkeren over een restaurant dat pas om negen uur ’s avonds opengaat. Fransen eten namelijk pas om negen uur, dus die vinden dat geen enkel probleem.’ Waren cultuurverschillen de enige reden van een moeizame internationalisatie?

‘Het heeft ook met focus te maken. Heel auw gezegd, maar er werken hier 100 mensen waarvan er slechts vijf medewerkers op de internationale afdeling zitten. Het is gewoon niet onze kernactiviteit. Daar verdienen we niet het meeste geld mee, daar halen we niet het meeste succes. We hebben overigens met Zoover inmiddels wel in een aantal landen succes, zoals België, Frankrijk, Duitsland en Polen. Maar het gaat gewoon een stuk langzamer dan ik een paar jaar geleden had gedacht.’ Vorig jaar heeft u, samen met medeoprichter Erwin Rooymans, 51 procent van de aandelen in Zoover verkocht voor 21 miljoen euro aan Tomorrow Focus AG. Was het na acht jaar tijd om te cashen?

‘Onder andere. Ik heb nog 45 procent van de aandelen in handen, de overige vier procent is van het management. Erwin wilde stoppen met Zoover, omdat hij er steeds minder betrokken bij was. We hadden voor onszelf een roadmap gemaakt met aan het eind een exit. Daar komt bij dat je met een groeiend bedrijf als Zoover meer in een management- en optimaliseringsfase terechtkomt. Dat is niet helemaal ons ding. Ik vind het zelf veel leuker om een bedrijf van tien naar 100 medewerkers te brengen dan van 100 naar 500 medewerkers.’ Hoe gaat zo’n verkoop in zijn werk? Stonden de kopers in de rij voor Zoover?

‘We hebben ontzettend veel partijen gesproken, voornamelijk investeringsmaatschappijen in de Verenigde Staten als Europa. Amerikanen hebben het alsmaar over the next big thing, prachtig! Ze willen alleen maar investeren om de grootste te worden. Europeanen staan meer met de voeten op de grond. Die zeggen: we hoeven niet de allergrootste te worden, een positieve cashow vinden we ook belangrijk.’ U koos uiteindelijk voor het Duitse Tomorrow Focus AG. Heeft u daarmee ook lucratieve Amerikaanse aanbiedingen naast u neergelegd?

Lachend: ‘Ga er maar vanuit dat we een Boeing 747 vol met dollars aan de kant hebben geschoven.’ Wat maakt het Duitse Tomorrow Focus AG dan wel interessant als overnemende partij?

‘Het is een investeringsfonds dat ook een belang heeft in HolidayCheck.nl. Daar zit een stuk Europees synergie-effect dat we eruit moeten proberen te ha-

len. Met die combinatie zijn we nu marktleider in Europa.’ Wat verandert er na de overname voor Zoover?

‘Belangrijkste wijziging is dat we met Zoover naast het beoordelen van vakanties binnenkort ook zelf vakantiereizen gaan verkopen. Je zou het kunnen vergelijken met hoe de website Independer dat nu doet in de verzekeringsmarkt. Daar kon je eerst alleen zorgverzekeringen met elkaar vergelijken, maar tegenwoordig ook zorgverzekeringen afsluiten.’ Maar hoe onafhankelijk ben je dan nog? Als jullie belang hebben bij het verkopen van de reizen dan zitten jullie niet te wachten op negatieve beoordelingen?

‘Dat maakt ons niets uit, Je kunt bij ons gewoon een hotel boeken met een 2 als beoordeling. Ik heb er geen enkel belang bij of hotel A, B of C wordt geboekt. We blijven onafhankelijk, open en betrouwbaar. Als een hoteleigenaar belt om te vragen of wij een slechte recensie kunnen verwijderen, dan moet ‘ie wel erg goede redenen hebben. In negen van de tien gevallen zullen we dat zeker niet doen.’ Samen met twee andere partners heeft u inmiddels ook uw eigen investeringsmaatschappij Axivate Capital opgericht. Waar ligt jullie focus?

‘Bij voorkeur investeren we in ecommerce-bedrijven of daaraan gerelateerde bedrijven waar al wel een paar miljoen euro omzet is en waar er sprake is van een groeimarkt. Maar ik wil vooral toegevoegde waarde kunnen leveren aan onze investeringen. Tijdens de verkoop van Zoover heb ik door alle gesprekken met investeringsmaatschappijen een les geleerd. Iedere private equity-partij zei tegen ons: wij zijn anders dan anderen. Wij bieden jullie naast geld ook een stukje netwerk en begeleiding. Maar aan het eind van de dag waren alle investeringsmaatschappijen hetzelfde; iedere maand cijfers produceren. Als ze goed waren, was iedereen blij. Als ze niet goed waren, dan lag je aan de ketting.’ Wat doen jullie dan anders?

‘We zitten er bovenop, zijn ook nauw bij de operatie betrokken en proberen alle deelnemingen te laten proteren van de kennis en best practices die binnen onze groep voorhanden zijn. Daarnaast kunnen ondernemers onderdeel worden van de Axivate-cloud en gebruik maken van onze backofce-diensten.’ In januari hebben jullie de Benelux-tak van Neckermann overgenomen. Dat is toch geen bedrijf dat van tien naar 100 medewerkers gebracht hoeft te worden?

‘Nee, en eerlijk gezegd heb ik ook getwijfeld of we met zo’n groot bedrijf aan de slag moesten. Er wer-

ken toch ongeveer 450 werknemers. Maar Neckermann is natuurlijk wel een sterk merk. Dat is die basis en voorsprong waar we het eerder over hadden. Alleen hebben ze de afgelopen jaren volledig de ecommerce-boot gemist. Begin vorig jaar kwam er zelfs nog een papieren catalogus uit! Dus daar kunnen we met onze kennis en ervaring nog wel wat aan toevoegen.’ Waar wilt u met Neckermann naar toe?

We gaan we het oude Neckermann binnen enkele weken restylen naar het nieuwe Neckermann. Vergelijk het met de Hema, waar je eerst alleen een worst kocht. Nu is het een moderne winkel waar je je niet hoeft te schamen dat je er kofekopjes koopt. Dat betekent een nieuw logo, een nieuwe uitstraling, een nieuwe merkbeleving. Aan de naam sleutelen we nog niet, want die is ijzersterk. Maar ik sluit niet uit dat de naam ooit nog veranderd.’ Het woord crisis hebben we u in dit gesprek nog niet horen noemen.

‘Hoe meer crisis, hoe beter. Ik wil niet afhankelijk zijn van de crisis, ik wil mijn voordeel uit de crisis halen. Het kan mij namelijk niet slecht genoeg gaan, want mensen gaan steeds meer op zoek naar de beste prijs op internet. Als ze bij jou dan een toegevoegde waarde zien, dan heb je goud in handen.’

september/oktober 2012 | brookz | 21

deal 01 Ruben Scholte. Daxtrio.

Farma-handelaar

RUBEN SCHOLTE (35) kocht zich in bij een twintig jaar oud familiebedrijf om daar zijn levenswerk van te maken. Sinds vorig jaar is hij directeureigenaar van de medische groothandel Daxtrio. ‘We blijven dicht bij onze kernwaarden, het wordt geen gehaaid sales-apparaat.’

O

sen werd er keihard onderhandeld; niet p zijn 34e is Ruben Scholte al geDeal Management buy-in zelden met de nodige wrijving tussen de pokt en gemazeld in de farmaceuBedrijf Daxtrio Medische Producten in adviseurs van beide kanten. De bedrijfstische industrie. Hij heeft dan al Langedijk waardering, garanties en de contractuele onder meer als sales- en marketingmanager Personeel 24 medewerkers afspraken zorgden bij tijd en wijle voor bij diverse grote namen gewerkt, zoals NoIntermediair Marktlink Overnamebedrag 1 tot 5 miljoen euro het nodige tumult. Kortom, een spanvartis Oncology en Solvay Pharma. Maar hij Financiering Achtergestelde lening, nend avontuur.’ wil meer. Het moet anders. En vooral: hij bancaire financiering en eigen wil het zelf doen. En omdat hij niet vanaf vermogen scratch een eigen bedrijf wil opbouwen, Levenswerk gaat hij op zoek naar een bemiddelaar die In juni 2012 wordt de deal beklonken en hem helpt in de zoektocht naar een geschikt bedrijf. Zo komt treedt Scholte aan als directeur-eigenaar. De oud-directeur Scholte uit bij Marktlink Fusies & Overnames en spreekt geduvertrekt en de twee eigenaarsfamilies behouden een minderrende een jaar met diverse bedrijven. Dan komt hij via zijn werkheidsaandeel. Scholtes plannen voor de toekomst sluiten goed gever Teleex in contact met Daxtrio, een leverancier van mediaan op die van de families. ‘Ze wilden het bedrijf absoluut niet sche producten voor onder meer huisartsen en fysiotherapeuten. verkopen aan een partij die het bedrijf na een paar jaar weer in Hij geeft de naam door aan Marktlink en twee weken later zitten de etalage zou zetten. Dat is ook zeker niet mijn ambitie. Ik wil ze bij Daxtrio elkaar aan tafel. ‘Het bijzondere was dat Daxtrio hier mijn levenswerk van maken.’ niet te koop stond. Toch waren ze al twee keer benaderd door Voor Scholte betekent dat groeien en de omzet verdubbestrategische partijen en daarna dus door mij.’ len. In 2017 zou de teller op 12 miljoen euro moeten staan. Ambitieus? ‘We hebben al grote stappen gemaakt door processen te optimaliseren. De verkoopactiviteiten mochten van mij Familiebedrijven bijvoorbeeld wel iets pro-actiever, want de pijplijn was bij Daxtrio is op het moment van de onderhandelingen in handen mijn aantreden zo goed als leeg. Overigens verloopt de acquivan twee families die in 2007 zijn gefuseerd. Omdat de algesitie wel conform de kernwaardes van Daxtrio. We worden dus meen directeur wil terugtreden, staan ze open voor overnamezeker geen gehaaid sales-apparaat.’ gesprekken; ook met partijen buiten de familie. ‘Ik was er direct aan verknocht. Door mijn jarenlange ervaring bij huisartsen en ziekenhuizen sluit mijn achtergrond naadloos Rooskleurige toekomst aan bij de activiteiten van Daxtrio.’ De twee andere grote parDe doelgroep van Daxtrio is niet de makkelijkste, weet Scholtijen in de markt zijn beide onderdeel van een beursgenoteerd te. ‘Huisartsen zijn over het algemeen redelijk conservatief, bedrijf en dat zet Daxtrio op een voorsprong, aldus Scholte. ook qua inkopen. Bovendien is het koopgedrag sterk afhanke‘Familiebedrijven hebben het imago op het gebied van sales lijk van de berichtgeving vanuit de overheid. De onzekerheid wat conservatiever te zijn en meer de focus te leggen op serdie nu heerst over de vergoedingen, heeft direct invloed op vice. In onze branche is dat imago zeker een pré.’ onze verkoopcijfers.’ Toch voorziet Scholte een inke groei in Gedurende de onderhandelingen die een half jaar duren, de verkoop, want als gevolg van de wijzigingen in de gezondwordt Scholte steeds verliefder op het bedrijf. ‘Het was soms heidszorg verschuift steeds meer zorg naar de eerste lijn. ‘De een achtbaan van emoties. Mijn vrouw was zwanger, ik werkte huisarts zal steeds meer medische handelingen zelf gaan uitfulltime in dienst bij mijn toenmalige werkgever en ik was in voeren waarbij training en nieuwe apparatuur noodzakelijk mijn hoofd al plannen aan het maken voor Daxtrio. Ondertuszullen zijn. De vooruitzichten zijn dus rooskleurig.’


tekst SUZANNE WIJERS / fotografie MARCEL BAKKER

Ruben Scholte (35)

Opleiding HEAO Was Sales manager bij Teleflex


deal 02 Ralf Hovenga. Pan-Oston.

Kassakoning

RALF HOVENGA kocht zich 7 jaar geleden via een

management buy-in in bij Pan-Oston om uiteindelijk eind vorig jaar het bedrijf via een management buy-out in zijn geheel over te nemen. ‘Er is nog zoveel meer uit dit bedrijf te halen.’

O

p het industrieterrein De Zegge Volop keuze Bedrijf: Pan-Oston in het Overijsselse Raalte staat In de afgelopen zeven jaar heeft Hovenga Personeel: 95 het pand waar Ralf Hovenga het bedrijf ink uitgebouwd, zowel natioDeal: Management buy-out zich sinds kort eigenaar van mag noemen. naal als internationaal. De omzet verdubBelang: van 25% naar 60% Overnamedatum: 17 december 2012 In december verkocht participatiemaatbelde en het aantal werknemers groeide Financiering: banklening en informal schappij Antea haar belang in Pan-Oston gestaag. Daarmee kwam ook de vooraf investors aan zittend directeur Ralf Hovenga via vastgestelde MBO in zicht. Verkoper: Antea Participaties een management buy-out. Daarmee was ‘Antea was in de lead en had van te vohet doel van Hovenga bereikt. ren al een bepaalde beleggingshorizon Toen hij in 2005 via een management aangegeven. Ik wist dat er een vastgelegbuy-in terechtkwam bij het productiebedrijf, had hij zichzelf al de termijn was’, legt Hovenga uit. En hij ging ervoor. ‘Ik heb voorgenomen ooit het bedrijf in zijn geheel over te willen negeen moment getwijfeld over een MBO, er is nog altijd zoveel men. Als dat niet in zijn bereik had gelegen, was hij er niet aan uit dit bedrijf te halen.’ Ook de banken hebben vertrouwen in begonnen. ‘Ik wil zelf aan alle knopjes draaien.’ Pan-Oston, zo bleek. Waar andere ondernemingen momenteel veel moeite hebben met het verkrijgen van een overnamenanciering, heeft Hovenga dit niet zo ervaren. Hij had zelfs De match volop keuze, maar koos uiteindelijk voor de huisbankier. Voor De carrière van Hovenga heeft een aantal rare sprongen geAntea was het een mooi moment om uit te stappen. De invesmaakt voordat hij zeven jaar geleden plaats nam achter zijn teerder behaalde een bruto rendement van 33,5 procent per bureau bij Pan-Oston, producent van onder andere kassajaar, internal rate of return, op deze investering over de afgelomeubels voor supermarkten en andere retailers. Hij studeerpen zeven jaar. de Landbouw, werkte zich via een omweg op naar kantoordirecteur bij een bank en vervolgens belandde hij in de automatiseringswereld. ‘Ik kwam erachter dat dat mij wel Vrijheid blijheid lag’, vertelt Hovenga. ‘Maar ik wilde niet langer in loondienst De management buy-out tussen Hovenga en de participatiewerken.’ maatschappij verliep soepel en was snel geregeld, niets geen Omdat Hovenga naar eigen zeggen geen briljant idee had, gedoe met due diligence. Hovenga: ‘Ik had inmiddels zeven was een MBI daarom een logische stap. Verschillende aanjaar historie opgebouwd met Antea. We wisten over en weer schrijvingen liepen op niets uit, totdat hij door zijn adviseur wat we aan elkaar hadden.’ Hovenga heeft nu een meerdergewezen werd op participatiemaatschappij Antea. Een match heidsbelang van 60 procent, de overige 40 procent ligt bij een was gevonden. ‘Zij zochten heel bewust naar een MBI’er voor paar informal investors uit zijn eigen netwerk. ‘Op basis van Pan-Oston. Ze vonden dat ik over het juiste enthousiasme vertrouwen zijn zij aangesloten, ze kennen de track records en beschikte.’ Na een 1,5 jaar durende zoektocht van een gezien nog zoveel groeikansen, net als ik.’ Voor Hovenga is er eischikte MBI had de ondernemende Hovenga zijn plek gevongenlijk weinig veranderd nu de MBO rond is. ‘De enige verden. Antea nam een belang van 75 procent in het bedrijf, de schillen zijn dat ik nu bij de bank grootaandeelhouder ben en overige 25 procent van de aandelen ging naar Hovenga. En zo een meerderheidsstem heb bij de aandeelhoudersvergadering. kreeg hij de verantwoordelijkheid over twee fabriekshallen, Maar de relatie met Antea was zo goed, dat ik eigenlijk altijd al een kantoorgebouw en 60 man personeel. alle vrijheid heb gehad. Ook dat verandert niet.’

24 | brookz | april/mei 200x

tekst KRISTEL HURENKAMP / fotografie SIETSKE RAAIJMAKERS

Ralf Hovenga (47)

Opleiding: International Agrarische Handel Was tot acht jaar geleden BU Manager Banking bij Wincor-Nixdorf

xxxxxxxxxx 200x | brookz | 25

Investeren in turbulente tijden

Waar is de exit? Het zijn interessante tijden voor informal investors. Door de vastlopende economie zijn er juist nu volop kansen voor ontwrichtende bedrijven die een vastgeroeste branche ink kunnen opschudden. ‘Innovatie wint op de langere termijn altijd.’

D

it was de belangrijkste conclusie van de 10e Dag van de Informal, die werd gehouden op donderdag 14 februari in het hoofdkantoor van ABN AMRO aan de Amsterdamse Zuidas. Ruim 250 investeerders, participatiemaatschappijen en business angel-netwerken kwamen af op dit door Business Angels Netwerken Nederland (BANN)

26 | brookz |april/mei 2013

georganiseerde congres. ‘Welkom bij de bank van ons allemaal’, sneerde dagvoorzitter Jort Kelder, waarna hij zich afvroeg waarom iedereen zo formeel gekleed was op de Dag van de Informal. Het thema van deze dag was dit jaar ‘Investeren in turbulente tijden’, en dat was gezien de huidige stand van de economie een voor de hand liggende keu-

ze. Toch is de recessie van dit moment voor de meeste investeerders geen enkele reden om pessimistisch naar de toekomst te kijken. Integendeel, turbulentie betekent juist dat er allerlei nieuwe kansen ontstaan, aldus Nederlands bekendste trendwatcher Adjiedj Bakas, die het publiek een prikkelende preview van de nabije toekomst gaf.

tekst PETER RIKHOF / fotografie ISTOCKPHOTO

DAG VAN DE INFORMAL

‘De sleutel tot succesvol investeren is inzetten op innovaties die bestaande branches beter, sneller en goedkoper kunnen bedienen’

wat te denken van het tempo waarmee Facebook en Twitter de wereld hebben veroverd. Het is nog maar 7 jaar geleden dat deze internetapplicaties werden gelanceerd. Inmiddels hebben ze opgeteld meer dan 1,5 miljard gebruikers. De sleutel tot succesvol investeren is volgens Bakas inzetten op innovaties die inspelen op de laatste trends of innovaties die bestaande branches beter, sneller en goedkoper kunnen bedienen. Hij gaf alle investeerders in de zaal nog een laatste tip mee: ‘investeer vooral in innovatieve ondernemers. Want het zijn de mensen die het uiteindelijk moeten doen.’

Business-accelerator Volgens Bakas is de wereld in een transitiefase van het erectiekapitalisme (continu snelle groei) naar het biokapitalisme (duurzame groei). De komende jaren zijn er vooral kansen voor slimme ondernemers en investeerders die met ontwrichtende, duurzame initiatieven diverse branches gaan opschudden, aldus een optimistische Bakas. Sectoren als energie, voeding, health-care en natuurlijk ook de nanciële sector staan aan de vooravond van grote veranderingen. Hoe snel deze veranderingen kunnen gaan werd duidelijk aan de hand van een lmpje uit 1999. Daarin werden een aantal mensen op straat gevraagd of ze behoefte hadden een mobiele telefoon. Niemand van de ondervraagden kon zich voorstellen dat ze daar in de nabije toekomst gebruik zouden maken: ‘Wat moet je nou met een mobiele telefoon als je thuis al een antwoordapparaat hebt die aan je vaste telefoon is verbonden?’ Of

Eén van de innovaties op het gebied van risicokapitaal zelf is Startupbootcamp, een groeiversneller voor technologische start-ups. Directeur en mede-oprichter Ruud Hendriks begon vorig jaar samen met zakenpartner Patrick de Zeeuw aan dit investeringsvehikel. Startupbootcamp is een driemaands begeleidingsprogramma waarbij startende internet- en technologiebedrijven worden voorzien van seedcapital, huisvesting en ervaren mentoren. Vanuit vijf Europese steden (Amsterdam, Berlijn, Kopenhagen, Madrid, Dublin) en sinds kort ook Haifa, wil Startupbootcamp tot 2015 jaarlijks enkele honderden ondernemers een bliksemstart te bezorgen. De eerste ronde leverde in Amsterdam 400 aanmeldingen op, uiteindelijk bleven er tien teams over. Hendriks geeft toe dat het niet altijd even gemakkelijk is om een keuze te maken: ‘er komt vast een moment dat je je voelt als de man die The

Beatles liet lopen met de woorden: ‘guitar groups are on the way out.’ Daarnaast vertelde Hendriks het publiek over zijn ervaringen met het beoordelen, investeren en begeleiden van deze jonge ondernemers. Het gaat volgens Hendriks sowieso niet om het idee, maar vooral om de kwaliteit van de ondernemers die het plan uitvoeren. ‘Wij selecteren uitsluitend teams, want teams groeien sneller dan individuele ondernemers.’ Daarnaast is volgens Henriks de balans in een team van groot belang: ‘onze heilige drie-eenheid bestaat altijd uit een techneut, een verkoper en een sterke nanciele man. Als een van drie ontbreekt, heb je vaak een probleem.’

Exit-klimaat Na de pauze was het tijd om over de grens te kijken naar de situatie voor informal investing in België, Frankrijk en Duitsland. In vergelijking met deze drie landen loopt Nederland behoorlijk achter op het gebied van voorlichting, structureel onderzoek en scale stimulering. Mede daardoor doet Nederland het ook slechter dan de ons omringende landen, aldus het Nederlandse panellid René Reijtenbagh van Oost NV. ‘De Nederlandse overheid is tot nu toe geen betrouwbare partner gebleken. Veel acties zijn adhoc, er is weinig continuïteit. En dat is jammer, want business angels zijn cruciaal voor een innovatief startersklimaat.’ Even later bleek in een paneldiscussie tussen informal investors en professionele investeringsmaatschappijen ook het huidige exit-klimaat in Nederland een belangrijk knelpunt te zijn. Dat wordt enerzijds veroorzaakt door een haperen-


DAG VAN DE INFORMAL

‘Informals denken tegenwoordig steeds langer na of er een serieuze exit-mogelijkheid is voordat ze gaan investeren. Zelfs als het totaalplaatje klopt’

leveren is de vraag. Maar Prins kan in ieder geval hoop putten uit het feit dat de winnaar van vorig jaar – Freena Eijfnger van Autitouch – inmiddels de benodigde driehonderdduizend euro heeft binnengehaald, zoals ze zelf trots vertelde op het podium. ‘Een jaar met veel ups en downs, maar uiteindelijk zijn we toch genancierd en kunnen we ons product verder uit-ontwikkelen, aldus Eijfnger.

Vermogend blijven de economie, maar ook door cultuurverschillen en gebrekkige communicatie tussen informals en participatiemaatschappijen onderling. Daardoor is een logische exit voor een informal – het instappen van een grote participatiemaatschappij – vaak een lastig verhaal. ‘Investeren in een bedrijf is niet zo moeilijk’, concludeert informal investor John Kimmel. ‘Die exit, daar hikken veel investeerders momenteel tegenaan. Sterker nog, informals denken tegenwoordig steeds langer na of er een serieuze exitmogelijkheid is voordat ze gaan investeren. Zelfs als het totaalplaatje klopt.’

Niederer een vermakelijk YouTube-lmje zien van een man die tijdens een popconcert in zijn eentje staat te dansen maar dat zo enthousiast en aanstekelijk doet dat hij langzaam de hele menigte met zich meekrijgt (type in: Leadership Lessons from Dancing Guy). Volgens Niederer zouden ondernemers zich deze lessen ter harte moeten nemen: zorg dat je gemakkelijk vindbaar en te volgen bent en concentreer je vooral op de eerste investeerders. Die zijn cruciaal en bepalen of andere investeerders zich (durven) aan te sluiten.

Financiële marketing

Na een middag van cijfers, trends en praktische adviezen was het aan het eind van de dag tijd voor het echte werk. Vijf zorgvuldig geselecteerde ondernemers kregen twee minuten de tijd om te pitchen voor een volle zaal met investeerders en een deskundige jury bestaande uit Ewout Prins (Holland Venture), Charly Zwemstra (Main Capital) en de informals John Kimmel en Roland Notermans. Door de grote variatie in bedrijven (van een elektrische scooterfabrikant tot een producent van eetbare insectenrepen) en kapitaalbehoefte (van 150.000 euro tot 5 miljoen euro) was het lastig voor de jury om een winnaar te kiezen. Na lang beraad trok uiteindelijk Marjanne Prins aan het langste eind met OrgaNext, dat een spierversterkend medicijn ontwikkelt voor patiënten met een heupfractuur. Doorslaggevend voor de jury waren de achtergrond van de ondernemer (Organon), het goedgekeurde patent en het eigen geïnvesteerde vermogen van 400.000 euro door Prins zelf. Even later bleek dat ook het publiek in de zaal voor OrgaNext had gekozen, waarmee Prins naast de Juryprijs ook de Publieksprijs in de wacht sleepte. Of dat ook wat gaat op-

Daarna was het woord aan de Australiër Paul Niederer (coming from Brisbane), oprichter van de Australian Small Scale Offerings Board (ASSOB). Via dit nanciele marketingplatform hebben 176 ondernemers van Down Under de afgelopen 5 jaar ruim 130 miljoen Australische dollars opgehaald voor de start of groei van hun bedrijf. Het ASSOB-platform is een beetje de toekomst van crowdfunding zoals we die hier de komende drie jaar ook kunnen verwachten. Voordat bedrijven op het platform mogen, zijn ze verplicht een uitgebreide due diligence en juridische check te ondergaan. Daarna worden ze vooral geholpen met het marketen van hun propositie naar potentiële investeerders. Daarbij hamerde Niederer op drie onmisbare zaken voor een succesvolle investering: het team, het verhaal en de followers. Een ondernemer moet een schare volgers hebben om succesvol te zijn op het ASSOB-platform, zoals fans, klanten/leveranciers of zelfs beroemdheden. Hoe meer followers, hoe meer kapitaal de ondernemer ophaalt. Ter illustratie liet ook

28 | brookz |april/mei 2013

Elevator pitch

De dag werd afgesloten met een borrel en aansluitend een besloten diner op de 23e verdieping van het ABN AMRO-gebouw. Meer dan 125 investeerders schoven aan. Behalve het bespreken van de inspirerende middag en het onvermijdelijke uitwisselen van de kaartjes werd de avond opgeluisterd met een presentatie van gastspreker Willem Middelkoop. Volgens de Doctor Doom van Nederland is het onvermijdelijk dat het internationale nanciële systeem binnen afzienbare tijd gaat instorten. Daarom adviseerde hij de aanwezige investeerders om hun geld vooral in harde ‘assets’ te beleggen, want geld en ander schuldpapier zou zo maar van de ene op de andere dag waardeloos kunnen worden. ‘Zeg dus niet dat ik jullie niet gewaarschuwd heb’, aldus Middelkoop. ‘De geschiedenis heeft geleerd dat vermogend blijven vaak moeilijker is dan vermogend worden.’ Zie www.dagvandeinformal.nl voor foto’s, video en presentaties

Business Angels Netwerken Nederland De Dag van de Informal wordt jaarlijks georganiseerd door BAN Nederland, een vereniging waar netwerken zijn aangesloten die als intermediairs en/of matchmakers optreden tussen ondernemers en particuliere investeerders, ook wel ‘business angels’ of ‘informal investors’ genoemd. Ondernemers kunnen bij BAN Nederland en via deze site geen business voorstellen indienen. De aangesloten netwerken verzorgen trainingen, workshops, matchingbijeenkomsten, etc. Zie voor meer informatie www.bannederland.nl

(;(&87,9(0$67(52)%86,1(669$/8$7,21

Verander uw perspectief, vergroot uw impact Verander van perspectief en u ziet een andere wereld. Dat is wat we bij TiasNimbas doen. Anders kijken, denken en doen. Ons MBV-programma biedt u de meest recente kennis over de waardebepaling van ondernemingen, altijd met een directe koppeling naar uw praktijk. Zo vergroot u de impact van uw werk op uw organisatie. 0HHUZHWHQRYHURQV0%9SURJUDPPD"ZZZWLDVQLPEDVHGXEURRN]

Bedrijf kopen? Plaats een profiel op Overnamematch.nl

Ruim 30.000 bezoekers per maand! www.overnamematch.nl

RONDE TAFEL BEDRIJFSFINANCIERING

‘Haal financiering op wanneer het kan’ NEDERLANDSE ONDERNEMERS hebben steeds meer

moeite om door het selectiepoortje van de bank te komen. Daarom is een goede voorbereiding en het maken van een creatieve nancieringsmix belangrijker dan ooit.

A

an tafel schuiven Roel van der Sar, senior manager bij BDO Corporate Finance, Bart van Someren, hoofd Debt & Equity Advisory bij Grant Thornton, en Ronald van Rijn, managing partner bij JBR. Alledrie begeleiden ze ondernemers bij het binnenhalen van nanciering of het optimaliseren van de bestaande nancieringsstructuur van het bedrijf. Al snel komt de veranderende rol van banken bij nancieringsaanvragen ter sprake. Het trio weet nog goed dat de meeste nancieringsvragen zonder problemen door de bank werden goedgekeurd, ook vanuit hun eigen ervaring als bankier. ‘Als ik vroeger zelf dacht dat een aanvraag haalbaar was, wist ik voor 99 procent zeker dat de bank het zou atteren’, zegt Van Someren. Maar ondernemer en adviseur moeten nu samen heel goed bedenken hoe ze een bank gaan benaderen. Van Rijn vult aan: ‘De ondernemende bankier bestaat niet meer. Zonder een goed onderbouwd verhaal en voldoende zekerheden is het op dit moment zinloos om naar een bank te gaan.’


De strengere beoordeling van financieringsaanvragen betekent dat jullie het momenteel waarschijnlijk drukker hebben dan ooit.

Van Rijn: ‘Klopt, het is gewoon steeds complexer geworden om door het selectiepoortje van de bank te kruipen. Het verkrijgen of voortzetten van nanciering is zeker niet meer van zelfsprekend.’ Van der Sar: ‘Ik denk dat wij het antwoord zijn op de onvoorspelbaarheid van de bankier. De ondernemer heeft een plan de campagne, die ziet overwegend groene vlaggetjes en wil bij voorkeur gisteren antwoord op zijn nancieringsvraag. Gisteren kan sowieso al niet meer. En morgen waarschijnlijk ook niet. Vaak is het ook nog zo dat het uiteindelijke antwoord dat de ondernemer krijgt, niet goed aansluit op zijn vraag.’ Van Someren: ‘Wat ik ook steeds vaker zie is dat je geen antwoord krijgt, maar na een aantal weken een hele waslijst met vragen ontvangt.’

tekst XXXXXXXX / fotografie XXXXXXXXXX

Ronald van Rijn

Roel van der Sar

Bart van Someren

april/mei 2012 brookz | 31


De bank zegt in dat geval geen ‘nee’. Betekent die waslijst met vragen dat de ondernemer nog een serieuze kans maakt om de financiering binnen te halen?

Van der Sar: ‘Onze ervaring is dat het tegenwoordig de eerste keer meteen raak moet zijn. Voorheen had je de mogelijkheid om in het proces nog zaken aan te passen; omvang, convenanten, zekerheden. Nu moet je een nancieringsaanvraag panklaar aanleveren, inclusief ondernemings- en marktanalyse. Anders kun je het schudden.’ Van Rijn: ‘Je krijgt inderdaad maar één kans. Dat komt met name doordat voor de nanciële crisis de banken met elkaar concurreerden. Maar vandaag de dag concurreren de kredietvoorstellen met elkaar. De bank pikt alleen het beste voorstel eruit, met het hoogste rendement en het minste risico.’ Van der Sar: ‘Precies, de appetite van bankiers om transacties te doen, is enorm afgenomen. Waar bankiers in 2008 bijvoorbeeld tien nancieringsaanvragen voorbij zag komen, deden ze negen transacties. Het geld was er toen ook, nu is er maar uitleencapaciteit voor één deal. Als wij voor een ondernemer met een kredietaanvraag naar de bank stappen, dan concurreer je dus met vier à vijf andere aanvragen die je niet ziet.’ Ondernemers moeten dus meer doen om minder kapitaal dan vroeger binnen te halen. Is dat de belangrijkste ontwikkeling van de afgelopen jaren?

Van Someren: ‘Dat denk ik wel. Vroeger kon je gewoon je jaarrekening opsturen en in veel gevallen lukte het daarmee wel. Nu moet je met onderbouwde prognoses komen, waar je het krediet voor gaat gebruiken en hoe je het gaat terugbetalen. Begrijp me niet verkeerd, het is logisch dat die ontwikkeling er is. Tot 2008 vielen de banken namelijk over elkaar heen om krediet te verstrekken, soms tegen bodemtarieven.’ Van Rijn: ‘Tot voor kort waren de banken op zoek naar bedrijven met investeringsvoorstellen die zij konden nancieren. Momenteel zie ik dat er wel degelijk onderscheid wordt gemaakt tussen nieuwe aanvragen en hernanciering van bestaande klanten bij banken.’


Waar bestaat dat verschil uit?

Van Rijn: ‘Bij hernanciering van bestaande kredietlijnen heb je als bank natuurlijk meer continuïteit en zekerheid. Dat verhoogt de slaagkans aanzienlijk.’ Van Someren: ‘Voor mijn gevoel gaat het in tweederde van alle gevallen om hernanciering. Het aantal nieuwe, goedgekeurde aanvragen is minder dan vijf jaar geleden.’ Van der Sar: ‘In absolute euro’s zijn nieuwe nancieringsaanvragen verreweg het grootst. Maar als je kijkt naar het aantal transacties zal de verhouding fty/fty zijn. Onder nieuwe nanciering versta ik geld voor een overname, het pand van de buurman kopen, een investering of verbouwing doen.’

Veel bedrijven hebben het moeilijk, bij de afdeling Bijzonder Beheer draaien ze op dit moment overuren. Deze bedrijven hebben ook allemaal (her-)financiering nodig. Doen jullie dat ook?

Van Someren: ‘Tussen de corporate recovery-specialist en ons zit een enorm grijs gebied. Want wanneer is een bedrijf distressed? Als een bank het bedrijf onderbrengt bij de afdeling Bijzonder Beheer? Lang niet altijd. Soms is het probleem gewoon op te lossen door alleen de nancieringsstructuur anders in te richten.’ Slaan banken op dit moment niet te veel door in hun houding ten opzichte van ondernemers die in de problemen zitten?

Van Someren: ‘Soms wel, ja.’ Van Rijn: ‘Je ziet een kantelpunt in de markt. Aan het begin van de crisis zijn veel problemen doorgeschoven naar de toekomst. Maar banken hebben hun stroppenpot inmiddels gevuld en dus is er ruimte om af te boeken en het verlies te nemen. Dat betekent voor een ondernemer dat hij vroeger een aantrekkelijke klant was. Maar nu heeft diezelfde ondernemer, die een substantiële hernancieringvraag heeft, een potentieel probleem, omdat het niet zeker is dat zijn vraag wordt ingevuld door de bank’

tekst WIETZE WILLEM MULDER & PETER RIKHOF / fotografie MARCEL BAKKER

‘Vroeger kon je gewoon je jaarrekening opsturen en in veel gevallen lukte het daarmee wel. Nu moet je met onderbouwde prognoses komen, waar je het krediet voor gaat gebruiken en hoe je het gaat terugbetalen’

Bart van Someren (47) is hoofd Debt & Equity Advisory bij Grant Thornton, waar hij organisaties adviseert en begeleidt bij financieringsvormen en -aanvragen. Hij studeerde Nederlands Recht aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, waarna hij als bedrijfsjurist aan de slag ging bij Oranjeboom Bierbrouwerij. Aansluitend werkte hij ruim 15 jaar in het bankwezen, achtereenvolgens bij Paribas/ Artesia, ING en Rabobank. Daar was hij actief in verschillende functies in het zakelijke segment, onder meer op het gebied van financieringen, van reguliere werkkapitaalfinancieringen tot overnamefinancieringen.

De onzekerheid over de houding van de bank leidt ertoe dat ondernemers hun financiering wellicht bij andere partijen moeten ophalen.

Van Someren: ‘Eens, de bankier doet iets minder dan voorheen, de ondernemer doet iets meer dan voorheen. Je ziet dat je de nanciering op een steeds creatievere manier uit meerdere bronnen moet zien te halen.’ Van Rijn: ‘Wij begeleiden veel familiebedrijven en zien dat veel familievermogen weer gedwongen, door de omstandigheden, terugstroomt naar het bedrijf. Ondernemers springen zelf in het gat dat door de bank niet wordt ingevuld.’ Van der Sar: ‘Maar ook de families met een eigen investeringsmaatschappij vullen dat gat op. Zo’n family ofce zegt dan: ik wil graag aan een bedrijfsovername meedoen. Een aandelenbelang is niet altijd bespreekbaar. Het gaat dan om een rentedragende lening met een hoger rentepercentage. Is het een overname in de branche waar die familie groot in is geworden, dan heeft een family-ofce bovengemiddelde interesse om in een deal te nancieren.’ Vermogende families zijn vaak nogal gesloten, is het niet moeilijk om daar met een ondernemer aan tafel te komen?

Van der Sar: ‘Dat valt mee. Geen enkele investeerder zit in deze tijd namelijk stil, ze willen allemaal vooraan zitten voor een kans bij een mooi bedrijf.’ Van Rijn: ‘Hier ligt ook een rol voor ons om die twee werelden bij elkaar te brengen. Wij zien de leningen van een familyofce als opstapje naar het verstrekken van durfkapitaal. Als investeerder heb je al contact met de onderneming en ondernemer, je hebt een achtergestelde lening verstrekt en als er additionele nanciering nodig is, ben je de eerste die gevraagd wordt.’ Ziet het traject richting een investeerder er anders uit dan richting een bank?

Van Someren: ‘Jazeker. Bij een bank ligt het zwaartepunt meer op het risicoaspect, een investeerder kijkt meer naar de upside en het rendement.’ Van der Sar: ‘Het gaat om een ander soort nanciering. Aan een bankier vraag je een lening met een rentepercentage en een terugbetaalschema, met een aantal zekerheden. Een investeerder bied je zo een kans om mee te participeren in een bedrijf met groeimogelijkheden inclusief een aantal onzekerheden. Hoe beter je het verhaal afstemt op het type nancier, des te groter is de kans op succes.’


‘Zo onverwacht als de crisis is begonnen, zo onverwacht kan het ook weer voorbij zijn. En dan zijn we het verleden weer heel snel vergeten en klotst het krediet weer tegen de plinten’

Ronald van Rijn (47) is managing partner bij JBR, een adviesbureau op het gebied van strategie, corporate finance en restructering/debt advisory. Daarbij richt het bedrijf zich op ondernemingen in de sectoren maritiem/offshore, energie, zorg, media en agri/food. Na zijn studie Bedrijfseconomie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam begon hij zijn carrière als consultant bij ICSB Marketing en Strategie. Daarna stapte hij over naar het Zwitserse TC Team Consult, een adviesbureau op het gebied van strategie- en corporate finance-vraagstukken. Vanaf 1992 bouwde hij samen met collega Kees van Biert JBR uit tot een eigenzinnig en onafhankelijk adviesbureau.

Wat doen jullie en welke rol speelt de ondernemer zelf nog in het proces rondom het verkrijgen van een financiering?

Van Someren: ‘Wij maken meestal een ondernemings- en marktanalyse, stellen een informatiememorandum op en zorgen dat de ondernemer bij de juiste partijen aan tafel komt. Maar bij investeerders is de vent weer veel belangrijker dan de tent. Die willen een ondernemer in zijn ogen kunnen kijken. De bank wil de vent ook wel zien, maar die beoordeelt in eerste instantie het door ons opgestelde document.’ Dat begrijpen we, maar hoe verloopt de wisselwerking tussen de ondernemer en de adviseur?

Van der Sar: ‘Hoe verder je die trechter in gaat, hoe minder wij als arrangeurs kunnen sturen. Want als jij als ondernemer wordt doorgezaagd over de markt, je losoe, de kansen en bedreigingen, dan sta je als ondernemer in de spotlight en moet je heel goed over kunnen brengen dat je een solide plan hebt. Wij geven de voorzet, het is aan de ondernemer om de bal binnen te koppen.’ Bereiden jullie daar een ondernemer op voor?

Van der Sar: ‘Vanzelfsprekend! De ondernemer is vaak be-


zig met zijn onderneming. Vraag aan hem wie zijn grootste klant is, hoeveel voorraad er in zijn magazijn ligt, weet-ie allemaal. Maar voor een investeerder is bijvoorbeeld stabiliteit van het managementteam net zo belangrijk. Daar moeten wij een ondernemer attent op maken.’ Van Rijn: ‘Bovendien is het voor ons als adviseur de kunst om ook in deze markt een competitief proces voor de ondernemer op te tuigen. Want als je wilt dansen, dan kun je maar beter gevraagd worden. Dan wordt de onderhandelingspositie van de ondernemer ook heel anders. Als je dan drie investeerders weet te interesseren met je nancieringsvraag, dan zit je iets rustiger achterover dan dat je aan een zijden draadje hangt en snel geld nodig hebt.’ Benader je een bank en een investeerder tegelijkertijd, om op deze manier een mix van financieringen te maken?

Van Rijn: ‘Nee, je gaat altijd het trappetje af. De bank staat als eerste op de planning, vervolgens ga je naar een investeerder. Iedere fase kent zijn timing.’ Van Someren: ‘Ik zeg altijd tegen ondernemers: als je het met de bank kan regelen, moet je dat vooral doen. Want in negen van de tien gevallen is de bank nog altijd de goedkoopste optie.’


‘Jij als ondernemer wordt doorgezaagd over de markt, je losoe, de kansen en bedreigingen, dan sta je als ondernemer in de spotlight en moet je heel goed over kunnen brengen dat je een solide plan hebt’

Roel van der Sar (38) is senior manager bij BDO Corporate Finance. Hij richt zich op het optimaliseren van financieringsstructuren, waaronder herfinancieringen en het aantrekken van groeien acquisitiefinancieringen. Dit varieert van een korte scan van de huidige financieringsdocumentatie tot en met het schrijven van een compleet financieringsmemorandum en de onderhandelingen met financiële instellingen. Hij heeft ruim 15 jaar ervaring als bankier bij ING en Van Lanschot, waar hij voornamelijk transacties als fusies en overnames begeleidde.

Waar zien jullie dat het vaak verkeerd gaat voor een ondernemer in dit proces?

Van Someren: ‘Het niet tijdig anticiperen op wat er met de nanciering kan gebeuren. Daar gaat het meestal fout. Je moet als ondernemer een goed inzicht hebben in je nancieringsstructuur of in ieder geval een adviseur inschakelen die hier zicht op houdt.’ Van der Sar: ‘Helemaal mee eens. Bovendien moet je nanciering ophalen op het moment dat het kan, niet wanneer je het nodig hebt. Dat is een heel ander proces.’ Van Someren: ‘Nog een tip: wees de bank voor. Ga een bankier nooit verrassen met ingrijpende veranderingen in of aan je bedrijf. Daar houden ze niet van. Informeer de bank altijd zo vroeg en zo uitgebreid mogelijk.’ Het ophalen van financiering is een wezenlijk onderdeel geworden van het ondernemerschap. Hoe zit het eigenlijk met de financiële kennis van de gemiddelde ondernemer?

Van Rijn: ‘De ondernemer van nu is zich er bewust van dat hij zijn cijfers op orde moet hebben. De nanciële aspecten krijgen steeds meer aandacht en daarnaast zie je dat de nanciële functie binnen bedrijven professionaliseert.’

Tot slot, wat kunnen we de komende jaren verwachten op de markt voor bedrijfsfinanciering? Wat worden de belangrijkste trends?

Van der Sar: ‘De trend dat een ondernemer steeds actiever en creatiever zal moeten zijn om zijn nanciering rond te krijgen, zal alleen maar toenemen. Daarbij zullen alternatieve nancieringsbronnen een steeds grotere rol spelen.’ Van Someren: ‘Ik ben erg benieuwd hoe die alternatieven zich gaan ontwikkelingen. Verschillende initiatieven om MKBbedrijven te nancieren, zoals bijvoorbeeld Alternext, NEOS Business Finance en NPEX – een beurs voor MKB-bedrijven – staan nu nog in de kinderschoenen, dus ik kan nog niet goed inschatten wat dat gaat worden. Maar ik verwacht er best veel van.’ Van Rijn: ‘Er is nog wel een stemmetje in mij dat zegt: zo onverwacht als de crisis is begonnen, zo onverwacht kan het ook weer voorbij zijn. En dan zijn we het verleden weer heel snel vergeten en klotst het krediet weer tegen de plinten. Dus ik ben er nog niet zo zeker van dat de veiligheidsschotten die we nu hebben opgezet, blijvend zijn.’ Van der Sar: ‘Het geheugen van de nanciële sector is inderdaad erg kort.’


“De zaak niet kwijtraken, zelfs niet bij faillissement” RECOVERY EXPERTS Suez Corporate Strategy is een onafhankelijke maatschap

Voor de aandeelhouders en directie van een onderneming is

die actief is in het adviseren van en begeleiding geven

het een moeilijke stap om een zwaar recovery traject in te

aan ondernemingen die zich in een kritische fase bevin-

gaan. Daar staat tegenover dat Suez Corporate Strategy,

den. Rendementsherstel, veilig stellen van activiteiten

middels haar expertise en jarenlange ervaring, een bewezen

dan wel bedrijfsonderdelen, en recovery van verborgen

track record biedt om ondernemingswaarde te herstellen,

waarden zijn een eerste doelstelling. Zelfs bij een faillis-

te behouden en uit te breiden. Neem contact op voor een

sement kunnen activiteiten gecontroleerd doorgestart

vrijblijvend eerste gesprek met Mr Steef van Berkel

worden.

+31 6 212 83 804 of Fred Soers + 31 6 290 17 427

World Trade Center, Strawinskylaan 1119, 1077 XX Amsterdam, [email protected]

SPE

CIA

L

Bedrijfsoverdracht WIE VOOR 2014 zijn bedrijf wil verkopen, moet nu uit

zijn stoel komen en actie ondernemen. Maar hoe pakt u dat aan en wat kunt u allemaal doen met de opbrengst van uw bedrijf? In deze special de laatste trends op het gebied van bedrijfsoverdracht, 6 handige verkooptips en een top 30 van vermogensbeheerders. april/mei 2013 | brookz | 37

SPECIAL BEDRIJFSOVERDRACHT

De nieuwe realiteit EEN VOLLEDIGE BEDRIJFSVERKOOP in cash

is momenteel een uitzondering. Om de deal rond te krijgen, wordt vaak een nanciële bijdrage van de verkoper gevraagd. ‘Je hebt nu meer creativiteit nodig voor een transactie.’

D

e Nederlandse overnamemarkt staat op dit moment een beetje stil. Marktdeskundigen zien momenteel veel vraag, maar een geringer aanbod op de overnamemarkt. Een logische conclusie zou zijn dat een ondernemer die zijn bedrijf wil verkopen, gouden tijden beleeft vanwege het overweldigende aantal kopers. Maar verrassend genoeg schuiven de meeste ondernemers de verkoop van hun bedrijf vooralsnog voor zich uit. ‘Ik snap die terughoudendheid wel’, zegt Ferry Nahon van Marktlink Fusies & Overnames. ‘Je leest als ondernemer in de media alleen maar kommer en kwelnieuws. Banken doen qua nanciering niets meer, het bedrijfsleven is een brok ellende en de economische crisis is nog lang niet voorbij, koppen de kranten. Dan


denkt zo’n ondernemer: laat ik maar even wachten met de verkoop van mijn bedrijf. Maar de dagelijkse praktijk is echt anders.’

Oude prijskaartje Die voorzichtigheid van ondernemers blijkt uit onze Brookz Overname Barometer, gehouden onder 254 ondernemers, adviseurs en nanciers van bedrijfsovernames. Van de 78 ondernemers die hun bedrijf wil verkopen, verwacht slechts 15 procent daadwerkelijk een deal in de eerste zes maanden van dit jaar. Volgens 44,5 procent van alle ondervraagden is 2013 helemaal geen goed jaar om een onderneming in de etalage te zetten. Bijzonder lector Bedrijfsoverdracht en Innovatie Lex van Teeffelen herkent dat

beeld. ‘Het gaat natuurlijk niet geweldig op de MKB-overnamemarkt. De ondernemers die hun bedrijf te koop zetten, schrikken momenteel van de potentiële opbrengst. Maar vier op de vijf ondernemers komt niet eens de markt op, omdat ze denken dat hun bedrijf momenteel niet te verkopen is.’ Volgens hem ligt het aantal ondernemers dat hun onderneming in de verkoop zet in tijden van laagconjunctuur een factor vijf lager dan in economisch goede tijden. Ook Alexander den Boer van Van Oers Corporate Finance bespeurt de nodige reserve bij ondernemers op de overnamemarkt. Hij denkt dat het ook een psychologisch aspect is bij de verkoper. ‘Een ondernemer hoorde een aantal jaar geleden dat hij bijvoorbeeld vijf- tot zesmaal de EBITDA voor zijn bedrijf kon krijgen.

tekst WIETZE WILLEM MULDER / fotografie ISTOCKPHOTO

Zowel die factor als de EBITDA staat bij veel bedrijven onder druk. Stel, dat het oude prijskaartje toen vijf miljoen euro was. Nou, dat zit er nu niet meer in. Maar dat genoemde bedrag zingt nog wel rond in zijn hoofd.’ Volgens Nahon en Den Boer maken ondernemers met een realistische kijk nog steeds een goede kans op een succesvolle bedrijfsoverdracht. Uiteraard lopen bij veel ondernemingen de bedrijfsresultaten terug door de wereldwijde crisis, maar de prijs van een bedrijf wordt nog altijd door twee personen bepaald: de verkoper en de koper.

Management buy-in Kopers lopen er genoeg rond. Ruim 56 procent van de geënquêteerden van de Brookz Overname Barometer denkt zelfs

dat er meer gekwaliceerde kopers, die daadwerkelijk een overname kunnen nancieren, in de markt zijn dan een verkopende ondernemer zich voor kan stellen. Voor een koper is het natuurlijk een interessante tijd om naar bedrijven te kijken, nu de bedrijfsresultaten wat tegenvallen en de bedrijfswaarderingen onvermijdelijk wat lager liggen. Opvallend genoeg zijn het niet de strategische kopers (concurrenten, leveranciers, klanten) of de nanciële kopers (investeerders) die meer en meer op de overnamemarkt verschijnen, maar juist de MBI-kandidaten. Deze externe particulier is bijvoorbeeld een ervaren manager bij een grootbedrijf die, na een jarenlange carrière in loondienst en met een gouden handdruk op zak, op eigen benen wil staan via een management buy-in.

Den Boer: ‘Een verkoper zal een MBI’er niet bovenaan de lijst hebben staan, want ze betalen meestal niet de hoofdprijs. Een MBI’er heeft normaal gesproken wat minder diepe zakken dan een strategische of nanciële koper.’ Toch wordt deze categorie door zowel Den Boer en Nahon bestempeld als een serieuze overnamekandidaat van een behoorlijk niveau.

Creatieve deals Maar hoe nanciert een MBI’er dan de overname? Een aantal jaren geleden kon je een serieuze overname van enkele miljoenen bij wijze van spreken nancieren met een overwaarde van 150.000 euro op je woonhuis. ‘Dat zegt veel over het nancieringsklimaat van toen’, aldus Den Boer. ‘Inmiddels is het nancieringslandschap dusdanig veranderd, dat de deal



15,4% 15,4%

15,5%

25,2% 44,5% 69,2%

Verwacht u in het eerste halfjaar van 2013 uw bedrijf te verkopen?

56,8%

30,3%

Als er geen dringende redenen zijn, is 2013 geen goed moment om je bedrijf te verkopen.

Ja Nee Weet niet

anders gestructureerd wordt. Banken nancieren nog altijd overnames, maar niet meer zo ruimhartig. Er zijn andere nancieringsbronnen nodig, dus moet je de deal wat creatiever inrichten om de verkoop rond te krijgen.’ Alle creatieve deals hebben één overeenkomst: de verkoper nanciert op een of andere manier de overname mee. Nahon schetst een plaatje van zo’n creatieve deal. Stel, bedrijf A is 100 waard. Koper en verkoper richten een BV op die de overname betaalt. De koper brengt 20 in, de verkoper laat 30 achter en de bank nanciert 50. De logische aandelenverdeling is dan 40 procent voor de koper en 60 procent voor de verkoper. Maar je wilt het stokje overdragen, dus in zo’n deal is het niet raar dat koper een aandelenbelang van 60 procent krijgt en de verkoper een minderheidsbelang van 40 procent. In dit voorbeeld verkoopt de ondernemer wel 100 procent van zijn bedrijf, maar investeert een gedeelte weer terug in zijn bedrijf. De koper wordt dan operationeel verantwoordelijk, de verkoper is nancieel aandeelhouder en heeft een stem bij belangrijke beslissingen. Daar komt bij dat wanneer de banklening is afgelost en het bedrijf hetzelfde presteert, de onderneming weer 100 waard is. De verkoper heeft dus in de eerste ronde zijn volledige bedrijf verkocht. Maar hij heeft nu nog steeds 40 procent van het bedrijf in handen, die hij in een tweede ronde wil verkopen aan de koper. Nahon: ‘Theoretisch gezien heeft hij aan het eind van de rit zijn bedrijf voor 140 verkocht, bij een gelijkblijvende waarde.’


27,7%

15,5%

21,9%

Er zijn meer kopende partijen die een overname kunnen financieren in de markt dan een verkopende ondernemer zich kan voorstellen.

25,2%

52,9%

Een verkopende ondernemer moet er van uitgaan dat hij zijn bedrijf niet meer in één keer zal verkopen.

‘De prijs van een bedrijf wordt nog altijd door twee personen bepaald: de verkoper en de koper’ Den Boer waarschuwt bij dit soort constructies – evenals een earn out of een gefaseerde overname – wel voor potentiele conictsituaties. Koper en verkoper gaan volgens hem een zakelijk huwelijk aan. En in ieder huwelijk kan gedonder voorkomen. ‘Maak goede afspraken over de rolverdeling en zeggenschap van beiden. Bij een earn out zijn ook nog eens tegenstrijdige belangen: verkoper wil bijvoorbeeld winstmaximalisatie en de koper wil de winst enigszins dempen. Wat gebeurt er dan als de nieuwe kapitein een grote machine afschaft of een extra verkoopmedewerker aanneemt, terwijl dat niet direct de beoogde opbrengsten oplevert?’

Betere tijden Hoewel bijna de helft van de ondervraagden 2013 geen goed jaar vindt om een bedrijf te verkopen, denkt meer dan de helft van de geënquêteerden van de Brookz

32,2%

52,3%

Verkopende ondernemers die wachten op economisch ‘betere tijden’, houden zichzelf voor de gek.

Bron: Brookz Overname Barometer, februari 2013

Overname Barometer dat het zinloos is om op economisch betere tijden te wachten. Ruim 52 procent verwacht dat de hoogtijdagen van voor de crisis niet meer terug komen. Ondernemers die overwegen om hun bedrijf te verkopen, kunnen dat net zo goed dit jaar doen. Nahon concludeert dat meer dan de helft van de ondernemers in het middenen kleinbedrijf wel in is voor een bedrijfsverkoop. ‘Dat is niet wetenschappelijk onderbouwd, maar mede gebaseerd op wat wij zelf horen als we ondernemers bellen met de vraag of ze willen praten over de verkoop van hun bedrijf. Maar veel ondernemers vinden het eng om hun bedrijf te koop te zetten.’ Hij erkent dat toch echt de ondernemer zelf verantwoordelijk is voor een succesvolle verkoop van zijn bedrijf. ‘Kom in actie en ga de overnamemarkt op, want er zijn momenteel voldoende kopers. Zolang je realistisch bent, zijn er met de nodige creativiteit mooie deals te maken.’ Van Teeffelen heeft wel begrip voor ondernemers die nog even wachten op betere tijden. De bijzonder lector voorspelt dat de Nederlandse economie medio 2014 weer gaat aantrekken. En dan gaat het hard op de overnamemarkt, waarschuwt hij, waarbij je als verkoper ineens met inke concurrentie te maken hebt. ‘Besteed dit jaar om je bedrijf en jezelf verkoopklaar te maken, zodat je volgend jaar elk moment de overnamemarkt op kunt. Maar de tijd dat je meteen kon afrekenen en wegwezen is denitief verdwenen. Ook in 2014 zul je als verkoper de deal mee moeten nancieren.’

Bedrijf verkopen? Kom nu in actie en plaats een profiel op Overnamematch.nl

Meer dan 30.000 bezoekers per maand! www.overnamematch.nl


‘Het is geen geheim dat ik 58 ben’ TWEE JAAR GELEDEN ketste de verkoop

van Hedon af. Achteraf maar goed ook, blikt ondernemer Herbert Jansen terug, want zijn bedrijf was er nog niet klaar voor. Inmiddels is zijn bedrijf wél verkoopklaar. In 2015 moet het gaan gebeuren.

Herbert Jansen

H

oewel je het hem niet zou geven, is Herbert Jansen 58 jaar oud. Ook de mede-oprichters van Hedon zijn in de tweede helft van de vijftig aanbeland. ‘Een paar jaar geleden begon het te kriebelen’, vertelt Jansen. ‘Na 33 jaar ondernemerschap wil je wat meer vrijheid. Langzaam begonnen we met het idee te spelen om ons bedrijf te verkopen. We hadden geen haast, want we vinden de continuïteit voor onze medewerkers en klanten heel belangrijk. We verkopen alleen als we er een goed gevoel bij hebben.’ Hedon ontwikkelt embedded elektronica voor haar opdrachtgevers. Dat varieert van de ontwikkeling van een kentekenplatenprinter tot de elektronica voor stoelliften en archiefsystemen. Een recente grote opdracht was het ontwerpen van een Midden Frequent-verhitter voor het demonteren van bijvoorbeeld treinwielen. Het bedrijf probeert op te schuiven in de keten. Jansen: ‘Uren verkopen is het minst interessant voor ons. Liever gaan we een partnership aan met op-


drachtgevers, waarbij we samen de risico’s aangaan, maar ook meedelen in de opbrengst.’ Met de ontwikkeling van een zoutmeter, die de zoutconcentratie op stalen schepen meet, gaat het Delftse bedrijf nog een stap verder: in plaats van een halffabricaat maakt Hedon een eindproducent waarmee het zelf de markt op gaat. Bij Hedon werken 20 mensen; de jaaromzet ligt rond de twee en een half miljoen euro.

Koudwatervrees De drie oprichters waren nog maar net gewend aan het idee om hun bedrijf te verkopen, toen zich een strategische koper meldde: een grote partij in mechanica met zes vestigingen. Omdat de markt steeds meer vraagt om ‘mechatronische’ oplossingen, had deze koper behoefte aan een partij met kennis van elektronica. Negen maanden waren ze met elkaar in gesprek, totdat de deal afketste. ‘Dit speelde in 2010’, blikt Jansen terug. ‘We zijn altijd een gezond bedrijf geweest,

maar op dat moment hadden we net twee lastige jaren achter de rug doordat een groot project in India was weggevallen. In 2009 schreven we rode cijfers, ook 2010 was, hoewel weer winstgevend, nog een lastig jaar. Het is nooit echt uitgesproken waarom de koper zich terugtrok, maar ik denk dat ze koudwatervrees kregen.’ Jansen en zijn collega-ondernemers voerden de onderhandelingen eerst zelf, later schoof ook hun accountant aan. In de laatste fase ging het over de koopsom. De koper vond het uiteindelijk teveel, de Delftse ondernemers vonden het te weinig. ‘Omdat we net twee magere jaren hadden, drukte dat de prijs enorm. We vonden dat onterecht, want we kennen de potentie van ons bedrijf. Als je terugkijkt op onze afgelopen dertig jaar, zie je golfbewegingen. Een paar vette jaren worden

tekst KOEN SANTVOORD / fotografie SIETSKE RAAIJMAKERS

‘We hebben altijd een transparante bedrijfscultuur gehad. Toen we vertelden dat we bezig zijn met verkopen, was dat geen verrassing’

mercieel zijn we niet zo sterk. Onze marges zijn soms te laag en we slagen er onvoldoende in om leads te genereren.’ Zijn voorkeur gaat daarom uit naar een gedreven, commerciële MBI-kandidaat met een technische achtergrond. Iemand die zich inkoopt voor 20 of 30%, het bedrijf verder mee ontwikkelt en op termijn het bedrijf helemaal overneemt.

Verkoopplannen bekend gevolgd door een mindere periode. Rond die verkoopgesprekken zaten we net in een all time low. De omzet lag rond de twee miljoen, waar hij soms ook rond de zeven miljoen lag.’

Minder sterke kanten Achteraf is Jansen blij dat de verkoop toen niet doorging. Inmiddels staat het bedrijf er veel beter voor dan toen, schrijft het keurig zwarte cijfers en zitten er een aantal mooie producten in de pijplijn. Wel hebben de ondernemers geleerd van hun ervaringen. Ze realiseerden zich dat het Hedon teveel afhankelijk was van de drie oprichters; kopers zien dat niet graag. Ze hebben daarom meer verantwoordelijkheden bij het personeel neergelegd. Een supportmedewerker is commercieel werk gaan doen, een ander

neemt het productiemanagement op zich. Het mooie is, merkt Jansen, dat medewerkers helemaal opleven door de extra verantwoordelijkheden die ze krijgen. Ook is werk gemaakt van de ISO-certicering. Het stond lang op het wensenlijstje, maar het kwam er steeds niet van. Daarnaast zijn de werkprocessen verder geprofessionaliseerd. We maken eerst een programma van eisen, dan een ontwerp, dat delen we op in modules, we maken testplannen en documenteren alles veel beter. Het ontwerpproces is nu veel makkelijker over te dragen aan anderen. Dat is wat kopers willen.’ De ondernemer kent de sterke kanten van zijn bedrijf, maar ook de zwakke. ‘We zijn technologie-gedreven. We hebben heel veel kennis in huis en realiseren behoorlijk complexe systemen. Alleen com-

Jansen is open over zijn verkoopplannen, ook richting medewerkers. ‘Het is geen geheim dat ik 58 ben. Dan is het ook niet verrassend dat er de komende jaren iets gaat veranderen. We hebben altijd een transparante bedrijfscultuur gehad. Toen we vertelden dat we bezig zijn met verkopen, was dat geen verrassing.’ Ook over zijn persoonlijke droom is hij open: Jansen wil met zijn vrouw de wereld rondzeilen. Toch heeft hij geen overdreven haast met verkopen. ‘We hebben tegen elkaar gezegd: 2015 zou mooi zijn. Het is goed om naar elkaar een datum uit te spreken. Anders blijf je maar tegen elkaar zeggen: ‘over een paar jaar gaan we verkopen.’ Omdat ik iets meer urgentie voel dan mijn collega’s, heb ik voorgesteld: laten we een jaartal noemen, anders wordt het nooit concreet.’



Verkooptips

U WILT UW BEDRIJF VERKOPEN. Maar de nieuwe

realiteit is dat u meer moeite moet doen voor een bedrijfsoverdracht. Zes tips om binnen een jaar tot een succesvolle deal te komen.

1 2

1. Maak een toekomstplan Schrijf uw visie voor de komende drie tot vijf jaar van het bedrijf op papier. Hoewel u afscheid van uw onderneming wilt nemen, biedt zo’n ondernemingsplan alleen maar voordelen. Eerst schetst u een beeld van het bedrijf en de markt; beide kent u natuurlijk als uw broekzak. Daarna schat u in wat de groeimogelijkheden zijn, gecategoriseerd per type koper. Hoe meer op maat gemaakt het ondernemingsplan is, hoe meer het een koper zal aanspreken. Uiteraard zal uw opvolger zijn eigen opvatting hebben om het bedrijf te laten groeien. Maar op deze manier maakt u het een koper zo gemakkelijk mogelijk, laat u zien dat u het volste vertrouwen heeft in uw bedrijf en in uw koper. Bovendien levert u een kant-en-klaar document aan waar de koper mee naar de bank kan stappen om de nanciering te regelen.

2.Ga op pad Veel ondernemers die met de gedachte van een bedrijfsoverdracht spelen, gaan niet de overnamemarkt op. De aanhoudende crisis zorgt wellicht voor teruglopende resultaten, waardoor ze denken dat hun bedrijf geen aantrekkelijke overnamekandidaat is. Ondernemers vermoeden vooral dat ze geen goede prijs krijgen voor hun onderneming. Maar in iedere markt wordt prijs bepaald door vraag en aanbod. Ook op de overnamemarkt. Met andere woorden, niemand weet wat er voor uw bedrijf betaald wordt als u geen actie onderneemt. De overnamemarkt speelt zich grotendeels achter de schermen af, dus neem zelf het heft in handen nemen. Ga de overnamemarkt op. Bedenk niet allerlei bezwaren om het niet te doen, maar ga gewoon eens een open gesprek aan met een bank of overnameadviseur, oriënteer u op bijeenkomsten over bedrijfsoverdracht of zet uw bedrijf (anoniem) te koop op een online databank als Overnamematch.nl. Kom in ieder geval uit uw stoel. Want de kans dat u zomaar een telefoontje krijgt van de ideale koper, is minimaal.


3

3. Verkoop in fasen De meeste kopers willen uw bedrijf wel in een keer overnemen, maar kunnen het totale nancieringsplaatje niet rond krijgen. Een strategische koper (branchevreemd bedrijf, concurrent, investeerder) kan de overnamesom makkelijker ophoesten dan een MBI’er (management buy-in) of MBO’er (management buy-out). Toch zal iedere koper bij een bank aankloppen om de overnamesom mee te nancieren. Maar door de aangescherpte kapitaalseisen van Basel-III zal een bank extra kritisch kijken naar de risico’s van de overname. Een gedeeltelijke verkoop van uw bedrijf kan de oplossing zijn. Deze constructie brengt zowel voor- als nadelen met zich mee. Het grote voordeel is dat u een deel van de waarde die in uw bedrijf zit (en waar u waarschijnlijk van moet leven), veilig stelt. Wat veel verkopende ondernemers vaak tegen de borst stuit, is dat ze nog een aantal jaren betrokken zijn bij het bedrijf.

tekst WIETZE WILLEM MULDER

5

5. Hou een vinger aan de pols

4

4. Financier de overname mee Een gedeeltelijke verkoop betekent dat u een gedeelte van uw aandelenpakket verkoopt. Geef uw opvolger een meerderheidsbelang. Dat betekent dat u veel controle uit handen geeft, terwijl u nog wel afhankelijk bent van de koper voor de verkoop van de rest van uw aandelen. Maar realiseer u goed dat de koper de vent is die de kar moet trekken. Bovendien zal een bank vreemd opkijken als u door de gedeeltelijke verkoop 75 procent van de waarde in uw bedrijf verzilverd, maar in ruil daarvoor een minderheidsbelang aan de koper geeft. Heeft u dan wel genoeg vertrouwen in uw opvolger? Mocht een bank om wat voor reden geen lening verstrekken aan de koper, dan kunt u als verkoper de overname meenancieren. De twee meest voorkomende mogelijkheden zijn het verstrekken van een achtergestelde lening en het aangaan van een earn-out. Vooral deze laatste is een riskante constructie voor u, want feitelijk betekent het dat u de koper uitstel van betaling verleent voor een gedeelte van de koopsom. Naast de daadwerkelijke waarde van de aandelen, veelal gebaseerd op cijfers uit het verleden, wordt een extra uit te betalen variabel deel van de koopsom overeengekomen, gebaseerd op toekomstige omzet- en winstcijfers.

Zowel bij een gedeeltelijke verkoop als bij een meenancierende overdracht blijft u verbonden aan het bedrijf. Gebruik daarom uw geschreven ondernemingsplan en stippel samen met de koper de denitieve koers uit voor het bedrijf. Op deze manier weet u beide waar u aan werkt en wie voor welke taak verantwoordelijk is. De controle aan uw opvolger geven na de overname is niet erg. Het draait namelijk om zeggenschap. Stel daarom als voorwaarde dat voor zwaarwegende beslissingen een gekwaliceerde meerderheid nodig is. Als u bijvoorbeeld na de bedrijfsoverdracht 25 procent van de aandelen in handen heeft, eis dan dat voor bepaalde beslissingen een meerderheid nodig is van tweederde van de aandelen. Op deze manier verschaft u uzelf feitelijk een vetorecht. Denk bijvoorbeeld eens aan zaken als het aangaan van leningen, het benoemen van directieleden of het doen van zware investeringen.

6

6. Respecteer de nieuwe rolverdeling Een belangrijk aspect bij een earn-outregeling is de rolverdeling tussen koper en verkoper. U bent na de deal afhankelijk van de bedrijfsresultaten die grotendeels in de handen liggen van uw opvolger. Het gevaar bestaat dat u weinig invloed heeft op de cijfers. Dicht uzelf daarom een rol toe. Uiteraard is de directeursfunctie al vergeven aan de nieuwe eigenaar. Bovendien heeft een bedrijf niets aan twee kapiteins op het schip. Maar u kunt wel als adviseur fungeren om de koper in te werken en eventueel nog een tijdje operationeel te blijven ondersteunen. Leg de nieuwe rolverdeling nauwkeurig vast in een contract met daaraan gekoppeld de beslissingsbevoegdheid bij belangrijke keuzes. Dat voorkomt een hoop frustratie en garandeert u een betere nachtrust.


THEMA VERMOGENSBEHEER

Wat te doen met 5 miljoen? HARD GEWERKT, bedrijf verkocht, 5 miljoen

euro geïncasseerd en nu? Hoe ga je slim om met het vrijgekomen vermogen?

D

e verkoop van het bedrijf betekent het einde van een belangrijk era, maar tevens de start van een nieuw tijdperk. Van nieuwe doelen en nieuwe uitdagingen. Wat te doen met de 5 miljoen die vrijkomt? En wie gaat er iets mee doen? Natuurlijk is het mogelijk om het geheel zelf te beheren, zonder daar een adviseur in te betrekken. Of dat slim is? Het sluit in ieder geval wel aan op de behoefte van veel ondernemers om zelf alles te regelen en het spel van risico en zekerheid op te zoeken. Vanzelfsprekend is gedegen kennis dan van belang, benadrukt ook Bob Emanuels, als beleggingsexpert verbonden aan vermogensbeheerder Today’s Groep. Emanuels adviseert ondernemers om zo’n 10 procent van de gehele portefeuille zelf te beleggen. ‘Zo houd je er feeling mee. Doe dat wel via een broker die jou bij de hand neemt en je voorziet van de nodige informatie en tools. Vanzelfsprekend dien je het kostenaspect mee te laten wegen in je keuze, maar kijk ook wat je ervoor terugkrijgt. Idealiter biedt de broker je een totaalpakket van webinars en hulpmiddelen en maken ze inzichtelijk waar het geld precies staat.’ Wie ervoor kiest om het vermogen te laten beheren, doet er goed aan zich te verdiepen in de kosten en het track record van de beheerder. Emanuels: ‘Maar


ook heel belangrijk: kies een beheerder die een actief beheer voorstaat. Want naast zijn fundamentele visie moet hij ook een goede market-timingstrategie hebben en weten wanneer hij er ergens in of uit moet stappen. Soms moet hij dus ook koerswijziging durven maken.’

Spreiden Om kansen te spreiden, splitsen sommige ondernemers de portefeuille op en laten ze die door meerdere specialisten beheren. Zo is het mogelijk om voor ieder onderdeel de juiste specialist in te schakelen en de risico’s te spreiden. Dit heeft vaak wel hogere kosten tot gevolg. Want ook hier geldt: zekerheid koop je in. De asset-mix bepaalt voor het overgrote deel het rendement. Maar hoe bepaal je nu wat de juiste verdeling is? Dennis Raithel is directeur van Bank ten Cate & Cie, een private bank die portefeuilles vanaf 500.000 euro beheert. ‘Zou je een rendement van 8 procent willen behalen, dan ga je voor een risicovollere asset-allocatie met voornamelijk veel aandelen. Een realistischer scenario op dit moment is circa 6 procent. Daar hoort een gemengde asset-allocatie bij met grotendeels aandelen, alternatieve beleggingen - bijvoorbeeld grondstoffen - en obligaties. Een risicoloos rendement bedraagt momenteel circa 2 procent; dan zet je vol-

ledig in op obligaties. Wat de juiste verdeling is, verschilt natuurlijk per klant. Allereerst proberen we duidelijk te krijgen hoeveel de klant op jaarbasis precies nodig heeft om bijvoorbeeld van te leven, hoeveel hij apart moet zetten voor de oude dag en hoeveel hij vrij te besteden heeft. Het kan prettig zijn om de portefeuille op te splitsen over meerdere rekeningen; zo heb je duidelijk zicht op de doelen per rekeningen.’ Maar spreiding is meer. Emanuels ontwikkelt vanuit zijn bedrijf Research Unlimited academisch getoetste beleggingsmodellen voor investment professionals en daarin speelt de beleggingsstijl een aanzienlijke rol. ‘Met spreiding in geograe, sector of asset class verlaag je de risico’s nog niet. Kies daarom voor verschillende beleggingsstijlen, bijvoorbeeld een strategie waarbij je ervan uitgaat dat een lijn doorzet en stijgers blijven stijgen en dalers blijven dalen. Daar tegenover zet je bijvoorbeeld een model dat de toekomstige dividendbetalingen actualiseert en de opbrengst terugrekent naar vandaag. Zo bouw je extra zekerheid in.’

Fiscale constructie Een relatief nieuwe wijze om vermogen te beleggen, is de Vrijgestelde Beleggingsinstelling (VBI). Dit middel is aantrekkelijk voor ondernemers, omdat zij hiermee

tekst KRISTEL HURENKAMP / fotografie ISTOCKPHOTO

Top 5 aandelen 1 Retail, met name specialty 2 Technology 3 Financials 4 Automotive 5 Leisure

geen vennootschapsbelasting verschuldigd zijn. Wanneer de ondernemer bijvoorbeeld een werkmaatschappij verkoopt en het vrijgekomen vermogen naar de holding gaat, betaalt de ondernemer over die winst 20 tot 25 procent vennootschapsbelasting. Maar door de bv om te zetten in een VBI, komt die belasting te vervallen. Raithel: ‘Komt er bij verkoop van je bedrijf 5 miljoen vrij en maak je daar 6 procent rendement over, dan ontvang je na aftrek van vennootschaps- en inkomstenbelasting normaliter 176.250

euro. Zet je de bv echter om in een VBI, ontvang je 225.000 euro; een voordeel van 48.800 euro.’ Overigens kent de VBI wel enkele restricties. Zo moet er jaarlijks minimaal 4 procent van het belegd vermogen als dividend worden belast en moeten er minstens twee aandeelhouders zijn. ‘Een lucratieve regeling. We helpen dan ook steeds meer klanten die de VBI inzetten.’

Aandelen en grondstoffen Maar waar moeten we nu instappen? Sparen, aandelen kopen of toch investeren in vastgoed? Emanuels: ‘Geld moet voor je werken. Uitgaande van een scenario waarbij de opbrengst van het bedrijf 5 miljoen bedraagt en er nog een achtergestelde lening van 1 miljoen is, valt mijns inziens de rentemarkt in zijn geheel af. De rentemarkt kan prima zijn, maar aangezien je er al voor 20 procent in zit, is het

verstandiger om het op een andere manier te beleggen. Onroerend goed raad ik ook af zolang de markt overgewaardeerd is. Eigenlijk blijven er maar twee interessante opties over: aandelen en grondstoffen. Bij commodities denken de meesten aan olie en goud, maar denk ook zeker aan de graanmarkt, aan maïs. Het is alleen nog even de vraag wat het effect van het Amerikaanse stimuleringsprogramma, quantitative easing (QE), is op de prijzen en op de markt in zijn algemeenheid. Het valt te verwachten dat bij vermindering van de QE beleggers uit aandelen stappen en overgaan op commodoties. Maar de Amerikaanse aandelenmarkt is zeker lucratief. Zodra consumenten weer wat meer bestedingsruimte krijgen, zullen we met name zien dat retail opleeft. En dan de specialty retailers in het bijzonder. Houd die sector dus in de gaten.’

april/mei 2013| brookz | 47

THEMA VERMOGENSBEHEER

30

Vermogensbeheer DE DERTIG belangrijkste advieskantoren op het gebied

van vermogensbeheer in Nederland in alfabetische volgorde. Het gaat hier om kantoren die adviseren vanaf een half miljoen euro vrij vermogen. ABN AMRO Private Banking

Bank Oyens & Van Eeghen

Plaats Profiel

Plaats Profiel

Website

Amsterdam Onderdeel van ABN AMRO met exclusieve dienstverlening voor vermogende particulieren met alle disciplines onder één dak. www.abnamro.nl/nl/privatebanking

Antaurus Plaats Profiel

Website

Baarn Vermogensbeheer Plus dat een aantal stappen verder dan het beheren van uw beleggingsportefeuille. Combinatie van financiële planning en beleggen. www.antaurus.nl

ASN Vermogensbeheer Plaats Profiel Website

Den Haag Onderdeel van ASN Bank gespecialiseerd in persoonlijk en duurzaam vermogensbeheer met respect voor mens en natuur www.asnbank.nl

B.A. van Doorn & Company Plaats Profiel

Website

Amsterdam Traditioneel familiebedrijf dat zich heeft gespecialiseerd in onafhankelijk vermogensbeheer met vooral trackers en de analyse van de effectenportefeuille www.doorncomp.com

Website

Amsterdam Kleinschalige en gespecialiseerde bank ván vermogende ondernemende families vóór vermogende ondernemende families en hun bedrijven www.oyens.com

Bank ten Cate& Cie Plaats Profiel

Website

Amsterdam Bank ten Cate & Cie N.V. is een onafhankelijke private bank gespecialiseerd in vermogensstructurering en aanvullende dienstverlening. www.banktencate.nl

Capitael Plaats Profiel Website

De Haag Een vernieuwend family-office met onafhankelijk vermogensadvies met maatwerk oplossingen voor vermogensvraagstukken. www.capitael.nl

Dijkstra Beaumont Plaats Profiel Website

Maarssen Onafhankelijk bureau voor financial consultancy, vermogensadvies en vermogensbeheer voor vermogende particulieren. www.dijkstrabeaumont.nl

Bank Insinger de Beaufort

Goris & Ladru

Plaats Profiel

Plaats Profiel

Website

Amsterdam Nederlandse private bank die onderdeel is van BNP Paribas Wealth Management met exclusief vermogensbeer en bijbehorende dienstverlening. www.insinger.com

48 | brookz | november/december 2012

Website

Buitenkaag Kleinschalige vermogensbeheerder met onafhankelijk en persoonlijk advies voor rijke particulieren www.glvb.nl

Groenstate Vermogensbeheer

Schretlen & Co

Plaats Profiel

Plaats Profiel

Website

Hengelo Verricht verschillende effectendiensten voor vermogende particulieren, zakelijke beleggers en instituten. www.vermogensbeheer.nl

Website

Amsterdam Onderdeel van de Rabobank dat zich richt op vermogensbeheer voor rijke particulieren en alle bijbehorende dienstverlening. www.schretlen.com

Hof Hoorneman Bankiers

Staalbankiers

Plaats Profiel

Plaats Profiel

Website

Gouda Beheert vermogen voor zowel particulieren als ondernemingen, stichtingen, verenigingen en pensioenfondsen op basis van “Value Investing”. www.hofhoorneman.nl

IBS Vermogensbeheer Plaats Profiel

Website

Amsterdam Biedt financiële dienstverlening aan instellingen en vermogende particulieren, met name beleggen in beursgenoteerde effecten. www.ibsam.nl

Index Capital Plaats Profiel Website

Breda Onafhankelijke beleggingsonderneming voor vermogende particulieren en volledig gespecialiseerd in index-beleggen. www.indexcapital.nl

ING Private Banking Plaats Profiel Website

Amsterdam Onderdeel van ING Bank dat is gespecialiseerd vermogensadvies voor complexe en groter privévermogens www.ing.nl/privatebanking

Website

Den Haag Onafhankelijk vermogensbeheer gebaseerd op optimale spreiding volgens de methodiek van Multi Asset Optimalisatie. www.staalbankiers.nl

Stroeve & Lemberger Plaats Profiel Website

Weesp, Maastricht Persoonlijk vermogensbeheer en advies voor ondernemers, vermogende families en kleine instituten. www.stroevelemberger.nl

Theodoor Gilissen Plaats Profiel

Website

Amsterdam Vermogensbeheerder met hoogwaardige dienstverlening op het gebied van inkomens- en vermogensstructurering, beleggen en financieren. www.gilissen.nl

Todays Maatwerk Plaats Profiel

Website

Amsterdam Today’s Vermogensbeheer biedt maatwerk voor vermogende particulieren die samen met haar klanten de ideale effectenportefeuille samenstelt. www.todaysgroep.nl

Melles & Partners

Triodos Bank Private Banking

Plaats Profiel

Plaats Profiel

Website

Amsterdam Onafhankelijke vermogensbeheerder, gespecialiseerd in discretionair beheer voor vermogende particulieren en institutionele beleggers. www.mellesandpartners.com

Nobel Vermogensbeheer Plaats Profiel

Website

Amsterdam Onafhankelijke partij voor particulier vermogensbeheer en beleggingsadvies, gekenmerkt door thematische benadering van de financiële markten. www.nobelvermogensbeheer.nl

Website

Van Lanschot Bankiers Plaats Profiel Website

Plaats Profiel

Plaats Profiel

Website

Website

Plaats Profiel

Plaats Profiel

Website

Website

Den Haag Kleinschalige vermogensbeheerder met onafhankelijk en persoonlijk advies voor rijke particulieren www.vanlawick.com

Velthuyse & Mulder

Rabobank Private Banking Onderdeel van Rabobank dat is gespecialiseerd vermogensadvies voor complexe en groter privévermogens www.rabobank.nl/privatebanking

Den Bosch Traditionele private bank gespecialiseerd in vermogensstructurering en aanvullende dienstverlening. www.vanlanschot.nl

Van Lawick & Co

Philipse & Co Amsterdam Volledig onafhankelijke vermogensbeheerder voor particulieren, stichtingen en verenigingen www.philipse.com

Zeist Onderdeel van Triodos Bank gespecialiseerd in persoonlijk en duurzaam vermogensbeheer met respect voor mens en natuur www.triodos.nl

Amsterdam Onafhankelijke vermogensbeheerder die samen met haar klanten de ideale effectenportefeuille samenstelt. www.vmvb.nl

Wijs & Van Oostveen Plaats Profiel Website

Amsterdam Onafhankelijke vermogensbeheerder die samen met haar klanten de ideale effectenportefeuille samenstelt. www.wijs.nl

november/december 2012 | brookz | 49

BEDRIJFSPROFIEL

‘De basis van financiële planning is inkomensplanning’ EEN ONDERNEMER DIE ZIJN BEDRIJF HEEFT VERKOCHT,

komt voor nieuwe uitdagingen te staan. Hoe gaat hij om met het vermogen dat hij zojuist heeft vergaard? En hoe verwacht hij zijn ‘nieuwe’ leven in te richten? Voormalige DGA’s nemen bij Staalbankiers al een kleine eeuw een bijzondere plek in.

E

en ondernemer werkt in feite altijd toe naar de verkoop van zijn bedrijf en er komt een moment waarbij het opgebouwde vermogen – al dan niet dankzij de verkoop – belegd moet worden. Beleggen is echter heel wat anders dan ondernemen. In beide gevallen gaat het om risico nemen, al ervaren ondernemers hun dagelijkse werk doorgaans niet zo. Als een ondernemer zijn bedrijf heeft verkocht – of eigenlijk daarvoor al – is het hoe dan ook zaak dat er wordt gepland. Dit is een van de momenten waarop private bank Staalbankiers om de hoek komt. ‘We maken een inventarisatie en maken de nanciële situatie overzichtelijk. Dat is belangrijk, zeker omdat een DGA allerlei dwarsverbanden heeft’, zegt Ad Huisman, regiodirecteur van het kantoor van Staalbankiers in Eindhoven. ‘Privé en BV lopen door elkaar heen. Ondernemers maken vaak ook geen onderscheid, al is dat er wel degelijk.’

Financiële planning Staalbankiers, opgericht in 1916, zet in op een langetermijnrelatie en begeleidt haar cliënten op het gebied van nanciële planning. Dat gaat dus verder dan vermogensbeheer alleen. ‘We matchen de situatie met de wensen en de doelen van onze


cliënten’, zegt Kosterus Wildschut, hoofd van het Competence Center van Staalbankiers in Den Haag. ‘Wat is het benodigde inkomen voor je levensstijl? En wat ga je doen na de verkoop van je bedrijf? Veel ondernemers willen niet helemaal stoppen. Zeker jonge ondernemers die hun bedrijf verkopen, willen daarna nog iets nieuws ontplooien; de zogenoemde seriële ondernemers.’ Ondernemers hebben vaak een eigen adviseur en accountant. ‘Wij zijn er niet op uit om taken over te nemen van de adviseur. Sterker nog, we werken graag met hem samen. Wel geldt: hoe eerder we met een cliënt aan tafel zitten, hoe beter. Dan kunnen we de tijd nemen.’ De laatste opmerking is tekenend voor de werkwijze van Staalbankiers. ‘Onze bankiers hebben relatief weinig cliënten. Ze worden vrijgemaakt om cliënten écht te ondersteunen en mee te denken.’

Doelvermogen definiëren Waar te beginnen? Veel ondernemers die hun bedrijf verkopen, willen vervolgens nancieel onafhankelijk zijn, weet Huisman. ‘Wij deniëren het zogenoemde doelvermogen, waarbij zij mogelijk van het rendement kunnen leven. Als iemand 4 miljoen euro voor zijn bedrijf heeft ontvangen en aangeeft jaarlijks 150.000

euro nodig te hebben om van te leven, werken we daar naartoe door op de juiste manier te beleggen.’ Dit doelrendement is het uitgangspunt voor Staalbankiers. Wildschut: ‘De basis van nanciële planning is inkomensplanning. Daar gaan wij dan ook vanuit als wij een strategie voor een cliënt maken. Dat is voor de persoon in kwestie immers belangrijker dan bijvoorbeeld de benchmark die de AFM oplegt.’ De wensen van de cliënt moeten uiteraard wel matchen met zijn nanciële positie en risicobereidheid. Om het risicoproel te bepalen, kijkt Staalbankiers naar de samenstelling en ontwikkeling van het gehele vermogen. Het komt hen geregeld voor dat een ondernemer zijn bedrijf niet volledig in contanten verkoopt, maar bijvoorbeeld een earn out overeenkomt met de koper en een deel van de koopsom als voorwaardelijke vordering ontvangt.

Multi Asset Optimalisatie Staalbankiers heeft in 2009 een nieuwe methode van beleggen in het leven geroepen: de zogenoemde Multi Asset Optimalisatie. Deze methodiek is het antwoord op de ingevallen crisis geweest en is tot op heden zeer succesvol gebleken. Multi Asset Optimalisatie is gebaseerd op sprei-

Ad Huisman

Kosterus Wildschut

‘Privé en BV lopen door elkaar heen. Ondernemers maken vaak geen onderscheid, al is dat er wel degelijk’ ding van beleggingen, zowel in landen, sectoren als categorieën, om zo het risico te reduceren en bij gelijkblijvend risico het rendement te verhogen. In totaal investeren de deelnemers in zestien verschillende beleggingscategorieën. Ieder op zijn eigen manier uiteraard. ‘De portefeuille wordt doorlopend gemonitord. Periodiek stellen we vast wat de optimale verdeling is bij het gegeven risico en wordt de portefeuille daar op aangepast’, zegt Huisman. ‘Het beleid is erop gericht de juiste balans te vinden tussen het geaccepteerde risico en het gewenste rendement.’ Sommige ondernemers die hun bedrijf verkopen hebben een zogenoemd sur-

plusvermogen: al het vermogen meer dan het doelvermogen. Hier gaan zij soms anders mee om dan met hun doelvermogen. Het is immers geld dat ‘over’ is. ‘Daar willen sommige cliënten meer risico mee lopen’, zegt Huisman. Niet zelden besluiten cliënten ook dingen te kopen die ze altijd al wilden hebben: een tweede huis, een boot, een mooie auto. Maar de kinderen of een goed doel kunnen soms ook iets verwachten. Vaak komt er overigens ook estate planning bij kijken, inclusief nalatenschapsplanning. ‘Wat gebeurt er met je vermogen na je overlijden? Ondernemers zijn veelal onder huwelijkse voorwaarden getrouwd. Misschien moeten die voorwaarden worden aangepast.’

Consultant in nachtrust Het gaat er uiteindelijk om dat de cliënt krijgt wat hij wil. ‘Consultant in nachtrust’ noemt Huisman zichzelf ook wel. ‘We bepalen het verwacht risico (de standaarddeviatie) en stellen een strategie op. Iedere cliënt heeft zijn eigen “alarmsysteem”. Als het niet gaat zoals bedoeld, dan trekken we aan de bel. Maar daar streven we niet naar. Managing the expectations is onderdeel van ons werk. Het gaat erom dat je als cliënt iets van je beleggingen mag verwachten en niet voor verrassingen komt te staan.’ Meer informatie www.staalbankiers.nl

STAALBANKIERS


AL NA ON TIIO AT NA RN DO OSSIE R INTER D

‘We willen binnen vijf jaar de omzet verdubbelen’ LEE (45) bouwde vanaf 1996 met haar bedrijf Bi-Wear een eigen kledinglijn op voor koks en keukenpersoneel. De hippe - ‘jeans like’ kokskleding wordt inmiddels door heel Europa verkocht. ‘Herman den Blijker belt regelmatig of ik nog wat leuke kleding heb.’

BIANCA VAN DER

Stap 1 Het idee (scheur in de broek) Bianca van der Lee studeerde bestuurskunde, we hebben het over 1993, toen ze een goed idee kreeg. Terwijl ze in een restaurant aan het werk was, scheurde een bevriende kok uit zijn broek en hij trok zijn spijkerbroek aan. ‘Ik pakte die saaie bandplooibroek op en vroeg hem of er geen leukere modellen waren. Die vriend schudde met zijn hoofd en ik had mijn idee te pakken: koksbroeken in spijkerbroekmodel.’ Voor haar studie HTS Confectie had ze veel stage gelopen bij jeansbedrijven en die kennis paste Van der Lee toe voor een kleine serie ‘spijkerachtige’ koksbroeken. Er kwam een kledingrekje van Gamma en ze ging aan de slag met wat

52 | brookz april/mei 2013

stoffen van de Albert Cuyp. ‘Ik ontdekte dat kokskleding verkopen op verschillende manieren kan: direct aan restaurants, aan de kleine bedrijfskledingwinkeltjes in steden en het kan ook via horecagroothandels die ook non-food spullen verkopen.’ Terwijl er tegenwoordig vijftien mensen voor haar werken en er op het moment van het interview ink verbouwd wordt in het bedrijfsgebouw op het Amstel Business Park, was het maken van kokskleding destijds nog geen serieuze business voor Van der Lee. Sterker nog, toen het einde van haar studie naderde, verdwenen de plannen naar de achtergrond. ‘Toch bleef het knagen, want ik had het nog niet écht goed geprobeerd en de potentie van het idee stond ook vast voor mij. Ik was alleen even met andere dingen bezig.’

Stap 2 Een bedrijf beginnen Eenmaal afgestudeerd ging Van der Lee fulltime in een restaurant werken omdat ze niet precies helder had wat ze met haar leven wilde. Op een dag zei een collega in de keuken tegen haar: ‘Dat plan van die koksbroeken was echt een goed idee. Dat moet je gewoon weer gaan doen.’ Ze pakte het weer op, maar deze keer wél met de volledige overgave die nodig is om zo’n bedrijf op te zetten. In 1996 begon ze ofcieel met Bi-Wear. ‘In het begin combineerde ik het bedrijf het met een fulltime baan in de horeca. Overdag was ik met Bi-Wear bezig en ’s avonds verdiende ik mijn geld. Pas na twee jaar stond ik mezelf een klein salarisje toe, het is dus als een klein handeltje begonnen, maar het werd steeds serieu-

tekst BAS HAKKER / fotografie PETER BAK

»

Bianca van der Lee



‘Het is belangrijk dat je goed een markt induikt; we hebben bijvoorbeeld extreem veel Franse restaurants gebeld om te checken hoe zij aan hun kleding komen’ zer. Dan wilde de groothandel er een koksbuis bij en dan maakte ik weer iets nieuws. Zo groeiden we door.’ De enthousiast vertellende onderneemster wist direct dat ze het bij die laatste doelgroep moest zoeken. ‘Bij groothandels gaat het altijd om grote aantallen en bovendien zijn de marges daar kleiner dan in de retail waardoor de broeken niet te duur worden aangeboden. Nog altijd is BiWear een echt business-to-business bedrijf.’

Stap 3 Naar het buitenland Ongemerkt maakte Van der Lee al snel de stap naar het buitenland. ‘Nederland en België waren voor mij eigenlijk dezelfde markt. Ik liet mijn kleding in België maken op basis van de contacten die ik opdeed in de jeanswereld en de groothandels leverden aan restaurants in beide landen.’ Regelmatig deden studenten onderzoek voor Van der Lee naar de manier waarop koks aan hun werkkleding kwamen in de landen om ons heen. ‘Onze handel is echt local business; er zijn per land grote verschillen. Hier in Holland gaat bijna alles via de groothandels, in de Scandinavische landen wordt veel verhuurd via de wasserijen en in Duitsland gaan vertegenwoordigers op de weg de restaurants af. Het is belangrijk dat je daar goed induikt als zo’n markt opgaat; we hebben bijvoorbeeld extreem veel Franse restaurants gebeld om te checken hoe zij aan hun kleding komen. Het bijzondere in Frankrijk was dat bijna alle handel destijds via één groothandel liep: Metro, het moederbedrijf van Makro.’ Sinds 2001 is Bi-Wear dan ook actief op de Franse markt, inderdaad via Metro.


‘Gelukkig werkte hier een Frans meisje dat meeging naar die eerste afspraak. Die taal is enorm belangrijk; met inkopers kan je nog wel Engels spreken, maar voor het contact met de mensen die je spullen gaan verkopen is een Franstalige werknemer bijna een must.’ Het is soms best lastig zakendoen met Fransen, legt Van der Lee uit. ‘Dat heeft met de zakencultuur te maken. Zij laten je van oudsher voelen dat zij de machtige partij zijn en wij een ondergeschikte leverancier. In Engeland geven ze bijvoorbeeld veel meer het gevoel dat je het draait om partnerships.’

Stap 4 De toegevoegde waarde Terwijl Van der Lee de eerste paar jaar vanuit huis werkte en daarna in een Amsterdams bedrijfsverzamelgebouw gevestigd was, kwam er kort na de eeuwwisseling een kans voorbij voor een bedrijfsgebouw op het Amstel Business Park. ‘Het was hier eigenlijk iets te duur, maar ik deed het toch. Er werkten hier toen vijf mensen en, zonder dat we aan marketing deden, bleef de omzet maar stijgen. Dat kwam vooral omdat we ons presenteerden als merk; wederverkopers zagen dat wel zitten.’ Het andere geheim van de smid is de achterkant van het bedrijf. ‘We doen altijd wat we beloven en als we een keer een deadline niet halen dan bellen wij zelf op. Die service is belangrijk en onze leveringen moet altijd perfect kloppen. Daar hamer ik altijd weer op.’ Kwaliteit is, naast de levertijd, een van de voornaamste redenen dat de productie van de kokskleding nog altijd in Europa plaatsvindt; In Polen en Macedonië om precies te zijn. ‘Bijna alle kleding wordt

tegenwoordig in het Verre Oosten gemaakt, maar ze halen daar gewoon niet het gewenste kwaliteitsniveau. Bovendien heb ik moeite met de omstandigheden waaronder mensen daar werken. Je kunt wel allerlei mooie rondleidingen krijgen als je op bezoek bent, maar uiteindelijk weet je niet wat er allemaal achter de schermen gebeurt. Die arbeidsomstandigheden zijn voor mij gewoon iets om bij stil te staan.’

Stap 5 De marketing (BN’ers als uithangbord) Chaud Devant is een merk zoals we dat kennen van de jeansmerken. Zo maakt het bedrijf elke twee jaar een catalogus die lijkt op een kookglossy. ‘Bijna elke brochure levert weer een nieuwe klant op; zo haalden we twee jaar geleden een heel grote Engelse klant binnen. Ze wilden daar toevallig vernieuwen bij die groothandel om meer te verkopen en onze aanpak paste daar perfect bij. Ik had deze klant al een paar keer benaderd en nu was het opeens andersom.’ Bi-Wear proteert van de toegenomen populariteit van koken én vooral van koks die uitgegroeid zijn tot BN-ers. ‘Vroeger bepaalden restauranthouders hoe een restaurant er uitziet, maar tegenwoordig maken chefs de dienst uit.’ Ook op tv werd ink gekookt de afgelopen jaren en de koks wilden er graag goed uitzien natuurlijk. ‘Het vak van chef-kok heeft veel meer aanzien, een heel goede ontwikkeling. Als je een hip, trendy restaurant hebt met een open keuken, dan wil je wel iets uitstralen. Veel chef-koks zijn verbonden als ambassadeur aan Bi-Wear. ‘Dat is geweldig, ze komen hier regelmatig langs om te vragen of we nog kunnen meedenken over een outt, bijvoor-



‘De horeca is extreem conjunctuurgevoelig en 2009 was een heel lastig jaar. Als je op die momenten moet aankloppen bij de bank, heb je een groot probleem’ beeld als ze op tv komen. We hebben voor chef-kok Peter Lute een koksjas gemaakt dat lijkt op een colbert van Italiaanse snit. Zo’n ambassadeurschap is een geweldige wisselwerking natuurlijk, wij leveren kleding en zij maken reclame voor ons. Herman den Blijker belt regelmatig of ik nog wat mooie spullen heb, omdat hij in een restaurant een uitzending draait waar de koks een nieuw outt kunnen gebruiken. In ruil daarvoor komen we dan in beeld. Ik mag ze vaak ook nog fotograferen voor de brochure en zij krijgen mooie spullen, maar ik betaal er niet voor. Er zijn in het buitenland ook chefs die er geld voor vragen, maar ik ben natuurlijk geen bank.’

Stap 6 Doorgroeien Het bedrijf groeide stevig door in het vorige decennium, maar de groei was altijd gecontroleerd; bijna alle nieuwe initiatieven werden genancierd met eigen geld. ‘Je kunt op twee manieren ondernemen; je hebt een groots idee waar je investeer-


ders bij zoekt, maar je kunt het ook op de ouderwetse manier doen; elke euro die je verdient, gebruiken om weer vooruit te komen. Die laatste manier past het beste bij mij. Ik heb nog nooit stress gehad over de nanciering van het bedrijf en voor de dagelijkse uitgaven hebben we nooit krediet nodig want we zijn zeer solvabel.’ Die manier van werken komt nu goed van pas, zo vertelt Van der Lee. ‘De horeca is extreem conjunctuurgevoelig en 2009 was een heel lastig jaar. Tot dan stegen we elk jaar en opeens miste ik in de eerste maanden een nulletje in de omzet. Als je op die momenten moet aankloppen bij de bank, heb je een groot probleem.’ In 2005 maakte Van der Lee een klein uitstapje; ze ging kleding voor schoonheidsspecialisten maken. Het werd echter geen succes en al snel stopte ze ermee. ‘Ik leerde dat het onmogelijk is om ‘even iets erbij’ te doen. Met zo’n Engelse klant ben je bijvoorbeeld een jaar bezig en dat kun je niet laten versloffen. Om je helemaal in te vechten in zo’n sector moet je precies weten waarom die mensen bij jou zouden kopen en hoe de handel is georganiseerd. Van buitenaf lijken er wel schaal-

voordelen aan vast te zitten om meerdere branches te bedienen, maar het is natuurlijk compleet andere business. Je kunt beter iets helemaal goed doen, dan een klein beetje half.’

Stap 7 Keerzijde van succes Het succes kende ook een andere kant, Bi-Wear kreeg te maken met mensen die iets te goed door de catalogus hadden gebladerd. In 2009 bracht een voormalig producent kleding op de markt dat erg lijkt op de Chaud Devant-ontwerpen. Na verschillende rechtszaken is het voorlopig oordeel dat het inderdaad inbreuk was op het auteursrecht, maar het lijkt nog niet helemaal voorbij. ‘Daar leer je weer van dat je alles extreem goed moet vastleggen, maar het is wel een hele dure les. Het hoort er nu eenmaal bij als je succes hebt, maar nu snap ik heel goed dat een groot bedrijf als Diesel goede juristen in dienst heeft. Je zet een bedrijf neer met heel je hart en vervolgens moet je veel ju-

Investeerder nodig? Kom nu in actie en zet uw propositie op Investormatch.nl

Toegang tot ruim 1200 investeerders! www.investormatch.nl


‘Het partnership moet de basis vormen voor een aardige groeispurt, met name in de Duitstalige landen is er nog veel markt te veroveren’ ridische kosten maken om het te beschermen. Ik heb het daar erg moeilijk mee gehad, het is frustrerend en kost alleen maar negatieve energie. De kunst is om het snel achter je te laten, te geloven in je eigen kracht en weer positief verder te gaan.’ Door de juridische procedures en een scheiding werd het Van der Lee op een gegeven moment allemaal een beetje teveel. Ze moest haar aandacht verdelen tussen haar twee dochters en het bedrijf. ‘We bleven groeien en ondertussen wilde ik natuurlijk ook goed voor mijn dochters zorgen. De aandacht ging in die fase naar degene die het hardste riep; mijn dochters of het bedrijf. Ik zat compleet aan mijn limiet en kon het niet opbrengen om nóg meer tijd in het bedrijf stoppen. Als eigenaar moet je op het gebied van organisatie, logistiek, automatisering, marketing en sales elke dag beslissingen nemen en in die periode viel me dat niet mee. Een optie was om te verkopen, maar daarvoor zag ik teveel mogelijkheden en was het eigenlijk veel te leuk.’

Stap 8 De toekomst Na veertien jaar alleen aan de leiding (van inmiddels vijftien mensen) werkt Van der Lee sinds 2010 samen met een compagnon. Een hele grote stap die ze niet zomaar even tussendoor zette. Er kwam in de persoon van Arjan Kip een compagnon en de taken werden verdeeld. ‘Hij houdt zich meer bezig met de automatisering, logistiek en de nanciën. Ik ben vooral goed in het creatieve gedeelte, bepaal hoe de collectie er uitziet per klant. Onze klant in Engeland hebben we echt samen binnengehaald; ik doe dan de collectie en hij vooral de zakelijke aspecten.’

Het partnership moet de basis vormen voor een aardige groeispurt, met name in de Duitstalige landen is er nog veel markt te veroveren. ‘We hebben een akkoord bereikt met het skikledingmerk dat ook Chaud Devant heet, waardoor we in Duitstalige landen niets konden verkopen.’ Compagnon Kip kent Duitsland goed en spreekt de taal perfect, dus met de kennis van de local business zit het wel goed. Na Duitsland zou de VS een hele mooie stap zijn. ‘Het mooie is dat in de VS heel goed wordt gekookt en bovendien vinden ze alles wat uit Europa komt heel mooi. We hebben de ambitie om binnen vijf jaar de omzet te verdubbelen en daarom verbouwen we dit pand ook; er komt een mooie showroom om die groei mogelijk te maken.’

Internationaal netwerk van AgentschapNL Als u net als Bianca van der Lee internationale ambities heeft, maar nog geen agent, distributeur of productiepartner, maak dan gebruik van het internationale netwerk van de overheid. AgentschapNL kan u helpen bij het vinden van een geschikte zakenpartner. Samen met u stelt een adviseur van AgentschapNL een profiel op van uw bedrijf


en van de gewenste zakenpartner. Met dit profiel gaan de adviseurs voor u op zoek in het uitgebreide buitenlandse netwerk van ambassades, buitenlandse handelsposten en mkb-intermediairs. Een intakegesprek met een adviseur Internationaal Ondernemen kunt u aanvragen bij AgentschapNL via 088 602 80 60. U kunt ook zelf eenvou-

dig zoeken naar partners via een Europese databank van Enterprise Europe Network met profielen van duizenden mkb-bedrijven uit 54 landen.

Meer informatie www.agentschapnl.nl/zakenpartnersvinden

“Wie kent de slimste weg van idee naar innovatie?” De adviseurs van Agentschap NL helpen bij het kiezen van de juiste route “Als technostarter ben je altijd op zoek naar kapitaal. Iedere financieringsvraag met banken en investeerders is een unieke puzzel. Agentschap NL heeft ons daarbij prima geholpen - en doet dat nog steeds. Betrokken, persoonlijk en zonder onnodige rompslomp. Ze bieden regelingen waar alle innovatieve ondernemers van kunnen profiteren. Met de WBSO en RDA houden we onze loon- en investeringskosten in bedwang en dankzij het borgstellingskrediet krijgen we ruimte om te ondernemen. Agentschap NL snapt onze business en weet wat een innovatief bedrijf vooruit helpt.” Lees het verhaal van Type22 en ontdek wat Agentschap NL voor u kan betekenen.

www.agentschapnl.nl/innoveer Als het gaat om duurzaamheid, innovatie en internationaal

Roel Reijnen, Managing director en Jorick Naber, Financial director, Type22, Delft

vraag&aanbod g selectief overzicht van de bedrijfsprofielen van www.overnamematch.nl

aangeboden Dit is een selectie van bedrijven die te koop worden aangeboden op de website van Overnamematch.Voor meer bedrijven, aanvullende informatie en de contactgegevens van de verkopende partij, zie www.overnamematch.nl PRECISION ENGINEERING & WERKTUIGBOUWBEDRIJF Profielnr 11542 Omzet 1,5 mln Omschrijving Een Duits fine engineering en werktuigbouwbedrijf, inclusief een eigen matrijzenmakerij. De onderneming produceert voornamelijk thermoplasten en thermoharders voor zakelijke opdrachtgevers. Het bedrijf is gevestigd in de regio München.

STAALCONSTRUCTIEBEDRIJF Profielnr 11541 Omzet 0,2 mln Omschrijving Een veelzijdig staalconstructiebedrijf dat constructiewerken uitvoert voor de bouw en ten behoeve van particulieren. Tevens directe doorverkoop van staalplaten en profielen.

TOELEVERANCIER EVENTMARKT Profielnr 11540 Omzet 1,5 mln Omschrijving Een toeleverancier aan de event-markt heeft onder een nieuwe merknaam voor de branche een nieuw product ontwikkeld waarmee 30% in opslagvolume en 50% in transportvolume kan worden bespaard.

PRODUCENT ZONWERINGSSYSTEMEN Profielnr 11539 Omzet 1,0 mln Omschrijving Een internationale producent van hoogwaardige zonweringsystemen, die wereldwijd toepassing vinden in gebouwen, op basis van maatwerk en in serieproductie. De onderneming is sterk in specifieke en technisch uitdagende projecten.

FRANCHISE ORGANISATIE VOOR RENDEMENTSVERBETERING Profielnr 11538 Omschrijving Een bedrijf dat de commerciële resultaten van haar opdrachtgevers verbetert met ervaren commerciële partners (trainers/coaches, coaches/consultants) en met behulp van beproefde methodieken.


GROOTHANDEL BEDRIJFSKLEDING Profielnr 11535 Omzet 1,5 mln Omschrijving Een groothandel dat de in- en verkoop van bedrijfskleding als hoofdactiviteit heeft. Er wordt klantspecifieke voorraad aangehouden om een snelle, zekere levering te kunnen waarborgen.

FRANCHISE AZIATISCHE LIFESTYLESHOP Profielnr 11532 Omschrijving De flagshipstore van een Asian lifestyleshop. De franchisegever woont in Thailand en merkt na een klein half jaar dat het lastig is om vanuit buitenland deze winkel te runnen.

HANDELSBEDRIJF BOUWMATERIALEN Profielnr 11531 Omzet 16 mln Omschrijving Deze groep van ondernemingen is toeleverancier en uitvoerder bij de afbouw van utiliteitsgebouwen, woningen en zorgcomplexen. De activiteiten bestaan naast de handel in bouwmaterialen als tegels, sanitair, keukens en natuursteen ook uit de uitvoeringswerkzaamheden bij deze productgroepen.

ACCOUNTANTSKANTOOR Profielnr 11530 Omschrijving Een accountantskantoor dat een klantportfolio heeft van MKB-bedrijven in de regio Den Bosch. Eigenaar wil zijn accountantskantoor verkopen en daarna aan het kantoor verbonden blijven.

WEBSHOPS GEBRUIKTE HARDWARE Profielnr 11519 Omzet 0,2 mln Omschrijving Twee webwinkels die gespecialiseerd zijn in de verkoop van jong gebruikte en nieuwe over-stock laptops en computersystemen. De webshops zijn voorzien van alle benodigde tools zoals betaalsysteem, ordersysteem en kunnen ook gekoppeld worden aan een boekhoudpakket.

RIJWIELONDERNEMING Profielnr 11518 Omzet 1,0 mln Omschrijving De rijwielonderneming heeft een breed assortiment en is gevestigd in de provincie Utrecht. Het onroerend goed behorende bij de onderneming wordt gehuurd.

UITGEVER CADEAUBON Profielnr 11517 Omzet 0,2 mln Omschrijving Een jonge onderneming met een unieke cadeaubon als hoofdproduct. Eén van de eigenaren (met 40% belang) vertrekt naar het verre buitenland en biedt zijn deel in dit bedrijf aan.

DISTRIBUTEUR (PARA-) MEDISCHE APPARATUUR Profielnr 11516 Omzet 0,2 mln Omschrijving Een exclusief agentschap en distributie van (para-)medische apparatuur voor de Benelux. De onderneming is een groeiend bedrijf dat in de huidige vorm ruim 7 jaar, exclusief voor de Benelux, apparatuur verhuurt en verkoopt en producten voor huidverbetering en definitieve ontharing verkoopt.

PRODUCENT ONBEMANDE (MINI-)HELICOPTERS Profielnr 11515 Omschrijving Een producent van in eigen beheer ontwikkelde UAV’s - onbemande (mini-)helicopters. Deze zijn bijzonder vanwege de gebruikte technieken, de zelf ontwikkelde camera’s en sensors en de prijskwaliteit verhouding in vergelijking met de (internationale) concurrentie.

LANDELIJKE GROEP TANDARTSPRAKTIJKEN

UNIVERSEEL GARAGEBEDRIJF

Profielnr 11527 Omzet 1,5 mln Omschrijving Een kleine keten van tandartspraktijken, verspreid over het land. De focus ligt op het middenen lagere segment en standaard behandelingen. De meeste praktijken zijn solopraktijken, enkele hebben 2 behandelkamers.

Profielnr 11513 Omzet 0,6 mln Omschrijving Een universeel autobedrijf dat sterk is in de aan- en verkoop van nieuwe en gebruikte automobielen, reparaties (ook aan kleine bestelauto’s), schadereparaties in samenhang met Schade Garant, snelle reparaties (uitlaten, accu’s en banden).

PROFIELEN

ZWEEDSE MODEKETEN

STAALBOUWBEDRIJF

Profielnr 11511 Omzet 36 mln Omschrijving Een Zweeds modeketen dat inspeelt op de wereldwijde trend om klanten te bedienen met het concept more for less. De onderneming heeft de nummer één positie verworven in Zweden met betrekking tot value added retailing.

Profielnr 11502 Omzet 5,5 mln Omschrijving Een staalbouwbedrijf dat met name bijzondere staalconstructies ontwerpt, produceert en monteert. Er is bijzondere kennis en ervaring binnen het bedrijf aanwezig met betrekking tot de ontwikkeling van staalconstructies voor roldeuren, (extramurale) liften en industriële trappen.

IMPORTEUR COMPONENTEN ELEKTRISCH VERWARMEN Profielnr 11510 Omzet 0,8 mln Omschrijving Het bedrijf ontwerpt en importeert componenten voor elektrisch verwarmen. Het assortiment bestaat uit meer dan 150 verschillende producten, waaronder thermostaten, regelapparatuur en onderdelen van elektrische verwarmingsinstallaties zoals vloerverwarming en opritverwarming.

HANDELS-/REPARATIEBEDRIJF TUIN- EN PARKMACHINES Profielnr 11507 Omzet 1,4 mln Omschrijving De onderneming levert een breed assortiment aan machines en producten voor het onderhoud en aanleggen van tuinen en parken. Dit betreft onder andere compacttrekkers, vele soorten maaiers, veegmachines, maar ook klein gereedschap als kettingzagen en bladblazers.

CARROSSERIEBOUWER

LEVERANCIER SPUITGIETMACHINES Profielnr 11480 Omzet 1,5 mln Omschrijving Een leverancier van spuitgietmachines en randapparatuur voor de kunststofverwerkende industrie in de Benelux en hun rol in het productieproces. De onderneming levert een aantal merken machines, waarvan één op basis van een exclusieve vertegenwoordiging.

BELASTINGADVIESKANTOOR

Profielnr 11498 Omzet 4,0 mln Omschrijving Een carrosseriebouwer met een spreiding over truck-dealers en (transport-)bedrijven. De activiteiten omvatten meerdere disciplines waaronder nieuwbouw, schade/herstel, reparatie, onderhoud en handel.

Profielnr 11477 Omzet 0,2 mln Omschrijving Een administratie- en belastingadvieskantoor met voornamelijk klanten in het middenen kleinbedrijf. Het bedrijf is gehuisvest in een gehuurd kantoor waar nog enkele werknemers bij kunnen.

ONDERHOUDSBEDRIJF INSTALLATIES

GROOTHANDEL CONSUMENTENELEKTRONICA

Profielnr 11497 Omzet 0,5 mln Omschrijving De onderneming houdt zich op een breed vlak bezig met onderhoud en overige exploitatieaspecten ten aanzien van installaties in utiliteitsgebouwen, zowel op het gebied van uitvoering als met advisering.

Profielnr 11476 Omzet 2,5 mln Omschrijving Een groothandel in een nichemarkt binnen de consumentenelektronica, ook met een eigen merk. Het bedrijf doet de inkoop, verkoop en distributie van producten en biedt diensten aan die de verkoop ondersteunen.

KINDEROPVANG

MACHINEPRODUCENT FOODSECTOR

Profielnr 11506 Omzet 0,3 mln Omschrijving De onderneming is actief op het gebied van kinderopvang. Vanuit één locatie wordt zowel dagopvang als BSO (voorschoolse en naschoolse opvang) aangeboden. Het totaal aantal kindplaatsen volgens de vergunning bedraagt 64.

Profielnr 11495 Omzet 16 mln Omschrijving Een wereldwijd actieve machineproducent in de foodsector. De onderneming ontwikkelt hoogwaardige multifunctionele machines voor een diverse groep food-gerelateerde klanten van internationale allure.

Profielnr 11475 Omzet 0,7 mln Omschrijving Een webwinkel die wellnessproducten (new age) verkoopt. Er wordt wereldwijd ingekocht bij vaste leveranciers en verkocht aan particulieren en bedrijven. Er is een informatieve website met webwinkel, waarop klanten kunnen bestellen.

METAALBEWERKINGSBEDRIJF

PRODUCTIE-/ INSTALLATIEBEDRIJF SPRINKLERS

PRODUCENT STALINRICHTING

Profielnr 11505 Omzet 2,2 mln Omschrijving Een metaalbewerkingsbedrijfs dat onder eigen merknaam een assortiment aan eindproducten op de markt brengt. De markt is een omvangrijke niche-gerelateerd aan de nieuwbouw en renovatie van allerhande gebouwen.

SCHILDERS- EN ONDERHOUDSBEDRIJF Profielnr 11503 Omzet 1,8 mln Omschrijving Een schilders- en onderhoudsbedrijf dat zich toelegt op schilderwerken, houtrotsanering, betonreparatie en glaszetten. Tevens worden aanvullende timmer- en onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd.

Profielnr 11487 Omzet 2,2 mln Omschrijving Een productie- en installatiebedrijf van sprinklersystemen. De onderneming prefabriceert en installeert volledige sprinkler-installaties op specificatie ten behoeve van de utiliteitsbouw en industrie (zakelijke opdrachtgevers).

GROOTHANDEL GRONDSTOF Profielnr 11481 Omzet 1,0 mln Omschrijving Een groothandel in grondstof en lichte chemicaliën. Het bedrijf heeft voornamelijk zakelijke opdrachtgevers, waaronder semioverheid, gezondheidszorg, reinigingsbedrijven en facilitaire bedrijven.

WEBWINKEL WELLNESSPRODUCTEN

Profielnr 11474 Omzet 2,5 mln Omschrijving Het bedrijf ontwerpt, produceert, levert en installeert complete stalinrichtingen inclusief automatisering voor varkenshouderijen. Ter opvulling van de productie levert het bedrijf daarnaast las-, plaat- en constructiewerk toe aan de metaalverwerkende industrie.

UNIVERSEEL AUTOBEDRIJF Profielnr 11470 Omzet 3,0 mln Omschrijving Een universeel autobedrijf met een label voor verkoop en reparatie. Het bedrijf is sterk in de verkoop van occasions en heeft een goed geoutilleerde werkplaats met 4 bruggen en 6 werkplekken voor het uitvoeren van reparaties en onderhoud.



MAKELAARDIJ Profielnr 11467 Omzet 0,3 mln Omschrijving Een relatief klein makelaarskantoor dat gericht is op de particuliere woningmarkt. Het bedrijf heeft een grote portefeuille aan nieuwbouwprojecten van woningcorporaties en bouwen ontwikkelbedrijven.

SCHOONMAAKBEDRIJF Profielnr 11466 Omzet 0,7 mln Omschrijving Een schoonmaakbedrijf met een breed aanbod van schoonmaakdiensten. Het bedrijf beschikt over een aantal vaste klanten in de regio, voornamelijk zakelijke opdrachtgevers (kantoren, geen particulieren).

BEDRIJF OUTDOORACTIVITEITEN Profielnr 11464 Omzet 1,0 mln Omschrijving Een bedrijf dat outdooractiviteiten organiseert. Aan de outdooractiviteiten zijn een winkel en een horecagelegenheid verbonden. Op haar gebied is de onderneming de grootste in Nederland.

GROOTHANDEL GOLFKLEDING Profielnr 11463 Omzet 1,6 mln Omschrijving Een importeur/groothandel in golfkleding van twee bekende merken. De onderneming levert aan de betere golfspeciaalzaak en aan in golf gespecialiseerde sportzaken. Veelal zijn dit golfshops gelieerd aan een golfbaan of golfclub.

IT-BEDRIJF Profielnr 11462 Omzet 0,5 mln Omschrijving Een IT-bedrijf waarvan de bedrijfsactiviteiten gericht zijn op een tot volwassenheid ontwikkeld nicheproduct met aanvullende dienstverlening. Dit innovatieve product (en de daarbij behorende dienstverlening) kan commercieel verder vermarkt gaan worden.

EXAMEN- EN OPLEIDINGSINSTITUUT Profielnr 11458 Omzet 0,2 mln Omschrijving Een examen- en opleidingsinstituut dat beschikt over 80 goed uitgeruste examenplaatsen. De onderneming is actief in de markt voor bedrijfsmatige ICT-trainingen en richt zich met name op opleidingen als Microsoft Office (Word, Excel, Access, PowerPoint, Outlook).

GROOTHANDEL CONSUMENTENPRODUCTEN Profielnr 11457 Omzet 5,7 mln Omschrijving Een groothandel in consumentenproducten dat betaalbare, leuke en unieke producten te bedenkt, vervaardigt en verkoopt. De onderneming richt zich op de retailmarkt in Europa en heeft in Nederland bijna alle grote retailbedrijven als klant.

REPARATIEBEDRIJF ELEKTROMOTOREN Profielnr 11456 Omzet 0,6 mln Omschrijving Een reparatie- en handelsonderneming in elektromotoren gelegen in het midden van het land.

Profielnr 11448 Omzet 0,4 mln Omschrijving Een webbureau dat een aantal eigen producten heeft gemaakt. Het bedrijf werkt met een klein en gedreven team, dat zeer gefocust is op het strategisch belang van klant en user experience.

LEVERANCIER BOUWMATERIALEN Profielnr 11445 Omzet 0,3 mln Omschrijving Een bedrijf dat zowel bouwmaterialen als vloeren levert. Er wordt geleverd aan particulieren als bedrijven. Bij de laatste groep is een onderscheid te maken tussen (specialistische) bouwbedrijven, (tuin) architecten en overheden.

TECHNISCH HANDELSBEDRIJF Profielnr 11444 Omzet 0,7 mln Omschrijving Technisch handelsbedrijf met gastechnische servicedienst. Het bedrijf legt zich toe op het leveren, installeren en reviseren van installaties voorzien van gasbranders tot ca. 100Kw in de foodsector.

AUTOSCHADE-HERSTELBEDRIJF

LICHTGEWICHT SYSTEEMPRODUCENT

Profielnr 11454 Omzet 1,1 mln Omschrijving Een gespecialiseerd autoschade-herstelbedrijf in diverse disciplines op het gebied van (motor-)voertuigen en schadeherstel aan campers en caravans. De onderneming heeft een vaste klantenkring waaronder fleetowners en verzekerings- en leasemaatschappijen.

Profielnr 11442 Omzet 2,0 mln Omschrijving Een (internationale) onderneming gespecialiseerd in de productie van duurzame lichtgewicht systemen met name op basis van serieproductie. De systemen voorzien in een niche-behoefte, met een zeer groot (internationaal) marktpotentieel.

PRODUCENT PROCESANALYSEAPPARATUUR Profielnr 11453 Omzet 0,3 mln Omschrijving Een bedrijf gespecialiseerd in de ontwikkeling, vervaardiging, handel en service van hoogwaardige procesanalyseapparatuur op het gebied van vloeistoffen en gassen.

SPORTARTIKELEN-PRODUCENT

WONINGISOLATIE-BEDRIJF

Profielnr 11461 Omzet 2,0 mln Omschrijving Een bekende Nederlandse producent van sportartikelen en -accessoires die als A-merk in haar betreffende nichemarkt gezien worden. Het bedrijf staat bekend om het leveren van kwalitatief hoogstaande sportaccessoires en -kleding onder eigen merk in Nederland.

Profielnr 11450 Omzet 3,0 mln Omschrijving Een van de meest gespecialiseerde bedrijven in Nederland op het gebied van isolatie, vochthuishouding en energiebesparing. De onderneming biedt onderscheidende producten aan die een duidelijke meerwaarde bieden ten opzichte van de concurrentie.


WEBBUREAU

ONDERHOUDSBEDRIJF Profielnr 11441 Omzet 1,0 mln Omschrijving Een onderhoudsbedrijf gespecialiseerd in gevel-, vloeronderhoud en renovatie. Het bedrijf bestaat geruime tijd en heeft een zeer goede naam in zijn branche. De onderneming werkt met hoogstaand kwalitatieve producten en met vakmensen.

UNIVERSEEL AUTOBEDRIJF Profielnr 11440 Omzet 4,0 mln Omschrijving Een universeel autobedrijf, gelegen op een moderne autoboulevard. Het bedrijf is sterk in de verkoop van occasions en heeft een goed geoutilleerde werkplaats met 5 bruggen voor het uitvoeren van reparaties, onderhoud en keuringen.

PROFIELEN

UITGEVERIJ

WEBWINKEL RIJWIELEN

KUNSTSTOF-PRODUCENT

Profielnr 11439 Omzet 0,3 mln Omschrijving Een uitgeverij van een aantal magazines gericht op jonge ouders. Het gaat om een gerenommeerd bedrijf met magazines die stabiele oplagecijfers laten zien en marktleider in een aantrekkelijk marktsegment is.

Profielnr 11428 Omzet 0,1 mln Omschrijving Een webwinkel in rijwielen, waarbij het huidige product een specifiek concept en uitstraling gericht op nichemarkt heeft. De webwinkel is eenvoudig uit te breiden met andere aanvullende producten of om te bouwen voor een geheel ander product.

Profielnr 11414 Omzet 3,2 mln Omschrijving Een allround kunststofverwerkend bedrijf met een gedegen verdeling van de omzet over een vijftal groepen. Het bedrijf heeft voornamelijk zakelijke opdrachtgevers in de Benelux. Maar de onderneming exporteert naar veel landen binnen en buiten Europa.

INSTALLATIEBEDRIJF Profielnr 11435 Omzet 0,4 mln Omschrijving Een installatiebedrijf dat zich bezig houdt met het leveren, installeren en onderhouden van cv-ketels, aanleggen van centrale verwarming, water, gas, sanitair, ventilatie, dakbedekking, lood- en zinkwerk.

HORECABEDRIJF MET CONTRACT-CATERING Profielnr 11434 Omzet 2,6 mln Omschrijving Horecabedrijf met publieksactiviteiten, inclusief een deel contractcatering van een ruim 28 jaar bestaande horecagroep die op basis van een exclusieve positie. De horeca-activiteiten worden op twee zeer interessante bedrijfslocaties verzorgt, zowel voor het personeel van de bedrijfslocaties als voor alle bezoekers (zakelijk en particulier).

GROOTHANDEL DESIGNPRODUCTEN Profielnr 11433 Omzet 0,6 mln Omschrijving Een groothandel dat via dealers zeer exclusieve designproducten voor interieur en exterieur importeert - voornamelijk uit Indonesië - en verkoopt. Basis voor deze producten is ‘versteend hout’. Doordat het een natuurlijk product is, is geen hieruit vervaardigd product gelijk en dat maakt het uniek.

HANDELSBEDRIJF HOUTBEWERKINGMACHINES Profielnr 11432 Omzet 1,5 mln Omschrijving Leverancier van zowel nieuwe als gebruikte machines voor de houtbranche. Het leveren van klantspecifiek gemaakte houtbewerkingmachines is een belangrijk onderdeel van de activiteiten. Daarnaast beschikt de onderneming over een team van onderhouden servicemonteurs.

PAKKET- EN KOERIERSDIENST Profielnr 11427 Omzet 0,8 mln Omschrijving Een pakket- en koeriersdienst die met veel vaste opdrachtgevers werkt. Het bedrijf heeft een aantal auto’s in eigendom en een aantal leaseauto’s. De activiteiten vinden plaats in Noord-Limburg, Noord-Brabant en Gelderland.

HEALTH- EN FITNESSCENTER Profielnr 11420 Omzet 1,5 mln Omschrijving Een health- en fitnesscenter met diverse apparaten, sauna’s en een zwembad. Het bedrijf bevindt zich op een A1-locatie in een grote stad in België. Het center bestaat uit ca. 2.000 m2. In drie jaar tijd is het aantal leden gegroeid van 1.200 naar meer dan 3.000 leden.

OPTIEKZAAK Profielnr 11405 Omzet 0,5 mln Omschrijving Een optiekzaak met een groot aanbod van klassiekere-, (exclusieve) moderne brillen, monturen, (aanmeting van) contactlenzen, oogmetingen, advies- en servicediensten. Het bedrijf is gevestigd in het (exclusievere) winkelcentrum van Maastricht.

GROOTHANDEL MEETAPPARATUUR EN -SYSTEMEN Profielnr 11404 Omzet 2,3 mln Omschrijving Een specialistische onderneming in ontwikkeling, productie, groothandel en distributie van industriële analytische meetinstrumenten en -systemen. Actief voor internationale ondernemingen in de olie- en gas-, water- en procesindustrie.

AUTOMOTIVE-BEDRIJF

EVENEMENTEN SERVICEBEDRIJF

Profielnr 11418 Omzet 1,0 mln Omschrijving Een bedrijf gespecialiseerd in diverse disciplines op het gebied van de automotive. De activiteiten van het bedrijf bestaan uit dieseltechniek, auto-elektriciteit, auto-elektronica, cilinderkop-revisie, remservice en aircoservice.

Profielnr 11397 Omzet 1,0 mln Omschrijving Een servicebedrijf dat feesten en evenementen faciliteert door middel van verhuur van lounge- en design-sets tot tenten en tentinrichting, BBQ’s en biertap. Daarnaast is er veel ervaring in het logistiek ondersteunen van het evenement.

IMPORTEUR HIGH-FASHION

SPORT- EN BEWEGINGSSTUDIO

Profielnr 11417 Omzet 0,7 mln Omschrijving Een agentschap/importeur gespecialiseerd in high-end fashion. Men is actief in het midden- tot hoogsegment met cliënten in Nederland en België. De labels die de onderneming vertegenwoordigd komen uit diverse landen binnen Europa en de Verenigde Staten.

Profielnr 11395 Omzet 0,2 mln Omschrijving Een sport- en bewegingsstudio die bereikbaar is voor alle doelgroepen; vrouwen en mannen, op elk niveau, getraind of ongetraind. Alles afgestemd op de specifieke behoefte van de cliënten. Naast training in kleine groepjes wordt ook 1-op-1 sport- en bewegingsbegeleiding gegeven op afspraak vanuit de eigen studio.

DIRECT TARGETING-BUREAU

MULTIMEDIALE UITGEVER/ VAKBEURSEXPLOITANT

Profielnr 11416 Omzet 5,0 mln Omschrijving Een direct targeting-bureau die consumenten zoekt voor bedrijven die werven via direct marketing. Het bedrijf bedient ongeveer 200 klanten op de Nederlandse, Belgische, Franse, Duitse en Britse markt. De onderneming werkt centraal vanuit Antwerpen.

Profielnr 11394 Omzet 1,0 mln Omschrijving Een multimediale uitgeverij in een nichemarkt. In de door deze uitgeverij met diverse bladen en websites bediende markt is de onderneming al jaren marktleider. De onderneming bedient een actieve community van ca. 50.000 partijen.



gevraagd Dit is een selectie van bedrijven die te koop worden gevraagd op de website van Overnamematch. Voor meer bedrijven, aanvullende informatie en de contactgegevens van de vragende partij, zie www.overnamematch.nl MANAGED SERVICES-BEDRIJF Profielnr 13260 Omzet 0,2 mln Omschrijving Een managed services-bedrijf dat bekend met producten en oplossingen zoals Microsoft, VMware, IBM, Dell, HP, Citrix, Linux. Van belang is dat de over te nemen onderneming ook infrastructurele oplossingen biedt aan klanten en daarnaast ook relatief veel doorlopende contracten heeft.

GROOTHANDEL Profielnr 13259 Omvang 5 FTE Omschrijving Een groothandel dat distribueert, verhandelt en/of produceert, bij voorkeur tastbare eindproducten (nichemarkt) in een business-to-business omgeving.

RECREATIEBEDRIJF Profielnr 13258 Omvang 5 FTE Omschrijving Een recreatiebedrijf (camping/ bungalowpark) dat zich kenmerkt als een bewezen succesvolle onderneming met een duidelijk en herkenbaar thema.

MACHINEFABRIEK Profielnr 13257 Omschrijving Een groepje van specialistische, sterk internationaal opererende machinefabrieken in Noord-Nederland zoekt ter overname een bedrijf in de Randstad, met klanten in de procesindustrie.

HANDELSBEDRIJF POMP-/ ELEKTROMOTOREN Profielnr 13255 Omvang 2 FTE Omschrijving Een groothandel, productie-/ verhuurbedrijf in pompen en/of elektromotoren. De onderneming dient in Nederland gevestigd te zijn, bij voorkeur in de provincie Gelderland.

MEDIA- EN/OF MARKETING-BUREAU Profielnr 13253 Omzet 0,5 mln Omschrijving Een media- en/of marketingcommunicatiebureau dat primair actief is op het vlak van media-advies, inkoop en uitvoering. Secundair actief op het gebied van marketingcommunicatie.

ICT-BEDRIJF Profielnr 13252 Omzet 0,5 mln Omschrijving Een onderneming in de ITbranche die zich richt op het aanbieden van complete kantoor-automatisering, netwerk en werkplekbeheer en hosting.

BHV-OPLEIDERS Profielnr 13250 Omschrijving BHV-opleidingsinstituten of klantenbestanden ter overname (of deelname). Het bedrijf verzorgt BHV- of gerelateerde opleidingen, bestaat reeds een aantal jaren en beschikt over een gedegen klantenbestand.

GROOTHANDEL Profielnr 13251 Omzet 1,0 mln Omschrijving Een bedrijf dat opereert als groothandel, agentschap of importeur/exporteur in een business-to-business markt. De onderneming is werkzaam in non-food, zoals met new age-, textiel-, wellness- of technische producten.

HANDELSBEDRIJF CONSUMENTENPRODUCTEN Profielnr 13245 Omzet 2,0 mln Omschrijving Een onderneming die actief is als producent en/of handelsonderneming (importeurschap/agentschap) van bij voorkeur consumentenproducten. Hierbij kan gedacht worden aan bijvoorbeeld de segmenten sport, food, persoonlijke verzorging.

TECHNISCH PRODUCTIEBEDRIJF Profielnr 13244 Omschrijving Een technisch productiebedrijf in Duitsland en Nederland, en wellicht België, die bij de koper zijn bestaande activiteiten aansluiten of daar aan uitbreiding geven.

BOUWBEDRIJF Profielnr 13243 Omzet 2,0 mln Omschrijving Een bouwbedrijf met onderhouden renovatiewerkzaamheden. De onderneming moet in het gebied AmsterdamDen Haag-Rotterdam-Utrecht gevestigd zijn.

SCHILDERSBEDRIJF Profielnr 13242 Omzet 0,5 mln Omschrijving Schildersbedrijven ter overname gezocht, in het kader van bedrijfsopvolging of strategische samenwerking. Activiteiten van de ondernemingen moeten binnen het terrein van onderhoud en renovatie vallen.

DIERENARTSPRAKTIJK

PRODUCENT EIGEN PRODUCTLIJN

DISTRIBUTEUR

Profielnr 13256 Omzet 0,3 mln Omschrijving Een dierenartsenpraktijk gezelschapsdieren in het midden van Nederland. De onderneming is bij voorkeur gevestigd in een van de grotere steden. De werkzaamheden dienen zich te richten op gezelschapsdieren.

Profielnr 13249 Omzet 1,0 mln Omschrijving Onderneming is actief als producent en/of treedt naar buiten met een eigen productlijn in technologisch hoogwaardige markten. Hierbij valt te denken aan energiemanagement, waterbehandeling, automatische identificatie en/of beveiligingstechniek.

Profielnr 13241 Omzet 1,0 mln Omschrijving Een distributeur en/of handelsbedrijf met bij voorkeur producten in stabiele of groeiende markten. Te denken valt hierbij aan de segmenten food, drank, non-food, facilitaire producten en medisch disposables.


PROFIELEN

HANDELSONDERNEMING Profielnr 13240 Omvang 5 FTE Omschrijving Een handelsonderneming met een logistieke component binnen de eigen organisatie. Een combinatie hiervan met productie behoort ook tot de mogelijkheid. De onderneming is nationaal en (potentieel) ook internationaal opererend.

HANDELSBEDRIJF TECHNISCHE PRODUCTEN Profielnr 13239 Omvang 25 FTE Omschrijving Een bedrijf dat zich richt op handelsactiviteiten van technische producten, aangevuld met installatie- en/of onderhoudswerkzaamheden.

UITGEVERIJ VAKBLADEN Profielnr 13238 Omzet 2,0 mln Omschrijving Een uitgeverij van vakbladen, met een businessmodel voor zowel print- als online uitgaven. Een belangrijk deel van de cashflow (20-30%) dient gebaseerd te zijn op de lezersmarkten. De onderneming mag in zowel Nederland, België als Duitsland gevestigd zijn.

TECHNISCH ASSEMBLAGEBEDRIJF

GROOTHANDEL TECHNISCHE APPARATEN

Profielnr 13237 Omvang 5 FTE Omschrijving Een technisch assemblagebedrijf die in staat is om voor kwalitatief hoogstaande eindproducten te produceren en deze eindproducten te assembleren.

Profielnr 13234 Omvang 10 FTE Omschrijving Een groothandel in technische apparaten, gereedschap en/of technische hulpmiddelen. Het bedrijf is toeleverancier voor industrie- en/of technische installatiebedrijven en de technische vakhandel.

PRODUCTIEBEDRIJF Profielnr 13236 Omvang 10 FTE Omschrijving Een productiebedrijf met een technische component, bij voorkeur een onderneming met een eigen label/ merk en bewezen track record. Het bedrijf is een toeleverancier voor de industrie- en/ of technische installatiebedrijven en/of de technische groothandel.

GROOTHANDEL MEDISCHE ZORGSECTOR Profielnr 13235 Omvang 10 FTE Omschrijving Een groothandel in de medische zorgsector. Het bedrijf levert aan zorginstellingen, ziekenhuizen en medische/ para-medische beroepsbeoefenaren. De onderneming heeft een goede reputatie en stabiele klantenbasis.

PRODUCTIEBEDRIJF Profielnr 13233 Omzet 2,0 mln Omschrijving Een productiebedrijf, maar ook handel en dienstverlening niet uitgesloten. Een bedrijf in bijvoorbeeld de textielindustrie, houtverwerking, machinebouw, levensmiddelenindustrie, metaalsector of kunststofverwerkende industrie.

GROOTHANDEL Profielnr 13232 Omzet 1,0 mln Omschrijving Een groothandel/handelsonderneming met een degelijk product (eigen product of import met sales/webwinkel, distributie en/of inbedrijfstelling met serviceactiviteit). Het bedrijf is een gevestigde onderneming met klantenkring en goede marktreputatie.

Brookz werkt o.a. samen met de volgende partners

» april/mei 2013 | brookz | 65

vraag&aanbod selectief overzicht van de bedrijfsprofielen van www.overnamematch.nl

investeringsprofielen Dit is een selectie van proelen die te bekijken zijn op de website Investormatch. Voor meer proelen, aanvullende informatie en de contactgegevens van de vragende partij, zie www.investormatch.nl VERNIEUWENDE BOUWMETHODE VOOR WONINGEN Profielnr 244 Kapitaalbehoefte 0,1 mln Omschrijving Na de particuliere opdrachtgever is nu de professionele bouwer de doelgroep. Het staalframe bouwconcept is getest en uitgerijpt en zal zorgen voor het beter en efficiënter bouwen van woningen en andere gebouwen.

ONLINE DIENST WEBINARSORGANISATIE Profielnr 243 Kapitaalbehoefte 0,2 mln Omschrijving Met deze online dienst kunnen bedrijven zelf van achter hun pc’s eigen online seminars organiseren. Zonder software te installeren kunnen ze direct aan de slag. Als ze zich op onze website registreren, krijgen ze een persoonlijke account van waaruit ze hun webinar kunnen voorbereiden en inplannen.

MINERAALWATER BOTTELARIJ MET PARTICULIERE BRON Profielnr 241 Kapitaalbehoefte 0,5 mln Omschrijving Bottelarij met unieke bron (de enige particuliere bron van Nederland) met aantoonbaar groot potentieel aan afnemers. Het mineraalwater wordt in Nederland gebotteld, omdat het als een puur Nederlands product in designverpakking, in China zeer hoge waardering ontvangt.

E-LEARNINGCONCEPT Profielnr 239 Kapitaalbehoefte 0,5 mln Omschrijving Via ons platform worden wereldwijd digitale opleidingen ontsloten in de huisstijl van kennispartners en agenten. Het gecertificeerde platform is actief in Europa en de Verenigde Staten. Voor verdere expansie is groeikapitaal nodig.


ONLINE KORTINGSPLATFORM WINKELIERS Profielnr 238 Kapitaalbehoefte 0,2 mln Omschrijving Een platform waar winkeliers hun kortingen en aanbiedingen kunnen presenteren. Het is een goedkope manier om hun eigen kortingsacties bekend te maken en dus meer omzet te genereren. Voor consumenten zijn er gratis apps.

SOCIAL DISCOVERY APP Profielnr 236 Kapitaalbehoefte 0,2 mln Omschrijving Linking social media and e-commerce by introducing a unique social discovery network, we provide consumers with a revolutionary app that combines a social network with sophisticated searchengine technology.

REAL TIME IN-STORE MARKTONDERZOEK Profielnr 233 Kapitaalbehoefte 0,5 mln Omschrijving Een nieuwe manier van het direct meten van klanttevredenheid. Winkelier is in staat om in-shop metingen te verrichten. De respons wordt direct doorgezet naar een back-office ‘in the cloud’ en doorlopend kunnen er metingen worden verricht.

WOONVOORZIENING MENSEN MET OUDERDOMSBEPERKINGEN Profielnr 232 Kapitaalbehoefte 0,2 mln Omschrijving Het bedrijf is voornemens om eigenstandig een kleinschalig georganiseerde woonvoorziening met een vernieuwend concept voor mensen met ouderdomsbeperkingen te exploiteren. De capaciteit bestaat uit 42 appartementen.

BUNDELCONCEPT BETAAL- EN SPAARPASJES Profielnr 231 Kapitaalbehoefte 1,7 mln Omschrijving Het bedrijf faciliteert het eenvoudig, snel, contactloos en massaal punten sparen en uitgeven, betalen en identificeren door derden, via een infrastructuur die ook identificatie en autorisatie ondersteunt.

INTERNATIONALISATIE ENQUÊTETOOLS EN CLIËNTVOLGSYSTEEM Profielnr 235 Kapitaalbehoefte 2,5 mln Omschrijving Standaard internetsoftware (SaaS) voor het verzamelen van feedback met online vragenlijsten, tests en meetinstrumenten om betekenisvolle inzichten te krijgen. Toepassingen vaak klanttevredenheidsonderzoek, diagnostiek, screening en monitoring van patiënten in zorg.

COMMUNITY GAME Profielnr 228 Kapitaalbehoefte 0,1 mln Omschrijving Een nieuwe community game voor jongeren van 10 t/m 17 jaar. Het spel geeft de speler de ervaring te leven als een echte popster. Een uniek, maar zeer populair thema waar dit bedrijf als eerste ter wereld een online game op baseert.

ONLINE HEALTH-PLATFORM Profielnr 226 Kapitaalbehoefte 0,2 mln Omschrijving Een online health-platform dat sinds de start in 2006 uitgegroeid is naar een platform met jaarlijks meer dan 1 miljoen bezoeken. Het bedrijf neemt haar rol als opinieleider serieus en is al jaren kennisleider door het aanbieden van grensverleggende informatie over gezonder en bewuster leven.

ONLINE DIENST VOOR BEWAREN VAN HERINNERINGEN Profielnr 131 Kapitaalbehoefte 0,1 mln Omschrijving Online dienst die het veel gemakkelijker maakt om al je herinneringen zoals foto’s, filmpjes en teksten goed te bewaren. Het is een levende online tijdlijn. Belangrijk is dat het gaat om een privé-omgeving; een plek waar je alles kwijt kunt wat voor jou persoonlijk belangrijk is.

Alles over het (ver)kopen van een bedrijf in één dag! www.nationaleovernamedag.nl

Thuis in Nederland

Thuis in de wereld

Ook financieren op basis van de buitenlandse vestiging. Een vestiging openen in het buitenland? Dat mag natuurlijk niet ten koste gaan van uw activiteiten in Nederland. Daarom financieren wij als enige Nederlandse bank in verschillende Europese landen ook op basis van de buitenlandse vestiging.

Kijk op rabobank.nl/internationaal Samen sterker. Dat is het idee van coöperatief bankieren.

BEDRIJFSOVERDRACHT Alles over wat u moet doen om in 2014 uw bedrijf goed te verkopen. thema. Vermogensbeheer SPECIAL. voor professionele ondernemers

Recommend Documents