Bedankt voor jullie inzet!

Uitnodiging

(ondersteunend lesmateriaal)

Bedankt voor jullie inzet!

subgroep 2 instructieboek

Zet je in voor mensen die wel wat afleiding kunnen gebruiken! Doe wat goeds voor je medemens en word bijvoorbeeld buddy van een jongere met psychiatrische problemen. Je kunt dit doen door je aan te melden als vrijwilliger. Natuurlijk zijn er, naast buddy worden, nog veel andere opties. Wil je een ander helpen en ben je geïnteresseerd in vrijwilligerswerk, kijk dan op www.vrijwilligerscentrale.nu! Op deze site kun je in je woonplaats de verschillende mogelijkheden bekijken. Je kunt je dan inschrijven en aanmelden voor een leuke vacature. Doe je ook mee?

Jongeren in dialoog over de beeldvorming rondom mensen met een psychiatrisch probleem

Wie is er nou raar??? Jullie maken kennis met de psychiatrie. Vaak roept het woord psychiatrie geen fijne gedachten op. Hoe komt dat eigenlijk? Waarom vinden wij mensen die ‘anders’ zijn eigenlijk raar? Allemaal vragen waarmee wij willen afrekenen! Want eigenlijk is iedereen toch wel een beetje raar? Dus hoe raar zijn mensen met een psychiatrisch probleem dan eigenlijk nog…?

In dialoog

colofon auteurs: n.a.g.a van den eertwegh, m. bussink, n.g.r.g keijzer lectoraat locale dienstverlening vanuit klantperspectief: dr. m.a.w van Biene & drs. a. schimmel-spreeuw, j. j. klein gunnewiek uitgave: eerste druk juni 2011, drukkerij efficiënt nijmegen vormgeving: bureau ketel grafisch ontwerp producent ondersteunend beeldmateriaal: louis de mast bestellen via: www.wmowerkplaatsen.nl. alles uit deze uitgave mag, mits bronvermelding, worden vermenigvuldigd en openbaar gemaakt. een digitale versie van deze set leerproducten is te downloaden via www.wmowerkplaatsen.nl. dit lespakket is financieel mogelijk gemaakt door vws, wmo werkplaatsen.

Deze les is gericht op het verhaal van Marleen. Jullie gaan in groep­ jes over het verhaal van Marleen in dialoog. In dialoog wil zeg­ gen dat jullie vragen aan elkaar stellen. Daarbij probeer je elkaar niet te overtuigen van je eigen mening. Als je die al hebt schort je die mening even op. Eigenlijk wil je weten van elkaar hoe je over de situatie van Marleen denkt zonder er een oordeel over te hebben. Je bent nieuwsgierig hoe het is om een psychiatrisch pro­ bleem te hebben en hoe dat je leven bepaalt. Wat valt jou op bij jezelf als jij je inleeft in haar verhaal? Je leert Marleen kennen door haar verhaal te lezen en te begrijpen. Je geeft met je subgroepje aan je groepsgenoten een terugkoppe­ ling van jullie kijkje in het leven van Marleen. Hoe kwam het dat zij het zo moeilijk had? Welke invloed had dat op haar leven?

Je bent als het ware de stem van Marleen! Wat wil jij je groeps­ genoten meegeven als we ervan uitgaan dat Marleen is wie ze is?

Wat? Het verhaal van Marleen is de rode draad in alle lessen. In dit instructieboek staan zes werkvor­ men beschreven. Elke werkvorm hoort bij een les. Les 1: kennismaking Les 2: over de streep Les 3: complimentenspel Les 4: rollenspel Les 5: face to face Les 6: creatieve presentatie Er staat telkens per stap beschre­ ven wat jullie in die les gaan doen. Aan de icoontjes kun je zien of een bepaalde stap in je subgroep of in de grote groep moet worden uitgevoerd. Ook de filmfragmenten op de DVD zullen onderdeel zijn van de

eerste vier lessen. Hierin ver­ tellen Marleen en de andere hoofdpersonen telkens iets over zichzelf. Hetgeen ze vertellen heeft weer te maken met het onderwerp van de les. In de laatste les zullen jullie aan de klas op een creatieve manier presenteren wat jullie geleerd hebben gedurende de lessen en bepalen welke boodschap jullie aan anderen willen meegeven. Wij hopen dat jullie na het volgen van de lessen op een open en respectvolle manier kijken naar en omgaan met mensen die net een beetje ‘anders’ zijn! Marloes Bussink Nikky van den Eertwegh Nicky Keijzer

Marleen (41) woont begeleid in een gezellige benedenwoning in `t Harde, gemeente Elburg.

'Als mensen aan mijn lichaam konden zien hoe ziek ik ben zou ik helemaal in het gips zitten!' het verhaal van marleen

Marleen is manisch depressief. Dit bete­ kent dat ze periodes kent waarin ze de hele wereld aankan en in de ogen van andere mensen soms gekke dingen kan doen (manisch) en perioden waarin ze ontzet­ tend down is en zich verloren voelt. In die periode kan ze haar bed nog niet uitkomen (depressief).

komt mede doordat ik nu goed afgestemd ben op medicijnen. Maar helemaal over zal het nooit gaan. Ik zit hier mijn hele leven aan vast,’ verteldt ze. ‘Maar ik laat me er niet onder krijgen. Ik doe ontzet­ tend veel leuke dingen! Ga dagelijks naar de DAC (dagactiviteitencentrum). En ik ga 's avonds regelmatig naar het kroegje om onder de mensen te zijn. Daarnaast ga ik geregeld klaverjassen, zit ik op naailes en ik ga tussendoor natuurlijk zoveel mogelijk naar de paarden, mijn grote hobby!

‘In mijn manische periode heb ik bijvoor­ beeld wel eens de paarden buiten gezet in mijn ondergoed, midden in de nacht!' vertelt ze. "Voor mijn gevoel is dat op dat moment helemaal niet raar. Maar voor andere mensen is dat natuurlijk niet hele­ maal normaal. In die periode ben ik ook opgenomen geweest in een psychiatrische instelling. Ik had daar zelf nog nooit van gehoord en toen zat ik daar ineens. Het is heel raar als je in één keer in zo'n instelling zit waar je niet weg kan en niet de dingen kunt doen die je normaal thuis wel zou doen. In die tijd ging mijn manische peri­ ode ook over in een depressieve periode.

Ik denk dat sommige mensen denken dat ik het maar lekker heb, zo de hele dag vrij en alleen maar dingen doen die ik leuk vind. Dat vind ik soms wel lastig. Want zo is het helemaal niet! Ik wil ook wel graag gaan werken, maar dat kan gewoon (nog) niet. Ik kan er ook niks aan doen dat ik deze ziekte heb. Ik heb er niet voor gekozen, maar het is me gewoon overkomen. Ik denk dat mensen dat wel eens onderschatten, het kan namelijk iedereen overkomen! Mijn ouders zeiden vroeger altijd tegen mij: ‘Ooit wel eens een normaal mens ont­ moet?’. Nou nee dus! ‘Want Iedereen heeft toch eigenlijk wel wat?!’

was een hele traumatische periode voor mij. Daarna ben ik ook voor het eerst ziek geworden.’

'Mijn moeder is erg ziek geworden toen ik 14 was. Mijn vader was in die tijd heel beschermend naar mijn moeder toe en zelf ontvluchtte ik het huis en ging dan naar de paarden om mijn zinnen te verzetten. Ik had in die tijd weinig sociale contacten omdat ik óf thuis was óf bij de paarden', vertelt Marleen wanneer we bij haar op bezoek zijn in haar benedenwoning in 't Harde. Het is mooi weer en omdat het lunchtijd is heeft Marleen lekkere broodjes voor ons gehaald. ‘Ik ben een erg zorgzaam, lief, open en gezellig persoon,’ vertelt ze. ‘Maar onder die vrolijke buitenkant gaat wel wat schuil. Toen ik 19 was is mijn moeder overleden. Dit

‘Gelukkig heb ik die depressieve periode maar één keer meegemaakt. Je voelt je dan echt heel erg ellendig. Ik ben altijd heel levenslustig geweest, maar in die tijd voelde ik me ontzettend ongelukkig’ vertelt Marleen. ‘Ik heb een half jaar in die instel­ ling ‘gezeten’ en toen ging ik begeleid wonen. Ik woon nu al zo`n 4 à 5 jaar in Elburg. Ik heb nog maar een klein beetje begeleiding nodig. Het is eigenlijk meer dat ik nu iemand heb die af en toe een oogje in het zeil houdt. Om te kijken of alles nog goed gaat. En goed gaat het nu ook! Dit

Stap 1.

Stap 1.

Stap 2.

Stap 2.

Introductie les 1

Introductie les 2

Bekijk samen de DVD, film 1: 'Ik ben…'

Les 1 Kennismaking

Deze eerste les is de kennis­ makingsles. Jullie zijn subgroep 2. In deze les maken jullie kennis met Marleen. Marleen is een spontane, zorgzame vrouw uit Elburg. Zij heeft een heleboel meegemaakt in haar leven. In les 1 t/m 6 leer je Marleen steeds beter kennen! Jullie oefenen de dialoog.

Stap 3.

Iemand uit de subgroep leest het verhaal voor. Het verhaal staat op de vorige pagina. Stap 4.

Vragen stellen Stel je zou Marleen morgen ontmoeten, wat zou je aan haar willen vragen? Eenieder schrijft zijn vraag op een dialoogkaart. Je hebt hier 1 minuut de tijd voor. Ga met je subgroep in dialoog over de vragen. Stel elkaar vragen, luister naar elkaar en toon begrip voor ieders inbreng, maak samenvattingen van wat er gezegd wordt. Zorg dat jullie niet in discussies terechtkomen (gelijk willen hebben, de ander overtuigen). Zoek samen naar passende antwoorden, positieve oplossingsrichtingen, tips en ideeën die Marleen helpen te mogen zijn wie ze is. In de volgende lessen gaan jullie op zoek naar de antwoorden op de overgebleven vragen. Stap 5.

Nadenken over les 1 met de 3 B’s Je gebruikt het formulier met de 3 B’s • Wat deed ik al? • Wat doe ik niet meer? • Wat ga ik anders doen?

SPEL! over de streep Stap 3.

Wat gaan we doen? Wat gaan we doen? Jullie krijgen in deze les weer een kijkje in het leven van Marleen en de andere perso­ nen die een psychiatrisch probleem hebben. In stap 2 van deze les krijg je de kans om je in te leven in wat zij tegen zijn gekomen in hun leven. Zou je daar begrip voor op kunnen brengen?

Bij welke vragen zal Marleen over de streep gaan? Ga goed na bij welke vragen jij denkt dat Marleen over de streep zou zijn gelopen. Ga over elke vraag met elkaar in gesprek en kom er zo achter waarom jullie denken dat Marleen over de streep zou lopen. Stap 4.

Bekijk samen de DVD, film 2: 'Mijn kwetsbaarheid' Op de DVD zien jullie een filmfragment waarin Marleen vertelt over wat manischdepressief voor haar betekent. Ze geeft informatie over zichzelf en haar omgeving waar je in de komende lessen wat aan hebt. Stap 5.

Nadenken over les 2 met de 3 B’s Je gebruikt het formulier met de 3 B’s • Wat deed ik al? • Wat doe ik niet meer? • Wat ga ik anders doen?

Les 2 Over de streep

Wat gaan we doen?

Op de DVD zien jullie een filmfragment waarin Marleen iets over zichzelf vertelt. Marleen heeft al op jonge leeftijd haar moeder verloren. Dit was voor haar een ingrijpende ervaring. In die tijd werd ze ook voor het eerst ziek. Marleen is manisch-depressief. In dit filmfragment stellen, behalve Marleen, ook de andere hoofdpersonen zich voor.

Stap 1.

Stap 1.

Stap 2.

Stap 2.

Stap 3.

Je kiest Marleen als personage uit het verhaal (tekst of de film) en laat haar personage spreken, bewegen, reageren zoals jij denkt dat zij in het echt zou doen. Marleen is manisch depressief. Ze heeft afwisselend perioden dat ze manisch is, vol energie (iets té veel zelfs) en perioden dat ze depressief is, erg somber.

Introductie les 3

Introductie les 4

SPEL! Het complimentenspel

Wat gaan we doen? In deze les ervaren jullie hoe het is om complimenten te krijgen en te geven. Je ervaart wat een compli­ ment met jou en de ander doet. In deze les kijkt de een op een positie­ ve manier naar de ander. Je gaat bij jezelf na of jij complimenten geeft en wat dat met jou en de ander doet. Want complimenten geven, doen we dat eigenlijk niet veel te weinig? Waarover ging het laatste compliment dat jij kreeg ?

Bekijk samen de DVD, film 3: 'Mijn omgeving' In dit filmfragment vertellen Marleen en de andere hoofd­ personen welke invloed andere mensen hebben op hun ‘ziek zijn’. Ze vertellen wat de positieve aandacht en houding van anderen met hen heeft gedaan. Stap 4.

Welke complimenten wil jij Marleen geven? Denk terug aan de filmfragmenten die jullie gezien hebben en lees het verhaal van Marleen nogmaals door. • Welk compliment wil jij Marleen geven? We bespreken de verschillende complimenten en de achterliggende redenen van de complimenten. Wat wil je haar meege­ ven met jouw compliment? • Wat kan het effect van het compliment zijn voor Marleen als je het compliment geeft in de manische periode of in de depressieve periode?

Jullie bekijken de DVD, film 4: ‘Mijn boodschap aan jou’

Wat gaan we doen? In deze les spelen jullie met je subgroep een rollenspel. Dit is het naspelen van een deel van een ver­ haal. Jullie kruipen in de huid van Marleen als ze manisch is en als ze depressief is. Jullie ervaren hoe Marleen zich in die situaties voelt. Na het oefenen laten jullie het rol­ lenspel aan de rest van de groep zien . Jullie nodigen de rest van de groep uit te reageren op de situatie die jullie hebben gespeeld.

Stap 5.

Je gebruikt het formulier met de 3 B’s • Wat deed ik al? • Wat doe ik niet meer? • Wat ga ik anders doen?

Oefenen rollenspel en in dialoog met je groepsgenoten Jullie spelen met je subgroep de manische en de depres­ sieve kant van Marleen na in een rollenspel. Bedenk een situatie waarin de manische depressie van Marleen een pro­ bleem kan zijn en speel dit na (denk aan de filmfragmenten en het verhaal!). Zorg dat iedereen een rol krijgt. • Verdeel de rollen. • Jullie spelen de rollenspelen voor de grote groep deelnemers. • Eerst oefenen, dan presenteren. • Bespreek en laat zien aan elkaar hoe jullie de situatie levensecht kunnen naspelen (denk aan emoties die je wel of niet laat zien, attributen die je gebruikt, etc.). • Jullie nodigen de rest van de groep uit te reageren op het rollenspel: ‘wat valt je op?', 'welke oplossingsrich­ ting heb jij?', 'waar ben je door geraakt?’. Stap 4.

Les 4 Rollenspel

Les 3 Complimenten

Nadenken over les 3 met de 3 B’s

Stap 3.

Beantwoord de vragen uit les 1 •

 elke vragen uit les 1, die jullie op de dialoogkaartjes W hebben geschrevenkon je in les 1 nog niet beantwoor­ den en nu wel?

Stap 5.

Nadenken over les 4 met de 3 B’s Je gebruikt het formulier met de 3 B’s • Wat deed ik al? • Wat doe ik niet meer? • Wat ga ik anders doen?

Stap 1.

Stap 1.

Stap 2.

Stap 2.

Ieder van jullie schrijft een vraag op zijn dialoogkaartje. In je subgroepje bespreken jullie deze vragen en jullie selec­ teren de meest belangrijke vragen (maximaal twee). In de subgroep vragen jullie aan elkaar: ‘wat willen wij nu graag weten?’, ‘waar gaat het voor ons nu echt om?’.

Jullie gaan per subgroep op een creatieve manier elkaar laten zien wat jullie de afgelopen lessen hebben geleerd. Wat in ieder geval terug moet komen in de presentaties: • Hoe keken wij eerst aan tegen mensen die ‘anders’ zijn? • Hoe kijk ik nu aan tegen mensen met een psychiatrisch probleem? • Wat nemen we mee uit de verhalen van de ervarings­ deskundigen in onze omgang met mensen met een psychiatrisch probleem? • Maak in je subgroep een eigen leus waarmee je een positieve boodschap uitdraagt. Zoals ‘wie is er nu raar?’. Vertel aan de deelnemers waarom jullie juist voor deze boodschap kiezen.

Introductie les 5

Introductie les 6

Voorbereiden bezoek ervaringsdeskundige

Les 5 Face to Face

Aan deze les neemt een ervarings­ deskundige deel. Een ervaringsdes­ kundige heeft zelf ervaring met een bepaalde ziekte of stoornis. Hij of zij heeft hier in het verleden mee te maken gehad of heeft nog steeds een ziekte of stoornis. Deze erva­ ringsdeskundige deelt in deze les zijn levensverhaal met jullie. In de subgroepjes bereiden jullie (open) vragen voor waarover jullie met de ervaringsdeskundige in dialoog gaan.

Stap 3.

Met de ervaringsdeskundige in dialoog! De ervaringsdeskundige is uitgenodigd om zijn verhaal te vertellen. Spreek met jullie begeleider af of jullie de vragen tussendoor stellen of wanneer het hele verhaal is verteld. Jullie gebruiken deze gelegenheid als een kans om te laten zien wat je in de afgelopen lessen hebt geleerd en hoe je naar iemand met een psychiatrische stoornis kijkt . ‘Hoe laat je zien dat je respect hebt voor mensen die misschien een beetje ‘anders’ zijn?’.

Wat gaan we doen? In deze laatste les komt alles samen wat jullie in de afgelopen lessen hebben geleerd. Gebruik je creatieve kwaliteiten voor de presentatie! Jullie gaan met je sub­ groep een eindopdracht maken. Dit kan een poster zijn, een toneelstuk, een presentatie, een film of een andere creatieve werkvorm. Jullie laten zien wat je hebt geleerd, wat je bezighoudt, wat nog meer aan­ dacht moet hebben, etc.

Stap 4.

Wat heb je geleerd? Voordat je afscheid neemt van de ervaringsdeskundige schrijf je een compliment op voor hem of haar. Je gebruikt het dialoogkaartje. Je leest het compliment voor en geeft het aan de ervaringsdeskundige. Jullie gaan na het vertrek nog in gesprek over: ‘waar ben ik echt van onder de indruk geraakt?’, ‘wat vind ik goed om te horen?’, ‘wat stoort mij nog steeds?’, ‘wat grijpt mij aan?’ (emoties), ‘waar denk ik anders over nu ik echt iemand met zijn eigenaardigheden heb gesproken?’. Stap 5.

Nadenken over les 5 met de drie B’s Je gebruikt het formulier met de 3 B’s • Wat deed ik al? • Wat doe ik niet meer? • Wat ga ik anders doen?

Stap 3.

Presentatie aan de groep Bedenk een CREATIEVE werkvorm om jullie boodschap over te brengen aan de rest van de groep. Allerlei werkvormen zijn denkbaar! Zet samen met je subgroepje vooral de ande­ re deelnemers aan het denken en doen! Maak een duidelijke start en afronding/afsluiting. Overleg van tevoren welke subgroep begint, wie de volgen­ de is, etc. Spreek af wie de tijd bewaakt. Heel veel plezier en succes!

Les 6 Creatieve presentatie

Wat gaan we doen?

Uitleg over de opdracht