DANKWOORD
Dankwoord
Het schrijven van een proefschrift is vergelijkbaar met je eerste alpiene tocht. Optimistisch, onwetend en met wat gezonde spanning start je met alle voorbereidingen. Met voldoende rantsoen, kennis van de weersvoorspelling en duidelijke wandelkaarten begin je aan de klim. Onderweg blijkt, dat een dergelijke expeditie meer is dan een simpele wandeling omhoog. Het is een pittige tocht en uit onverwachte hoek kan er tegenslag op je pad komen; plotselinge omslag van het weer, verdwalen in dichte mist, uitglijden op steile bergpaadjes. Gelukkig zijn er onderweg mede-alpinisten en berggidsen, die je helpen en van adviezen voorzien. Als je dan eenmaal de top bereikt hebt, kun je zeggen, dat er ook wonderlijke en leerzame dingen gebeuren in de bergen. Graag wil ik meerdere alpinisten, die ik onderweg naar de top ben tegengekomen bedanken. Ten eerste mijn promotor professor Gerjan Navis en co-promotor Harry van Goor. Beste Gerjan, tijdens een keuze-project in het tweede jaar heb je me gemotiveerd voor het onderzoek door je aanstekelijke enthousiasme voor de nefrologie. Ik heb veel geleerd van je creatieve en wetenschappelijke manier van denken. Dat je daarnaast ook nog dichttalent bezat, leerde ik tijdens een gezellige sinterklaasavond. Gedurende het hele promotietraject heb je me veel vrijheid gegeven voor de richting van mijn onderzoek. Het brede scala aan artikelen in mijn boekje getuigt daarvan. Beste Harry, jij was mijn tutor in trimester 2.1 en nam me een keertje mee naar het lab. Al snel stapte ik in op een rijdende transplantatie-trein. Dat deze trein gemakkelijk van spoor kon wisselen, merkte ik al snel. Jij hebt namelijk een neus voor wat “hot” is in onderzoeksland. We kwamen altijd enthousiast terug van congressen met tig nieuwe ideeën. Als je zei ”we doen even een pilot en zien dan verder….”, wist ik wel hoe laat het was. Deze tactiek heeft zeker bijgedragen aan het grote aantal succesvolle projecten beschreven in dit proefschrift en de volle map met kansrijke projecten die nog op de plank staat! Ook ben ik dankbaar voor je steun en adviezen op de momenten, dat het even wat minder rooskleurig ging. Ik ga de inefficiënte wetenschappelijke discussies, de uurtjes slap “auwehoeren” en lol tijdens de congressen zeker missen! Naast deze twee belangrijkste berggidsen wil ik graag een aantal alpinisten bedanken met wie ik heb samengewerkt. Professor Paul de Jong en professor Phillip Kluin wil ik hartelijk danken voor de leerzame werkbesprekingen en refereersessies op de afdelingen Nefrologie en Pathologie. Ook bedankt voor de mogelijkheid om verscheidene congressen bij te wonen. Beste professor Wim Timens, hartelijk dank voor de vruchtbare samenwerking op het ACE2 project. Ik vond het bijzonder om het mediacircus rond onze SARS publicatie mee te maken. I would like to thank professor Osterhaus, professor Turner, professor Cooper, professor Hooper, Bart Haagmans, Ron Korstanje, Annie Michaud, professor Corvol, Judith Sluimer and Ann-Pascal Bijnens for the fruitful collaboration on the different ACE2 projects.
196
Dankwoord
Hendrik Buikema, Regien Schoemaker, Professor van Gilst, Bart Westendorp en Mariusz Szymanski, ik vind het leuk dat de bevindingen uit dit proefschrift ook relevant zijn voor jullie cardiale modellen en ben blij dat het alsnog gelukt is om ons gezamenlijke manuscript te submitten. Anton Roks, bedankt voor de wetenschappelijke discussies en gezelligheid in het UMCG en in Aussois. Jaap Joles en Sebastiaan Wesseling, bedankt voor jullie adviezen over het Angiotensine II infusie model en de stimulerende discussies bij de nefro- en PLAN-dagen. In the last phase of my project I have been working on the (pro)renin-receptor and I would like to thank some people for sharing their knowledge and expertise in this field. Aurelie Contrepas and Genevieve Nguyen, thank you for the stimulating meetings in Aussois and Paris, for the different (P)RR antibodies and for the feedback on our papers. Ulrich Wenzel, thank you for giving me the opportunity to work on the Goldblatt model. Professor Jan Danser, Wendy Batenburg, Ingrid van den Berg-Garrelds, hartelijk dank voor het bepalen van de renine activiteit in mijn samples en voor het delen van jullie kennis omtrent het RAAS. I would also like to thank prof. dr. R.J. Johnson and prof. dr. P. Corvol for the judgement of my thesis. Tevens wil ik prof. dr. J.J. Weening hartelijk danken voor de beoordeling van dit proefschrift. Dankzij de hulp en adviezen van de volgende personen voelde ik me een iets minder “domme dokter” in het lab. Marian Bulthuis, je hulp bij het inbedden, snijden, kleuren, morfometeren, begeleiden van stagaires, coupes zoeken, systeem aanbrengen in de chaos van Harry en nog heel veel meer, was van onschatbare waarde. Sippie Huitema en Karine Akkermans dank voor de vele RNA isolaties, PCRen, in situ’s en het LDMen. Niels Kloosterhuis je altijd vrolijke humeur, flexibiliteit en veelzijdigheid waardeer ik enorm. Bedankt voor je hulp bij de laatste loodjes. Theo, Marnix en Rianne bedankt dat jullie mij het Western Blotten hebben geleerd. Ik weet nog goed hoe blij ik was met mijn eerste bandjes! Hans en Lydia, fijn dat ik altijd bij jullie terecht kon voor vragen over bestellingen, celkweek en andere labzaken. Jane, bedankt voor je uitleg van de fluorescentie-microscoop. Alle medewerkers van de histologie, het O&O lab, het DNA-lab en natuurlijk het secretariaat Patho (Jose en Marijke) en Nefro (Winnie en Rieta) ontzettend bedankt voor jullie hulp. Roel en Richard speciale dank voor het oplossen van het raadsel rond mijn behekste computer en het doorblazen van de lijnen! Bij de experimentele chirurgie heb ik IPK data verzameld met hulp van Jacco, Petra, Mark-Hugo, Anthony en Henri (blauwhelm) Leuvenink. Bij de KF wil ik Jacko Duker, Bettine en Edis bedanken voor de urinebepalingen en Marry Duin voor haar hulp bij het doorspitten van alle vriezers. Een groot deel van mijn tijd heb ik doorgebracht op het Centraal Dierenlaboratorium. Pieter, jouw biotechnische hulp bij de dierexperimenten gecombineerd met muziek en goede gesprekken maakten, dat de dagen op het CDL voorbij vlogen. Ook Annemieke, Andre, Yvonne, Natasja, en Sylvia, bedankt voor alle hulp bij transplantaties, nefrectomieën, terminaties, bloeddrukmetingen
197
Dankwoord
en bloedafnames. Arie, Alex, Catrien en Mascha bedankt voor jullie hulp bij alle proefdier gerelateerde problemen. Tijdens mijn promotieonderzoek zijn er verschillende MLO-, HLO-, geneeskunde en medische biologie stagiaires geweest, die elk op hun eigen manier een steentje hebben bijgedragen aan dit proefschrift. Kim de Boer, Sander Buruma, Bas Stevens, Edith van der Meulen, Ute Schulze, Wilfred Poppinga, Jeanine van der Meulen jullie hebben me ontzettend veel werk uit handen genomen en ik vond het leuk om jullie te begeleiden! Het is fijn, dat je met een aantal alpinisten op weg bent naar dezelfde top. Toen ik begon waren de volgende bergbeklimmers al bijna boven; Ester, Annemieke, Jola, Andrea, Peter, Goos, Arnold, Menno, Jorden, Liffert, Jacobien, Eric, Henk en Aiko. Mijn eerste ASN met jullie in Philadelphia was onvergetelijk! Verder heb ik genoten van de borrels en etentjes, die volgden toen jullie al weg waren bij het Kidney Center. Menno en Henk, jullie voorwerk op het gebied van ACE remmers en laag zout hebben voor een groot deel mijn proefschrift bepaald. Dank voor jullie hulp bij het lokaliseren van samples en data. Jorden, ik heb veel van je geleerd en ben blij dat we nog steeds goed contact hebben. Liffert, de borrels in de Stadtlander en ons uitstapje naar Bergamo waren super. Ook de nieuwe garde alpinisten heeft mijn werkplezier in het UMCG (en daarbuiten tot in Madrid, Amerika en Brazilië aan toe) vergroot. Martin, trouwe reisgenoot sinds het keuze-project in jaar twee. Ons eerste congres in Philly zal ik nooit vergeten en ook de reis naar San Fransisco behoorde tot de hoogtepunten. Ik hoop je in de toekomst nog vaak te spreken en wens je succes met je verdere wetenschappelijke carrière. Ook de andere kamergenootjes Jelena (dancing and shopping queen), Mirjan (nuchtere Groningse altijd in voor een feestje), Eelke (slimme onderzoeker, dank voor het meedenken en de gezellige uurtjes in de kroeg), Wynand (je wordt een fantastisch plastisch chirurg) en de nieuwe aanwas Gemma, Chen en Paulien wil ik bedanken. Auke, Akin, Arjan, Els, Nynke, Jacoline, Jan Stephan, Jan, Folkert, Steef, Guiseppe, Else, Hilde, Heleen, Janna, Leendert, Rutger, Sasha, Heleen, Martine, Willemijn, Maria, Hiddo, Marije, Esther, Peter, Bart bedankt voor de stimulerende en gezellige sfeer binnen het Kidney Center. Jullie ook succes met het behalen van de top! Lieve paranimfen, ik vind het fijn dat jullie naast me staan op 25 juni. Titia, in het vierde jaar kruisten onze wegen toen we als “kwik en kwak” in het lab aan de slag gingen om ACE en ACE2 te kleuren. Het poetsen, pipetteren en afplakken moest zo efficiënt mogelijk verlopen en bij voorkeur tussen de colleges door. Ik heb genoten van alle projecten, cursussen en congressen en waardeer je (praktische) hulp en adviezen binnen en buiten het ziekenhuis. Je was een dierbare reisgenoot tijdens deze expeditie. Ik kijk uit naar nieuwe expedities, maar dan in de Alpen! Femke, ik ken jou sinds het congres in San Diego als hardwerkende, vrolijke en
198
Dankwoord
enthousiaste onderzoeker/vriendin. Jij vertelde me dat suboptimaal een prima optie is. Maar waarschijnlijk blijven we de discussies over de hoogte van de lat altijd voeren. We delen de passie voor (salsa)dansen; een ideale ontspanningsvorm waarvan we in Madrid, Rio en op Curaçao genoten hebben! Ik hoop op nog vele dansavonden met jou! Mieneke, ik heb jou pas in een wat later stadium beter leren kennen. Je bent koningin van de lay-out en dat kwam van pas tijdens onze Clinical Trial cursus. Je nauwgezetheid en betrokkenheid bij proefdieren is bewonderenswaardig. Ik ben blij dat je in de buurt was om mijn zeepsop-ratje uit de koker te redden! Meiden, ik kijk uit naar nog vele gezellige borrels in het Feithuis en de nog komende promoties! Het MD/PhD traject was niet mogelijk geweest zonder Professor The, Michiel Hooiveld en Cresje Wachters-Kaufman. Als MD/PhD student breng je de helft van je promotie door in de kliniek. Een aantal mensen wil ik bedanken voor de leuke en leerzame klinische stages. Co-groepje, bedankt voor de gezelligheid in het ziekenhuis, de Stadtlander en het waddenweekend. Tijdens mijn huisartsenstage op Schier heb ik een leerzame tijd gehad in de praktijk van dokter Zaal en dokter Steendam. Bedankt ook familie Visser, mannen van de BTL en politie voor de gezellige tijd op de boerderij. Mijn medische kennis is zeker uitgebreid na de bevalling en inseminaties die ik in jullie stal heb gedaan. Op een tweede iets tropischer eiland heb ik veel geleerd van mijn keuze-coschap bij de Interne geneeskunde in het Sehos (Dr Berend, Ajubi, Develter, Bakir, Koeijers, Engels, Winkel bedankt!) De hele (co)-assistentengroep van Curaçao wil ik bedanken voor de leuke tijd! Caroline, je huisje op de Grote Markt en de gezelligheid van Marius en Leanne hebben het acclimatiseren in Nederland en de laatste loodjes voor dit boekje makkelijker gemaakt! Ook buiten het UMCG waren er alpinisten die mijn wetenschappelijke carrière gevolgd hebben. Marianne, Elbrich, Mirjam en Anna, vanaf het eerste jaar samen in de collegebanken; toen regelmatig gezellige avonden en mooie geneeskunde themafeestjes. Nu nog steeds trouwe vriendinnen. Ik kijk uit naar een volgende high tea! Wendel, Sas, Suus, en Ellen, met jullie is sinds het begin van mijn promotieonderzoek altijd genieten van wijntjes, lekker eten en mooie verhalen tijdens tripjes naar de sauna, de bergen en Garderen. Frederike, bedankt voor alle gezelligheid sinds jaar één van geneeskunde. Vanuit Enschede en Amsterdam ben je altijd betrokken geweest bij alle ontwikkelingen. Lieve Kyra, vanaf jaar één in Groningen hebben we lief en leed gedeeld. De gezellige weekendjes in Enschede en Deventer waren altijd een welkome afwisseling op het harde werken. Ik ben blij dat we goede vriendinnen zijn. Lieve Iris, mijn eerste jaren in Groningen woonde ik samen met jou en Kyra in de Hunkerbunker. Ik heb genoten van de kopjes thee (met appeltaart) en vind het mooi om te zien hoe jij heel bewust je eigen pad volgt. Ik ben blij dat je de voorkant van dit proefschrift voor mij hebt willen ontwerpen. Lieve Frans, het
199
Dankwoord
grootste gedeelte van mijn promotietraject heb jij van dichtbij meegemaakt. Ik heb ontzettend veel van je geleerd en ben je dankbaar dat we nog steeds goed contact hebben. Last but not least, mijn familie. Lieve paps en mams, jullie onvoorwaardelijke vertrouwen, steun en hulp bij vele dingen is fantastisch. Bedankt dat jullie me de mogelijkheid hebben gegeven om geneeskunde te gaan studeren. Ik denk, dat al het knutselen, timmeren, zagen, tuinieren en kokkerellen van vroeger goed van pas zijn gekomen bij de uitvoering van mijn onderzoek! Lieve Marjolein en Annette, jullie zijn geweldige zusjes!! Marjo, ik waardeer je rustige en stabiele aard en ben altijd blij met je verstandige adviezen. Door de jaren heen zijn we elkaar steeds beter gaan begrijpen en ik hoop dat deze ontwikkeling zich voortzet. Puk, je humor, creativiteit en relaxtheid werken aanstekelijk. De liefde voor salsa, strand, surf en Denemarken zijn een feest van herkenning. Jullie steun en adviezen bij alle beslissingen van de afgelopen maanden hebben me erg geholpen. Fijn dat jullie er altijd zijn! Iedereen bedankt voor alle hoogtepunten tijdens deze expeditie!!! Inge
200
