Basisboek Duurzame Ontwikkeling, 2e editie overzicht van wijzigingen

Auteur: Roorda www.basisboekduurzameontwikkeling.noordhoff.nl

isbn: 978-90-01-79638-9 © 2011 Noordhoff Uitgevers bv

Basisboek Duurzame Ontwikkeling, 2e editie – overzicht van wijzigingen Niko Roorda, maart 2011

1

Van twee boeken naar één De eerste editie van het Basisboek Duurzame Ontwikkeling (BBDO, verschenen in 2006) bestond uit vijf hoofdstukken, en bevatte eigenlijk maar een deel van het ‘verhaal’. De rest was weergegeven in het vervolgboek Werken aan duurzame ontwikkeling (WADO, verschenen in 2007), dat uit zes hoofdstukken bestond. De tweede editie van het Basisboek vervangt beide eerdere boeken. Het omvat alle stof van het oude BBDO, met daaraan toegevoegd de belangrijkste delen van het vervolgboek WADO.

2

Indeling van het boek De stof van de vijf hoofdstukken van het oude BBDO is nu verdeeld over zes hoofdstukken, omdat het oude hoofdstuk 2 in twee delen opgeknipt is. De reden is dat delen van WADO aan de hoofdstukken van BBDO zijn toegevoegd, en het meeste daarvan is in het voormalige hoofdstuk 2 terechtgekomen. Daarnaast zijn twee hoofdstukken van WADO vrijwel in hun geheel toegevoegd aan het Basisboek, als hoofdstuk 7 en 8. De tweede editie bestaat dus uit acht hoofdstukken in één boek, verdeeld over twee gedeelten: Deel 1: SWOT-analyse 1 Kennismaking met duurzame ontwikkeling 2 Weeffouten: mens en natuur 3 Weeffouten: mens en samenleving 4 Krachtbronnen Deel 2: Oplossingsrichtingen 5 Hier en Daar 6 Nu en Later 7 Klimaat en energie 8 Duurzaam ondernemen

3

Twee delen: probleemanalyse en oplossingsroutes In het eerste deel ligt de nadruk op de analyse van de problematiek. Na een eerste oriëntatie op duurzame ontwikkeling in hoofdstuk 1, waarbij begrippen zoals de Triple P en de dimensies ‘plaats’ en ‘tijd’ worden

Basisboek Duurzame Ontwikkeling, 2e editie – overzicht van wijzigingen | 1



geïntroduceerd, volgt een onderzoek naar de voornaamste weeffouten, dat wil zeggen de zwakten en bedreigingen, in hoofdstuk 2 en 3. Complementerend daaraan worden in hoofdstuk 4 de krachtbronnen besproken, dat wil zeggen de sterkten en de kansen, waarover we beschikken ten behoeve van duurzame ontwikkeling. Samen vormen de eerste vier hoofdstukken een SWOT-analyse. In het tweede deel worden oplossingen verkend. Hoofdstuk 5 bespreekt, net als in de eerste editie (waar het toen nog hoofdstuk 4 was) vier regio’s van de wereld: China, India, de Europese Unie en de ECOWAS, een groep landen in Afrika. Elk van deze regio’s heeft gekozen voor bepaalde oplossingsrichtingen van de daar aanwezige onduurzaamheidsproblematiek; de vooren nadelen ervan worden besproken. Vervolgens wordt het belang van gedeelde verantwoordelijkheid belicht. Waar hoofdstuk 5 de ‘plaats’-dimensie behandelt, doet hoofdstuk 6 dat met de ‘tijd’-dimensie, aan de hand van lessen uit het verleden en de bespreking van toekomstmodellen en scenario’s, waaronder dat van de Club van Rome en het Millennium Ecosystem Assessment. Hoofdstuk 7, toegevoegd vanuit WADO, gaat in op het klimaatprobleem en onderzoekt niet alleen de (mogelijke) gevolgen maar ook de diverse oplossingsrichtingen. Hoofdstuk 8 gaat in op de bijdragen die het bedrijfsleven kan geven aan duurzame ontwikkeling.

4

Informatie up-to-date Vanzelfsprekend is in het gehele boek de informatie geüpdatet. Voor tabellen, landkaarten en grafieken is de meest recente informatie gezocht, wat in de meeste gevallen leidde tot circa vijf jaren nieuwere gegevens. Teksten zijn overeenkomstig aangepast. Waar nieuwe wetenschappelijke, economische of maatschappelijke inzichten zijn ontstaan leidde dat tot ingrijpender aanpassingen. Voorbeelden zijn: de bespreking van de beursinstabiliteit, waarover sinds 2007 veel nieuws te melden is, de uitkomsten van ‘Kopenhagen’, en de mate van succes van de EU emissierechten van CO2, een systeem dat momenteel meer veelbelovend is dan 5 jaar geleden het geval leek.

5

Wijzigingen per hoofdstuk Hoofdstuk 1 (voorheen: BBDO hoofdstuk 1) - Kennismaking met duurzame ontwikkeling Het gedeelte over GM-gewassen is wat uitgebreid, onder meer met informatie over het Germplasm Enhancement for Maize (GEM) Project en een case over Bollgard (Bt-katoen), waarvan de effectiviteit in India afneemt.




Hoofdstuk 2 (voorheen: BBDO hoofdstuk 2, 1e deel) - Weeffouten: mens en natuur De bespreking van de instabiliteit van het beurssysteem is vanzelfsprekend aangepast naar aanleiding van de recente huizen-, financiële en economische crisis. Een paragraaf over het gebruik en de schaarste van schoon water is ingevoegd, ontleend aan WADO. Aan het eind is een paragraaf toegevoegd over de gevolgen voor de natuur, eveneens ontleend aan WADO. Hoofdstuk 3 (voorheen: BBDO hoofdstuk 2, 2e deel) - Weeffouten: mens en samenleving De paragraaf over ongelijke verdeling van welvaart is uitgebreid met een gedeelte, ontleend aan WADO, over de armoedeval en de (nog altijd groeiende) kloof tussen arm en rijk. Een gedeelte over afwenteling is toegevoegd, overgebracht vanuit hoofdstuk 4 van BBDO, 1e editie. Een paragraaf over ontmenselijking en sociale uitsluiting is ingevoegd, ontleend aan WADO. Dat geldt ook voor een paragraaf over onveiligheid, terreur, oorlog en dictatuur. Het hoofdstuk eindigt met een nieuwe paragraaf, waarin de relaties tussen de onduurzaamheidsproblemen worden getoond, leidend tot een totaalbeeld van alles in hoofdstuk 2 en 3. De sleutelrol van duurzame ontwikkeling wordt belicht. Hoofdstuk 4 (voorheen: BBDO hoofdstuk 3) - Krachtbronnen Een paragraaf is ingevoegd over denkbeelden en inspiratiebronnen. Delen daarvan (over participerende democratie, mensenrechten, emancipatie) zijn ontleend aan WADO. De paragraaf over mensen is uitgebreid met een stuk over diversiteit, ontleend aan WADO. Een paragraaf is toegevoegd, ontleend aan WADO, over studenten als krachtbron voor duurzame ontwikkeling. Daarin worden als illustratie drie afstudeerprojecten van studenten getoond (waarvan de volledige rapporten op de website beschikbaar zijn). De SWOT-analyse wordt voltooid door een paragraaf over samenwerking van diverse aard, waaronder interdisciplinaire samenwerking, publiekprivate partnerschappen en de driehoek overheden, bedrijfsleven en civil society. Deze paragraaf eindigt met een overzicht van de via duurzame ontwikkeling te realiseren doelen. Hoofdstuk 5 (voorheen: BBDO hoofdstuk 4) - Hier en Daar De inleidende paragraaf, over afwenteling, is verplaatst naar hoofdstuk 3. Vier paragrafen gaan, net als voorheen, over vier regio’s. Maar in het slotdeel van elk, over het vooruitzicht, is meer dan voorheen een beschouwing geplaatst over de mogelijke effectiviteit van de in de betreffende regio gekozen oplossingsrichting. In de laatste paragraaf wordt na het prisoner’s dilemma ook de tragedy of the commons besproken, ontleend aan WADO. Vervolgens wordt, na het




consequentiebereik, ook de consequentieperiode besproken, eveneens ontleend aan WADO. Hoofdstuk 6 (voorheen: BBDO hoofdstuk 5) - Nu en Later In hoofdstuk 6 zijn – afgezien van het up-to-date brengen van de actuele feiten – geen grote wijzigingen aangebracht. Wel is, als illustratie van het na-ijleffect, een grafiek toegevoegd waarin de daling van het gebruik van Cfk’s (naar aanleiding van het Montreal Protocol) wordt vergeleken met de omvang van het gat in de ozonlaag boven de Zuidpool. Hoofdstuk 7 (voorheen: WADO hoofdstuk 1) - Klimaat en energie Toegevoegd is een gedeelte over de carbon footprint. Het gedeelte over het voorzorgbeginsel is wat uitgebreid. In de paragraaf over technische oplossingen is het gedeelte over de vooren nadelen van biobrandstoffen uitgebreid, en er wordt ingegaan op tweede en derde generatie biomassa. Een gedeelte over de plannen van TREC (Trans-Mediterranean Renewable Energy Cooperation) over de energievoorziening van Europa, Midden-Oosten en Afrika inclusief irrigatie van de Sahara is ingevoegd. De meest recente politieke en economische ontwikkelingen rond broeikasgassen zijn toegevoegd. Hoofdstuk 8 (voorheen: WADO hoofdstuk 6) - Duurzaam ondernemen Een paragraaf over duurzaam productontwerp is ingevoegd, ontleend aan een eerder hoofdstuk van WADO. Aan deze paragraaf, die nu als titel en thema heeft ‘duurzame producten en diensten’, is een gedeelte toegevoegd over integrale dienstverlening, met als voorbeeld integrale gezondheidszorg. Net als voorheen is de laatste paragraaf gewijd aan beroepscompetenties. Daarin is het VESTIA+D-model vereenvoudigd van 6x4 naar 6x3 deelcompetenties, waardoor het model helderder en meer eenduidig is geworden.

6

Extra stof Voor ieder hoofdstuk is een bestand te downloaden met daarin ‘extra stof’. Daarin wordt een onderwerp uit het betreffende hoofdstuk verder uitgediept. Aan iedere ‘extra stof’ is minimaal één opdracht gekoppeld.

7

Overige wijzigingen De naam van de uitgever is gewijzigd van Wolters-Noordhoff in Noordhoff Uitgevers. Het boek wordt in zijn tweede editie in full color gedrukt, dankzij het feit dat de verkoop van de eerste editie de uitgever daarvoor voldoende vertrouwen bood. Het aantal foto’s is uitgebreid.




De literatuurbronnen stonden in de eerste editie gegroepeerd aan het eind van ieder hoofdstuk. Ze zijn in de tweede editie direct geplaatst waar ze gebruikt worden, dus bij elke grafiek, tabel enzovoort. Ieder hoofdstuk bevat aan het eind alleen nog maar een summiere samenvatting. De uitgebreidere samenvattingen, die in de eerste editie aan het eind van elk hoofdstuk stonden, zijn verplaatst naar de website, die nu www.basisboekduurzameontwikkeling.noordhoff.nl heet. Ook alle opdrachten zijn vanuit het boek verplaatst naar de website. Dat geldt ook voor de begrippenlijst: alle kernbegrippen zijn, net als bij de eerste editie, van een formele definitie voorzien. Die staan alleen niet meer in het boek aan het eind van de hoofdstukken, maar voor alle hoofdstukken samengevoegd op de website. Op de website zijn de leerdoelen per hoofdstuk verplaatst van het afgeschermde docentengedeelte naar het studentendeel.


Basisboek Duurzame Ontwikkeling, 2e editie overzicht van wijzigingen

Recommend Documents