5-9-2012
Jaarrekeninglezen
Balans per 31-12-2011 DEBET (LINKS)
CREDIT (RECHTS)
BEZITTINGEN
EIGEN VERMOGEN EN VREEMD VERMOGEN
Wat hebben we?
Hoe zijn we eraan gekomen?
ACTIVA
PASSIVA
TOTAAL
TOTAAL
2
1
5-9-2012
Balans per 31-12-2011 VASTE ACTIVA Voorbeelden: * grond * gebouwen * machines
EIGEN VERMOGEN Voorbeelden: * kapitaal * reserves * winst
VLOTTENDE ACTIVA Voorbeelden: * voorraden * debiteuren * kas / bank
VREEMD VERMOGEN * LANG Voorbeelden: * voorzieningen * obligatielening * KORT Voorbeelden: * crediteuren * rekening courant * bank TOTAAL
TOTAAL
3
Balans • Momentopname • Kan op elke gewenste datum worden opgemaakt • Eigen vermogen is ‘sluitpost’ (saldo van bezittingen en vreemd vermogen) • Toe- of afname in het eigen vermogen is het gevolg van? 4
2
5-9-2012
Mutaties eigen vermogen • • • •
Winst Inbreng / storting Onttrekking / dividend Soms: rechtstreekse mutaties (bijvoorbeeld herwaardering)
5
Vermogensvergelijking Begin eigen vermogen Mutaties: - Resultaat + of -/- Stortingen + - Onttrekkingen -/--------------------------------------Eind eigen vermogen 6
3
5-9-2012
Balans per 31 december 2010 Vaste activa: * grond en gebouwen
Eigen vermogen
70
Vlottende activa * voorraden * debiteuren
Vreemd vermogen 20 * crediteuren 30 * banklening
30 70
* kas / bank
20
100
170
170
Balans per 31 december 2011 Vaste activa: * grond en gebouwen
Eigen vermogen
100
90
Vlottende activa * voorraden * debiteuren * kas / bank
Vreemd vermogen 15 * crediteuren 25 * banklening 40
30 40
170
170
7
Hoe hoog is de winst? Uitwerking Begin eigen vermogen
70
Mutaties: * resultaat * stortingen * onttrekkingen
? 20 10
Eind eigen vermogen
100
Resultaat = 20 8
4
5-9-2012
Winst- en verliesrekening 2011 Hoe is het resultaat opgebouwd? OPBRENGSTEN KOSTEN RESULTAAT
200 180 20
9
Winst- en verliesrekening • “De knikkers” • Geeft aan wat er gedurende een periode (tussen twee opeenvolgende balansdata) nu eigenlijk verdiend is.
10
5
5-9-2012
Winst- en verliesrekening • Geeft aan wat het resultaat was gedurende de periode • Waardoor de onderneming “rijker” of “armer” is geworden • Is een specificatie van de mutatie in het eigen vermogen – een soort “hulprekening” 11
Wat is de winst?
• Ontvangsten -/- uitgaven of • Opbrengsten -/- kosten
12
6
5-9-2012
Ontvangsten - Opbrengsten Ontvangsten zijn niet gelijk aan opbrengsten. Voorbeelden: • Lening van een bank • Storting van kapitaal • Betaling door een debiteur
Opbrengsten zijn niet gelijk aan ontvangsten. Voorbeeld: • Verkoop op rekening 13
Ontvangsten - Opbrengsten 2007
Prestatie Ontvangst
2008
30 30
Vraag: wanneer winst: 2007 of 2008?
14
7
5-9-2012
Uitgaven - Kosten Uitgaven zijn niet gelijk aan kosten Voorbeelden: • Terugbetaling banklening • Dividendbetaling • Betaling van een crediteur
Kosten zijn niet gelijk aan uitgaven Voorbeelden: • Afschrijvingen • Vorming voorzieningen 15
Activeren – kosten nemen Stel: een bedrijf heeft in een bepaald jaar € 200.000 uitgegeven in verband met ontwikkelingskosten van een product. Mutatiebalans bij niet-activeren Eigen vermogen Bank
* Onverdeelde winst 200.000
200.000
200.000
200.000
Mutatiebalans bij activeren Ontwikkelingskosten Bank
200.000Eigen vermogen * onverdeelde winst 200.000
0
LET OP GEVOLGEN VOOR DE WINST!
0
0
16
8
5-9-2012
Afschrijven 2007
Aanschaf computer
60
Gebruik computer
x
2008
2009
x
x
Kosten?
17
Vormen voorziening 2007
2008
2009
Verkoop machine
60
Garantie machines
x
x
x
Verwachte uitgave garantie
5
5
5
Winst 2007? 18
9
5-9-2012
Overlopende posten • • • •
Vooruitbetaalde bedragen Nog te betalen bedragen Vooruit ontvangen bedragen Nog te ontvangen bedragen
19
Vooruitbetaalde bedragen 2007
2008 1-jul
30-jun
• Betaling premie op 1 juli 2007 voor de periode 1 juli 2007 t/m 30 juni 2008 • Verwerking op balans per 31 december 2007? 20
10
5-9-2012
Koelkastcasus Uitgangspunten: • • • • • • •
Nieuwe besloten vennootschap Eén aandeelhouder X Eén werknemer X Handel in koelkasten Alle betalingen per bank, tenzij anders aangegeven Geen BTW Geen vennootschapsbelasting 21
Gebeurtenis 1 X richt op 1 januari 2007 een besloten vennootschap op; aandelenkapitaal ad €18.000 wordt op de bank gestort. Mutatiebalans Eigen vermogen * Aandelenkapitaal Bank
18.000
18.000 18.000
Mutatie resultatenrekening in scontrovorm Kosten
--Opbrengsten
Winst
--
0
Mutatie resultatenrekening in staffelvorm Opbrengsten Kosten
---
Resultaat
--
18.000
--
0
22
11
5-9-2012
Gebeurtenis 2 De bank verstrekt een langlopende lening van €150.000. Mutatiebalans Langlopende lening Bank
150.000
150.000 150.000
150.000
Eigen vermogen: * aandelenkapitaal 168.000Langlopende lening
18.000 150.000
168.000
168.000
Mutatie resultatenrekening in staffelvorm
Cumulatieve balans
Bank
23
Gebeurtenis 3 X koopt op 1 februari 2007 een bedrijfsauto voor €30.000. Mutatiebalans Auto Bank
30.000 30.000 0
Mutatie resultatenrekening in staffelvorm
Cumulatieve balans Auto Bank
Eigen vermogen: 30.000* aandelenkapitaal 138.000Langlopende lening
18.000 150.000
168.000
168.000
24
12
5-9-2012
Gebeurtenis 4 Inkoop 20 koelkasten à €2.000 = €40.000. Mutatiebalans Voorraad Bank
40.000 40.000 0
Mutatie resultatenrekening in staffelvorm
Cumulatieve balans Auto Voorraad Bank
30.000Eigen vermogen: 40.000* aandelenkapitaal 98.000Langlopende lening 168.000
18.000 150.000 168.000
25
Gebeurtenis 5 Verkoop 10 koelkasten à €5.000. Opbrengst €50.000. Mutatiebalans Eigen vermogen: Voorraad Bank
20.000* onverdeelde winst 50.000
30.000
30.000
30.000
Mutatie resultatenrekening in staffelvorm Omzet Kostprijs van de omzet
50.000 20.000
Resultaat
30.000
Cumulatieve balans Auto Voorraad Bank
30.000Eigen vermogen: 20.000* aandelenkapitaal 148.000* onverdeelde winst Langlopende lening 198.000
18.000 30.000 150.000 198.000
26
13
5-9-2012
Gebeurtenis 6 X ontvangt een jaarsalaris van €40.000; van sociale lasten is geabstraheerd. Mutatiebalans Eigen vermogen: Bank
* onverdeelde winst 40.000
40.000
40.000
40.000
Mutatie resultatenrekening in staffelvorm Salariskosten
40.000
Resultaat
40.000
Cumulatieve balans Auto Voorraad Bank
30.000Eigen vermogen: 20.000* aandelenkapitaal 108.000* onverdeelde winst Langlopende lening 158.000
18.000 -10.000 150.000 158.000
27
Gebeurtenis 7 Van de langlopende lening wordt op 13 december €10.000 afgelost. Mutatiebalans
Bank
Langlopende lening 10.000
10.000
10.000
10.000
Mutatie resultatenrekening in staffelvorm
Cumulatieve balans Auto Voorraad Bank
30.000Eigen vermogen: 20.000* aandelenkapitaal 98.000* onverdeelde winst Langlopende lening 148.000
18.000 -10.000 140.000 148.000
28
14
5-9-2012
Gebeurtenis 8 Per 31 december 2007 wordt op de auto 33 1/3% afgeschreven. Mutatiebalans Eigen vermogen: Auto
* onverdeelde winst 10.000
10.000
10.000
10.000
Mutatie resultatenrekening in staffelvorm Afschrijvingskosten
10.000
Resultaat
10.000
Cumulatieve balans Auto Voorraad Bank
20.000Eigen vermogen: 20.000* aandelenkapitaal 98.000* onverdeelde winst Langlopende lening 138.000
18.000 -20.000 140.000 138.000
29
Gebeurtenis 9 De huur voor jaar 1 en 2 wordt betaald (€80.000) Mutatiebalans Vooruitbetaalde bedragen Bank
Eigen vermogen: 40.000* onverdeelde winst 80.000
40.000
40.000
40.000
Mutatie resultatenrekening in staffelvorm Huurkosten
40.000
Resultaat
40.000
Cumulatieve balans Auto Voorraad Vooruitbetaalde bedragen Bank
20.000Eigen vermogen: 20.000* aandelenkapitaal 40.000* onverdeelde winst 18.000Langlopende lening 98.000
18.000 -60.000 140.000 98.000
30
15
5-9-2012
Gebeurtenis 10 Betaling rente op lening 8% van €150.000 = €12.000. Mutatiebalans Eigen vermogen: Bank
* onverdeelde winst 12.000
12.000
12.000
12.000
Mutatie resultatenrekening in staffelvorm Rentekosten
12.000
Resultaat
12.000
Cumulatieve balans Auto Voorraad Vooruitbetaalde bedragen Bank
20.000Eigen vermogen: 20.000* aandelenkapitaal 40.000* onverdeelde winst 6.000Langlopende lening 86.000
18.000 -72.000 140.000 86.000
31
Gebeurtenis 11 X heeft namens de B.V. adviezen uitgebracht aan N.V. Y en factureert hiervoor €10.000. Mutatiebalans Eigen vermogen: Debiteuren
* onverdeelde winst 10.000
10.000
10.000
10.000
Mutatie resultatenrekening in staffelvorm Diverse opbrengsten
10.000
Resultaat
10.000
Cumulatieve balans Auto Voorraad Debiteuren Vooruitbetaalde bedragen Bank
20.000Eigen vermogen: 20.000* aandelenkapitaal 10.000 40.000* onverdeelde winst 6.000Langlopende lening 96.000
18.000 -62.000 140.000 96.000
32
16
5-9-2012
Gebeurtenis 12 Het reclamebureau van de B.V. stuurt een rekening van €5.000 voor verrichte diensten. Mutatiebalans Eigen vermogen: * onverdeelde winst * crediteuren
5.000 5.000 0
Mutatie resultatenrekening in staffelvorm Reclamekosten
5.000
Resultaat
5.000
Cumulatieve balans Auto Voorraad Debiteuren Vooruitbetaalde bedragen Bank
20.000Eigen vermogen: 20.000* aandelenkapitaal 10.000* onverdeelde winst 40.000Langlopende lening 6.000Crediteuren 96.000
18.000 -67.000 140.000 5.000 96.000
33
Gebeurtenis 13 N.V. Y betaald de nota van €10.000 vermeld bij gebeurtenis 11. Mutatiebalans
Debiteuren Bank
10.000 10.000 0
Mutatie resultatenrekening in staffelvorm
Cumulatieve balans Auto Voorraad Debiteuren Vooruitbetaalde bedragen Bank
20.000Eigen vermogen: 20.000* aandelenkapitaal 0* onverdeelde winst 40.000Langlopende lening 16.000Crediteuren 96.000
18.000 -67.000 140.000 5.000 96.000
34
17
5-9-2012
Gebeurtenis 14 Betaling notaris- en advieskosten i.v.m. oprichting B.V. €10.000. Mutatiebalans Eigen vermogen: Bank
* onverdeelde winst 10.000
10.000
10.000
10.000
Mutatie resultatenrekening in staffelvorm Diverse kosten
10.000
Resultaat
10.000
Cumulatieve balans Auto Voorraad Debiteuren Vooruitbetaalde bedragen Bank
20.000Eigen vermogen: 20.000* aandelenkapitaal 0* onverdeelde winst 40.000Langlopende lening 6.000Crediteuren 86.000
18.000 -77.000 140.000 5.000 86.000
35
Gebeurtenis 15 De ondernemer schat in dat hij in de toekomst een bedrag van €2.000 aan garantieverplichtingen moet uitgeven. Mutatiebalans Eigen vermogen: * onverdeelde winst Voorzieningen
2.000 2.000 0
Mutatie resultatenrekening in staffelvorm Kosten voorzieningen
2.000
Resultaat
2.000
36
18
5-9-2012
Cumulatieve balans Vaste Activa Auto
Eigen vermogen 20.000* aandelenkapitaal * onverdeelde winst
Vlottende activa Voorraad Vooruitbetaalde bedragen Bank
20.000Voorzieningen 40.000Langlopende lening 6.000Kortlopende schulden: Crediteuren 86.000
Resultatenrekening in staffelvorm Omzet Diverse opbrengsten
50.000 10.000
Kostprijs omzet Salariskosten Afschrijvingskosten Diverse kosten Reclamekosten Huurkosten Rentekosten Garantiekosten
20.000 40.000 10.000 10.000 5.000 40.000 12.000 2.000
18.000 -79.000 2.000 140.000 5.000 86.000
-79.000
37
BALANS - per 31-12-2011 EIGEN VERMOGEN * Kapitaal * Agio * Herwaarderingsreserve * Wettelijke reserves * Overige reserves VLOTTENDE ACTIVA * Onverdeelde winst * Voorraden * Vorderingen VOORZIENINGEN * Effecten LANGLOPENDE SCHULDEN * Liquide middelen KORTLOPENDE SCHULDEN
VASTE ACTIVA * Immaterieel * Materieel * Financieel
TOTAAL
TOTAAL
38
19
5-9-2012
Vaste activa • Dienen in principe te worden geactiveerd en te worden afgeschreven over de gebruiksduur, tot aan de geschatte restwaarde. • Herwaardering, tegen actuele waarde: – – – –
Vervangingswaarde Bedrijfswaarde Marktwaarde Opbrengstwaarde
is toegestaan (art. 2: 384 lid 1) 39
Herwaardering Stel: pand heeft een historische kostprijs min afschrijvingen van €250.000. De actuele (vervangings)waarde bedraagt €350.000. BALANS VOOR HERWAARDERING (historische kostprijs) Pand
Eigen vermogen 250.000* Kapitaal
100.000
Schulden
150.000
250.000
250.000
Eigen vermogen 350.000* Kapitaal * Herwaarderingsreserve Schulden
100.000 100.000 150.000
350.000
350.000
BALANS VOOR HERWAARDERING (actuele [vervangings]waarde) Pand
N.B.: geabstraheerd van belastingen.
40
20
5-9-2012
Latente belastingen (art. 2: 374 lid 1 sub a) Stel: pand heeft een historische kostprijs min afschrijvingen van €250.000. De actuele (vervangings)waarde bedraagt €350.000. Latente belastingen 25%. BALANS VOOR HERWAARDERING (historische kostprijs) Pand
Eigen vermogen 250.000* Kapitaal
100.000
Schulden
150.000
250.000
250.000
Eigen vermogen 350.000* Kapitaal * Herwaarderingsreserve Voorziening latente bel. Schulden 350.000
100.000 75.000 25.000 150.000 350.000
BALANS VOOR HERWAARDERING (actuele [vervangings]waarde) Pand
41
Goodwill (art. 2: 365 lid sub d BW)
• Meerprijs betaald voor een onderneming boven de aanwijsbare waarde (activa -/- voorzieningen en schulden) • Diverse verwerkingsmogelijkheden volgens de wet toegestaan • Richtlijnen voor de jaarrekening geven aanbevelingen voor verwerking 42
21
5-9-2012
Financiële vast activa (art. 2: 367 BW)
• Deelneming (2:24c BW): – Kapitaal verschaffen; – Teneinde duurzaam verbonden te zijn; – Ten dienste van de eigen werkzaamheid.
• Dochtermaatschappij (2:24a BW): – Meer dan de helft van de stemrechten kunnen uitoefenen; of – Meer dan de helft van de bestuurders of de commissarissen kunnen benoemen.
• Groep (2:24b BW): – Economische eenheid (gemeenschappelijk beleid); – Organisatorische band (centrale leiding die beslissende zeggenschap uitoefent). 43
Verwerking goodwill (art. 2: 389 lid 7 BW) Overname van een bedrijf voor €350.000. Intrinsieke waarde €200.000. Goodwill €150.000. Mutatiebalans bij activeren Goodwill Financiële vaste activa Bank
150.000 200.000 350.000 0
0
Mutatiebalans bij verwerking via resultaat Financiële vaste activa Bank
Eigen vermogen: 200.000* onverdeelde winst 350.000
150.000
150.000
150.000
Mutatiebalans bij verwerking rechtstreeks op het eigen vermogen Eigen vermogen: Financiële vast activa Bank
200.000* overige reserves 350.000
150.000
150.000
150.000
44
22
5-9-2012
Consolidatie (Afdeling 13)
• Hoofd van een groep stelt geconsolideerde jaarrekening op (art. 2:406 lid 1) • Groepsmaatschappijen worden geconsolideerd • Geconsolideerde jaarrekening is zelfstandig onderdeel (art. 2:361 lid 1) • Soms geen consolidatieplicht (art. 2: 407-408 BW)
45
Consolidatie BALANS MOEDER Materiële vast activa Financiële vast activa Vlottende activa
BALANS DOCHTER Materiële vast activa Vlottende activa
GECONSOLIDEERDE BALANS Materiële vaste activa Vlottende activa
235.000Eigen vermogen 58.500Langlopende schulden 260.000Kortlopende schulden
283.500 150.000 120.000
553.500
553.500
65.000Eigen vermogen Langlopende schulden 32.000Kortlopende schulden
58.500 18.500 20.000
97.000
97.000
300.000Eigen vermogen Langlopende schulden 292.000Kortlopende schulden
283.500 168.500 140.000
592.000
592.000
46
23
5-9-2012
Vlottende activa • Voorraden (art. 2: 369 BW) – Grond- en hulpstoffen – Onderhanden werk – Gereed product en handelsgoederen
• Effecten (art. 2: 371 BW) • Liquide middelen (art. 2:372 BW)
• Vorderingen (art. 2: 370 BW) – Vorderingen op handelsdebiteuren – Vorderingen op gerelateerde ondernemingen – Opgevraagde stortingen van geplaatst kapitaal – Overige vorderingen – Overlopende posten
– Kasmiddelen – Tegoeden op bank- en girorekeningen – Wissels en cheques
47
Voorraden Waarderen tegen (art. 2: 384 lid 1): • Historische kostprijs (verkrijgingsprijs / vervaardigingsprijs) • Actuele waarde (vervangingswaarde, bedrijfswaarde, opbrengst waarde)
Minimum-waarderingsregel: Vlottende activa worden gewaardeerd tegen actuele waarde, indien deze lager is dan de historische kostprijs (art. 2: 387 lid 2) 48
24
5-9-2012
Onderhanden werk Completed contract methode Mutatiebalans Onderhanden werk Kas
10.000 10.000 0
Mutatie resultatenrekening in staffelvorm Wijziging onderhanden werk Kosten
10.000 10.000
49
Onderhanden werk Percentage of completion methode Mutatiebalans Eigen vermogen: Onderhanden werk Kas
15.000* onverdeelde winst 10.000 5.000
Mutatie resultatenrekening in staffelvorm Wijziging onderhanden werk Kosten Resultaat
5.000
5.000
15.000 10.000 5.000
50
25
5-9-2012
Effecten Waarderen tegen (art. 2: 384 lid 1): • Historische kostprijs (verkrijgingsprijs) • Actuele waarde (marktwaarde)
51
Passiva • Eigen vermogen (art. 2: 373 BW) • Vreemd vermogen: – Voorzieningen (art. 2: 374 BW) – Langlopende schulden (art. 2: 375 BW) – Kortlopende schulden (art. 2: 375 BW)
52
26
5-9-2012
Eigen vermogen (art. 2: 373 BW) • Kapitaal (lid 1 sub a) – – – –
Maatschappelijk (BV: 2:190 BW) Geplaatst (BV: art. 2:178 lid 4) Gestort (BV: art. 2: 191 lid 1 BW) Opgevraagd
• Agio (lid 1 sub b) • • • • •
Herwaarderingsreserves (lid 1 sub c) Andere wettelijke reserves (lid 1 sub d) Statutaire reserves (lid 1 sub e) Overige reserves (lid 1 sub f) Niet verdeelde winsten (lid 1 sub g)
53
Opvragen kapitaal Mutatiebalans Vorderingen: * opgevraagde stortingen van geplaatst kapitaal
Eigen vermogen: * opgevraagd kapitaal
50.000
50.000
50.000
50.000
54
27
5-9-2012
Voorzieningen • • • • •
Gevormd ten laste van resultaat Vrijval ten gunste van resultaat Vaak erg subjectief Toelichting vaak summier Regels zijn recent aangescherpt
55
Voorzieningen (art. 2: 374 BW)
Verplichtingen die op de balansdatum als vaststaand worden beschouwd, maar waarvan niet bekend is in welke omvang of wanneer zij zullen ontstaan. Voorbeelden: • Voorziening voor latente belastingen • Voorziening voor pensioenverplichtingen • Voorziening voor reorganisatiekosten 56
28
5-9-2012
Voorzieningen (art. 2: 374 BW)
Vervolg voorbeelden: • Voorzieningen ivm milieuverplichtingen • Voorziening voor garantieverplichtingen
In de toelichting: risico’s uit geschillen en rechtsgedingen waarbij de veroordeling onzeker is en eventueel de hoogte van de schade niet zeker is. 57
Voorzieningen (art. 2: 374 BW) Uitgaven welke in een volgend boekjaar zullen worden gemaakt, mits het doenvan die uitgaven zijn oorsprong vindt in het boekjaar of in een voorafgaand boekjaar en de voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal boekjaren. Voorbeeld: voorziening groot onderhoud
58
29
5-9-2012
Afwaardering activa (art.2:374 lid 2 BW)
• Een waardevermindering van een voorraad moet tot een afwaardering van de post voorraad leiden • Een oninbaarheid van een vordering moet tot een afwaardering van de post vorderingen leiden • In het spraakgebruik ten onrechte vaak ‘voorziening’ genoemd 59
Waardebepaling Wanneer relevant? • • • • • •
Aan- / verkoop Inbreng in B.V. / N.V. Management buy-out Opvolging Kredietaanvraag Boedelbeschrijving – Echtscheiding – Overlijden
• Opname in Quote 500 lijst
60
30
5-9-2012
Waardebepalingsmethoden Gericht op de balans: • Boekwaarde • Intrinsieke waarde • Liquidatiewaarde
Gericht op de resultatenrekening: • • • •
Rentabiliteitswaarde Rendementswaarde Discounted cashflow waarde Beurswaarde 61
Intrinsieke waarde Is gelijk aan het eigen vermogen van de onderneming volgens de balans op basis van de actuele waarde. Problemen bepalen waarde: • Waarderingsmethode van activa • Afschrijvingspercentage/methodiek • (subjectieve) Bepaling van voorzieningen 62
31
5-9-2012
Rentabiliteitswaarde Gemiddelde genormaliseerde winst __________________________ rentabiliteitseis
160.000 / 0.08 = 2.000.000 63
Rentabiliteitswaarde Normaliseren winst: • • • • • •
Afschrijving goodwill? Reorganisatiekosten? Kosten ivm brand/diefstal? Boekwinst/verlies op vaste activa? Incidentele schadeclaim? Brutowinst nav exceptionele verkooporder?
Rentabiliteitseis: Risicovrij rendement + premie voor risico 64
32
