B enjamin. In Nederland was ik een Jood, in Israël was ik een Nederlander. Jemenitische lamsvleessoep voor Rosh Hasjana. Interview met Hugo Heymans

B e n j a m i n 81 Gratis kwartaalblad voor iedereen met een Joodse achtergrond • september 2010 • jaargang 21, nr. 81

Interview met Hugo Heymans

‘In Nederland was ik een Jood, in Israël was ik een Nederlander.’ Recept

Jemenitische lamsvleessoep voor Rosh Hasjana

Friesland heeft een eigen Joodse studiedag

Limmoed-Fryslân Geniet van 6 verschillende sessies over diverse Joodse thema’s Chol Hamo’ed Sukot Zondag 26 september 2010 vanaf 11.00 tot 18.00 uur

Gefinancierd door:

Wij bieden • Veel docenten en veel verschillende onderwerpen • Kosjere lunch mogelijk • Een wandeling in de Joodse wijk Lokatie Tresoar Boterhoek 1 Leeuwarden Inschrijving: € 30,– Contactgegevens [email protected] sites.google.com/site/limmoedfryslan

Onderwijs Liberaal Joodse Gemeente Amsterdam

Aanmelding nieuwe leerlingen Talmoed Tora De kennismakingsochtend voor nieuwe leerlingen is op 5 september 2010 en begint om 10.00 uur in het nieuwe gebouw aan de Zuidelijke Wandelweg 41, 1079 RK Amsterdam.

Schriftelijke aanmelding voor 1 september a.s. via Ina R.Vijzelman, Stadionweg 269, 1076 NZ Amsterdam of telefonisch 0172-432200 (na 17.00 uur) 06-17766881 of per e-mail naar [email protected]

2

Benjamin nr. 81 - september 2010

Op 5 september 2010 beginnen alle joodse lessen voor jongens en meisjes vanaf 4 t/m 12/13 jaar Wordt uw zoon of dochter 4 jaar voor 1 januari 2011 dan kan hij/zij per 5 september in onze jongste groep geplaatst worden. De lessen vormen mede een voorbereiding op de Bar en Bat Mitswa. Er wordt lesgegeven van 10.00 uur-12.30 uur in Jahadoet, Joodse Geschiedenis, Ivriet en Muziek.

Meewerken aan De Benjamin?

Actueel

4

Schrijft u graag, vaak en goed? En heeft u tijd om op vrijwillige

Joods

6

basis af en toe een artikel of rubriek voor de Benjamin te schrijven? Neem dan contact met ons op. Fotografen met werk over Joods leven in de breedste zin van het woord zijn ook van harte

• • •

Mijn Joodse voorwerp Tweespraak Van de Rabbijn

welkom!

Mijn leven Mail ons een voorbeeld van eerder werk (artikel/foto) en uw cv op [email protected]. De redactie zal een selectie maken uit de kandidaten en contact met hen opnemen.

• • • • •

10

Interview met Hugo Heymans Geen sof met Toff! Een kijkje in het leven van Hannes Farenhorst Eitzes van Esther Interview met Ilay den Boer

Multi Culti • • • •

COLOFON De Benjamin wordt uitgegeven door JMW (Joods Maatschappelijk Werk) en verschijnt vier keer per jaar in een oplage van 10.000 exemplaren. De Benjamin wordt op aanvraag gratis toegezonden. U kunt zich abonneren door gebruikmaking van de antwoordbon in deze Benjamin, of door registratie op de website www.debenjamin.info. Het volgende nummer (82) verschijnt eind november 2010. Hoofdredacteur: Michel Kotek Redactie: Karien Anstadt, Eva de Baat, Shirley Ensel-Avni, Marianne Fuchs, Tzippy Harmsen, Esther Konstantinov, Jolan Toff en Jacqueline de Boer (secretariaat). Redactieadres JMW De Lairessestraat 145-147, 1075 HJ Amsterdam tel 020-577 65 18 (redactie) tel 020-577 65 84 (administratie) E-mail [email protected] www.debenjamin.info Vormgeving en druk: Dickhoff Design, Amsterdam & Hega Offset, Rijswijk

18

Nederlandse Joden in het buitenland Babylonische spraakverwarring: Jofel Eten en opeten: Jemenitische lamsvleessoep Wat willen Israëli’s?

Sjoek • • •

22

Benjamin Servicepakket Sjoekertjes en oproepen Joodse vrienden

Van toen... naar nu • • • •

Interview met Loucky Content Ouder worden in Joodse sfeer ‘Historische column’ van Tirtsa Levie Bezoek aan zusterinstelling Elah

Activiteiten • • • • • •

26

30

Groepen en cursussen Kunst en cultuur Agenda: activiteiten in het land Hoopvol theater Een nieuw Joods centrum in Amsterdam Jeugd en jongeren

Tsavta

36 Benjamin nr. 81 - september 2010

3

DE REDACTIE: VLNR: SHIRLEY ENSEL-AVNI, MARIANNE FUCHS, KARIEN ANSTADT, JOLAN TOFF, TZIPPY-HARMSEN, ESTHER KONSTANTINOV EN RECHTSACHTER MICHEL KOTEK. EVA DE BAAT EN JACQUELINE DE BOER ONTBREKEN OP DE FOTO.

Actueel Benjamin nieuws Het was in alle opzichten een lange vreemde zomer met veel sport, verkiezingen, niet eerder vertoonde politieke ontwikkelingen, verstikkende hitte en daarna vooral heel veel regen. We zijn weer uitgerust en klaar om een nieuw Joods jaar tegemoet te gaan. Een jaar vol mooie uitdagingen. Aangemoedigd door onze enthousiaste en supertrouwe lezers blijven wij vernieuwen. Onze vernieuwingsdrang heeft dit keer geleid tot drie nieuwe columnisten. Rabbijn Toledano die de column Joods voor z’n rekening neemt en Tirtsah Bernfeld Levie die het onderwerp ‘immigratie als verrijking’ uitdiept in de nieuwe historische

VRIJWILLIGERS GEZOCHT De Afdeling Vrijwilligerswerk van JMW is op zoek naar: • Chauffeurs en begeleiders voor de nieuw op te zetten Boodschappenbus (Amsterdam); • Mensen voor vriendschappelijk huisbezoek in het midden van het land; • Russisch sprekende vrijwilligers voor huisbezoek, of telefonisch contact; • Versterking voor het team Gooise Nesjomme voor o.a. het meedenken met activiteiten voor Regio Hilversum. Wij horen dolgraag van u op [email protected] of 020-577 65 77 of 020-577 65 46 (Liesbeth de Vries).

4


column. In het grote interview heeft Margalith Kleijwegt een vraaggesprek met Hugo Heijmans, een meer dan gepassioneerde kinderarts en professor die zijn inspiratiebronnen benoemt en op zijn beurt ook u zal inspireren na het interview te hebben gelezen. Op het verzoek om op internet een registratieprofiel aan te maken hebben zeer velen gereageerd. De on-line registratie maakt het voor ons mogelijk om u nog beter en sneller op de hoogte te stellen van zaken die u interesseren. Tot slot mijn verzoek om het jaar geweldig goed te starten door een

donatie over te maken op de Benjamin. Dat kan on-line (www.debenjamin.info), maar ook kunt u gebruik maken van de bijgevoegde acceptgiro of machtiging. Wij zijn u zeer erkentelijk voor elke bijdrage. Ik wens u veel leesplezier en bovenal een fijne, gezellige, inspirerende en mooie periode vol feestdagen. Dat het jaar nog zoeter zal smaken, dan het afgelopen jaar. Sjana Tova en tot het Chanoekanummer! MICHEL

KOTEK, HOOFDREDACTEUR

JMW VOOR U Groepen en cursussen zie bladzijde 28

JMW actueel September 2010 een nieuw Joods jaar begint: 5771. JMW begint dit jaar meteen goed. Tijdens de Nieuwjaarsreceptie van het Joodse Zorgcircuit (een samenwerkingsverband van JMW, Beth Shalom, het mr L.E. Visserhuis, het Sinai Centrum, het Joods Hospice Immanuel en het Ziekenhuis Amstelland) presenteert JMW het sociaaldemografisch onderzoek dat in opdracht van JMW is uitgevoerd door het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) ‘De Joden in Nederland anno 2009; continuïteit en verandering’. Een onderzoek dat niet alleen de Joodse instellingen de meest recente informatie biedt over de Joodse gemeenschap in Nederland, maar dat ook voor iedereen met een Joodse achtergrond veel stof tot spreken zal geven! Het sociaal-demografisch onderzoek van 2009 bouwt voort op het onderzoek in 1999. In 2009 gaat het daarbij vooral om de eventuele ontwikkelingen die in Joods Nederland vast te stellen zijn wat betreft de

Joodse binding. Bij het bestuderen van deze ontwikkelingen (‘Wat is de toekomst voor Joods Nederland’) is uitgegaan van drie dimensies: 1 Welke ontwikkeling hebben de respondenten van 1999 in de afgelopen 10 jaar doorgemaakt? 2 Zijn er in het algemeen verschillen vast te stellen tussen ouderen en jongeren? 3 Zijn er verschillen tussen de ouders en hun eigen kinderen? De uitkomsten van het onderzoek hebben JMW ertoe gebracht om een nieuw project te starten over ‘Joodse binding’. Bij dit project willen wij iedereen met een Joodse achtergrond, hun partners en kinderen betrekken. Daartoe zullen wij in de tweede helft van september een Benjamin Special uitbrengen met een samenvatting van de uitkomsten van het sociaaldemografisch onderzoek van 2009 en met informatie over het nieuwe project. Tegelijk met het uitbrengen van deze Benjamin Special gaat er een nieuwe website de lucht in

www.jonet.nl. Jonet is een website die in het kader staat van Joodse binding. Het gaat om het creëren van een Joods platform, iedereen die zich Joods voelt kan zich daarbij aansluiten. Op Jonet kunt u zien wat de bevindingen van anderen zijn. Aan de hand van stellingen en opinies ‘ook die van u’ bent u uitgenodigd om te reageren, mee te discussiëren en uw eigen Joodse binding anno 2010 te verwoorden! Jonet is vanaf 15 september life. Ik roep u dan ook allemaal op om het Joodse jaar spannend te beginnen, de Benjamin Special te lezen, te serven naar www.jonet.nl en uw bijdrage te leveren aan deze discussie. Ik wens u allen een goed en vooral zoet 5771! HANS

VUIJSJE, ALGEMEEN DIRECTEUR

Wijziging tijden avondspreekuur JMW Amsterdam Op woensdagavond houdt JMW al jarenlang in Amsterdam een avondspreekuur. Op basis van signalen van cliënten en verwijzers is besloten om de bereikbaarheid voor cliënten te vergroten door: • beter aan te sluiten bij reguliere werktijden. • het avondspreekuur met een half uur te verruimen Het avondspreekuur zal met ingang van 1 oktober 2010 beginnen om 17.00 uur en eindigen om 19.30 uur U bent van harte welkom!


5

rwerp Uw Joodse voo in de Benjamin?

Joods

werp neel Joods voor Heeft u een origi het ijf hr Sc l? aa er verh met een bijzond ar na to fo t drage me ons! Mail uw bij n.info mi nja be info@de

MIJN JOODSE VOORWERP

Zilveren sjabbatkandelaars Mijn dierbaarste Joodse voorwerp(en) zijn de zilveren sjabbatkandelaars die ik voor mijn 25e verjaardag van mijn moeder kreeg. Helaas mocht zij mijn volgende kroonjaar al niet meer beleven, doordat zij op haar 60e overleed. Hoewel de kandelaars te ondiep waren om er brandende kaarsen in te zetten, hielden zij altijd een ereplaats in mijn huis en werden zij met zorg gepoetst. Mijn moeder bleef in mijn hart en herinnering voortleven. Toen mijn kleinkinderen regelmatig op vrijdagavond bij mij kwamen eten, ontdekte ik bij de Wizowinkel kaarsjes die in de kandelaars pasten. De bracha (zegening) voor het aansteken van de kaarsen zei ik samen met mijn kleindochtertje Sarah. Mijn kleinzoontje Boaz, met zijn keppeltje scheef in zijn krullenbol, bromde mee, daarbij terechtgewezen door zijn zusje: ‘Nee, dat moeten de

meisjes zeggen’. Als de kinderen iets liefs of grappigs zeiden of deden, dacht ik aan mijn moeder en hoorde ik haar vertederd zeggen: ‘Ach, vreet ze nou niet op’. Ik vertelde de kleinkinderen zo veel over mijn moeder, dat, toen ik op een vrijdagavond restjes eten weg wilde gooien – uiteraard streng verboden door mijn moeder – mijn kleinzoontje Boaz, toen 7 jaar, door het keukenraam naar boven keek en riep: ‘Mamma van oma, niet kijken hoor, want oma gooit eten weg’ en vervolgens triomfantelijk terugkeerde met de legendarische woorden: ‘Zo, ik heb het even geregeld’!. Toen de kaarsjes niet meer leverbaar waren, had de Wizowinkel nog iets veel beters: glaasjes met waxinelichtjes die op iedere kandelaar pasten. Mijn kleindochter Sarah koos er vorig jaar zelf voor om bat mitswa te worden

bij de LJG. Op een vrijdagavond werd de bracha niet meer gezegd, maar door haar gezongen. Dit deed zij zo mooi dat ik eerbiedig zweeg en luisterde. Enige dagen geleden mocht ik mee toen kleindochter Sarah, ter voorbereiding voor haar bat mitswa, voor het eerst uit de echte tora rollen ging lezen in sjoel. Zij begon met de bracha voor het aansteken van de grote kaarsen daar. Toen zij, een prachtige meid, daar stond en met haar heldere stemmetje zo mooi zong, had ik tranen in mijn ogen van ontroering en dankbaarheid. En ik dacht aan mijn moeder. Ik weet zeker dat mijn moeder er een beetje bij zal zijn als haar achterkleindochter Sarah straks bat mitswa wordt. En het is niet moeilijk te raden wat mijn cadeau aan haar is: inderdaad, zilveren sjabbatkandelaars... LOES

VAN WEEZEL

Zilveren ring In mijn lila jurk met bijpassende schoenen en een orchidee in mijn haar, loop ik arm in arm met mijn bruidegom richting het 16e eeuwse stadhuis in het pittoreske Oudewater. Hoewel we geen choepa (Joods Huwelijk) hebben, hebben wij wel Joodse elementen in onze huwelijksceremonie gevoegd. Mijn oudoom van 90 uit de Verenigde Staten maakt grote indruk op de genodigden met zijn vioolspel uit ‘Fiddler on the roof’. Onze getuige spreekt samen met een groot deel van de gasten een bracha uit. Maar de mooiste verrassing die mij te wachten stond, was de ring die ik van mijn, inmiddels echtgenoot, kreeg. Het is een ring met erbovenop een huisje, dat net als de baldakijn, het nieuw te stichten huis en gezin symboliseert. Het huisje is versierd

6


en op de ring zelf staan enkele Magen Davids. Het huisje klapt van onderen open. Wat hier de betekenis van is, weet ik niet. Over de herkomst van de ring doet mijn man geheimzinnig, waardoor zich allerlei verhalen in mijn hoofd afspelen. Misschien is het een eeuwenoud antiek erfstuk. Misschien is hij door vele generaties vrouwen voor mij gedragen en bewaard voor hun nageslacht. Misschien is hij zelfs wel gedragen door Sarah herself. Nu is het mijn beurt om een thuis te maken voor mijn gezin. Inmiddels is mijn zoon geboren uit onze verbintenis. Maar de ring bewaar ik als erfstuk voor mijn ongeboren dochter. BARBARA

TANENBAUM

TWEESPRAAK

Lekker weg met de Jomtov Wie moest er ook weer zo nodig met de Jomtov naar St. Tropez? ‘Lekker rustig?’ Jij vond het toch ook een goed idee? Ja, totdat ik door had dat jij koste wat het kost toch alles door wilde zetten. Ik vind zoete appeltjes met honing aan tafel nog wel te doen, maar op het strand... Traditie is traditie, dat zeg je zelf ook altijd… Sinds wanneer is het traditie om overvolle plastic bakjes honing op en naast een strandlaken neer te zetten waar de kinderen dan zelf hun in het zand gevallen stukjes appel in mogen dopen? Omdat er iets naast is gegaan, is het toch nog wel steeds leuk? Leuk? Voel jij je wel helemaal jofel? Alles en iedereen droop van de honing. Ik kom nog steeds dingen tegen die kleven… Er was niet schoon tegen te maken… En nog steeds als ik iets eet dan knarst het tussen m’n tanden… Misschien dat je je tanden een keer kunt poetsen…? Oj wat een ongein, ik heb er in ieder geval nog dagen mee rondgelopen…

Ja die Duitse familie. Heel sneu… misschien moeten we hun onze excuses gaan maken? Dat we vanwege Rosjesjone honing gemorst hebben bij de zoete appeltjes in hun latere ‘koil’? Lijkt me een fantastisch idee… Kan ik nou nooit eens iets zeggen zonder dat je er zo idioot op reageert?

Zelfs het zand waar we gezeten hadden plakte daarna nog. Heb je die familie niet gezien die de dag daarna op die plek zat?

Dan had je even op een kaart moeten kijken, dan had je het meteen geweten.

Idioot reageert? Misschien wordt het wel een hele nieuwe traditie…

En dat kon jij niet doen? Lekker ben je, mij iets verwijten wat je zelf ook niet hebt gedaan… Moet ik dan een taxi bellen? Je zegt het maar hoor…

Waarom wilde je eigenlijk ook zo nodig vasten op het strand?

Nee dat kunnen we niet maken, het is Sjabbes…

Je moet toegeven dat dat geen rotzooi geeft!

Moet jij eens opletten wat ik allemaal niet kan maken. We lopen nu naar een land waar de regerend vorst gaat trouwen met een Wietsjtok en dan zouden wij geen taxi kunnen nemen…???

Dat is waar, maar was het dan echt nodig om dat ijsje van Jehudit af te pakken en weg te gooien wat ze van Heidi gekregen had? Genebbisj, weet ze veel en Marie-Therese stond er ook bij te krijsjen…

VAN BEEM

Kan ik het helpen dat ze altijd gojse vriendinnetjes uitzoekt? Nee, vind ik inderdaad ook niet kunnen dat ze op Jom Kipper op het strand in St. Tropez niet met een Joods vriendinnetje thuiskomt… En waarom wilde je deze Sjabbes zo nodig lopend naar sjoel in Monaco? Geef toe dat het een prachtige tocht is…

Dan had je in ieder geval iets om je op te bezinnen…

De mensen die ik het gevraagd had hebben me emmes waar gezegd dat het maar een half uurtje lopen was naar Monaco…

STEUN DE BENJAMIN! Wilt u de Benjamin steunen? Word dan donateur! Wij kunnen uw financiële

Ja beeldschoon, maar we lopen al 2 uur en we zijn er nog steeds niet… Jij ook altijd met je goeie ideeën…

bijdrage goed gebruiken. U kunt een bedrag overmaken aan ‘St. JMW Bijdragen & Fondsen o.v.v. donatie

Hoe kon ik nou weten dat het zo ver was, jij sprak toch zo goed Frans? Jij had toch precies begrepen wat ze zeiden?

Benjamin, De Lairessestraat 145-147, 1075 HJ Amsterdam’ op rekeningnr. 204420. Alvast hartelijk bedankt!


7

Joods


VAN DE RABBIJN

Het Joodse rechtssysteem Jom Kipoer is de belangrijkste feestdag in het Joodse jaar. Tijdens en voorafgaande aan Jom Kipoer is het een ieders taak om met zichzelf in het reine te komen. Zo moet je op de vooravond van Jom Kipoer ‘Kol Nidrei’ persoonlijk spijt betuigen voor onrecht dat je anderen hebt aangedaan. En toch zullen er zaken voorvallen waarbij je niet het gevoel hebt zelf iets fouts te hebben gedaan, maar waarbij het conflict zonder bemiddeling of rechterlijke uitspraak niet kan of zal worden opgelost. Zulke gevallen kunnen ondermeer worden voorgelegd aan de Rabbinale rechtbank ‘het Beth Din’. Het Beth Din bestaat uit drie Dayaniem. Het beslist over de meeste wetten van de Tora, zoals scheiding, conversies, huwelijksproblemen en legale onderwerpen zoals huizen, land, financiële zaken enz.. Onderstaand volgen de uitgangspunten en spelregels voor een Beth Din: • Het is een positieve mitswa (gebod) voor het Beth Din om ‘het recht te achtervolgen’ en recht te spreken. • Als twee personen voor de Dayan staan, kan hij niet tegen de ene zeggen dat hij het kort moet houden, en tegen de ander dat hij alle tijd heeft, of met de ene vriendelijk spreken en met de andere ongeduldig. • Als een van de rechtspartijen een duur pak aan heeft, en de andere armoedige kleren, dan moet de Dayan ze naar huis sturen om gelijksoortige kleren aan te trekken. • Ze moeten allebei staan, of allebei zitten. Maar als de Dayan de uitslag van de rechtszitting bekend maakt, moeten beiden staan.

8


• Als een van de te behandelen gevallen een wees is, wordt hij als eerste behandeld – zelfs als er ook een geval is met een weduwe. • Als een van de te behandelen gevallen een weduwe is, en de andere een talmied chacham (iemand die grote kennis heeft van het Jodendom), wordt zij als eerste behandeld. • Een Dayan mag niet luisteren naar een rechtspartij in afwezigheid van de andere rechtspartij. • Een rechtspartij mag het geval niet horen via een tolk, tenzij de Dayan de taal zelf kent. • De Dayan moet luisteren naar de rechtspartijen, en herhalen wat ze gezegd hebben, voordat hij zijn oordeel bekend maakt. Dit zijn enkele van de wetten die de schoonheid van het Joodse rechtssysteem tonen. Het is interessant op te merken dat de Dayaniem, als ze een rechtspartij zien die een moeilijk persoon is, het recht hebben om niet met het onderwerp te beginnen. Maar zodra ze naar de argumenten van beide kanten hebben geluisterd moeten ze ermee doorgaan. Er staat immers in de Torah: wees niet bang voor wie dan ook. Wanneer de twee rechtspartijen voor de Dayaniem verschijnen, kunnen dezen zeggen: waaraan geef je precies de voorkeur? Wil je dat we de Joodse wet in al zijn striktheid navolgen, of wil je een compromis (de rechtspartijen moeten samen met het antwoord komen) – want er staat: ‘misjpat sjalom sjiftoe besjaarechem’ (een gerecht van vrede moet u uitvoeren in uw gebied).

Dit soort mediation kan alleen worden besproken voordat de Dayananiem een uitspraak geven – niet daarna. Een gerechtelijk uitspraak is mogelijk nadat eerst om een compromis was gevraagd, maar andersom is niet mogelijk. Nadat de rechtspartij de uitspraak ontvangen bij monde van de Aw Beth Din (de voorzitter van de Joodse rechtbank) mogen de Dayaniem niet aan de rechtspartij zeggen of ze voor of tegen die uitspraak gestemd hebben. Volgorde: • Dayaniem luisteren naar de rechtspartijen • Dayaniem luisteren naar getuigen en voeren kruisverhoor uit • Dayaniem trekken zich terug om te oordelen • Aw beth din maakt uitspraak bekend Als een van de rechtspartijen het oordeel niet accepteert, heeft hij het recht om in beroep te gaan bij het Hoge Beth Din of het Beth Din voor Appel in Jeruzalem. Laten we vooral hopen dat u in het komende Joodse jaar verstoken blijft van de inzet van een Beth Din. Mocht u er zelf echter niet meer uitkomen dan weet u vanaf nu hoe de rechtsgang is volgens de Joodse wet.

DAYAN TOLEDANO

DAYAN TOLEDANO IS ALS RABBIJN WERKZAAM VOOR DE PORTUGEES ISRAËLITISCHE GEMEENTE

A SERIOUS MAN JMW GAAT PATHÉ

DINSDAG 5 OKTOBER OM 13.30

Regie: Oscar-winnaars Joel en Ethan Coen Wiskundeleraar Larry Gopnik (Michael Stuhlbarg) is een echte schlemiel en krijgt veel te verstouwen: zijn vrouw heeft een relatie met zijn beste vriend en wil scheiden, zijn kinderen nemen hem niet serieus, zijn verknipte broer logeert bij hem, en zijn buurman is een antisemiet. In zijn wanhoop zoekt Larry steun bij drie rabbijnen die d.m.v. absurde adviezen inzicht willen in de chaos waarin Larry terecht is gekomen. Deze film, die tevens een geestige terugblik is op de Joodse opvoeding van de makers is een aanrader. R E D IE O V E R A G IK O M T E R R E A S B IZ D E JO O D GEPLAAG L E E N V A N V E E T M ID D E N E R IN H E D A V IS U H Z E S T IG D E JA R E N

Houd je van een goede film met nagesprek? Dan ben je van harte welkom: Wanneer? Dinsdag 5 oktober 2010 Tijd 13.30 - 16.00 Plaats Centrum de Roos, P.C. Hooftstraat 183 Amsterdam Entree € 7,50 Vooraf aanmelden [email protected] of 020-577 65 66

SCHRIJF JE IN OP WWW.JOODSEACTIVITEITEN.NL EN ONTVANG GRATIS OP JOU AFGESTEMDE INFOR MATIE EN HET KWARTAALBLAD DE BENJAMIN!

www.joodseactiviteiten.nl JMW Hulpverlening Thuiszorg Joodse activiteiten Jingles de vriendensite Benjamin/Joodse Agenda

Ziekenhuis Amstelland staat dichtbij haar patiënten

Servicepakket/Mediation Vrijwilligers

Adverteren in de Benjamin? Bezoek de website www.debenjamin.info voor de advertentietarieven en Benjamin deadlines voor 2010, of neem contact op met [email protected]. Per 1 januari 2010 worden alle advertenties in kleur geplaatst.

Eet smakelijk! www.debenjamin.info

Dichtbij haar collega’s, medewerkers en dichtbij de regio. Ziekenhuis Amstelland is in veel opzichten Aangenaam dichtbij.

www.ziekenhuisamstelland.nl | 020-755 7000 Benjamin nr. 81 - september 2010

9

Mijn leven INTERVIEW MET HUGO HEYMANS

‘In Nederland was ik een Jood, in Israël was ik een Nederlander.’ Hugo Heymans, professor in de kindergeneeskunde, is geliefd bij zijn studenten. Hij weet altijd te inspireren, heeft oog voor detail, hij vertelt mooie verhalen en brengt zo zijn liefde voor het vak over. Het lijkt of de geschiedenis zich herhaalt want zelf koos hij ervoor om kinderen beter te maken nadat hij onder de indruk was geraakt van professor Simon Winter, de hoogleraar die hem in Haifa les gaf in de jaren zestig. ‘Hij ging iedere dag zelf langs de bedjes van alle kinderen, niet alleen om ze te onderzoeken maar ook om grapjes met ze te maken. Als er kinderen bij waren die met Pesach op Seideravond om wat voor reden niet naar huis konden, nam hij ze zelf mee en zorgde ervoor dat ze een mooie avond hadden. Een hele bijzondere man die ook streng kon zijn. Als hij zag dat een van de studenten de krant zat te lezen zei hij verbaasd: ‘Wat doe je nu? Je hebt twee maanden de tijd om hier alles te leren, hoe haal je het in je hoofd om dan de krant te gaan lezen!’ Toen Heymans in Groningen in ’86 tot hoogleraar werd benoemd, was zijn leermeester erbij, de universiteit had hem voor die gelegenheid over laten komen. ‘Toen ik hem van Schiphol haalde wilde hij vooral van me weten wat mijn plannen waren, wat ik in Groningen wilde bereiken.’ Glimlachend: ‘Hij behield zijn rol als mentor.’ Tot eind dit jaar is Hugo Heymans de baas van het Emma Kinderziekenhuis, dat in het AMC is gehuisvest. Het is prachtig verbouwd, ruimtelijk, licht, met overal glas. Zijn eigen domicilie is een kleine kamer


pal naast die van zijn secretaresse, ook daar glazen wanden, als het moet kunnen ze met gebarentaal contact met elkaar houden. Heymans haalde zijn kandidaats medicijnen in Amsterdam en verhuisde toen naar Haifa, waar hij in het vierde jaar kon beginnen. Hij wilde graag naar Israël, zijn ouders waren zionistisch en hijzelf voelde zich ook zeer verbonden met dat land. Hij is ‘behoudend religieus’, opgevoed.

‘Ik weet niet uit eigen ervaring hoe het daar was, soms voelt dat als een gemis.‘ Zijn ouders en zijn zus en broer, een tweeling tien jaar ouder dan hijzelf, overleefden Theresiënstadt. Zijn vader werkte er als arts en ze bleven daar tot het laatste transport naar de vernietigingskampen zou vertrekken. Voor dat gebeurde, werden ze bevrijd. ‘Dat was voor ons een allesoverheersende ervaring, als je zoiets hebt meegemaakt, kan daar niets meer overheen. Het was een cesuur. Tot op de dag van vandaag voel ik dat.’ Heymans werd zelf in 1947 geboren: ‘Ik heb die referentie van voor de oorlog niet, ik weet niet uit eigen ervaring hoe het toen was, soms voelt dat als een gemis. Een tijd geleden stond ik in Kaapstad in een synagoge, hij was helemaal vol. Na afloop van de dienst stond iedereen buiten met elkaar te praten. Op zulke momenten schiet meteen door me heen: Zo moet het voor de oorlog ook in Nederland zijn geweest.’ Zijn vader had voor de oorlog een huisartsenpraktijk in Haarlem die van de

Duitsers in de oorlog moest worden verkocht. Er is een regel dat als je je praktijk hebt opgedoekt je later niet terug mag naar dezelfde plek, maar in zijn geval waren er wel bijzondere omstandigheden en natuurlijk had hij alle recht na wat er met hem en zijn gezin was gebeurd om zijn oude plek op te eisen. Maar het ontbrak de vader van Heymans aan energie om het gevecht aan te gaan. ‘Kennelijk was hij zo ontmenselijkt dat hij die strijd niet aanging. Nu zou je zeggen: natuurlijk moet je daar teruggaan. De KNMG, de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Geneeskunde heeft ook niet zijn best gedaan om hem te helpen. Mijn vader is bij de GGD in Haarlem gaan werken, later werd hij daar directeur.’ Heymans genoot van zijn studietijd in Israël: De atmosfeer sprak me aan. In Nederland was ik een Jood, in Israël was ik Nederlander, ik vond die ruil wel prettig. Israël was heel internationaal, ik woonde met een Canadees en met een Fransman, met elkaar spraken we Ivriet (modern Hebreeuws). Ik had veel vrienden en iedereen nam me op sleeptouw. Soms vroeg een dokter of ik die avond iets te doen had, mocht ik ‘s avonds bij een bijzondere operatie zijn.’ Na zijn studie ging Heymans het Israëlische leger in en daarna kwam hij verrassend genoeg terug naar Nederland, omdat er geen goede opleidingsplaats als kinderarts voor hem was. Hij specialiseerde zich hier, promoveerde en werd hoogleraar, eerst in Groningen, later in Amsterdam. Zijn

ZIN IN GEZELLIGHEID? Zin in gezelligheid, nieuwsgierig naar onze groepen of zin om met anderen naar de film te gaan? Lees de rubriek Joodse activiteiten op bladzijde 30.

‘Het je houden aan regeltjes geeft geen garantie dat je je voldoende met de inhoud bezig houdt.‘

band met Israël bleef, hij kocht zelfs een huis in Haifa waar hij na zijn komend pensioen veel tijd wil doorbrengen, hij popelt om daar aan de universiteit nog een steentje te kunnen bijdragen. Bevlogen vertelt hij hoe de kindergeneeskunde de afgelopen decennia vooruit is gegaan. Vroeger konden artsen alleen een diagnose stellen, maar inmiddels kunnen ze behandelen. Kinderen hoeven niet langer dood te gaan aan een hartafwijking of aan leukemie. Tachtig procent van die patiënten kan heel oud worden met hun ziekte. Natuurlijk blijft er een dreiging dat de hartafwijking weer opspeelt, of dat de leukemie terugkomt, daarom is het belangrijk dat ze leren leven met hun ziekte, zegt Heymans. Zijn Emma Kinderziekenhuis heeft daar veel in geïnvesteerd. ‘We betrekken ouders erbij, we leren in dit ziekenhuis niet alleen het kind maar ook de vader en de moeder te leven met de ziekte. Een ziek kind wordt minder snel zelfstandig. Normaal heb je een baantje tijdens

je pubertijd, daarom hebben wij een uitzendbureau opgekocht voor chronisch zieke kinderen en dat werkt. De kinderen vinden het fantastisch om aan de slag te gaan, het is goed voor hun eigenwaarde en werkgevers beschouwen het als een uitdaging om met zo’n kind aan de slag te gaan. Prachtig.’ Gemiddeld werkte Heymans de afgelopen decennia zo’n tachtig uur per week, hij probeert nu langzaam af te bouwen. Naast zijn drukke baan zette hij zich in voor de Portugees Israëlitische gemeente, hij zit nog steeds in het bestuur. ‘Ik heb met mijn gezin altijd bewust Joods geleefd. Op Sjabbat kwamen we bij elkaar en ook alle feestdagen vieren we samen met mijn dochter en twee zoons. Ik vind het belangrijk om de gebruiken die ik van mijn ouders heb meegekregen, over te dragen. De basis van het Jodendom – respect voor anderen hebben – is zo belangrijk. De Tenach is ervan doordrenkt.’ In de Joodse wereld zijn mensen soms teveel bezig met de vorm,

zegt Heymans en hij betreurt dat. ‘Het je houden aan regeltjes geeft geen garantie dat je je voldoende met de inhoud bezighoudt. Als ik zie dat dat niet gebeurt, doet dat pijn.’ Hij gaat trouw iedere zaterdag naar de synagoge, zodat er minje (tenminste 10 Joodse meerderjarige mannen aanwezig) is. Ondanks de pijnlijke geschiedenis van de oorlog heeft Heymans het Jodendom nooit als last ervaren, integendeel. ‘Ik lever graag mijn bijdrage aan het in stand houden van de Joodse cultuur. Het is een stuk van mijn identiteit die ik met liefde bewaar en voortzet. Ik heb nog nooit op een feestdag gewerkt.’ Hij zegt het met gepaste trots. Heymans kreeg in het ziekenhuis veel te maken met allochtone patiëntjes en hun ouders. Vanuit zijn eigen rol als betrekkelijke buitenstaander kan hij zich enigszins in hun positie als nieuwkomer inleven. Een paar jaar geleden reisde hij met vijftien medewerkers naar Marokko: ‘We wilden zien hoe het daar was, van zo’n reis leer je veel, ik vond het erg nuttig.’ In zijn ziekenhuis is de Weekendschool gehuisvest, bedoeld om kinderen uit minder bedeelde milieus extra aandacht te geven. ‘Ik vertel ze over mijn vak, die kinderen zijn zo gretig om te leren. We hebben hier nu een paar studenten die door de weekendschool zijn geïnspireerd om geneeskunde te gaan studeren, dat is zo bevredigend, eigenlijk voelt dat nog beter dan een mooie publicatie.’ MARGALITH

KLEIJWEGT

Benjamin nr. 81 - september 2010 11

Mijn leven

In de rubriek Geen sof met Toff! geeft Jolan Toff, hoofd van de afdeling thuiszorg, elke keer een kijkje in de keuken van de thuiszorg.

GEEN SOF MET TOFF!

Mw. Kassa, Thuiszorgmedewerker uit Ethiopië Welzijn’ behaald en ook een taaldiploma. In Nederland is alles goed georganiseerd. De gezondheidszorg is veel beter. Vaak zijn er geen geneesmiddelen beschikbaar in Ethiopië. Het sociale leven vind ik koud in Holland. In Ethiopië ben je nooit alleen. Je zorgt voor elkaar. Als je alleen bent zorgt de kerk voor je en als je gescheiden bent kun je altijd bij je ouders terecht.

Mw. Beza Kassa, 50 jaar, is geboren in Showa, een stad met enige miljoenen inwoners in Ethiopië. Zij heeft een dochter, Helina, onderwijzeres, die met haar man en twee kinderen, Sara (10) en Samuel (5) in Zweden woont. ‘De meeste mensen in Ethiopië zijn Christelijk. Ik ben, zoals het daar heet, ‘orthodox’ en ga elke zondag naar de kerk. In Ethiopië heb ik vanuit de kerk veel over het Jodendom gehoord, veel mensen willen graag Israël zien, het heilige land. Wij hebben, bij een aantal stammen, gebruiken die uit het Jodendom komen. Op vrijdag wordt er gekookt voor de zaterdag. Er worden bijvoorbeeld op zaterdag geen bladeren van de boom gekapt. Dit wordt als werk beschouwd. Op zaterdag doe je niets. Je moet je vrij


voelen. Ook eten we geen varkensvlees. De nationale taal is Amhaars. Falasha, de naam voor Ethiopische Joden komt hieruit voort en betekent banneling. Iedere stam heeft trouwens zijn eigen taal. Er zijn er meer dan 80. Na de middelbare school ben ik onderwijzeres geworden en gaf les aan kinderen tussen de 4 en 12 jaar. Daarna heb ik les gegeven aan aankomende leerkrachten. In 1994 ben ik weggegaan uit Ethiopië en ben in een asielzoekerscentrum in Vlissingen terechtgekomen. In 11 jaar heb ik, in 7 provincies, in verschillende centra gezeten. Ik heb daar mijn diploma ‘kookassistent’ behaald. Om mezelf bezig te houden heb ik gewerkt in de crèche van het asielzoekerscentrum en de bibliotheek schoongemaakt. Ik heb bij het ROC in Amsterdam mijn diploma ‘Zorg en

In 2008 ben ik als thuiszorgmedewerker bij JMW gekomen. Ik doe huishoudelijk werk bij ouderen maar soms ook bij jongere mensen die iets mankeren. Ik heb het heel erg naar mijn zin, ik houd van mijn werk. Een enkele keer ben ik verdrietig. Iemand heeft een keer gezegd dat ik haar telefoon had meegenomen. Later bleek dat haar dochter de telefoon had. Ik vind het moeilijk om iets te weigeren. Misschien vanwege mijn cultuur. Ik heb wel eens heel hard moeten werken op een koud balkon. Ik werd erg gepusht. Ik probeer het altijd eerst met de mensen zelf op te lossen en anders kan ik het altijd op kantoor bespreken waar ze erg aardig voor mij zijn. Veel cliënten zijn zelf erg bescheiden en durven mij bijna niets te vragen. Ik vraag dan of ik bepaalde dingen kan doen. Zij zijn meestal erg geïnteresseerd in waar ik vandaan kom. Ik praat hierover met hen. Ze vertellen mij óók veel. De cliënten praten vaak over de tweede wereldoorlog. Ik heb vroeger op school hierover geleerd. Het was voor mij iets uit de boeken. Ik voelde er niets bij. Nu zit het in mijn hart... JOLAN

TOFF

THUISZORG Als u meer wilt weten over wat JMW thuiszorg voor u kan betekenen, neem dan contact op via www.joodsethuiszorg.nl of bel 020-577 65 11.

INTERVIEW MET HANNES FARENHORST - MEDEWERKER STADSREINIGING. LID VAN DE F-SIDE

Een kijkje in het leven van... Krant: Lees ik weinig, er staat alleen maar ellende in. Oorlogen en zo.

Hannes Farenhorst, 44 jaar, geboren in Amsterdam West. Woont in Purmerend. Getrouwd met Anja, 43 jaar. Zij werkt bij TNT en heeft één zoon Kevin, 9 jaar. Beroep: Ik werk nu 22 jaar bij de Stadsreiniging in Amsterdam, in het centrum, o.a. bij de Jordaan, Kalverstraat, Nieuwendijk en de grachten. Ik ben stratenveger en soms zit ik op de borstelwagen. Ik vind het gezellig werk, het bevalt me goed. Bij het opruimen van enorme hoeveelheden vuilnis, zoals na koninginnedag, dacht ik in het begin ‘hoe krijg ik het schoon’. Na een aantal jaren krijg je ervaring. Je ziet resultaat en je werkt goed samen met je collega’s. Ik werk vaak ’s avonds omdat je overdag niet in de winkelstraten terecht kan. Verder zit ik bij de F-side van Ajax. Ik ga naar alle thuiswedstrijden en naar sommige uitwedstrijden. Vroeger ging ik ook vaak mee naar het buitenland. Ik ga 1 á 2 keer per week naar de trainingen. Als Jan Vertongen mij ziet zegt ie ‘Hé Hannes’. Louis Suarez is ook altijd aardig. Klaas Jan Huntelaar zei altijd ‘Hé raddraaier!’ Van Maarten Stekelenburg heb ik een keer zijn keeperhandschoenen gekregen. Verder sta ik achter de bar in het supportershome. Als vrijwilliger leg ik voor de wedstrijden de plastic vlaggetjes op de banken in de Arena en voor de kids club begeleid ik de kinderen naar toernooien. Onze kat heet trouwens Wesley Sneijder. Mijn mooiste herinnering: Mijn trouwdag met Anja op 16 maart 2010. Die datum staat op de achterkant van mijn nieuwste Ajax-uit shirt. Kevin is meegetrouwd. Hij heeft ook een mooie ring gekregen. De trouwfoto’s zijn in de Arena genomen. Ik kende Anja

WWW.JOODSETHUISZORG.NL

Mop: Ik ken er zo veel maar ik kom er nu niet op. Boek: Ik lees niet veel. Winkel: Ik doe samen met mijn vrouw alle boodschappen. Koken: Hollands eten. Als ik kook maak ik macaroni en kippen- of groentesoep. Op feestdagen gaan we lekker fonduen of gourmetten. Hekel aan: Geweld. trouwens van de tuinbouwschool. Had haar jaren niet gezien. Ik wist dat ze in Lelystad woonde. Bij een supermarkt heb ik een kaartje opgehangen. Toen belde ze mij. Mijn andere mooiste herinnering is het winnen van de Champions League door Ajax in 1995. Ik was in Wenen toen Kluivert 1-0 maakte tegen A.C. Milan. Sport: Tegenwoordig zit ik op de sportschool, fietsen, de loopband, buikspieroefeningen. Ik heb zelf nooit gevoetbald. Joods: Eerlijk gezegd houd ik mij daar niet zoveel mee bezig. Ik zou er wel iets meer van willen weten. Mijn moeder was Joods. Ik vind het wel leuk dat Ajax een soort van Joodse achtergrond heeft. Eten: Lekkere dingen, groenten, aardappels, een stuk vlees. Toen ik alleen woonde maakte ik het zelf. Nu ik getrouwd ben kookt mijn vrouw. Heerlijk!

Bewondering voor: Mensen die in hun leven iets bereikt hebben. Uitzicht: Vanuit een vakantiehuisje heel veel groen. Of een mooie tuin met bloemen en planten. Het moet er gezellig uit zien. Markt: In mijn schoolperiode heb ik, om wat bij te verdienen, op de markt op het Bos en Lommerplein gewerkt. Eerst bij een kaasboer, later bij een tassenstal. Grootste wens: Ik zou nog wel een keer vader willen worden. Kom graag: Overal waar het leuk en gezellig is. JMW: Mijn moeder heeft vroeger thuiszorg gehad en er worden allerlei dingen georganiseerd. JOLAN

TOFF

T.V.: Voetbal of programma’s waar je bij kunt lachen of met vrolijke muziek.


Mijn leven FOTO: YORAM DIAMAND ©

Eitzes van Esther Ander geloof

In deze rubriek geeft Esther Konstantinov een inkijkje in haar werk als maatschappelijk werkster bij JMW. De vragen en antwoorden zijn gebaseerd op voorbeelden uit de praktijk, maar zijn uiteraard geanonimiseerd. Als u een vraag heeft over uw financiën, relaties, werk- of woonsituatie, of als u kampt met psychische of emotionele klachten, kunt u zich wenden tot het spreekuur: maandag tot vrijdag (9.30 - 12.00 uur) en woensdagavond (17.00-19.30 uur). U kunt ook per mail contact opnemen: [email protected]. Zie ook www.joodsmaatschappelijkwerk.nl.

577 vrienden wachten op jou!

Jingle?

Voor iedereen met een Joodse achtergrond

Kijk op www.joodsevrienden.nl


Als klein jongentje overleefde ik als enige van mijn ouderlijk gezin de oorlog. Pas tijdens mijn onderduik werd me verteld dat ik Joods was. Tot dat moment had ik werkelijk geen idee. Ik was negen jaar toen de oorlog voorbij was. Ik bleef bij mijn onderduikfamilie. Mijn onderduikouders waren belijdend katholiek, maar hebben mij, uit respect voor mijn geloof, nooit laten dopen. Ze vertelden mij verhalen uit de Thora en stuurden me naar Joodse les. Ik was mij dus steeds bewust van mijn Joodse identiteit. Bovendien was daar mijn Joodse oom, die als enig ander familielid nog leefde. Hij wilde mij graag bij zich in huis nemen en voerde rechtszaken tegen mijn onderduikouders om de voogdij. Ik moest gaan logeren bij deze voor mij onbekende man. Ik kan me zijn vreselijke verhalen over concentratiekampen, gevechten, honger en dood, nog heel goed herinneren. Ze maakten mij als kleine jongen bang en verdrietig. Ik mocht van de rechter uiteindelijk bij mijn onderduikfamilie blijven, en daar was ik als kind blij om. Mijn vriendjes waren allemaal katholiek. Zij deden communie en kregen vormsel. Dit waren vrolijke, gezellige gebeurtenissen in mijn jonge leventje. Tegenwoordig ben ik 70 jaar, lid van de Joodse Gemeente. Ik betaal contributie en heb een plekje gereserveerd op een Joodse begraafplaats. Ik was echter getrouwd met een niet-Joodse vrouw en heb mijn kinderen weinig tot niets van het Jodendom meegegeven. Via een vriend ben ik een paar maanden geleden in contact gekomen

met de Evangelische Gemeente. Ik voel me bij de mensen in deze gemeente op mijn gemak, geaccepteerd; bijna als in een familie. Ook in religieus opzicht voel ik veel voor de verhalen uit het Nieuwe Testament. Ik ben blij en opgelucht. Tegelijkertijd ben ik bang en bezorgd. Ik weet niet wat ik moet doen: mijn lidmaatschap van de Joodse Gemeente opzeggen? Dat kan toch niet?

Eitze Gelukkig kennen we in Nederland vrijheid van geloofsovertuiging (met inbegrip van het recht om een geloof te verlaten). Of deze wetenschap u verder helpt, vraag ik me af. Religie is een identiteitskwestie. Wat en hoe u gelooft, wordt bepaald door uw persoonlijke geschiedenis, door uw socialisatie. Het samengaan van twee verschillende religies loopt als een rode lijn door uw leven. Dat begon al toen u heel jong was: vervolgd omdat u een Joods jongentje was, gered door een Katholiek gezin. En dan een oom met vreselijke verhalen. Verhalen die u als kind natuurlijk associeerde met Joodszijn. Kortom u kreeg weinig positief Joodse input. En een kind houdt zich in het algemeen niet bezig met grote, abstracte zaken als het algemeen belang van het Joodse volk, de overleving van het Jodendom. Een kind wordt beïnvloed door de ervaringen die hij in zijn dagelijks leven meemaakt. Niet meer, maar zeker niet minder. De christelijke input daarentegen was juist wel positief: uw pleegouders waren liefdevol en hebben

OPROEP Personen die ‘Beg’ ontvangen en daarom uitgesloten zijn van artikel II fonds van de claims conference, kunnen zich melden om gezamenlijk actie te ondernemen. Adres: wie, POB7075, 52170 Ramat-Yam Israël.

u hun geloof niet opgedrongen. In het katholieke dorp bracht u een groot en gelukkig deel van uw jeugd door. Ik begrijp heel goed dat u als volwassen man toch verbondenheid voelt met het Jodendom. Inmiddels heeft u wel de capaciteit om te denken aan die grote, abstracte zaken. Zoveel Joden vermoord, waaronder uw ouders, en dan zou u zich ‘bekeren’ tot een andere religie? Is dat niet bijna verraad? Ik kan me voorstellen dat dit soort gedachten u pijnigen en het praktisch onmogelijk maken uw lidmaatschap bij de Joodse Gemeente op te zeggen. Ook ik pijnig mijn hersens: wat is hier nou een goede Eitze? Als hulpverlener ben ik altijd gericht op de autonomie van mijn cliënten. De vrijheid om keuzes te maken, de eigenheid van het individu. Het is in uw individuele geval een feit dat zowel het christendom als het Jodendom uw leven beïnvloedden. Nu

u 70 jaar bent, is dat blijkbaar niet anders. Het punt is dat het Jodendom niet alleen een religie is. U kunt een hele sterkte Joodse identiteit hebben, die gevoed wordt door andere factoren dan religie, zoals vervolging, de Joodse cultuur en geschiedenis, socialisatie etc. Christen bent u alleen wanneer u religieus bent en dus gelooft. Op die manier bekeken zou het een het ander niet hoeven bijten: u blijft lid van de Joodse gemeente, uit respect voor en verbondenheid met het Jodendom, maar u blijft ook lid van de Evangelische gemeente, want deze vertegenwoordigt een geloofsovertuiging die beter bij u past. Dat levert u veel positiefs op, las ik: u voelt zich op uw gemak en geaccepteerd, als in een familie. Gezien uw levensverhaal lijkt me dit gevoel niet meer dan logisch. Nog een kleine tip: wees eerlijk en open over uw religieuze leven. Wanneer u mensen tegenkomt die

geen begrip hebben voor uw keuze, is dat hun goed recht. Zij hoeven het niet per se te begrijpen (als u dat maar doet). Alhoewel, het is natuurlijk erg prettig als in ieder geval de mensen in uw directe leefomgeving (familie, vrienden) uw keuze op zijn minst respecteren. Ik wens u veel succes, en mocht u in persona verder willen praten, neemt u dan gerust contact op met het maatschappelijk werk van JMW. Noot van de redactie: Volgens de Joodse wet blijft iemand die Halagisch Joods is Joods, ook indien besloten wordt over te gaan tot een andere godsdienst. De Joodse gemeenschap moet het zich aanrekenen dat veel mensen met soortgelijke achtergrond en problematiek zich vaak buitengesloten of niet welkom voelen.

INGEZONDEN BRIEF Ik heb met interesse de kwestie in Benjamin van juli 2010 - jaargang

uitgebreide familie en constant komen de kleinkinderen en nu ook de

21, nr. 80 gelezen betreffende een weduwe met een dochter in Israël,

achterkleinkinderen op bezoek. Ik heb heel gezellig koffie met haar

die ze zeer mist.

gedronken vorige maand en we hebben reuze gelachen.

Gaarne wil ik een voorbeeld geven van een dergelijk geval. Ik ken een

Het zou zeer goed zijn als deze weduwe (uit de vorige eitze) één of

mevrouw die alleen woonde in Amstelveen, terwijl haar enige

twee keer per jaar eens naar haar dochter zou gaan, kennis maken

dochter met kinderen/kleinkinderen in Jeruzalem woont. Op latere

met de grote Nederlandse gemeenschap hier in Israël (bijvoorbeeld de

leeftijd was het moeilijk voor de dochter en haar man om alles voor

Irgun Olei Holland - Elah met haar maatjes, etc.). In Israël kan ze dan

haar op het medische en financiële vlak te regelen en zij konden niet

de groei van haar familie volgen en dat is echt anders dan via de

ieder moment naar Amsterdam vliegen. Op 92 jarige leeftijd is zij

telefoon. In Jeruzalem is er bijvoorbeeld een groep van ouderen die

geemigreert naar Israël en haar dochter en familie hebben alles

elke woensdagochtend met elkaar koffie drinkt en veel gein met

geregeld hier (een tehuis, de kamer, de verhuizing, etc.). Vanaf dat

elkaar hebben.

moment is ze dolgelukkig. Iedere vrijdagavond eet ze met haar Met vriendelijke groeten, Betty Kazin (Rosenbaum)

WWW.JOODSMAATSCHAPPELIJKWERK.NL


Mijn leven INTERVIEW MET ILAY DEN BOER

Theatermaker van het zesluik ‘Het Beloofde Feest’ De titel zegt al veel over hoe Ilay den Boer in het leven staat en op welke manier hij dit in zijn werk vorm wil geven. Een foutje, dacht ik aanvankelijk. Hij bedoelt ‘het Beloofde Land’. Maar het is opzet: die verwarring wil hij laten ontstaan. Aan de ene kant de hoop die het bij je oproept en die hij zeker ook heeft, aan de andere kant de deceptie. Israël is niet het beloofde land waar hij en zijn familie op hadden gehoopt, het beloofde feest is niet het feest waar hij op had gehoopt. Juist die tegenstelling, dat conflict wil Ilay den Boer benadrukken. Maandag ochtend, 2 augustus, hadden wij een gesprek met Ilay den Boer, 24 jaar. Hij is op 3 jarige leeftijd vanuit Israël naar Nederland gekomen. Zijn moeder is Israëlisch en zijn vader komt uit Nederland. ‘Stage is the world’, zegt Ilay naar een uitspraak van Shakespeare. Met zijn voorstellingen wil hij conflicten inzichtelijk maken zonder zelf een


oordeel te vellen. Conflicten zijn er overal en Ilay den Boer wil mensen mee nemen om er op allerlei manieren en vanuit verschillende perspectieven naar te kijken. ‘Een conflict is nooit eenduidig’. Hij wil dat het publiek door zijn voorstellingen aan het denken wordt gezet. Ilay den Boer werkt vanuit zijn persoonlijke ervaringen. Wie ben ik, hoe ga ik om met mijn verleden, met mijn familie. En hoe gaat mijn familie met mij om. 3 stukken van zijn zesluik zijn al uitgevoerd. ‘Eet smakelijk’, ‘Janken en schieten’ en ‘Dit is mijn vader’. In alle voorstellingen staat zijn familie centraal. In ‘Eet smakelijk’ zijn moeder, bij Janken en schieten zijn oma en in de derde voorstelling zijn vader. Ook in de volgende 3 voorstellingen speelt zijn familie een rol. Een voorstelling waar zijn broertje centraal staat, gaat over muziek en theater (zijn broertje is muzikant), de volgende over zijn opa

die vlak voor de 2e wereldoorlog naar Israël is gevlucht, zelf de oorlog niet heeft meegemaakt maar door zijn beroep, psycholoog, heel veel kinderen heeft behandeld met een oorlogsverleden. Hier wil Ilay een kindervoorstelling van maken. Ilay voelt zich Joods omdat hij een Israëliër is. Hij houdt van Israël, het is zijn thuisland. Hij houdt ook van de tradities en rituelen maar hij is niet godsdienstig. Zijn Joodse identiteit is gekoppeld aan Israël. Zo ervaart hij zijn binding met het Jodendom. Toen hij op 18 jarige leeftijd besloot niet in het leger te gaan had dat veel invloed op zijn relatie met zijn familie. Zijn familie in Israël had daar veel moeite mee en velde een oordeel. Ilay probeert in zijn voorstellingen te laten zien dat ieder conflict vele kanten heeft en dat het van belang is om een conflict zonder oordelen te benaderen. In iedere voorstelling maakt hij het publiek mede verantwoordelijk.

Bijvoorbeeld in zijn eerste stuk ‘Eet smakelijk’ krijgt het publiek de rol van een familielid toebedeeld. Deze interactieve vorm zorgt ervoor dat het publiek aan het denken wordt gezet. Op dit moment bestaat zijn publiek uit intellectuele, links denkende mensen. Veel mensen uit de kunstwereld zelf. Graag zou hij ook meer mensen willen trekken met een Joodse achtergrond. Identiteit is voor Ilay den Boer een heel belangrijke motivatie om zijn werk te maken, waarbij hij wel duidelijk aangeeft dat hij identiteit ook wil

afpellen. Vaak wordt identiteit te scherp ervaren. Identiteit hebben wij nodig om het leven overzichtelijk te maken. Zijn overtuiging is dat het van belang is om alle verschillende identiteiten te accepteren. De wereld is complex en die complexiteit wil hij tonen middels zijn voorstellingen. Op dit moment trekt Ilay den Boer door binnen- en buitenland op verschillende festivals en theaters met zijn eerste 3 voorstellingen.

TEL AVIV v.a.

,– € 399 ek sterdam vertr

Zie voor de speellijst; www.hetbeloofdefeest.nl. ‘Het Huis van Bourgondië’ produceert de voorstellingen. In de week van 3 tot 6 november is ‘de week van de belofte’ in FrascatiWG en het Joods Historisch Museum waar al zijn voorstellingen tot nu toe worden gespeeld. Buiten de voorstellingen zijn er films, documentaires en discussies.

IRENE HIRSCH

FOTO’S: © THEATERINBEELD.NL MOON SARIS

WIZO

voor een betere Israëlische samenleving

Vanaf Am nes. rnational Air Li met Swiss Inte ur vanaf Her tz autohu r week. pe € 126 euro ief! ze nieuwsbr

De WIZO winkels bieden een rijke sortering alle gelegenheden.

voor on Meld je aan

Kastelenstraat 64, 1083 CD Amsterdam, Tel 020-6442226 [email protected] • www.vangeldertravel.nl

WIZO GiftShop A.J. Ernststraat 735A Amsterdam T 020 - 6466295 E [email protected]

WIZO Synagogeshop Prinsestraat 16 Enschede T 06 - 51336650

Openingstijden maandag t/m donderdag 10-16 uur vrijdag 10-13 uur

Openingstijden woensdag en zondag 11-17 uur

JMW

Full colour adverteren in de Benjamin?

Hulpverlening Thuiszorg Joodse activiteiten Jingles de vriendensite Benjamin/Joodse Agenda Servicepakket/Mediation

Bezoek de website Vrijwilligers www.debenjamin.info voor de advertentietarieven en Benjamin deadlines voor 2010, of neem contact op met [email protected]

www.debenjamin.info

WIZO Nederland A.J. Ernststraat 735A 1082 LJ Amsterdam tel.: 020-6463017 e-mail: [email protected] www.wizo.nl ING: 535617

Extra koopzondagen op 29 augustus en 5 september van 10 - 16 uur. Kijk ook eens op www.wizo.nl voor on-line bestellingen! De opbrengsten komen geheel ten goede aan onze projecten in Israël.

WIZO Nederlan d we u een Shana To nst va.


Multi Culti NEDERLANDSE JODEN IN HET BUITENLAND

Hoe voelen wij ons als oud-Nederlanders in Israël? Zoiets vertellen in 400 woorden is bijna onmogelijk! Nederlanders noemt men hier ‘Super Jekkes’. Misschien moet je dat vertalen met ‘Pietjes precies!’ Wij komen overal op tijd, zijn beleefd, gaan niet voor ons beurt, houden ons aan de wet, zeker de verkeerswetten. Wat missen wij... Niet veel, zeker niet als wij vandaag de Nederlandse kranten openslaan inclusief het NIW. Als je hier komt, moet je Nederland vergeten: je kan niet vergelijken. Met al die verschillende nationaliteiten is het vaak lachen maar ook wel eens huilen. En toch als je vanaf je jeugd in Nederland lid was van Zionistische organisaties en nu de vele gemengde huwelijken ziet, Joodse mensen die hun eigen geschiedenis niet kennen en ziet dat de wereld ook in Nederland ‘vermoslimd’ dan zeggen mijn vrouw Katy en ik: “wat zijn wij blij dat wij en onze kinderen en tien kleinkinderen

hier wonen.” Natuurlijk komen wij af en toe naar Nederland al is het alleen maar om Katy’s oude ouders te bezoeken. Uiteraard hebben wij vrienden moeten achterlaten, daar staat wel tegenover dat wij een heleboel nieuwe erbij hebben gekregen. Wij staan ook voortdurend in contact met de oude vriendenkring. Direct na de hoge feestdagen is onze logeerkamer weer bezet. Wij ontvangen hen met plezier en luisteren naar hun verhalen over ons oude kikkerlandje. Dan horen wij vaak dingen die wij liever niet horen: over het gejood naar de Joods-Nederlandse bevolking. Gelukkig zijn er ook verhalen over jongelui die vanuit Nederland partners in Israël hebben gevonden en op Aliya (emigratie) zijn gekomen; velen gaan naar Israëlische universiteiten om daar te studeren zodat zij – na hun ouders vaarwel te hebben gezegd – hier hun toekomst

opbouwen. Israël is geen gewoon land, je kan het niet met een ander land vergelijken. Het is ongelooflijk wat men in 60 jaar heeft opgebouwd. Wij voelen ons hier als G’d in Frankrijk. Door de plotselinge toeflux van Fransen kan je dat ook niet meer zeggen! Vrienden vragen wel eens: mis je het broodje pekelvlees en je gemberbolus niet? Wij missen niets! Voor die lekkernijen hebben wij anderen dingen terug gekregen en je kan hier alles kopen: beschuit, hagelslag, je noemt het maar. De jeugd heeft hier de toekomst! Het leger dienen is voor de meeste jongelui de gewoonste zaak van de wereld, in Nederland was dat wel eens anders. Wij weten niet wat de toekomst brengt.

KATY COHEN, OVERVEEN EN GERRIE GERSHON

POLAK, AMSTELVEEN THANS JERUZALEM

JMW Hulpverlening


Thuiszorg Joodse activiteiten Jingles de vriendensite Benjamin/Joodse Agenda Servicepakket/Mediation

Bezoek de website www.debenjamin.info voor de advertentietarieven en Benjamin deadlines voor 2010, of neem contact op met [email protected]

www.debenjamin.info 18 Benjamin nr. 81 - september 2010

Vrijwilligers

Ewoud Sanders (1958) is taalhistoricus en journalist van o.a. NRC Handelsblad. Speciaal voor de Benjamin schrijft hij over de geschiedenis en de betekenis van woorden in het Jiddisch of Bargoens. Heeft u een suggestie voor een Joods woord? Mail het naar [email protected]

BABYLONISCHE SPRAAKVERWARRING

Een jofele boel Jofel wordt gebruikt voor ‘fijn, heerlijk, prettig’ en ‘plezierig’. Sinds wanneer kennen wij dit woord en waar komt het vandaan? De Grote Van Dale vermeldt dat we jofel sinds 1922 kennen, maar in feite is het al iets ouder. Of, exacter geformuleerd, in feite is het iets eerder opgetekend, zij het in de vorm joven. In die vorm komen we het in 1906 tegen in een Bargoense woordenlijst, De Boeventaal van de Amsterdamse commissaris W.H. Köster Henke. Köster Henke vermeldt joven in de betekenissen ‘goed, mooi’ en ‘uitstekend’. Als voorbeeldzinnen geeft hij onder meer: ‘Hij loopt joven gekloft’ (voor ‘hij loopt goed gekleed’) en ‘Een joven ponum’ (‘een mooi gezicht’). In de vorm jofel treffen we het woord in 1916 voor het eerst aan, in een Bargoense woordenlijst die werd opgesteld door de Nijmeegse taalkundige J.G.M. Moormann. Moormann trok er op vrije dagen vaak op uit om zwervers, bedelaars, landlopers, marskramers en rondreizende handelaren te ondervragen over hun taalgebruik. Het woord jofel hoorde hij in 1916 te Goor in Overijssel uit de mond van een paardenverkoper, die het gebruikte in de zin ‘Den sos hef ’n jofele ros’ (voor ‘dat paard heeft een mooie kop’). Waar komt jofel vandaan? Waarschijnlijk is het naar het voorbeeld van sjofel (‘kaal, armoedig’) gevormd uit het Jiddische jofe, dat ‘mooi, aangenaam’ betekent. Dit Jiddische woord gaat terug op het Hebreeuwse jafee (‘mooi’).

varianten aan, zoals joafel en jofer. Ook joppe wordt als een vormvariant van jofel beschouwd. Min of meer vaste verbindingen zijn of waren jofele gozer, jofele niese (‘aardige meid’) en jofele boel. J.B. Uges, die onder het pseudoniem Nono aan het begin van de twintigste eeuw diverse boeken en toneelstukken schreef met daarin veel platAmsterdams, voerde in 1929 in zijn boekje Amsterdammers dit liedje op:

Niet ingeschreven is altijd mis

Jingle?


Kijk op www.joodsevrienden.nl Wai binne Waotergeuse Wai hebbe roaie neuse Trao-lao-lao, trao-lao-lao Me lusse nou en dan wel wat En leife joafel fan de jat Trao-lao-lao, trao-lao-lao

UW DONATIE HELPT! Bent u nog geen donateur van de Benjamin, maar wilt u wel helpen?

En Johnny Jordaan dichtte in 1956, in Op drift:

Maak dan uw gift over op 204420, t.n.v. St. JMW Bijdrage en Fondsen. De Lairessestraat 145-147, 1075 HJ

Ik droom van de bruggen en grachten De geraniums edel van kleur De porder in donkere nachten De schilleman jofel van geur Ik hoor ze nog schreeuwen die knapen Van mosselen fijn in ’t zuur Het water dat loopt langs mijn tanden En mijn hartje geraakte vol vuur

Amsterdam o.v.v. donatie Benjamin. Online doneren kan ook: zie www.debenjamin.info. Hartelijk bedankt!

Een vroege bron voor de vorm joven is Het verhaal van den dief van Jan Feith. In dit boek, dat dateert uit 1909 en dat bestaat uit een lange monoloog van een inbreker, lezen we: ‘En ik had wel weer geld in die dagen, want ik stal met overleg en zoo joven mogelijk, om vooral niet gesnapt te worden.’ EWOUD

SANDERS

Net als veel Bargoense woorden treffen we jofel in allerlei spel- en vorm-


Multi Culti ETEN & OPETEN

Jemenitische lamsvleessoep voor Rosh Hasjana 6 personen 1 pond lamsvlees (schouder met bot) 2 uien 1 bosje koriander 2 tomaten, geraspt 1 theelepel chawaits (Jemenitische kruiden, tegen kostprijs verkrijgbaar bij JMW thuiszorg, tel: 020-577 65 11) 3 tenen knoflook 2 eetlepels kippenbouillon, blokjes of poeder

Het lamsvlees + bot in een pan met water aan de kook brengen. Het witte schuim met een spatel verwijderen. Het vlees op een zacht vuurtje door laten koken, totdat het vlees zacht en gaar is. Als het vlees zacht is, het bot verwijderen, de knoflook met een knoflookpers uitpersen en toevoegen. De tomaten raspen en toevoegen. De ui in blokjes snijden en ook toevoegen aan de soep. Voeg nu 1 theelepel chawaits toe aan de soep en ook de 2 eetlepels kippenbouillon. Voeg, om de soep op smaak te brengen, uiteindelijk de fijngesneden koriander toe. Laat alles 10 minuten doorkoken op een laag vuurtje. De soep wordt, voor degenen die dat willen, geserveerd samen met chilba (een soort cream, die op mosterd lijkt, hoeft er niet pers se in) De soep wordt gegeten met Jemenitische pita, broodjes die in de oven gemaakt worden. U kunt ook een gewone pita nemen. Eet smakelijk! Yona Zwaal-Arani (Bejaardenverzorgende, JMW-thuiszorg)

PANELDISCUSSIE

Wat willen Israëli's? Rondom de tafel zitten 10 Israëli's in de leeftijd van 36-60 jaar. Bijna allemaal wonen ze al jaren in Nederland en ze spreken redelijk goed Nederlands. Toch prefereren ze om Ivriet te spreken tijdens een groepsdiscussie, geïnitieerd door JMW, ter peiling van hun wensen, kritiek en ideeën voor de toekomst. De sfeer is openhartig en er wordt goed naar elkaar geluisterd. De ontmoetingsbijeenkomsten speciaal georganiseerd voor Israëli's, ‘Jom Tsavta’ vinden ze vooral leuk voor de kinderen.


Er is daar altijd veel te doen voor de kleintjes. Voor de oudere Israëli is zo'n dag minder aantrekkelijk, behalve als je gewoon van gezellig kletsen houdt en je er al wat mensen kent. Aan de andere kant is er voor de liefhebber van Hebreeuwse boeken en Israëlische muziek wel het een en ander te beleven. Waar men behoefte aan heeft is een eigen ruimte, om zelf lezingen en feesten te organiseren, Israëlische schrijvers uit te nodigen, of onder elkaar te praten over de politieke situatie in

Israël en de negatieve reacties daarop in Nederland en daarbuiten. De meeste Israëli's hebben niet veel contact met Nederlandse Joden, wel met niet-Joodse Nederlanders. Waar het vooral om gaat is dat ze onder elkaar zijn en de Israëlische sfeer kunnen proeven. Wat er met deze informatie gedaan wordt wordt besproken in de volgende Benjamin. MARIANNE

FUCHS

2E INTERNATIONAAL CONCOURS

JOODSE MUZIEK

CONSERVATORIUM VAN AMSTERDAM 28 T/M 31 OKTOBER 2010

24 topensembles uit 11 landen - Sefardisch, Balkan, klezmer, jazz, klassiek en folk Workshops met Adrienne Cooper en Hans Bloemendal - Cultuurmarkt met kosjer eten Open podium voor alle niveaus - Slotfeest marathon jamsessie met concoursdeelnemers

PROGRAMMA EN KAARTVERKOOP OP WWW.IJMF.ORG Met dank aan:

Beth Shalom is een Joods multifunctioneel zorgcentrum. Beth Shalom staat voor maximale autonomie, zelfstandigheid en thuisgevoel van de cliënt. Centraal staan de wensen, behoeftes en belevingen van de individuele cliënt.

Beth Shalom heeft 2 locaties in Amsterdam: één in Buitenveldert en één in Osdorp. In Buitenveldert hebben wij een verzorgingshuis (inclusief kortdurend verblijf) een somatische verpleegafdeling en dagactiviteiten.

In Osdorp hebben wij een somatische verpleegafdeling, een revalidatie-unit en een psychogeriatrische verpleegafdeling. Daarnaast biedt Beth Shalom wijkverpleging (samen met JMW) en dagstructurering aan. Voor meer informatie of een rondleiding kunt u, tijdens werkdagen, contact opnemen met de afdeling maatschappelijk werk op één van beide locaties.

Heeft u vragen of wilt u zich aanmelden, dan kunt u bellen naar Beth Shalom en vragen naar de afdeling maatschappelijk werk (020-661 15 16). Ook kunt u een e-mail sturen naar: [email protected]

www.bethshalom.nl Benjamin nr. 81 - september 2010 21

Sjoek

CURSUSSEN SPORT EN BEWEGEN KLUSJES COMPUTERHULP MAKELAAR KOSJERE MAALTIJDEN PEDICURES KAPPER AAN HUIS

BENJAMIN SERVICEPAKKET

Benjamin Servicepakket (BSP) breidt uit Het BSP is een pakket van scherpe aanbiedingen, zorgen gemaksdiensten, artikelen en cursussen dat bestemd is voor iedereen met een Joodse achtergrond. Het lidmaatschap (€ 17,50 per jaar) geeft recht op tal van kortingen. Het aanbod dat in samenwerking met de Amstelring is ontwikkeld (www.amstelring.nl) bevat Joodse diensten die speciaal ontwikkeld zijn voor abonnees van de Benjamin. Denk daarbij aan een Joodse pedicure, klusjesman, elektricien, kosjere maaltijdservice aan huis, maar ook aan kortingen op cursussen (talen, schilderen, zelfverdediging of Nordic Walking), dagtochten en computerhulp. Meer weten? Ga naar www.benjaminservicepakket.nl, [email protected] of bel van maandag t/m donderdag tussen 9.00 en 17.00 uur naar 020-577 65 88. Inschrijven kan ook door gebruikmaking van de antwoordbon in deze Benjamin. Stuur deze naar JMW o.v.v. ‘Lidmaatschap Benjamin Service Pakket’. Voor de algemene diensten kunt u terecht bij Amstelring. U kunt bellen naar: 0900-1866 en binnen 24 uur wordt u verder geholpen door een van de medewerkers van Amstelring.

IN JE NOPJES AAN DE KNOPJES Onze hulp bij apparaten in en om het huis Sinds de dood van mijn man stond onze computer onaangeroerd op het bureau. Het leek mij toch wel heel handig om er gebruik van te kunnen maken. Mijn zoons hadden niet het geduld en de tijd om het mij te leren. Gelukkig kon ik bellen naar ‘In je nopjes aan de knopjes’. Joel heeft mij de kneepjes van het vak geleerd en ik kan nu mailen en internetten. Geweldig. Roosje Sternfeld. Wilt u gebruik maken van ‘In je nopjes aan de knopjes’, bel dan naar 020-577 65 88 Voor leden € 8,– per uur.

JOODSE DIENST OF PRODUCT AANBIEDEN?

NORDIC WALKING

Wilt u een dienst of product

Beth Simcha organiseert: Nordic Walking onder deskundige begeleiding Dinsdag middag om 15.30 en woensdag ochtend om 10.00. Iedereen is welkom. Wilt u liever sportief wandelen dan kan dat ook. Nordic Walking is wandelen met speciale stokken in de buitenlucht. Bij deze sport gebruikt u 90% van uw spieren in een keer. Het is goed voor lichaam en geest. De cursus is inclusief stokken.

aanbieden dat binnen het Joodse aanbod in het Benjamin Service Pakket past? Neem dan contact op met Irene Hirsch (020-577 65 88) of het Benjamin secretariaat (020-577 565 18). Of mail naar [email protected]. U profiteert als leverancier ook zelf van advertentiekortingen in de Benjamin! Inschrijving bij de Kamer van Koophandel en relevante diploma’s zijn vereist.


U verzamelt bij Beth Simcha waar u een lekker kopje koffie of thee kunt drinken. De cursus start bij minimaal 5 deelnemers. Dus vraag u vriend, vriendin, familie om mee te gaan. Kosten € 5,– per keer. Heeft u belangstelling mail of bel dan naar; [email protected] / 020-577 65 88

RECTIFICATIE Natuurgeneeskunde praktijk Rachel Fontaine In het vorige nummer van de Benjamin stond per ongeluk fysiotherapie. Dit moet zijn fytotherapie (moderne planten- en kruidengeneeskunde).

MELD U AAN EN PAK UW VOORDEEL! Word nu lid van het Benjamin Service Pakket en ontvang korting op tal van diensten en producten. U vindt het volledige en actuele aanbod, informatie en inschrijvingsmogelijkheden op www.benjaminservicepakket.nl. U kunt contact opnemen met het BSP via 020-577 65 88, [email protected] of door de antwoordbon achterop deze Benjamin in te vullen en op te sturen naar JMW o.v.v. ‘Lidmaatschap Benjamin Service Pakket’.

Praktijk Fontaine Jodenbreestraat 110, Amsterdam 020-624 79 18, [email protected] www.natuurlijkegeneeskunde.nl

EVEN VOORSTELLEN Willem van den Heuvel, de nieuwe herenkapper van het Benjamin Service Pakket.

LIEF ZIJN!!! Het wordt er in Nederland op straat niet direct veiliger op. Daarom is het noodzakelijk dat de mensen weerbaarder worden, om zich goed te kunnen verdedigen wanneer ze lastig gevallen worden. Dit is de mening van Stephan Polak. (Nederlandse Grootmeester Pencak Silat, die zijn les bevoegdheid behaald heeft in Jakarta, waar hij enkele jaren heeft getraind). Binnenkort start er in Amsterdam een unieke no-nonsense cursus zelfverdediging. Deze cursus is opgebouwd uit verschillende vechtsport disciplines, deze zijn zo gefilterd, dat je de beste, effectiefste en makkelijkste technieken overhoud. Iedereen kan het, jong of oud, man of vrouw. Stephan kan het je leren als geen ander! Er blijkt een grote vraag te zijn naar een effectief verdedigingssysteem dat toegankelijk is voor iedereen. Geen ingewikkelde loopjes of bewegingen, maar eenvoudige praktische handelingen die iedereen snel kan leren en uitvoeren.

WWW.BENJAMINSERVICEPAKKET.NL

De oudste leerling die Polak getraind heeft is 82 jaar, en ook die heeft de cursus succesvol doorlopen!

Willem van den Heuvel, een geboren en getogen Amsterdammer, is al 32 jaar herenkapper. Ik heb een eigen kapsalon in Amsterdam West maar knip ook aan huis. Voor € 15,– kom ik bij uw thuis om uw haar te knippen. Ik hou van knippen. Je hebt dan gelijk contact met de klant en een gesprek voeren tijdens het knippen kan heel prettig zijn. Buiten het knippen en het contact met mensen vind ik het leuk om te fietsen en te wandelen. U kunt bellen met 06-275 713 98

Het gaat om een 10 weekse cursus, 1 keer per week. Met als insteek: • het vergroten van het zelfvertrouwen • het geven van praktische tips en trucs • veel praktijkoefeningen, samengesteld uit de aspecten van de verschillende vechtsporten die Stephan beoefend heeft en nog beoefend. De cursus start begin september en ook begin november 2010, duurt 10 weken en wordt gehouden in de gymzaal van de 2de Dalton school, in Amsterdam Zuid (naast het Hilton). Men kan bellen met 06-539 488 23, of emailen naar; amsterdam@zelfverdedigingschoolnusan tara.nl of bezoek de website; www.zelfverdedigingschoolnusantara.nl Leden van het Benjamin Service Pakket krijgen 10% korting.


Sjoek Sjoekertjes en oproepen GEZOCHT

OPROEP

BENJAMIN ZOEKT

Schoolfoto’s

Onderzoek

Bij twee schoolfoto’s van 1937 en 1941 van

Binnenkort wordt nader onderzoek gedaan

de Joodsche HBS in Amsterdam probeer ik

omtrent de 7 Joodse scholen die Den Haag

namen te zetten. Ik zoek hierbij hulp van

in de jaren 1941-1943 gekend heeft (Lagere

Bent u ook de bijgevoegde acceptgiro

degenen die toen op de school zaten of die

School, Mulo, Nijverheidschool enz.).

tegengekomen in deze Benjamin? Gooi

geboren zijn tussen 1920 en 1930 en in

Als u zelf leerling was, of andere leerlingen

deze alstublieft niet weg! Wij zijn blij zijn

Amsterdam gewoond hebben.

gekend heeft, evenals docenten,

NIEUWE DONATEURS!

met iedere euro die u aan het tijdschrift

Ik stuur u graag de foto’s met namenlijsten

personeel , misschien zelfs fotomateriaal

doneert. U kunt ook kiezen voor een

en opmerkingen.

bezit, meldt u dan bij de Stichting Voormalig

doorlopende machtiging. Uw gift maakt

Denkt u te kunnen helpen of kent u iemand

Joodsch Lyceum.

het mogelijk de Benjamin in de toekomst te

die dat kan?

STICHTING VOORMALIG JOODSCH LYCEUM.

blijven uitgeven en om het blad te blijven

HERBERT MARKUS HERZLIA, ISRAËL [email protected] THUIS: 00-972-9-9550737 MOBIEL: 00-972-54-4680696

FISHERSTRAAT; TEL. 070-3554295.

verbeteren en vernieuwen. Uw gift kunt u

E-MAILADRES: [email protected]

overmaken op rekeningnummer 20 44 20

OF SCHRIJF NAAR M.S.R.NIHOM, STEVINSTRAAT 241,

ten name van stichting JMW- Bijdragen en

2587 EH DEN HAAG.

Fondsen, Amsterdam. Online doneren is ook mogelijk: zie www.debenjamin.info. Uw gift is fiscaal

GEZOCHT

aftrekbaar. Alvast hartelijk bedankt!

Familie Vega uit Lelystad In 2004 heb ik contact gehad met de familie D.A. Vega uit Lelystad. Helaas is dit door een moeilijke periode bij 1 telefoongesprek

‘BENJAMIN’ INLEZEN VOOR EEN ANDER?

gebleven. Ik heb de brief die de familie Vega naar mij heeft gestuurd weer teruggevonden in een oude Benjamin. Graag zou ik weer met hen in contact

De CBB, Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden, geeft o.a. kranten, tijdschriften en de verschillende vertalingen van de Bijbel uit in aangepaste leesvormen voor mensen met een leesbeperking.

komen, ze zijn nooit uit mijn hoofd geweest. Ik ben op zoek naar de familie Vega of andere mensen die mijn familie hebben gekend. Ik woonde op de Korte Houtstraat 7

Voor het beschikbaar stellen van het blad ‘Benjamin in een gesproken vorm zoeken wij met spoed een vrijwillig(st)er met kennis van het Hebreeuws, die het blad wil inlezen in één van onze opnamestudio’s in Ermelo.

in Lelystad. De familie Vega woonde op nummer 10. RACHEL IJZERKOPER, E-MAIL: [email protected]

SJOEKERTJE PLAATSEN?

Wij vragen een goede stem en voordracht en woonachtig maximaal 40 km. vanaf Ermelo. Wij bieden boeiend en afwisselend vrijwilligerswerk, training en begeleiding. Bent u geïnteresseerd? Bel dan naar Lydia Scheen, tel. 0341-565 473 of naar Willeke van Gens, tel. 0341-565 475 of mail naar: [email protected] Op www.cbb.nl/vrijwilligers vindt u meer informatie.

Heeft u nog een dienst of product aan te bieden. Neem dan contact op met Irene Hirsch op tel. 020-577 65 88 of mail: [email protected]


CBB, CHRISTELIJKE BIBLIOTHEEK VOOR BLINDEN EN SLECHTZIENDEN POSTBUS 131 - 3850 AC ERMELO PAUL KRUGERWEG 39 - 3851 ZH ERMELO TELEFOON 0341-565 499 E-MAIL [email protected] - WWW.CBB.NL

WWW.JOODSEVRIENDEN.NL

Joodse vrienden

nden.nl e i r v e s od n! www.jo r n i e u w e v r i e n d e voo dé site

561

563

Ik ben een Joods Belgische vrouw uit

Goed verzorgd uitziende vrouw van 66 jaar

Antwerpen van 60 jaar. Ik ben opzoek naar

(gioer in 1975), wonende in de provincie

Ben jij ook liever samen dan alleen? Of

een verzorgde weduwe of weduwenaar om

Zeeland is opzoek naar vriend(en) om mee te

vind je het als Joodse Nederlander gezellig

vriendschap mee op te bouwen. Gezamenlijk

corresponderen en voor vriendschap. Ik heb

en vertrouwd om in contact te komen met

leuke dingen doen zoals terrasjes, etentjes,

een brede belangstelling voor o.a. muziek,

anderen, zonder dat dit per definitie hoeft

winkelen etc. Ik hou van gezelligheid, een

films en lezen. Ik verricht vrijwilligerswerk.

te leiden tot een relatie? Dan is Jingles

goede babbel en ben een dierenvriend. Liefst

wat voor jou! Wil je nieuwe mensen leren

iemand die over de mogelijkheid beschikt om

kennen, aarzel dan niet en waag de stap

elkaar in Antwerpen te ontmoeten.

naar www.joodsevrienden.nl, de grootste vriendensite voor Joods Nederland. Of

562

plaats een oproep in de Benjamin, net

Getrouwde Israëlisch/Russische vrouw uit

zoals de mensen in de volgende rubriek.

Amsterdam, is op zoek naar nieuwe vrienden (alleen vrouwen), voor bezoek aan musea, concerten, dagje uit en een goed gesprek. Ik ben 64 jaar, en spreek Hebreeuws en Russisch en ik begrijp Nederlands.

VLINDERS?! Stuur ons uw liefdesverhaal! Heeft u uw partner gevonden via een oproepje in de Benjamin of bloeide de liefde op na kennismaking op www.Joodsevrienden.nl?

OP ZOEK NAAR GEZELSCHAP, VRIENDEN OF MEER?

Wij plaatsen graag uw liefdesverhaal (mag ook anoniem)! Benjamin redactie, De Lairessestraat 145-147, 1075 HJ Amsterdam of per mail

Aarzel dan niet en stuur ons uw oproep. Wij plaatsen uw berichtje

[email protected]

gratis in de volgende Benjamin en zenden de binnengekomen reacties aan u door. Wilt u reageren op onderstaande oproepen, stuur ons uw brief in een gesloten envelop met linksboven in de hoek het nummer van uw keuze. Wij sturen uw gesloten envelop door aan de geadresseerde. Benjamin redactie, o.v.v. Schadchen, De Lairessestraat 145-147 1075 HJ Amsterdam of per mail [email protected] Kijk ook eens op www.joodsevrienden.nl, de grootste vriendensite voor Joods Nederland.


Van toen.. naar nu INTERVIEW MET LOUCKY CONTENT OVER GEMENGD GEHUWDE JODEN TIJDENS WO II

‘Mijn ouders vertelden me nooit iets, Al enige jaren werkt journaliste Loucky Content aan haar boek over het lot van de gemengd gehuwde Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Velen van hen heeft zij geïnterviewd, maar het is een weerbarstig onderwerp, waar nog maar nauwelijks over is geschreven. Waarom? ‘Het ligt van twee kanten moeilijk,’ zegt Loucky Content peinzend. ‘Het is alsof er een dubbele weerstand is die ik voel als ik praat over wat gemengd gehuwde Joden tijdens de oorlog is overkomen. Van Joodse kant zegt men dan direct: “Die hebben toch niet zo veel meegemaakt.” En van niet-Joodse kant wordt er gezucht: “O, weer een nieuwe groep Joodse oorlogsslachtoffers; dat weten we allemaal toch allang.” Ook de gemengd-gehuwde Joden die ik heb gesproken zelf zeggen direct dat ze niet zo veel hebben meegemaakt. Dan vergelijken ze zich natuurlijk met hun familieleden die zijn vermoord. Maar intussen werden zij ook vervolgd en soms gedeporteerd, ze hebben in angst gezeten, ze dreigden te worden gesteriliseerd en soms gebeurde dit ook. Ze konden de hele oorlog door als strafgeval worden opgepakt en alsnog worden gedeporteerd en ze zaten jarenlang in een martelende onzekerheid over de steeds veranderende maatregelen van de Duitse bezetter.’ Ook nog afgezien van de ellende die ze hebben meegemaakt en die mogelijk nog doorwerkt bij hun kinderen en misschien bij hun kleinkinderen, is het lot van de gemengd-gehuwde Joden onder nazi’s bizar, interessant, belangrijk. Daarom is het des te vreemder dat er maar zo weinig over is gepubliceerd. Het gaat bij deze gemengd gehuwde Joden misschien om de laatste groep die is blijven zwijgen. Behalve tegenover


Loucky Content, die hen naar hun ervaringen vroeg en nu tot de conclusie komt dat die het bewijs zijn van de absurditeit van de Duitse rassentheorie: `De Duitsers kwamen er zelf niet uit. Ze konden al niet formuleren wie Joods was en wie niet. Bij de gemengd gehuwden raakten ze helemaal verstrikt in hun eigen kromme redeneringen. Vandaar de alsmaar zwenkende maatregelen, de onzekerheid, de willekeur. De Duitse ambtenaren in Nederland die zich met de Jodenvervolging bezig hielden waren blij dat ze niet naar het Oostfront hoefden. Ze rekten de situatie, ook toen de grote deportaties voorbij waren, zo lang mogelijk. En ze pestten de weinige overgebleven Joden, de gemengdgehuwden, zoveel als ze maar konden.´ Jij bent al heel lang met het onderwerp bezig? Ík ben zelf in augustus 1943 geboren uit het huwelijk van een Joodse vader en een niet-Joodse moeder. Ik stel me wel eens voor dat ze over mń wieg gebogen stonden en het er over hadden wat mijn vader moest doen om uit de handen van de Duitsers te blijven. Maar daar weet ik

natuurlijk niets meer van. Na de oorlog werd er niet meer over gesproken. Mijn ouders vertelden me nooit iets, maar ik heb alles gehoord. Met mijn vader heb ik er vóór zijn dood in 1968 maar één keer over gepraat, op een terrasje in Rapallo toen ik - in zijn ogen - goed en wel met een Italiaan getrouwd was. Aan mijn moeder heb ik meer kunnen vragen en toen zij moest verhuizen naar een bejaardenhuis kwam er een schoenendoos tevoorschijn waarin alles zat wat op de oorlog betrekking had: documenten, valse en echte persoonsbewijzen, allerlei verklaringen, bijvoorbeeld een bewijs dat mijn vader moest worden gesteriliseerd. Het betaalbewijs voor de sterilisatie zat er ook bij. Maar mijn moeder heeft dat weten te voorkomen door tegen de Duitsers te zeggen dat hij daarvoor te ziek was. Aan het eind van de oorlog heb ik nog een broertje gekregen. Soms denk ik dat mijn ouders zelf ook maar nauwelijks begrepen wat er met ze gebeurden en wat het beste was om te doen of juist niet te doen. Daarom ben ik ook anderen gaan interviewen die hetzelfde hadden meegemaakt. In de hoop dat uit al die incomplete verhalen een completer beeld zou gaan ontstaan.´ Het enige boek over dit onderwerp is de dissertatie van Coen Stuldreher ‘De legale rest’, die drie jaar geleden is verschenen. Hij heeft gezegd dat in Nederland de gemengd gehuwde Joden ‘overijverig’ zijn vervolgd. ´Het is een informatief boek, maar voor leken heel moeilijk leesbaar. Het is gebaseerd op schriftelijke bronnen, op archiefstukken, de emotie ontbreekt en daar gaat het mij veel meer om. Wat is er met deze mensen gebeurd? Wat voor invloed heeft dat op ze gehad? En hoe werkte dat door na de oorlog, ook op

BEZOEK AAN AUSCHWITZ EN DAN?


Sinds langere tijd vinden er regelmatig, al of niet in georganiseerd verband, reizen naar Auschwitz en andere concentratiekampen plaats. Deze reizen hebben emotioneel veel impact en de opgedane ervaringen kunnen nog lang doorwerken. Ook kunnen ze invloed hebben op relaties met familie en vrienden. Wilt u uw ervaringen delen met anderen die deze reis ook gemaakt hebben, neemt u dan contact op met JMW, Marianne Fuchs, tel. 020-577 65 77 of mail naar [email protected]

maar ik heb alles gehoord’ hun kinderen? Waarom werd er zo lang over gezwegen? In de hiërarchie van het leed zitten de gemengd gehuwde Joden op de laagste trede. Als je denkt aan de verschrikkingen van de kampen, kan ik dat begrijpen. Maar ik vind toch dat je niet moet accepteren dat het net is of ze niks hebben meegemaakt.´ Louis Tas, de nu 89-jarige Amsterdamse psychiater, zou waarschijnlijk zeggen dat het allemaal met schaamte te maken heeft. Maar waarom zou je je eigenlijk moeten schamen? ´Het moet een verschrikkelijke ervaring zijn als je hele familie er niet meer is en jij bent er nog, zoiets als een overlevingsschuld. Soms zat ik met iemand erover te praten en ineens begon die te huilen. Eindelijk was er iemand die belangstelling had en die niet alleen maar tegen hem zei dat hij geluk had gehad. Ze hadden eerst hun hele familie zien weghalen en gingen gebukt onder enorme morele problemen omdat ze hen niet konden helpen, dan zouden ze zelf een strafgeval worden. Een man vertelde mij dat zijn vader en moeder de laatste nacht voor de deportatie bij hem en zijn niet-Joodse vrouw hadden doorgebracht. De verhalen zijn soms zo bizar. Een vrouw vertelde mij dat zij met een Joodse man verloofd was en al in ondertrouw. Toen kwam de maatregel dat Joden niet meer met niet-Joden mochten trouwen. Maar de fotograaf en het bruiloftsmaal waren al besteld. De foto werd gemaakt en hing tot haar dood bij haar aan een verder geheel kale muur. Haar net-niet man werd gewaarschuwd dat hij zou worden opgepakt, hij is gevlucht, is gepakt en op transport gestuurd. Hij werd van rassenschande beschuldigd omdat hij met een niet-Joodse vrouw in onder-

trouw was gegaan. Een voorbeeld van die vreselijke willekeur. Anders dan in Duitsland moesten gemengd gehuwde Joden hier een ster op. Maar het irriteerde de Duitsers op den duur dat er in het Judenrein verklaarde Amsterdam toch nog Joden met een ster rondliepen. Daarom zijn er werkkampen verzonnen, zoals werken in het Amsterdamse Bos aan de Bosbaan. Ik sprak een man die daar blij mee was. Want het was voor hem verboden in een park te komen en nu zag hij toch nog wat groen. Toch zie je dat ze in een fuik terecht kwamen die steeds kleiner werd. Er waren geen vaststaande regels, daarom kon je ook niet weten wat je moest doen. Moest je je aanmelden of niet? Je laten steriliseren als dat werd geëist? Soms hoorde je er daarna niets meer over. Als je het had laten doen moest je je officieel ieder half jaar melden bij de autoriteiten voor nieuwe stempels. ‘ En nu schrijf jij een boek over hen. Ík schrijf het boek vooral voor hun kinderen, die, net als ikzelf, eigenlijk niet goed weten wat er met hun ouders is gebeurd. Het lijkt mij dat het ook goed is er met elkaar over te praten. Zodat je misschien dingen hoort waardoor je een familiegeheim iets beter kan begrijpen. Een vrouw vertelde

LEEFT DIT THEMA OOK BIJ U? Neem contact op met Marianne Fuchs tel. 020-577 65 66 of mail uw reactie naar [email protected] Bij voldoende interesse organiseert JMW een themabijeenkomst.

mij, dat zij er nog steeds problemen heeft dat haar ouders haar hebben verwekt zodat haar moeder aan sterilisatie kon ontkomen.´ Waarom heeft zij het daar moeilijk mee? Zij heeft door geboren te worden haar ouders gered. ´Het is heel paradoxaal. Zij vindt het toch een afschuwelijk idee. Zo zullen er meer angsten, schuldgevoelens en vreemde gedachtes leven, die door er onderling over te praten misschien kunnen worden verhelderd.´ Is het niet tijd dat het taboe op dit onderwerp wordt doorbroken? Zoals Helene Weyel ooit over de tweede generatie ging schrijven. En daarna de ondergedoken kinderen opdoken. Het zou een onderwerp van onderzoek moeten worden. Ook al omdat er uit blijkt hoe onzeker de Duitsers in feite waren. ´Toch blijft het een moeilijk onderwerp. Je voelt je immers een buitenstaander in beide werelden. Als ik de weerstand die ik ondervind beter zou kunnen omschrijven zou het misschien gemakkelijker zijn. Want ik ben er van overtuigd dat ik als de bevrijding niet was gekomen hier niet had gezeten. Met wie hadden de kinderen uit die huwelijken uiteindelijk moeten trouwen? Alleen met kinderen van andere gemengd gehuwden, en ze zouden geen nazaten mogen hebben. De hele problematiek laat zien dat die rassentheorie nergens op was gebaseerd en nooit wetenschappelijk viel te onderbouwen. Dat is iets om nog altijd goed over na te denken.

MAX ARIAN


Van toen.. naar nu OUDER WORDEN IN JOODSE SFEER

Villa Mazzelsteijn Villa Mazzelsteijn bestaat nog niet, maar men snapt waar het om gaat. Villa staat voor mooi wonen, mazzel spreekt voor zich en steijn is oudhollands voor kasteel, burcht of een lommerrijk buiten. Villa Mazzelsteijn is een woonvorm voor (jongere) ouderen, arm of rijk, in de stad of in de mediene. Het is een groot project met alle voorzieningen bij de hand, of verspreid door het land als enkele intieme hofjes. Maar vooral met mazzel: met wat zorg en een beetje luxe die de derde en vierde levensfase maken tot de periode waarin het ‘kind dat alles goed moest maken’ niets meer hoeft maar veel mag. Het idee komt van de Adviesgroep 2G, een onafhankelijke groep die de Joodse zorginstellingen adviseert over de wensen en noden van de tweede generatie, ofwel de babyboomers zoals JMW hen noemt. Meer info zie http://sites.google.com/site/schaduwzijdenl/ Reacties zijn van harte welkom op [email protected]

HISTORISCHE COLUMN

Immigratie als verrijking Een les uit de Joodse geschiedenis ‘Nieuwe’ Joden worden zij wel genoemd, immigranten die vanaf 1600 vanuit het Iberisch schiereiland neerstreken in Amsterdam. Uit het niets richtten zij een Joodse gemeenschap op. Om aan verdrijving te ontkomen hadden hun voorouders, bewoners van het Iberisch schiereiland, destijds (aan het eind van de vijftiende eeuw en ook al eerder) vrijwillig of onder dwang, het Jodendom verruild voor het Katholicisme. Het mocht niet baten:discriminatie en vervolging werden hun deel, als zouden zij heimelijk het Jodendom belijden. Op


de vlucht voor de Inquisitie zochten hun nakomelingen daarom toch nog hun heil elders, zoals in Amsterdam, in die tijd centrum van wereldhandel en een baken van politieke en religieuze tolerantie. Spaans en Portugees bleef daar lang hun taal en cultuur. Van het Jodendom wisten ze aanvankelijk niet veel. De Portugees Joodse gemeenschap verwierf al snel een reputatie van welvaart en vrijgevigheid. Daarmee trok zij veel arme migranten aan, ook Sefardische vluchtelingen, die aan het eind van de zeventiende eeuw vanuit

Centraal Europa en de Balkan aan de verwoestende oorlog tussen het Christendom en de Islam ontsnapten. Die spraken eerder Ladino en schreven Hebreeuws. Het waren vaak orthodoxe Joden, hoogopgeleid aan beroemde jeshivot (Joodse leerschool). Hun voorouders hadden zich na 1492 vaak aangesloten bij de Sefardische gemeenschap in de Oriënt, die geen breuk met het normatieve Jodendom kende. Dat er tussen deze twee Sefardische diaspora’s een wereld van verschil bestond blijkt wel uit de manier

Bezoek aan zusterinstelling Elah In de zomer bezocht ik in Israël de ‘zusterorganisatie’ van JMW: Elah. Directeur Jaela Cohen ontving mij op kantoor en vertelde uitvoerig over deze hulpverleningsorganisatie. In Israël is deze organisatie een begrip voor de Nederlandse Joden die na de oorlog op alya (emigratie) gingen. Elah werd 30 jaar geleden in Tel Aviv opgericht door een groep Nederlanders die in Israël wonen; zij vonden dat er behoefte was aan een organisatie die psychologische hulp kon bieden aan uit Nederland afkomstige oorlogsgetroffenen. Het werd het eerste centrum voor psychosociale begeleiding voor Nederlandse immigranten en hun families. Later werd het werkterrein uitgebreid met vrijwilligerswerk en sociaal culturele activiteiten. Eigenlijk een soort JMW, maar dan in Israël.

Tegenwoordig werkt Elah ook samen met Israëlische organisaties, waarbij jonge Israëli’s in het kader van hun alternatieve dienstplicht bejaarden bezoeken, ze begeleiden naar de dokter of boodschappen doen. Ook zijn er intergenerationele schrijfgroepen in veel plaatsen in Israël opgezet waarbij oorlogsoverlevenden en scholieren dezelfde schrijfopdrachten (over vriendschap, familie, de betekenis van Israël) krijgen en de maaksels aan elkaar voorlezen. Deze schrijfgroepen zijn een groot succes en leiden tot meer onderling begrip. Elah geeft een blad uit, Infocus, in het Ivriet en Nederlands met informatie over activiteiten en psychologische onderwerpen.

waarop die Amsterdamse Portugezen de groep opvingen. Ze was schijnbaar zo anders. De Portugezen wilden eerst weten of zij wel tot de ‘Spaans Portugese natie’ behoorden. Vervolgens werd zij onder de noemer ‘belogrados’ op de armenlijsten apart gezet. Met een lagere uitkering dan gebruikelijk werd daarmee de tijdelijkheid van haar verblijf onderstreept. Sommigen vonden werk in de Hebreeuwse drukpers of in de tabaks- en diamantindustrie. Anderen konden aan de slag als huisleraar of in de ‘thuiszorg’. Jongens mochten een vak leren en meisjes dongen mee naar een

bruidschat. Het leverde vaak niet veel op.

groep bevochten. En zo vormt immigratie vooral altijd een verrijking.*

Het is dan ook niet verbazingwekkend dat deze Sefardische Joden na een tijdje weer vertrokken, ontgoocheld over de ontvangst in Amsterdam. Nog opvallender is het dat de ‘belogrados’ die achterbleven een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan de Joodse gemeenschap, als geestelijke leiders, docenten Hebreeuws en Jodendom, schrijvers, vertalers, uitgevers en calligraven. Tenslotte werd de emancipatie van Joden in Nederland mede door een nakomeling van deze

Het was interessant te zien dat er een heel klein stukje Nederlands welzijnsaanbod te vinden is in een gewone straat in Tel Aviv. Van harte mazzeltov met het 30-jarige bestaan! Elah doet nog veel meer, te veel om hier op te noemen. Wilt u meer weten over Elah? Ga dan naar www.elah.org.il

MARIANNE FUCHS

TIRTSAH LEVIE

* REFERENTIE: TIRTSAH LEVIE BERNFELD, ‘LES SÉPHARADES DES BALKANS À AMSTERDAM AU DÉBUT DE L’ÉPOQUE MODERNE. CONFRONTATION ENTRE L’ORIENT ET L’OCCIDENT, ‘ IN ESTHER BENBASSA (ED.), ITINÉRAIRES SÉPHARADES. COMPLEXITÉ ET DIVERSITÉ DES INDENTITÉS (PARIS: PUPS-SORBONNE, CAHIERS ALBERTO BENVENISTE, 2010), PP. 33-61.


GROEPSWERKERS JUDITH BRUINSMA, MARIANNE FUCHS, ROOS VAN DEN BERG, HESTER MOUWES EN HETTY VAN EMDEN

Activiteiten Groepen en cursussen KIND IN DE OORLOG - 65 JAAR LATER

IK HEB EEN NIET-JOODSE PARTNER

Voor mensen die toen niet konden of mochten praten, maar er nu wel aan toe zijn.

Over de dilemma’s van een gemengde relatie. 3 BIJEENKOMSTEN / KOSTEN: € 22,50

6 BIJEENKOMSTEN / KOSTEN: € 45,–

SCHRIJFCURSUS MOZAÏEK VAN JE LEVEN

IK JOODS?

Voor mensen met een Joodse achtergrond, die er meer over willen weten.

Onder begeleiding schrijven over onderwerpen die dicht bij je hart liggen. 10 BIJEENKOMSTEN / KOSTEN: € 75,–

3 BIJEENKOMSTEN / KOSTEN: € 22,50

JOODS, MAAR CHRISTELIJK OPGEVOED

Hoe vind je de juiste balans in je leven? 3 BIJEENKOMSTEN / KOSTEN: € 22,50

JOODSE CULTUUR IN ÉÉN DAG

HAAR MOEDERS DOCHTER

Voor vrouwen die willen praten over hun moeder dochter relatie.

Leren over het dagelijkse Jodendom van geboorte tot graf en alles er tussenin. KOSTEN: € 22,50 / INCLUSIEF LUNCH


ZIN IN VRIENDSCHAP!

Cursus voor 55+ vrouwen. Omgaan met conflicten of teleurstellingen; en leren nieuwe contacten te leggen. 10 BIJEENKOMSTEN / KOSTEN: € 75,–

VAN JE FAMILIE MOET JE HET HEBBEN. OF NIET... KINDEREN VAN JOODSE VADERS

Alles over familierelaties.

Over het gevoel niet erkend te worden als Jood.


NIEUW OUDER WORDEN ZONDER KINDEREN

Hoe kun je last hebben van de oorlog van je ouders?

Je bent de 55 gepasseerd. Nu besef je opeens, dat als je wat overkomt, bv een val of een ziekte, er niemand is die voor jou kan zorgen.

4 BIJEENKOMSTEN / KOSTEN: € 30,–



DE NAOORLOGSE GENERATIE

INFORMATIE EN AANMELDEN EEN MAATJE MINDER OF EEN ONSJE

Meer weten over groepen en cursussen of de flyer ontvangen?

MEER

Stuur een e-mail naar [email protected] of bel 020-577 65 66.

Alles (over)gewicht en gezondheid.

Voorafgaand aan de cursus vindt een kennismakingsgesprek plaats.


De cursussen vinden doorgang bij voldoende aanmeldingen.

www.joodsmaatschappelijkwerk.nl > Gespreksgroepen en Cursussen 30 Benjamin nr. 81 - september 2010

Kunst & Cultuur KUNST EN CULTUUR

hielden zich voornamelijk bezig met

Joodse agenda

Tijdelijke zomeropstelling

kleinhandel, boekdrukkunst, geldhandel en diamantbewerking. Een aantal locaties waar

Het Joods Historisch Museum heeft in de

De Joodse Agenda heeft dit jaar als thema

deze beroepen werden en worden

wisselvitrine en in de Mediatheek een keuze

‘humor’ en is nu te koop bij de WIZO of uw

uitgevoerd komen aan bod tijdens de

uit de aanwinsten van het afgelopen jaar. In

plaatselijke boekhandel. Veel mensen

deze tijdelijke zomeropstelling laat het

hebben hun favoriete Witz ingestuurd en

museum enkele van de meest bijzondere,

natuurlijk staat de agenda weer bol van de

ontroerende of belangwekkende

creativiteit met bijdragen van zowel

rondleiding. LOCATIE: AMSTERDAMSE UITJES THEATERSTRAAT NES 75 - 87 1012 KD AMSTERDAM WWW.AMSTERDAMSEUITJES.NL

schenkingen en aankopen zien, waaronder

professionele- als amateurkunstenaars. Als

een onlangs ontdekt archief van de Joodse

u nú inspiratie heeft voor een bijdrage aan

arts Andries Bloch. De presentaties zijn nog

de agenda 2012, wacht dan niet en maak

te zien tot en met zondag 24 oktober 2010. LOCATIE: JOODS HISTORISCH MUSEUM. NIEUWE AMSTELSTRAAT 1 1011 PL AMSTERDAM

het nu. Voor meer informatie of

The Westerbork Serenade

bestellingen neem contact op met

Amerikaanse acteur en toneel schrijver,

[email protected] of de afdeling Joodse

David Natale, laat een voorstelling zien van

Activiteiten van JMW.

een bijna vergeten gebeuren uit de

Cursus Ivriet

VOORSTELLING

oorlogstijd in Nederland met zijn bekroonde

Crescas organiseert komend seizoen

one-man toneelstuk: ‘The Westerbork

cursussen Ivriet in Amsterdam, Den Haag en

schrijfletters schrijven. Deze cursus start

Serenade’. De Nederlandse regering heeft

Utrecht. Als u dit jaar wilt beginnen met

20 september in Amsterdam, 21 september

vanwege het snel toenemend aantal Joodse

Ivriet (modern Hebreeuws), dan is de eerste

in Den Haag en 28 september in Utrecht LOCATIE: JOODS EDUCATIEF CENTRUM CRESCAS, BUITENPLEIN 65, 1181 ZE AMSTELVEEN TEL 020-640 23 80, FAX 020-345 22 60, WWW.CRESCAS.NL

vluchtelingen uit Duitsland, in 1939 een

stap het leren van het Hebreeuwse alfabet, het Alef-Beet. Hiervoor biedt crescas een korte cursus van drie lessen aan. De cursus Alef-Beet maakt u vertrouwd met het alfabet, u leert drukletters lezen en

opvang kamp voor hen laten bouwen in de buurt van Westerbork. Na de invasie in 1940 veranderden de Nazis ‘Lager Westerbork’ tot een z.g. doorvoerkamp, van waar meer dan 100.000 Joden afgevoerd werden naar hun

Rondleiding synagoge Enschede

noodlottige bestemming in de Duitse

De synagoge in Enschede geeft elke zondag

vernietigings kampen. David Natale geeft

een rondleiding, deze duurt ongeveer

een naadloze uitbeelding van meer dan

één uur. Deskundige vrijwilligers geven

15 personen in Westerbork, zoals o.a. de

Somshoren wij geluiden dat een aantal van

informatie over het gebouw, de Joodse

Duitse regisseur Max Ehrlich, actrice Camilla

u graag Westerbork zou willen bezoeken,

religie en cultuur en over de geschiedenis

Spira, Commandant Gemmeker en het

maar door omstandigheden dit niet heeft

van de Joden in Twente. Aanmelden voor

populaire Nederlandse zang duo ‘Johnny

kunnen doen.

de rondleiding is niet nodig. LOCATIE: SYNAGOGE VAN ENSCHEDE TIJD: 14.00 UUR PRINSESTRAAT 18 7513 AL ENSCHEDE

and Jones’. DE SHOWS ZIJN VANAF 12 NOVEMBER TE ZIEN IN AMSTERDAM EN DEN HAAG. PRIJS € 25,– ENGELS GESPROKEN. VOOR INFORMATIE EN RESERVERINGEN VAN ALLE SHOWS NEEM CONTACT OP MET XAVIERA:[email protected] OF BEL 020-673 39 34

Dagtocht Westerbork

Graag willen wij dit voor u organiseren, maar voordat wij dit gaan doen willen wij weten of er voldoende serieuze animo is. Het doel is dus om een dagtocht Westerbork te organiseren.

Joodse rondleiding

Heeft u interesse dan kunt u dat aan ons

Amsterdamse uitjes organiseert een Joodse

laten weten via:

rondleiding. Deze loopt langs plaatsen waar

Tel. 020-577 65 88 (van maandag t/m

veel Joodse Amsterdammers woonden en

donderdag van 9.00 tot 17.00)

nog steeds wonen. Het hart van de buurt

Email; [email protected]

ligt rond de Jodenbreestraat, het Waterlooplein en de Wibautstraat. De Joden die hier vanaf de 17e eeuw naar toe kwamen


Activiteiten ACTIVITEITEN IN HET LAND

Agenda AMSTELVEEN

APELDOORN

Koffie-inloop Iedere dinsdag van 10.30 uur in ‘Open Hof’ voor iedereen vanaf 60 jaar.

HaMakor Geen JMW groep Koffieochtend, bijna iedere derde vrijdag van de maand.

ENTREE € 1,–. INFORMATIE 020-647 77 50

INFO CHANNA ALLIKI (055-542 08 63 OF [email protected]). € 2,–. IEDEREEN IS WELKOM.

ALMERE Di z’n Koffie Iedere woensdag v.a 9.30 uur inloop koffieochtend in de buurt Parkwijk. 8 september Rosj Ha’sjana viering 22 september Soekot viering 26 september (zondag) een boottocht door Joods Amsterdam INFORMATIE / OPGAVE: BETTY ILSAR 036-844 76 86, MIEKE GAARENSTROOM 036-522 86 52 OF JUDITH HESLENFELD 036-532 81 35

AMSTERDAM Beth Simcha Vanaf 30 augustus starten de cursussen op de afdeling 50+/Beth Simcha. HET VOLLEDIGE AANBOD: WWW.JOODSWELZIJN.NL VOOR AANMELDING: 020-577 6588

In september start een cursus Nordic Walking Informatie Beth Simcha, tel. 020-577 65 88 Voorlezen: vindt u het leuk om te worden voorgelezen samen met andere 50++ neem dan contact op met afdeling 50+, tel. 020-577 65 88 of [email protected] Donderdag 16 december Groot Feest in Beth Simcha ter gelegenheid van een afscheid en een nieuw begin

ARNHEM Sjmoes-Inn Geen JMW groep Iedere eerste en derde donderdag van de maand 10.30 – 12.30 uur, koffieochtend LOCATIE: V&D VELPERPLEIN ARNHEM. INFORMATIE FRED SENATOR (0575-542 315).

BREDA Finjan De eerste bijeenkomst na de zomervakantie is op 1 september We beginnen meteen spetterend met een optreden van de Shtetlband Amsterdam met zang van Lucette van den Berg Daarna zullen de bijeenkomsten zoals gebruikelijk elke tweede woensdag van de maand plaatsvinden AANVANG ALLE BIJEENKOMSTEN 10.00 UUR INFO 076-54 222 78 OF [email protected]

DEN BOSCH Bejachad Seizoenstart op woensdag 15 september Speciaal voor u een muzikaal optreden Van de Shtetlband Amsterdam met zang van Lucette van den Berg HET OPTREDEN ZAL PLAATSVINDEN IN PERRON-3 ROSMALEN VANAF 10.00 UUR ENTREE € 7,50 INFO BIJ INGRID 073-521 48 05 OF [email protected]

Mediene Conferentie Zondag 10 oktober Mediene Conferentie voor Zuid-Nederland in Den Bosch. Inloop vanaf 10 uur. Programma start om 10.30 uur. Met: Speednetwerken, een lezing over de demografie van Joods Nederland e.d. INTERESSE: 020-577 65 66 [email protected] OPGAVE VOORAF VERPLICHT.

DEN HAAG Mitzwe Bar Elke tweede en vierde dinsdag van de maand bijeenkomsten in het mr L.E. Visserhuis Op dinsdag 14 september beginnen we met een optreden van de Shtetlband Amsterdam Met zang van Lucette van den Berg 28 september is het de zesde dag Soekot en hebben we een heerlijke High Tea AANVANG ALLE BIJEENKOMSTEN 14.30 UUR INFO BIJ BETTY BRAAT 0172-430 628 OF [email protected]

Bridge in het Visserhuis in Den Haag Vele jaren bestond er in Den Haag een bridge afdeling van de Joodse sportvereniging Maccabi. Helaas was de laatste jaren de belangstelling hiervoor dermate teruggelopen, dat een voortzetting in het kader van Maccabi niet verantwoord was. Niettegenstaande deze tegenslag waren er toch veel leden die voor de gezelligheid contact met elkaar wilden houden. Hierdoor is het initiatief ontstaan op informele basis elke dinsdagavond te blijven bridgen. Wij hebben een warm onthaal gevonden in het mr L.E. Visserhuis! Deelname is gratis, voor de drankjes moet een klein bedrag worden betaald. Tot nu toe slagen we erin

Ontdek het talent van morgen op het Internationaal Joods Muziekfestival Het Internationaal Joods Muziekfestival strijkt van 28 t/m 31 oktober neer in het Conservatorium van Amsterdam. Hoofdonderdeel van deze zestiende editie is het muziekconcours, waaraan dit jaar 24 ensembles uit 11 landen zullen deelnemen. Dit jonge concours blijkt inmiddels dé ideale springplank voor ensembles en zangers die de eeuwenoude joodse muzikale traditie nieuw leven inblazen. Van het Conservatorium naar het Concertgebouw – de gedroomde oversteek hebben diverse concoursdeelnemers binnen één jaar kunnen maken. De geselecteerde deelnemers presenteren een grote variëteit aan muziekstijlen: met Sefardische en oosterse klanken en van swingende klezmer tot meeslepend klassiek. Daarnaast omvat het programma workshops voor beginners en gevorderde artiesten, een open podium en een bruisende cultuurmarkt. Programma en kaartverkoop: www.ijmf.org.


Versterking team Gooise Nesjomme Bent u goed met cijfers? Bent u goed in het ontvangen van mensen? Of wilt u meedenken over activiteiten in de regio Hilversum? Geef u dan nu op als geïnteresseerde om eventueel het team van de Gooise Nesjomme te versterken! Meer informatie bij Barbara Tanenbaum, 020-577 65 66, of [email protected]

8 tot 12 paren per avond te krijgen, een verdere uitbreiding zou zeer welkom zijn. Meld u zich daarom aan zodat er weer met een competitie element gespeeld kan worden met 2 of 3 lijnen! Iedereen is welkom van beginnelingen tot gevorderden. AANMELDEN BIJ IDO VAN BLIJDESTEIJN – 070-310 68 52 OF VIA E-MAIL [email protected]

GRONINGEN Culturele avonden Culturele avonden over Joodse thema’s, één keer per maand op een donderdag voor iedereen uit Groningen, Friesland en Drente. PRIJS € 3,–. VOORAF AANMELDEN IS NIET NODIG. LOCATIE: WIJKCENTRUM ‘DE BERK’ (SELWERD), BERKENLAAN 238, 9741 JV GRONINGEN. TIJD: 19.30 21.30 UUR. EMAIL: [email protected].

HAARLEM-BLOEMENDAAL Tsevet 14 september opent Shmuel Spiero het nieuwe jaar met een interessante lezing 12 oktober verzorgt Edward van Voolen een boeiende lezing 9 november gaat het dak eraf met de Shtetl band Amsterdam ism Lucette van den Berg 7 december steken wij onder het genot van lekker eten en een glaasje het 7e kaarsje aan met Chanoeka ALLE BIJEENKOMSTEN VANAF 19.30 UUR. VOOR INFORMATIE: TEL. 023-526 22 81, OF [email protected]

HEILOO Tsafon Om het jaar goed te beginnen komt op 15 september de swingende Shtetl band Amsterdam met een nieuw programma naar Heiloo! 13 oktober Ab Adelaar vertelt over de achtergrond van Israëlische postzegels 10 november verzorgt Daniël Metz een lezing over de diamantindustrie 8 december speciaal voor Chanoeka vertelt Polly Neeter een Chanoeka verhaal ALLE BIJEENKOMSTEN VANAF 19.30 UUR. INFORMATIE OP 072-533 31 27, OF [email protected]

FRIESLAND - HEERENVEEN Sjemoeot Gezellige en informatieve bijeenkomsten op de tweede woensdag van de maand. eerste bijeenkomst na de zomervakantie: 8 september Erev Rosj Hasjana 13 oktober Piet Cohen, lezing over de invloeden op synagogebouw 10 november Herman Souer, lezing over gevelstenen MEER INFORMATIE: SMOEZEN.ISRAEL-ONLINE.NL AANMELDEN BIJ: GINEKE VAN DAM 0514-541 193 OF VIA EMAIL: [email protected]

LEEUWARDEN 26 september vindt de eerste Limmoed studiedag in Noord Nederland plaats in Leeuwarden. Er zullen workshops en lezingen op het gebied van Joodse religie, geschiedenis, cultuur en taal gehouden worden. LOCATIE FRIES HISTORISCH EN LETTERKUNDIG CENTRUM, BOTERHOEK 1 TE LEEUWARDEN. INSCHRIJVEN [email protected], KOSTEN € 20,– BIJ INSCHRIJVEN VOOR 26 AUGUSTUS, HIERNA € 30,–.

HILVERSUM Gooise Nesjomme Iedere derde donderdag van de maand koffieochtend of huiskamerbijeenkomst. 16 September start het seizoen met een huiskamerkoffie in Hilversum 26 September excursie naar Amsterdam met o.a. een boottocht door Joods Amsterdam 21 Oktober koffieochtend in de Koepel 7 November 2010 komt de Shtetl band Amsterdam met een nieuw programma naar St. Joseph in Hilversum 18 November huiskamerkoffie 9 December steken wij voor Chanoeka het achste kaarsje aan in de Koepel INFORMATIE BIJ EDITH BERNARDS-BAAS 035-541 47 50, [email protected] OF WWW.GOOISENESJOMME.NL

NOORD-OOST NEDERLAND 1 september 2010 organiseert JMW weer een uitstapje voor iedereen in het noorden van het land. Dit keer gaan we naar Elburg. 12 september 2010 organiseert JMW een gezellige Rosj Ha’sjana bijeenkomst met lekkere hapjes in Zwolle

Le Dor Wa Dor 2 zondagen per jaar een thema-dag. De volgende bijeenkomst: 17 oktober 2010 ‘Kunst Onder de Leden’ een open podium voor creatieve mensen uit het noorden. WIL JE JE UITING AAN ANDEREN LATEN ZIEN? INFO EN OF OPGAVE: 0514-564 177 E-MAIL: [email protected]

ROTTERDAM Joffie Koffie Iedere derde woensdag van de maand, 10.30 tot 12.30, Locatie LJG, Mozartlaan 99, Rotterdam 15 september Daniël Metz komt vertellen over het Digitaal Monument voor de Joodse Gemeenschap Nederland 20 Oktober Koffieochtend 17 November Shtetl Band Amsterdam met zang van Lucette van den Berg VOOR MEER INFORMATIE: 0180-314 539

Le Dor Wa Dor organiseert

Kunst onder de leden 17 oktober 2010 - Hotel de Zon te Oosterwolde Hiervoor zijn we opzoek naar mensen uit het noorden die bereid zijn hun kunst op een Le Dor Wa Dor bijeenkomst aan anderen te tonen en er eventueel iets over ter vertellen. We denken aan alle soorten kunstenaars: schilders, tekenaars, beeldhouwers, textielkunstenaars, dichters, zangers, dansers, musici, voordrachtkunstenaars, kortom, eenieder die zijn creaties aan anderen wil tonen. Schroom niet je aan te melden! Marion de Klijn 0514-564 177 e-mail: [email protected] Elli Slier-Katz 0513-623162 e-mail: [email protected]

INFO: 020-577 65 66 OF [email protected]


Activiteiten Hoopvol theater? Veel mensen maken zich zorgen over de kloof tussen verschillende groepen in Nederland. ‘Het antisemitisme neemt toe’ kopten de media zo’n maand geleden. ‘Vooral het anti islamisme neemt toe’ lieten onderzoekers uit Leiden weten. Terwijl deze berichten verschenen, werd het theaterproject van JMW ‘Hoe maakt u het?’ geëvalueerd. In dit project werkten oudere Joden en jonge Islamieten, oudere Islamieten en jonge Joden samen aan een ‘theatrale presentatie’ van onderling gehouden interviews. In de voorstellingen, die plaatsvonden in de Uilenburger Sjoel, zagen we hoe jonge Islamieten een scène speelden uit het leven van de oudere Joden die zij hadden geïnterviewd en hoe jonge Joden het levensverhaal vertolkten van een Islamitische man en een Marokkaanse

vrouw, die ver weg van hun eigen land, familie en cultuur moesten zien te aarden in Nederland. Niet alleen raakten de gespeelde scènes mij en mijn mede-toeschouwers zeer, ook waren wij er getuige van hoe persoonlijke verhalen van groepen met een verschillende achtergrond over en weer begrip en respect teweeg brengen en bruggen slaan naar ‘die anderen’. Bij de Islamitische jonge vrouw die de dochter speelde toen zij na de oorlog haar eigen Joodse moeder weer ontmoette, zal deze geschiedenis diep ingegrepen hebben. De jonge Joodse vrouw die als oude Marokkaanse vertelt hoe zij lijdt onder haar heimwee en het gevoel niet thuis te horen in het land waar zij woont; de jongen die zijn interview met een Joodse vrouw filmde, waarbij zij

NIEUW Liberaal Joods centrum in Amsterdam! 12 jaar lang is er over nagedacht, vergaderd, gebouwd en ingericht. Vanaf 1 augustus 2010 is het werkelijkheid geworden.

spreekt over haar geschiedenis als ondergedoken kind - zij zullen zich deze verhalen levenslang herinneren. Door zich in te leven in een stuk levensgeschiedenis van degenen die zij interviewden kwamen alle deelnemers aan het theaterproject even heel dicht bij elkaar, vielen ze voor een moment samen. Een dergelijk intens beleven zal herinnerd blijven en effect hebben op de beeldvorming en het begrip, niet alleen van de deelnemers, maar ook van hun publiek. Nee, het antisemitisme is hiermee niet uit de wereld verdwenen. Maar hoe kleinschalig ook, ‘Hoe maakt u het?’ levert wel een waardevolle en blijvende bijdrage. Het lijkt mij dan ook heel belangrijk om met dit project door te gaan. EVA

DE BAAT

Kom naar onze inwijdingsactiviteiten 1 september om 20.00 uur - Klassiek concert met o.a. Première composities Jeff Hamburg en Josef Malkin LJG-leden gratis entree, niet-leden € 10,– euro p.p.

Het grootste Liberaal Joodse centrum op het vasteland in Europa is klaar! In Amsterdam is een nieuw Joods gemeenschapscentrum gebouwd, waar iedereen zich thuis kan gaan voelen. Met een prachtige

19 september om 15.00 uur - Toneelstuk ‘Adres onbekend’ met acteurs Jan van Eyndthoven en Eric van der Donk. LJG-leden gratis entree, niet-leden € 7,50 euro p.p.

nieuwe sjoel, die met 800 plaatsen toch intimiteit uitstraalt. Met mooie grote en kleinere zalen, waar lezingen, filmmarathons, toneel en concerten plaats zullen vinden. Waar onderwijs aan de kinderen en veel cursussen aan volwassenen gegeven worden. En waar iedereen die dat wil een feest kan geven, ter gelegenheid van zijn/haar barmitswe, choepa, verjaardag, of gewoon omdat hij zin heeft een leuk feest te geven. Een plaats om dansles te krijgen, om

1 oktober om 20.00 uur - Spektakel-optreden met Biggles BigBand LJG-leden gratis entree, niet-leden € 10,– euro p.p. 10 oktober 11.00 uur-17.00 uur - Symposium: Het Jodendom in de 21e eeuw: het vierde millennium met o.a. Bram de Swaan, Martijn Katan en David Lilienthal Gratis entree

te bridgen of te schaken en om te zingen in één van de vele koren. Een plaats om gewoon binnen te lopen, een krantje te lezen en een kop koffie te drinken. Dat kan allemaal in de nieuwe sjoel, aan de Zuidelijke Wandelweg 41 in Amsterdam. Welkom!


Zaal is open een half uur voor aanvang. Zuidelijke Wandelweg 41 in Amsterdam, Info: 020-540 01 20/[email protected]

www.ljgamsterdam.nl WWW.JOODSEACTIVITEITEN.NL

Nieuwe vrienden vind je op Jingles!

Jingle?


JEUGD EN JONGEREN

Kijk op www.joodsevrienden.nl

Ijar Ijar is de Joodse studenten- en jongerenvereniging voor jongeren tussen de 18 en 35 jaar. Ijar, opgericht in 1976, is de oudste Joodse jongerenvereniging in Nederland en heeft tegenwoordig ongeveer 400 leden. De belangrijkste doelstellingen van Ijar zijn het versterken van het Joods bewustzijn, het ‘Israëligevoel’ versterken en het bevorderen van de (internationale) contacten tussen Joodse jongeren. Ijar organiseert jaarlijks veel evenementen, vaak in combinatie met feestdagen. Buiten Amsterdam is Ijar ook actief met commissies in Utrecht, Groningen en Roddhl (voor iedereen uit Rotterdam,

Delft, Den Haag en Leiden). Wij hopen jongeren te bereiken die nog niet vertrouwd zijn met Joods Nederland en hen bekend te maken met onze vereniging. Ook in het buitenland is Ijar actief. Een van de internationale activiteiten is een bus naar het jaarlijkse gala in Brussel. Hier komen Joodse jongeren uit heel Europa. De doelstellingen van Ijar zijn breed, daarom werken wij op verschillende gebieden samen met andere jongerenorganisaties. Sinds kort heeft Ijar het honourmembership geïntroduceerd, bedoeld voor mensen die buiten de doelgroep (bijvoorbeeld oud-leden) van Ijar vallen. Als honourmember steun je de

vereniging, zodat wij bovenstaande kunnen voortzetten en uitbreiden. Wil je meer weten over Ijar of lid worden? Neem dan contact op via [email protected] Houd de website en facebook pagina van Ijar in de gaten voor meer activiteiten of kijk op de agenda van Ijar www.ijar.nl of kijk op de jongerenpagina van Ijar 1 keer per maand in het NIW. kijk voor activiteiten van European Center for Jewish Students op www.ecjs.org Voor meer info over Summer-U, kijk op www.summer-u.com

www.gezelligjoods.nl Ben je Joods en voel je je jong? Dan zit je goed bij M&N. Rondom Joodse thema’s en feestdagen, zoals komende Pesach, organiseren wij events die zich kenmerken door hun unieke inhoud en moderne uitstraling. We kennen geen lidmaatschap en andere formaliteiten. Omdat een van onze belangrijkste doelen is om Joodse jongeren bij elkaar te brengen, richten onze activiteiten zich op halachisch Joodse jongeren, ongeacht hun Joodse beleving. Ex-scholieren, jonge stellen, studenten, iedereen is bij ons welkom. Tot M&N! www.gezelligjoods.nl Na groene stroom, groen gras, GroenLinks, groene auto’s, Greenpeace, groene licht, groene vingers en andere groenten, doet de Joodse jongeren organisatie M&N nu haar intrede in Nederland met groene keppels. Deze in Israël geproduceerde keppels zijn vervaardigd uit gerecycled karton en zijn daarmee groen van buiten en groen van binnen! M&N - gezelligJoods.nl bekent na drie jaar van oprichting kleur en ziet deze presentatie als onze ontgroening. Bezoekers van de activiteiten van gezelligJoods.nl krijgen de keppel gratis. Anderen kunnen deze op de website bestellen voor € 7,70. Voor de activiteiten van M&N kun je kijken op gezelligJoods.nl


Tsavta


WWW.JOODSEACTIVITEITEN.NL


Tsavta

: puzzel zijn de vorige n a v rs a a De winn nekom en ker uit Ben Gert F. Dek sp ee W en uit Naomi Coh

Tsavton


Steun Joods Nederland geef aan Cefina Stichting Cefina financiert tekorten van Joodse projecten en instanties in Nederland die zich inzetten voor uiteenlopende sociale doelen. Denk hierbij aan: JMW, Mr. L.E. Visserhuis, Bne Akiwa, het Sinaï Centrum en meer. JMW


Haboniem Dror bijvoorbeeld, een Joodse jeugdbeweging die o.a. zomerkampen in Israël organiseert.

Hulpverlening Thuiszorg Joodse activiteiten Jingles de vriendensite

Meer weten over Cefina? - , info@cefina.nl of www.cefina.nl.

Benjamin/Joodse Agenda Servicepakket/Mediation

Bezoek de website Vrijwilligers www.debenjamin.info voor de advertentietarieven en Benjamin deadlines voor 2010, of neem contact op met [email protected]

Postbank  Geven kan óók via een nalatenschap!

www.debenjamin.info

mr L.E. Visserhuis Joods woonzorgcentrum

Het nieuwe mr L.E. Visserhuis is begonnen met de verhuur van de appartementen. Er zijn nog tien appartementen beschikbaar. Voor € 250,- inschrijvingskosten kunt u een appartement reserveren. De maten variëren van 66 m tot 93 m en de prijzen variëren respectievelijk van € 1175,tot € 1750, - inclusief een parkeerplaats, de servicekosten bedragen € 417,- per maand. Zesendertig ruime appartementen voor ouderen die lichte tot middelzware zorg nodig hebben en dertig verpleegplaatsen in kleinschalige woonunits (waarvan 2 strikt kosjer) van zes personen en daarbij ook een zwembad met fitness, speciaal voor ouderen en op loopafstand van winkels en gezellige terrasjes.

Het nieuwe woonzorgcentrum zal begin 2011 open gaan! Voor meer informatie: 070 - 3586363

of via de website:

W W W. J B C - V I S S E R H U I S . N L

JMW Bureaus Bureau Amsterdam Spreekuur maandag t/m vrijdag 9.30 - 12.00 uur en woensdagavond gewijzigde tijd: 17.00-19.30 uur 020-577 65 77 [email protected]

bezoek onze website

Bureau Arnhem Uitsluitend telefonisch spreekuur dinsdag 9.30 - 11.30 uur 026-445 12 89 [email protected] Bureau Den Haag Uitsluitend telefonisch spreekuur dinsdag 14.00 - 15.30 uur 070-355 56 72 [email protected]

www.debenjamin.info Uw donatie helpt! Bent u nog geen donateur van de Benjamin, maar wilt u wel financieel bijdragen? Maak dan uw bedrage over op rekening 204420. t.n.v. Stichting JMW Bijdragen & Fondsen o.v.v. donatie Benjamin. De Lairessestraat 145-147, 1075 HJ Amsterdam. Ga voor een online donatie naar www.debenjamin.info

Bureau Eindhoven Uitsluitend telefonisch spreekuur dinsdag 9.30 - 11.30 uur 040-243 45 45 [email protected]

Bureau Enschede Uitsluitend telefonisch spreekuur dinsdag 9.30 - 11.30 uur 053-431 85 02 [email protected] Bureau Friesland, Groningen, Drenthe Uitsluitend telefonisch bereikbaar via kantoor Amsterdam. Dagelijks van 9.30 - 12.00 uur en woensdag van 18.30 - 20.30 uur. 020-577 65 77 [email protected] Bureau Rotterdam Uitsluitend telefonisch spreekuur, dinsdag 14.00 - 15.30 uur 010-466 86 66 [email protected] Bezoek onze website www.joodswelzijn.nl Voor een volledig en actueel overzicht van de openingstijden, diensten en activiteiten!

Inleveren kopij De sluitingsdatum voor het aanleveren van kopij voor het zomernummer van de Benjamin nr. 82 is 4 oktober 2010.

Antwoordbon 81 naam

voorletter(s)

voornaam

geboortedatum

man

vrouw

nationaliteit

wel

geen Joodse achtergrond

adres

postcode

telefoon

e-mail

woonplaats

Gegevens partner (indien van toepassing) naam

voorletter(s)

voornaam

geboortedatum

man

vrouw

nationaliteit

wel

geen Joodse achtergrond

Ik wil graag een gratis abonnement op de Benjamin. Ik wil graag informatie over de gesproken Benjamin. Ik wil meer informatie over:

Ik wil graag deelnemen in de vriendenkring van het Joods Zorgcircuit en ontvang ook graag de nieuwsbrieven van het Joods Zorgcircuit (2 maal per jaar). datum

handtekening

Ik wil deelnemen aan Ik Joods? Ik heb een niet-Joodse partner Haar moeders dochter Kinderen van Joodse vaders Joodse cultuur in één dag Van je familie moet je het hebben. Of niet... Schrijfcursus Mozaïek van je leven Joods, maar Christelijk opgevoed Kind in de oorlog - 65 jaar later De naoorlogse generatie Zin in vriendschap! i.s.m. Sinai Ouder worden zonder kinderen Een maatje minder of een onsje meer

Ik maak graag gebruik van het Benjamin Servicepakket € 18,50 uitsluitend per automatische incasso. Bankrekening: Burgerlijke staat: Ongehuwd Weduwe Samenwonend

Gehuwd Weduwnaar

Deze bon zenden naar:

Uw persoonlijke gegevens worden conform de wet op de privacy behandeld.

JMW – Joodse activiteiten De Lairessestraat 145-147 1075 HJ Amsterdam

B enjamin. In Nederland was ik een Jood, in Israël was ik een Nederlander. Jemenitische lamsvleessoep voor Rosh Hasjana. Interview met Hugo Heymans

Recommend Documents