Projectplan
Zorgvrager doet mee
Fonds NutsOhra Menzis/AZIVO RVVZ Delta Lloyd Fonds
Auteur: Datum: Versie:
1102-055 RVVZ Z65 DLVV11-010
Rolien de Jong, Stichting Transmurale Zorg januari 2012 0.3
1
Inhoudsopgave 1. 2.
3. 4.
5.
Samenvatting ...................................................................................................................... 3 Documentbeheer................................................................................................................. 3 2.1 Doelgroep ..................................................................................................................... 3 2.2 Versiebeheer ................................................................................................................. 3 2.3 Gerelateerde plannen / documenten ............................................................................. 3 Aanleiding .......................................................................................................................... 4 Project inhoud .................................................................................................................... 4 4.1 Doel .............................................................................................................................. 4 4.2 Medicatieoverdracht ..................................................................................................... 4 4.3 Verpleegkundige overdracht ........................................................................................ 5 4.4 Aard van de interventies MO en VO ............................................................................ 5 4.5 Fasering ........................................................................................................................ 6 Projectorganisatie ............................................................................................................... 8
Bijlage 1: Bijlage 2: Bijlage 3:
Leden Stuurgroep ............................................................................................... 10 Leden Projectgroep ............................................................................................ 10 Leden Taskforce ................................................................................................. 10
Aantekeningen ...........................................................Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
Auteur: Datum: Versie:
Rolien de Jong, Stichting Transmurale Zorg januari 2012 0.3
2
1. Samenvatting 2. Documentbeheer 2.1 Doelgroep Dit document is bestemd voor de stuurgroep en de projectgroep van het project Zorgvrager doet mee. Het uitvoeren van dit project heeft vooral gevolgen voor kennisontwikkeling en ontwerp van zorgprocessen met betrekking rondom transmurale overdracht van gegevens en de rol van de patiënt/burger daarin.
2.2 Versiebeheer Dit document wordt opgeslagen en beheerd door de projectleider. De versies van het document zijn opgeslagen bij STZ in de directory L\tmz\pj.projecten\58 Zorgvrager doet mee. Versie 0.1
Datum November 2011
Aanpassingen Rolien
0.2
December 2011 Januari 2012
Rolien
0.3
Gedistribueerd aan
Mia, Wynand Wynand, Guus
Rolien
2.3 Gerelateerde plannen / documenten Plannen / documenten Februari 2011 Aanvraag fonds NutsOhra, Menzis/AZIVO RVVZ, Delta Lloyd Fonds Juni / Oktober 2011Honorering subsidieaanvraag fonds NutsOhra, Menzis/AZIVO RVVZ, Delta Lloyd Fonds Bevoorschotting
Bronvermelding Database STZ
Leden Stuurgroep Leden Projectgroep Leden Taskforce
bijlage bijlage bijlage
Auteur: Datum: Versie:
Database STZ
Database STZ
Rolien de Jong, Stichting Transmurale Zorg januari 2012 0.3
3
3. Aanleiding In de regio Haaglanden wordt sinds 1999 systematisch samengewerkt aan het verbeteren van de samenhang in de zorg door de Stichting Transmuralezorg Den Haag e.o. (STZ). Alle partijen in de zorg zijn, veelal op bestuurlijk niveau, betrokken bij de stichting om risico’s in de samenhang in de zorg te identificeren en zo nodig initiatieven te nemen om tot verbetering te komen. Resultaat zijn diverse ketens en netwerken, maar ook kleinere verbeteringen. In 2010 is door het bestuur STZ het initiatief genomen om het concept Transmurale Patiëntveiligheid in de regio te onderzoeken. Duidelijk werd dat, hoewel instellingen binnen hun eigen ‘muren’ veel doen aan patiëntveiligheid, de patiënt bij de overgang van de ene zorgverleninginstelling of behandelaar naar de andere het alleen moet doen. De patiënt loopt dan veel risico’s, aantoonbaar op het gebied van medicatieveiligheid en op continuïteit in de behandeling door te late of niet verzonden overdrachten. Hierop werd een gezamenlijke visie geformuleerd: als we de transmurale patiëntveiligheid in de regio willen verhogen is de beste optie om de zorgvrager (en zijn omgeving) als actieve partner in dit proces te betrekken. We weten echter niet precies hoe dit moet, maar we willen een begin maken en dit begeleiden met onderzoek zodat we weten hoe we verder moeten. Dit was de aanleiding voor de projectaanvraag Zorgvrager doet mee. Vanuit onderzoek van TNO naar risico’s bij de transmurale overdracht (STZ 2010) richt dit project zich op het betrekken van de zorgvrager bij de medicatieoverdracht en de verpleegkundige overdracht. Daar waar het gaat om de zorgvrager wordt ook het systeem rondom de zorgvrager bedoeld, zoals mantelzorger. De Regionale Service Organisatie (RSO) heeft in de regio de opdracht om “het elektronische berichtenverkeer te organiseren”. De RSO zal nauw betrokken zijn bij het ontwerpen van de nieuwe diensten. Dit project wordt gefinancierd door de fondsen van NutsOhra, AZIVO en CZ. Het loopt van 1 oktober 2011 – 1 oktober 2014.
4. Project inhoud 4.1 Doel Het doel van dit project is om bij MedicatieOverdracht en Verpleegkundige Overdracht 1. meekijken van de zorgvrager bij zijn eigen zorgproces mogelijk te maken door relevante stukken onder ogen te brengen 2. meedoen van de zorgvrager bij zijn eigen zorgproces mogelijk te maken in interactie met de zorgverlener 3. onderzoeken of dit te realiseren is (werkt het?) en wat de effecten hiervan zijn op zijn zelfredzaamheid (helpt het?).
4.2 Medicatieoverdracht De medicatieoverdracht vindt momenteel plaats tussen voorschrijver (huisarts / specialist) en apotheker (openbaar / ziekenhuis). De overdracht tussen huisarts en apotheker verloopt veelal elektronisch. De overdracht tussen specialist en openbaar apotheker is niet mogelijk elektronisch en gaat op papier. De openbaar apotheker en huisarts kunnen via de OZIS ring inkijken in de gegevens van de patiënt bij de apotheek waar hij is ingeschreven. Als elektronisch overdragen niet mogelijk is, wordt de fax gebruikt. Sinds de introductie van de Regionale Richtlijn Overdracht Medicatiegegevens is er meer aandacht voor de rol van de patiënt in dit proces. Er wordt nu op ingezet dat de openbare apotheek de “buddy” is in het verkrijgen en actueel houden van zijn medicatie overzicht. Op dit moment maakt de apotheker een uitdraai van de gegevens in zijn systeem en overhandigd deze na verificatie aan de zorgvrager. De patiënt neemt dit actuele medicatieoverzicht (AMO) mee naar de arts en bespreekt dit. Nieuwe voorschriften worden op het AMO gezet door de arts en dit gaat weer naar de apotheek. De apotheker past het dossier aan en geeft een nieuwe uitdraai. Auteur: Datum: Versie:
Rolien de Jong, Stichting Transmurale Zorg januari 2012 0.3
4
Bij een aantal apotheken is het mogelijk dat de patiënt elektronisch inzicht heeft in zijn medicatiegegevens (Pharmapartners, Kring, Mediq). In het MCH hebben patiënt elektronisch inzicht in hun medicatiegegevens via medischegegevens.nl.
4.3 Verpleegkundige overdracht De verpleegkundige overdracht vindt plaats via POINT op het moment dat een zorgvrager het ziekenhuis verlaat naar huis of naar vervolg zorg. De overdracht bestaat enerzijds uit een aanvraag voor zorg bij een vervolgaanbieder en anderzijds uit een overdracht van de ene verpleegkundige naar de volgende verpleegkundige. Het is onduidelijk hoe vaak dit laatste onderdeel feitelijk verzonden wordt. Het lijkt erop dat het proces in een aanzienlijk aantal gevallen stopt als de aanvraag gedaan is, het wordt dan niet meer voltooid met een verpleegkundige overdracht. De transferverpleegkundige is verantwoordelijk voor de aanvraag en hierop aan te spreken door cliënt/mantelzorger. De afdelingsverpleegkundige is verantwoordelijk voor de feitelijke overdracht van de cliënt, die bestaat uit meerdere onderdelen naast de verpleegkundige overdracht (bv. de medicatieoverdracht). In de praktijk krijgt de overdracht op de verpleegafdeling vaak onvoldoende aandacht. De cliënt is al bijna uit beeld, er zijn veel zaken die aandacht vragen zoals dokters visite en nieuwe patiënten. Bovendien willen patiënten vaak vroeg weg waardoor de nieuwe ploeg de overdracht moet afhandelen, die nauwelijks op de hoogte is van de inhoud van de overdracht. Kortom, veel risico’s. Wanneer de zorgvrager in dit proces betrokken wordt, zal de afdelingsverpleegkundige zijn “buddy” zijn in het verkrijgen van de overdracht. Op dit moment is het niet mogelijk om dit elektronisch te doen maar maakt de verpleegkundige –soms- een uitdraai die de zorgvrager mee krijgt. Op veel plaatsen is nog geen verpleegkundig elektronisch cliënt dossier beschikbaar en dus is POINT niet gelinkt. Hierdoor is het invullen van de verpleegkundige overdracht in POINT niet iets wat vaak in het blikveld van de afdelingsverpleegkundige komt. De transferverpleegkundige krijgt dit vaker onder ogen omdat zij verantwoordelijk is voor de logistiek van dit proces.
4.4 Aard van de interventies MO en VO Bij de te onderzoeken interventies zijn de uitkomstmaten die onderzocht worden 1. maken zorgvragers er gebruik van (gaan ze ernaar kijken, gaan ze er iets mee doen, is doen een reactie en/of een actie)? 2. wat bouwt aan het vertrouwen van de zorgvrager om het te gebruiken? 3. worden er minder fouten gemaakt? Voor de afgeleide, maar niet minder belangrijke, uitkomst therapietrouw is het interessant om te kijken naar het “vertrouwen” dat zorgvragers hebben in deze interventie. Want pas als mensen vertrouwen hebben, zullen ze het (ook door hen) gewenste gedrag gaan vertonen. Wat bouwt aan het vertrouwen van de zorgvrager om zijn gezondheidsgedrag aan te passen? Is dit enerzijds het vertrouwen in personen/team die de interventie leveren en/of anderzijds het vertrouwen “dat het datgene gaat doen wat mij gaat helpen”. Zoals hier beschreven is VerpleegkundigeOverdracht een eenmalige actie als de zorgvrager wordt overgedragen van ziekenhuis naar vervolgzorg. De VO is een statisch document waarover interactie plaats kan vinden tussen zorgvrager en zorgverlener. Omdat het een statisch document is, kan het goed via e-mail worden verzonden. Het zou zelfs op papier kunnen, maar dan is de interactie niet makkelijk te organiseren en te borgen. Dit zou kunnen via POINT en email, maar ook via medischegegevens.nl dat een beveiligde route is. Goed om de huisarts bij deze overdracht te betrekken. Doelgroepen die zich in de regio hiervoor lenen zijn de CVA keten, zorgpad CHF en zorgpad orthopedie in het Haga en mogelijk elders nog andere afdelingen. Interessante Prestatie Indicatoren (PI) zijn: - therapietrouw - komt de VO, komt VO op tijd, - gebruik VO (hoeveel views, reacties op vragen / onduidelijkheden) - klopt de VO (minder fouten, completer). Auteur: Datum: Versie:
Rolien de Jong, Stichting Transmurale Zorg januari 2012 0.3
5
De interventie bestaat uit: - doelgroep definieren als zorgvragers van een betrokken ziekenhuisafdeling die met vervolgzorg naar huis worden ontslagen - instroom bij opname regelen - zorgvragers kunnen gedurende 6 maanden instromen - bij de start wordt toestemming gevraagd om de VO via de email naar een door hen opgegeven e-mail adres te sturen - totale onderzoeksperiode 6 maanden - het gebruik van VO wordt gemonitord - fouten gemeten - digitale communicatie met de transferverpleegkundige wordt gemonitord - er wordt een vragenlijst digitaal verstuurd. MedicatieOverdracht zoals hier beschreven is een cyclisch proces en biedt de mogelijkheid om te leren. Het gaat om een dynamisch document dat steeds kan worden aangepast. Om recht te doen aan deze dynamiek is een “view” op het document een belangrijk instrument. In dit project wordt gefocust op de openbare apotheek en de zorgvrager die thuis woont, niet op de ziekenhuisapotheker. Er zijn diverse mogelijkheden beschikbaar in de regio om dit te regelen. Doelgroepen zijn zorgvragers bij een bepaalde apotheek met meer dan 3,4,5 medicijnen per dag. Dit zijn mensen die bij de start nog geen gebruik maken van deze service. Interessante Prestatie Indicatoren (PI) bij dit proces zijn: - therapietrouw - gebruik MO (hoeveel views, reacties en acties) - klopt het medicatieoverzicht (hoeveel fouten). De interventie MO bestaat uit - doelgroep definieren als zorgvragers van een betrokken apotheek met meer dan 3 medicaties en beschikking over internet, maar nemen nog niet deel aan digitaal medicatiedossier - instroom gaat via de apotheek - zorgvragers kunnen gedurende 6 maanden instromen en worden 6 maanden gevolgd - bij de start wordt toestemming gevraagd om bij de gegevens de behandelaar te betrekken en de door hen opgegeven zelfzorgmedicatie te delen - totale onderzoeksperiode is 12 maanden - het gebruik van het digitale medicatiedossier wordt gemonitord - fouten gemeten - digitale communicatie wordt gemonitord - er wordt twee maal een vragenlijst digitaal gestuurd.
4.5 Fasering Om dit doel te realiseren worden de volgende stappen gezet. Stap 1: Huidige situatie in beeld: In kaart brengen huidige situatie door: • Opties techniek in de regio: uitgebreide deskresearch en in gesprek met stakeholders in de regio mogelijkheden voor zorgvragers om in te kijken in kaart brengen. o Medicatieoverzicht: aansluiten op traject met Oria voor landelijk AMO. o Verpleegkundige overdracht: POINT op de transferpunten. In POINT komt zowel proces als inhoud aan de orde bij de overdracht. Ook ‘minimale dataset’ meenemen. • Bereidheidsinterview zorgvragers: hoe staan de zorgvragers tegenover meedenken en meedoen bij MO en VO? Dit zou kunnen met digitale vragenlijst bij de start van het onderzoek: o Hoe vinden zij dat ze nu betrokken zijn bij deze overdracht o wat vinden ze van het formulier dat de zorgverleners nu gebruiken o denken ze dat ze hier wat aan zouden hebben, etc. Resultaat is een beeld van uit het zorgvragers perspectief. Eerste insteek voor use-case en functionele specificaties Stap 2: Gewenste situatie in beeld brengen Auteur: Datum: Versie:
Rolien de Jong, Stichting Transmurale Zorg januari 2012 0.3
6
Op basis van de uitkomst van stap 1, de input van experts uit de praktijk en literatuuronderzoek wordt de interventie precies omschreven. Als we de zorgvrager willen faciliteren om mee te kijken en mee te doen, hoe moet dit er dan precies uitzien. • vaststellen functionele specificaties voor de interventies o omschrijving gewenste diensten vanuit functies: hoe moet het proces zijn ingericht vanuit het perspectief van de eindgebruikers o dit moet zo zijn geformuleerd er voor de ontwikkelaar een duidelijke opdracht ligt. • vaststellen functioneel ontwerp van de interventies o hoe vertaal je de functionele specificaties naar een technisch ontwerp o wat moet er gemaakt worden • pilot opzetten met betrokken apotheken en transferpunten Deze gewenste situatie moet mogelijk worden in een bepaalde apotheek(en) en bij bepaalde afdeling(en) van ziekenhuizen. Het moet technisch mogelijk zijn en de betrokken professionals moeten geïnstrueerd zijn. o keuze voor apotheken en ziekenhuizen o keuze voor zorgvragersgroepen Stap 3: Uitvoeren pilots De pilot MedicatieOverdracht wordt uitgevoerd bij zorgvragers van apotheken en apothekers. Bij xxxx apotheken wordt gedurende 6 maanden per zorgvrager gemeten. De instroom wordt gedurende 6 maanden open gezet. Meten: - Gebruik: Hoeveel views medicatieoverzichten - Gebruik: Hoe vaak zorgvragers wel/niet reageren - Wat de inhoud van de reactie is - Gezondheidsuitkomst: Of dit leidt tot een betere kwaliteit van medicatieoverzicht (meer geverifieerde AMO’s) = minder fouten - Gedrag: therapietrouw De pilot VerpleegkundigeOverdracht wordt uitgevoerd bij zorgvragers die van ziekenhuizen worden overgedragen aan thuiszorg. Bij xxxx afdelingen in xxxx ziekenhuizen wordt gedurende 6 maanden gemeten - Gebruik: Hoeveel overdrachten/ontslagchecklistje er worden gegeven/gestuurd aan zorgvrager/mantelzorger - Gebruik: Hoe vaak zorgvragers wel/niet reageren - Wat de inhoud is van de reactie - Gezondheidsuikomst: Of dit leidt tot een betere kwaliteit van behandeling ?????? - Gedrag: zelfredzaamheid testen pilot o hardware en software gereed o zorgen dat het kan en dat het werkt • uitvoeren pilot met apotheken en transferpunten: o patiënt kijkt/doet digitaal mee bij zijn medicatie-/verpleegkundige overdracht o gemeten worden, gezondheidsuitkomsten, gezondheidsgedrag uitkomsten, gebruik technologie • focusgroep met zorgvragers over effecten Focusgroep over ervaren impact op kwaliteit van leven en de tevredenheid van zorgvragers over het proces en de inhoud • focusgroep met zorgverleners over effecten Focusgroep over ervaren impact op kwaliteit en effectiviteit van werk van de nieuwe diensten en in kaart brengen verbeterpunten.
•
Stap 4: Resultaten presenteren Rapportage over effecten “meekijken en meedoen zorgvrager” op zijn (vertrouwen in) zelfmanagement en hoe het wordt ervaren door zorgvrager en zorgprofessional. • Rapportage opstellen. • Resultaten en lessons learned verspreiden en borgen. Auteur: Datum: Versie:
Rolien de Jong, Stichting Transmurale Zorg januari 2012 0.3
7
5. Projectorganisatie Bij het inrichten van de projectorganisatie wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande structuren. Deze zijn gebleken effectief te zijn in een projectorganisatie. De Stuurgroep draagt eindverantwoordelijkheid voor het project en zorgt voor besluitvorming. Het bestuur STZ neemt deze rol op zich. In de periodieke vergadering zal de voortgang van het project worden gemonitord. De dagelijkse aansturing namens het bestuur wordt uitgevoerd door de directeur van STZ, samen met de projectleider en een vertegenwoordiger van de RSO. Er worden 3 Projectgroepen aangewezen zodat aansturing zoveel mogelijk op het niveau van de “werkvloer” kan plaats vinden. Medicatieoverdracht: FTTO (ziekenhuis/ openbaar apotheker, huisarts/specialist) Verpleegkundige Overdracht: Coördinatiegroep Transferpunten (unit leiders) Zorgvrager: Klankbordgroep Zorgbelang (panel chronisch zieken) Verder zal er een Taskforce in het leven worden geroepen. Omdat het gaat om een innovatief ontwikkelproject wordt een panel van experts uit den lande uitgenodigd om tips en tricks mee te geven naar aanleiding van vragen die zich gedurende het project voordoen. Tijdens deze 2 á 3 bijeenkomsten worden de voortgang van het project gepresenteerd en worden vragen voorgelegd. De Taskforce bestaat uit externe experts op het gebied van zorgvragers, zorgprofessionals, zorg ICT. Ze zijn op persoonlijke titel uitgenodigd. -
Chris Flim Bettine Pluut Ineke Roos Peter van Sprang Marcel Heldoorn Erna Vreeke Marco van Alderwegen
stakeholders en veld onderzoek en veld Oria Cliëntenraad NPCF verpleegkundigen e 1 lijn
Auteur: Datum: Versie:
Rolien de Jong, Stichting Transmurale Zorg januari 2012 0.3
8
Planning Onderstaand de Planning van het project.
Fase
Doel
Stappen
tijdspad
Huidige situatie in beeld
Opties techniek
Welke portals MO en VO in de regio Wat denken zorgvragers hierover
10-2011 tot 12012 1-2012 tot 32012
Benoemen naar burgers wat ze hiermee kunnen bereiken Expertmeetings om Prestatieindicatoren te benoemen (Taskforce en zorgverleners) Interventie ontwerpen Systeem werkt
3-2012
Gewenste situatie in beeld (interventies ontwikkelen) Uitvoering pilots
Bereidheidinterview zorgvrager opzetten Communicatie naar regio Keuze systeem MO en VO
Proefdraaien Feasability study Meten
Medicatieoverdracht Verpleegkundige Overdracht
Evaluatie
Uitkomsten verdiepen Uitkomsten analyseren Afronding
Afhandeling subsidieverstrekking
Rapportage aan AZIVO
Rapportage aan Nuts/Ohra Rapportage aan CZ tbv subsidieverlening
Auteur: Datum: Versie:
Focusgroepen zorgverleners Check doel bereikt? -minder fouten - patiënt betrokken Rapportage Kennis verspreiden - Periodieke voortgangsrapportages - Eindrapportage - Accountantsverklaring volgens Controleprotocol RVVZ - Tussenrapportage - Eindrapportage - accountantsverklaring - Inhoudelijke evaluatie - Bestuursverklaring voorzien van financiële verantwoording
2-2012
2-2012 4-2012 4-2012 5- 2012 tot 52013 9- 2012 tot 32013 VO 4-2013 MO 6-2013 3-2013 tot 72013 7-2013 tot 92013 9-2013
1 november 2013
1 Juli 2012 1 Oktober 2013 1 oktober 2014
Rolien de Jong, Stichting Transmurale Zorg januari 2012 0.3
9
Bijlage 1:
Leden Stuurgroep
Besluitvorming: Bestuur Stichting Transmurale Zorg Dagelijkse aansturing: Mia van Leeuwen, STZ Rolien de Jong, projectleider
Bijlage 2:
070 7000066
[email protected] 070 7000082
[email protected]
Leden Projectgroep
Overlegorgaan
Aandachtspunt
Leden
FTTO
Medicatieoverdracht
Huisartsen, specialisten, openbare apothekers, ziekenhuisapothekers
Coördinatiegroep Transferpunten
Verpleegkundige overdracht
Coördinatoren van transferpunten
Klankbordgroep Zorgbelang
Patiënt betrokkenheid
Netwerk Curatieve Zorg
Bijlage 3:
Leden Taskforce
Leden
Veld
Bereikbaarheid
Chris Flim
stakeholders en veld
[email protected]
Bettine Pluut
onderzoek en veld
[email protected]
Ineke Roos
Oria
[email protected]
Peter van Sprang
Cliëntenraad
[email protected]
Marcel Heldoorn
NPCF
[email protected]
Erna Vreeke
verpleegkundigen
Marco van Alderwegen
Auteur: Datum: Versie:
e
STOOM 1 lijn
[email protected] [email protected]
Rolien de Jong, Stichting Transmurale Zorg januari 2012 0.3
10