AVS-congres maart 2013 NBC, Nieuwegein. educatief leiderschap

AVS-congres 2013 15 maart 2013  NBC, Nieuwegein

e d u c at i e f l e i d e r s c h a p

e d u c at i e f l e i d e r s c h a p Beste collega’s, Een kind is een mens in wording. Soms gaat opgroeien vanzelf, soms ook niet. Feit is dat andere mensen, dichtbij of verder weg, een rol spelen in de opvoeding van een kind. Een kind kan veel, maar lang niet alles, alleen. Daarbij is soms hulp nodig. In eerste instantie zijn dat de ouders of verzorgers – de opvoeders –, maar ook scholen spelen hierin een grote rol. Dat geldt ook voor de buurt, de sportclub en het consultatiebureau. It takes a village to raise a child! De maatschappij verandert in snel tempo en dat heeft invloed op (de prestaties van) schoolkinderen. Voor ons is het moeilijk bij te houden: internet, de opkomst van sociale media en de informatieovervloed die op ons afkomt. Een kind weet niet beter. Maar hoe maakt hij/zij daaruit een keuze, hoe selecteert hij of zij? Scholen krijgen te maken met een andere manier van kennisoverdracht en –vergaring, het traditionele kennismonopolie van de onderwijzer is verdwenen. Leerkrachten zijn naast onderwijzer ook procesbegeleiders, directeuren en bestuurders moeten dit alles faciliteren. Zij zorgen voor een positief pedagogisch klimaat. Welke stijl van (educatief ) leidinggeven past daarbij? Welke competenties zijn daarvoor nodig? Wat verandert er nog meer, bijvoorbeeld door de invoering van Passend onderwijs?

Kortom, scholen hebben een ‘maatschappelijke opdracht’ erbij gekregen: naast het eeuwenoude cognitieve aspect, ligt de nadruk steeds meer op begeleiding naar het goed functioneren in deze maatschappij. Natuurlijk kunnen leidinggevenden en leerkrachten dat niet alleen. Zij moeten daar ouders in betrekken, hen deelgenoot maken van het leerproces en van de opvoeding tot kinderen die zich staande weten te houden in deze maatschappij. Want kinderen hebben sturing nodig, ouders moeten grenzen (leren) stellen. We hebben weer een brede keuze aan workshops en sessies voor u samengesteld, met thema’s als leiderschap, ouderbetrokkenheid, huisvesting, sociale cohesie in wijk en buurt, digitalisering en financiën. Allemaal thema’s die direct of indirect bijdragen aan beter onderwijs. Ik hoop u te mogen begroeten op dit altijd inspirerende congres.

Ton Duif, Voorzitter AVS

inleider

Coördineren boven controleren René ten Bos Vaak wordt leiderschap verbonden met resultaatgerichtheid. René ten Bos betoogt in zijn presentatie dat dit gebaseerd is op een misvatting die het gevolg is van te veel politieke bemoeizucht met onderwijsorganisaties. Leiders willen de wereld in beweging zetten en zijn daarbij relatief onverschillig over resultaten. Maar wat betekent dat voor de positie van de manager? Managers, zo meent Ten Bos, moeten het afleren om te controleren en opnieuw leren te coördineren. Ze moeten zichzelf genezen van ‘resultatitis’. Daar wordt iedereen – en vooral ook de professional – beter van. Mogelijkheid tot verdieping in zijn workshop (nr. 25) René ten Bos is hoogleraar filosofie aan de Radboud Universiteit. Hij schrijft over organisatie-ethiek, politiek, dieren en water. Zijn laatste boek heet ‘Stilte, Geste, Stem’ (2011). www.ru.nl/businessadministration/@674071/pagina/

avs- congre s 2013  2

AVS-congres in een notendop

AVS-stand en informatiemarkt De beursvloer (in de Grand Hall) staat weer vol met ruim 40 voor het onderwijs relevante organisaties en partners. Centraal vindt u de AVS-stand, waar het bestuur, de adviseurs, medewerkers en ledenraad u te woord staan als u vragen heeft of met ons over een (actueel) onderwerp in discussie wilt. Voor vakinhoudelijke vragen kunt u ook terecht bij onze AVS Helpdeskadviseurs. We horen graag wat u in uw werk of in de maatschappij bezighoudt. Via Twitter kunt u ook met andere congresgangers in contact treden (#avscongres).

Ideeën uitwisselen, leren van elkaar, collega’s ontmoeten, weer energie en inspiratie opdoen. Het AVS-congres, voor schoolleiders, algemeen directeuren en bestuurders, staat in het teken van uw persoonlijke en professionele ontwikkeling. Uw welzijn staat voorop. Het thema ‘opvoeden, een hele puzzel’ sluit hierbij aan: schoolleiders en leerkrachten spelen een grote rol bij de ontwikkeling van kinderen. Om dit te kunnen doen, moeten zij goed ‘uitgerust’ en ‘bepakt’ zijn. Alleen met genoeg ‘bagage’ bent u in staat dagelijks deze taak op u te nemen.

Drinks&Bites en muzikale ondersteuning

Dagindeling Het thema is opgedeeld in twee routes: organisatie en omgeving. Aan u vrij de keuze welke workshops of sessies u volgt. U kiest ten minste één plenaire sessie. Tussendoor heeft u ruim voldoende tijd om de informatiemarkt en de AVS-stand te bezoeken, te netwerken en te lunchen.

Na het succes van vorig jaar zijn er weer Drinks&Bites na afloop van het congres. Diverse mediterrane, oosterse en Nederlandse versnaperingen en snacks krijgt u aangeboden, een aantal ter plekke door koks bereid. Zo heeft u de gelegenheid met collega’s in contact te treden of na te praten voordat u weer naar huis gaat. De vierkoppige professionele coverband At your service zorgt voor de muzikale ondersteuning.

Tw e e r o u t e s Route 1

Organisatie

Route 2

Omgeving

10.00

10.00

10.15

10.15

ja arrede ton duif inleiding rené ten bos

10.30

10.30

10.45

10.45

11.00

11.00

pauze, informatiemarkt, net werken

11.15 11.30 11.45

11.15

plenair

12.00 12.15 12.30 12.45 13.00

lunch informatiemarkt net werken

13.15 13.30 13.45 14.00 14.15

work shop/ sessie

14.30

work shop/ sessie


plenair

14.45 15.00

plenair work shop/ sessie


12.00


12.30 12.45 13.00 13.30

work shop/ sessie

13.45 14.00 14.15 14.30 14.45

pauze

15.15 15.30

12.15

13.15

plenair

pauze

11.30 11.45

15.00 15.15

centrale afsluiting

15.45

15.30 15.45

drinks&bites (tot 19.00 uur)


Route 1: Organisatie De rol van de schoolleiding bij de opvoeding van kinderen. Welke leiderschapsstijl past daarbij? Wat kan de schoolorganisatie betekenen voor het lerend vermogen van leerlingen? Hoe kan zij bijdragen aan hun (maatschappelijke) ontwikkeling? En welke competenties zijn daarvoor nodig, voor schoolleiders en voor leerkrachten?

Route 2: Omgeving De invloed van de omgeving – bijvoorbeeld buurt, sportclub, jeugdzorg – op het opgroeien (opvoeden) van kinderen. Welke omgevingskenmerken spelen hierbij een rol? Denk aan historische en demografische aspecten en maatschappelijke ontwikkelingen. En welke taak heeft de leidinggevende hierin? Hoe kunnen schoolleiders, algemeen directeuren en bestuurders bijdragen aan een optimale verbinding?

Overzicht workshops en sessies Route 1 Organisatie

Route 2 Omgeving

Plenaire sessies

Plenaire sessies

1

2

Een strategisch gerichte school leiden (Engels) Brent Davies Systeemleiderschap Jos Hagens

15

16

Workshops/sessies 3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

Verbeter de wereld, begin bij de opvoeding Micha de Winter Samen bouwen aan een toekomst voor ieder Ella Kalsbeek

Workshops/sessies

Kinderopvang op school: van last naar lust Ineke Renckens Onderwijshuisvesting: kansen en bedreigingen Jan Schraven Zorg & Onderwijs 1Match Merlijn Norder en Koos Stienstra Het kind centraal (Engels) Jim Wynn Opvoeden en ondernemen in evenwicht John G. de Leeuw Schoolleiders die loslaten… wat is hun verhaal? Pieter Spinder en Jos van Oosten Meerjarenplanning: hoofdzaak of hoofdpijn? Rick de Wit Op en top professioneel leiderschap Jos Hagens Een strategisch gerichte school leiden (Engels) Brent Davies De schoolleider: opvoeder van kinderen of van leerkrachten? Ben van der Hilst Niets doen is geen optie! Jos Siemerink en Carine Hulscher-Slot Een leidinggevende kan niet zonder euro’s, wel zonder excelsheet Jan Looise

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

Samen verantwoordelijk voor Passend onderwijs Gerard van Uunen Opvoeden doe je niet alleen! Integraal Kindcentrum als dé oplossing Theo Lansu, Mireille van Duuren en Ans Keij Omgaan met social media op school; do’s en don’ts Frans Schouwenburg Bestaat het ‘gewone’ kind nog wel? Lia van Meegen en Aleid Truijens Ouderbetrokkenheid Eelco Dam en Peter de Vries Maar… wie voedt nu wie op? Machiel van de Laar Een kader voor samenwerking met ouders (Engels) Felecia Nace De deuren open of dicht? Werken aan uw maatschappelijke opdracht Sophie Verhoeven en Wilma Willems Coördineren boven controleren René ten Bos De invloed van internet op scholen Fred Verboon Decentralisatie jeugdzorg biedt Passend onderwijs kans Robbin Haaijer en Fieke Raaijmakers


Route 1 Organisatie De rol van de schoolleiding bij de opvoeding van kinderen. Welke leiderschapsstijl past daarbij? Wat kan de schoolorganisatie betekenen voor het lerend vermogen van leerlingen? Hoe kan zij bijdragen aan hun (maatschappelijke) ontwikkeling? En welke competenties zijn daarvoor nodig, voor schoolleiders en voor leerkrachten?

Plen air e s es s ie 1

Een strategisch gerichte school leiden Brent Davies

De plenaire sessie in deze route heeft als thema het ontwikkelen van strategische processen, methoden en leiderschap. Deze presentatie is gebaseerd op nationaal en internationaal onderzoek naar hoe scholen kunnen bouwen op zowel een goede kortetermijnplanning van schoolontwikkeling als op vraagstukken van duurzaamheid en bekwaamheid op lange termijn.

alleen periodieke verbeteringen. Daarom is de combinatie van deze effectieve kortetermijnaanpak met langere termijn strategische ontwikkeling de sleutel tot duurzame groei en verbetering voor scholen. Deze gedachtegang is gebaseerd op het boek van Brent: ‘Leading the strategically focused school’ – (Sage 2011). Voor verdieping kunt u terecht in de workshop (nr. 11) van Brent Davies. Deze plenaire sessie is in het Engels.

Brent Davies heeft succesvolle strategische benaderingen bestudeerd en bekeken welke kritische succesfactoren daaraan hebben bijgedragen. Doel hiervan is om scholen te vinden die effectief zijn in het beheer van hun huidige voorzieningen, maar tegelijkertijd ook zorgen voor beter onderwijs voor hun kinderen in de toekomst. Schoolleiders moeten zowel het heden effectief beheren als de school leiden naar de volgende ontwikkelingsfase. Goede kortetermijnplanning en doelen vaststellen waarborgen effectief onderwijs voor het lopende of het komende jaar. Maar het is wellicht niet voldoende om de huidige praktijk voort te zetten met

Brent Davies is als professor verbonden aan de Universiteit van Hull (UK), Melbourne, Nottingham (UK) en Southern California (VS). Hij is een toonaangevende internationale spreker op het thema ‘onderwijskundig leiderschap’. www.brentdavies.co.uk


Systeemleiderschap Jos Hagens

Leidinggeven aan de onderwijsorganisatie is een complexe en ingewikkelde klus. Hoe kunt u minder als ingenieur en meer als bioloog te werk gaan en meteen meer ontspannen en rustig in uw professionele leven staan? Veranderen met een blijvende verbetering, hoe stimuleert en faciliteert u dat? Vaak zijn de effecten beperkt of tijdelijk. Maar duurzame schoolontwikkeling kán. Systeemleiderschap gaat over het brengen van zoveel mogelijk bewustzijn in het systeem.


De belangrijkste opdracht van de leider in de eenentwintigste eeuw is het bouwen aan een proactieve organisatiecultuur, een emotioneel intelligente cultuur. In deze sessie legt Jos Hagens de verbinding tussen de overige plenaire sessies. Jos Hagens is senior adviseur bij de AVS. www.avs.nl

3

Kinderopvang op school: van last naar lust

Ineke Renckens

workshop

Kinderopvang op school. We vinden kinderopvang vaak maar gedoe en nog meer werk op ons bord. Maar wat als u daardoor meer personeel kunt inzetten, zonder dat het ten koste gaat van uw formatie? Bijvoorbeeld een BSO-medewerker die meehelpt bij de voorbereiding voor de gymles. Dan is het pedagogisch klimaat in een doorgaande lijn geen utopie meer, maar een natuurlijk proces. We nemen u mee naar ondernemend verbinden in opvang & onderwijs, vanaf de werkvloer. U krijgt in deze workshop zicht op de kansen in uw school om zelf de echte duurzame verbindingen te maken met opvang, ondanks beperkingen in budget, tijd, middelen, regels en wetten. Ineke Renckens is directeur van Stichting Lunchen op School (LoS). www.overblijven.nl en www.lunchenopschool.nl

4

Onderwijshuisvesting: kansen en bedreigingen

Jan Schraven

sessie

De wettelijke taak van de gemeenten voor het (buiten)onderhoud en aanpassing van schoolgebouwen wordt overgeheveld naar het schoolbestuur. Wat betekent dit voor het schoolbestuur? Zijn de middelen dan nog voldoende? Kunt u nog aankloppen bij de gemeente voor een algehele renovatie? Wat betekent dit voor uw onderhoudsplanning en voor de inkoop van onderhoudsdiensten? Kunt u nu eindelijk ‘duurzaam onderhoud’ gaan uitvoeren en hoe pakt u dit aan? Wat zijn de mogelijkheden voor samenwerking tussen schoolbesturen in stad of regio? Wat kunt u van marktpartijen verwachten? In deze workshop krijgt u informatie over de op handen zijnde wetswijziging. Ook krijgt u veel tips en suggesties hoe u als leidinggevende deze nieuwe taak in de praktijk kunt oppakken. Jan Schraven is teamhoofd bij Stichting Ruimte voor Onderwijs en Kinderopvang. www.ruimte-ok.nl

5

Zorg & Onderwijs 1Match

Merlijn Norder en Koos Stienstra

workshop

In deze workshop presenteren we de resultaten van de pilot Zorg & Onderwijs 1Match. Hoe kunnen we meer passende ondersteuning bieden aan zorgkinderen, zonder dat we ons zorgen hoeven te maken over de kosten? Een relatief onbekende geldstroom komt in zicht: de zorgverzekering. We kijken in hoeverre de reguliere zorgverlening de zorg kan verlenen en de zorgverzekeraars deze zorg kunnen bekostigen. In het project ‘Zorg & Onderwijs 1Match’ integreren de AVS en Intraverte hun kennis en ervaring op dit gebied. Intraverte is een praktijk voor paramedische begeleiding voor sociaal-emotionele en motorische hulpvragen van kinderen. In de pilot maken we (1) een analyse van het huidige zorgschema, zowel organisatorisch als financieel en we maken besparingsmogelijkheden inzichtelijk. Aansluitend bieden we (2) begeleiding bij de implementatie van een nieuwe zorgroute en kijken we hoe we onderzoekkosten kunnen beperken. De training voor leerkrachten (3), het laatste onderdeel van het project, richt zich op kennisverbreding door basisinzichten uit de zorg. Dit leidt tot ‘Anders kijken naar kinderen’. Merlijn Norder is adviseur bij de AVS. Koos Stienstra is oprichter van en directeur bij Intraverte. www.avs.nl en www.intraverte.nl

6

Het kind centraal

Jim Wynn

sessie

In alle bestuurlijke drukte rond het onderwijs dreigt de belangrijkste taak, het kind zo goed mogelijk laten leren, soms ondergesneeuwd te raken. Jim Wynn zoomt in op het primaire proces: lesgeven en toetsen. Met als observatie dat we minder goed lesgeven dan zou kunnen, omdat we meetmogelijkheden onvoldoende benutten. Hij laat zien dat het betrekkelijk eenvoudig is om direct na de uitleg van de leerstof objectief en in detail te meten in hoeverre elk kind de stof begrepen heeft. Die wetenschap kan gebruikt worden om meteen in te haken op de lacunes bij elk kind. Dat maakt onderwijs op maat mogelijk en voorkomt dat leerlingen voortijdig afhaken omdat ze een stukje van de stof niet beheersen en daardoor ook het vervolg niet meer kunnen volgen. Hij gaat ook in op andere lesvormen, die recht doen aan het gegeven dat een kind niet is gemaakt om stil te zitten. Deze sessie wordt mogelijk gemaakt door ActivBoard ( (www.activboard.n l). Deze sessie is in het Engels. Jim Wynn is Chief Education Officer bij Promethean International. www.prometheanworld.com of www.prometheanplanet.com


7

Opvoeden en ondernemen in evenwicht

John G. de Leeuw

workshop

Als werknemer in een onderwijsorganisatie levert u een belangrijke bijdrage aan de opvoeding van kinderen, daarvoor haalt u alles uit de kast. Financiën zijn daarbij van ‘ondergeschikt belang’. Als ondernemer kijkt u ook naar de betaalbaarheid op langere termijn en wilt u een financieel gezonde organisatie. Daarnaast neemt een ondernemer risico’s om de winst te vergroten. Opvoeden en ondernemen bijten elkaar, maar kunnen ook niet zonder elkaar. Hoe brengen we dit in evenwicht? Hierover gaan we met elkaar in discussie. Deelnemers krijgen zicht op het effect van gezond ondernemen op de kwaliteit van het onderwijs. John G. de Leeuw is senior adviseur bij de AVS. www.avs.nl

8

Schoolleiders die loslaten… wat is hun verhaal?

Pieter Spinder en Jos van Oosten

sessie

Pieter Spinder en Jos van Oosten zijn onderwijsondernemers bij respectievelijk Knowmads en Knooppunt Everdingen. www.knowmads.nl en www.josvanoosten.nl

Meerjarenplanning: hoofdzaak of hoofdpijn?

Rick de Wit

Op en top professioneel leiderschap

sessie

Dat leerkrachten professionaliseren, is al langere tijd vanzelfsprekend. Er zijn nu ook structureel scholingsmiddelen voor leidinggevenden. We verkennen de noodzaak, de belemmeringen en de mogelijkheden van professionalisering in een interactieve sessie. Het Centrum Educatief Leiderschap (CEL), een nieuw initiatief van de AVS, biedt daarvoor een compleet aanbod. Wat zijn de onderscheidende eigenschappen van CEL? We vertrekken vanuit een actieve bewustwording bij de leiders zelf, maken inzichtelijk dat professionaliseren dicht bij de praktijk het meeste rendement heeft. De eerste factor voor het leren van kinderen is de leerkracht, de tweede is leiderschap. Leiderschap schept de omgeving waarin leerkrachten kunnen floreren. Maar dan moet dat leiderschap op en top professioneel zijn. Jos Hagens is senior adviseur bij de AVS. www.avs.nl

Hoe doe je dat, het kind centraal zetten? Welke consequenties heeft dat voor de leiding van de school? In gesprek met een aantal vooruitstrevende schoolleiders zoeken Pieter Spinder en Jos van Oosten naar de echte betekenis van ‘het kind centraal’. In deze sessie krijgt u inspirerende voorbeelden en praktische tips om vanuit uw rol als schoolleider invulling te geven aan passende onderwijsvernieuwing.

9

10

Jos Hagens

workshop

Niet alleen vanuit de theorie, maar ook vanuit onze brede ervaring blijkt de noodzaak om begrotingen integraal, beleidsrijk en meerjarig (over minimaal drie jaar) op te stellen. Een onderwijsorganisatie zonder meerjarenperspectief kan niet ‘overleven’. Als u werk wilt maken van onderwijskwaliteit, als u de uniciteit van uw school ook in de praktijk wilt waarmaken, dan moet u over meerdere jaren denken én plannen. Maar hoe doet u dat? En hoe vaak stelt u zo’n meerjarenbegroting bij? Hoe legt u de relatie tussen meerjarenbegroting en jaarbegroting? Wat is het nut van een liquiditeitenbegroting en hoe brengt u die in verband met uw meerjarenbegroting? Wat doet de administratie/het administratiekantoor en wat doet u? Kunt u de juiste vragen beantwoorden en stellen? Wilt u begrotingen leren beoordelen? Iedere workshopdeelnemer krijgt een denkkader mee voor de meerjarenbegroting. Een uitgenodigde leidinggevende deelt zijn praktijkervaringen met de deelnemers.

11

Een strategisch gerichte school leiden

Brent Davies

workshop

Deze workshop gaat verder in op de ideeën uit de plenaire sessie en specifiek op de instrumenten en technieken die scholen kunnen toepassen om een strategisch leiderschapskader te ontwikkelen. De plenaire sessie heeft als thema het ontwikkelen van strategische processen, methoden en leiderschap. Deze presentatie is gebaseerd op nationaal en internationaal onderzoek naar hoe scholen kunnen bouwen op zowel een goede korte termijn planning van schoolontwikkeling als op vraagstukken van duurzaamheid en bekwaamheid op lange termijn. Brent Davies heeft succesvolle strategische benaderingen bestudeerd en bekeken welke kritische succesfactoren daaraan hebben bijgedragen. Doel hiervan is om scholen te vinden die effectief zijn in het beheer van hun huidige voorzieningen, maar tegelijkertijd ook zorgen voor beter onderwijs voor hun kinderen in de toekomst. Schoolleiders moeten zowel het heden effectief beheren als de school leiden naar de volgende ontwikkelingsfase. Goede korte termijn planning en doelen vaststellen waarborgen effectief onderwijs voor het lopende of het komende jaar. Maar het is wellicht niet voldoende om de huidige praktijk voort te zetten met alleen periodieke verbeteringen. Daarom is de combinatie van deze effectieve korte termijn aanpak met langere termijn strategische ontwikkeling de sleutel tot duurzame groei en verbetering voor scholen. Deze gedachtegang is gebaseerd op het boek van Brent: ‘Leading the strategically focused school’ – (Sage 2011). Deze workshop is in het Engels. Brent Davies is als professor verbonden aan de Universiteit van Hull (UK), Melbourne, Nottingham (UK) en Southern California (VS). Hij is een toonaangevende internationale spreker op het thema ‘onderwijskundig leiderschap’. www.brentdavies.co.uk

Rick de Wit is senior adviseur bij Infinite Financieel. www.infinitebv.nl avs- congre s 2013  7

12

De schoolleider: opvoeder van kinderen of van leerkrachten?

14

Ben van der Hilst

sessie

De vele (vaak terechte) eisen die de omgeving aan de school stelt, komen meestal binnen op het bureau van de directie of bestuurder. Maar de verwezenlijking van die wensen en eisen vindt voor het overgrote deel plaats in het klaslokaal. Hoe kan de wens ‘de leerling centraal’ vanuit de directiekamer georganiseerd worden? Het antwoord vanuit het perspectief van de schoolleider: maak een koppeling tussen ‘de leerling centraal’ en ‘de leerkracht centraal’. In deze sessie krijgt u inzicht in hoe u het organiseren van leerkrachten rond de leerling in het basisonderwijs kunt vormgeven, waardoor zowel de professionalisering van de leerkracht als het leren/opvoeden van leerlingen gestimuleerd wordt. Ben van der Hilst is docent en onderzoeker van de masteropleidingen voor schoolleiders en leerkrachten van het Centrum voor Nascholing in Amsterdam (CNA). www.centrumvoornascholing.nl

13

Niets doen is geen optie!

Jos Siemerink en Carine Hulscher-Slot

workshop

Een leidinggevende kan niet zonder euro’s, wel zonder excelsheet

Jan Looise

workshop

Samen met het team geeft de schoolleider inhoud aan profiel en programma van zijn of haar school. De eigenheid van de school, de accenten die de school op de ontwikkeling van het kind legt, gecombineerd met de kwaliteit van het onderwijs, maken iedere school uniek. Maar hoe zorgt u er als schoolleider voor dat u uw verhaal ook binnen een grotere onderwijsorganisatie kwijt kunt, hoe brengt u uw ideeën over het voetlicht zodat u voldoende middelen krijgt om uw plannen te realiseren? Omgekeerd, hoe kunt u antwoord geven op de vraag van uw bestuurder of bovenschools directeur wat dat allemaal kost en hoe u dat denkt te realiseren? Hoe koppelt u op schoolniveau inhoud aan geld? En hoe bewaakt u dat? In de workshop schetsen we het raamwerk waarbinnen onderwijsorganisaties bovenschools werken en zoomen we in op de rol en vaardigheden van de schoolleider in dit (begrotings)proces. U krijgt tips, handreikingen en voorbeelden. Kortom: als schoolleider leert u het (begrotings)spel te doorzien en er invloed op te hebben. Iedere workshopdeelnemer krijgt een praktische checklist mee. Jan Looise is senior adviseur bij Infinite Financieel. www.infinitebv.nl

Stichting Openbaar Primair Onderwijs Noord Oost Achterhoek (OPONOA) is een grote speler in Berkelland, met ongeveer 2500 leerlingen, verdeeld over 16 basisscholen en een school voor speciaal basisonderwijs. Deze organisatie heeft te maken met een dalend leerlingenaantal en ‘stille bezuinigingen’. De stichting verkent daarom toekomstbestendige scenario’s, waarbij behoud van kwaliteit en diversiteit van de scholen uitgangspunt zijn. Daarbij nemen ze ook de mogelijkheden van de inrichting van kindcentra in de kleine kernen mee. In deze workshop nemen Jos Siemerink en Carine Hulscher-Slot u mee op weg naar een inrichting van de organisatie en de scholen, waarbij ze ‘out-of-the-box’ oplossingen niet schuwen en krimp als kans zien. Daarbij komt ook het verwerven van draagvlak bij de medewerkers en de ouders aan bod. Jos Siemerink is lid College van Bestuur van OPONOA en Carine Hulscher-Slot is senior adviseur bij de AVS. www.oponoa.nl en www.avs.nl

“Ik vind het ook prettig om rond te struinen op de informatiemarkt. Zo doe ik inspiratie op, krijg ik ideeën over waar ik op school mee verder wil.” Gera Bessembinders op een eerder AVS-congres


Route 2 Omgeving De invloed van de omgeving – bijvoorbeeld buurt, sportclub, jeugdzorg – op het opgroeien (opvoeden) van kinderen. Welke omgevingskenmerken spelen hierbij een rol? Denk aan historische en demografische aspecten en maatschappelijke ontwikkelingen. En welke taak heeft de leidinggevende hierin? Hoe kunnen schoolleiders, algemeen directeuren en bestuurders bijdragen aan een optimale verbinding?


Verbeter de wereld, begin bij de opvoeding

Micha de Winter

De manier waarop we kinderen grootbrengen, heeft niet alleen invloed op hun eigen leven, maar ook op de manier waarop samenlevingen functioneren. Beroemde pedagogen, zoals Dewey, Montessori en Freire, legden een direct verband tussen de sociale en politieke misstanden uit hun tijd en de manier waarop kinderen werden opgevoed. Aan die analyse ontleenden ze de ambitie om met behulp van pedagogische hervormingen de wereld te verbeteren.

een eigen identiteit, maar waarin ze anderen dan ook datzelfde recht moeten gunnen. En volwassenen moeten hen leren hoe ze weerstand kunnen bieden tegen het verleidelijke wij-zij denken, dat enerzijds een veilig gevoel van verbondenheid geeft, maar dat anderzijds het risico van dehumaniseren en uitsluiting met zich meebrengt. Zulke opvoedingstaken maken een ‘pedagogische civil society’ nodig, waarin socialisatie ook een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid van burgers is. Micha de Winter is hoogleraar maatschappelijke opvoedingsvraagstukken aan de Universiteit Utrecht en lid van de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling. http://medewerkers.fss.uu.nl/ http://medewerkers.fss.uu.nl mdewinter mdewinte

Om allerlei redenen is het tegenwoordig echter niet meer hip om opvoeding en de toestand in de wereld met elkaar te verbinden. Opvoeding is een individueel project, een soort gedragstherapie geworden. In opvoeding, onderwijs en jeugdbeleid gaat het echter om veel meer dan gedrag. Volwassenen moeten bijvoorbeeld kinderen en jongeren leren wat het betekent om te leven in een democratische samenleving, waarin mensen het recht hebben op


Samen bouwen aan een toekomst voor ieder

Ella Kalsbeek

Een kind met problemen heeft die problemen vaak niet alleen thuis, maar ook op school en in de sociale omgeving. Als u ervoor wilt zorgen dat kinderen op school beter functioneren, is een integrale benadering nodig. Wat heeft het kind nodig vanuit onderwijs- en jeugdzorg? Tot nu toe zijn deze twee systemen te weinig op elkaar afgestemd. Kinderen gaan bijvoorbeeld naar een school voor zeer moeilijk opvoedbare kinderen zonder dat er ook hulp thuis is. Of er is thuis hulp voor de gedragsproblemen van een kind, maar die aanpak is niet bekend bij de leerkracht. Leerkrachten staan er, ondanks veel voorzieningen, nog teveel alleen voor bij de aanpak van hun zorgleerlingen. En als het helemaal spaak loopt, komen kinderen thuis te zitten: jaarlijks volgen circa 2500 – 3000 kinderen langer dan vier weken geen onderwijs. Met de invoering van Passend onderwijs moeten scholen, jeugdzorg en gemeenten nauwer samenwerken.

Scholen moeten zo meer ruimte krijgen om zich te richten op hun kerntaak: geven van goed onderwijs, zodat leerlingen zich optimaal kunnen ontwikkelen en volwaardig mee kunnen doen in de samenleving. De uitwerking van de zorgplicht betekent ook dat schoolbesturen met gemeenten en (jeugd)zorg de benodigde opvoeden opgroeiondersteuning voor hun zorgleerlingen moeten afstemmen. Onderwijs en zorg bij elkaar brengen, dat klinkt logisch, maar is nog niet vanzelfsprekend.


Ella Kalsbeek is voorzitter Raad van Bestuur van Altra, een grote instelling voor jeugd & opvoedhulp en speciaal onderwijs in regio Amsterdam. www.altra.nl

17 Samen verantwoordelijk voor Passend onderwijs

Gerard van Uunen

workshop

19 Omgaan met social media op school; do’s en don’ts

Frans Schouwenburg

workshop

De rol van ouders en school bij onderwijs en opvoeding is niet gelijk, maar wel gelijkwaardig. Vanuit deze grondhouding vindt de communicatie tussen school en ouders plaats. Ouders zijn primair verantwoordelijk voor de opvoeding en de school voor het onderwijs. In de communicatie tussen ouders en scholen betekent dit onderscheid dat ouders voor de school de rol van een pedagogische partner vervullen en dat de school voor de ouders de onderwijskundige partner is. Met als doel kinderen maximale kansen te bieden. Ouders en school zijn dus partners van elkaar. Het is uiteindelijk de school die beslist over de aard van interventie, na overleg met ouders. Een versterking van de basisdriehoek ‘kind – ouder – leerkracht’ is essentieel. U krijgt handvatten aangereikt om pragmatisch aan de slag te gaan met de thema’s ouderparticipatie en Passend onderwijs op verschillende niveaus.

Hoe geeft u vorm aan goed ict-beleid rondom actuele ontwikkelingen als social mediagebruik, mobieltjes in de klas en het inzetten van tablets? Wat moet u hier als schoolleider over weten om hier beslissingen over te nemen? Tijdens deze workshop laten we aan de hand van onderzoek zien wat werkt en wat niet. Ook komen er inspirerende voorbeelden langs over social mediagebruik in de klas. Hoe hebben deze scholen het aangepakt en waar moet je op letten? Kennisnet toont praktische voorbeelden en biedt handvatten om het zelf toe te passen.

Gerard van Uunen is adviseur bij de AVS. www.avs.nl

20

Frans Schouwenburg is sectormanager primair en voortgezet onderwijs bij Stichting Kennisnet. www.kennisnet.nl

Bestaat het ‘gewone’ kind nog wel?

Lia van Meegen en Aleid Truijens

Opvoeden doe je niet alleen! Integraal Kindcentrum als dé oplossing 18

Theo Lansu, Mireille van Duuren en Ans Keij workshop Onze samenleving wordt steeds complexer en dat zien we terug binnen het onderwijs. Scholen merken dat ze de problemen waarmee ze geconfronteerd worden, niet alleen kunnen oplossen. Wat betekent dit als u wilt samenwerken met kinderopvang, peuterspeelzaal en BSO? Hoe krijgt u meer zicht en inzicht in de opvattingen van (toekomstige) partners? Deze workshop brengt uw eigen uitgangssituatie en rol in kaart en de rol van de toekomstige partners bij het bouwen aan een Integraal Kindcentrum (IKC). Daarbij gaat het bijvoorbeeld om leren en ontwikkelen, zorg, netwerkallianties en bedrijfsvoering. Hoe verhoudt deze uitgangssituatie zich ten opzichte van de standpunten van de partners of de gemeente? Wat betekent dit voor het uitstippelen van een ontwikkelpad? Vind het antwoord in deze workshop.

workshop

Wereldwijd nemen de diagnoses van stoornissen als autisme en adhd toe. Het zijn moeilijk te diagnosticeren verschijnselen, omdat ze in meer of mindere mate bij alle mensen voorkomen. Iedere basisschool heeft tegenwoordig te maken met kinderen met deze labels. Waar komt deze toename vandaan? Wat is de aantrekkingskracht van deze labels? Samen met Aleid Truijens, columniste en auteur van een opvoedboek, verkennen we in deze workshop het volgende uitgangspunt: het zou goed zijn als we het ‘spectrum van normaal’ eens wat zouden oprekken. Kunnen we de toename van het labelen stoppen door kinderen meer grenzen te bieden in de opvoeding, en tegelijk wat relaxter te zijn? Onder het motto: fouten maken mag, voor opvoeders en kinderen. Wat betekent dit uitgangspunt voor de pedagogische aanpak van uw school? Wat vraagt dit van de schoolleider? Wat betekent dit voor de school die Passend onderwijs wil bieden? Lia van Meegen is adviseur bij KPC, www.kpcgroep.nl. Aleid Truijens is columniste van de Volkskrant en auteur van het boek ‘Opvoeden! Een nieuwe blik op een eeuwenoud beroep’.

Theo Lansu en Mireille van Duuren zijn senior adviseurs bij BMC Groep. www.bmc.nl. Ans Keij is senior adviseur bij de AVS. www.avs.nl

“Ik kom hier geloof ik al voor de tiende keer. Je pikt altijd iets op. Vooral de vragen ‘wat heb ik vandaag geleerd?’ en ‘wat ga ik morgen beter doen?’ zijn me bijgebleven. Die twee ga ik zeker proberen toe te passen.” Jos te Riele op een eerder AVS-congres


21

Ouderbetrokkenheid

Eelco Dam en Peter de Vries

23

sessie

Bij ouderbetrokkenheid gaat het erom dat ouders meer betrokken moeten worden binnen de school. Maar is dat wel voldoende? Is de term ouderparticipatie niet beter? En wie is er verantwoordelijk voor dat ouders moeten participeren? Tijdens deze sessie bespreken we in een forumdiscussie een aantal stellingen en gaan we de dialoog aan met een vertegenwoordiger van het ministerie van OCW en experts op het gebied van de relatie tussen school en ouders. Eelco Dam is adviseur bij de AVS. Peter de Vries is hoofd consultant bij CPS. www.avs.nl en www.cps.nl

22

Maar… wie voedt nu wie op?

Machiel van de Laar

workshop

Scholen zien steeds vaker het belang in van een gedegen en transparant pedagogisch klimaat. Wat voor school willen we zijn? Hoe laten we dat zien, is en blijft het herkenbaar? Wat verwachten we van leerlingen, personeel, directeuren en ouders in hun houding en handelen? Hoe ver moeten we gaan als het gaat om normen en waarden? Welke leiderschapsstijl past daar het beste bij? Gedragsverwachtingen met elkaar formuleren en er naar handelen is essentieel voor het neerzetten van een positief pedagogisch klimaat. Wat vraagt dit van (de cultuur binnen) schoolteams, het onderwijsprogramma en het sociale veiligheidsbeleid van de school? Participatie van alle betrokkenen, dus ook leerlingen en ouders, is hierin wezenlijk en kent ook grenzen. In de workshop verkennen we deze zoektocht interactief met elkaar en reiken we een kader en stappenplan aan waar u als bestuurder of schoolleider direct mee aan de slag kunt. U weet welke stappen u kunt ondernemen om uw pedagogische klimaat te verbeteren en wie u daarbij kunt betrekken. Machiel van de Laar is adviseur bij KPC Groep, www.kpcgroep.nl

Een kader voor samenwerking met ouders

Felecia Nace

sessie

Zoals u weet, reikt schoolleiderschap veel verder dan tot het schoolplein. Wat leerlingen buiten de school ervaren, is van cruciaal belang voor hun welzijn en heeft vaak effect op hun leerprestaties. In deze workshop onderzoeken we hoe schoolleiders de thuisomgeving kunnen beïnvloeden en ouders kunnen helpen actievere en beter geïnformeerde deelnemers in het leerproces te worden. Hoe kunt u (onbekende) talenten bij ouders aanboren? Hoewel veel ouders het thuis leren ondersteunen, is de omvang van deze steun vaak beperkt. U leert op creatieve wijze de betrokkenheid van ouders te maximaliseren, waardoor de schoolresultaten kunnen verbeteren. U raakt gemotiveerd om direct met ouders aan de slag te gaan. Deze sessie is in het Engels. De uit de VS afkomstige Felecia Nace is directeur van Partners 4 Educational Change. www.partners4educationalchange.org. Ze publiceert regelmatig artikelen over onderwijshervormingen, o.a. in het ESHA magazine. www.eshamagazine.com

De deuren open of dicht? Werken aan uw maatschappelijke opdracht 24

Sophie Verhoeven en Wilma Willems

workshop

Het onderwijs heeft niet alleen de opdracht om bij te dragen aan de cognitieve ontwikkeling van kinderen, maar ook aan hun brede en maatschappelijke ontwikkeling. Hierover bestaat brede overeenstemming. Over de manier waarop scholen dit kunnen doen, bestaat veel minder consensus. Scholen krijgen veel vragen van leerlingen, ouders en vanuit de wijk. Op welke vragen geeft u wel een antwoord en op welke niet? In deze workshop gaan we in op de manier waarop scholen deze afwegingen kunnen maken en hun maatschappelijke opdracht stapsgewijs en doelgericht kunnen vormgeven. Uit recent onderzoek (Verhoeven et al., 2012) blijkt dat inzicht in buurt- en gezinsfactoren en inzicht in visie en ambities belangrijke factoren zijn bij het bepalen van de maatschappelijke opdracht van de school. Hierdoor kunnen scholen beargumenteerde keuzes maken en duidelijkheid creëren, zowel intern als naar externe partners. Samen weten waar je voor staat! Sophie Verhoeven en Wilma Willems zijn adviseurs bij KPC Groep, www.kpcgroep.nl. Sophie Verhoeven is gepromoveerd op het thema burgerschap: Verhoeven, S. (2012). De school als oefenplaats voor democratie. Dissertatie: Universiteit Utrecht.


25

Coördineren boven controleren

René ten Bos

workshop

René ten Bos gaat in gesprek over de inhoud van zijn openingslezing. In een discussie verdiepen en verkennen we het thema. Vaak wordt leiderschap verbonden met resultaatgerichtheid. René ten Bos betoogt in zijn presentatie dat dit gebaseerd is op een misvatting die het gevolg is van te veel politieke bemoeizucht met onderwijsorganisaties. Leiders willen de wereld in beweging zetten en zijn daarbij relatief onverschillig over resultaten. Maar wat betekent dat voor de positie van de manager? Managers, zo meent Ten Bos, moeten het afleren om te controleren en opnieuw leren te coördineren. Ze moeten zichzelf genezen van ‘resultatitis’. Daar wordt iedereen – en vooral ook de professional – beter van. René ten Bos is hoogleraar filosofie aan de Radboud Universiteit. Hij schrijft over organisatie-ethiek, politiek, dieren en water. Zijn laatste boek heet ‘Stilte, Geste, Stem’ (2011). www.ru.nl/businessadministration/@674071/pagina/

26

De invloed van internet op scholen

Fred Verboon

27 Decentralisatie jeugdzorg biedt Passend onderwijs kans

Robbin Haaijer en Fieke Raaijmakers

workshop

In deze interactieve workshop gaan we graag met u in gesprek over de kansen die Passend onderwijs en de decentralisatie van de jeugdzorg met zich meebrengen. Want die kansen zijn er. Eerder hebben goede bedoelingen geleid tot steeds meer procedures en protocollen, zowel binnen de jeugdhulpverlening als binnen het onderwijs. Passend onderwijs en de decentralisatie van de jeugdzorg moeten juist nieuwe impulsen geven. We stellen de vraag centraal hoe we als gelijkwaardige partners (onderwijs, jeugdzorg, gemeenten) drempels kunnen slechten en barrières kunnen wegnemen om gezamenlijk een maatschappelijke meerwaarde in de regio te realiseren. Waar professionals in de praktijk het verschil maken voor kinderen en hun sociale netwerk: van bestuurlijke intenties naar tastbare resultaten. Robbin Haaijer is directeur en Fieke Raaijmakers is senior adviseur bij Van Beekveld en Terpstra. www.vbent.org

sessie

Internet en social media hebben een sterke invloed op onze wereld en zij zullen de rol van de school veranderen. De nadruk verhuist van overdracht van informatie door leerkrachten naar het verwerven van kennis via het internet. Informatie is overal direct beschikbaar, op elke plaats en op elk moment, zodat leerkrachten zich moeten richten op toepassing, dialoog en reflectie. Leerkrachten worden lerende coaches, schoolleiders moeten een faciliterende rol op zich nemen. Er is een aantal succesvolle initiatieven ontwikkeld die zich richten op de toepassing van informatie. Deze sessie geeft onder andere een overzicht van enkele van de meest interessante projecten die deze problemen aanpakken. Fred Verboon bespreekt projecten als Flipping Classrooms, de Kahn Academy en Wikispaces. Fred Verboon is directeur van ESHA en partner bij Sterk BV. www.esha.org en http://nl.linkedin.com/pub/fredverboon/0/311/564

“Het AVS-congres is voor mij een soort schoolreisje voor schoolleiders. Het is heel ongedwongen, ontspannend en gezellig” Jos Smeels op een eerder AVS-congres


av s - c o n g r e s 2 0 13

e d u c at i e f l e i d e r s c h a p

Extra sessies AVS-congres Route 1 Organisatie 28

29

Leiders als ‘Warriors for the human spirit’

Jan Jutten (Natuurlijk leren)

sessie

Een levende systeembenadering staat ver af van de dagelijkse praktijk van (school)leiderschap. Nog steeds zie je pogingen om onze wereld en onze scholen op een mechanistische manier te veranderen: meer regels, dikke plannen, protocollen, aansturing, strenger straffen. Daar komt nog bij dat de benadering meestal gefragmenteerd is. Hoe kan het anders? Een school is een levend systeem. Leiders worden zich in deze sessie ervan bewust wat dit voor hun dagelijkse werk betekent. We richten ons op twee essenties van systeemleiderschap: • dienstbaar leiderschap in kleine kring, maar wel in het belang van een groter geheel: wat betekent het om als schoolleider een ‘warrior for the human spirit’ (een dappere leider die bestand is tegen negatieve dynamieken) te zijn? (Margaret Wheatley) • het systeem als geheel bekijken: de grenzen van de school reiken verder dan de hekken rond het schoolplein, opvoeden is immers een hele puzzel.

Centrale afsluiting

Joop Kanen, voorzitter Loyalis en fanatiek bergbeklimmer Zijn leiderschapsfilosofie wordt gezien als toonaangevend. ‘Als je ziet dat mensen hun eigen verantwoordelijkheid nemen, moet je ze ook loslaten. En niet bang zijn dat ze op hun neus vallen, want daar leren ze van. Als je dit vertaalt naar je eigen

nieuwe hoofdsponsor sinds verschijnen congresbrochure

Educatief leiderschap: een pedagogische opdracht voor morgen!

Marcel Bogaarts (Bazalt) en Jack Duerings (Fydes Fontys)

workshop

Opvoeden voor de maatschappij van de toekomst is geen sinecure. Wie heeft immers een glazen bol met heldere vergezichten? Wat we vrijwel zeker kunnen zeggen, is dat de volwassenen van morgen in een andere samenleving terechtkomen dan wij nu beleven. Veel toekomstscenario’s wijzen op het complexer worden van onze samenleving. (Over)Leven in de samenleving van de toekomst vraagt veel van mensen met betrekking tot bijvoorbeeld jezelf kennen, jezelf beheersen en jezelf begrijpen, ook in de wijze waarop je in interactie met anderen functioneert. Robert Marzano noemt de vaardigheden die betrekking hebben op deze aspecten van onze ontwikkeling: 'conatieve vaardigheden' (aanvullend op cognitieve vaardigheden). Maak kennis met het concept van conatieve vaardigheden en verken de implicaties voor uw onderwijspraktijk en de ontwikkeling van uw school.

organisatie en het blijkt resultaat te hebben, dan brengt dat een succesvolle beweging op gang die niet meer te stoppen is.’ Leiderschapsfilosofie waar u in uw praktijk uw voordeel mee kunt doen. Kanen is een fanatiek bergbeklimmer en zal tijdens zijn presentatie de parallel trekken met deze uit de hand gelopen hobby. De door hem geleide cultuuromslag bij Interpolis leidde tot een grote medewerkers- én klantentevredenheid.

Inschrijven voor het congres: www.avs.nl/congres2013 Vroegboekkorting t/m 6 februari.

redenen om het AVS-congres te bezoeken 1 “Mijn motivatie om te komen? Het is eigenlijk niet rationeel, al die directeuren bij elkaar geeft een bepaalde sfeer” Baba Kooij op een eerder AVS-congres

2 3 4 5 6 7

Netwerken, interessante discussies aangaan en informatie uitwisselen Collegiale ontmoetingen met ‘gelijkgezinden’ Boeiende sprekers en interessante workshops Energie en inspiratie opdoen Aandacht schenken aan professionele en persoonlijke ontwikkeling Goede voorbeelden en ideeën opdoen: leren van collega’s Informatie over actuele ontwikkelingen, visies en modellen op onderwijsinhoudelijk en leidinggevend gebied

8

Uitgebreide informatiemarkt met de nieuwste diensten en producten

9

Een smakelijke lunch en ‘Drinks&Bites’ voor alle congresgangers

10

Weer weten waarom u leidinggevende bent geworden

“Ik heb zoveel nieuwigheden gehoord tijdens dit congres, dat ik niet kan wachten om er iets mee te doen” Edward van der Zwaag op een eerder AVS-congres


Word AVS-lid … En bespaar met kor ting… ruim 50% op de c o n gr esto e gan g Congresdeelnemers die lid worden van de AVS kunnen direct voor de ledenprijs naar het congres. Leden betalen ruim 50% minder dan niet-leden. Dit geldt ook voor de vroegboekkorting (t/m 6 februari). Wie nu lid wordt tot minimaal 1 augustus 2014, betaalt slechts 25 euro voor het persoonlijk deel van de contributie 2012-2013. Meer informatie op www.avs.nl/lidworden

het avs-congres wordt mede mogelijk gemaakt door:

hoofdsponsors:

en:


Algemene informatie

Inschrijfformulier avs-congres 15 maart 2013 U kunt zich ook aanmelden via www.avs.nl/congres2013

Toegangsprijzen • AVS-leden: 250 euro. Vroegboekprijs: 215 euro • Niet-leden: 510 euro. Vroegboekprijs: 440 euro • Leden kunnen voor 295 euro één introducé meenemen naar het congres. Kijk voor meer informatie op www.avs.nl/congres2013 • U kunt tot en met 6 februari 2013 profiteren van de vroegboekkorting.

Actie

Ja, ik neem deel aan het AVS-congres ‘Opvoeden, een hele puzzel’ (tot en met 6 februari 2013 met vroegboekkorting): Ik ben lid en betaal 250 euro (met vroegboekkorting: 215 euro) Ik ben geen lid en betaal 510 euro (met vroegboekkorting: 440 euro) Ik word lid van de AVS (met actiekorting) en betaal de ledenprijs. Ik word lid op aanraden van: Zijn/haar relatienummer: persoonlijke gegevens:

Word AVS-lid met korting en bespaar ruim 50% op de congrestoegang (zie pagina 14). Als u als AVS-lid een nieuw lid werft, krijgt u 25 procent korting op het persoonlijke deel van uw eerstvolgende contributie en kan het nieuwe AVS-lid direct met ledenkorting naar het congres. Dubbel korting dus!

‘Drinks&Bites’ Dit jaar ‘Drinks&Bites’ voor alle congresgangers. Na de centrale sluiting verwelkomen we u met (muzikaal) entertainment en een uitgebreid assortiment aan (internationale) lekkernijen.

Relatienummer Naam en voorletters

v/m

Adres Postcode en plaats Telefoon privé E-mail Functie: adjunct/directeur/bovenschools manager/anders

organisatiegegevens: Brinnummer

Annuleringsvoorwaarden Annulering dient schriftelijk te gebeuren. Bij annulering meer dan tien werkdagen voor het congres brengt de AVS 45 euro administratiekosten in rekening. Bij annulering minder dan tien werkdagen voor het congres, is geen restitutie mogelijk. U kunt zich wel door een collega laten vervangen. Als annuleringsdatum geldt de datum waarop de annulering bij de AVS binnenkomt. De AVS behoudt zich het recht voor het congres te annuleren of te verplaatsen naar een andere datum en/of locatie. Workshops gaan alleen door bij voldoende belangstelling.

Naam school/organisatie Adres Postcode en plaats Telefoon Factuur naar privé/organisatie

Ik ben lid en neem als introducé mee, max. 1 per lid (voor 295 euro): Naam introducé E-mail introducé

Locatie

De introducé ontvangt via de mail een apart inschrijfformulier.

Het NBC is prima bereikbaar met het openbaar vervoer en de auto. Adres: Blokhoeve 1, 3438 LC Nieuwegein. Telefoon: 030-6026900. Routebeschrijving: www.n-b-c.nl

u volgt altijd een plenaire sessie. daarnaast kunt u een andere (plenaire) sessie of workshop volgen.

Meer informatie

ik meld mij aan voor:

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de AVS, Sylvia Veerman, telefoon 030-2361010 of mail [email protected]

EERSTE KEUZE

RESERVEKEUZE

Plenaire sessie (nummer en spreker)

Plenaire sessie (nummer en spreker)

(Plenaire) sessie/workshop (nummer en spreker)

(Plenaire) sessie/workshop (nummer en spreker)

Plaats en datum

Handtekening

Inschrijven Stuur het inschrijfformulier (vóór 7 februari 2013 als u gebruik wilt maken van de vroegboekkorting) naar AVS, Antwoordnummer 9019, 3500 ZA Utrecht. Inschrijven kan ook via www.avs.nl/congres2013. Zodra uw inschrijving bij ons binnen is, wordt u voor zover mogelijk ingedeeld bij de sessies/workshop van uw keuze. Dus hoe later u inschrijft, hoe minder kans op de voorkeuren van uw keuze. Schrijf u dus op tijd in!

postadres Postbus 1003 3500 BA Utrecht telefoon 030 2361010 fax 030 2361036 e-mail [email protected]

internet www.avs.nl

AVS-congres 2012

dubbelvouwen en sluiten kan ongefrankeerd verzonden worden

postzegel plakken niet nodig

Algemene Vereniging Schoolleiders Antwoordnummer 9019 3500 ZA Utrecht

Komt u ook naar het AVS-congres 2013? goed onderwijs door visionair leiderschap

AVS-congres maart 2013 NBC, Nieuwegein. educatief leiderschap

Recommend Documents