AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
Heikeshof 41 1483 XG, DE RIJP Tel: +31 (0)299-720037 Fax: +31 (0)84-7238971
[email protected] www.avan.nl
AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
Inhoud Algemeen
2
Werkwijze
3
CE markering
4
Risico Inventarisatie Richtlijn Arbeidsmiddelen (RIE RA)
5
Inspectie elektrische arbeidsmiddelen NEN 3140, EN 50110
6
Cursus Machineveiligheid
7
Cursus nieuwe Machinerichtlijn
8
Werkervaring
9
Richtlijn Arbeidsmiddelen
10
Machinerichtlijn
12
AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
K.v.k.nr. 37125732
1
AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
Algemeen: Jarenlange ervaring op het gebied van machineveiligheid en machinebouw is de gedegen basis van waaruit AVAN haar klanten bediend. De opgedane (praktijk) ervaring met machines, producten, productielijnen en installaties op het gebied van regelgeving is hierdoor gewaarborgd. U kunt bij ons terecht voor: • Risico Inventarisatie ‘Richtlijn Arbeidsmiddelen’, waarbij de praktische toepassing van de richtlijn centraal staat. • CE markeringen, O.a. norm bepaling, risico inventarisatie, beoordeling/ opstellen van technisch dossier volgens de eisen van de machinerichtlijn en de levering van de CE verklaring van overeenkomst. • NEN 3140, EN 50110-1. Aan de hand van de inspectie volgens NEN 3140 kan Avan u adviseren om het veiligheidsniveau van de elektrotechnische installatie van uw machines te verhogen. Na zowel een visuele als technisch inspectie ontvangt u een uitgebreide rapportage. • Cursus Machineveiligheid: na een oriënterend gesprek wordt de cursus afgestemd op uw specifieke bedrijfssituatie en raakt u vertrouwd met de Machinerichtlijn (CE markering) en de Richtlijn Arbeidsmiddelen. • Cursus nieuwe Machinerichtlijn: De cursus voorziet in de toepassing van alle nieuwe eisen en uiteraard alle bestaande eisen. • Advies op het gebied van machineveiligheid: heeft u vragen op het gebied machineveiligheid B.v. CE vraagstukken. U kunt uw vraag via onze website, geheel vrijblijvend, naar ons mailen en wij garanderen, mits er geen nader onderzoek vereist is, binnen 24 uur met een reactie te komen.
Remwerk basculebrug AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
K.v.k.nr. 37125732
2
AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
Werkwijze: De inspecties van AVAN zijn na normenstudie en in overleg met Arbo-diensten, de Arbeidsinspectie en het Nederlands Normalisatie Instituut (NEN) ontwikkeld om uw machines/ installaties te toetsen aan de minimum veiligheidseisen van de ‘Richtlijn Arbeidsmiddelen’, ‘Machine Richtlijn’ (CE) en de eventueel onderliggende relevante richtlijnen en NEN 3140. Via een geoptimaliseerde inspectie methode worden de relevante normen en de risico’s bepaald. Het praktijk gerichte ‘Plan van aanpak’ voorziet in werkbare oplossingen ten einde te voldoen aan de Europese richtlijnen. Een en ander wordt verricht volgens onderstaande werkwijze: • Verzamelen van relevante informatie van arbeidsmiddel/machine zoals voorschriften/instructies, historie, documenten (tekeningen en eventueel certificaten). • Analyseren van de relevante informatie samen met de klant. • Normbepaling. • Inspectie van arbeidsmiddel/machine volgens geoptimaliseerde inspectie rapporten. • Eventuele gevaren identificeren. • Risico wegingen. • Opstelling ‘Plan van aanpak’. • Evaluatie van ‘Plan van aanpak’. • Levering van vereiste documenten (bij CE certificering).
Bladzijde 8/17 Risico Inventarisatie Richtlijn Arbeidsmiddelen, AVAN AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
K.v.k.nr. 37125732
3
AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
CE markering AVAN heeft jarenlange ervaring op het gebied van veiligheid van machines, producten, productielijnen en installaties. Kennis van regelgeving is hierdoor gewaarborgd. Wij kunnen u begeleiden bij de CE certificering van uw product volgens de eisen van alle Europese productrichtlijnen in de vorm van: • • • • • • •
richtlijn(en)- en normbepaling toetsing van het product aan de richtlijn(en) toetsing van de documentatie aan de richtlijn contact namens de klant met erkende keuringsinstanties contact namens de klant met toeleveranciers inkoopadviezen risico inventarisatie
Tevens kunnen wij de uitvoering verzorgen voor het opstellen van de vereiste documentatie. U moet hierbij denken aan het technisch constructie dossier / gebruikershandleiding zoals vereist door de relevante richtlijn en de E.G. verklaring van overeenstemming.
AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
K.v.k.nr. 37125732
4
AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
Risico Inventarisatie Richtlijn Arbeidsmiddelen Risico Inventarisatie en Evaluatie Richtlijn Arbeidsmiddelen Machineveiligheid en de veiligheid van arbeidsmiddelen zijn een belangrijk onderdeel van de door de Arbowet verplichte Risico-Inventarisatie en -Evaluatie, de RIE. De systematiek hiervoor is beschreven in de Europese norm EN 1050. Machines/arbeidsmiddelen/installaties Machines/arbeidsmiddelen/installaties moeten voldoen aan de eisen van de Richtlijn Arbeidsmiddelen (89/655/EEG). De Richtlijn Arbeidsmiddelen (RA) stelt o.a. eisen aan het arbeidsmiddel met betrekking tot de elektrische installatie, afschermingen, plaatsing van noodstopschakelaars. De RA stelt ook eisen aan installaties. Delen van een installatie kunnen CE gemarkeerd zijn maar wat is nu werkelijk het veiligheidsniveau van de productie omgeving? Denk hierbij o.a. aan zaken als roostervloeren, verlichting, toegangsmiddelen tot installatie delen, allemaal zaken waar de CE markering van de rest van de installaties niets mee van doen heeft. Vaak is een geringe (financiële) ingreep voldoende om het veiligheidsniveau te verhogen en te voldoen aan de wettelijke eisen. Het doel hiervan is het creëren van het minimaal vereiste veiligheidsniveau van de machine, het arbeidsmiddel of de installatie. Wanneer het beoogde veiligheidsniveau technisch niet haalbaar is stelt RA eisen aan de voorlichting en instructie van de bedieners/sters van het arbeidsmiddel. Machines gebouwd of in gebruik genomen na 1995 moeten voldoen aan de fundamentele eisen van de machinerichtlijn en voorzien van CE markering. Voor de gebruiker van de machine is echter ook de Richtlijn Arbeidsmiddelen (RA) van toepassing. De CE markering is nl geen ‘garantie voor het leven’ van de machine. Het gebruik en onderhoud van de machine zijn van invloed op het veiligheidsniveau van de machine. De eisen hiervoor zijn gesteld in de RA. Ook zijn in de omgevingsfactoren opgenomen in de RA. Denk hierbij bv aan een noodstopschakelaar die niet optimaal (meer) te bereiken is door de aanwezigheid van een obstakel. Wellicht zijn in de loop der jaren wel veiligheidsschakelaars vervangen die niet voldoen aan de huidige eisen of wellicht zijn veiligheidsschakelaars wel verwijderd of overbrugd. Dit zijn zaken waar de fabrikant van de machine tijdens de CE markering geen rekening mee heeft moeten houden. Bovengenoemde zaken worden ondervangen middels een inspectie volgens de RA. Voor een nagelnieuwe op correcte wijze CE gemarkeerde machine zullen wij u niet zo snel adviseren deze ook nog eens te toetsen aan de eisen uit de RA. Voor een enkele jaren intensief gebruikte CE machine ligt dat anders en kan het wel nuttig zijn. Wellicht heeft u een CE machine wel gekoppeld aan 1 of meerdere niet CE machines. De RIE RA van AVAN geeft ook uitsluitsel over wel of geen CE verplichting voor dit soort 'samenstellen'. AVAN heeft alle eisen uit de ‘Richtlijn Arbeidsmiddelen’ vertaald naar vragen hierdoor is een inspectiemethode ontwikkeld waarmee tot in detail kan worden aangetoond hoe het staat met de veiligheid van het arbeidsmiddel. Na evaluatie van de inspectie en risico weging en identificatie volgens NEN 1050 volgt het praktijk gerichte ‘Plan van aanpak’ deze voorziet in werkbare oplossingen ten einde te voldoen aan de minimale veiligheidseisen. AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
K.v.k.nr. 37125732
5
AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
Inspectie elektrische arbeidsmiddelen NEN 3140, EN 50110-1 Als werkgever bent u verantwoordelijk voor de veiligheid, gezondheid en welzijn van uw werknemers. U dient derhalve voor een veilige werkomgeving met bijbehorende voorzieningen te zorgen. De elektrotechnische installatie maakt hier uiteraard deel van uit. Wat is NEN 3140 en EN 50110-1? EN 50110-1 is een Europese norm, dus geldig voor de EU en omschrijft: • de inspectie van elektrische installaties en de instructie • aanwijzing van personen. NEN 3140 is een Nederlandse aanvulling hierop en omschrijft: • de inspectie van elektrische apparaten en toestellen, geeft de eisen voor de veilige bedrijfsvoering van en werkzaamheden aan, met of nabij elektrische installaties met een spanningsniveau van extra lage spanning tot en met lage spanning. Deze norm is tevens van toepassing op het gebruik, het onderhoud, de inspectie en het beheer van elektrische arbeidsmiddelen. Inspectie NEN 3140, EN 50110 Aan de hand van de inspectie volgens NEN 3140 kan AVAN u adviseren om het veiligheidsniveau van uw arbeidsmiddelen en de elektrotechnische installatie van uw machines te verhogen. De inspecties volgens de NEN 3140 worden in 4 fases uitgevoerd: 1. 2. 3. 4.
Visuele inspectie; Technische inspectie; Beproeving; Rapportage.
AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
K.v.k.nr. 37125732
6
AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
Cursus Machineveiligheid na een oriënterend gesprek wordt de cursus in overleg met u afgestemd op uw specifieke bedrijfssituatie en raakt u vertrouwd met de Machinerichtlijn (CE markering) en de Richtlijn Arbeidsmiddelen. Zaken die in de cursus behandeld worden zijn: • • • • • • • •
Relatie Machinerichtlijn – Richtlijn Arbeidsmiddelen Wettelijke aansprakelijkheid Inkoop voorwaarden Inhoud technisch Constructie Dossier Inhoud E.G. verklaring van overeenstemming Normbepaling Identificatie risico’s Risicoweging
Na het volgen van de cursus bent u in staat om zelfstandig de relevante richtlijnen toe te passen en een risico inventarisatie op te stellen. De duur van de cursus is standaard 1 dagdeel (4 uur) maar kan uiteraard aan uw specifieke wensen worden aangepast. Het maximale aantal deelnemers per cursus is 10 personen. Na afloop ontvangt u een bewijs van deelname. Voor informatie over de cursus kunt u contact opnemen met: AVAN T.a.v. Patrick van Reijn Heikeshof 41 1483 XG, De Rijp Tel: +31 (0) 6 20 54 29 02 Fax: +31 (0) 84 7 23 89 71 E-mail:
[email protected]
AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
K.v.k.nr. 37125732
7
AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
Cursus nieuwe Machinerichtlijn Vanaf 29 januari 2009 is de nieuwe Machinerichtlijn (2006/42/EG) van toepassing en gaan er een aantal zaken veranderen. Het is absoluut niet zo dat dit schokkende veranderingen zijn. Er zijn echter wel wat zaken die u moet weten wanneer u regelmatig met de Machinerichtlijn werkt. De cursus voorziet in de toepassing van alle nieuwe eisen en uiteraard alle bestaande eisen. De onderstaande onderwerpen worden in de cursus behandeld: • Historie CE markering/ productrichtlijnen • Ingangsdatum (overgangsperiode) • Huidige situatie (O.a. de “eeuwige” verwarring rond de IIB en IIC verklaring) • Nieuwe Situatie • Definities beter geformuleerd • Technisch Constructie Dossier (TCD) wordt Technisch Dossier (TD): eisen aan de inhoud • Deelmachines en veiligheidscomponenten vallen onder MR dus TD opstellen verplicht, CE markering verplicht • IIB en IIC verklaringen verdwijnen hiervoor komt de ‘Inbouwverklaring’ (IBV) Inhoud IBV • Verplichtingen leveranciers • Inschakeling NoBo voor “gevaarlijke” machines volgens bijlage IV MR niet meer verplicht Na het volgen van de cursus bent u in staat om de nieuwe machinerichtlijn toe te passen en een risico inventarisatie op te stellen. De duur van de cursus is standaard 1 dagdeel (4 uur) maar kan uiteraard aan uw specifieke wensen worden aangepast en eventueel ook binnen uw eigen bedrijf worden verzorgd. Het maximale aantal deelnemers per cursus is 10 personen. Na afloop ontvangt u een bewijs van deelname. Voor informatie over de cursus kunt u contact opnemen met: AVAN T.a.v. Patrick van Reijn Heikeshof 41 1483 XG, De Rijp Tel: +31 (0) 6 20 54 29 02 Fax: +31 (0) 84 7 23 89 71 E-mail:
[email protected]
AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
K.v.k.nr. 37125732
8
AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
Werkervaring: AVAN heeft (praktijk) ervaring op het gebied van regelgeving in de onderstaande sectoren: • • • • • • • • • • • • •
Voedings- en genotmiddelen Energie en milieu Basismetaal Chemie Olie en gas Opslag en transport Papier en karton Farmacie Metaalbewerking Kunststof bewerking Technisch onderwijs Infra Watermanagement
Machines, productielijnen en installaties: • • • • • • • • • • • • • • • •
Metaalbewerkingmachines Kunststofbewerkingmachines Houtbewerkingmachines Papier-, kartonmachines Transportbanden Energie centrales Verpakkingsmachines Bruggen (beweegbaar) Sluizen Water- rioolgemalen Extrusiepersen Tabletteermachines Mengers Doseermachines Brood-, banket productielijnen Lamineermachines
AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
K.v.k.nr. 37125732
9
AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
De Europese normen en richtlijnen zijn niet eenvoudig opgesteld en geven niet direct een helder beeld van wat er van u als werkgever wordt verwacht daarom volgt hieronder een korte omschrijving van de ‘Richtlijn Arbeidsmiddelen’ en de ‘Machinerichtlijn’ (CE markering). Richtlijn Arbeidsmiddelen De Richtlijn Arbeidsmiddelen is onderdeel van de Europese Kaderrichtlijn (89/655/EEG en 95/63/EG). Het doel van de Kaderrichtlijn en de Richtlijn Arbeidsmiddelen is om het arbeidsmilieu te verbeteren, ter bescherming van de veiligheid en de gezondheid van de werknemers. Een beoordeling volgens de richtlijn arbeidsmiddelen vormt een onderdeel van de verplichte RI&E in het kader van de Arbowet. De Richtlijn Arbeidsmiddelen is door de Nederlandse overheid geïmplementeerd en heeft Wetskracht door de gewijzigde Arbowet. Machineveiligheid en de veiligheid van arbeidsmiddelen is een belangrijk onderdeel van de door de Arbowet verplichte risico-inventarisatie en evaluatie. Het uitvoeren van een machine RI&E vergt een specifieke aanpak om te komen tot een adequate risicobeheersing. In de Richtlijn In de Arbowet is de verplichting opgenomen voor een RI&E gespecialiseerd op arbeidsmiddelen die door de werkgever aan de werknemer ter beschikking gesteld worden. De Richtlijn Arbeidsmiddelen is bedoeld voor beroepsmatige gebruikers. De machinerichtlijn richt zich tot fabrikanten (ook zelfbouw en modificaties). Àlle ter beschikking gestelde arbeidsmiddelen dienen sinds 1 januari 1997 te voldoen aan de opgenomen minimumvoorschriften van de Richtlijn Arbeidsmiddelen. Machines die ná 31 december 1994 in gebruik zijn genomen, dienen te voldoen aan de Machinerichtlijn en overige produktrichtlijnen (doorgaans herkenbaar aan een CEmarkering) èn aan de minimumvoorschriften uit de Richtlijn Arbeidsmiddelen. Verplichtingen van de werkgever AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
K.v.k.nr. 37125732
10
AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
Het Besluit Arbeidsmiddelen (Arbowet 14-10-93 #537) bevat verschillende verplichtingen. De belangrijkste zijn: •
•
De werkgever moet de gebruiksrisico’s van arbeidsmiddelen inventariseren, evalueren, en risico’s reduceren (art. 9 89/391/EEG Kaderrichtlijn), met het oog op hun geschiktheid voor het uit te voeren werk. Deze verplichting valt samen met art. 4 ARBO-wet, dat een algemene verplichting van de werkgever bevat tot waarborging van de veiligheid en gezondheid van de werknemers op de werkplek. Deze inventarisatie en evaluatie van risico’s (RI&E) moeten schriftelijk zijn vastgelegd. Inspecties dienen door een deskundig persoon te worden uitgevoerd. Deskundig in de zin van de wetgeving en de praktijk.
AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
K.v.k.nr. 37125732
11
AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
Machinerichtlijn, CE (Conformité Européenne) De CE-Markering is ingesteld om vrij handelsverkeer tussen de Europese lidstaten te bevorderen. Het doel van de productrichtlijnen is om eenduidige Europese veiligheidsnormen te stellen op nieuwe producten die binnen de EU op de markt gebracht worden. Met het aanbrengen van de CE-Markering maakt de fabrikant kenbaar dat het product voldoet aan alle geldende productrichtlijnen. Voldoet een machine aan alle productveiligheidseisen die erop van toepassing zijn dan kan hierop de CEMarkering (Conformité Européenne) worden aangebracht. Voor iedereen maar met name voor de gebruiker- is daarmee duidelijk dat het betreffende product aan alle richtlijnen voldoet. Bij CE gecertificeerde machines is een verklaring van overeenstemming bijgevoegd die dat bevestigt. De productrichtlijnen zijn in Nederland in twee koninklijke besluiten opgenomen. Ten eerste het Besluit machines, deze berust op de Wet Gevaarlijke Werktuigen en gelden voor machines die met name beroepsmatig worden gebruikt. Het vrijwel identieke Warenbesluit machines geldt voor machines, die niet beroepsmatig gebruikt worden. De Arbeidsinspectie handhaaft naleving van de richtlijnen voor machines. De Machine richtlijn is geldig vanaf 1 januari 1995 voor in de handel gebrachte (of in gebruik genomen) machines. Voor alle machines moet dus worden vastgesteld wanneer de machine in de EU te koop wordt/is aangeboden of in gebruik gesteld. Er zijn dan drie mogelijkheden: • De machine is van vóór de ingangsdatum van de machinerichtlijn (1 januari 1993) en is geleverd onder de toen geldende nationale wetgeving. De machine mag geen CE markering hebben. • De machine is geleverd in de overgangstermijn van de richtlijn (1 januari 1993 tot en met 31 december 1994). De fabrikant had de keus de machine onder het oude regime te leveren of de machine te laten voldoen aan de machinerichtlijn. In het eerste geval mag er geen CE markering op de machine staan, in het tweede geval staat er een CE markering op de machine en is er een verklaring van overeenstemming en gebruiksaanwijzing. AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
K.v.k.nr. 37125732
12
AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
• De machine is geleverd in 1995 of later. De machine moet een CE markering hebben, een verklaring van overeenstemming en gebruiksaanwijzing. "Een samenstel van onderling verbonden onderdelen waarvan er tenminste één kan bewegen, alsmede in voorkomend geval van aandrijfmechanismen, bedienings- of vermogensschakelingen, die in hun samenhang bestemd zijn voor een bepaalde toepassing." Machines die aan bovenstaande beschrijving voldoen, vallen onder de Machinerichtlijn. Ook een samenstel van machines valt hier onder. Er is een aantal machines uitgesloten, genoemd in artikel 1, lid 3. (oa. door mensen aangedreven machines, attractietoestellen, drukvaten, transportmiddelen, specifieke liften). Deze machines vallen onder aparte richtlijnen met vaak zwaardere eisen. Wanneer u diverse machines samenbouwt tot een geheel dan bent u fabrikant van een nieuwe machine, en dient u derhalve te voldoen aan de eisen van de Machinerichtlijn. Ook indien u een machine van voor 1 januari 1995 ingrijpend wijzigt bent u fabrikant van een nieuwe machine. Wanneer u een “CE” machine wijzigt, dient u uiteraard de Machinerichtlijn te blijven hanteren. Wanneer voor een machine diverse verschillende productrichtlijnen gelden, dan zijn ook deze van toepassing. Indien er bijvoorbeeld risico’s zijn op het gebied van elektriciteit of door het omgaan met drukvaten en drukdelen. Het is dan niet voldoende om alleen te voldoen aan de Machinerichtlijn, maar ook andere relevante richtlijnen dienen dan gebruikt te worden om risico’s te beoordelen. Fabrikanten cq. modificeerders zullen duidelijk dienen te maken dat hun product aan de veiligheidseisen voldoet. Het aanbrengen van een CE-Markering moet dan ook rusten op een gedegen toetsing. Zij dienen dit gedegen te documenteren in het technisch dossier. De verantwoordelijke voor het voldoen aan de richtlijn-eisen is de fabrikant (ook bij fabricage voor eigen gebruik!) die in de EU gevestigd is. Worden de machines buiten de EU geproduceerd, dan is de importeur verantwoordelijk voor het voldoen aan de eisen van de richtlijn.
AVAN - Arbeidsveiligheid Advies Nederland
K.v.k.nr. 37125732
13