Autisme TANDHYGIËNE. n 35. Dossier. Interview NATHALIE BASTEYNS. 25 vragen over WAT WEET JE OVER DE MENOPAUZE ZIN EN ONZIN OVER GRIEPVACCINATIE

Najaar ‘15

JAARGANG 11

n°35

gezondheidsmagazine

GRATIS

WAT WEET JE OVER DE

MENOPAUZE Interview

NATHALIE BASTEYNS ZIN EN ONZIN OVER

GRIEPVACCINATIE 25 vragen over

TANDHYGIËNE

Dossier

Autisme

INHOUD 3

Voorwoord

5

Lezersvraag

6

10

Menopauze

6

Interview: Nathalie Basteyns

14

Alles over diarree

17

Dossier Autisme

24 26

Sport: zijsteken

26

Tandhygiëne

30

Griepvaccinatie

36

33

Luizenleven

36

Hoe gezond is vis?

38

Recept

40 Snurken

49

43

Hyperventilatie

50

46

Luieruitslag

colofon

24

53

50

54 Column

Wat is...

De apotheker van de toekomst

Kasper Bormans

55 Wedstrijd

Feiten & Fabels

Verantwoordelijke uitgever: Jan Kuyps • Redactie: Igor Van Mullem Verschijnt om de 2 maanden • Oplage: 25.000 exemplaren • Surplusmagazine wordt verspreid bij de Surpluspartners in Vlaanderen. Overname van teksten en illustraties is enkel toegelaten na schriftelijke toestemming van de redactie en met vermelding van herkomst. De redactie staat in voor de betrouwbaarheid van de opgenomen informatie waarvoor ze echter niet aansprakelijk kan worden gesteld. Foto’s interviews © Dirk Kerstens, algemene fotografie © Shutterstock.

Surplusmagazine is een gemeenschappelijke publicatie van de coöperatieve CM-apotheken. www.surplusgezondheid.be Apotheken De Volksmacht

Apotheek In Het Zwaard

Apotheek Vivantia Leuven

De Lindeboom Apotheek

Medico-Sociale Initiatieven

Ieper

Prins-Bisschopssingel 75,

K. Leopold I-straat 34,

Ellermanstraat 74,

Roeselare-Tielt

Ellermanstraat 74,

3500 Hasselt

3000 Leuven

2060 Antwerpen

Beversesteenweg 35,

2060 Antwerpen

Tel. 011 28 05 05

Tel. 016 31 44 60

Tel. 03 206 28 10

8800 Roeselare

Tel. 03 206 82 28

[email protected]

[email protected]

[email protected]

Tel. 051 26 53 00

[email protected]

2 - Surplusmagazine Najaar 2015

[email protected]

Voorwoord Het zijn boeiende tijden. De wereld is voortdurend in verandering en ook de rol van de apotheker evolueert mee. Er komen heel wat nieuwe uitdagingen op ons af en de Surpluspartners proberen die altijd een stapje voor te blijven door oog te hebben voor innovaties en te zoeken naar hoe we jou nog beter kunnen helpen. Laten we eens een tijdreis maken naar de apotheek van de toekomst. Wat meteen opvalt is het verdwijnen van de etalages. In de plaats komen grote interactieve schermen waarop je producten kunt aanklikken en zo relevante achtergrondinformatie krijgt. In de gezondheidszorg is communicatie tussen de zorgverlener en de patiënt essentieel. Geen ingewikkelde wetenschappelijke teksten maar duidelijke en kraakheldere visuele tekst en uitleg. Video’s die je tonen hoe je een geneesmiddel inneemt of bijvoorbeeld een puffer gebruikt. Je vindt er allerlei toestellen om o.a. jouw bloeddruk, cholesterol en glucosespiegel te meten of zelfs je huid te laten analyseren. Waarom? Omdat preventie en informatie cruciaal zijn om je gezondheid optimaal te ondersteunen.

“Misschien ligt de toekomst dichterbij dan we denken.” Zal technologie de apotheker dan vervangen? Absoluut niet. Hoe meer we kunnen meten en weten, hoe beter. Maar de deskundigheid van een apotheker blijft noodzakelijk om je te ondersteunen. De apotheek van de toekomst is een plek waar je rustig een gesprek voert met je apotheker. In afzonderlijke ruimtes kun je er ongestoord en in alle privacy jouw verhaal doen. Betekent dit dat ook de rol van de apotheker verandert? Ongetwijfeld. Hij of zij wordt een coach die je begeleidt en motiveert tijdens je behandeling, de evolutie opvolgt, overlegt met je arts en aanpast waar nodig. Maar de apotheker van de toekomst sluit zich niet op tussen de vier muren van zijn of haar apotheek. Via skypen en zorg op afstand kun je je apotheker raadplegen als je vragen hebt over jouw medicatie of behandeling. Je kan de medicijnen thuis laten leveren of zelfs individueel laten verpakken in een zakje zodat je je geen zorgen meer moet maken over wanneer je welk pilletje moet nemen. Veilig en comfortabel. Herinneringssystemen helpen je de medicatie tijdig en correct in te nemen, net zoals slimme medicatiedispensers die het innamepatroon ondersteunen.

erhoevaytie k n o M e i n i V irg erantwoordelijkoethinenek

projectv indeboom Ap De L

Is dit enkel een droom en verre toekomstmuziek? Misschien ligt de toekomst wel dichterbij dan we denken. Op dit eigenste ogenblik staan er heel wat innovatieve projecten in de stellingen. Medicatie individueel verpakken? Het kan al. Sterker nog: we doen het al. De apotheker als coach? Met plezier. Medicatie thuis leveren? We werken er aan. Onze apothekers bruisen van de ideeën om jou nog beter te begeleiden op het vlak van gezondheid. Veel leesplezier Groeten Virginie Monkerhey

De Surpluspartners zijn voortdurend op zoek hoe we het nog beter kunnen doen. De stem van de patiënt is voor ons belangrijk. Heb je ideeën of suggesties, laat het ons weten via de ideënbus op www.surplusgezondheid.be.

Surplusmagazine Najaar 2015 - 3

winter ONZE OPLOSSINGEN voor het ganse gezin

In te re ss e ?

Gezond dankzij planten Entrepreneur of the year 2013

re en Vra ag uw br oc hu ot he ke r st al en aa n uw ap

LeZERS

vraag

Waarom kunnen mensen huilen?

Beste, Het begint vaak met een trillende lip, een oog dat wat pinkt en voor je het weet ben je een potje aan het huilen. Charles Darwin natuurwetenschapper en grondlegger van de evolutietheorie - kon maar niet begrijpen waarom wij mensen emotionele tranen produceren terwijl dieren dat nooit doen. Uit evolutionair oogpunt leek wenen dan ook bijzonder zinloos en dus een uitzondering op de evolutieregel. Maar klopt dat wel, zijn tranen echt nutteloos? Eerst en vooral moet je weten dat er drie soorten tranen zijn. De basale tranen zorgen ervoor dat onze ogen niet uitdrogen. Per minuut maakt het traankanaal ongeveer een microliter traanvocht aan om onze oogbol vochtig en gezond te houden. Daarnaast zijn er ook reflextranen die ons helpen om de ogen te beschermen tegen allerlei vuiltjes of andere irritaties, zoals wanneer je een ui pelt. En dan zijn er nog de tranen waarmee we ons als mensen echt onderscheiden van de dieren: de emotionele tranen. Als je een klein en hulpeloos dier wegneemt bij de moeder begint het ook te piepen, krijsen of jammeren. Maar in vergelijking met dieren hebben mensen een bijzonder lange kindertijd waarin we afhankelijk blijven van onze ouders of anderen, ondanks het feit dat we ons motorisch ontwikkelen. We kunnen dus naar iemand toegaan of ervan weggaan waardoor de behoefte om te krijsen afneemt. Dat krijsen is weliswaar een heel effectief middel om de aandacht van je ouders te wekken of hen te waarschuwen maar vanuit evolutionair standpunt houdt het ook een gevaar in omdat je er eventueel roofdieren of mensen met slechte bedoelingen door kunt aantrekken. Met tranen kun je je echter heel specifiek tot een bepaald persoon richten zonder dat je de aandacht van eventuele belagers wekt. Daarom zijn tranen een uitstekend communicatiemiddel om de levensnoodzakelijke band met onze moeder te versterken waardoor we eten, bescherming en troost krijgen. Door te huilen stuur je dus belangrijke signalen uit en helpt het je in je ontwikkeling. Maar ook op volwassen leeftijd blijven we huilen om aan te tonen dat we pijn of verdriet hebben of dat we boos en gefrustreerd zijn. Zelfs bij vreugde en ontroering pinken we al eens een traantje weg. In sommige gevallen is het een soort ontlading voor spanning die we niet op een andere manier kunnen ventileren. Het opvallende is dat die tranen voor iedereen zichtbaar zijn en dus reacties kunnen uitlokken. Dan hebben we het niet alleen over bescherming en troost maar ook over aandacht en hulp en het kan er zelfs voor zorgen dat de agressie van potentiële belagers of vijanden afneemt. Ze wekken gevoelens van sympathie en medelijden op waardoor ze naast een noodsignaal ook een soort ‘witte vlag’ zijn. Een teken dat we ons hulpeloos en machteloos voelen. Die tranen hebben ons dus geholpen om te evolueren naar de sociale en emotionele wezens die we de dag van vandaag zijn. Nochtans huilt ongeveer 1 op de 3 als er niemand in de buurt is. Dan kun je toch niet communiceren met je tranen? Wel, uit onderzoek blijkt dat we onszelf op die momenten als toeschouwer zien of dat we ons voorstellen dat er anderen in de buurt zijn. Overigens huilen vrouwen heel wat meer dan mannen. Niet alleen omdat we jongetjes van jongs af aan leren om flink te zijn en niet te huilen maar ook omdat het mannelijke testosteronhormoon het huilen afremt terwijl het vrouwelijke prolactine eerder stimulerend werkt. Met vriendelijke groeten De redactie

Heb je ook een vraag omtrent gezondheid? Surf dan naar onze website www. surplusgezondheid.be en vul er het contactformulier in. En wie weet behandelen we jouw vraag in het volgende nummer.


Wat weet je over de

menopauze?

De afgelopen eeuw steeg de levensverwachting van de gemiddelde vrouw van 46,6 naar ongeveer 83 jaar. Dat we alsmaar ouder worden danken we onder andere aan een veel lagere kindersterfte, een uitstekende gezondheidszorg en een grotere sociale gelijkheid. Dat betekent ook dat de vrouw een veel groter deel van haar leven doorbrengt in de menopauze of overgang. Omdat heel wat vrouwen met een bang hart afwachten wat die nieuwe fase in hun leven zal brengen, is het belangrijk om eens een aantal zaken op een rijtje te zetten.


Wat is de menopauze precies? Als vrouw word je geboren met een eindig aantal eicellen die mooi opgeborgen zitten in de eierstokken. Elke maand komt er zo’n eicel tot rijping maar vanaf je 45ste vergroot de kans dat je hormoonhuishouding begint te schommelen. Je eisprong verloopt dan minder frequent en ook de menstruaties worden erg onregelmatig. Dit noemt met de perimenopauze en blijft duren tot een jaar nadat je je laatste menstruatie hebt gehad. Vanaf dat moment ben je in de menopauze. Hoe lang duurt de menopauze? Eens je in de menopauze bent, bevind je je in een nieuwe en definitieve levensfase. De gemiddelde vrouw leeft dan ook ongeveer een derde van haar leven in die menopauze. Na de laatste menstruatie heeft je lichaam ongeveer vier jaar nodig om zich aan die permanente veranderingen aan te passen.

Wist je dat… de gemiddelde vrouw ongeveer 51 jaar is wanneer ze in de menopauze komt?

Moet je naar de dokter als je in de menopauze bent? De menopauze is geen ziekte maar een heel natuurlijk proces. Je hebt dus niet per definitie een behandeling nodig. Enkel als de klachten bijzonder hinderlijk zijn is het aangeraden om een arts te raadplegen. In de perimenopauze vraag je best raad aan de dokter als de menstruatie heel hevig is, als ze langer dan één week duurt of als er minder dan 21 dagen zit tussen twee menstruatieperiodes.

Welke klachten kun je tijdens de menopauze ondervinden?

Psychologisch

De overgang start vaak op een moment dat we een balans opmaken van ons leven: de kinderen gaan het huis uit, je carrière heeft een hoogtepunt bereikt, je relatie staat misschien op een laag pitje of je kunt je als vrouw wat minder aantrekkelijk voelen. Daardoor word je gevoelig voor angst, stemmingswisselingen en kun je zelfs een depressieve neiging krijgen. Maak daarom tijd vrij voor vrienden en vriendinnen. Doe leuke dingen, beweeg voldoende, verzorg jezelf en zorg dat je voldoende slaapt. Als je voelt dat een echte depressie om de hoek loert, maak dan een afspraak bij je arts. Ook als je een hormonentherapie volgt, kan die in sommige gevallen een invloed hebben op je gemoed.

Warmteopwellingen

Drie op de vier vrouwen in de menopauze krijgen last van warmteopwellingen, vapeurs of opvliegers. Ze zijn dan ook de meest voorkomende klacht. Tijdens zo’n aanval krijg je het plots erg warm in het gelaat, de hals of op de borst en dikwijls versnelt ook de hartslag. Daardoor begin je te blozen of zelfs te zweten. Dit kan variëren van enkele seconden tot enkele minuten en van een paar keer per maand tot verschillende keren per uur. Ons lichaam beschikt namelijk over een natuurlijke thermostaat die door de schommelingen in de oestrogeenspiegel plots iets lager wordt afgesteld waardoor je lichaam het signaal krijgt om warmte af te geven. De bloedvaatjes net onder de huid zetten zich dan volledig open waardoor je het typische warmtegevoel krijgt. Meestal verdwijnt dit spontaan na verloop van tijd. Om warmteopwellingen zo veel mogelijk te voorkomen, vermijd

Tips om warmteopwellingen te voorkomen 1. Draag katoenen kledij i.p.v. synthetische 2. Vermijd zo veel mogelijk warme ruimtes 3. Beperk het gebruik van alcohol, sterk gekruide voeding, koffie en thee 4. Verlaag de temperatuur in de slaapkamer en gebruik geen synthetisch donsdeken 5. Beweeg voldoende

je best pikante etenswaren, alcohol, koffie, stress, warme dranken en te warme omgevingen. Ga regelmatig eens wandelen of joggen en vraag raad aan je apotheker of arts. Er bestaan een aantal uitstekende geneesmiddelen die je kunnen helpen.

Gewichtstoename

Zowat de helft van de vrouwen stelt vast dat haar figuur tijdens de menopauze verandert. Je lichaam maakt nu meer mannelijk hormoon aan waardoor er zich meer vet opstapelt ter hoogte van de buik. Vanaf de menopauze kun je daardoor per jaar één tot twee kilo bijkomen. Dat extra gewicht verhoogt trouwens ook de kans op bepaalde gezondheidsproblemen zoals hoge bloeddruk, suikerziekte en borstkanker. Maar niet alleen de hormonen spelen een rol. Doordat je ouder wordt, ga je minder bewegen en verandert je voedingspatroon (meer suikers en alcohol). Belangrijk dus om goed op je voeding te letten en elke dag te bewegen.

Slaapstoornissen

Tijdens de menopauze kunnen opvliegers je verschillende keren per nacht uit je slaap halen. Daardoor bouw je een slaapachterstand op die op haar beurt kan leiden tot prikkelbaarheid, concentratiemoeilijkheden en slapeloosheid waardoor je in een vicieuze cirkel terecht komt.

Huid

Vrouwen hebben een fijnere en zachtere huid dan mannen. Maar door het wegvallen van de oestrogenen wordt die huid dunner en slapper en kunnen er haartjes op het gelaat verschijnen en krijg je last van haaruitval.

Osteoporose

Bij osteoporose of botontkalking verliezen de botten hun stevigheid. De vrouwelijke botten zijn sowieso al wat brozer dan die van mannen, maar vanaf de menopauze wordt dat verschil nog groter. Die afbraak van de botdichtheid verloopt pijnloos waardoor men het vaak pas ontdekt op het moment dat men een bot breekt. Daarom is het belangrijk om veel te bewegen, gezond te eten, niet te roken en voldoende calcium op te nemen. Het is zinvol om je botdichtheid te laten meten bij het begin van de menopauze om een goed ijkpunt te hebben. Surplusmagazine Najaar 2015 - 7

menopauze

Hart- en vaatziekten

Jonge vrouwen lopen een pak minder kans op een hart- of vaatziekte dan mannen van dezelfde leeftijd. Dat komt omdat het oestrogeen – en dan met name het actieve oestradiol – erg goed is voor ons hart en vaatstelsel. Maar het is precies dit oestradiol dat verdwijnt tijdens de menopauze. Daardoor is het risico op harten vaatziekten vanaf de leeftijd van 65 jaar ongeveer even groot voor mannen als voor vrouwen. Vanaf de leeftijd van 70 jaar zijn cardiovasculaire aandoeningen dan ook de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen. Om het risico in te perken is het belangrijk niet te roken, elke dag te bewegen en de bloeddruk of het eventuele overgewicht goed onder controle te houden.

Belangrijk Geschikte hormoonsubstitutie verhoogt de kans op harten vaatziektes niet, wel integendeel.

Vaginale veranderingen

Vanaf de menopauze kun je bepaalde veranderingen in en rond de geslachtsorganen ondervinden. De vagina wordt meestal wat droger waardoor je een branderig of jeukerig gevoel kunt krijgen. De vaginawand wordt ook wat dunner waardoor ze gevoeliger wordt bij het vrijen. De apotheker kan je helpen met producten om de droogheid tegen te gaan.

Urinaire problemen

Zo’n 4 op de 10 vrouwen tussen de 45 en 64 jaar oud hebben in meer of mindere mate last van (lichte) incontinentie. De wand van de urinebuis wordt namelijk dunner en minder soepel en bovendien verzwakken de bekkenbodemspieren. Daardoor kan het gebeuren dat je wat urine verliest als je hoest of niest of dat je sneller het gevoel krijgt dat je moet plassen. Gelukkig bestaan er aangepaste comfortmiddelen (hygiënisch verband) of doeltreffende behandelingen zoals kinesitherapie, geneesmiddelen of een operatie. Het blijft echter belangrijk om de bekkenbodemspieren levenslang te trainen.

Algemene klachten

Naast bovenvermelde kwalen kun je ook last krijgen van een aantal algemenere klachten zoals hoofdpijn of spieren gewrichtspijnen.


Kun je nog zwanger worden tijdens de menopauze? Na je 52ste kan je niet meer zwanger worden, ook als je nog niet in de menopauze bent. Bij een menopauze op jongere leeftijd (40-45 jaar) gebruik je best wel nog een voorbehoedsmiddel als je geen risico wil lopen. Bestaat er een behandeling? De menopauze ontstaat door een daling van het vrouwelijk hormoon. Het is dus heel logisch om de klachten te behandelen door dat verlies aan oestrogeen te compenseren. Daarvoor gebruikt men een combinatie van natuurlijke of semi-natuurlijke oestrogenen en progestagenen. Dat kan zowel in de vorm van een pil als een huidklever, gel, inplant of spray. Hoe meer de klachten het gevolg zijn van de hormonale veranderingen, hoe beter ze reageren op de hormonale substitutiebehandeling (HST). Zo merkt 90% van de vrouwen die last hebben van warmteopwellingen al na enkele dagen een opvallend verschil. Maar ook de urogenitale klachten worden doorgaans heel effectief verholpen. De behandeling kan zelfs de voortgang van osteoporose afremmen. Omdat er ook een aantal negatieve effecten kunnen zijn, blijft het belangrijk om de voor- en nadelen samen met de arts af te wegen.

Wist je dat... de menopauze vroegtijdig kan starten door het weghalen van de eierstokken of het ondergaan van een chemotherapie?

   BELANGRIJK

handige tip

7 tips om de gevolgen van de menopauze onder controle te houden 1. Eet gezond en evenwichtig 2. Beweeg elke dag minstens 30 minuten 3. Hou je gewicht onder controle 4. Vermijd cafeïne, alcohol en sterk gekruide voeding om de warmteopwellingen in te perken 5. Indien je risico hebt op botontkalking kan jouw botdichtheid gemeten worden bij het begin van de menopauze 6. Vraag psychologische steun als je er behoefte aan hebt 7. Neem bij ernstige of storende klachten contact op met je arts

Pijnlijke ontstekingen van de spieren?

Blijf niet stilzitten met pijn. • Bestrijdt de ontsteking • Verlicht de pijn na slechts 1uur Voltaren® Emulgel® (diclofenac diethylammonium) is een geneesmiddel. Geen langdurig gebruik zonder medisch advies. Niet gebruiken bij kinderen jonger dan 14 jaar, op een beschadigde huid, in geval van overgevoeligheid aan diclofenac, acetylsalicylzuur of andere niet-steroïdale anti-inflammatoire middelen of tijdens de zwangerschap. Lees aandachtig de bijsluiter en vraag raad Surplusmagazine Zomer 2015 aan uw arts of apotheker. Novartis Consumer Health NV. P3BE150803

- 9

INTERVIEW

Nathalie Basteyns Een leven met MS


Na haar studies aan de Brusselse filmschool trok Nathalie de wereld rond om er documentaires te draaien. Van Japan tot New York, van China tot Nepal. Ze maakte o.a. bijdragen voor ‘Bal Mondial’, ‘De wereld van Tarantino’ en draaide een aangrijpende aflevering over zelfdoding voor de reeks ‘Taboe’. In 2009 waagde ze de sprong naar fictie. Zowel ‘Jes’ als ‘Clan’ werden bejubeld en die laatste krijgt zelfs een Amerikaanse remake. Nathalie bruist van de ideeën en gaat elke uitdaging aan. Maar enkele jaren geleden kwam er een serieuze klap toen men bij haar Multiple Sclerose (MS) vaststelde. De ziekte gijzelt haar in de rolstoel en langzaamaan laten ook de andere ledematen het afweten. Toch laat ze de moed niet zakken. Ze werkt nog steeds even hard en legt momenteel de laatste hand aan een nieuwe fictiereeks.

Wanneer werd het voor jou duidelijk dat er iets mis was? “Vroeger dacht ik dat ik gewoon extreem onhandig was. Ik struikelde over de stoeprand en op de filmset haastte men zich om de kabels weg te leggen als ik eraan kwam. (lacht) Maar tijdens een draaiperiode in China werd ik plots heel erg ziek. Ik kreeg barstende hoofdpijn en deed ’s nachts geen oog dicht. Toen ik terugkwam dachten de dokters aanvankelijk aan een of andere exotische ziekte maar het lukte ze maar niet om er precies de vinger op te leggen. Daarna ging het heel even weer goed maar een hele tijd later begon mijn ene been wat te ‘slepen’. Tijdens een draaidag in een revalidatiecentrum zag een neuroloog dat er iets niet klopte.”

“HET HEEFT GEEN ZIN IN HET VERLEDEN TE LEVEN. DAAR WORD JE ALLEEN MAAR ONGELUKKIG VAN.” Maar de diagnose volgde dus pas een hele tijd later? “Pas jaren na het voorval in China en vele onderzoeken later wist men dat ik MS had. Het bleef natuurlijk een hele klap maar tegelijkertijd ook

Wat is MS? Multiple Sclerose is een chronische aandoening aan het centraal zenuwstelsel waardoor het isolerende laagje (de myelineschede) rond de zenuwbanen langzaamaan verdwijnt. Daardoor kunnen de hersenen en het ruggenmerg bepaalde signalen niet goed verwerken en vallen er na verloop van tijd verschillende lichaamsfuncties uit.

Het blijft een beetje een mysterieuze ziekte waarvan men nog steeds niet weet wat de precieze oorzaak is, maar waarschijnlijk is er een combinatie van vele factoren nodig. Ook de klachten kunnen voor iedereen verschillend zijn. Meestal gaat het om oogproblemen, vermoeidheid, een zwaar gevoel of tintelingen in

een verklaring voor die zogenaamde onhandigheid en vermoeidheid. Eindelijk wist ik wat er precies aan de hand was. Het bleek om primair progressieve MS te gaan. Dat wil zeggen dat in mijn geval de ziekte progressief evolueert. Stukje voor stukje gaat het slechter. En dat voel ik. Eerst waren het de benen die niet meer mee wilden, maar intussen is zelfs het openschroeven van een fles bijna onmogelijk geworden.” Welke impact heeft de ziekte op jouw functioneren? “Stappen lukt dus niet meer en voor heel veel zaken heb ik hulp nodig. Als ik hard mijn best doe en genoeg steun heb, kan ik eventueel dertig seconden op mijn benen staan. Maar daar heb ik eigenlijk niet zo veel aan. Zelfs in bed liggen is soms moeilijk. Ik kan mezelf niet omdraaien en ik wil mijn vriendin ook niet voortdurend wakker maken… dus er zijn wel eens lastige nachten. Ook overdag draai ik mijn tong tien keer om vooraleer ik hulp vraag want toch wil je zo weinig mogelijk tot last zijn. Gelukkig wonen we nu in een aangepast huis waar alles op het gelijkvloers is en makkelijk bereikbaar vanuit de rolstoel. Maar op een slechte dag kan ik zelfs niet uit mijn bed, laat staan naar het toilet.” Voel je pijn? “Mijn lichaam houdt heel veel vocht op waardoor ik constant een branderig gevoel heb, alsof mijn lichaam uit haar vel wil barsten. Dat is heel erg pijnlijk maar omdat het voortdurend aanwezig is, leer je er op de een of andere manier mee leven. Ik probeer zo weinig mogelijk stil te staan bij de pijn.”

armen en benen en coördinatieproblemen. Naarmate de ziekte evolueert kan men ook last krijgen van duizeligheid, spierzwakte of spierstijfheid, spasticiteit, gevoelsstoornissen, incontinentie, stemmingsveranderingen, enz. De meeste MS-patiënten hebben af en toe een opflakkering van de ziekte waarna ze weer een hele tijd goed zijn. Slechts 10 tot 20% van de MS-patiënten hebben de primair progressieve vorm. Dit wil zeggen dat er meteen een ernstige verslechtering is, zonder tussentijds herstel. Naarmate men ouder wordt vallen er steeds meer lichaamsfuncties uit. MS heeft weinig effect op de levensverwachting maar heeft vaak wel een ernstig impact op de levenskwaliteit.


interview

Maar ondanks je ziekte lukt het je toch om aan de slag te blijven als regisseuse? “Vroeger nam ik heel snel beslissingen en trok vaak impulsief naar de verste uithoeken om er opnames te maken. Ze noemden me wel eens Speedy Gonzalez, maar dat is nu wel even anders. Het lijkt alsof het leven me op deze manier een halt heeft toegeroepen. Er zijn heel veel zaken die ik niet meer alleen kan, maar toch blijft het een geschenk dat ik mijn job kan uitoefenen. Tijdens het draaien van onze nieuwe televisiereeks was er voortdurend iemand op de set aanwezig die me hielp. Maar het belangrijkste is dat mijn hersenen nog goed functioneren. Eigenlijk heb ik zelfs het gevoel dat ik een betere regisseuse ben geworden. Ik ben heel gefocust, let veel beter op de acteurs en de details, hoor elk geluidje op de set,…” Heeft de ziekte jou als mens veranderd? “Soms heb ik het idee dat ik nu pas begin te beseffen welke impact het precies heeft, hoe ingrijpend het eigenlijk is. Ik ben zeker milder en toleranter geworden. Er is een tijd geweest dat ik nogal kon foeteren op anderen, maar die is voorbij. Het eerste jaar van de ziekte leefde ik heel erg in het verleden. Toen dacht ik voortdurend aan wat ik vroeger wel 12 - Surplusmagazine Najaar 2015

kon… toen alles nog vanzelfsprekend was. Op een bepaald moment moet je die knop omdraaien want anders ben je voortdurend ongelukkig. Ik leef niet meer in het verleden of de toekomst, maar in het nu. Er zijn zeker nog moeilijke momenten maar gelukkig veel minder dan vroeger en ik probeer ze ook zo veel mogelijk alleen te verwerken.” Je hebt samen met je vriendin een zoontje. Hoe lukt dat? “Dat is zeker niet altijd eenvoudig omdat ik sommige dingen nu eenmaal niet kan. Maar met de nodige humor slaan we er ons wel door. Onlangs dreigde ik Jean’ke zijn nootjes op te eten waarna hij ze met een trapje boven op de kast zette: ‘Daar kan jij toch niet aan.’ Humor is sowieso een goed medicijn. Soms kom ik wel eens mensen tegen die zich ongemakkelijk voelen bij de situatie, maar het is veel beter om er op een losse en humoristische manier mee om te gaan.” Was het een moeilijke stap om de rolstoel te gebruiken? “Eerst liep ik met een wandelstok, daarna met krukken en nog wat later met een rollator. Maar na een tijdje lukte het ook daar niet meer mee. Je kunt dat wel proberen uitstellen maar uiteindelijk moet je het toch aanvaarden. Sinds ik in de rolstoel zit

besef ik wel hoe moeilijk het is voor rolstoelgebruikers om je te verplaatsen. Onze voetpaden zijn absoluut niet rolstoelvriendelijk. De Brusselse metro heb ik al in jaren niet meer genomen omdat het gewoon niet lukt. En het is nochtans mogelijk, kijk maar naar Barcelona en Berlijn waar je perfect met de rolstoel de metro kunt nemen. Ik denk dat er dringend nood is aan een globaal actieplan zodat ook rolstoelgebruikers zich in de stad kunnen bewegen, comfortabel op restaurant gaan, … Misschien zou iedereen maar eens een dag in een rolstoel ‘op stap’ moeten gaan om te ervaren wat het is.”

BIO Nathalie Basteyns • Studeerde aan de Brusselse filmschool Sint-Lukas • Regisseerde documentaires voor TV Brussel, Eén, Canvas en VTM • Regisseerde de fictie-reeksen ‘Jes’ en ‘Clan’ • Creative Director bij televisiebedrijf Demensen • Werkt momenteel aan ‘Beau Séjour’, een nieuwe fictie-reeks voor Eén

ZONDER AFHANKELIJKHEID ZONDER SLAPERIGHEID OVERDAG

HOMEOPATHISCH GENEESMIDDEL. Vraag raad aan uw apotheker. Geen langdurig gebruik zonder medisch advies. Lees aandachtig de bijsluiter.

Surplusmagazine Zomer 2015 - 13

Alles over

diarree

Diarree komt van het Griekse ‘dia rhei’ wat zoveel betekent als ‘doorstromen’. In dit geval dekt de vlag dus wel degelijk de lading. Dunne en waterige ontlasting is één van de vaakst voorkomende klachten maar heeft zelden een ernstige oorzaak. Meestal begint ze met wat krampen of pijn in de buik en gaat ze binnen de vier tot zeven dagen vanzelf over. Acuut of chronisch? Iedereen heeft wel eens last van buikgriep of acute diarree. Deze steekt heel plots de kop op maar gaat na een paar dagen ook vanzelf weer over. Meestal ontstaat ze door een virale, bacteriële of parasitaire infectie. Maar diarree kan ook een dieperliggende oorzaak hebben. Zo kunnen bepaalde aandoeningen, voedingsproblemen of een darmontsteking aan de basis liggen. In dat geval spreken we van chronische diarree die een stuk langer duurt, tot wel vier weken lang.


Waarom krijg je diarree? Via de maag en de dunne darm komt ons voedsel als een waterdunne massa in onze dikke darm terecht. Uit deze onverteerde voedselresten onttrekt de wand van de dikke darm zo veel mogelijk zouten en vocht waardoor de stoelgang stevig wordt. Maar als dit niet gebeurt blijft de ontlasting waterig en krijg je dus diarree. De reden daarvoor kan heel verschillend zijn:

Een infectie

Acute diarree ontstaat heel vaak door een virale, bacteriële of parasitaire infectie waardoor de darmwand ontsteekt. Dat zorgt er voor dat die darmwand het vocht uit de voedselresten minder goed opneemt en de ontlasting dus dun en waterig blijft. Zo’n infectie kan m’n bijvoorbeeld makkelijk oplopen tijdens een verre reis omdat de hygiënische omstandigheden er net wat minder zijn of omdat er andere virussen, bacteriën of parasieten heersen. Deze

Wist je dat… diarree die het gevolg is van een infectie kan gepaard gaan met koorts, verlies van eetlust, braken, gewichtsverlies en uitdroging?

vorm van diarree is erg besmettelijk en moeilijk te voorkomen. Toch zijn er een aantal manieren om het risico in te perken. Begin met een goede handen toilethygiëne. Was je handen na elk toiletbezoek en vóór dat je een maaltijd bereidt. Maak ook het werkoppervlak in de keuken goed schoon en spoel de glazen, borden en bestek grondig af. Bewaar het eten zo koel mogelijk, het liefst in de koelkast.

Voeding

Soms krijg je diarree door een veranderd of ongezond voedingspatroon. We weten dat overvloedig alcoholgebruik een boosdoener kan zijn, maar ook het overmatig nuttigen van gezoete frisdranken zoals appelsap en frisdranken, zoetstoffen, cafeïnehoudende dranken, suiker en ongepasteuriseerde melk of melkproducten kunnen diarree in de hand werken. Daarom is het belangrijk om vezelrijk en gezond te eten. Vezels zijn jouw beste bondgenoten voor een goede darmwerking. Als een soort spons nemen zij het vocht uit de ontlasting op waardoor die steviger wordt. Als je diarree hebt, heeft het overigens geen zin om te stoppen met eten of jezelf een speciaal dieet op te leggen. Eet gewoon waar je zin in hebt.

   Wees wel kieskeurig met wat je eet. Vermijd dus ongeschilde of ongewassen groenten en fruit. Eet ook geen rauw vlees of rauwe schelpdieren en laat eten dat op straat wordt bereid links liggen. Sommige mensen hebben ook een intolerantie voor bepaalde voedingsstoffen waardoor ze ze niet goed verteren, met mogelijks diarree tot gevolg. Eén van de bekendste voorbeelden is glutenintolerantie of coeliakie. Gluten is een eiwit dat je in tarwe, haver, gerst, rogge en spelt vindt. In België hebben naar schatting zo’n 55.000 mensen glutenintolerantie waardoor ze heel erg moeten opletten met wat ze eten, want zelfs een broodkruimeltje kan hun darmwerking al in de war sturen.

Belangrijk Tijdens een aanval van diarree is het belangrijk om te blijven drinken! Zeker twee tot drie liter per dag. Geen frisdranken of energiedrankjes maar kies voor water, thee of bouillon.

Op zich is diarree vrij onschuldig en een doktersbezoek is dan ook meestal niet nodig. Al zijn er wel een aantal uitzonderingen:

1. Bij uitdrogingsverschijnselen

Tijdens een periode van diarree verlies je niet alleen vocht, maar ook zouten en andere voedingsstoffen waardoor je je zwakker kunt voelen. De belangrijkste uitdrogingsverschijnselen zijn een donkere urine, dorst, een droge mond, lusteloosheid, niet of weinig plassen, verwardheid, een snelle ademhaling en hartslag, diepliggende ogen of koude armen en benen.

2. Bij kinderen jonger dan twee jaar

Hele kleine kinderen kunnen zelf niet aangeven of ze al dan niet te weinig vocht hebben waardoor ze meer risico op uitdroging lopen. Wees daarom extra waakzaam als je kind niet wil drinken, een hele dag niet plast, suf is, bloed in de ontlasting heeft, voortdurend braakt, koorts heeft of ontroostbaar is.

3. Bij 70-plussers Geneesmiddelen

Bepaalde geneesmiddelen kunnen diarree veroorzaken. Raadpleeg in dat geval de bijsluiter. Overigens kan diarree ook de werking van andere medicijnen beïnvloeden waardoor je lichaam ze onvoldoende opneemt.

Bepaalde aandoeningen

Een aantal aandoeningen aan het maag-darmkanaal kunnen de oorzaak zijn. Denk bijvoorbeeld maar aan het prikkelbaredarmsyndroom waarbij de dikke darm abnormaal en krampachtig samentrekt waardoor je last krijgt van buikpijn, een opgeblazen gevoel en krampen. Maar ook de ziekte van crohn, colutis ulcerose, een ontsteking aan de alvleesklier of een overactieve schildklier kunnen buikloop uitlokken.

Stress

In een normaal spijsverteringsstelsel doet de ontlasting er zo’n 24 tot 48 uur over om zich door de dikke darm heen te werken. Tijdens dat proces wordt de ontlasting ingedikt zodat je een gewone stoelgang krijgt. Stress en spanningen verstoren dat natuurlijke ritme waardoor die doorlooptijd versnelt en de darmwand dus minder vocht uit de ontlasting kan opnemen.

BELANGRIJK

Moet je naar de dokter als je diarree hebt?

Ook 70-plussers hebben een verhoogde kans op uitdroging waardoor ze best de arts raadplegen wanneer de waterdunne diarree langer dan 24 uur aanhoudt of als ze last hebben van koorts, braken of plaspillen gebruiken.

4. Bijkomende klachten

Ook als je niet tot een risicogroep behoort maar naast de diarree ook last hebt van oorpijn, keelpijn, koorts, bloed in de ontlasting, buikpijn, verwardheid, niet kunnen plassen, een voedselvergiftiging vermoedt of als de diarree langer dan een week aanhoudt, laat je je best even onderzoeken.

handige tip

Tips om diarree te behandelen 1. Drink voldoende 2. Blijf eten waar je zin in hebt 3. ORS-preparaten zijn drankjes die speciale suikers en zouten bevatten waardoor je lichaam het vocht beter opneemt en vasthoudt. Gebruik ze enkel bij een verhoogde kans op uitdroging of als je uitgedroogd bent. 4. Bepaalde geneesmiddelen kunnen de verschijnselen van diarree bestrijden. Ze nemen echter noch de oorzaak noch de dreiging van uitdroging weg. Het blijft dus belangrijk om voldoende te drinken. Neem ze ook maximaal twee dagen en niet als je bloederige diarree hebt, bij kinderen jonger dan acht jaar en als je zwanger bent of borstvoeding geeft.

Wat is peuterdiarree? Dit is een soort chronische diarree waardoor de baby 4 tot 10 keer per dag een slijmerige ontlasting heeft met daarin duidelijke resten van onverteerd voedsel. Meestal is dit het resultaat van een onevenwichtige voeding waarbij de baby te weinig vet en vezels at en te veel suiker. Zorg dus voor voldoende vezels met bruin brood, groenten en fruit en voldoende vetstoffen met volle melk, plantaardige margarine of olie. Beperk het gebruik van vruchtensappen en –drankjes want bepaalde suikers zijn moeilijker verteerbaar en kunnen daardoor diarree veroorzaken.


GENEESMIDDEL

Instant hulp bij diarree.

Leer meer over diarree op www.imodium.be

Een aanval van diarree kan je dag flink verpesten. Gelukkig kan je de vervelende symptomen van diarree doeltreffend behandelen met Imodium ® Instant. Je hebt geen water nodig: dat is discreet en handig als je onderweg bent! Leg het smelttabletje gewoon op je tong: het lost in enkele seconden volledig op. Imodium® Instant herstelt het normale ritme van je darmfunctie en verlost je snel van het ongemak.

Imodium® Instant (loperamide) is een geneesmiddel. Niet toedienen aan kinderen jonger dan 6 jaar. Geen langdurig gebruik zonder medisch advies. Lees aandachtig de bijsluiter. Vraag advies aan uw arts of apotheker. © 2014 Johnson Voorjaar & Johnson 16 - Surplusmagazine 2015 Consumer NV. BE/IM/14-1175

DOSSIER autisme

Het afgelopen decennium is er veel onderzoek gedaan naar de precieze oorzaak van autisme. Toch blijft het tot op de dag van vandaag voor een groot deel een mysterie. We weten dat er ‘iets’ misloopt in de hersenen en het staat vast dat autisme erfelijk overdraagbaar is. Maar daarnaast bestaan er allerlei theorieën over de mogelijke aanleidingen en vermoedelijk gaat het om een optelsom van die verschillende factoren. Naar schatting kampt ongeveer 1 op de 166 mensen met een autismespectrumstoornis. Zonder duidelijke oorzaak, uiteraard ook geen kant-enklare oplossing. Met de juiste medicatie kun je een aantal symptomen onderdrukken maar vooral therapie kan mensen met autisme helpen om zichzelf en de omgeving beter te begrijpen en een aantal vaardigheden aan te leren.


DOSSIER autisme

Karen De Waele Karen De Waele is klinisch psychologe en leidt een groepspraktijk waar psychologen, orthopedagogen en psychotherapeuten o.a. mensen met autisme begeleiden.


Het woord ‘autisme’ valt tegenwoordig wel heel snel en misschien niet altijd terecht. Hoe detecteren jullie of het al dan niet om autisme gaat? “Zo’n onderzoek naar autismespectrumstoornissen gebeurt best door een multidisciplinair team met onder andere een klinisch psycholoog, een (kinder)psychiater, een logopedist en een kinesist. We hanteren eigenlijk drie categorieën van kenmerken om te bepalen of iemand autisme heeft. Het eerste domein is de communicatie. Kort na de geboorte ontwikkelen we al verschillende manieren om te communiceren met onze moeder door bijvoorbeeld te huilen of te lachen. Die signalen evolueren uiteindelijk naar taal en spraak. Maar voor mensen met autisme is dat helemaal niet zo evident. Soms blijft de spraak helemaal achterwege of hebben ze het moeilijk om taal correct te interpreteren. Veel mensen met autisme nemen alles erg letterlijk of hebben problemen met de dubbele betekenis van bepaalde termen of uitdrukkingen. Soms herhalen ze gewoon woorden of zinnen die ze hebben opgepikt zonder er de juiste context van te begrijpen. Taal is voor hen meestal ook geen communicatiemiddel maar eerder een eenrichtingsverkeer zonder dat ze een antwoord of reactie verwachten. Intelligente mensen met autisme kunnen dat compenseren door een aantal regels over taal aan te leren, maar voor een grote groep lukt dat helemaal niet.”

ze ook heel eerlijk en direct, waardoor ze soms bot of onbeleefd lijken. Dat komt omdat ze de ongeschreven sociale regels niet begrijpen. Als je die nieuwe trui die je van je oma kreeg niet zo mooi vindt, dan zullen wij dat meestal niet laten merken. Zij zeggen dat wel. Ze vinden het helemaal niet logisch dat je dan even een goedbedoeld ‘leugentje’ vertelt. Daarvoor zijn ze te rationeel.”

“LIEGEN IS ERG MOEILIJK VOOR HEN. DAARVOOR ZIJN ZE TE RATIONEEL.” “Een derde kenmerk is de verbeelding of het voorstellingsvermogen. Hun belangstelling is vaak erg beperkt en op een specifiek onderwerp gericht. Dat kunnen auto’s zijn maar evengoed ronde voorwerpen of andere vreemde fascinaties. Die kleine wereld en vaak starre manier van functioneren resulteert

ook regelmatig in zeer stereotiep gedrag. Alles moet ordelijk en duidelijk zijn. Ze herhalen voortdurend dezelfde handeling en routine door bijvoorbeeld steeds op dezelfde stoel te gaan zitten of dezelfde weg te volgen. Wijk je daar van af, dan zijn ze helemaal in de war.” Hoe kun je de signalen van autisme herkennen? “Soms traceer je die heel snel. Baby’s hebben de neiging om ons gedrag te imiteren. Als wij lachen of onze tong uitsteken, doen zij dat ook. Maar bij kindjes met autisme is dat niet het geval. Bovendien zijn kinderen – maar ook volwassenen - met autisme erg gevoelig voor aanraking, geluid en licht. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat elke baby die niet zo graag knuffelt, meteen autisme heeft. Zeker niet. Maar vaak verklaart de latere diagnose bepaalde gedragingen uit het verleden. Regelmatig zie je ook een drang naar repetitief gedrag. Dat kan soms extreme vormen aannemen wanneer ze bijvoorbeeld voortdurend het hoofd tegen de muur te bonken, wat soms het geval is bij kinderen die geen spraak hebben ontwikkeld. Sommige hebben het ook lastig met kleine of storende geluidjes, knipperlichten, irritaties voor andere mensen of wat ze zeggen,...”

En welke zijn de andere kenmerken? “Sowieso hebben mensen met autisme het moeilijk om sociale relaties aan te knopen. Sommige vinden dat ook helemaal niet erg terwijl andere het wel zouden willen maar zich onbegrepen voelen. Ze merken dat ze anders zijn. Dat ze die verbale en non-verbale communicatie niet kunnen plaatsen. Mensen met autisme spreken ook heel vaak over zichzelf of hun interesses, zonder dat ze een echt gesprek hebben. Sommige kinderen kunnen bijvoorbeeld eindeloos doorgaan over hun dino-verzameling zonder te merken dat de gesprekspartner non-verbaal aangeeft dat die het eigenlijk niet interessant vindt. Die signalen vangen ze niet op of kunnen ze niet interpreteren. Tegelijkertijd zijn Surplusmagazine Najaar 2015 - 19

DOSSIER autisme

Bunderbos Bunderbos is een groepspraktijk waar je terecht kunt voor psychologische begeleiding, psychotherapie en psychodiagnostiek bij kinderen, (jong) volwassenen, gezinnen en koppels. Interesse? Raadpleeg de website voor meer informatie: www.bunderbos.be

Waarom verwerken zij de verschillende prikkels anders?

zich misschien niet veel van aantrekken, maar voor jou is dat niet fijn.”

Dat zijn zaken waar de werkgever of de school wel rekening moet mee houden.”

“Zij zien de wereld helemaal anders dan wij. Voor ons is er één duidelijk geheel waarbij we goed weten welke informatie belangrijk is en welke niet. Bij mensen met autisme komt al die informatie als losse puzzelstukjes binnen. Alles wat ze zien, horen, ruiken en voelen zien ze als losse flarden. Het is al een heel karwei om al die stukjes een plaats te geven, laat staan om ook nog zaken zoals emoties en gezichtsuitdrukkingen correct te interpreteren. Omdat er zo veel prikkels binnenkomen focussen ze zich op bepaalde details. Stel dat je een boos gezicht trekt, zullen ze zich misschien focussen op jouw mond maar niet de twinkeling in je ogen zien die erop wijst dat je het eigenlijk al lachend bedoelt. Om echt iemand te begrijpen moet je hem of haar als een geheel kunnen zijn en een duidelijk beeld hebben van de verbale en de non-verbale communicatie, van de woorden en de emoties.”

Hebben we niet allemaal soms een beetje autistische trekjes?

Hoe kan therapie hen helpen?

Is dat de reden waarom sociale relaties zo stroef verlopen? “Of soms zelfs gewoon onmogelijk zijn. Maar niet elke persoon met autisme vindt dat erg. Voor heel wat van hen zijn sociale relaties zo gecompliceerd en veeleisend dat ze er gewoon geen behoefte aan hebben. De meesten zijn wat op zichzelf gekeerd en hebben geen nood aan sociale contacten of vrienden. Het is de maatschappij en de omgeving die het van hen verlangt. Mensen met autisme hebben soms het idee dat zij normaal zijn en dat de rest maar wat raar doet. Dat betekent ook dat in de meeste gevallen het de omgeving is die er last van heeft. Stel dat je een kindje met autisme hebt, dan is de kans groot dat je regelmatig een negatieve opmerking krijgt over het gedrag van je zoon of dochter terwijl je heel goed weet dat die er eigenlijk niets aan kan doen. Jouw zoon of dochter zal er 20 - Surplusmagazine Najaar 2015

“Zeker. Als je gaat solliciteren wil je ook zo veel mogelijk op voorhand weten. Waar moet ik zijn? Om hoe laat? Moet ik daar wachten? Zal er een toilet zijn?... We willen die situatie zo voorspelbaar mogelijk maken. Voor mensen met autisme is functioneren in onze maatschappij een continue sollicitatiegesprek. Van ’s morgens tot ’s avonds willen ze alle elementen controleren om de wereld voorspelbaar en bevatbaar te maken. Maar dat lukt natuurlijk niet.” Is het mogelijk voor mensen met autisme om relatief normaal te functioneren? “Voor een aantal van hen lukt dat niet. Als je geen spraak of een andere vorm van communicatie hebt, dan wordt het heel moeilijk. Maar voor de anderen is dat zeker mogelijk. Het is niet evident en vraagt heel veel aanpassingen en begrip van zowel de persoon zelf als van zijn of haar omgeving. Maar ze beschikken evengoed over bepaalde vaardigheden en eigenschappen die nuttig kunnen zijn. Het komt er op aan om die ook te ontdekken. Heel veel mensen met autisme zijn ijzersterk in orde, stiptheid en structuur. Eigenschappen die in heel wat beroepen erg belangrijk zijn. Bovendien hebben velen een analytische geest, net omdat ze op zoek zijn naar logica en duidelijkheid. De moeilijkheid zit ‘m vooral in de sociale omgang met collega’s, klanten, oversten,… Voor mensen met autisme is bijvoorbeeld in groep middagpauze houden, vaak een hel. Ze voelen er zich niet goed en begrijpen de sociale omgangsregels niet. Dat vergt zo’n grote inspanning van hen waardoor ze mentaal overbelast kunnen geraken.

“Helaas is er geen pilletje waarmee we autisme uit de wereld kunnen helpen. Sommige medicatie onderdrukken wel de symptomen zoals het stereotiep gedrag, maar nemen niet de oorzaak weg. Daarom is het erg belangrijk om in te zetten op het aanleren van bepaalde vaardigheden waardoor je je comfortabeler voelt in moeilijke situaties en minder het gevoel krijgt dat je uit de boot valt. Dat kan op elke leeftijd maar hoe vroeger je er mee start, hoe gemakkelijker je het aanleert. Als therapeut bekijken we samen met de persoon welke situaties moeilijk zijn en waar men wil aan werken. Want voor mensen met autisme zijn hele eenvoudige opdrachten al een heuse uitdaging. Zelfs als ze gewoon naar de bakker moeten, stellen ze zich allerlei vragen zoals: Wat moet ik doen als er een wachtrij is? Wanneer is het mijn beurt? Hoe spreek ik de bakker aan?... Zaken waar wij in principe niet over nadenken, maar voor hen een grote drempel vormen. Door die verschillende scenario’s na te spelen, zoeken we samen naar een goede manier om daar mee om te gaan. Het blijft uiteraard aangeleerd gedrag, maar het zorgt er wel voor dat ze zich veiliger voelen in die situaties.”

BIO Karen De Waele • Master in de klinische psychologie • Postgraduaat autismespectrumstoornissen • Systeempsychotherapeut • Coördinator Bunderbos

GETUIGENIs

Leven met autisme

Vrolijk en goedlachs opent T. de deur. Net 18 jaar, pas afgestudeerd en de wijde wereld voor zich. Zo lijkt het toch. Voor hem leidt die deur immers vooral naar een gecompliceerde wereld waarin alles onvoorspelbaar is. Waar mensen anders en wispelturig zijn. Waar honderden prikkels tegelijk op hem afkomen waardoor zijn hoofd al snel in de war geraakt. T. heeft autisme waardoor het bijna onmogelijk is om normaal te functioneren in onze maatschappij.


DOSSIER autisme

Wanneer werd het voor het eerst duidelijk dat je autisme had? “Eigenlijk was dat een vrij langzaam proces. Mijn moeder zegt wel eens dat er tijdens mijn kleutertijd al kleine signalen waren. Maar omdat ik toen nog op een klein schooltje zat, viel dat wel mee. Het was pas in het eerste leerjaar dat de juf voor het eerst het woord ‘autisme’ in de mond nam. In de volgende twee jaren werd het alsmaar duidelijker dat er iets mis was. Ik voelde me niet goed op school en had geen contact met de andere leerlingen. Tot ik het in het derde leerjaar zo moeilijk kreeg en na onderzoek bleek dat ik autisme heb.” Waar had je het dan moeilijk mee? “Ik had altijd al heel veel nood aan structuur en een duidelijke tijdsindeling. Thuis kun je dat nog een beetje regelen, maar op school heb je een hele andere dynamiek. Ook op drukke plekken heb ik het heel moeilijk. In de eetzaal probeer ik me altijd met de rug naar de muur te zetten zodat ik een overzicht heb van de ruimte en weet wie waar zit. Dat geeft me iets meer controle maar het blijft zeer akelig. Ook op restaurant gaan is geen lachertje. Mensen met autisme vangen veel meer signalen op dan andere mensen. Ongewild luister ik dus alle gesprekken rondom mij af waardoor mijn hoofd volledig vol geraakt en ik nog amper kan communiceren met mijn tafelgenoten.”

“COMPUTERS ZIJN VEEL LOGISCHER DAN MENSEN.” Hoe verliep dat contact met de andere leerlingen? “Ik vond en vind het altijd lastig om mijn plaats te vinden binnen een groep. Voortdurend vraag ik me af wat andere mensen denken. Hoe zullen ze reageren? Wat denken ze van mij? Zullen ze het fijn vinden als ik tegen ze spreek?... Die


vragen laten me niet los waardoor ik er nooit in slaag om echt contact te leggen. Ik heb nog nooit echte vrienden gehad en zeker nu ik volwassen word, mis ik dat wel.” En hoe ging het om te studeren? “Het hele schoolgebeuren was moeilijk. De sociale regels, de stress, de structuur van de school en de lessen,… Vanaf het derde leerjaar ging ik daarom naar het buitengewoon onderwijs. Maar ook daar ging het moeilijk en heb ik zelfs een tijdje in de kinderpsychiatrie doorgebracht. Daarna kwam ik op een school terecht waar het een stuk beter ging. Er was een hele duidelijke structuur en de druk en het niveau lagen er een stuk lager. De nadruk lag er vooral op zelfredzaamheid. Leren koken, wassen, naar de winkel gaan,… Ik denk dat ik een wat hoger studieniveau aankan maar de psychiater heeft dit ten stelligste afgeraden omdat ik te vlug stress heb en moet vermijden dat ik een psychose krijg. Ik vind het erg jammer dat ik daardoor geen diploma heb. Maar mijn gezondheid gaat voor.” Heb je manieren om aan die vreemde wereld te ontsnappen? “Ik ben gefascineerd door alles wat met technologie en computers te maken heeft. En vooral licht en geluid. Daar kan ik me uren in verliezen. Technologie zit heel logisch in elkaar. Het doet wat je vraagt en als het dat niet doet, dan weet je dat er een probleem is dat je kan oplossen. Computers zitten veel logischer in elkaar dan mensen. De reacties en antwoorden van mensen zijn erg onvoorspelbaar. En bovendien weet je nooit zeker of ze het ook echt menen. Mensen zijn zelden rechtuit en ze reageren anders naargelang hun humeur, gevoel, ervaringen,…” Hoe ga je om met ruzies en discussies? “Moeilijk. Na een ruzie met bijvoorbeeld mijn moeder dan is dat voor haar afgehandeld. Maar voor mij blijft dat nog heel lang nazinderen. Tot ik zeker weet dat het echt opgelost is. Dat er niemand meer boos of ontevreden is. Ik krijg dat heel moeilijk uit mijn hoofd.”

Hoe ga je zelf om met feit dat je autisme hebt? “Mijn reacties en gedrag zijn voor mij erg logisch en begrijpelijk. Maar ik besef wel dat de buitenwereld dat niet zo ziet. Dat mijn gedrag voor andere mensen moeilijk te begrijpen is. Daardoor kan ik ook zo moeilijk contact leggen met andere mensen.” Gebeurt het wel eens dat het je teveel wordt? “Er zijn al heel wat moeilijke momenten geweest. Ik neem behoorlijk wat medicatie om die echte pieken van stress in te perken, maar soms loopt mijn spreekwoordelijke emmer nog wel eens over. Dan gaat de stekker er echt even uit. Mijn hoofd zit dan zo vol prikkels dat het zichzelf afsluit. Dan kruip ik weg op een voor mij veilige plek om weer tot rust te komen. Dat zijn heel vreemde momenten waarbij ik soms de voeling met de realiteit verlies. Vaak weet ik achteraf niet meer wat er precies is

gebeurd. Na zo’n crisis op school kreeg ik een week straf omdat ik iets had vernield… maar ik kon er me niets van herinneren.”

ophangen of helpen bij het klaarzetten van de zaal voor een feest. Maar ik vraag me soms wel eens af wat ik zou kunnen bereiken mocht ik geen autisme hebben.”

Hoe ziet de toekomst er voor jou uit?

“Momenteel bouwen we een nieuwe deel aan het ouderlijke huis. Dat wordt mijn stek. Daar kan ik leren om meer op mijn eigen benen te staan zodat ik zelfstandiger word. Ik kan er wel nog op de steun van mijn ouders rekenen maar tegelijkertijd ook een eigen structuur uitbouwen.”

“Dat blijft nog een beetje een vraagteken. Ik ben 18 geworden en school is nu een afgesloten hoofdstuk. Maar daardoor valt ook die schoolstructuur weg. Ik moet nu zelf m’n weg zoeken. Zelf structuur in mijn leven brengen. Dat wordt nu de grote uitdaging. Om een psychose te vermijden mag ik van de psychiater niet werken. De bijhorende verplichtingen zouden zo veel van mij vergen dat het ten koste zou gaan van mijn gezondheid. Die druk om aan alle verwachtingen te voldoen kan ik niet aan. Daarom ga ik vrijwilligerswerk doen. Ik liep stage bij de technische dienst van de gemeente, iets wat ik graag doe. Mijn collega’s hebben er begrip voor mijn beperkingen. Ik kan er onder begeleiding eenvoudige klussen doen zoals verkeersborden

Kun je ook op andere hulp rekenen? “In principe heb ik recht op verschillende vormen van ondersteuning. Alle papieren zijn in orde. Maar door de ellenlange wachtlijsten kan ik slechts beperkte hulp krijgen. Hierdoor moeten mijn ouders zelf oplossingen zoeken. Binnenkort komt er wel iemand me helpen om die nieuwe structuur in mijn leven te brengen, maar dat zal hoogstens één maal per maand zijn wegens teveel aanvragen.”

Ondervind je soms negatieve reacties van andere mensen? “Het is helemaal anders dan als je bijvoorbeeld in een rolstoel zit. Mensen hebben dan veel meer de neiging om je te helpen. Maar autisme kun je niet zien. Je ziet niet dat ik het moeilijk heb op drukke plekken of om te communiceren. Mensen hebben dus een bepaald verwachtingspatroon en dat is ook begrijpelijk. Af en toe zorgt dat dus wel eens voor onbegrip en afkeuring. Zelfs mensen die mij en m’n achtergrond kennen, hebben het er soms nog moeilijk mee.”


BEWEGEN

Is het milt.... of toch iets anders? Zowat elke beginnende jogger heeft wel eens last van pijnlijke steken in de zij, net onder de ribbenkast. Vooral bij sporten waarbij je veel repetitieve bewegingen met het bovenlichaam maakt, zoals lopen en zwemmen, loop je een hoger risico. Bij uithoudingssporten zoals wielrennen of langlaufen is dat veel minder het geval. Die scherpe, stekende of krampachtige pijn is op zich ongevaarlijk maar wel behoorlijk vervelend en kan je sportprestaties ondermijnen. Vaak gaan we er dan vanuit dat we dan last hebben van onze milt… maar klopt dat wel? Risicopersonen Vooral jongere of beginnende lopers en sporters die hun ademhaling moeilijk onder controle krijgen, hebben het vaakst last van steken in de zij. Maar zelfs oudere en ervaren sporters kunnen er mee te maken krijgen. Verschillende oorzaken Eigenlijk weet men niet precies hoe die steken in de zij ontstaan. Vaak denken we dat het om een abnormale samentrekking van de milt gaat, maar dat is echter weinig waarschijnlijk. De milt zit aan de linkerkant terwijl de pijn evengoed aan de rechterkant de kop kan opsteken. Het ziet er daarom eerder naar uit dat je houding een belangrijke rol speelt. Laten we even een aantal hypothesen onder de loep nemen.

Een kramp in het middenrif

Het middenrif of diafragma scheidt de borstholte van de buikholte. Deze grote maar ook vrij dunne spier speelt een cruciale rol in onze ademhaling. Tijdens het sporten stuurt ons lichaam het bloed echter vooral naar de spieren waardoor het middenrif onvoldoende doorbloeding en zuurstof krijgt. Vandaar het stekende gevoel. Maar ook door te hijgen kan het middenrif onvoldoende ontspannen en uitrekken waardoor er een kramp ontstaat.

Rek op de ligamenten

Het middenrif is via verschillende ligamenten verbonden met een aantal onderliggende spijsverteringsorganen. Vooral tijdens het lopen kunnen de schokkende bewegingen er voor zorgen dat die organen aan het middenrif en de ligamenten trekken waardoor ze verkrampen. Dat is des te meer het geval als je pas gegeten hebt en de maaltijd dus nog onvoldoende verteerd is.

Stijve heup- en rompspieren

Veel sporters die kampen met zijsteken hebben ook wat last van stijfheid in de heup- en rompspieren. Zeker als je snel loopt, worden deze spieren extra aan het werk gezet.

Holle rug

Door een holle vorm van de rug kan het middenrif in een onnatuurlijke houding worden getrokken. Daardoor worden de rompspieren extra belast en kan er een kramp ontstaan. Bovendien stijgt het risico dat de zenuwbanen die het middenrif aansturen, knel komen te zitten. Vooral bij kinderen kan zo’n holle rug de oorzaak zijn van de pijnscheuten in de zij.

Voeding

Ook voeding speelt een grote rol in het al dan niet krijgen van zijsteken.

7 tips om zijsteken te voorkomen 1.

Wacht na het eten minstens een uur om te sporten

2.

Drink in kleine hoeveelheden tijdens de inspanning

3.

Warm goed op of wandel eerst drie minuten vooraleer je begint te sporten want meteen intensief sporten kan de ademhaling ontregelen

4.

Adem diep via de buik

5.

Als je een helling afloopt, buig je best lichtjes voorover in plaats van achterover te hangen

6.

Hou de buik-, rug-, heup- en rompspieren soepel en lenig via spierversterkende oefeningen

7.

Bouw je training geleidelijk aan op


Het is belangrijk om de timing van je maaltijd goed af te stemmen op jouw sportplannen. Eén of twee uur voor de inspanning nog (veel) eten kan er voor zorgen dat je pijn krijgt tijdens het sporten. Er zijn ook aanwijzingen dat suikerrijke dranken vóór de inspanning de klachten kunnen verergeren. Soms kan ook een ophoping van darmgas in de dikke darm er voor zorgen dat je pijn voelt tijdens het sporten. Een windje laten helpt dan om de druk weg te nemen.

Runnerstip Als je steken hebt rechts in de zij, adem dan uit op het moment dat je je linkervoet op de grond plaatst, of omgekeerd.

Verkeerd ademen

Als je voortdurend oppervlakkig ademt, blijft je middenrif hoog waardoor de rompspieren extra belast worden. Probeer daarom rustig, gelijkmatig en zo diep mogelijk via de buik te ademen en zoveel mogelijk lucht uit te ademen. Je kunt bijvoorbeeld twee tot vier passen inademen en hetzelfde aantal passen opnieuw uitademen. Wat als je al steken hebt? • Verlaag je tempo tijdelijk tot de pijn afneemt of onderbreek de inspanning even • Ontspan de buikspieren door je voorover te buigen, de pijnlijke plaats even omhoog te drukken en dan de buikspieren aan te spannen • Druk met je hand op de pijnlijke plek en adem tegelijkertijd enkele keren uit tot je voelt dat de pijn minder wordt • Wandel even met je armen boven je hoofd gestrekt • Breng je ademhaling terug onder controle zodat die regelmatig wordt

“Door mijn hectische leven ben ik soms even moe of gestresseerd. De vitamines en mineralen in Biocure® Megatone LA, helpen mijn energieniveau op peil te houden.”

Biocure ® Megatone LA helpt je doorheen lastige of vermoeiende dagen. Het ijzer en magnesium in Biocure ® Megatone LA helpen je vermoeidheid verminderen. Ook Panax Ginseng helpt je lichaam hierbij. Het Ginkgo biloba extract stimuleert dan weer jouw cognitieve prestaties, zoals jouw concentratievermogen en geheugen.

Dankzij de unieke formule komen alle actieve stoffen geleidelijk aan vrij in het lichaam, wat resulteert in een snelle, krachtige en langdurige werking. www.biocure.be

BE patent 1020198A3

Rijksweg 9 - B-2880 Bornem

De dagelijkse aanbevolen portie niet overschrijden. Een voedingssupplement mag niet als vervanging van een gevarieerde en evenwichtige voeding en van een gezonde levensstijl worden gebruikt. Raadpleeg uw arts bij het gelijktijdig gebruik van antistollingsmiddelen.

Surplusmagazine Zomer 2015 - 25

VERZORGING

25

vragen over

mondhygiene Jouw glimlach is het visitekaartje waarmee je vaak een eerste indruk geeft. Het liefst willen we dus allemaal een stralend gebit. Maar hoe hou je je tanden in vorm en gezond? In dit artikel leer je hoe je gebit de ‘tand des tijds’ doorstaat.

1

Wat is tandplak?

In onze mond en op onze tanden zitten allerlei bacteriën. En dat is maar goed ook. Zij beschermen ons tegen andere ziekmakende bacteriën en schimmels. Maar wanneer die ‘goede’ bacteriën samenklitten met voedingselementen vormen ze samen een zacht en kleverig laagje tandplak. Dat tandplak is verantwoordelijk voor het ontstaan van gaatjes en tandvleesontstekingen. Bovendien kan ze een slechte ademgeur veroorzaken. De enige oplossing is je


tanden goed poetsen. Als je wilt weten hoe het met jouw gebit is gesteld kan de tandarts plakverklikker gebruiken waardoor de tandplak zichtbaar verkleurt.

2

Krijgt iedereen tandplak?

Absoluut. Elk gebit heeft een aantal plekjes die moeilijk te reinigen zijn. Denk maar aan de ruimte tussen de tanden, de groeven tussen de tandvleesrand en de tandhals en het kauwvlak van de achterste tanden. Het is wel zo dat tandplak zich makkelijker opstapelt

wanneer de tanden een afwijkende stand hebben of als de vullingen slecht aansluiten.

3

Wat is tandbederf?

Het tandplak bevat honderden soorten bacteriën. De belangrijkste is de streptococcus mutans. Deze zet de suikers uit onze voeding om in zuren. Het zijn precies die zuren die de mineralen in het tandweefsel doen oplossen waardoor het erg broos wordt. In het begin zie je dan een klein melkwit

plekje maar na verloop van tijd kan dit evolueren naar een echt gaatje of cariës en uiteindelijk de tand volledig aantasten. Westerlingen eten een heel suikerrijke voeding waardoor we extra gevoelig zijn voor gaatjes.

4

Wat is tandvleesontsteking?

Gezond tandvlees heeft een lichtroze kleur. Maar soms kan die ook wat roder kleuren, lichtjes zwellen en bloeden bij het poetsen of als je bijvoorbeeld een appel eet. Het tandplak bestaat namelijk voor 70 procent uit bacteriën. Als je dit niet goed wegpoetst kunnen die bacteriën het tandvlees irriteren waardoor het ontsteekt. Een slechte mondhygiëne is heel vaak de oorzaak maar ook roken, de leeftijd, hormonale veranderingen en een ontregeld bloedsuikergehalte bij diabetici kunnen aan de basis liggen. Het is belangrijk om de tanden extra goed te blijven poetsen, ook als het tandvlees bloedt. In de meeste gevallen zal het tandvlees zich dan na een vijftal dagen herstellen en houdt het bloeden op. Als dit niet het geval is, raadpleeg je best je tandarts want als de ontsteking te lang duurt kan het tandplak ook het tandsteunweefsel aantasten waardoor de tand op termijn kan uitvallen.

5

Wat is tandsteen?

Wanneer je tandplak niet binnen de 48 uur wegpoetst, begint het te verharden. Vooral de plekken die we vaak vergeten tijdens het poetsen – zoals onder het tandvlees en achter en tussen de tanden – zijn het gevoeligst. Het harde en ruwe tandsteen is de ideale aanhechtingsplek voor nieuwe tandplak. Soms geeft het een gele of bruine kleur aan de tanden of het tandvlees, zeker als je rookt, koffie of thee drinkt. Tandsteen is zo hard dat je het niet met een tandenborstel kunt wegpoetsen. Enkel de tandarts kan het verwijderen.

6

Hoe vaak moet je poetsen?

Om tandvleesontstekingen en andere tandaandoeningen te vermijden is het dus belangrijk om tandplak zo veel mogelijk te verwijderen. Vanaf de eerste tandjes tot de leeftijd van twee jaar poets je best elke dag één keer met een heel klein beetje kindertandpasta. Vanaf twee jaar poets je zowel ’s morgens als ‘s avonds en vanaf zes jaar wordt dat driemaal daags. Reinig ook goed de tussenvlakken, eventueel met wat tandzijde of een speciaal borsteltje.

7

Wanneer poets je best je tanden?

Tandartsen raden aan om je tanden voor de maaltijd te poetsen of om een uurtje te wachten als je net hebt gegeten. De zuren uit voeding kunnen je tandglazuur immers broos maken waardoor je best de tanden niet meteen erna poetst.

8

Wat is een goede tandenborstel?

Zorg dat de borstelkop niet te groot is zodat je ook de moeilijk bereikbare plaatsen kunt schoonmaken. De ideale borstelkop is zo’n 2,5 cm lang en 1 cm breed. Kies voor nylon haartjes die tussen de 10 en 12 mm lang zijn. Nylon haartjes zijn mooier afgerond en hygiënischer dan natuurharen. Tandenborstels heb je in verschillende sterktes. Om te poetsen zonder te beschadigen, kies je best voor een medium of soft en zorg er voor dat de steel goed in de hand ligt. Voor kindjes bestaan er ook aangepaste kleinere exemplaren.

9

Wanneer moet je de borstel vervangen?

Met een versleten tandenborstel kun je je tanden niet efficiënt poetsen en loop je bovendien het risico dat je het tandvlees beschadigt. Daarom vervang je de tandenborstel best om de drie maanden door een nieuw exemplaar. Ook als de haartjes van de tandenborstel uiteen wijken, ben je aan een nieuwe toe. Sommige tandenborstels hebben een kleurindicator in de borstelharen die de slijtagegraad aanduidt. Spoel je tandenborstel na elke poetsbeurt ook grondig af en zet ‘m vervolgens rechtop in de houder of beker.

10

Poets je beter met een elektrische tandenborstel?

Door de draaiende beweging maakt de borstel de juiste poetsbeweging voor jou. Daardoor werkt hij iets doeltreffender dan als je handmatig poetst maar het blijft belangrijk om de borstel goed te hanteren en zorgvuldig te werk te gaan. Poets tand per tand en niet per tandgroep en blijf ook tussen de tanden goed reinigen. Overigens moet je met een elektrische tandenborstel even lang poetsen als met een handmatige borstel.

11

Hoe poets je tussen de tanden?

Met een tandenborstel is het moeilijk om tussen de tanden te poetsen. Daarom kun je het best ook elke dag flossen. Daarvoor neem je een stukje flosdraad van ongeveer 40 cm strak gespannen tussen de vingers van beide handen en trek die met korte heen-enweergaande bewegingen langs de zijkant van de tand. Daarna doe je hetzelfde met het zijvlak van de tand ernaast. Dat vraagt enige handigheid die jouw tandarts je wel kan aanleren. Er bestaat zowel gewaxte als ongewaxte flosdraad. De gewaxte glijdt beter tussen de contactpunten en rafelt minder uit.

12

Mag je een tandenstoker gebruiken?

Als je genoeg ruimte hebt tussen de tanden, kun je eigenlijk beter een tandenstoker gebruiken. Die hebben een driehoekige vorm in doorsnede waardoor ze perfect in de ruimte tussen de tanden passen. Je kunt zowel de houten tandenstokers gebruiken als de plastic stokers die je bij de apotheker kunt verkrijgen.

13

Wat zijn interdentale borsteltjes?

Om de ruimtes tussen de tanden te reinigen kun je ook een interdentaal borsteltje of ragertje gebruiken. Ze bestaan in verschillende diktes en soorten en gebruik je ongeveer zoals je een tandenstoker zou gebruiken. Vraag raad aan je tandarts om te weten welk type je het best gebruikt. De duurdere ragertjes hebben een coating rond de kern zodat je er je tanden niet mee kunt beschadigen. Er bestaat zelfs een elektrische versie.

14

Welke tandpasta gebruik je best?

In de winkelrekken vind je een gigantisch aanbod aan tandpasta’s waardoor het niet zo eenvoudig is om te kiezen. Het belangrijkste is dat de tandpasta fluoride bevat. Die beschermt het tandglazuur en helpt om de zwakke plekjes in het glazuur te dichten. Een goede tandpasta bevat zo’n 1.000 tot 1.500 ppm fluoride. Na elke poetsbeurt blijft er een laagje fluoride op de buitenste laag van onze tanden kleven


verzorging

waardoor het glazuur terug een beetje sterker en harder wordt. Tandpasta bevat ook schuurmiddelen om het tandplak te verwijderen. Gebruik geen tandpasta die extra schuurmiddel bevat om zichtbare schade aan het glazuur te voorkomen.

15

Moeten kinderen speciale tandpasta gebruiken?

Kinderen gebruiken best een tandpasta met een lage dosering fluoride. Het nadeel is wel dat de meeste kleutertandpasta’s lekker smaken. Daardoor worden ze na het poetsen meer ingeslikt dan uitgespuwd.

Let op De meeste kleutertandpasta’s smaken lekker. Maar daardoor slikken nogal wat kleutertjes de tandpasta in!

16

Wat is chloorhexidine?

Op aanraden van je tandarts kun je gedurende een korte periode een mondspoelmiddel met chloorhexidine gebruiken. Dit antibacterieel middel is zeer effectief om tandplak en tandvleesontsteking te voorkomen. Zeker als je even de tanden niet kunt poetsen doordat je bijvoorbeeld een tand liet trekken of een ernstige mondinfectie hebt, is dit een goed alternatief. Naast een mondspoedmiddel kun je chloorhexidine ook in een spray of tandgel verkrijgen. Om tandbederf te voorkomen kan de tandarts het ook als vernis of lak aanbrengen. Hoe dan ook, gebruik het niet te lang. Chloorhexidine kan er namelijk ook voor zorgen dat de tanden en de tongrug bruinzwart kleuren en het heeft ook een invloed op de smaakervaring. Bovendien hebben we bepaalde mondbacteriën wel degelijk nodig voor een gezonde mondhygiëne.

17

Hoe moet je je tanden poetsen?

Alles begint met een juiste stand van de borstel op de kiezen. Maak een hoek van 45° zodat de haartjes makkelijk tussen de tanden en het tandvlees kunnen zonder ze te beschadigen. Zorg dat de borstel ook de tandvleesrand raakt want tandplak zet zich vooral 28 - Surplusmagazine Najaar 2015

daar vast. Poets eerst de binnenkant met een verticale trekbeweging en neem dan de buitenkant van de tanden onder handen met korte circulaire bewegingen. Ten slotte poets je ook de kauwvlakken door er over heen en weer te borstelen. In totaal duurt een goede poetsbeurt minstens 2 minuten. Ook als je elektrisch poetst.

18

Moet je de tong poetsen?

De tong heeft een erg ruw oppervlak waardoor bacteriën er zich makkelijk hechten en plak vormen. Vandaar de soms geelwitte kleur achteraan de tong. Bovendien produceren de bacteriën zwavel waardoor je last kunt krijgen van een slecht ruikende adem. Daarom is het belangrijk om na het tandenpoetsen ook nog even de tong te reinigen. Dat kun je doen met de tandenborstel of met een tongschraper. Begin zo ver mogelijk achteraan en borstel of schraap in één beweging naar voor. Hiervoor hoef je geen tandpasta te gebruiken. Als je elektrisch poetst zet je hiervoor de tandenborstel best even uit.

Moet je hard drukken op de 20 borstel? Door hard te drukken poets je de tanden niet beter. Integendeel, de kans bestaat dat je je tandvlees langzaamaan wegpoetst waardoor de tanden net gevoeliger worden. Neem daarom je borstel vast als een pen of potlood en poets zachtjes.

21

Ook al is de kop van je tandenborstel meestal zo’n 2,5 cm lang, die hoef je niet volledig vol te smeren. Maximum een centimeter tandpasta is voldoende, ongeveer de grootte van een erwt.

Moet je spoelen na het 23 tandenpoetsen?

Moet je ook het tandvlees poetsen?

Neen, dat hoeft niet. De tandvleescellen vernieuwen heel snel waardoor bacteriën er zich niet kunnen opstapelen.

19

Hoeveel tandpasta moet je 22 gebruiken?

Hoe leer je kinderen hun tanden te poetsen?

Tanden goed poetsen is niet zo eenvoudig… en al helemaal niet voor kinderen. Laat ze vanaf de leeftijd van drie jaar zelf voor de spiegel poetsen maar poets telkens na tot ze ongeveer negen à tien jaar zijn. Op www.bendebever.be vind je allerlei tips en trucs om kinderen op een speelse manier aan te zetten tot een goede tandhygiëne.

Spoel maximum één keer. Zo blijft er meer fluoride in je speeksel aanwezig waardoor het langer een beschermend effect heeft.

24

Kunnen bepaalde tandpasta’s de tanden witter maken?

Zowat 30 procent van de Belgen gebruikt een tandpasta die belooft om de tanden witter te maken. De kleur van je tanden hangt echter in de eerste plaats af van de kleur van je tandbeen. Daar kan de tandpasta weinig aan verhelpen. Tandpasta’s maken je tanden dus niet witter al kunnen ze wel helpen om nieuwe verkleuringen te voorkomen wanneer je bijvoorbeeld vaak koffie of rode wijn drinkt.

25

Heeft roken een effect op je tanden?

Onder invloed van nicotine vernauwen de bloedvaatjes in het tandvlees waardoor ze minder bloeden bij een eventuele tandvleesontsteking. Daardoor blijven die tandvleesontstekingen vaker onopgemerkt waardoor ze zich kunnen uitbreiden en zelfs het kaakbot aantasten. Omdat een tandvleesontsteking bij een roker trager geneest en intussen het kaakbot verder slinkt, hebben rokers een grotere kans om tanden te verliezen. Bovendien lopen rokers een grotere kans op verkleurde tanden en een slechte adem. Op lange termijn kan roken ook leiden tot mondkanker en allerlei tandvleesaandoeningen. Het loont dus zeker de moeite om te stoppen met roken. Na twee tot zes weken is het positief effect al zichtbaar in de mond.

DIEREN VLO TEEK

LEEFOMGEVING

Relax!

MET FRONTLINE COMBO®LINE, BESCHERM JE JOUW HOND EN KAT & HUN LEEFOMGEVING. Want als je huisdier vlooien heeft, bevindt zich slechts 5% op het dier, terwijl de overige 95% zich in de leefomgeving schuilhoudt in onvolwassen vorm. FRONTLINE Combo®Line rekent af met volwassen vlooien en teken op jouw huisdier. Dankzij zijn Actieve IGR (Insecten Groei Remmer), elimineert het ook eieren, larven en poppen van vlooien in de leefomgeving van jouw behandelde huisdier.

Nieuw

BESCHIKBAAR IN VOORDELIGE 6 PIPET VERPAKKINGEN

FRONTLINE COMBO® LINE DOG S/M/L/XL voor behandeling van honden van 2 tot 10 kg lichaamsgewicht (S), van 10 tot 20 kg lichaamsgewicht (M), van 20 tot 40 kg lichaamsgewicht (L), van meer dan 40 kg lichaamsgewicht (XL); FRONTLINE COMBO® LINE CAT voor behandeling van katten en van fretten: tegen infestaties met vlooien, alleen of in combinatie met teken en/of (maar niet bij fretten) bijtende luizen. • Behandeling van besmettingen met vlooien (Ctenocephalides spp.): de insecticide werkzaamheid tegen nieuwe infestaties met volwassen vlooien houdt gedurende 8 weken bij honden of gedurende 4 weken bij katten en fretten aan. Preventie van de vermenigvuldiging van vlooien door inhibitie van de ontwikkeling van eieren (ovicide werking), van larven en poppen (larvicide werking) afkomstig van eieren die werden gelegd door volwassen vlooien (bij honden gedurende 8 weken en bij katten gedurende 6 weken na toediening). • Behandeling van besmettingen met teken (bij honden en katten: Ixodes ricinus, Dermacentor variabilis, Dermacentor reticulatus (enkel bij de hond), Rhipicephalus sanguineus; bij fretten: Ixodes ricinus ). Het diergeneesmiddel heeft een persisterende acaricide werking tot 4 weken (honden en fretten) en tot 2 weken (katten) tegen teken (bij kat en fret gebaseerd op experimentele gegevens). • Behandeling van besmettingen met bijtende luizen bij honden (Trichodectes canis) en bij katten (Felicola subrostratus). Aflevering: Vrij. Lees aandachtig de bijsluiter. DOG : BE-V4469xx (xx = 15 (S); 24 (M); 33 (L); 42 (XL)); CAT: BE-V446906. Registratiehouder: Merial Belgium NV, Leonardo Da Vincilaan 19, 1831 Diegem ([email protected]). ® Surplusmagazine Zomer 2015 - 29 Merial. ©2015 – alle rechten voorbehouden. hr051114. Publ_Fro_ADV_032015_VL.

griep stress vaccinatie

Zinen onzin

griep vaccinatie over de 30 - Surplusmagazine Najaar 2015

Elke herfst- en winterperiode opnieuw steekt griep de kop op. Griep of influenza is dan ook een zeer besmettelijke aandoening die niet valt te vergelijken met een gewone verkoudheid. Over het griepvaccin wordt heel wat gezegd en geschreven, maar wat klopt er nu echt van? We houden een aantal beweringen tegen het licht.

ONZIN Griep is ongevaarlijk en dus moet je je niet laten vaccineren

iedereen kans om griep te krijgen. Zeg dus nooit ‘nooit’.

Griep lijkt op het eerste zicht een banale ziekte maar de complicaties kunnen wel degelijk ernstig zijn. Ongeveer 10 procent van de patiënten kampt met verwikkelingen zoals bronchitis of een longontsteking en in sommige gevallen kan het zelfs fataal aflopen. In ons land sterven er elk jaar gemiddeld 1.500 tot 2.000 mensen aan de gevolgen van een ‘banale’ griep. Op wereldschaal eist het griepvirus jaarlijks 250.000 tot 500.000 doden.

Als je zwanger bent moet je niet gevaccineerd worden

Iedereen moet zich laten vaccineren Voor relatief jonge en gezonde mensen is vaccinatie niet per definitie nodig. Maar voor een aantal doelgroepen is die wel uiterst belangrijk. Mensen met een verminderde weerstand of een onderliggende ziekte zoals diabetici of chronisch zieken, 65-plussers, mensen met obesitas, rokers en zware alcoholgebruikers lopen een hoger risico om griep te krijgen en krijgen de raad zich te laten inenten. Nog een belangrijke groep zijn de gezondheidswerkers. Zij zijn vaak verantwoordelijk voor de gezondheid van andere mensen en laten zich dus beter vaccineren. Van een griepvaccin word je ziek Dit klopt helemaal niet. Het griepvaccin bevat geen levende virussen en kan dus zelf nooit griep veroorzaken. Eventueel kun je wel wat last krijgen van pijn, zwelling of roodheid door de injectie. Heel uitzonderlijk kan er zelfs koorts, misselijkheid of spierpijn optreden. Toch vertonen sommige mensen bepaalde griepsymptomen nadat ze gevaccineerd werden. Het probleem is dat de vaccinatie vaak tijdens een periode met veel verkoudheden plaatsvindt. Vandaar de verwarring. Het griepvaccin zorgt ook zelden voor een allergische reactie. Enkel mensen die allergisch zijn voor kippeneiwit mogen zich niet laten inenten. Als je nog geen griep hebt gehad, hoef je je niet te laten vaccineren Prijs je gelukkig dat je tot nu toe de dans bent ontsprongen want uiteindelijk loopt

Dit is een foute veronderstelling, want door je te laten vaccineren vermijd je dat zowel de moeder als de foetus ernstige gevolgen ondervindt bij een zware griepaanval. Daarom raadt de Hoge Gezondheidsraad aan dat vrouwen die in oktober of november minstens drie maanden zwanger zijn, zich laten vaccineren. Omdat het vaccin geen actief virus bevat is het perfect veilig en heeft het geen schadelijke effecten voor het ongeboren kindje. Ook voor ouders met een baby die jonger is dan zes maanden, is het aangeraden om je te laten inenten. De baby zelf wordt beter niet gevaccineerd.

Tip Aanstaande moeders die minstens drie maanden zwanger zijn, kunnen rekenen op een tegemoetkoming van de ziekteverzekering voor het vaccin. Door je te laten vaccineren, maak je je afweersysteem lui. Het vaccin heeft geen effect op je weerstand. Integendeel, het activeert het net. De natuurlijke weerstand biedt voldoende bescherming Om evenveel antistoffen aan te maken als bij een vaccin, zou je eerst de ziekte eens moeten doormaken. Dus kun je je maar beter laten vaccineren. Kinderen moeten verplicht ingeënt worden Voorlopig is daar nog geen eensgezindheid over. De Belgische Hoge Gezondheidsraad raadt geen systematische vaccinatie voor gezonde kinderen aan. Al zou het wel nuttig kunnen zijn omdat kinderen vaak de motor van de griepverspreiding zijn. Daarom zal men bijvoorbeeld in het Verenigd Koninkrijk alle kinderen vanaf twee jaar vaccineren. Maar in België is dat dus nog niet het geval.


griep vaccinatie

ZIN Vaccineren is de beste bescherming

Je kunt het risico op besmetting verkleinen

samenstelt, afgestemd op de virussen die men de komende winter verwacht.

Absoluut. Het is niet alleen de beste bescherming … het is de enige bescherming. Het vaccin doet het aantal griepgevallen met 30 tot 70 procent dalen en het aantal complicaties met 20 tot 50 procent.

Het is zeker geen waterdichte oplossing, maar het kan wel. Virussen verspreiden zich via de lucht tijdens het hoesten of niezen. Daardoor kun je rechtstreeks besmet raken maar de virussen kunnen ook terecht komen op allerlei voorwerpen zoals keukenapparatuur en deurklinken. Tijdens de griepperiode is het dus belangrijk om je handen regelmatig met water en zeep te wassen, een wegwerpdoekje te gebruiken als je moet hoesten of niezen en ook de apparaten, voorwerpen en oppervlakken die je vaak gebruikt geregeld schoon te maken.

Als je borstvoeding geeft, mag je gevaccineerd worden

Ondanks een vaccinatie kun je toch griep krijgen Meestal is dit kort na de inenting omdat je lichaam een tweetal weken nodig heeft om voldoende afweerstoffen aan te maken. Of omdat je besmet bent met een virustype dat niet in het vaccin zit. Ook een verminderd afweersysteem door een onderliggende ziekte, ouderdom of het gebruik van bepaalde geneesmiddelen kunnen de werking van het vaccin beïnvloeden. Toch beschermt het vaccin 70 tot 90 procent van de gezonde mensen die jonger zijn dan 65 jaar en 30 tot 70 procent van de ouderen. Zelfs als je ziek wordt zijn de symptomen meestal minder erg als je gevaccineerd bent. De kans op overlijden bij ouderen door de griep daalt ook met 80 procent.

Je moet je elk jaar opnieuw laten vaccineren Het aantal antistoffen in je lichaam daalt na verloop van tijd waardoor er op een bepaald moment te weinig zijn om je nog effectief te beschermen. Na ongeveer 6 tot 12 maanden is het vaccin dan ook uitgewerkt. Daarom moet je je dus elk jaar opnieuw laten vaccineren. Bovendien veranderen de griepvirussen voortdurend waardoor men elk jaar een nieuw vaccin

SurplusMagazine_Artechol_NL_2015-07-15[vectorisé].pdf 1 15/07/2015 14:03:26

C

M

J

CM

MJ

CJ

CMJ

N

Absoluut, het vaccin heeft geen nadelige effecten op de melkproductie. Voor een vaccin heb je een doktersvoorschrift nodig Met dat voorschrift kun je het vaccin bij je apotheker afhalen en bewaar je het daarna in het midden van de koelkast tot aan de inspuiting. Of nog beter is om het product pas kort voor de afspraak bij de huisarts af te halen bij de apotheker. De mutualiteit betaalt een deel van het vaccin terug Zonder tussenkomst kost zo’n griepvaccin ongeveer 12 euro. Maar bepaalde risicopersonen zoals 50-plussers, chronisch zieken, gezondheidswerkers, vrouwen die minstens drie maanden zwanger zijn, … krijgen het remgeld bij de meeste ziekenfondsen helemaal terugbetaald.

luizen leven Een


Wat is een luis?

Hoe behandel je luizen?

Deze kleine, vleugelloze insecten zijn niet zo zeer schadelijk, maar wel erg vervelend. Met hun zes sterke klempootjes grijpen ze zich aan het haar vast. Een vrouwelijke luis legt tot 6 eitjes per dag in het haar, vooral op de warmste plekjes achter de oren en in de nek. Die eitjes worden vervolgens ovaalvormige neten die stevig aan de haren vastzitten. In een volgend stadium worden ze nimfen die al op volwassen luizen beginnen te lijken maar wat kleiner zijn. En uiteindelijk worden het echte luizen. Om te overleven zuigen ze verschillende keren per dag een beetje bloed waarbij hun speeksel in contact komt met de huid. Dit zorgt voor die kenmerkende jeuk.

Belangrijk is om zo snel mogelijk te reageren. Ga langs bij de apotheker voor een luizenkam of luizenproduct. Zorg er in ieder geval voor dat alle gezinsleden tegelijk worden behandeld.

Hoe lang leeft een luis? Een eitje doet er twee tot vier weken over om een volwassen luis te worden. Zo’n volwassen luis leeft ongeveer een maand. Tenzij je ze verwijdert want zonder bloedmaaltijd kunnen ze immers maar twee dagen overleven. Hoe komen de luizen op je hoofd terecht?

Luizen kunnen enkel kruipen en niet vliegen of springen. Daardoor kunnen ze enkel door direct hoofdcontact overgaan of via sjaals, mutsen, handdoeken en haarborstels. Overigens kan iedereen luizen krijgen. Het is dus een fabeltje dat je luizen krijgt door een gebrekkige hygiëne. Mensen verzwijgen de luizen soms uit schaamte maar dit is helemaal niet nodig. Integendeel, het is net belangrijk om de school, het kinderdagverblijf of de jeugdbeweging te informeren zodat je verdere verspreiding kunt vermijden.


de

nat-kammethode:

de

apotheker:

1. Was de haren met gewone shampoo.

Bij de apotheker kun je verschillende luizenmiddelen vinden in de vorm van een shampoo, spray of lotion.

2. Spoel de shampoo uit de haren maar droog niet af.

3. Breng overvloedig conditioner aan op de natte haren.

4. Kam de knopen uit de haren met een gewone kam.

5. Kam met de luizenkam van nek

naar voorhoofd en kijk goed achter de oren en in de nek.

6. Veeg de kam na elke beweging

af op een stuk wit keukenpapier zodat je beter ziet of je luizen hebt verwijderd.

7. Spoel de conditioner uit de haren, maar droog de haren niet af.

8. Kam de haren met een gewone kam naar achteren.

9. Kam de haren opnieuw systematisch met de luizenkam, maar nu van voor naar achter.

10. Veeg de luizenkam opnieuw na elke beweging af.

Doe dit twee keer per week, gedurende twee weken. Herhaal deze methode tot je na 2 opeenvolgende behandelingen geen luizen meer vindt.

De permethrine-lotions doden wel de luizen maar niet de neten. Daarom moet je de behandeling na 7 dagen herhalen. Malathion-lotions daarentegen doden zowel de luizen als de neten waardoor ze langer werken, zelfs na het spoelen. Deze producten zijn niet geschikt voor baby’s jonger dan 6 maanden, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven. Siliconenderivaten (dimeticon) kun je op droog haar aanbrengen waar ze reeds na 5 minuten de luis inkapselen waardoor deze sterft. Voor sommige producten volstaat één beurt, andere moet je na een week nog eens herhalen om ook de neten te doden. Er zijn geen bijwerkingen of resistentie en deze techniek kan ook bij zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven en kinderen vanaf zes jaar worden toegepast.

Niet alleen de haren! Luizen nestelen zich niet alleen in het haar maar ook op de zetels, de knuffeldieren, de handdoeken en het beddengoed. Daarom was je ze best meteen op 60°C en herhaal dit nog eens na een week. Materialen die niet in de wasmachine mogen of die je niet zo heet kan wassen, kun je ook 48 uur buiten laten luchten, 24 uur in de diepvriezer leggen of 2 weken in een afgesloten plastic zak stoppen. Soms is dit nogal moeilijk of kun je bepaalde kledingstukken niet zo lang missen. In dat geval haal je best bij de apotheek een product die je bij het wasgoed doet zodat je ook bij het wassen op lage temperatuur, toch de luizen kunt doden.

NIEUW OO

HAAKR ANAL YSE MOGE

LIJK

Met onze moderne apparatuur analyseren we je huid. Advies op maat om je huid in topvorm te houden. KOM EN ONTDEK HET IN JOUW APOTHEEK TIJDENS DE ADVIESDAGEN

Voor inschrijving, data en locaties: surf naar www.surplusgezondheid.be/huidanalyse of www.facebook.com/surplusgezondheid

VOEDING

Hoe

gezond

is

vis? Door allerlei archeologische vondsten weten we dat de mens zo’n 100.000 jaar geleden z’n voeding op grote schaal uit de zee begon te halen. Niet toevallig is dat ook de periode waarin het volume van onze hersenen een spectaculaire groeispurt inzette. Vis bevat namelijk een vetzuur (DHA) dat essentieel is voor de ontwikkeling van de hersenen.


Is vis gezond? Zeker. Vis is rijk aan allerlei kwaliteitseiwitten, vitaminen, kalium, fosfor, selenium en jodium. Bovendien bevat vis weinig calorieën of verzadigde vetten maar wel heel wat omega 3-vetzuren. Omdat ons lichaam die omega 3-vetzuren niet zelf kan aanmaken, moeten we ze uit onze voeding halen. Omega 3-vetzuren hebben geen invloed op je cholesterolgehalte maar hebben wel een positief effect op verschillende risicofactoren voor harten vaatziekten. Bovendien zijn ze essentieel voor een normale hersenwerking. Er zijn ook aanwijzingen dat regelmatig vis eten een gunstig effect heeft op het voorkomen van artritis, depressies, gedragsstoornissen en degeneratieve aandoeningen zoals de ziekte van alzheimer. Verschillende soorten vis Vis kun je in drie groepen onderverdelen: de magere, de halfvette en de vette vis. Vette vis klinkt misschien niet zo gezond maar is het wel. Het gaat namelijk grotendeels over onverzadigd vet en bovendien zijn vette vissen ook de belangrijkste voedingsbron van omega 3-vetzuren. Afhankelijk van de vissoort, het seizoen, de voedselvoorziening, de leeftijd en de voortplantingscyclus van de vis kan het vetgehalte variëren van 0,2 tot wel 20 procent. Vette vissen zijn trouwens makkelijk te herkennen vermits ze een kleurtje hebben.

Mager of vet? Magere vis: bevat minder dan 2 gram vet per 100 gram gewicht. Kabeljauw, pladijs of schol, (zee) tong, rog, zeeduivel, schelvis, wijting, zeewolf, leng, koolvis, tonijn, grijze garnalen, langoustines, mosselen, krab, sint-jakobsschelpen,… Halfvette vis: bevat 2 tot 10 gram vet per 100 gram gewicht. Rode poon, tongschar, forel, ansjovis, zalmforel, tarbot en inktvis, roodbaars, tilapia, doornhaai, pangasius,… Vette vis: bevat meer dan 10 gram vet per 100 gram Haring, maatjes, makreel, sardienen, sprot, zalm, rivierpaling,…

Zijn ook schaal- en schelpdieren gezond? Ze bevatten weinig vet en zijn rijk aan vitaminen en mineralen waardoor ze dezelfde gezondheidsvoordelen bieden als vis. Al kunnen ze wel iets meer cholesterol en/of zout bevatten. Afhankelijk van de soort bevatten ze verschillende hoeveelheden vitamine B. Zo zijn oesters en kreeft een bron van vitamine B1 en garnalen en mosselen een bron van vitamine B2. Rauwe schaal- en schelpdieren kunnen besmet zijn met het norovirus. Dit ruik of zie je niet, maar kan wel de oorzaak zijn van misselijkheid, braken en diarree. Daarom eet je ze best niet rauw. Hoe weet je zeker dat de vis vers is? Verse vis heeft een wat frisse en ziltige geur. Ruik je een ammoniakgeur dan is de vis niet langer geschikt voor consumptie. De huid en de kieuwen moeten glanzen en de schubben moeten goed vast zitten. Een doffe of rimpelige huid betekent dat de vis minder vers is. De kieuwen mogen ook nooit grijsachtig zijn maar eerder helderrood. Let ook op de ogen. Die moeten intact, zwart en bol zijn. Controleer ook zeker of de buik niet gescheurd is of gezwollen staat. Ook moten of filets moeten mooi glanzen en mogen geen bruine randen hebben. Is de vis op ons bord veilig? Ook al is vis dan erg gezond, de leefomstandigheden zijn dat niet altijd. Door milieuverontreiniging kunnen allerlei ongewenste stoffen in de vis terechtkomen. Denk maar aan zware metalen, dioxines, pcb’s en pesticiden. Omdat de vissen die schadelijke stoffen in het vet opslaan, zijn vooral vette vissen kwetsbaar. Gelukkig kijkt de Wereldgezondheidsorganisatie nauwlettend toe en hanteert ze heel strenge veiligheidsmarges waardoor de consumptie van vis geen gezondheidsprobleem kan veroorzaken. De gemeten waarden van de vis die je in de winkel vindt, blijven onder de veiligheidsnormen. Bij zelf gevangen vis uit verontreinigend water is er natuurlijk geen controlemechanisme. Sowieso wegen de gezondheidsvoordelen van vis veel zwaarder dan de mogelijk risico’s. Voorverpakte gerookte vis kan eventueel besmet zijn met listeria. De kans is bijzonder klein maar je mag de gevolgen zeker niet onderschatten. Vooral zwangere vrouwen, ouderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem kunnen daarom risicoproducten zoals gerookte zalm, forel, paling of makreel beter vermijden.

Aanbevolen hoeveelheid vis Uit onderzoek blijkt dat je best twee keer per week vis eet. Bijna 70 procent van de Belgen doet dat echter niet. Nochtans heeft vis wel degelijk een plaatsje in de actieve voedingsdriehoek. Probeer dus elke week twee maal vis te eten en kies daarbij minstens één keer voor vette vis. Proef geregeld ook eens een andere soort of kies de vis van het seizoen. Dit is beter voor het milieu én je portemonnee. Voor meer info: surf naar www.visinfo.be

Let op Door de vis te frituren of te paneren, slorpt die wel veel vet op. Ook kant- en klare vissalades zijn vaak vettiger omdat ze meer mayonaise bevatten. Hoe moet je vis bewaren? Vis kun je het best op ijs bewaren bij een temperatuur van 0°C. Thuis is dat niet zo evident, maar bewaar ‘m dan zeker op het koudste plekje in de koelkast en gedurende maximaal 24 uur. Als dat niet lukt, koop je beter diepgevroren vis. Magere vis kun je zo ongeveer zes maanden bewaren en vette vis kun je zo’n drie maanden in de vriezer bewaren. Hoe maak je vis klaar? Vis kun je bakken, stoven, grillen, pocheren, stomen, enz. Van zodra de vis begint te garen heeft die nog ongeveer 2 à 3 minuten per centimeter dikte nodig. Gaar ‘m zeker niet te lang want dan wordt hij droog en verliest hij z’n smaak. Een perfect gare vis valt vrij makkelijk uit elkaar. Je kan de vis op smaak brengen met wat citroen, aromatische kruiden of ander specerijen. Hoe kun je je kinderen vis leren eten? Heel wat kinderen zijn niet zo dol op vis door de typische geur, het uiterlijk of doordat er graten in zitten. Gemiddeld moeten ze iets 8 tot 9 keer proeven vooraleer ze de smaak kunnen thuisbrengen en waarderen. Blijf dus geregeld vis aanbieden maar kies bijvoorbeeld voor moten zonder graten. Eventueel kun je de vis camoufleren in een aantrekkelijk jasje zoals balletjes, een hamburger, vissticks, in tomatensaus, in papillot of door te ze combineren met producten die kinderen graag eten zoals puree, spaghetti, appelmoes of op een pizza.


Recept t van pl Papillo

adijs

Bereidingstijdmin. gaartijd 15 15 min. + 10 à

Ingrediëntenets •

•

4 pladijsfil erzwammen 300 gram oest

2 preistengels tomaten en 16 rode kers e el g 16 • bladpeterselie • Gehakte • Peper els olijfolie • 2 eetlep mfolie • Aluminiu

•

serveer tip Serveer er ge kookte aardappelen bij

BEREIDINGSWIJZE

Op zoek naar meer gezonde recepten? Raadpleeg www.nice-info.be/recepten 38 - Surplusmagazine Najaar 2015

1.

Leg op elke pladijsfilet 4 gele en 4 rode doormidden gesneden kerstomaten. Kruid met peper.

2.

Reinig en snij de oesterzwammen en de prei in reepjes.

3.

Verdeel ze over vier vellen aluminiumfolie, leg er een pladijsfilet op en voeg een scheutje olijfolie toe.

4.

Bestrooi met bladpeterselie en sluit de papillot.

5.

Gaar de vis 10 à 15 minuten in een voorverwarmde oven (210°C)

6.

Smakelijk!

INDIVIDUELE MEDICATIEVOORBEREIDING HEB JE SOMS PROBLEMEN OM JE MEDICATIE OP HET JUISTE MOMENT OF IN DE JUISTE DOSERING TE NEMEN? DE OPLOSSING: LAAT ZE INDIVIDUEEL VERPAKKEN  AFZONDERLIJK ZAKJE PER INNAMEMOMENT  METEEN DUIDELIJK OF JE DE MEDICATIE REEDS NAM  HANDIG OM MEE TE NEMEN

Voor meer info zie: www.surplusgezondheid.be/IMV

snurken

Snurken

onschuldig of niet?

Wist je dat snurken één van de luidste geluiden is die de mens kan produceren? Vaak doen we er een beetje lacherig over, maar soms kan snurken wel degelijk een impact hebben op je gezondheid of relatie.

ONZIN 40 - Surplusmagazine Najaar 2015

Wie snurkt er allemaal? Eigenlijk snurken we allemaal wel eens, ongeacht onze leeftijd. Zelfs 1 op de 10 kinderen zaagt ’s nachts wel eens een (klein) boompje om. Zeker als je wat verkouden bent of een glaasje te veel hebt gedronken, is de kans groot dat je ’s nachts snurkt. Naarmate we ouder worden verdikt ook het slijmvlies in de keelholte waardoor we vaker snurken. Mannen snurken wel meer dan vrouwen. Maar liefst 20 procent van de mannen snurkt terwijl dat bij vrouwen slechts bij 1 op de 10 het geval is. Hoe ontstaat het snurkgeluid? Terwijl je slaapt ontspannen de organen en weefsels zich, ook in je keel. Daardoor komt het zachte deel van het verhemelte en de achterzijde van je tong heel dicht bij elkaar en vernauwen ze de doorgang voor de lucht. Bij een heel sterke vernauwing zuigen de huig, de tong en de wanden van de keelholte zich naar elkaar toe waardoor ze begin te trillen. En precies dat trillen kennen we als het typische snurkgeluid. Je kunt het vergelijken met het leeglopen van een ballon: hoe smaller de opening, hoe meer trilling en geluid. Factoren die snurken in de hand werken

Fysieke kenmerken

Een aantal fysieke eigenschappen kunnen er voor zorgen dat je meer snurkt. Zo kan je huig te lang zijn, je verhemelte te slap of te dik, je tong te lang of je onderkaak te ver naar achteren geschoven. Zelfs de vorm van je nek is bepalend. Die anatomische

Producten in de apotheek In de apotheek vind je bepaalde producten zoals sprays, strips of een neusbeugel die kunnen helpen om het snurkgeluid te verminderen.

eigenschappen bepalen hoe makkelijk de lucht zich door de luchtwegen kan bewegen. Hoe nauwer die doorgang, hoe makkelijker je snurkt. Ook ontstoken keelamandelen kunnen de luchtcirculatie in de keel bemoeilijken, zeker bij kinderen.

Levensstijl

Maar al dan niet snurken heb je voor een deel ook zelf in de hand. Zo kan roken de keel irriteren waardoor de wand van de keelholte verdikt en de lucht moeilijker door kan. Bij overgewicht kan een vetopstapeling rond de keel de luchtwegen gedeeltelijk versperren. En als je kort voor het slapen alcohol drinkt stijgt ook de kans op snurken.

Slaaphygiëne

Rugslapers hebben een grotere kans dat ze de nacht snurkend doorbrengen. Door op je rug te slapen kan de tong namelijk naar achteren zakken waardoor de lucht moeilijker door kan. Ook het gebruik van slaap- en kalmeermiddelen of oververmoeidheid hebben een invloed op je snurkgedrag.

5 tips om minder te snurken


1. Hou je lichaamsgewicht onder controle 2. Drink tijdens de laatste twee uur voor het slapengaan geen alcohol 3. Leef gezond en volgens een regelmatig leefpatroon 4. Stop met roken 5. Nuttig geen zware maaltijd voor het slapen

handige tip

Verstopte neus

In mindere mate kan ook een verkoudheid er voor zorgen dat het neusslijmvlies opzwelt waardoor de lucht zich maar moeizaam door de luchtwegen kan verplaatsen. Ook door een allergie, poliepen of een scheefstand van het neustussenschot kan die vernauwing ontstaan. Is het erg dat je snurkt? Op zich niet maar snurken is vaak wel een sociaal probleem. Het geluidsvolume kan zo hoog oplopen dat het vergelijkbaar is met dat van hard geschreeuw of zelfs een optreden. Ook licht snurken kan al behoorlijk hinderlijk zijn voor de partner waardoor die moeilijk kan inslapen of geregeld wakker wordt. Dit kan tot relatieproblemen leiden of de reden zijn waarom partners in aparte slaapkamers de nacht doorbrengen. Die vernauwing van de luchtwegen kan er echter ook voor zorgen dat je adem heel even stokt. In dat geval spreken we van een slaapapneu. Daardoor schiet je regelmatig wakker, vaak met een schok, waarna je opnieuw ademhaalt en verder slaapt. Maar dit proces gaat meestal gepaard met zeer luid gesnurk. Soms zo luid, dat de snurker er zelf wakker van wordt. Als je meerdere keren per uur wakker wordt, kan dit een ernstig effect hebben op je slaapkwaliteit. Je voelt je dan overdag moe en krijgt last van concentratie- en geheugenstoornissen. Heel wat mensen met slaapapneu vallen bijvoorbeeld in slaap terwijl ze televisie kijken of blijven moeilijk bij de les tijdens een vergadering. Maar het wordt pas echt gevaarlijk als je achter het stuur in slaap valt. Bovendien is er een verband tussen slaapapneu en een aantal harten vaatziekten. Zo kun je een verhoogde bloeddruk, hartritmestoornissen, een vernauwing van de kransslagaders of zelfs hartfalen krijgen. Kun je snurken behandelen? Er bestaat geen wondermiddel waarmee men elke snurker kan helpen. Zeker hevige of sociaal storende snurkers ondergaan best een slaaponderzoek om de onderliggende oorzaak bloot te leggen en de juiste behandeling te kunnen bepalen. Surplusmagazine Najaar 2015 - 41

snurken

Slaaphouding

Soms kan het volstaan om de slaaphouding aan te passen. Zo kan het voor een rugslaper nuttig zijn om te proberen op de buik of de zij te slapen. Dat is natuurlijk niet zo eenvoudig en bovendien beweegt je lichaam zich onbewust naar de meest comfortabele positie. Het kan eventueel helpen om een tennisbal in de rug van je pyjama te naaien. Die zorgt er voor dat je niet op je rug gaat liggen. Dat kan werken, maar is vaak ook vervelend.

Mondbeugel

Zo’n mondbeugel bestaat uit twee op maat gemaakte plaatjes die op het bovenste en het onderste gebit passen en de onderkaak naar voren houden. Ze worden vooral bij de mildere vormen toegepast. Mondbeugels kunnen enkel op medisch advies en bij voorkeur in samenwerking met de tandarts of stomatoloog.

Continue positieve drukbeademing

Deze behandeling wordt heel vaak

toegepast voor patiënten met matig tot ernstig slaapapneu. Het principe van CPAP (Continuous Positive Airway Pressure) is vrij eenvoudig. Via een neusmasker dat verbonden is met een kleine compressor houdt men een constante overdruk in de luchtwegen. Zo kan de lucht doordringen tot in de keelholte, ook op de plaats van de vernauwing. Je blijft spontaan ademen (het is geen beademingstoestel) maar je slaap wordt niet meer verstoord waardoor je dieper kunt slapen en beter uitgerust bent. Dit is de beste oplossing, en vaak ook de enige.

Chirurgische ingreep

In sommige gevallen kiest men er voor om de anatomische afwijking te corrigeren. Zo kan men de huig inkorten, de keelamandelen verwijderen, het zachte verhemelte verbreden of door trillingen de tong en/of het zachte verhemelte verstijven. Een operatie is echter nooit een garantie op succes. Bovendien kan de werking op termijn afnemen en kunnen er ongewenste effecten optreden.

SurplusMagazine_Probiotical D_NL_2015-07-15[vectorisé].pdf 1 16/07/2015 10:02:52

C

M

J

CM

MJ

CJ

MJ

N

42 - Surplusmagazine Zomer 2015

De slaapkliniek Een goede nachtrust is essentieel voor ons functioneren en daarom even belangrijk als eten en drinken. Snurken of andere slaapstoornissen kunnen je gezondheid schaden waardoor het soms noodzakelijk is om een nacht ter observatie door te brengen in de slaapkliniek. Daar meet men o.a. de hersenactiviteit, de ademhaling, het zuurstofgehalte in het bloed en de frequentie van de apneu’s. Het doel is om de precieze aard van de slaapproblemen in kaart te brengen zodat men, in functie van de ernst van de bevindingen, de meest geschikte behandeling kan voorstellen.

Hyper ventilatie ontrafeld

Stel het je even voor: met je knots in de hand ben je op pad tot je plots oog in oog staat met een onbetrouwbare wolf. Al sinds de oudheid heeft de mens een overlevingsreflex voor dit soort situaties. Door sneller en dieper te ademen, krijg je meer zuurstof binnen zodat je hart en spieren sneller werken. Je lichaam maakt zich dus klaar om te vechten of de benen te nemen wanneer ons leven op het spel staat. Diezelfde stressreflex vertonen we soms nog, ook al moet de moderne mens intussen afrekenen met hele andere stressfactoren.


Wat is hyperventileren? Letterlijk betekent het te veel (hyper) ademen (ventileren). Daardoor krijg je meer zuurstof in het bloed maar adem je ook te veel koolzuurgas (CO2) uit. En dat heeft een aantal vervelende gevolgen zoals benauwdheid, een droge mond, duizeligheid, misselijkheid, hoofdpijn, zweten en zelfs het idee dat je gaat flauwvallen. Het valse gevoel van ademnood kan behoorlijk beangstigend zijn voor zowel het slachtoffer als de omstaanders. Drie oorzaken van hyperventileren

Lichamelijke oorzaken

Na een ziekteperiode of operatie ben je gevoeliger voor een hyperventilatie-aanval. Maar ook mensen met hevige pijn, koorts, een hartprobleem, een hersenletsel, een zuurstoftekort of oververmoeidheid kunnen gaan hyperventileren. Zelfs bij zware lichamelijke inspanningen stijgt het risico. Vrouwen hebben er overigens drie maal zo veel last van dan mannen. Ook ‘verkeerd’ ademen kan hyperventileren in de hand werken. Hoe kan je verkeerd ademen? Dat gaat toch vanzelf ? Wel, het is belangrijk om langzaam en gelijkmatig door de buik te ademen. Wanneer je dit echter hoog in de borstkas of zeer oppervlakkig doet, kan dit ademhalingsproblemen veroorzaken. De slijmvliezen in de keel drogen dan uit en het wordt moeilijker om te slikken. Al moet je er ook niet te veel over nadenken. Want je focussen op je ademhaling kan het net erger maken.

Psychologische oorzaken

Nog vaker zijn spanningen, angst of stress-factoren de boosdoener. Denk maar aan hevige emoties tijdens een begrafenis, een ingrijpende traumatische ervaring zoals een inbraak maar evengoed een heftige discussie met je geliefde. Perfectionisten en mensen die heel veel van zichzelf eisen zijn daardoor kwetsbaar.

Omgevingsfactoren

Soms word je gewoon overmand door externe factoren. Drukke plaatsen met heel veel mensen zijn een klassieker. Maar ook in gesloten ruimtes kun je je plots gespannen voelen waardoor je lichaam stresshormonen aanmaakt wat mogelijks tot hyperventilatie kan leiden.


Soorten hyperventilatie Er zijn twee vormen van hyperventileren: acuut en chronisch. Acuut hyperventileren is het bekendst maar eigenlijk vormt die slechts een klein deel van het totaal aantal aanvallen van hyperventilatie. Veel vaker gaat het om chronische hyperventilatie.

Acute aanval

Tijdens een acute aanval van hyperventilatie voel je je alsof je net een luchtmatras hebt opgeblazen. Je krijgt dus wat last van benauwdheid, een slap gevoel in de knieën, een droge mond en duizeligheid doordat de bloedvaten in de hersenen samentrekken. Zo’n aanval duurt zelden langer dan tien minuten en gaat altijd over. En ook al gaat ze dan wel vaak gepaard met een beangstigend en paniekeriger gevoel, echt schadelijk is het niet.

Chronische aandoening

Deze vorm van hyperventileren is lastiger om vast te stellen omdat de symptomen veel minder duidelijk zijn. De klachten zijn vager en minder hevig maar bijna voortdurend aanwezig. Meestal gaat het om vermoeidheid, hoofdpijn, concentratiestoornissen, slapeloosheid en eventueel pijn in de rug, buik of borst. Klachten waardoor je je niet echt ziek voelt, maar ook niet kiplekker. De oorzaak ligt bij een gespannen ademhaling tijdens meerdere periodes gedurende de dag. Bijvoorbeeld doordat men oppervlakkig ademt of veel zucht of geeuwt. Is hyperventileren gevaarlijk? Neen. Het is geen ziekte en er is helemaal niets mis met je hart, longen of andere organen. Maar door het vermeende zuurstoftekort is het wel beangstigend en kan het voor de betrokken persoon

aanvoelen als levensbedreigend. Sommige slachtoffers worden na een eerste aanval zo angstig dat ze alle mogelijke spanningen en uitdagingen proberen te vermijden in plaats van ze op te lossen.

Tip Door een liedje te neuriën of hardop te lezen ga je automatisch beter ademen en kun je de aanval onder controle krijgen. Wat moet je doen als je hyperventileert? Realiseer je eerst en vooral dat het weliswaar vervelend is, maar niet gevaarlijk. Jouw prioriteit is nu om – letterlijk en figuurlijk – op adem te komen. Adem diep uit en adem vervolgens drie tellen langzaam in om opnieuw zes tellen langzaam uit te ademen. Eventueel neem je een rubberen slang, een papieren of plastic zak die je voor je neus en mond houdt of vorm je met je beide handen een gesloten schelp voor je mond en neus. Daardoor kun je een deel van de koolstofdioxide terug inademen en verdwijnen de klachten geleidelijk aan. Bij je apotheker kun je ook een apparaatje vinden waardoor dit proces nog eenvoudiger verloopt.

Wat doe je als iemand in jouw omgeving begint te hyperventileren? Blijf in ieder geval zelf zo rustig mogelijk en spreek de persoon ontspannen aan. Stel hem of haar gerust en probeer samen de ademhaling weer onder controle te krijgen. Is het nodig om naar de dokter te gaan? Ook al is zo’n aanval ongevaarlijk, als je er veel last van ondervindt kun je best een arts raadplegen. Die kan jou uitgebreid onderzoeken om zeker te zijn dat het effectief om hyperventilatie gaat en dat er geen andere aandoening aan de basis van jouw klachten ligt. Zeker als het beklemmend en benauwd gevoel niet weggaat, ga je best eens langs bij de dokter. Hoe kun je hyperventilatie voorkomen? Door gezond te eten, voldoende lichaamsbeweging te hebben en regelmatig te ontspannen kun je je lichaam wapenen tegen een te felle reactie op stresssituaties. Maar het kan ook nuttig zijn om de situaties waarin je gespannen raakt in kaart te brengen en erover te praten, eventueel met je huisarts. Door individuele begeleiding of groepsgesprekken kun je angsten, stress of bedreigende situaties onder controle krijgen.

Als je een aanval voelt opkomen, kan het helpen om je lichaam te activeren door bijvoorbeeld diepe kniebuigingen te maken, wat te lopen of touwtje te springen. Daardoor versnel je de zuurstofverbranding en neem je meer koolzuurgas of CO2 op.


handige tip


Verzorging

Rode billetjes en een geïrriteerde huid zijn dé kernmerken van luieruitslag, luiereczeem of luierdermatitis. Het is één van de meest voorkomende huidaandoeningen bij jonge kinderen en zorgt voor een pijnlijk en vervelend gevoel aan het achterwerk. Er kunnen zelfs blaasjes verschijnen aan de binnenkant van de dijen, de billen en de geslachtsdelen. Omdat we allemaal het beste voor onze baby willen, is het belangrijk te weten hoe je luieruitslag voorkomt en wat je moet doen als je baby er toch last van heeft. Hoe ontstaat luieruitslag? Urine en stoelgang bevatten stoffen die de huid in de luierstreek week maken en irriteren. Bovendien is het in die luier erg warm en vochtig waardoor de billetjes extra gevoelig zijn voor beschadiging. Zeker als er ook nog eens wrijving ontstaat doordat de baby beweegt of rondkruipt. Soms ontstaat luieruitslag ook door een schimmelinfectie zoals de candida albicans. Dit is een gist die zich heel erg in z’n sas voelt op warme en vochtige plekken. Niet te verwonderen dus dat hij zich ook in de luierstreek makkelijk kan nestelen. Als de huiduitslag langer dan een week duurt is het dan ook heel aannemelijk dat het om een schimmelinfectie gaat. Deze herken je aan de schilferende randjes van de rode plekken en de kleine rode vlekjes met een schilferend randje net buiten de grote rode plekken. Heel af en toe kunnen er ook kleine witte puistjes zijn. Is luieruitslag gevaarlijk? Neen, maar voor de baby is het wel erg vervelend en pijnlijk. Zeker als de beschadigde huidplekjes opnieuw in contact komen met urine of ontlasting. Het is dus zeer logisch dat je kindje veel huilt en soms ontroostbaar is. Bovendien is een geschonden huid kwetsbaarder voor schimmelinfecties.


Hoe kun je luieruitslag voorkomen? TIP

een

Verschoon regelmatig

De allerbelangrijkste tip is om de luierstreek goed droog te houden. Verschoon daarom heel regelmatig de baby. Bij pasgeborenen is dat zowat elk uur en bij iets oudere zuigelingen is dat na elke stoelgang of telkens als het kindje plast. TIP

twee

Gevoelige billetjes vragen gevoelige handen

Om de stoelgang te verwijderen gebruik je lauw water en maximaal twee keer per dag wat milde zeep. Als er niet meteen water of zeep in de buurt is, kun je niet-geparfumeerde vochtige doekjes gebruiken. Deze zijn echter niet geschikt voor dagelijks gebruik. Wrijf na het schoonmaken de billetjes goed droog met een zachte doek maar doe het heel voorzichtig zodat je de huid niet irriteert. Vergeet ook zeker niet de huidplooien goed af te drogen. TIP

drie

Beschermlaagje

Om de billetjes te beschermen tot aan de volgende luierwissel breng je best een laag crème of babyolie aan, zoals

zinkzalf of vaseline. Talkpoeder doe je beter niet omdat die kan samenkoeken onder invloed van vocht waardoor ze een voedingsbodem wordt voor microorganismen. Ook uierzalf kan de huid irriteren. Wees waakzaam als je baby antibiotica neemt of diarree heeft want die maken de billetjes extra kwetsbaar. TIP

vier

Hou het luchtig

Laat je baby af en toe maar eens zonder luier liggen zodat de huid aan de lucht kan drogen. Ook als je een nieuwe luier aandoet, maak je die best niet te strak vast zodat er wat lucht bij kan.

Roze of rode billetjes

Hoe kun je luieruitslag behandelen? Ook als je baby al last heeft van rode en geïrriteerde billetjes blijft het belangrijk om regelmatig te verschonen en de billetjes zo droog mogelijk te houden. In de apotheek vind je waterwerende luierzalf of pasta die de huid beschermen en die je niet bij elke luierwissel moet verwijderen. Als dit niet helpt of als er kleine blaartjes verschijnen, raadpleeg je best de huisarts. Het kan immers gaan om een schimmel- of bacteriële infectie. De apotheker kan je dan verder helpen met een antibacterieel middel of een

schimmeldodende crème. Soms dringt verder onderzoek zich op om te bepalen of het al dan niet gaat om psoriasis, atopische dermatitis, zink- of biotinedeficiëntie, contactallergie, enz. Dilemma: Wegwerpluiers of wasbare luiers Uit onderzoek blijkt dat wegwerpluiers die een superabsorberende gel bevatten beter beschermen tegen luieruitslag dan de wasbare luiers. Omdat katoenen luiers het vocht langer ophouden, stijgt ook de kans dat dat vocht de huid gaat irriteren. Bovendien kunnen er door het wassen restjes wasverzachter of wasmiddel

achterblijven in de wasbare luiers die de babyhuid prikkelen. Als je graag wasbare luiers gebruikt, voeg je best 1 à 2 eetlepels azijn toe aan het spoelwater om zeker te zijn dat de zeepresten weg zijn. Gebruik wasmiddel zonder parfum en die zo weinig mogelijk stoffen bevat die een allergie of irritatie kunnen veroorzaken.

Tip Zorg dat de luier aangepast is aan de grootte van de baby. Te grote luiers kunnen irriterende wrijvingen veroorzaken.


Be.care hydraterende lichaamsmelk • Houdt de huid soepel en gezond • Beschermt tegen vochtverlies en invloeden van buitenaf • Rijk aan babassu-olie en glycerine • Doet je huid zijdezacht aanvoelen

€ 7,75

€ 6,20* 20% korting

Het volledige gamma be.care producten is ‘in huis’ ontwikkeld door je apotheker. Vraag ernaar.

* Actie geldig t.e.m 31/10/2015

48 - Surplusmagazine Zomer 2015

Wat is...

een pacemaker?

Ons hart bestaat uit een rechter- en een linkerhelft die elk nog eens onderverdeeld zijn in een boezem en een kamer. Door ritmisch samen te trekken, stuwt de pompspier het bloed door onze aderen. De sinusknoop is het controlecentrum van waaruit de elektrische impuls vertrekt om die pompspier aan het werk te zetten. Maar soms functioneert dat controlecentrum onvoldoende waardoor de elektrische impulsen niet goed werken of vertonen de boezems te snelle ritmes en spreken we van boezemfibrilleren.

Stroomstoot

Om dit te verhelpen plaatst men soms een pacemaker, wat zoveel betekent als ‘gangmaker’. In 1932 was de eerste pacemaker nog een log apparaat dat je op een rijdend karretje moest meesleuren maar tegenwoordig zijn die titanium apparaatjes bijzonder klein en hebben ze alsmaar meer instellingen. De belangrijkste componenten zijn een batterij, een chip en één, twee of drie lange elektrodraden. De sensor bewaakt voortdurend het hartritme en van zodra dat afwijkt geeft de pacemaker automatisch een klein stroomstootje waardoor het hart weer in het juiste ritme samentrekt. Moderne pacemakers beschikken zelfs over bewegingssensoren die kunnen detecteren of je in rust bent of een inspanning doet om zo de frequentie van de stroomstootjes goed te regelen.

Operatie

De chirurgische ingreep om een pacemaker te plaatsen is relatief eenvoudig en kent amper risico’s. Meestal gebeurt dat onder plaatselijke verdoving tenzij de elektrode aan de buitenzijde van het hart wordt geplaatst. In dat geval gebeurt ze onder volledige narcose. De pacemaker wordt in een holte onder de huid geplaatst, de elektrodraden worden vastgemaakt en de uiteinden van die draden worden aan de binnenzijde van de hartwand vastgehaakt.

Vervanging

Patiënten met een pacemaker moeten regelmatig op controle bij de arts, o.a. om de status van de batterij te verifiëren. Die gaat zo’n 6 tot 8 jaar mee, waarna men het volledige ‘kastje’ vervangt en aansluit op de bestaande elektrodraden. Ook dit is een vrij kleine ingreep.

Invloeden van buitenaf

Er zijn nogal wat misverstanden over de invloed die bepaalde elektrische toestellen kunnen hebben op de werking van de pacemaker. Kleine huishoudtoestellen vormen geen problemen, enkel grote elektrische stromen zoals in ziekenhuizen of controlehekjes op de luchthaven kunnen de pacemaker eventueel verstoren. Ook de gsm houd je best op minstens 10 centimeter van de pacemaker.

Dit symbool toont aan dat je een ruimte of plaats betreedt die niet toegankelijk is voor mensen die een pacemaker dragen.


De apotheker van de

toekomst Siegfried Roesems is apotheker-titularis van apotheek ‘In het Zwaard’ in Genk. Samen met andere collega-apothekers denkt hij mee na over de evoluerende rol van de apotheker. Want die ziet er helemaal anders uit dan vroeger. De hedendaagse patiënt informeert zich uitvoerig en is een stuk mondiger geworden. De nieuwe kernwoorden zijn advies en begeleiding. We vroegen aan Siegfried hoe we die rol precies invullen.


Waarom is de rol van apotheker de laatste jaren zo sterk geëvolueerd?’ “Vroegere generaties hadden een blind vertrouwen in het advies van ‘meneer doktoor’ en ‘meneer de apotheker’. Dat is vandaag anders. Uiteraard vertrouwen de cliënten op onze deskundigheid maar daarnaast gaan ze ook op zoek naar informatie op het internet. Die is echter niet altijd even degelijk. Het vraagt wat deskundigheid om betrouwbare gegevens te onderscheiden van lariekoek. Het is de taak van de apotheker om de patiënten correct te informeren, misleidende gezondheidsbeweringen te ontkrachten of schadelijke bijwerkingen net onder de aandacht brengen. Want elke behandeling valt of staat met het correct gebruik van het geneesmiddel. Hierbij speelt de apotheker een cruciale rol.” Duidelijke informatie is dus belangrijk. Maar als je sommige bijsluiters bekijkt, zou je het niet denken. “Dat klopt. Die bevatten zoveel gegevens dat het vaak zoeken is naar de informatie die je echt nodig hebt. Bovendien zijn ze meestal heel klein gedrukt en in een onbegrijpelijke taal geformuleerd. Daarom hebben we voor de meeste geneesmiddelen ook een Geneesmiddelen Informatie Tekst (GIT) ter beschikking. Dit is een handig overzicht in gewone mensentaal van de informatie die voor de patiënt echt relevant is. Daarin leggen we je uit hoe je het geneesmiddel moet gebruiken, welke de mogelijke bijwerkingen kunnen zijn, welke invloed het geneesmiddel op je rijvaardigheid kan hebben, enzovoort. Je kunt voor meer dan 12.000 geneesmiddelen zo’n GIT-tekst vragen. Maar we hebben ook GIT-teksten over het correct gebruik van een puffertje, een inspuiting of een inhalatie-toestelletje. De apotheker drukt die graag voor je af. Zo moet je niet meer foeteren op die bijsluiters die je na gebruik meestal ook niet meer opgeplooid krijgt.”

Geneesmiddelen gebruiken is niet altijd eenvoudig, zeker niet als het de eerste keer is. Hoe kan de apotheker daarbij helpen? “Geneesmiddelen zijn inderdaad geen snoepjes. Degelijke begeleiding van bij de start is dus belangrijk. Daarom leggen we je goed uit hoe het medicijn werkt, hoeveel je ervan moet nemen, hoe lang en wanneer je het moet gebruiken, welke bijwerkingen je eventueel kunt verwachten en of er interacties mogelijk zijn. Zo zijn we zeker dat je alle informatie hebt om de therapie trouw en succesvol te volgen. Maar we willen natuurlijk ook graag weten of de medicatie jou ook effectief helpt. Daarom vragen we onze patiënten bij een volgende bezoek steeds naar een stand van zaken. Hebben de medicijnen je geholpen? Heb je de medicatie trouw kunnen nemen? Had je last van bijwerkingen of interacties? Lukte het bijvoorbeeld om de puffer correct te gebruiken?...” Wat zijn interacties precies? “Als je verschillende geneesmiddelen neemt, kunnen die elkaars effect beïnvloeden. Dat kan een relatief onschuldige interactie zijn maar soms zorgt het er ook voor dat de geneesmiddelen niet goed werken of nog erger: dat ze elkaar tegenwerken. Daarom registeren we hoe lang je het geneesmiddel moet nemen en wanneer de medicatiebehandeling afloopt. Zo kunnen we de eventuele interacties van je nieuwe medicatie met de geneesmiddelen die je al langer gebruikt, perfect opvolgen. Als door die geneesmiddelencombinatie bijwerkingen optreden of wanneer de geneesmiddelen elkaar tegenwerken gaan we uiteraard - in samenspraak met de arts op zoek naar een alternatief.” De farmaceutische wereld is voortdurend in beweging en de stroom aan informatie is soms overweldigend. Hoe houden jullie de vinger aan de pols? “De veiligheid van onze patiënten heeft onze hoogste prioriteit. Daarom

spelen we steeds op zeker. Bij complexe geneesmiddelencombinaties doen we daarom een beroep op de apothekers van onze wetenschappelijke dienst. Zij helpen, ondersteunen en adviseren ons bij het uitklaren van onze vraagstukken door informatie op te zoeken en na te trekken in betrouwbare wetenschappelijke bronnen. Omdat onze groep uit bijna 100 apotheken bestaat, is onze wetenschappelijke informatiedienst goed uitgebouwd. Een unieke situatie. Deze dienst speelt een cruciale rol in de adviesrol die we als apotheker hebben.” Hoe is de relatie met de artsen? “Ook die evolueert mee. Vroeger was er relatief weinig contact tussen artsen en apothekers. Nochtans hebben we allebei hetzelfde doel: de gezondheid van onze patiënten bewaken. We merken dat er tegenwoordig veel meer overleg is. Artsen hebben vaker een luisterend oor en zijn geïnteresseerd in feedback over de behandeling van hun patiënten. Een zeer positieve tendens. Zij telefoneren ons met de vraag hoe ze een product moeten voorschrijven, of er alternatieven zijn bij onbeschikbaarheid van een geneesmiddel en overleggen met ons over geneesmiddeleninteracties. Een goede samenwerking tussen de apotheker en de arts betekent ook een betere behandeling voor de patiënt.” Kan de apotheker zelf een oplossing aanreiken voor bepaalde aandoeningen? “Er komen geregeld cliënten met een klein kwaaltje over de vloer, die nog niet bij de dokter zijn langsgegaan. Als we na een degelijke bevraging oordelen dat we dit kunnen verhelpen met een zelfzorggeneesmiddel, dan bieden we die oplossing ook aan. Door goed door te vragen krijgt de patiënt ook een beter inzicht in de aandoening. We hoeven niet eens altijd een geneesmiddel voor te stellen. Soms kan een goed praktisch advies al heilzaam zijn.”

Surplusmagazine Lente 2015 - 51

Goeiemorgen , goed geslapen?

Dormeasan Nachtrust forte · Bij in- en doorslaapproblemen · Extra krachtige formule · Niet verslavend · Fris en helder wakker worden · 100% natuurlijk

Uitsluitend verkrijgbaar bij de apotheek.

www.avogel.be

12+

§07151393

NIET VERSLAVEND

Door je benen vaak te scheren, groeit het beenhaar nog sneller Vrouwen denken wel eens dat ze hun oksels, benen, gezicht en bikinilijn beter niet scheren om te voorkomen dat het haar nog sneller groeit of dat het dikker wordt. fabel Wees gerust: scheren heeft daar geen enkel effect op. Elk haartje is opgebouwd uit verschillende componenten. Je hebt de haarwortel die in een haarzakje zit en de haarschacht. De haarschacht is het deel dat boven de huid uitsteekt. Bij het scheren, neem je alleen dit stukje weg wat geen invloed heeft op de haargroei. Het haar blijft gewoon aan de normale snelheid doorgroeien. Wel kan het er wat dikker of borsteliger uitzien omdat de stoppels nog kort zijn. Een niet-geschoren haar wordt immers iets dunner naar de punt toe en slijt een beetje af. Bovendien kan het topje van het afgeschoren haartje er iets donkerder uitzien omdat het tot nu toe niet in contact kwam met zonlicht.

We hebben een unieke tongafdruk We weten intussen allemaal dat onze vingerafdrukken uniek en persoonsgebonden zijn. Niemand heeft hetzelfde stel vingerafdrukken als jij. Dankzij optische, feit chemische of fysische methodes kan men zo’n vingerafdrukken ook zichtbaar maken. Als politiemensen ze aantreffen op een plaats van misdaad kan men die vergelijken met referentiematerialen zoals bijvoorbeeld de vingerafdruk van een verdachte. Maar wat weinigen weten is dat ook onze tong een uniek patroon heeft. De smaakpapillen, de vorm, de grootte, de groeven en de vertakkingen verschillen van mens tot mens. Je hebt geen enkele tongdubbelganger rondlopen op de wereld. Misschien is het zelfs nog geschikter als identificatieinstrument omdat je tong goed beschermd zit in je mond waardoor het intact blijft qua vorm en structuur.

Van laat eten word je dik Sinds de jaren ’90 leeft het idee dat je na acht uur ‘s avonds best niet meer eet. Je bent dan niet meer actief genoeg om het voedsel te metaboliseren waardoor je lichaam fabel het als vet opslaat. Het is echter onzin dat je dikker wordt van calorieën die je na acht uur eet. Het tijdstip van de maaltijd is niet belangrijk, wel wat je eet. Of je de warme maaltijd nu ’s middags of ’s avonds eet, ze moet ongeveer 30 tot 35 procent van de totale dagenergie opleveren. Als je echter meer energie opneemt dan je lichaam nodig heeft, zal je lichaam dat inderdaad als vet opslaan. Het probleem met hapjes die we ’s avonds eten is dat ze nogal vaak calorierijk zijn en dat we ze bovenop de klassieke maaltijden eten. In dat geval kunnen ze wel een dikmaker zijn. ’s Avonds laat nog zwaar en vetrijk eten kan er wel voor zorgen dat je een zwaar gevoel krijgt of dat je moeilijk slaapt. Sowieso is het altijd beter om gezond te eten… ook ’s avonds laat.

28,5 1 op 4 17

Gemiddelde leeftijd waarop Belgische moeders hun eerste kind krijgen

Van de Vlamingen krijgt tijdens zijn leven te maken met ernstige psychische problemen.

Percentage van jongeren in het Vlaams Gewest dat kampt met overgewicht


COLUMN

COLUMN

Wat Alz? Dromen en dementie “Hoe komt het dat zo’n jonge onderzoeker zich specialiseert in een thema als dementie?”, vraagt de presentator van de talkshow zodra ik plaatsneem aan zijn tafel. Vanuit mijn ooghoek zie ik mijn vrienden in het publiek verstopt zitten. Ze laten mijn gedachten springen naar vroeger. Als kind woonde ik tegenover een rusthuis. Mijn favoriete bezigheid bestond erin me te verstoppen in de struiken met een blaaspijp en deze rare snuiters. Vanuit die schuilplaats vuurden we dan bessen af op alle voorbijgangers. Oude mensen zijn ideale doelwitten want ze bewegen langzaam en ze kunnen je toch nooit vangen. Wat als het stilaan tijd wordt om eens iets terug te doen?

COLUMN

Mijn opa is gestorven. Hij was mentaal helder, maar ik zag hem aftakelen in vermogens. Tijdens zijn laatste maanden, zat ik samen met oma langs zijn ziekenhuisbed. Ik merkte hoe hij zijn hoofd liet hangen, hij was levensmoe. Wat als je dat kunt omdraaien? Terwijl oma zijn hand vastnam en hun gesprek wat op de achtergrond verdween, begon ik de gezichten te tekenen van mensen die opa heel graag ziet. De portretten hing ik aan zijn muur, zo hoog mogelijk, net onder het plafond. Vanuit mijn opleidingen communicatie en lichaamstaal wist ik dat je door iemands houding te veranderen, ook iemands gemoedstoestand kunt beïnvloeden. Stiekem gaf ik hem een aanzet om het hoofd niet langer te laten hangen, maar op te richten naar de schetsen. De volgende dag begon hij voor het eerst weer grapjes te maken en hij is nog een aantal weken terug naar huis kunnen komen. Wat als kleine ingrepen, zoals de getekende lijnen van een gezicht, grote effecten kunnen teweeg brengen? De zomer gloeide, dus zocht ik samen met opa verkoeling in de schaduw van de perenboom. Alle kleinkinderen kennen die takken door en door. Hij snijdt de peren in stukjes met zijn zakmes, en steekt pas iets in zijn eigen mond als hij ziet dat ik aan het knabbelen ben. Plots wijst hij naar een boom in de voortuin en zegt: “Die zullen we dit jaar als kerstboom gebruiken!”. Ik moet lachen. Het doet me ontzettend plezier om hem in de toekomstige tijd te horen spreken, en hem terug te zien denken aan later. Het neemt mijn gedachten mee naar een communicatieopleiding waarin de therapeut vertelt over een jongeman die bij hem in behandeling was. Hij had hem een willekeurig boek in de handen gestopt en gevraagd: “blader eens, en open dat boek in het ‘nu’ ”. De jongen sloeg het boek open op de laatste pagina, hij bleek suïcidaal te zijn. Als er in je hoofd geen plaats meer is voor ‘toekomst’ of ‘iets om


naar uit te kijken’, dan blijft er niet veel over om voor te leven. Wat kan je dan nog prikkelen om in beweging te komen? Want bewegen is leven. Op bepaalde vloerstructuren willen mensen met Parkinson geen stappen meer zetten, omdat het hen beklemt en beangstigt. Er is echter één uitzondering, die per toeval is ontdekt: grote tegels met dikke voegen zetten mensen met Parkinson automatisch in beweging. Dat is grappig en waardevol. Uitvinders hebben daarom een rollator ontworpen die met een laser voortdurend een rechte lijn projecteert een meter voor de wieltjes, zo lijkt elke vloer een beetje op grote tegels met dikke voegen: de mensen zijn nauwelijks tot stilstand te brengen. Je kunt die geprojecteerde lijn vergelijken met een droom, iets om naar uit te kijken, een toekomstbeeld, iets dat je in beweging zet, een wat-als-vraag. Wie vraagt er nog aan een persoon met Alzheimer hoe zijn dromen eruit zien? Ondertussen heb ik de dromen verzameld van heel wat mensen met Alzheimer. Ik ben de lijnen van hun gezicht beginnen tekenen en aan de hand van reclametechnieken poog ik hun weerstand te verlagen, hun mentale landschap met plustekens te bestrooien en hen in beweging te zetten. Elke dag krijg ik nieuwe reacties op het boek. Als uitloper, mag ik momenteel Museum M in Leuven adviseren als één van de M-bassadeurs van het project ‘Wereld van herinnering’. Dit initiatief loopt van september 2015 tot juni 2016 en het vertrekt vanuit de gedachte dat achteruitgang méér is dan enkel aftakeling. Wat als achteruitgang ook verwonderlijk kan zijn? Dat lijkt me een leuke levenshouding. Kasper Bormans

BIO Kasper Bormans • Doctoreert aan de KULeuven (School for Mass Communication Research) • Auteur van ‘Wat Alz’ • Zoekt naar technieken om beter te communiceren met mensen met alzheimer

WEDSTRIJD

MENOPAUZE CARIES VERDOVING RONKEN DIARREE VOORKOMEND OVERGEVEN PRIK GENEESKUNDIG OVERGEVOELIGHEID VACCINEREN

Welk woord zoeken we in de groene kolom?

Wat kan je winnen? ‘Wat AlZ?’

‘Wat als?’ Met dit zinnetje van twee woorden krijg je toegang tot iemands verbeelding. Kasper stelde deze vraag aan mensen met dementie in verschillende stadia van hun achteruitgangsproces. In dit boek geeft Kasper een stem aan de verloren plezieren en dagdromen van mensen met dementie of alzheimer, en geeft hij aan hoe kleine dingen hun levenskwaliteit sterk kunnen bevorderen. Of hoe een kindertekening of aparte wandeling door de gang een wereld van verschil kunnen maken.

Hoe kun je deelnemen? - Surf naar www.surplusgezondheid.be - Klik door naar de wedstrijdpagina - Vul je naam, voornaam, e-mailadres en het juiste antwoord in - Klik op ‘Verzenden’ en klaar!

We brengen de winnaar persoonlijk op de hoogte. De prijs is af te halen in een apotheek bij jou in de buurt.


SurplusACTIES periode september - oktober

-20% Eucerin pH5 bij aankoop 1 product uit het pH5 gamma, behalve lippenstick.

GRATIS 1 pH5 shower

Omnivit haar

Sensodyne Complete bij aankoop van 2 stuks

ACTIE 2+1 GRATIS

Mustela badolie 200ml

€ 8,35 nu

€6,5 Davitamon junior

voor Surpluskaarthouders

voor Surpluskaarthouders

-30% -20%

*Niet cumuleerbaar met andere kortingen. Acties geldig tot 31/10/2015.

Silikom

Autisme TANDHYGIËNE. n 35. Dossier. Interview NATHALIE BASTEYNS. 25 vragen over WAT WEET JE OVER DE MENOPAUZE ZIN EN ONZIN OVER GRIEPVACCINATIE

Recommend Documents