augustus 2009

BIBLIOTHEEK

Aanwinsten juli/augustus 2009 266 titels

MUSEA CENTRA VOOR DE KUNSTEN & AMATEURKUNST CULTUUR EN MAATSCHAPPIJ BELEID ONDERWIJS KUNST EN CULTUUR KUNST- EN CULTUUREDUCATIE CULTUREEL ERFGOED BEELDENDE KUNSTEN MUZIEK MEDIA/FILM THEATER DANS LITERATUUR OVERIG INSTELLINGENDOCUMENTATIE

MUSEA Explore handbook : improving access to galleries for disabled and deaf people / K. Culbard. - Londen [etc.] : Engage [etc.], 2009. - 58 p. : ill. + cd-rom. - Tekst ook in het Welsh. - ISBN 978-0-95590883-5 This handbook is a practical collection of views, advice, checklists and resources for museums and galleries. It offers support and expertise on becoming more accessible to disabled and deaf people as artists, visitors and staff, and aims to share and raise standards of good practice. One way that museums and galleries can become truly accessible is by adopting strategies, policies and programmes which accommodate the needs of disabled and deaf people and engage them not only as audience members but also as artists, employees and volunteers. The cd-rom contains a directory of contacts, case studies for inspiration, guidance notes, and the handbook text as a Word document, suitable for screen readers. 727 CUL [CR] 727 CUL Me, myself and I : notebook / C. Arends, H. Hopmans, eindredacteur V. Byvanck ... [et al.] . Middelburg : Zeeuws Museum, 2008. - 179 p. : ill. - ISBN 978-90-74038-16-4 In dit boekje staat informatie over de verschillende tentoonstellingen die het Zeeuws Museum in 2008 zou maken. Ook staan er allerlei opdrachten in die te gebruiken zijn voor het vak ckv. De verschillende hoofdstukken hebben allemaal een eigen thema. Het boekje is vooral bedoeld voor ckvleerlingen havo/vwo. 701 ARE

1

AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JULI/AUGUSTUS 2009

Stad in zicht! / auteur van voorwoord E. Gordenker, Het Mauritshuis. - Den Haag : Het Mauritshuis, 2009. - 33 p. : ill. Verslag van het project 'Stad in Zicht!' dat in 2008 is uitgevoerd door de afdeling Educatie van Het Mauritshuis in Den Haag. Het project was bedoeld voor kinderen uit de groepen vijf en zes van het basisonderwijs in Den Haag. Tijdens een drietal lessen op school werden de kinderen voorbereid op het museumbezoek. In het museum bekeken ze met behulp van een kinderaudiotour 17de-eeuwse stadsgezichten die onderdeel waren van de tentoonstelling 'Bewonderde stad: stadsgezichten uit de Hollandse Gouden Eeuw'. Daarna gingen ze aan de slag in een workshop. Ieder kind schilderde een stadsgezicht. Vervolgens werd elk schilderij in een speciale panoramawand geplaatst. 069 STA Australian museums and the modern public: a marketing context / K. Lehman. - 2009. - Met lit.opg. (The journal of arts management, law and society; Vol. 39, nr. 2, Summer 87-100 p.) This article views museums from a marketing perspective and takes a qualitative research approach, seeking insight into the way Australian museums operate in the current social environment and how they see themselves and their audiences in light of the expectations of the 'modern' public. Specifically, it seeks to answer the questions: what do museums see as the drivers of change in the museum sector in recent years? How do they think the public has changed? How have museums responded to the changes in both society and their visitors? TIJDSCHRIFTEN Museums and schools / redacteur E.L. Maurer, redacteur G. Monaco, redacteur M. Wood. - 2009. Met lit.opg. - Themanummer. (Journal of museum education; Vol. 34, nr. 1, Spring 3-109 p.) This issue addresses partnerships between schools and museums. It focuses on three aspects: models of partnerships and of programs shaped within partnerships, the role of evaluation, and international experiences. Articles include: Provoking innovation: Creating grassroots and intersectional programming at historical organizations by J. Blankenship; Partners in process: How museum educators and classroom teachers can create outstanding results by H. Moisan; Creating communicative scientists: A collaboration between a science center, college and science industry by M. Wadman, W. de Prophetis Driscoll, and E. Kurzawa; Revisioning the physical and on-line museum: A partnership with the coalition of knowledge building schools by L. Kelly and S. Groundwater-Smith; Keep your friends close: The history of a museum partnership and its community of teacher learners by K. Wetterlund; Impact of the national history day in Ohio Program on students' performances pilot evaluation project by G. Monaco, B. Lu, and M. Wood; Evaluation of didactic material designed to be used by high school art teachers: The use of focus groups and questionnaires by A. Mortara Almeida and M.H. Pires Martins. TIJDSCHRIFTEN

CENTRA VOOR DE KUNSTEN & AMATEURKUNST Kunst lokaal : kunsteducatie in, om en buiten de school : over de wijze waarop twee Brabantse centra voor kunsten in een pilotproject samenwerken met onderwijs, amateurveld, culturele instellingen, buitenschoolse opvang en welzijnsorganisaties / J. Poll, M. Tal, A. Vermeulen, adviseur P. Vogelezang. - Utrecht : Cultuurnetwerk Nederland, 2009. - 48 p. - Met bijl. en lit.opg. - In opdr. van BisK/CVA (medio 2009 gefuseerd in Kunstbalie). - ISBN 978-90-6997-126-1 Dit eindrapport beschrijft de bevindingen van een monitoring door Cultuurnetwerk Nederland van twee pilotprojecten bij twee Brabantse centra voor de kunsten: Centrum voor de Kunsten De Maagd (Bergen op Zoom) en Kunstkwartier (Helmond). In de pilotprojecten werkten de centra voor de kunsten op een andere dan gebruikelijke wijze samen met onderwijsinstellingen,

2


amateurkunstverenigingen, (amateur)kunstenaars, freelance docenten, professionele culturele instellingen, buitenschoolse opvang en welzijnsorganisaties. Het rapport levert inzicht in het werkproces van de pilotprojecten. Ook de rol daarin van een provinciale instelling als BisK/CVA was onderwerp van het onderzoek. In het laatste hoofdstuk wordt belicht hoe volgens Cultuurnetwerk het ideale samenwerkingsproces zou kunnen verlopen. Digitale versie: www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/publicaties/pdf/Rapport_Kunst_Lokaal.pdf 374 POL

CULTUUR EN MAATSCHAPPIJ Aan het werk met combinatiefuncties! : eindrapportage van de Taskforce Combinatiefuncties / auteur van voorwoord Ph. Geelkerken, Taskforce Combinatiefuncties. - Den Haag : Taskforce Combinatiefuncties, 2008. - VI, 41 p. : fig., tab. - Met bijl. Eindrapportage van de Taskforce Combinatiefuncties, bestaande uit deskundigen uit de diverse sectoren: sport, onderwijs, cultuur, kinderopvang, welzijn en gemeenten. De Taskforce heeft een stappenplan opgesteld met samenhangende model-samenwerkingsovereenkomsten voor de invoering van de combinatiefuncties. 331 AAN Cultural democracy : the arts, community, and the public purpose / J. Bau Graves. - Urbana [etc.] : University of Illinois Press, 2005. - XI, 256 p. : fig., ill. - Met lit.opg. en reg. – ISBN 978-0-25207208-6 Cultural democracy, and how it gets practiced in America today, is the topic of this book. It explores the crisis of the American cultural vitality, as access to the arts becomes increasingly mediated by a handful of corporations and the narrow tastes of wealthy elites. Graves offers the concept of cultural democracy as corrective - an idea with important historic and contemporary validation, and an alternative pathway toward ethical cultural development that is part of a global shift in values. 008 GRA Effectmeting 'Van de straat' : talentontwikkeling in Rotterdam / RRKC, Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur. - Rotterdam : RRKC, 2008. - 4 p. In februari 2007 adviseerde de Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur de gemeenteraad een platform voor talentontwikkeling in de kunsten cultuursector in te stellen. In de effectmeting wordt nagegaan wat er met de aanbevelingen is gebeurd. Het gaat er in de effectrapportage om wat het advies in de samenleving teweeg heeft gebracht. Digitale versie: www.rrkc.nl/uploads/234.pdf 159 EFF The impact of culture on creativity / KEA, European Affairs. - Brussel : KEA, 2009. - 240 p. : fig., tab. - Met lit.opg., webadressen en bijl. - In opdr. van de European Commission (Directorate-General for Education and Culture). The study aims to answer the following questions: How can culture contribute to the development of creative skills within a lifelong learning framework?; How can culture contribute to the development of creative solutions at the workplace, including through social innovation?; How can culture contribute to the creation of new services and products? Doing so, the study explores the still largely underestimated links between culture, cultural diversity, creativity and - more largely - social, scientific and economic innovation. Using concrete examples from different sectors and parts of Europe, the study illustrates synergies and positive effects produced by culture - through the creativity it generates - in areas such as learning development in a long life perspective, the

3


acceptance and use of ICT by the general public, stimulation of research, product and service innovation, branding of cities, reinforcement of social capital, motivation of staff, modernization of public services etc. Digitale versie: ec.europa.eu/culture/key-documents/doc/study_impact_cult_creativity_06_09.pdf 159 IMP Inside out : re-imagining cultural action in Europe : conference reader 15th EFAH General Assembly Warsaw, 8-10th November 2007 / European Forum for the arts and heritage (EFAH/FEAP). - Warsaw : EFAH, 2007. - 78 p. To prepare for debates on 'cultural rights' at the 15th EFAH Conference and Annual General Assembly 2007, EFAH put together a list of recommended reading material, which would be discussed during the conference. Topics: Key international law documents on cultural rights; Arts and climate change; Cultural diversity and migration; European agenda for culture. 061 INS Samen scholen in een prachtwijk : talentontwikkeling tussen 0 en 12 jaar: lessen en ervaringen uit Crooswijk, Rotterdam / redacteur P. Bekker ... [et al.]. - Amsterdam : SWP, 2009. - 144 p. : ill., fig. tab. - Met lit.opg. - ISBN 978-90-8850-053-4 Hoe zorgen scholen, verenigingen, opvoedondersteuners, jeugdwerkers, beleidsmakers en bestuurders dat kinderen uit de achterstandswijk Crooswijk (Rotterdam) hun talenten optimaal kunnen ontwikkelen? Bevat hoofdstukken over o.a. brede talentontwikkeling in een brede school, ouderbetrokkenheid, welzijn en sport, herstructurering en ketensamenwerking. Bestemd voor iedere professional en beleidsmaker die te maken heeft met kinderen in een achterstandswijk. 159 SAM Spoorboekje voor maatschappelijke voorzieningen in uw gemeente, wijk of kern / eindredacteur F. Mostert, eindredacteur G. Linders, eindredacteur F. Rutjes, VNG, Vereniging van Nederlandse Gemeenten. - Den Haag : VNG, 2008. - 187 p. : fig., ill., tab. Deze handreiking biedt een stap voor stap benadering, die antwoord geeft op de vraag of sociaalmaatschappelijke voorzieningen adequaat gehuisvest zijn om hun maatschappelijke taken te kunnen waarmaken. Het eindresultaat van deze benadering is het ontwikkelen van een voorzieningenprogramma. In dit programma staat welke voorzieningen in een gemeente, wijk of kern nodig zijn om alle sociaal-maatschappelijke activiteiten te kunnen huisvesten. Een apart hoofdstuk is gewijd aan cultuur en media. Hierin wordt onder meer de culturele infrastructuur van gemeente in ringen uiteengezet. Aan bod komen in dit hoofdstuk: amateurkunst, kunsteducatie, lokale omroepen en nieuwe media, openbare bibliotheken, cultureel erfgoed en film, beeldende kunst en bouwkunst, en podiumkunst. Digitale versie: www.vng.nl/Documenten/vngdocumenten/2008_lbr/handreiking%20sociaalfysiek%20www.pdf 352 SPO Van de straat : de straatcultuur van jongeren ontrafeld / F. van Strijen, redacteur S. Postema. Amsterdam : SWP, 2009. - 199 p. : ill., tab., fig. - Met lit.opg. en bijl. - ISBN 978-90-8850-052-7 In deze publicatie beschrijft de auteur de ontwikkeling van de straatcultuur vanuit sociologisch, cultureel en psychologisch perspectief. Aan de hand van vele voorbeelden geeft hij inzicht in de moeilijk bereikbare wereld van de jongeren van nu. Zowel de professional als de geïnteresseerde leek vindt in deze publicatie handreikingen om de kloof tussen burgercultuur en straatcultuur te overbruggen. 301 STR

4


Wijk-Up : het zoeken naar een stem in Brugge / M. Leye. - [S.l.] : [s.n.], 2002. - 9 p. Terugblik op het project Wijk-Up, waarin geprobeerd werd om via cultuur een aantal bevolkingsgroepen dichter bij de stad te betrekken. Er werd gekozen voor een sociaal-artistiek project: het organiseren van een cultuurfestival in drie Brugse wijken. Digitale versie: www.cultureetdemocratie.be/nl/tekst/publicatie23.pdf 301 LEY

BELEID Analyse Cultuurconferentie Borger-Odoorn : cultuureducatie, amateurkunst, kunsteducatie en cultureel erfgoed / P. Hagenaars, S. van den Hoek, M. Tal, Cultuurnetwerk Nederland. - Utrecht : Cultuurnetwerk Nederland, 2009. - 26 p. : graf., tab. - In opdr. van gemeente Borger-Odoorn. Op 18 mei 2009 organiseerde de gemeente Borger-Odoorn in samenwerking met Cultuurnetwerk Nederland een Cultuurconferentie over cultuureducatie in het onderwijs, amateurkunst en cultuureducatie in de vrije tijd met als doel ideeën te verzamelen van betrokkenen in de gemeente ten behoeve van de nieuw voorziene cultuurnota. In deze publicatie zijn de uitkomsten van de cultuurconferentie gebundeld en geanalyseerd. 351 HAG Kunst- en cultuurbeleid : tweede rapportage: verdeling subsidies en cultureel ondernemerschap / M. Adriaansen ... [et al.], Rekenkamer Amsterdam. - Amsterdam : Rekenkamer Amsterdam, 2009. - 152 p. : tab. - Met lit.opg. en bijl. - ISBN 978-90-78166-38-2 In dit tweede deel van het onderzoek (het eerste deel is uitgebracht in september 2008) rapporteert de rekenkamer over de wijze waarop de gemeente de subsidiegelden verdeelt, culturele instellingen in Amsterdam worden bestuurd en op welke wijze de culturele sector invulling geeft aan het cultureel ondernemerschap. Digitale versie: www.rekenkamer.amsterdam.nl/contentfiles/kunstbeleid_tweede_rapportage_tekst.pdf 351 KUN Monitoring Actieplan Cultuurbereik 2006-2008 / samensteller N. Somers, Scoop, Zeeuws Instituut voor Sociale & Culturele Ontwikkeling. - Middelburg : Scoop, 2009. - 26 p. : tab., graf. ill. - In opdr. van provincie Zeeland. Onderzoeksrapport naar drie speerpunten die provincie Zeeland opstelde in het kader van het 'Actieplan Cultuurbereik 2005-2008'. Het gaat om de volgende speerpunten: 1) Versterking cultuureducatie in primair en voortgezet onderwijs, 2) Cultureel erfgoed beter zichtbaar maken, 3) Vergroten cultuurdeelname door jongeren. Voor alle drie de speerpunten heeft de provincie outputdoelstellingen geformuleerd die door Scoop zijn geëvalueerd. Digitale versie: www.scoopzld.nl/file/get/iFileId/1268 351 MON Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 29 mei 2009, nr. WJZ/126668 (8246), houdende regels voor subsidieverstrekking ten behoeve van vernieuwende activiteiten om het maatschappelijk draagvlak voor cultuuruitingen te verdiepen en verbreden = Subsidieregeling innovatie cultuuruitingen / R.H.A. Plasterk, OCW, Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. 2009 (Staatscourant; Nr. 110, 18 jun. 1-17 p.) Een beschrijving van en toelichting op de Subsidieregeling innovatie cultuuruitingen. De innovatieregeling is een tijdelijke stimuleringsregeling en is bedoeld voor alle culturele instellingen die subsidie ontvangen in het kader van cultuurbeleid en voor de organisaties die de belangen van deze

5


instellingen behartigen. Deze regeling beoogt een impuls te geven aan vernieuwing en professionalisering binnen de kunsten cultuursector. Bovendien is de veronderstelling dat met deze regeling het zelfverdienend vermogen vergroot kan worden. TIJDSCHRIFTEN

ONDERWIJS Dyslectische leerlingen en de praktijkvakken en creatieve vakken : mogelijkheden voor begeleiding / H. de Krosse, R. Kleijnen. - Nijmegen : Expertisecentrum Nederlands, 2008. - 95 p. : ill. - Met bijl. en lit.opg. - ISBN 978-90-77529-28-7 Dit katern is ontwikkeld in het kader van het Masterplan Dyslexie en gebaseerd op het Protocol Dyslexie Voortgezet Onderwijs en diverse andere publicaties over dyslexie binnen het voortgezet onderwijs. Het biedt een overzicht van begeleidingsadviezen voor leerlingen met lees- en spellingproblemen en richt zich daarbij op de praktijkvakken in het praktijkonderwijs/vmbo en de creatieve vakken op alle VO-onderwijsniveaus. Tot de creatieve vakken worden gerekend vakken als tekenen, handenarbeid, textiele werkvormen, muziek, dans, drama, beeldende vorming, kunstvakken 1 en 2 en CKV 1, 2 en 3. Elk hoofdstuk bevat een checklist met vragen en suggesties die het mogelijk maakt om als docent praktijkvakken of creatieve vakken concreet aan de slag te gaan. 373 KRO Focus on the structure of higher education 2006/07 : National trends in the Bologna Process / auteur van voorwoord J. Figel, European Commission. Directorate-General for Education and Culture. Brussels : Eurydice, 2007. - 349 p. : fig., tab. - ISBN 978-92-79-05372-6 This publication reviews trends in the organisation of higher education in the 45 countries signatory to the Bologna Declaration at the time of the London Conference (May 2007). It reports on each of the aims of the Bologna Process for the establishment of a European higher education area by 2010, namely adoption of a three-cycle structure (Bachelor/Master/Doctorate), introduction of the European Credit Transfer and Accumulation System (ECTS), the provision of the Diploma Supplement, the recognition of joint degrees, the introduction of national qualifications frameworks and the development of quality assurance in higher education. It also describes the incentives introduced at national level to encourage higher education to adapt to the aims of the Bologna Process. 378 FOC Maatwerk voor latente talenten? : uitblinken op alle niveaus / H. Sligte, J. Bulterman-Bos, M. Huizinga. - Amsterdam : SCO-Kohnstamm Instituut, 2009. - 183 p. : tab., fig. - Met bijl. en lit.opg. ISBN 978-90-6813-879-5 In de Kwaliteitsagenda Voortgezet Onderwijs is de beleidsprioriteit 'Uitblinken op alle niveaus eneen passende kwalificatie voor alle leerlingen' opgenomen die gericht is op het tot stand brengen van onderwijs waarin meer aandacht is voor het tot zijn recht laten komen van talenten van alle leerlingen. In dat kader is dit onderzoek verricht dat tot doel had verschillende aspecten te inventariseren. Ten eerste ging het om een inventarisatie van bestaande instrumenten om talenten van leerlingen op elk niveau te kunnen herkennen. Ten tweede om een inventarisatie van kennis en vaardigheden die docenten nodig hebben op het gebied van het herkennen van talenten, het begeleiden van leerlingen en het creëren van een uitdagende leeromgeving en onderwijsaanbod. Ten derde was het onderzoek gericht op het inventariseren van mechanismen aan de kant van leerlingen die maken dat potentiële (top)talenten verantwoordelijkheid nemen voor de ontplooiing van hun talent en mechanismen bij scholen die maken dat potentiële (top)talenten uitgroeien tot (top)talenten. Digitale versie: www.sco-kohnstamminstituut.uva.nl/pdf/sco820.pdf 159 SLI

6


Nascholingsstrategie kunstoriënterende vakken : strategische benadering gezien vanuit het perspectief van een pabo binnen de regionale context / J. Besteman ... [et al.], coördinator B. Blanken, coördinator R. de Ridder-Hessing, coördinator A. Zwerink, KPC Groep, Hogeschool Edith Stein/OCT. - 's-Hertogenbosch : KPC Groep, 2002. - 2 dl. (45, 93 p.) : tab. - Met lit.opg. - In opdr. van het ministerie van OCW. Project met als doel een document te ontwikkelen dat bruikbaar is voor andere pabo's en dat de kunstoriënterende vakken in het primair onderwijs weer op de onderwijsagenda krijgt. Dit document moet het opstarten van een structurele nascholing voor de kunstoriënterende vakken vergemakkelijken. Het biedt handreikingen en adviezen voor de coördinator en voor uitvoerende docenten. De bijlagen bevatten onder meer praktisch basismateriaal, dat te gebruiken is in allerlei cursussen over de kunstvakken. 370 NAS De nieuwe leerder : trendsettende leerbiografieën in een kennissamenleving / I. Diepstraten. - Leiden : [s.n.], 2006. - X, 247 p. : fig., tab. - Met lit.opg., bijl. en samenv. in het Engels. - Proefschrift Universiteit Leiden. Het doel van deze studie is de theoretische verhalen over leren en levenslopen met elkaar te verbinden en te onderzoeken door leerbiografieën van nieuwe leerders in kaart te brengen die deze verhalen concreet kunnen maken. De onderzoeker gaat na wat sleutelfactoren in en contexten voor dergelijke trendsettende leerbiografieën zijn. 370 DIE 'Out of school' trips research / QA Research. - York : QA Research, 2008. - 40 p. : fig., graf.,ill., tab. This research aims to provide up to date information for providers about the attitudes, behaviours and requirements of teachers who organise out of school trips. 400 Teachers from independent and state primary and secondary schools answered questions about barriers to organising trips; their awareness of government initiatives; the most influential marketing sources; and the most popular types of venues for trips. 374 OUT Toeval gezocht : verslag symposium 12 december 2007 / J. Kleijne. - Amsterdam : Stedelijk Museum, 2007. - 7 p. : ill. In het project 'Toeval gezocht' werkten kunstenaars, leerkrachten en kinderen samen. Als pedagogisch fundament diende de Italiaanse Reggio Emilia-benadering. Tijdens het afsluitende symposium op 12 december 2007 in het Stedelijk Museum Amsterdam lieten kunstenaars en leerkrachten zich inspireren door de verhalen van deelnemers en deskundigen. Een verslag. 371 KLE Universiteitsalmanak 2009/2010 / redacteur VSNU, Vereniging van Samenwerkende Nederlandse Universiteiten. - 's-Gravenhage : Reed Business, 2009. - 198 p. : tab. + cd-rom (2008). - ISBN 9789035243903 Informatie over universiteiten in Nederland. Bestaat uit vier delen: 1) Wetenschappelijk onderwijsin het algemeen, 2) Overzicht universiteiten, 3) VSNU Vereniging van Samenwerkende Nederlandse Universiteiten, 4) Algemene adressen (onder andere van hogescholen, ministeries, universiteitskranten en onderzoeksinstituten). [CR] 378 UNI [NA] 378 UNI Vrijetijdsleren in het kader van de brede school / J. Hazebroek. - [S.l.] : [s.n.], 2008. - 52 p. - Met lit.opg. - Scriptie Haagse Hogeschool. Opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming.

7


De hoofdvraag in deze scriptie is: Hoe kan een CMV'er in het kader van de brede school een bijdrage leveren binnen vrijetijdsleren van kinderen in de leeftijd van 4 t/m 16 jaar zodat de maatschappelijke participatie en de sociaal-culturele ontwikkeling van de kinderen versterkt worden? Deelvragen hierbij zijn: 1. Hoe komt vrijetijdsleren tot stand bij de brede school?; 2. Wat voor effect heeft de brede school op het vrijetijdsleren?; 3. Wat is de rol van de CMV'er bij de brede school?; 4. Hoe kan de brede school de sociaal-culturele ontwikkeling van kinderen stimuleren?; 5. Welke rol speelt de brede school bij de maatschappelijke participatie van kinderen tussen de 4 en 16 jaar? Digitale versie: hbo-kennisbank.uvt.nl/cgi/hh/show.cgi?fid=1722 371 HAZ Wat is de ideale leraar? : studie naar vakkennis, interventie en persoon / J. van Gennip, G. Vrieze. Nijmegen : ITS, 2008. - X, 62 p. : fig., tab. - Met lit.opg. - ISBN 978-90-5554-348-9 Op verzoek van OCW heeft het ITS Radboud Universiteit Nijmegen een literatuuronderzoek uitgevoerd en gesprekken met leraren gevoerd om te kijken of het mogelijk is de 'ideale leraar' in kaart te brengen en welke facetten daarbinnen te beïnvloeden zijn. Uit het onderzoek zijn drie wezenlijke componenten naar voren gekomen die ook in empirisch onderzoek herkenbaar blijken te zijn: vakkennis, interventie en persoon. Digitale versie: www.bekwaamheidsdossier.nl/cms/bijlagen/Wat_is_de_ideale_leraar.pdf 371 GEN Leren wordt een ontdekkingstocht / C. Nout. - 2009 (Didaktief opinie en onderzoek voor de schoolpraktijk; Vol. 39, nr. 6, jun. 34-35 p.) Beschrijving van hoe het Wanita-concept wordt toegepast op de basisschool De Bloemhof in Rotterdam. TIJDSCHRIFTEN Maatschappelijke stage biedt cultuursector kansen / Y. van der Ree. - 2009 (Bulletin Cultuur & School; Vol. 12, nr. 58, jul. 13-16 p.) Vanaf het schooljaar 2011-2012 wordt de maatschappelijke stage verplicht. Leerlingen in het voortgezet onderwijs zijn dan verplicht een maatschappelijke stage van 72 uur te lopen tijdens hun schoolloopbaan. Erfgoed Nederland wil 2000 stageplaatsen realiseren. Een reportage. Digitale versie: www.cultuurplein.nl/bulletin/bulletinpdf/2009 TIJDSCHRIFTEN

KUNST EN CULTUUR Arts audiences: insight / Arts Council England. - London : Arts Council England, 2008. - 62 p. : ill. ISBN 978-0-7287-1414-4 The information summarised in this publication helps to get a better understanding of current and potential arts audiences across England. It is based on in-depth segmentation research that breaks down the English adult population in terms of their engagement with the arts. It provides new insight into the pattern of arts consumption and attitudes towards the arts, how people spend their leisure time and what competes with the arts for people's attention. It also considers socio-demographic factors, media consumption and lifestyles. Digitale versie: www.artscouncil.org.uk/downloads/Arts_audiences_insight.pdf 700 ART Arts participation 2008 : highlights from a national survey / auteur van voorwoord S. Iyengar, National Endowment for the Arts. - Washington : NEA, 2009. - 11 p. : fig., tab.

8


American audiences for the arts are getting older, and their numbers are declining, according to the NEA's 'Survey of public participation in the arts'. 'Arts participation 2008: highlights from a national survey' features top findings from the 2008 Survey of public participation in the arts, America's largest and most representative periodic study of adult participation in arts events and activities, conducted by the NEA in partnership with the U.S. Census Bureau. Five times since 1982, the survey has asked U.S. adults 18 and older about their patterns of arts participation over a 12-month period. The 2008 survey reveals dwindling audiences for many art forms, but it also captures new data on Internet use and other forms of arts participation. Digitale versie: www.arts.gov/research/NEA-SPPA-brochure.pdf 700 ART Culturele diversiteit in de besturen en onder het personeel van culturele instellingen / Th.B.J. Noordman ... [et al.]. - [Rotterdam] : Risbo, 2008. - 41 p. : tab. - Met lit.opg. en bijl. - In opdr. van ministerie van OCW. Verslag van een kwantitatief onderzoek naar de culturele diversiteit in culturele instellingen in 2007 wat betreft de besturen en de medewerkers van de culturele instellingen. Digitale versie: www.netwerkcs.nl/download.php?id=9093 700 CUL Dialogica : autisme <=> kunst / P. Vermeulen, C. Fink. – Berchem [etc.] : EPO [etc.], 2003. – 124 p. : fig., ill. - Met lit.opg. – ISBN 90-6445-262-8 Dit boek gaat over autisme en over kunst. Vragen komen hierin aan de orde als: hadden de grotschilders uit het Paleoliticum een autistisch brein? Waarom kunnen de meeste mensen niet goed tekenen en waarom is Pictionnary spelen zo leuk? Wat zien mensen met autisme in surrealistische schilders als Magritte? Had Descartes gelijk toen hij dacht dat het oog een camera was? Kunnen computers kunst maken? Helpt een beetje stoornis om creatief te zijn? En vooral: wat vertellen verhalen over Andy Warhol en Maurits Escher ons over de vraag of alle kunstenaars een beetje autistisch zijn? De rode draad in de verhalen is het menselijke brein. Begrippen als waarneming, ideeën, verbeelding, representatie, creativiteit, authenticiteit en betekenisverlening passeren hierbij de revue. 300 VER Effectmeting participatie en cultuur / RRKC, Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur. - Rotterdam : RRKC, [2008]. - 2 p. Wat is er met de aanbevelingen in welk advies gebeurd vanaf het moment van uitbrengen? Met andere woorden: wat heeft het advies in de samenleving teweeg gebracht? Digitale versie: www.rrkc.nl/uploads/483.pdf 700 EFF Geheim : evaluatie Kunstbende 2008 / L. Poppe, Scoop, Zeeuws Instituut voor Sociale & Culturele Ontwikkeling. - Middelburg : Scoop, 2008. - 24 p. : ill. - Met bijl. - In opdr. van Kunstbende en provincie Zeeland. Kunstbende is al 18 jaar dé wedstrijd voor jong creatief talent in de leeftijd 13-18 jaar in Nederland. In 2008 had Kunstbende als thema 'Geheim'. In deze evaluatie worden allereerst de verschillende activiteiten van Kunstbende Zeeland beschreven: het voortraject met wervings- en promotieacties en workshops. Vervolgens is er een hoofdstuk gewijd aan de wedstrijd, dan volgt een hoofdstuk over de financiën van Kunstbende Zeeland en tot slot in hoofdstuk vijf de aanbevelingen voor het seizoen 2009. 700 POP

9


Leren omgaan met culturele diversiteit : aandachtspunten voor een kansrijke aanpak / A. Thijs, M. Langberg, I. Berlet. - Enschede : SLO, 2009. - 71 p. : tab. - Met lit.opg. en bijl. Deze publicatie bespreekt kenmerken van een aanpak voor het omgaan met culturele diversiteit in po- en vo-scholen. Aan de hand van een verkenning in de literatuur en op scholen worden aandachtspunten opgesteld voor de ontwikkeling van de schoolvisie en schoolcultuur, schoolbeleid en schoolorganisaties, onderwijsinhouden, en onderwijsactiviteiten. De publicatie bevat een handreiking met richtlijnen evenals enkele portretten van po- en vo-scholen met beschrijvingen van hoe zij omgaan met culturele diversiteit in de schoolpraktijk. Digitale versie: www.slo.nl/downloads/2009/leren_20omgaan__met__culturele__diversiteit.pdf/ 700 THI New Europeans and culture : Eurobarometer 2003.1 : public opinion in the candidate countries / The Gallup Organization Hungary. - Brussels : European Commission, 2003. - 120 p. : graf., tab. - Met bijl. This candidate countries Eurobarometer report presents an analysis of public opinion regarding people's relationship with culture in the 13 candidate countries during the early spring of the year 2003. The 13 candidate countries are: Bulgaria, Cyprus, the Czech Republic, Estonia, Hungary, Latvia, Lithuania, Malta, Poland, Romania, Slovakia, Slovenia, and Turkey. This opinion poll has been carried out at the joint request of the European Commission Directorate General for Press and Communication and Directorate General for Education and Culture. 700 NEW Omnivoor cultuurgedrag : bedreigingen en kansen voor Noord-Brabantse culturele instellingen bepaald met het MAO model voor cultuurparticipatie / J. Geurts, S. van Leuken. - [S.l.] : [s.n.] , 2008. - 2 dl. (350, 351-434 p.) : fig., graf., tab. - Met lit.opg. en bijl. - In opdr. van UITmarketingburo Tilburg. - Masterscriptie Universiteit van Tilburg, Algemene Cultuurwetenschappen, Opleiding Kunsten, Publiek en Samenleving. Op verzoek van UITmarketingburo Tilburg is onderzocht welke persoonskenmerken samenhangen met welke cultuurparticipatiepatronen binnen en tussen culturele domeinen. De geselecteerde domeinen zijn: Theaterbezoek, het lezen van leesboeken, museumbezoek, filmbezoek, bezoek aan muziekuitvoeringen en concerten en over alle domeinen heen cross-overvoorstellingen. Het doel van het onderzoek is het signaleren van omnivoor cultuurgedrag en hoe dit omnivore gedrag kan worden gestimuleerd door UITmarketingburo en culturele instellingen. 700 GEU De olifant in de kamer : staalkaart culturele diversiteit in de basisinfrastructuur / S. Hodes, LAgroup Leisure & Arts Consulting, ... [et al.]. - Amsterdam : LAgroup, 2009. - 71 p. : fig., graf., ill., tab. Met lit.opg. - In opdr. van Netwerk CS. Netwerk CS gaf opdracht aan onderzoeksbureau LAGroup om een onderzoek uit te voeren naar de stand van zaken op het gebied van culturele diversiteit in de basisinfrastructuur van de culturele sector; wat heeft goed gewerkt en waar liggen de uitdagingen voor de volgende fase? Ook het ministerie van OCW wilde het gevoerde diversiteitbeleid evalueren en stelde budget beschikbaar voor het onderzoek. Het doel van de staalkaart is om, aan de hand van de in beeld gebrachte voornemens en praktijk van cultuurinstellingen op het gebied van diversiteit, de culturele sector een spiegel voor te houden waarmee zij zelf kan oordelen of zij tevreden is met haar diversiteitsprofiel. De doelgroep van de staalkaart bestond uit de basisinfrastructuur (circa 150 instellingen) die in de periode 20052008 structurele subsidie ontvingen en voor de periode 2009-2012 een positief advies van de Raad voor Cultuur kregen. Daarnaast werd zowel het beleid van de Rijksoverheid als de G4-steden, over de periodes 2005-2008 en 2009-2012, bij het onderzoek betrokken. Digitale versie: www.netwerkcs.nl/download.php?id=9987 700 OLI

10


Strength: broadsides from disability on the arts : an anthology of writing on disability, the arts, and disability arts / P. Masefield. - Stoke on Trent [etc.] : Trentham Books, 2006. - XVI, 240 p. : ill. - Met lit.opg., bijl. en reg. - ISBN 978-1-85856-380-0 Drawn from over 50 of the author's speeches, this book offers readers the diversity of disability arts and the artistic expression of formerly excluded sectors of society, such as people with learning disabilities and survivors of the mental health system. It is concerned not with their medical impairments but with the insight and originality of their art works. The book is intended for disabled and non-disabled people, arts professionals, teachers and students of the arts, sociology and humanities, from school to university level. 700 MAS Tijd voor cultuur : onderzoek naar cultuurdeelname in Zeeland 2008 / samensteller L.C. Franken ... [et al.], Scoop, Zeeuws Instituut voor Sociale & Culturele Ontwikkeling. - Middelburg : Scoop, 2009. 60 p. : tab., ill., graf. - Met bijl. - In opdr. van Provincie Zeeland Onderzoek naar de cultuurdeelname van Zeeuwen in de leeftijd van zestien jaar en ouder. Uit het onderzoek is af te leiden waar en waarmee de Zeeuwen cultureel actief zijn en hoeveel tijd ze daarin steken. Ook zijn er op basis van de verzamelde gegevens profielen geschetst van Zeeuwse cultuurdeelnemers. Deze rapportage geeft een beschrijving van de uitkomsten, waarbij de uitkomsten van 2008 worden vergeleken met de uitkomsten uit een eerder onderzoek van 2002. Digitale versie: www.scoopzeeland.nl/file/get/iFileId/1324 700 TIJ Thema: Internationalisering / hoofdredacteur R. van der Meer. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 7/8, jul/aug. 4-18 p.) Artikelen besteden onder andere aandacht aan de Europese conferentie in Brussel van 12 en 13 maart 2009, 'Cultural education Innovation, Creativity and Youth' (CICY); de invloeden van culturele instellingen op de Europese Agenda voor Cultuur; en voorbeelden van internationale projecten binnen het onderwijs. TIJDSCHRIFTEN

KUNST- EN CULTUUREDUCATIE Agenda for arts education research : emerging issues and directions / L. Bresler. - [S.l.] : [s.n.], 2001. - 26 p. - Met lit.opg. - In: Enlightened advocacy: Implications of research for arts education policy and practice. - 43-71 p. - 2001. The meaning and possibilities of any art are inseparable from the conditions under which it is generated and experienced. 'School art' is no exception. In this paper, Bresler argues that improvement and effective reform are seldom born of merely goal-setting and standards-raising, but rather of intensive analysis of contexts, problems and experiences of participants, and careful delineation of areas susceptible to improvement. Hence the need to complement the philosophical and experimental arts education literature with research studies of the operational and experienced curricula, examining the micro, meso and macro contexts for arts education, and how they affect students' specific and general skills, achievements, and attitudes. The construction of a knowledge base grounded in school reality will facilitate dissemination to various interested communities and constituencies, including school practitioners and policy makers. 701 BRE

11


All inclusive : kunsteducatie en publieksbemiddeling voor personen met een handicap, donderdag 11 december 2008 Muziekinstrumentenmuseum Brussel / Stichting Lasso, Demos kenniscentrum voor participatie en democratie. - [S.l.] : Demos [etc.], [2008]. – Verschillende pag. Verslag van een studiedag over kunsteducatie en publieksbemiddeling voor personen met een handicap. Academici, organisaties en kunstenaars vertelden over hun ervaringen met participatie, kunsteducatie en publieksbemiddeling voor personen met een handicap en over mogelijke drempels. Waarvoor staan begrippen zoals inclusie en toegankelijkheid en hoe werk je eraan? Digitale versie: www.lasso.be/allinclusive/verslag 701 ALL Audience development, Kulturmanagement, Kulturelle Bildung : Konzeptionen und Handlungsfelder der Kulturvermittlung / redacteur B. Mandel. - München : Kopaed, 2008. - 205 p. - Met lit.opg. - ISBN 978-3-86736-035-7 (Kulturelle Bildung; 5) Mit welchen Zielen agiert Kulturvermittlung? Geht es um das Erklären oder um Verkaufen von Kunst oder geht es um Kulturelle Bildung als Schlüsselkompetenz? Beeinflusst Besucherorientierung die künstlerische Qualität? Welche Wirkungen haben Präsentations- und Kommunikationsformen auf die Zugänglichkeit von Kunst? Ist Eventmarketing für die Kulturelle Bildung nutzbar? Was empfehlt die Enquete-Kommission Kultur zur Verankerung der Kulturvermittlung in Deutschland? Was können Kulturvermittlungsprozesse in Jugendprojekten von Kulturinstitutionen wie z. B. den Berliner Philharmoniker, aber auch in anderen gesellschaftlichen Kontexten wie in Kitas, Schulen, Krankenhäusern und Vereinen bewirken? Zur Einführung wird das multidisziplinäre Handlungs- und Forschungsfeld der Kulturvermittlung theoretisch ausdifferenziert. Kulturvermittlung reicht von kulturmanagerialen Ansätzen, in denen es um Distribution und Vermarktung von Kunst und Kultur geht, über bildungsorientierte, pädagogische Konzepte bis hin zu kulturpolitischen Orientierungen, die einen Wirkungstransfer künstlerischer Entwürfe für gesellschaftliches Zusammenleben anstreben. Gastautoren/innen zeigen an unterschiedlichen Forschungs- und Praxisfeldern, wie innovative Ansätze von Kulturvermittlung aussehen können. 701 AUD Blikopener : beeld / CANON, Cultuurcel Departement Onderwijs, Culturele Biografie Vlaanderen. Brussel : CANON Cultuurcel, [2004]. – 2 dl.(28 p., ongepag.) + opdrachtkaarten (40 st.). (Blikopener) Basismaterialen te gebruiken bij alle modules zijn: 1 spelmat (2 delen), 4 pionnen, 1 dobbelsteen, 1 dobbelsteen met leestekens, 4 puzzeldobbelstenen, 1 chronometer en een zakje met verschillende voorwerpen - een badeend, een wasknijper, een ratel, een kei, een stoffen bloem, een pluim, een houten lepel, een leeg fotorolletje, een lapje namaakbont, een latex handschoen, een spiegeltje, een metalen vijs (schroef), een botsbal, een ballon, een inbussleuteltje, een slagklem metaal, een potlood, een schuursponsje, een afwasborsteltje en een zaklamp. Blikopener Beeld is een instrument ter voorbereiding, begeleiding en verwerking van een museumbezoek. De methode biedt ook een kader dat een leerkracht samen met de kinderen kan gebruiken om stil te staan bij het natuurlijke kijkproces en de wereld om ons heen. 701 BLI Blikopener : drama / CANON, Cultuurcel Departement Onderwijs, Culturele Biografie Vlaanderen. Brussel : CANON Cultuurcel, [2004]. - 68 p. + opdrachtkaarten (76 st.). - Bij alle modules van Blikopener worden basismaterialen gebruikt o.a. spelbord, pionnen en dobbelstenen. Zie module 'Beeld' voor uitgebreide beschrijving van basismaterialen. (Blikopener) Blikopener Drama is bedoeld als een werkinstrument bij de voorbereiding, begeleiding en verwerking van een theatervoorstelling. Het theaterspel wil de kinderen 'gevoelig' maken voor de magie van

12


theater. Een voorstelling bijwonen vraagt om een specifieke manier van kijken, associëren en interpreteren. Deze vaardigheden worden tijdens dit spel geoefend. De kinderen raken ook vertrouwd met de theatertaal en theatertekens. 701 BLI Blikopener [cd-rom] : media / CANON, Cultuurcel Departement Onderwijs, Culturele Biografie Vlaanderen. - Brussel : CANON Cultuurcel, [2004]. - opdrachtkaarten (31 st.). - Bij alle modules van Blikopener worden basismaterialen gebruikt o.a. spelbord, pionnen en dobbelstenen. Zie module 'Beeld' voor uitgebreide beschrijving van basismaterialen. (Blikopener) Blikopener Media is een werkinstrument. De kinderen worden spelenderwijs ingewerkt op de bouwstenen van de audiovisuele taal (beeldtaal). Kinderen worden uitgenodigd om 'anders' te kijken naar audiovisuele boodschappen. 701 BLI Blikopener : muziek / CANON, Cultuurcel Departement Onderwijs, Culturele Biografie Vlaanderen. Brussel : CANON Cultuurcel, 2005. - 24 p. + 2 cd's + cd-boekje. - Bij alle modules van Blikopener worden basismaterialen gebruikt o.a. spelbord, pionnen en dobbelstenen. Zie module 'Beeld' voor uitgebreide beschrijving van basismaterialen. (Blikopener) Blikopener Muziek is een speelse methode die kinderen en leerkrachten uit het basisonderwijs uitnodigt om aan de slag te gaan met klank en muziek. De methode wil de zintuiglijkheid van de spelers op het vlak van klank en muziek op een leuke en zinvolle manier aanscherpen. De methode omvat twee delen: een competitief deel, waarbij de spelers zoveel mogelijk compositiekaarten verzamelen door opdracht uit te voeren; en een creatief deel, waarin de spelers een grafische partituur samenstellen (aan de hand van de verzamelde compositiekaarten) en deze partituur uitvoeren. Daarnaast zijn er een aantal kortere werken spelvormen, die los van het grote Blikopener Muziekspel kunnen worden gespeeld. 701 BLI Blikopener : dans / CANON, Cultuurcel Departement Onderwijs, Culturele Biografie Vlaanderen. Brussel : CANON Cultuurcel, 2006. - 20 p. + opdrachtkaarten (48 st.). - Bij alle modules van Blikopener worden basismaterialen gebruikt o.a. spelbord, pionnen en dobbelstenen. Zie module 'Beeld' voor uitgebreide beschrijving van basismaterialen. (Blikopener) Blikopener Dans is ontwikkeld met de bedoeling kinderen beter naar dans te laten kijken. De nadruk ligt op de perceptie van dans als podiumkunst met uiteenlopende facetten van de danskunst, zowel in genre als in techniek en presentatie. Het opnemen van details, de verwoording van wat je denkt, voelt en beleeft bij het zien van bepaalde dansfragmenten is een belangrijk onderdeel van het spel. Het hoofddoel van de methode is het verrijken van de kijkervaring en het vergroten van het kijkplezier bij een dansvoorstelling. 701 BLI CJP-pashouders onderzoek 2005 : vergelijking CJP-CKV : 1-meting / S. Polet, Qrius. - Amsterdam : Qrius, 2005. - 32 p. : fig., graf., tab. In 2004 heeft Qrius een 0-meting uitgevoerd onder CJP-pashouders (leden en ckv-ers) voor CJP. Deze 0-meting had betrekking op de belangrijkste targets van CJP voor 2004. In 2005 heeft CJP een 1-meting laten uitvoeren die in kaart brengt op welke gebieden en in welke mate er veranderingen zijn opgetreden ten opzichte van de 0-meting. Dit rapport bevat de resultaten van het onderzoek. 701 POL

13


CJP targets 2004 : 0-meting / C. Rutten, E. de Lijster, Qrius. - Amsterdam : Qrius, 2004. – 26 p. : fig., graf., tab. - In opdr. van CJP. Dit ledenonderzoek dient als nulmeting voor de targets van CJP van 2004. De belangrijkste targets uit 2004 zijn in dit onderzoek gemeten, zodat in 2005 kan worden gekeken of er veranderingen zijn opgetreden. Het dient tevens als een eerste aanzet naar een online panel dat CJP in de toekomst wil opzetten. 701 RUT [Conference Report CICY] / Congreskrant.nl. – Utrecht/Brussel : Cultuurnetwerk Nederland/CANON Cultuurcel, 2009. - 14 p. : ill. (CICY) This conference report gives an overview of the keynotes and the sessions presented at the conference 'Cultural Education Innovation Creativity and Youth' (CICY), held in Brussels March 12 13, 2009. It also includes an overview of the speech made by Ján Figel, EU Commissioner for Education, Training, Culture and Youth when he addressed the participants at BOZAR, Centre for Fine Arts in Brussels. The conference was organised by the Flemish Ministry of Education (CANON Cultural Unit) and the Dutch Ministry of Education, Culture and Science (Cultuurnetwerk Nederland). Digitale versie: www.cultuurnetwerk.nl/cicy/Docs/CICY%20report%20(En).pdf 701 SEE [Rapport de la conférence CICY] / Congreskrant.nl. – Utrecht/Brussel : Cultuurnetwerk Nederland/CANON Cultuurcel, 2009. - 14 p. : ill. (CICY) Ce rapport contient keynotes et sessions de la conférence 'Cultural Education Innovation Creativity and Youth' (CICY), tenue à Bruxelles Mars 12-13, 2009. Digitale versie: www.cultuurnetwerk.nl/cicy/Docs/CICY%20report%20(Fr).pdf 701 SEE Cultuureducatie en financiën / R. Elmans, R. de Vries, Edu-Art Advies en organisatie in cultuureducatie. - Arnhem : Edu-Art Gelderland, 2009. - 8 pag. : tab. - Met bijl. Bij het ontwikkelen van beleid op het gebied van cultuureducatie, hoort ook kennis van de geldstromen die er voor cultuureducatie aan te spreken zijn. Deze kennis en informatie is in deze publicatie op een rij gezet. Er wordt ingegaan op: Lumpsum, CEPO, schoolbegeleiding, achterstandenbeleid, gemeentelijk budget voor cultuureducatie, brede school en cultuur, overige faciliteiten. Als bijlage is een rekenmodel opgenomen waarmee bepaald kan worden uit welk budget culturele activiteiten gefinancierd kunnen worden. Geschreven voor interne cultuurcoördinatoren in het primair onderwijs. Digitale versie: www.edu-art.eu/uploads/Cultuureducatie_en_financiën_2009.pdf 701 ELM Cultuureducatie in het primair onderwijs in Zeeland 2005-2008 : themarapport / samensteller N. Somers. - Middelburg : Scoop, 2009. - [4 p.] : ill., graf. De provincie Zeeland heeft met het ministerie van OCW afspraken gemaakt voor de kunsten cultuureducatie in de periode 2005-2008. Deze afspraken zijn vastgelegd in het Actieplan Cultuurbereik. Scoop heeft de opdracht gekregen om te onderzoeken in hoeverre de doelstellingen uit het Actieplan zijn gehaald. Daartoe heeft Scoop die keer een enquête onder basisscholen uitgezet. De bevindingen van het onderzoek worden in dit rapport gepresenteerd. 701 CUL Dag van de cultuureducatie 2009 'Buitengewoon' : cultuureducatie in en voor het buitengewoon onderwijs : verslag : maandag 19 januari 2009, HETPALEIS, Antwerpen / Canon Cultuurcel. -

14


Antwerpen : CANON Cultuurcel, 2009. - 32 p. : ill. - In samenw. met Cultuurnetwerk Nederland en Het Paleis. De Vlaamse Dag van de Cultuureducatie vond plaats op 19 januari 2009 in Antwerpen. Tijdens deze dag werd ingezoomd op de kansen om binnen of met het buitengewoon (in Nederland: 'speciaal') onderwijs met kunsten cultuureducatie aan de slag te gaan. Digitale versie: www.canoncultuurcel.be/uploads/doc/verslag_DCE_2.pdf 701 DAG Dag van de cultuureducatie 2009 : maandag 15 juni 2009, Musis Sacrum Arnhem / verslaglegger Congreskrant.nl. - Utrecht : Cultuurnetwerk Nederland, 2009. - 18 p. : ill. Verslag van de Dag van de cultuureducatie die gehouden werd op 15 juni 2009 in Musis Sacrum in Arnhem. Centraal op deze dag stond cultuureducatie voor het speciaal onderwijs. Het programma bestond uit keynotes van Ineke Dammers (adviseur van de AVS) en Patrick Allegaert (artistiek directeur Museum Dr. Guislain) die werden aangevuld met luister-, discussie- en belevingssessies. Digitale versie: www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/eerdere_evenementen/verslagen/Verslag_Dag_van_d e_Cultuureducatie_2009.pdf 701 DAG Drummen voor cultuur : een actief cultureel traject voor leerkrachten en leerlingen van het beroepsen technisch onderwijs / auteur van inleiding V. Boesmans, D. Simons, K. Moons, T. Bossuyt, De Veerman. - Antwerpen [etc.] : De Veerman [etc.], 2009. - Met lit.opg. Toelichting op het cultuurproject 'Drummen voor cultuur', waarbij zes cultuurcentra (van Heist-opden-Berg, Mortsel, Schoten, Sint-Niklaas, Mol en Wilrijk) een schooljaar lang samenwerkten met scholen uit het beroepsen technisch onderwijs in hun buurt. Ze werkten, daarbij ondersteund door De Veerman, aan het project rond de percussievoorstelling 'Tok Tok' van De Beenhouwerij. Ook wordt ingegaan op vragen als: Hoe kan een school met een leerplan een kunstproject verantwoorden? Hoe kun je leerkrachten enthousiast maken voor een kunstproject? Hoe kun je de competenties voor het begeleiden van kunstprojecten van de leerkrachten vergroten? Digitale versie: www.veerman.be/drummen%20voor%20cultuur.pdf 701 SIM Geel, rood & blauw : kunst&cultuurblokken binnen ROC Mondriaan / M. Bouwman. - [S.l.] : [s.n.], 2009. - 68 p. : ill. - Met lit.opg., lijst van websites en bijl. - Tevens samenv. in het Engels . Afstudeerscriptie Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten, Reinwardt Academie, Opleiding Cultureel Erfgoed. – Alleen het format is te downloaden. De hoofdvraag van de scriptie luidt: 'Welk doel dient het ontwikkelen en implementeren van een cultuurblok in een MBO curriculum en welke vorm en inhoud zal zo'n cultuurblok moeten krijgen om te passen in de belevings- en interessewereld van een beroepsbeoefenaar in opleiding, in een beroepsspecifiek curriculum en in de programmering van cultuurinstellingen? De auteur heeft een format ontwikkeld waarin alle studenten van ROC Mondriaan deel kunnen nemen aan uitingen van kunst en cultuur. Het format past in het voor alle studenten verplichte programmaonderdeel 'Leren, Loopbaan en Burgerschap' en de naam van het format Geel, Rood & Blauw verwijst naar de kleuren van schilder Piet Mondriaan. Digitale versie: www.ahk.nl/uploads/media/geel-rood-blauw.pdf 701 BOU Geld voor cultuur! / Cultureel Erfgoed Noord-Holland. Bureau Erfgoededucatie. - Haarlem : Bureau Erfgoededucatie, [2008]. - 7 p. - Aanvulling op een invulbeleidsplan dat in het kader van een ICCcursus is gemaakt.

15


Toelichting op mogelijke geldbronnen die ingezet kunnen worden om cultuureducatie te financieren. De volgende geldbronnen worden besproken: CEPO-gelden, gemeentelijke bijdrage, sponsoring, provinciale subsidies (Fonds voor Cultuurparticipatie, Theaterkrediet, Grassroots), culturele fondsen, speciale regelingen (Impuls Brede scholen, sport en cultuur, Mondriaanstichting, Fonds Amateurkunst en Podiumkunsten, Participatie en educatie archeologie). Deze publicatie eindigt met een aantal tips van een schooldirecteur over financiering. Digitale versie: www.erfgoedbijdeles.nl/statics/data/files/MS_Geldvoorcultuur.pdf 701 GEL Jonge kunstenaars gezocht : een onderzoek naar een effectieve manier van communiceren met jongeren met als einddoel hun participatie in kunsteducatie / Ch. Piët. - [S.l.] : [s.n.], 2007. - 81 p. : fig., graf., ill., tab. - Met lit.opg., webadressen en bijl. - In opdr. van Kunsteducatie Walcheren. Scriptie Hogeschool Zeeland, opleiding HEAO Communicatie. In het onderzoek van deze scriptie wordt gezocht naar effectieve manieren om met jongeren te communiceren over kunsteducatie. Het uiteindelijke doel van die communicatie is de jongeren te overtuigen om te participeren in kunsteducatie. In vier hoofdstukken wordt de volgende hoofdvraag beantwoord: Hoe kan externe communicatie zorgen voor een betere naamsbekendheid van Kunsteducatie Walcheren bij jongeren om hiermee meer jonge cursisten te trekken en de sociale spreiding van kunstparticipatie te bevorderen? Digitale versie: hbo-kennisbank.uvt.nl/cgi/hz/show.cgi?fid=2921 701 PIE Kultur-Teilhabe-Bildung : Reflexionen und Impulse aus 20 Jahren / M. Fuchs, redacteur H. Bockhorst, redacteur W. Zacharias. - München : Kopaed, 2008. - 422 p. - ISBN 978-3-86736-039-5 (Kulturelle Bildung; 9) Max Fuchs reflektiert in dieser Publikation Grundlagen, Arbeitsfelder und Politik Kultureller Bildung. Seine Analysen nehmen Bezug auf Wissenschaftsdiskurse in der Kunst- und Bildungstheorie, der Anthropologie und Soziologie. 39 Beiträge aus 20 Jahren sind ein Angebot, über Qualität und Professionalität in der heutigen Kulturellen Bildung, über Fragen des Konzepts von Kultur, von Kunst, von Pädagogik und Bildung, von Gesellschaft und Politik, von Subjektivität und menschlicher Zukunftsgestaltung nachzudenken. Im Kern geht es um die professionelle Reflexion der Künste, ihre Wirkungsmöglichkeiten in den verschiedenen Kontexten Kultureller Bildungsarbeit und um die Anforderungen an eine kulturpädagogische und kulturpolitische Fachlichkeit. Max Fuchs regt an, Theorie und Praxis Kultureller Bildung vor dem Hintergrund der realen gesellschaftlichen Entwicklungen und in der Verknüpfung von künstlerischen und gesellschaftlichen Themen weiterzuentwickeln. Geht es um 'Kultur - Teilhabe - Bildung', dann stehen Fragen der kulturellen Schulentwicklung, der Medienbildung und der interkulturellen Kulturarbeit, der Modernisierung von Orten Kultureller Bildung und der Kulturpolitik in Europa ebenso auf der Agenda wie ästhetische und ethische Fragen. 701 FUC Kulturelle Bildung: Aufgaben im Wandel / K. Baßler ... [et al.]. - Berlin : Deutscher Kulturrat, 2009. VI, 489 p. : tab. - Met lit.opg. - ISBN 978-3-934868-18-2 Im diesen Buch wird untersucht, wie die Anforderungen an die kulturelle Bildung aufgrund gesellschaftlicher Veränderungen aussehen. Dabei wurden folgende Handlungsfelder näher beleuchtet: Demographischer Wandel; Interkulturelle Bildung; Frühkindliche Bildung; Neue Medien / Medienkompetenz. Es wird aufgezeigt, mit welchen gesellschaftlichen und politischen Veränderungen die kulturelle Bildung konfrontiert ist, welche Konsequenzen daraus folgen und welche konkreten Maßnahmen unternommen werden, um kulturelle Bildung zu einem wichtigen gesellschaftlichen Entwicklungsmotor werden zu lassen. 701 KUL

16


Kulturelle Bildung : Grundlagen-Praxis-Politik / M. Fuchs. - München : Kopaed, 2008. - 284 p. : fig., ill., tab. - Met lit.opg. - ISBN 978-3-86736-310-5 (Kulturelle Bildung; 10) Kulturelle Bildung hat Konjunktur. Neben traditionsreichen Trägern finden sich neue Akteure mit eigenen Konzepten, Zielen und Arbeitsansätzen. Zudem entstehen in einer solchen Ausdifferenzierung neue Kooperationserfordernisse. In dieser Situation erscheint es ratsam, das Feld kultureller Bildungsangebote neu zu vermessen, sich der theoretischen und konzeptionellen Grundlagen zu vergewissern und neue Herausforderungen zu identifizieren. Es geht um ausgewählte Fragen und Problemstellungen, die sich im neuen Jahrtausend ergeben haben. Dies betrifft zum einen Konsequenzen, die die deutsche Politik aus den PISA-Ergebnissen gezogen hat, zum andere neue internationale Einflüsse. Es betrifft allerdings auch eine kritische Sichtung neuerer Theorie-Diskurse und ihre Relevanz für die Theorie Kultureller Bildung. 701 FUC Kunst- en cultuureducatie en jongeren : naar aanleiding van het rapport Bamford : advies / Vlaamse Jeugdraad. - [S.l.] : Vlaamse Jeugdraad, 2008. - 7 p. Ter gelegenheid van de wereldconferentie rond kunsten cultuureducatie van de UNESCO voerde Anne Bamford een mondiaal onderzoek uit naar de impact van kunst en cultuur op de ontwikkeling van het kind in het onderwijs. Anne Bamford voerde vervolgens in opdracht van minister Vandenbroucke tijdens het schooljaar 2006-2007 een onderzoek naar de kwaliteit van kunsten cultuureducatie in Vlaanderen uit. Naar aanleiding van de uitkomsten van dit onderzoek brengt de Vlaamse Onderwijsraad advies uit met hierin een aantal algemene uitgangspunten waarmee beleidsmakers rekening moeten houden bij een beleid over kunsten cultuureducatie voor kinderen en jongeren. 701 KUN Kunsteducatie : interviews met acht deskundigen / D. Monsma. – [S.l.]:{s.n.], - [2007]. - Ongepag. – Afkomstig van website www.dirkmonsma.nl. Interviews over kunsteducatie met 8 deskundigen: 1. Anne Bamford, Directeur van The Engine Room van het Wimbledon College of Art, University of Arts, Londen; 2. Folkert Haanstra, bijzonder hoogleraar cultuurparticipatie en -educatie aan de Universiteit van Utrecht en lector kunsten cultuureducatie aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten; 3. Jan van den Broek, Directeur van de Albert Schweitzerschool en de Immeldaschool in Rotterdam; 4. Leonard Geluk, wethouder Jeugd, Gezin en Onderwijs van de gemeente Rotterdam; 5. Marcel van Herpen, projectleider van het Expertisecentrum voor ErvaringsGericht Onderwijs; 6. Ton Legerstee, senior beleidsmedewerker Brede School van de gemeente Rotterdam; 7. Carlos Sterke, docent audio-visueel bij de SKVRbeeldfabriek en op brede scholen; 8. Hente Anema Beekhuis, dansdocent bij de SKVR op brede scholen. Daarnaast zijn ook 6 columns van Herman Walthuis over kunsteducatie in de Brede School opgenomen. Website: www.dirkmonsma.nl 701 MON Maakt de ICC-er verschil? : secundaire analyse van de Monitor Versterking Cultuureducatie in het primair onderwijs / A.L. van der Vegt. - Utrecht : Sardes, 2009. - 31 p. : graf., tab. - Met bijl. Cultuurnetwerk Nederland doet onderzoek naar het ICC-traject, dat sinds 2006 wordt aangeboden (ICC= interne cultuurcoördinator). In het kader daarvan is Sardes gevraagd een secundaire analyse uit te voeren op de gegevens van de Monitor Versterking Cultuureducatie in het primair onderwijs, die is uitgevoerd in de periode van 2005 tot en met 2008. Met deze analyse is nagegaan of er verschillen zijn tussen het cultuurbeleid en de culturele activiteiten van scholen waarvan personeelsleden de ICCcursus hebben gevolgd en scholen waarvoor dat niet geldt? 701 VEG

17


Nachgefragt : Was die Kunstpädagogik leisten soll / redacteur F. Billmayer. - München : Kopaed, 2009. - 191 p. : ill. - Met lit.opg. - Hoort bij: 'Angeboten : Was Kunstpädagogik leisten kann'. - ISBN 978-3-86736-120-0 (Kontext Kunstpädagogik; 20) Dieses Band erscheint im Zusammenhang mit der Tagung 'Erwartungen, Angebote und Nachfrage an Kunstpädagogik heute', die im Frühjahr 2009 an der Universität Mozarteum in Salzburg stattfindet. Im diesen Band werden die Tagungsbeiträge, also die Erwartungen und Forderungen der Abnehmer der Dienstleistung Kunstpädagogik zusammengestellt. Die Beiträge können als Grundlage für die Weiterentwicklung der Kunstpädagogik ebenso verwendet werden, wie zur Begründung von Schulentwicklungsprogrammen. Sie können in der Aus- und Weiterbildung verwendet werden und eventuell im Unterricht der Oberstufe gelesen und diskutiert werden. 701 NAC Pas op! Vallende kleuren : lees- en verteltekst : groep 7 & 8 / J. van Overeem, Gemeentemuseum Den Haag. - Den Haag : Gemeentemuseum Den Haag, 2008. - Ongepag. : ill. Met deze lees- en verteltekst kom je meer te weten over kleur. De tekst is bestemd voor leerlingen van groep 7 en 8 van het basisonderwijs. De kinderen doen eenvoudige natuurkundige experimenten met betrekking tot de breking van licht en de optische werking van kleur. De kinderen bekijken schilderijen uit diverse stromingen vanaf eind 19e eeuw tot nu en kunnen aan de hand van opdrachten verschillende soorten kleurgebruik en het effect daarvan typeren en met elkaar vergelijken. Verder komen begrippen aan de orde die met kleur te maken hebben, zoals primaire, secundaire en tertiaire kleuren, verschillende soorten kleurcontrasten, spectrum en spectroscoop. 700 OVE Vakdossier kunst / P. Marsman, A. Taminiau, eindredacteur H. Bonset. - Enschede : SLO, 2009. - 67 p. - Met lit.opg. en bijl. Dit vakdossier beschrijft de uitkomsten van een onderzoek naar de ervaringen van docenten van de verschillende kunstvakken met de vernieuwde Tweede Fase. Aanleiding tot dit onderzoek is de invoering van de vernieuwde Tweede Fase in augustus 2007. Dit heeft gevolgen gehad voor de inhoud van de kunstvakken en de manier waarop de docenten daarmee omgaan. Sinds de invoering zijn CKV2 en CKV3 vervangen door Kunst (algemeen) en Kunst (beeldende vormgeving), Kunst (dans), Kunst (drama) en Kunst (muziek). Daarnaast kunnen de scholen blijven kiezen voor het aanbod van één of meer traditionele kunstvakken. Het onderzoek bestaat uit een literatuurstudie, een enquête en interviews. Digitale versie: www.slo.nl/downloads/2009/vakdossierkunst.pdf 701 MAR Verslag 'Opleiden in de 21e eeuw, toekomstverkenningen in het kunstvakonderwijs' : Utrecht, 31 januari 2008 / L. Huiskens, A. Twaalfhoven. - Amsterdam : Kunstenaars&Co [etc.], [2008]. - 5 p. Kunstenaars&CO organiseerde in samenwerking met de Boekmanstichting en Kunst&Zaken een studiedag op 31 januari 2008 over de ontwikkelingen in het kunstvakonderwijs. In de afgelopen jaren heeft het kunstvakonderwijs op vele manieren gewerkt aan vernieuwing. Zo is er bijvoorbeeld meer aandacht gekomen voor de aansluiting op de beroepspraktijk. Zowel de Boekmanstichting, Kunstenaars&CO als Kunst&Zaken houden zich bezig met deze ontwikkelingen. Centrale vraag die op het congres centraal stond: 'Wie zijn de kunstenaars van de 21ste eeuw en (hoe) leiden wij hen op?' Deze vraag trok zo'n zestig mensen: directeuren, onderwijscoördinatoren en beleidsmedewerkers van kunstvakopleidingen uit het hele land. 377 HUI

18


Visitatie van de SKVR : rapportage aan de Dienst Kunst en Cultuur Rotterdam / B. Drenth ... [et al.], Berenschot. - [Utrecht] : Berenschot, 2008. - 105 p. : tab. - Met lit.opg. en bijl. - In opdr. van gemeente Rotterdam, dienst Kunst & Cultuur. Berenschot heeft een visitatie uitgevoerd van de Stichting Kunstzinnige Vorming Rotterdam (SKVR), in opdracht van de dienst Kunst & Cultuur van de gemeente Rotterdam. Aanleiding voor de visitatie was de beoordeling van de subsidieaanvraag voor de periode 2009-2012 door de Rotterdamse Raad voor Kunst & Cultuur (RRKC). Berenschot heeft de SKVR doorgelicht op zeven beleids- en bedrijfsmatige terreinen: 1. Missie & beleid; 2. Aanbod & bereik; 3. Functies & producten; 4. Management & organisatie; 5. Locaties & en spreiding; 6. Personeel & formatie; 7. Finance & control. Digitale versie: www.bds.rotterdam.nl/dsc?c=getobject&s=obj&!sessionid=1DecGa59bo5!z8ZWno7p!8nlb9oWMdxXG AuyBPekM35YuUCWRV1zyOvofxaqyo3h&objectid=200243&!dsname=bsd2i 701 VIS Aufgabenprofile : ein Praxisbeispiel für Kompetenzorientierung im Kunstunterricht / H. Andresen. 2009 (BDK-Mitteilungen; Vol. 45, nr. 2, 5-9 p.) In den vergangenen Ausgaben der BDK-Mitteilungen ist der Paradigmenwechsel zur Standardentwicklung und Kompetenzorientierung im Kunstunterricht gewissenhaft dokumentiert, diskutiert und kommentiert worden. Dabei handelte es sich weitestgehend um Grundsatzpositionen und Legitimationsverlautbarungen. Andresen stellt hier ein schulpraktisches Beispiel vor, wie er es schon seit einigen Jahren an seiner Schule, der Erich Kästner-Gesamtschule (EKG) in Hamburg, angestoßen und mit Fachkolleginnen weiterentwickelt habe, ein praktikables System zur Standardsicherung und Kompetenzorientierung im Kunstunterricht. TIJDSCHRIFTEN Belangstelling voor bijscholing groeit / R. Steenbeek. - 2009 (Bulletin Cultuur & School; Vol. 12, nr. 58, jul. 9-11 p.) Scholen lijken meer tijd en budget te besteden aan deskundigheidsbevordering op het gebied van cultuureducatie. Artikel beschrijft het aanbod van drie aanbieders van bijscholing op het gebied van cultuureducatie: BisK, Brabants instituut voor school en Kunst; Kunst Centraal, de instelling voor kunsteducatie in de provincie Utrecht; en Nif, het Nederlands Instituut voor Filmeducatie. Digitale versie: www.cultuurplein.nl/bulletin/bulletinpdf/2009 TIJDSCHRIFTEN Cultuureducatie in de vakantie / M. Berendse. - 2009 (Bulletin Cultuur & School; Vol. 12, nr. 58, jul. 19-20 p.) Voorbeelden van instellingen die tijdens de schoolvakantie kleine en grote activiteiten op het gebied van cultuureducatie aanbieden. Digitale versie: www.cultuurplein.nl/bulletin/bulletinpdf/2009 TIJDSCHRIFTEN Cultuureducatie op school : routes voor VSO en praktijkonderwijs. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 6, jun. 33/35 p.) Afgelopen jaar zijn door KPC Groep een viertal scholen gevolgd bij het opzetten van cultuureducatie. De pilotscholen waren: Pouwer, praktijkschool in Utrecht, Fioretticollege, praktijkschool in Veghel, VSO Mytylschool in Eindhoven en VSO Beukenrode Onderwijs in Doorn. Er bleken drie geheel verschillende invalshoeken te zijn om cultuureducatie op school een impuls te geven. Een beschrijving van een drietal routes met adviezen van de scholen om cultuureducatie vorm te geven in VSO en praktijkonderwijs. TIJDSCHRIFTEN

19


Educatieve projecten / A. Buijs. - 2009 (Bibliotheekblad; Vol. 13, nr. 12/13, 11 jun. 28-29 p.) Naast de informatieve functie zetten veel bibliotheken fors in op ontmoeting, cultuur en educatie. Hoe gaat dat in de praktijk? Hoe zet je educatieve projecten op en wat zijn aansprekende onderwerpen? De Bibliotheek Hengelo ontwikkelde het project 'Wandel je wijs' (culturele wandeltochten voor kinderen van groep 8) en de Bibliotheek Velsen ontwikkelde het project 'Toen' (project over lokale geschiedenis voor het voortgezet onderwijs). Wat zijn de ervaringen? TIJDSCHRIFTEN Examens 2009 : thema. - 2009. - Themanummer. (Kunstzone; Vol. 8, nr. 9, sept. 4-21 p.) Inhoud: 'Proeven van kunst : CSE beeldend VMBO 2009', door M. Knüppe-Hüsken; 'Examen kunst algemeen HAVO 2009', door H. Gitsels; 'Dat examen van u, wordt dat nog wat? : examen kunst algemeen HAVO 2009', door W. Janssen en B. van Oers, een nabeschouwing door twee docenten'; 'Examen TeHaTex HAVO 2009', door M. Wensing; 'Examen TeHaTex VWO 2009', door H. Gitsels; 'Examen CKV2 VWO 2009', door M. Wensing; 'Examens dans en drama VMBO 2009 : naar een Computer Based Test in 2010', door H. Denissen; 'Examens muziek VMBO-HAVO-VWO 2009 : van papier naar digitaal', door H. Denissen. TIJDSCHRIFTEN Face to face : aesthetic experience and young children / R.K. Juliusdottir. - 2009 (The Canadian art teacher/Enseigner les arts au Canada; Vol. 7, nr. 2, 14-21 p.) What can children learn when they visit art museums, create artwork and 'do' philosophy? In this article the author attempts to provide an answer to these questions. TIJDSCHRIFTEN Frühkindliche ästhetische Bildung : ein Diskussionsbeitrag / M. Dieck ... [et al.]. - 2009. - Bijlage bij tijdschrift. (BDK-Mitteilungen; Vol. 45, nr. 3, 1-16 p.) Die vorliegende Schrift soll zum Nachdenken anregen und Impulse für den Diskurs der ästhetischen Elementarbildung liefern. Es ist der Zwischenstand einer ca. zweijährigen Diskussion, an der Kunstpädagoginnen, Erzieherinnen und Grundschullehrer, Erziehungswissenschaftlerinnen sowie Studierende der Elementar- und Grundschulpädagogik beteiligt waren. TIJDSCHRIFTEN Glimlachen met Smiles / L. Schultz. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 6, jun. p. 39) Een beschrijving van Stichting Smiles. Smiles organiseert culturele activiteiten en evenementen voor zieke en gehandicapte kinderen. TIJDSCHRIFTEN Integration und Teilhabe durch kulturelle Bildung / redacteur K. Witt, redacteur H. Bergers, M. Fuchs ... [et al.]. - 2008. - Themanummer. (Kulturelle Bildung; Vol. 2, nr. 2, 5-32 p.) Das Themenheft nimmt die theoretischen Ansätze der Partizipationspotenziale Kultureller Bildung in den Blick. Außerdem liefern Autorinnen und Autoren eine Fülle grundsätzlicher wie praxisbezogener Anregungen dazu, was im Hinblick auf Zugangsoffenheit und ein ganzheitliches Bildungsverständnis zu berücksichtigen ist, wie sich persönlichkeitsorientierte und wissenszentrierte Bildungsmöglichkeiten bestmöglichst verzahnen lassen und wie in einer von Medien determinierten Wissensgesellschaft die kulturelle Bildung zu einer neuen Lernkultur und zu mehr Teilhabegerechtigkeit beitragen kann. TIJDSCHRIFTEN

20


KUBES : kunst en cultuur voor blinden en slechtzienden / M. Poppenk-Copper. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 6, jun. 40-41 p.) Een beschrijving van Stichting KUBES. KUBES is een organisatie die kunst en cultuur voor blinden en slechtzienden op allerlei manieren toegankelijk wil maken. TIJDSCHRIFTEN Kulturelle Bildung in der Schule : Stellungnahme des Deutschen Kulturrates. - 2009 (BDK-Mitteilungen; Vol. 45, nr. 2, 2-4 p.) Der Deutsche Kulturrat erarbeitete ein Positionspapier für den Bereich der kulturellen Bildung im Kontext von Schule. Sie entstand unter Beteiligung des BDK-Vorsitzenden Clemens Höxter und wurde im Januar 2009 veröffentlicht. Der Fachverband für Kunstpädagogik BDK e.V. bemüht sich um die Förderung der kulturellen Bildung, insbesondere der ästhetischen Erziehung und der Auseinandersetzung mit Kunst und gestalteter Umwelt. Vor allem setzt sich der BDK für das Schulfach Kunst im allen Schularten und Schulstufen ein und unterstützt die Zusammenarbeit mit außerschulischen Einrichtung, z.B. mit Jugendkunstschulen. Inhalt: Besonderer Platz der kulturellen Bildung in der Schule; Veränderung der Lernkultur durch kulturelle Bildung; Schule als Lebensraum; Kooperationen mit Kultureinrichtungen stärken; Unzureichende Nutzung der potenziale von kultureller Bildung in der Schule; Forderungen des Deutschen Kulturrates. TIJDSCHRIFTEN Pedagogies in art education / redacteur F. Bastos, R. Asher ... [et al.]. - 2009. - Themanummer (Art education; Vol. 62, nr. 3, May 5-54 p.) This theme issue explores an array of unconventional approaches to art teaching. Articles include: Radical puppets and the language of art by R. Asher; The 'Trickster' and the questionability of questions by C. Stewart; Art lessons for a young artist with asperger syndrome by G. Furniss; and Hands-on writing: an alternative approach to understanding art by N. Selden Barnes. TIJDSCHRIFTEN Een vriend die je nooit in de steek laat : jeugdcultuurfonds van start / A. van Beuningen. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 7/8, jul/aug. p. 19) Jeugdcultuurfonds wil dat alle kinderen in Nederland zich kunnen ontwikkelen in minstens één kunstdiscipline. Hoe gaat het in zijn werk en wat is de stand van zaken tot nu toe? Het fonds heeft als doel de financiële drempels voor kinderen in achterstandsposities (leeftijd van 4 tot 18 jaar), die actieve kunstbeoefening in de weg staan, op te heffen. TIJDSCHRIFTEN Het Valuascollege / B. Ros. - 2009 (Katern Bulletin Cultuur & School; Vol. 58, jul. 2-11 p.) Portret van het Valuascollege gevestigd in Venlo. De school profileert zich met kunst en cultuur en biedt een vooropleiding voor dans en conservatorium en start volgend schooljaar met een kunstklas. Digitale versie: www.cultuurplein.nl/attachments/session=cloud_mmbase+1978055/katern_58.pdf TIJDSCHRIFTEN Waardevol en waardevast : verslag van de NVTO-VLBV-studiedag 11 juni 2009 / E. van Vreeswijk. 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 9, sept. 36-37 p.) Verslag van de NVTO-VLBV-studiedag Waardevol en waardevast, op 11 juni 2009 in Hogeschool Domstad in Utrecht. Aanleiding voor deze studiedag was onder meer de behoefte om het werkveld te consulteren over het zogenaamde cirkelmodel, de inbedding van ICT binnen de kunstvakken, cultureel erfgoed, een leerlijn beeldend voor het VMBO-basis/-kader. TIJDSCHRIFTEN

21


Dossier cultuureducatie – Volkskrant Hieronder volgt een serie artikelen over cultuureducatie in Nederland. Verschenen in de periode 2007-2008 in de Volkskrant. Alles hangt af van de ouders / J. Tromp. - Amsterdam : De Volkskrant, 2007. - 1 p. - In: Volkskrant (2007)(15 febr.) (Dossier Cultuureducatie - Volkskrant; 2007-02-15) Stand van zaken in de Verenigde Staten van America. Digitale versie: www.volkskrant.nl/kunst/article397862.ece/Alles_hangt_af_van_de_ouders 701 DOS 'Als je lelijke dingen tekent, wordt het toch weer mooi'. - Amsterdam : De Volkskrant, 2007. – 2 p. In: Volkskrant (2007)(19 apr.) (Dossier Cultuureducatie - Volkskrant; 2007-04-19) De meerwaarde van een kunstenaar in de klas. Een verslag. Digitale versie: www.volkskrant.nl/kunst/article417404.ece/Als_je_lelijke_dingen_tekent,_wordt_het_toch_weer_mo oi 701 DOS Ambassadeurs voor de kunst, hopelijk / R. Gollin. - Amsterdam : De Volkskrant, 2007. - 3 p. - In: Volkskrant (2007)(7 jun.) (Dossier Cultuureducatie - Volkskrant; 2007-06-07) Interview met docente muziekpedagogiek Rolien Eikelenboom van de hogeschool InHolland in Haarlem en Paul Vogelezang, medewerker van Cultuurnetwerk Nederland, het landelijk expertisecentrum voor cultuureducatie over cultuureducatie in de pabo's. Digitale versie: www.volkskrant.nl/kunst/article433833.ece/Ambassadeurs_voor_de_kunst,_hopelijk 701 DOS Het begint bij vertrouwdheid / M. Schoonenboom. - Amsterdam : De Volkskrant, 2007. - 3 p. - In: Volkskrant (2007)(5 jul.) (Dossier Cultuureducatie - Volkskrant; 2007-07-05) Sociologisch onderzoek laat zien dat het ouderlijk milieu een doorslaggevende factor vormt bij cultuurdeelname, meer nog dan cultuureducatie. Deze factor is moeilijk te beïnvloeden door beleidsmaatregelen, in tegenstelling tot culturele vorming op school. Overzicht van de laatste ontwikkelingen, waarvan onderzoekers Folkert Haanstra, Andries van den Broek en Ineke Nagel een beeld geven. Digitale versie: www.volkskrant.nl/incoming/article442055.ece/Het_begint_bij_vertrouwdheid 701 DOS 'Bildungsbürgerliche Bresse' / M. Schoonenboom. - Amsterdam : De Volkskrant, 2007. - 1 p. - In: Volkskrant (2007)(15 febr.) (Dossier Cultuureducatie - Volkskrant; 2007-02-15) Tachtig procent van de geplande uren voor muziek- en kunstonderwijs in het basisonderwijs worden niet uitgevoerd. Cultuureducatie in Duitsland. Stand van zaken. Digitale versie: www.volkskrant.nl/kunst/article397861.ece/Bildungsburgerliche_Bresse 701 DOS CKV-bon en cultuurkaart. - Amsterdam : De Volkskrant, 2007. - 1 p. - In: Volkskrant (2007)(31 jan.) (Dossier Cultuureducatie - Volkskrant; 2007-01-31)

22


Wat was de ckv-bon en hoe werkt de cultuurkaart die de ckv-bonnen vervangt in het schooljaar 2008/2009? Digitale versie: www.volkskrant.nl/kunst/article392946.ece/CKV-bon_en_cultuurkaart 701 DOS 'Dringend tekort goede kunstleraren' / A. Stoffelen. - Amsterdam : De Volkskrant, 2007. - 1 p. - In: Volkskrant (2007)(14 nov.) (Dossier Cultuureducatie - Volkskrant; 2007-11-14) Bericht over het rapport 'Netwerken en verbindingen; arts and cultural education in the Netherlands' van Anne Bamford in opdracht van het ministerie van OCW. Digitale versie: www.volkskrant.nl/binnenland/article478656.ece/Dringend_tekort_goede_kunstleraren 701 DOS Generatie CKV : achtergrond / M. Schoonenboom. - Amsterdam : Volkskrant, 2007. - 4 p. : ill. - In: Volkskrant (2007)(31 jan.) (Dossier Cultuureducatie - Volkskrant; 2007-01-31) De eerste leerlingen die het vak Culturele en Kunstzinnige Vorming (CKV) volgden, zijn inmiddels van school. In dit artikel wordt gekeken hoe de invoering van CKV de afgelopen jaren is verlopen, hoe docenten over CKV denken en of de beoogde effecten zijn bereikt. 701 DOS Internationale aandacht voor kunst en cultuur op school / Merlijn Schoonenboom. - Amsterdam : Volkskrant, 2007. - 2 p. - In: Volkskrant (2007)(15 feb.) (Dossier Cultuureducatie – Volkskrant; 2007-02-15) De Europese Commissie, UNESCO en de World Economic Forum erkennen het belang van cultuureducatie op school ieder met eigen doelstellingen. Kansberekening naast gulden snede / A. Stoffelen. - Amsterdam : De Volkskrant, 2008. - 5 p. . - In: Volkskrant (2008)(14 mrt.) (Dossier Cultuureducatie - Volkskrant; 2008-03-14) Artikel over de opkomst van de cultuurprofielscholen. Waar moet een school aan voldoen om erkend te worden als een 'cultuurprofielschool'? Digitale versie: www.volkskrant.nl/binnenland/article513462.ece/Kansberekening_naast_gulden_snede 701 DOS 'Laat kinderen ook zelf kunst maken' / A. Stoffelen. - Amsterdam : De Volkskrant, 2007. - 2 p. - In: Volkskrant (2007)(14 nov.) (Dossier Cultuureducatie - Volkskrant; 2007-11-14) Interview met Anne Bamford naar aanleiding van haar onderzoek naar kunstonderwijs in Nederland in opdracht van het ministerie van OCW. Kunsteducatie in Nederland richt zich te weinig op het zélf maken van kunst en wat onderwijsinstellingen precies doen aan cultuureducatie wordt door niemand gecontroleerd. Dit zijn twee conclusies die uit het onderzoek naar voren kwam. Digitale versie: www.volkskrant.nl/binnenland/article478655.ece/Laat_kinderen_ook_zelf_kunst_maken 701 DOS Liever Frans en wiskunde / F. Obbema. - Amsterdam : De Volkskrant, [2007?]. - 1 p. - In: Volkskrant (2007?) (Dossier Cultuureducatie - Volkskrant; 2007)

23


Attitude over cultuureducatie in Frankrijk. Een verslag. 701 DOS Muziek is geen franje / J. Ramaer. - Amsterdam : De Volkskrant, 2007. - 4 p. - In: Volkskrant(2007)(10 okt.) (Dossier Cultuureducatie - Volkskrant; 2007-10-10) De Nederlandse muziekscholen hebben het moeilijk. Er zijn er steeds minder van, en kinderen willen liever in 'Idols' zingen dan viool spelen. Moet de klassieke muziekschool dan worden afgeschreven? Een verslag. Digitale versie: www.volkskrant.nl/kunst/article469207.ece/Muziek_is_geen_franje 701 DOS 'Muzische vorming' verplicht, invulling vrij / B. Dirks. - Amsterdam : De Volkskrant, 2007. – 1 p. - In: Volkskrant (2007)(15 febr.) (Dossier Cultuureducatie - Volkskrant; 2007-02-15) Kenmerk van het Vlaamse onderwijssysteem is de grote autonomie van de scholen bij het invullen van de curricula dus ook voor het curriculum voor 'muzische vorming' ofwel cultuureducatie op school. Een verslag. Digitale versie: www.volkskrant.nl/kunst/article397860.ece/Muzische_vorming_verplicht,_invulling_vrij 701 DOS Vijf jaar lang elke dag klassiek voor kinderen / A. Stoffelen. - Amsterdam : De Volkskrant, 2007. - 1 p. - In: Volkskrant (2007)(10 okt.) (Dossier Cultuureducatie - Volkskrant; 2007-10-10) Gesprek met muziekdocent Mar van der Veer over de lesmethode 'Luisterland' die hij samen met basisschooldirecteur Piet Baaijens bedacht. Zij werden geïnspireerd door een Canadese methode waarbij kinderen elke dag vijf minuten naar klassieke muziek luisteren. Digitale versie: www.volkskrant.nl/kunst/article469205.ece/Vijf_jaar_lang_elke_dag_klassiek_voor_kinderen 701 DOS Wat is cultuureducatie?. - Amsterdam : De Volkskrant, 2007. - 1 p. - In: Volkskrant (2007)(31 jan.) (Dossier Cultuureducatie - Volkskrant; 2007-01-31) Korte omschrijving van enkele termen m.b.t. cultuureducatie o.a. ckv1, kcv, ckv2 en ckv3. Digitale versie: www.volkskrant.nl/kunst/article392939.ece/Wat_is_cultuureducatie 701 DOS Ze hoeven geen kunstenaar te worden / R. Gollin. - Amsterdam : De Volkskrant, 2007. - 3 p. - In: Volkskrant (2007)(17 apr.) (Dossier Cultuureducatie - Volkskrant; 2007-04-17) Met de regeling 'Versterking cultuureducatie in het Primair Onderwijs' die in 2004 werd geïntroduceerd wil de overheid cultuureducatie verankeren in het basisonderwijs. De school krijgt € 10,90 per leerling. Maar wat levert kunsteducatie op? Een reportage. Digitale versie: www.volkskrant.nl/kunst/article417403.ece/Ze_hoeven_geen_kunstenaar_te_worden 701 DOS De zin van cultuurles?. - Amsterdam : De Volkskrant, 2007. - 1 p. - In: Volkskrant (2007)(5 jul.) (Dossier Cultuureducatie - Volkskrant; 2007-07-05) Cultuurles op school heeft wel invloed maar het ouderlijk milieu is van sterkere invloed op de latere cultuurdeelname blijkt uit onderzoek.

24


Digitale versie: www.volkskrant.nl/sport/article442056.ece/De_zin_van_cultuurles 701 DOS

CULTUREEL ERFGOED 'Aan de slag met het onderwijs!' : handleiding voor historische verenigingen om samen te werken met het onderwijs / S. van Grinsven, M-J. Vervest, I. Wilbrink, NCV, Nederlands Centrum voor Volkscultuur. - Herdr. - Utrecht : NCV, 2009. - 31 p. : fig., ill., tab. - 1e dr.: 2003. - Met bijl. - ISBN 90-71840-60-3 In deze handleiding wordt antwoord gegeven op de vraag: hoe kunnen historische verenigingen en scholen zodanig samenwerken dat er voor beide partijen een duidelijke meerwaarde ontstaat? Digitale versie: www.volkscultuur.nl/file_handler/documents/original/view/54/hlonderwijspdf.pdf 725 GRI De canon in de onderbouw VO : Canon uitwerking van vensters + relatie met diverse vakken / M. de Boer ... [et al.], eindredacteur A. van der Kaap, redacteur T. Ekens. - Enschede : SLO, 2009 . - 47 p. : tab. - Met lit.opg. - In samenw. met Entoen.nu. - In opdr. van ministerie van OCW. Het voorliggende leerplankundige instrument maakt inzichtelijk waar de canon een plaats kan krijgen bij verschillende vakken de onderbouw VO. Voor de vakken geschiedenis, aardrijkskunde, Nederlands en cultuureducatie wordt de relatie van de canon met het betreffende vak beschreven. Dit leerplankundige instrument is in de eerste plaats bedoeld voor degenen die een beeld willen krijgen van de verschillende canonvensters en bovenal hoe de canonvensters zich verhouden tot de diverse vakken (en leerplannen) in de onderbouw VO. Daarbij wordt allereerst gedacht aan intermediairen als auteurs en uitgevers, toetsontwikkelaars, leerplanontwikkelaars en opleiders. Zij kunnen het instrument gebruiken om concretere uitwerkingen, materialen, toetsen, en cursussen bij de canon te maken en/of te geven. Maar daarnaast kan dit instrument door leraren worden gebruikt, bijvoorbeeld als checklist voor de gebruikte methode. Digitale versie: www.slo.nl/downloads/2009/De-canon-in-de-onderbouw.pdf/download 008 CAN De canon in het primair onderwijs / Th. Beker ... [et al.], redacteur A. van der Kaap, eindredacteur T. Ekens. - Enschede : SLO, 2009. - 43 p. : tab. - In samenw. met Entoen.nu. - In opdr. van ministerie van OCW. Het voorliggende leerplankundige instrument maakt inzichtelijk waar de canon een plaats kan krijgen bij verschillende vakken in primair onderwijs. Voor de vakken geschiedenis, aardrijkskunde, Nederlands en cultuureducatie wordt de relatie van de canon met het betreffende vak beschreven. Dit leerplankundige instrument is in de eerste plaats bedoeld voor degenen die een beeld willen krijgen van de verschillende canonvensters en bovenal hoe de canonvensters zich verhouden tot de diverse vakken (en leerplannen) in primair onderwijs. Daarbij wordt allereerst gedacht aan intermediairen als auteurs en uitgevers, toetsontwikkelaars, leerplanontwikkelaars en opleiders. Zij kunnen het instrument gebruiken om concretere uitwerkingen, materialen, toetsen, en cursussen bij de canon te maken en/of te geven. Maar daarnaast kan dit instrument door leraren worden gebruikt, bijvoorbeeld als checklist voor de gebruikte methode. Digitale versie: www.slo.nl/downloads/2009/Canon-in-basisonderwijs.pdf/ 008 CAN Canongids voor Amsterdam 2009 / samensteller F. de Kort, samensteller P. Brandon, MOCCA, expertisenetwerk cultuureducatie. - Amsterdam : MOCCA, 2009. - 24 p. : ill. Speciale uitgave om de Nederlandse en Amsterdamse canon onder de aandacht van Amsterdamse scholen en instellingen te brengen. Activiteiten van culturele instellingen in Amsterdam worden

25


gekoppeld aan de vensters van de Nederlandse canon. Van de vijftig vensters zijn achttien vensters aan de stad Amsterdam verbonden. Deze achttien vensters worden kort beschreven met enkele suggesties voor cultuureducatieve activiteiten. 008 CAN Leren verbinden, verbindend leren : erfgoed, maatschappelijke stage en brede school / P. van der Zwaal, Cordys Onderwijstrajecten. - [Leiden] : Erfgoedhuis Zuid-Holland, 2009. - 18 p. : ill., tab. Met bijl. - In opdr. van Erfgoedhuis Zuid-Holland. Op welke wijze kunnen erfgoedinstellingen de ontwikkelingen rondom brede school en maatschappelijke stage (beter) gebruiken om jongeren in contact te brengen met hun cultuurhistorische omgeving? Deze vraag is door provincie Zuid-Holland gesteld aan Erfgoedhuis ZuidHolland en is vervolgens door Cordys Onderwijstrajecten onderzocht binnen het project 'Leren verbinden, verbindend leren' (1 augustus 2008 - 1 juli 2009). Het project maakt duidelijk dat maatschappelijke stages en de brede school nieuwe kansen bieden aan erfgoedinstellingen voor de uitvoering van hun kerntaak. Erfgoedhuis Zuid-Holland kan de instellingen bij het benutten van deze kansen goede diensten bewijzen. Deze rapportage is een verslag van activiteiten en bevindingen. En bevat tevens een aantal aanbevelingen voor het vervolg en een beschrijving van concrete voorbeelden van stages. Digitale versie: www.erfgoedhuis-zh.nl/file.php?fileName=B1Zs4wgE2IC2buQvlcGQvOc9X5cHlS 725 ZWA Mijn school in mijn buurt / auteur van voorwoord E. Swagerman, Paulusschool Amsterdam. Amsterdam : Paulusschool, 2009. - 63 p. : ill. + dvd. - I.s.m. Stichting Taalvorming, Stichting Educatieve Projecten (SEP), Schoolbuurtwerk en De Verhalenfabriek. Een jaar lang werkten leerlingen uit alle groepen van de Paulusschool, een brede school gevestigd in Bos en Lommer te Amsterdam, aan tekeningen, teksten of beelden over de school en de buurt. De projecten waren deels binnen schooltijd en gingen ook door in de naschoolse activiteiten. Zo konden de leerlingen, het merendeel van allochtone afkomst, beter worden in tekenen, schrijven, toneelspelen, presenteren, fotograferen, interviewen, discussiëren of filmen. Het boek en de bijbehorende dvd geven in tekeningen, tekst en beeld het resultaat weer. 711 MIJ [DV] 711 MIJ Nog lang. Leven. Gelukkig : cultureel erfgoed en ouderen: een toekomstperspectief / G. Vercauteren. - 2009 (FARO; Vol. 2, nr. 2, apr/jun. 73-78 p.) De vergrijzing van de Vlaamse bevolking neemt toe. In 1981 was 23% van de Vlaamse bevolking ouder dan 55 jaar, nu is dit al 28%. De vergrijzing heeft vaak een negatieve bijklank. Toch biedt de vergrijzing ook een hoop mogelijkheden, zeker voor het cultureel-erfgoedveld. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de mogelijkheden rond erfgoed en ouderen. Ook worden de begrippen reminiscentie en intergenerationeel werken nader toegelicht. TIJDSCHRIFTEN

BEELDENDE KUNSTEN Atelier Hasjee : stap in de wereld van 20 kunstenaars en ga aan de slag! / F. Vonck. - Haarlem : Becht, 2008. - 128 p. : ill. - ISBN 978-90-230-1208-5 Dit boek bevat twintig portretten van kunstenaars in hun atelier. Het biedt tevens creatieve knutselprojecten voor kinderen die geïnspireerd zijn op de 'echte' kunstwerken van die kunstenaars. Simpele knutsels, maar ook moeilijker projecten, zowel voor meisjes als voor jongens: van taarten

26


versieren en servies beschilderen tot het sjabloneren van een spijkerjack en het maken van sportfoto's. 730 VON Bildumgangsspiele: Kunst unterrichten / K-P. Busse, Dortmunder Schriften zur Kunst. - Norderstedt : Books on Demand, 2004. - 237 p. : fig., ill., tab. - Met lit.opg. - ISBN 3-8334-0951-7 (Dortmunder Schriften zur Kunst; 2) Dieses Buch erfasst die Inhalte des Kunstunterrichts in einem kontextuellen Verständnis des produktiven und analytischen Umgangs mit Bildern. Im Zuge einer Auseinandersetzung mit Kunstund Bildbegriffen in der Kunst, Kunstgeschichte und Kunstdidaktik erarbeitet das Buch Fachstandards zur Planung des Kunstunterrichts. Es entwickelt Unterrichtsinhalte aus der Reflexion kunstpädagogischer Grundprobleme, des ästhetischen Verhaltens von Kindern und Jugendlichen und der kunstwissenschaftlichen Bewertung von Bildern und führt zu einem Repertoire von Fachmethoden, das in Handlungschoreographien umgesetzt werden kann. Diese Choreographien bilden das Netz für Bildhandlungen als Bricolage. Das Buch führt grundlegend in diese Themen ein, nennt weiterführende Literatur und veranschaulicht sie an Beispielen aus der Unterrichtswirklichkeit. Kompetenzen von Lehrerinnen und Lehrern und Bildungsstandards der Schülerinnen und Schüler werden in dem theoretischen Kontext des Buches, der sich aus aktuellen Skripten der Kunst für eine Diskussion geöffnet. 730 BUS Drawing together: art, craft and design in schools / Ofsted, Office for Standards in Education. London : Ofsted, 2009. - 53 p. : ill. - Met lit.opg., webadressen en bijl. The report evaluates the strengths and weaknesses of art, craft and design in a sample of primary and secondary schools. It draws together the findings of subject surveys of art, craft and design education between 2005 and 2008 in 90 primary and 90 secondary schools. These schools were selected randomly to include those in urban and rural areas across England. Inspectors also made 20 further visits to see good practice in schools, art galleries and regional exhibitions of pupils' work. Inspectors evaluated pupils' achievement and the quality of provision, and assessed the extent to which pupils of all backgrounds and abilities were given the opportunity to succeed in the subject. They considered the possible factors contributing to the wide gap in achievement between boys and girls. Digitale versie: www.ofsted.gov.uk/content/download/9389/103389/file/Drawing%20together.pdf 730 DRA Handboek beeldende therapie : Uit de verf / eindredacteur C. Schweizer, redacteur J. de Bruyn ... [et al.]. - Houten : Bohn Stafleu Van Loghum, 2009. - 622 p. : fig., ill., tab. - Met lit.opg. - ISBN 978-90313-5253-1 Overzicht van de Nederlandse beeldende therapie. Beschreven worden de belangrijkste bestaande visies, methoden en methodieken. Deel 1 geeft informatie over de achtergronden van het beroep: de geschiedenis en theoretische kaders. Deel 2 is gericht op de methodische beroepsuitoefening in de praktijk. Deel 3 handelt over voorwaarden voor professionaliteit, zoals facilitering en maatschappelijke positionering en onderbouwing van het professioneel handelen door middel van onderzoek. Bij het handboek is een dvd gevoegd die verschillende onderwerpen die in het boek behandeld worden inzichtelijk maakt. 730 HAN [DV] 730 HAN Handreichung für Kunsterziehung in den Jahrgangsstufen 5,6,7 / Staatsinstitut für Schulpädagogik und Bildungsforschung. - Donauwörth : Auer, 2006. - 236 p. : fig., ill. - Met bijl. - ISBN 978-3-40303130-7

27


Diese Handreichung ist für Hauptschule, Realschule und Gymnasium gleichermaßen geeignet. Sie enthält bis ins Detail ausgearbeitete Unterrichtseinheiten, die deutlich machen, wie der Kunstunterricht im besonderen Maße von Kreativität, Flexibilität, Fantasie und von Prinzipien wie Projektorientierung, entdeckendem und szenischem Lernen bestimmt wird. 730 HAN MathART : projects and activities : grades 3-5 / C. Ford Brunetto. - New York : Scholastic, 1999. - 96 p. : fig., ill. - Met lit.opg. - ISBN 0-590-96371-6 Creative projects that make a natural connection between math and art. Includes projects involving geometry, numbers and computation, measurement, patterns, statistics and fractions. 730 BRU Mediale Vorlieben von Jungen und Mädchen : explorative Studie im Kunst/Gestalten/Textilunterricht der Grundschule / R. Malaka. - Zürich [etc.] : Lit Verlag, 2009. - 235 p. : fig., graf., ill. - Met lit.opg. en bijl. - ISBN 978-3-8258-1988-0 Medien im Kunst/Gestalten/Textilunterricht: Stoff, Wolle, Ton, Holz, Wasserfarben oder auch Computer. Doch welche Medien lassen sich sinnvoll im Unterricht einsetzen und wie soll das geschehen? Auf diese Frage sucht das Buch anhand der Analyse des aktuellen Forschungsstands und einer Befragung von 435 Grundschulkindern Antworten. Als Fazit der Arbeit werden Thesen zu einer zukunftsorientierten Medienwerkstatt in Grundschulen formuliert. In ihnen werden nicht nur fachwissenschaftliche Vorstellungen berücksichtigt, sondern haben auch die Wünsche der Kinder ihren Platz. 730 MAL Rubens in beweging [dvd] : met stof en lichaam brengen jongeren de werken van Peter Paul Rubens tot leven / M. Rodenburg, G. Pauwels, producent De Veerman. - Antwerpen : De Veerman, 2009. ca. 16 min. In maart 2009 vond in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen een project plaats waar 15 jongeren van de 9de klas van de Steinerschool Antwerpen aan deelnamen. In een reeks kostuum- en dansworkshops, opgezet door kunsteducatieve organisatie De Veerman, exploreerden ze de werken van Rubens: welke houding nemen de personages aan, hoe verhouden ze zich tegenover mekaar, welke kleuren worden er gebruikt, hoe worden de stoffen gedrapeerd? Vanuit deze verkenning gaven jongeren een eigen, hedendaagse interpretatie aan de werken van Rubens. Met stof en lichaam brachten ze Rubens tot leven. [DV] 701 ROD Zo mooi is Almere! : de skyline van Almere vormgegeven door leerlingen van Brede School Het Meesterwerk : reizende tentoonstelling van 11 januari 2009 tot 29 juli 2009 / samensteller A. van Ekris, samensteller E. de Waart, Brede School Het Meesterwerk Almere. - [S.l.] : [s.n.], 2009. Ongepag. : ill. Catalogus bij de expositie 'Zo mooi is Almere!'. Leerlingen van de bovenbouw van de Brede School Het Meesterwerk in Almere hebben zich laten inspireren door het nieuwe stadscentrum. Middels een collage van krant en krijt hebben zij op creatieve wijze de skyline van Almere weten neer te zetten. Verschenen ter gelegenheid van de opening van de kinderkunstuitleen van de school Het Meesterwerk. 730 ZOM Eeuwig Egypte / hoofdredacteur A. Ullmann, hoofdredacteur M. Goes. - 2009. - ill. - Themanummer. (Dada; Nr. 64, 1-47 p.)

28


Themanummer over Egypte met informatie over o.a. de regels van Egyptisch kunst, de geheimen van de piramides, mummies en een snelcursus hiërogliefen. TIJDSCHRIFTEN No Landscapes / M. Crone. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 6, jun. 16-17 p.) 'No Landscapes' is een kunsteducatief project om studenten van de Academie voor Beeldende Vorming te Amsterdam en docenten vanaf het primair onderwijs tot en met het hoger beroepsonderwijs te helpen bij de beschouwing van hedendaagse kunst en de overdracht ervan. Het project wordt gecoacht door Terry Barrett, professor Art Education aan de Ohio State University, kunstenaar en recensent. Dit artikel doet verslag van het doel, opzet en ervaringen tot nu toe. In het bijzonder wordt ingegaan op de gebeurtenissen tijdens een les kunstbeschouwing aan leerlingen 4havo met een autisme spectrum stoornis. TIJDSCHRIFTEN Unit Academie : Nijmeegse academie voor bijzonder beeldend talent / H. Langenhuijsen. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 6, jun. 29-30 p.) Een beschrijving van de Unit Academie in Nijmegen. Unit Academie is een tweejarige dagopleiding voor beeldende kunst en vormgeving voor jongeren van 16 tot 28 jaar met een autisme spectrum stoornis of een andere 'ontwikkelingsstoornis'. TIJDSCHRIFTEN Wesley, een bijzondere leerling / R. van der Meer. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 6, jun. 27-28 p.) Wesley is een blinde jongen die succesvol een havo-programma op een reguliere scholengemeenschap volgt. Speciaal voor hem is het normale curriculum beeldende vormgeving mild aangepast. Een praktijkverhaal. TIJDSCHRIFTEN

MUZIEK 21 kinderliedjes : uitgevoerd in de kleurenmuzieknotatie van het Jostiband Orkest / samensteller W. Brussen, samensteller L. Verburg. - Zwammerdam : Jostiband orkest, 2004. - 42 p. : ill. - ISBN 90808506-1-6 Kinderen, slechtzienden en verstandelijk gehandicapten hebben veel moeite met het traditionele notenschrift. Dit hoeft echter niet te betekenen dat zij geen instrument zouden kunnen bespelen. Exclusief voor het Jostiband Orkest, dat geheel door verstandelijk gehandicapten wordt gevormd, is er een speciale kleurennotatie ontwikkeld, die aansluit bij het klassieke notenschrift, maar veel eenvoudiger is. Bevat 21 liedteksten van kinderliedjes met kleurenmuzieknotatie. 784 21K Eltern-Kind-Gruppen an Musikschulen : Grundlagen, Materialen, Unterrichtsgestaltung / redacteur M. Dartsch. - Bonn : VDM, 2008. - 107 p. : fig., graf., ill., tab. + dvd. - Met lit.opg. - In opdr. van het Bundesministerium für Bildung und Forschung. Mit einer Fachtagung für Lehrkräfte, Leiter/innen von Musikschulen, Trägervertreter/innen, Studierende und Lehrkräfte aus den Hochschulen sowie interessierte Eltern und Erzieher/innen am 1./2. März 2008 in Bonn, dem 'Eltern-Kind-Gipfel', bot der VdM den Rahmen für eine Diskussion wichtiger Grundfragen der Arbeit mit Eltern-Kind-Gruppen an Musikschulen sowie für Einblicke in gängige Lehrwerke für diesen Unterrichtsbereich. Mit der Veröffentlichung der Vorträge aus dieser Veranstaltung möchte der VdM ein Arbeitsbuch an die Hand geben, das die Orientierung auf dem

29


Markt wie auch die Konzeption von Unterricht erleichtert. Die DVD stellt einen Zusammenschnitt von Aufnahmen für, die der VdM im Rahmen einer thematischen Sondierung von Studentinnen und Absolventinnen der Elementaren Musikpädagogik hat erstellen lassen. 780 ELT [DV] 780 ELT Handboek muziektherapie : evidence based practice voor de behandeling van psychische stoornissen, problemen en beperkingen / redacteur H. Smeijsters, A. Vink ... [et al.]. - Houten : Bohn Stafleu Van Loghem, 2006. - 436 p. + cd. : fig., graf., tab. - Met lit.opg. en reg. - ISBN 90-313-4517-2 Overzicht van theorie, praktijk en onderzoek op het gebied van muziektherapie. Het boek is opgebouwd in drie delen. Deel 1 bevat het model van indicatiestelling, gaat in op verschillende vormen van onderzoek en multidisciplinaire richtlijnontwikkeling en geeft een overzicht van theoretische modellen. Deel 2 heeft betrekking op de methodische kant van de indicatiestelling en bevat hoofdstukken over onder meer receptieve en actieve muziektherapie, doelen en werkvormen. Deel 3 vormt de kern van het boek. De eerder behandelde theorie wordt hierin op de praktijk afgestemd. Aan de hand van cases die zijn ontleend aan de eigen praktijk van de auteurs, wordt telkens één stoornis, probleemgebied of werkveld centraal gesteld. Bij dit boek hoort een cd met muziekfragmenten. 780 HAN [CM] 780 HAN Infant musicality : new research for educators and parents / J. Tafuri, redacteur G. Welch. - Farnham : Ashgate, 2008. - XVII, 193 p. + cd + dvd. - Met lit.opg., bijl. en reg. - Vert. van: Nascere musicali. - ISBN 978-0-7546-6512-0 This book has two main areas of focus. The first reconstructs the development of human musical abilities. Tafuri reports studies of the development of vocal, rhythmic and motor abilities through the observation of the same participants for three years, beginning with the mothers' experiences in the last three months of pre-natal life. The programme of musical activities and the modalities of the collaboration with the parents are also described. The second area of focus puts forward an educational perspective based on the results of the research. The amount and the quality of the collected data can allow parents and educators to plan different activities by considering the starting point for individual participants and the development of his/her musical abilities. The long-term aim is to reach an overarching understanding of the personal musicality of each subject. The book will be of interest to parents and nursery/kindergarten educators so that they can have scientific, theoretical and methodological foundations for their educational strategies, as well as being of considerable interest to all musical educators, irrespective of the age of their pupils: a good knowledge of the first stages of musical development can permit a better evaluation and a fulfillment of later educational needs in music. 780 TAF [DV] 780 TAF The keynote for the key experience : how do you facilitate the best possible music experience for your participants? : a research on the content and organisational ingredients necessary when developing an educational project with a symphony orchestra that could facilitate a key experience for its participants / R. Slob. - [S.l.] : [s.n.], 2009. - 50 p. : tab. - Met bijl. en lit.opg. - Masterthesis Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, Master of Education in Arts. In this thesis the author finds an answer to the following question: What content and organisational ingredients are necessary to develop an education project with a symphony orchestra that could facilitate a key experience with its participants? The thesis is a result of (international) literature

30


research and interviews with employees of three different organisations: Der Berliner Philharmoniker, London Symphony Orchestra and Riksconsertene (Norway). 780 SLO Kleine muziekpodia in beeld : cijfers en kengetallen 2007 / MCN, Muziek Centrum Nederland. Amsterdam : MCN, 2009. - 14 p. : fig. Jaarlijks vraagt Muziek Centrum Nederland kleine podia in de klassieke- en jazzmuziek om gegevens over hun organisatie en bedrijfsvoering (concerten, bezoek, personeel, financiën). Uit onderzoek onder 98 kleine klassieke- en jazzpodia (BeAM 2007) blijkt dat het bezoek aan deze podia in 2007 met ongeveer 15% is toegenomen ten opzichte van 2006. Het aantal concerten steeg met 10%. In 2007 werden er op kleine podia en festivals die zich toeleggen op klassieke-, jazz- en wereldmuziek ongeveer 8000 concerten georganiseerd. Deze concerten trokken ongeveer 800.000 bezoekers. De podia zetten in dat jaar ongeveer 28 miljoen euro om, ongeveer net zoveel als in 2006. Het werk wordt vooral verricht door vrijwilligers. Digitale versie: www.muziekcentrumnederland.nl/fileadmin/Muziekinstituut/Algemeen/PDF/Kleine_Muziekpodia_in_Be eld.pdf 061 KLE Kuimba Wimbo : wereldmuziek voor jongeren / Koor&Stem. - Antwerpen : Koor&Stem, 2007. - 52 p. : fig., ill. + cd Kuimba wimbo is afgestemd op de interculturele belevingswereld van jongeren (12-15 jaar) uit de eerste klas van het voortgezet onderwijs. Het is ook geschikt voor onder meer deeltijds kunstonderwijs, vocale ensembles, jeugdkoren, muzikanten, enz. Het doel van het project is jongeren te stimuleren al zingend iets te vertellen over zichzelf, hun cultuur of over hun belevingswereld. Het boek bevat 24 volksliedjes uit heel verschillende culturen: uit Afrika, Amerika, Azië, Europa en Oceanië. Sommige liedjes werden overgenomen uit andere bundels, andere werden voor het eerst uitgeschreven en in gedrukte vorm ter beschikking gesteld. Voor de samenstelling van de bundel werkten Koor&Stem samen met autochtone en allochtone muzikanten. Op de bijbehorende cd zijn de liedjes te horen. 780 KUI [CM] 780 KUI Lerende musici : onderzoek naar de haalbaarheid van een model voor het leren van professionals op de werkplek, onderzoek voor de ontwikkeling van niet-muzikale vaardigheden van orkestmusici / J. Wagter. - [S.l.] : [s.n.], 2005. - 100 p. : fig., graf., tab. - Met lit.opg., bijl. en samenv. Doctoraalscriptie Universiteit van Amsterdam, faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen, Pedagogische Wetenschappen en Onderwijskunde. Centrale vraag bij deze scriptie is: Zijn de voor kenniswerkers ontwikkelde leer- en ontwikkelingsmodellen van toepassing op orkestmusici voor de ontwikkeling van de niet-muzikale vaardigheden? Getracht is om op basis van onderzoek in de podiumkunsten (Dewulf, Biunkens et al. 2002) te zoeken naar een model dat passend kan zijn voor leren en ontwikkelen in een symfonieorkest. Voor het ontwikkelen van niet-muzikale vaardigheden is gekeken naar de aanvoerders, aangezien zij duidelijk zichtbare niet-muzikale neventaken hebben. 780 WAG Musik - ein Leben lang! : Grundlagen und Praxisbeispiele / redacteur D. Hehlke, auteur van voorwoord W. Richter, W. Sobirey ... [et al.]. - Bonn : VDM, 2008. - 104 p. : fig., ill. - Met lit.opg. Die Arbeitshilfe enthält Grundlagentexte zur Neurobiologie des Musizieren im Alter, zu Geragogik, zu Elementarem Musizieren mit Senioren im Heim und zu Musik und Bewegung mit 50+. Außerdem gibt

31


sie mit Beispielen aus der Musikschulpraxis Anregungen für Projekte und Initiativen mit älteren Erwachsenen. 780 MUS Het publiek van operadagen Rotterdam 2008 / L. Ranshuysen. - Rotterdam : Letty Ranshuysen, 2008. - 16 p. : tab. - Met bijl. Rapportage van publieksonderzoek bij de derde editie van de Operadagen Rotterdam, waarin de samenstelling van het publiek, de waardering voor de voorstellingen en de effectiviteit van de ingezette media aan bod komen. Tevens worden specifieke kenmerken van naar ervaring met muziektheater ingedeelde groepen blootgelegd. Digitale versie: www.lettyranshuysen.nl/pdf/2008_operadagen.pdf 782 RAN Redefining musical identities : reorientations at the waning of modernism / redacteur R. de Groot, redacteur A. van der Schoot, B. Cicovacki ... [et al.]. – Rotterdam/Arnhem : Veenman Publishers/Artez Press, 2007. - 111 p. : ill. - Met lit.opg. - ISBN 978-90-86900-85-5 The authors of this book attempt to come to grips with the changing position of music in society and culture. The first section of this music theory essay collection tackles themes of Modernism and stylistic development. The second focuses on music as a social and spiritual happening. The book concludes with several essays about regional traditions and the concept of innovation. 780 RED Startsleutel educatie voor musici & ensembles / medewerker N. Kurstjens ... [et al.]. - Versie 1.3. Amsterdam : MCN, 2008. - 40 p. - Met bijl. - Een eerdere versie (1.2) is uitgegeven door Stichting De Kamervraag. Handreiking met praktische tips voor het opzetten van een educatief project. Deze startsleutel is gemaakt voor musici en ensembles die zich met concerten en muziekeducatieve projecten op jeugd en jongeren willen richten. Digitale versie: www.muziekcentrumnederland.nl/fileadmin/Muziekinstituut/Klassiek/PDF/MCN_Startsleutel_versie_O ktober_2008.pdf 780 STA Studie zu Wirkungen und Voraussetzungen der musikalischen Früherziehung / M. Dartsch. - Bonn : VDM, 2008. - 64 p. : fig., graf., ill., tab. - Met lit.opg. en bijl. Rund 40 Jahren nach den Anfängen der Musikalischen Früherziehung in Deutschland führte Dartsch im Auftrag des VdM und mit Unterstützung des Bundesministeriums für Bildung und Forschung eine groß angelegte Evaluationsstudie zu Wirkungen und Voraussetzungen der Musikalischen Früherziehung durch. 350 Kinder in 140 MFE- (Musikalischen Fruherziehung-) und Kontrollgruppen an 18 zufällig ausgewählten Musikschulstandorten, ihre Eltern und Lehrkräfte waren an den Tests und Befragungen beteiligt, die entlang der Leitfrage entwickelt wurden, wie gerne, präzise und kreativ Kinder nach zwei Jahren in der Musikalischen Früherziehung mit Musik umgehen. Die Publikation enthält die ausführliche Darstellung der Ergebnisse der empirischen Untersuchung, einen Ausblick des Autors sowie einen Kommentar des Verbandes deutscher Musikschulen. 780 DAR World conservatoires 09 : an international guide to music study. - London : Rhinegold, 2009. - 271 p. : ill. - ISBN 978-1-906178-74-1 A directory listing telephone numbers and addresses for music conservatoires around the world. [NA] 377 WOR

32


Arrangeren doe je zo! / E. de Graaf. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 6, jun. 45-46 p.) Beschrijving van het project 'Arrangeren doe je zo!'. Dit project, bedoeld voor kinderen in het basisonderwijs, is een samenwerkingsproject van het Conservatorium Amsterdam en het MCO (Muziekcentrum van de Omroep), waarvan het Metropole Orkest en de afdeling Educatie deel uitmaken. Doel van dit project is dat de deelnemende kinderen: 1. leren wat arrangeren is; 2. kennis maken met het Metropole Orkest en direct contact hebben met de musici; 3. actief meedoen aan een repetitie en concert met orkest. TIJDSCHRIFTEN Bijzonder muzikaal / M-C. Kocken-Felix. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 6, jun. 20-21 p.) Kinderen met een verstandelijke handicap integreren steeds vaker in het reguliere basisonderwijs. De ouders van deze kinderen komen vervolgens naar de muziekschool met de vraag of het voor hun kind mogelijk is om een muziekinstrument te leren bespelen. Sinds enkele jaren geeft vakleerkracht muziek Marie-Cécile Kocken-Felix aan de muziekschool Leusden en Bilthoven piano/keyboardles aan mensen met een verstandelijke handicap. Een praktijkvoorbeeld. TIJDSCHRIFTEN Classic Express doet meer! / A. van Beuningen. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 6, jun. 18-19 p.) Het Prinses Christina Concours organiseert en verzorgt sinds 2007 concerten voor basisschoolleerlingen van 6 t/m 11 jaar. Deze concerten vinden plaats in de Classic Express, de eerste rijdende concertzaal ter wereld. Met de concerten wil het Prinses Christina Concours kinderen enthousiast maken voor klassieke muziek. Vanaf juni 2009 worden ook concerten gegeven voor leerlingen van mytylscholen en voor autistische kinderen. Een aantal van deze concerten wordt gegeven in samenwerking met Stichting Papageno. TIJDSCHRIFTEN Combi-functie aantrekkelijk voor directie én leerkracht / J. van Dijk. - 2009 (Over Onderwijs; Vol. 11, nr. 3, jul. 14-15 p.) De combinatiefunctie is in opkomst. Mensen met zo'n functie werken in twee verschillende sectoren maar zijn in dienst van één werkgever. Bijvoorbeeld muziekdocenten die zowel lesgeven op een school als op een muziekschool. TIJDSCHRIFTEN Het Concertgebouw / A. Twaalfhoven. - 2009 (Bulletin Cultuur & School; Vol. 12, nr. 58, jul. 4-5 p.) Jaarlijks krijgt het Concertgebouw ca. 30.000 leerlingen van alle leeftijden over de vloer. De educatieve projecten zijn vaak een combinatie van een voorbereidende les en een bezoek aan het Concertgebouw waar leerlingen actief aan participeren. Maar ook binnenschools is het Concertgebouw erg actief. Het organiseert binnenschoolse projecten in samenwerking met diverse stadsdelen van Amsterdam. Een interview met Marga Wobma-Helmich, hoofd afdeling educatie Concertgebouw. Digitale versie: www.cultuurplein.nl/bulletin/bulletinpdf/2009 TIJDSCHRIFTEN Confronting ADHD in the music classroom / P. Moore. - 2009. - Met lit.opg. (Teaching music; Vol. 17, nr. 1, Aug. p. 57) Recommendations for music educators working with ADHD and ADD (Attention Deficit Disorder) children. TIJDSCHRIFTEN

33


Curricular pillars in the elementary general music classroom / A.C. Howell. - 2009. - Met lit.opg. (Music educators journal; Vol. 95, nr. 3, Mar. 37-41 p.) How can teachers help students retain what they are taught across the months and years? Building on Jerome Bruner's spiral curriculum concept, the author emphasizes the importance of pillars of musical skill and knowledge that are frequently reinforced through reintroduction and repetition. Presenting (and reviewing) limited amounts of high-quality material in segments that students can digest and remember, as well as enjoy, offers an effective approach to music teaching. TIJDSCHRIFTEN Educational applications of podcasting in the music classroom / K. Kerstetter. - 2009 (Music educators journal; Vol. 95, nr. 4, Jun. 23-26 p.) Podcasting offers music educators and their students the opportunity to share information, learn about technology, and communicate with the local community via the Internet. This article contains numerous resources for gaining familiarity with podcasting through student assignments and classroom activities. There are many online materials and podcasts available for the classroom. Teachers can, individually or with their students, create their own podcasts on many aspects of music and music learning. TIJDSCHRIFTEN Engaging and educating students with culturally responsive performing ensembles / K. Mixon. - 2009 (Music educators journal; Vol. 95, nr. 4, Jun. 66-73 p.) In America's increasingly pluralistic society, almost half the students in public schools can be described as 'minorities'. Teaching this multicultural population calls for creativity on the part of music educators. Modifications to traditional ensembles, tapping into multiple cultural sources, increasing the variety of alternative ensembles, and being flexible in programming and scheduling can enhance student, parental, and community support of the teachers music program. TIJDSCHRIFTEN Graduate music education as a site for reconfiguring curriculum development / J.R. Barrett. - 2009. Met lit.opg. (Research studies in music education; Vol. 31, nr. 1, Jun. 6-19 p.) Curriculum scholars in music education have identified themes and issues to be addressed in reconceptualizing the music curriculum and moving beyond prescriptive and technical models of curriculum planning. Curriculum development courses designed for novice and experienced teachers enrolled in graduate studies serve as sites in which teachers can examine their assumptions about music teaching and learning, think deeply about the school settings where the curriculum is situated, reflect upon the challenges that face the contemporary music classroom, analyze and interpret curricular models and initiatives that address those challenges, and synthesize these insights to design imaginative and compelling musical experiences for students. Graduate study can serve as a catalyst for teachers' professional development, and a cornerstone for the advancement of curricular discourse in music education. TIJDSCHRIFTEN Improvisation, Komposition / H. Klug ... [et al.]. - 2009. - Themanummer. (Üben & Musizieren. Zeitschrift für Musikschule, Studium, Berufspraxis und Elternhaus; Vol. 26, nr.4, Aug/Sept. 1-33 p.) Themenheft über improvisieren und komponieren im Instrumentalunterricht. Inhalt: Von der Improvisation zur Komposition - und zurück; Wege der Improvisation neuer Musik im gemischten Ensembles; Einige Gedanken zur musikalischen Qualität improvisatorischer Prozesse; Komponieren

34


im Instrumentalunterricht - eine sinnvolle Ergänzung des pädagogische Unterrichtsfelds?; Improvisieren mit Bausteinen im Instrumentalunterricht. TIJDSCHRIFTEN Keys to success with autistic children / S. H. Iseminger. - 2009 (Teaching music; Vol. 16, nr. 6, Apr. 28-31 p.) The author takes a look at what autistic children need and considers some guidelines for helping them in the music classroom. TIJDSCHRIFTEN Muziek en beelden vloeien samen bij ARTune / M. Scheepers. - 2009 (De pyramide; Vol. 63, nr. 2, mrt. 4-7 p.) Scheepers ging op zoek naar de combinatie muziek en beelden. Ze kwam bij toeval terecht bij het duo ARTune. Zij spelen muziek en laten kinderen daarbij schilderen. TIJDSCHRIFTEN Nurturing music learners in Mrs Miller's 'family room': a secondary classroom for students with special needs / D.V. Blair. - 2009. - Met lit.opg. (Research studies in music education; Vol. 31, nr. 1, Jun. 20-36 p.) In this narrative account of a secondary school classroom of students with special needs, the author shares the story of a teacher and her students. With multiple impairments and low socioeconomic status creating an additional layer of risk, these students struggle with emotional and social interaction in addition to academic challenges. School music classes of choir and band were unavailable to these students. In this article, the author explores a finding that is, the classroom teacher's role in creating a place of belonging for her students. By understanding the students' need to feel parental love, the teacher - demonstrating a mature model of pedagogical thoughtfulness fostered a sense of family and belonging within the classroom community. TIJDSCHRIFTEN Ontmoeting met het andere / E. Haverkamp-Wesselink. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 7/8, jul/aug. 17-18 p.) Gesprek met Jan IJzermans, lector Muziekontwerp en voorzitter van het Faculteitsbestuur van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) en Marjanne Paardekooper, Coördinator Internationale Zaken over hun visie op internationalisering. Op de faculteit is men bezig met projecten in Vietnam, Ghana, Zambia, Tanzania en Japan. Internationalisering en ontwikkelingssamenwerking hebben beide aandacht binnen de faculteit. TIJDSCHRIFTEN Het ontwikkelen van luistervaardigheden / F. Evelein. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 7/8, jul/aug. 21-24 p.) Luisteren naar muziek is een complexe activiteit. Veel en actief luisteren naar muziek verrijkt het vermogen tot muzikale waarneming, muzikale structuren te herkennen, te bevatten en te herinneren. Ongetrainde luisteraars te leren langer en op een meer complete manier naar muziek te luisteren kan via het inzetten van diverse strategieën. De auteur geeft in dit artikel verschillende typen interactieve strategieën om het muziek luisteren te stimuleren. TIJDSCHRIFTEN Oog in oog met de Matthäus Passion / J-P. Maaijwee. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 9, sept. 25-26 p.)

35


Artikel over het project rond een uitvoering van de Matthäus Passion van Bach. Voorafgegaan door een gastles van een musicus van De Nederlandse Bachvereniging en interactief lesmateriaal staan middelbare scholieren uiteindelijk oog in oog met de Matthäus Passion. TIJDSCHRIFTEN Perspectives in music education research / E.R. Jorgensen ... [et al.]. - 2009. - Met lit.opg. Themanummer. (Research studies in music education; Vol. 31, nr. 1, Jun. 69-100 p.) This issue about perspectives in music education research examines the phenomenon of 'thick description': its history, its purposes and its potential uses for music education research. Estelle Jorgensen traces the evolution of thick description from its philosophical beginnings in the work of Gilbert Ryle to its appearance in the work of renowned anthropologist Clifford Geertz. Jorgensen's paper is accompanied by commentaries from the perspectives of music education (Sandra Stauffer and Janet Robbins), philosophy (David Carr), and music education ethnography (Kathryn Marsh). TIJDSCHRIFTEN Singing and moving: teaching strategies for audiation in children / A. Maerker Garner. - 2009 (Music educators journal; Vol. 95, nr. 4, Jun. 46-50 p.) Developing listening skills is fundamental to teaching music to children. A Suzuki instructor discusses ways to foster listening in both private instrumental study and in preschool and elementary general music classes. Much of the material is drawn from the works of Edwin Gordon and Howard Gardner. Activities grounded in their philosophies involve movement and the voice and enhancing the child's ability to listen with discernment both from within and outside himself or herself. Bodily movement and vocal response are encouraged for use with all teaching methodologies. TIJDSCHRIFTEN Stepping aside: teaching in a student-centered music classroom / D.V. Blair. - 2009. - Met lit.opg. (Music educators journal; Vol. 95, nr. 3, Mar. 42-45 p.) Teaching students to think and learn independently are important goals for educators. This article describes how music teachers can foster greater musical understanding by putting students at the center of the learning process and provides examples of lessons that enable students to learn through musical problem solving and collaboration. TIJDSCHRIFTEN Symposium on new directions in music education policy around the globe / P. Schmidt ... [et al.]. 2009. - Met lit.opg. (Arts education policy review; Vol. 110, nr. 3, Summer 3-61 p.) The articles in this special issue bring together music educators from Germany, Norway, Canada, and the United States to discuss and present a global outlook for music education policy, focusing particularly on the northern hemisphere. The authors describe past absences and problems in music education policy, as well as current promises and future opportunities. The articles are originally presented in altered form at the International Society of Music Education (ISME) conference held in Bologna, Italy, in the summer of 2008. TIJDSCHRIFTEN Teaching world music through feature films / C-H. Lum. - 2009 (Music educators journal; Vol. 95, nr. 3, Mar. 71-75 p.) Films that deal with the musical aspects of culture or tell stories of musicians and musical genres offer a window of opportunity to students. Viewers of all ages can learn about unfamiliar societies worldwide and can learn about music in the context in which it is performed. The author offers

36


numerous resources, including a printable online lesson plan available from Smithsonian Global Sound, to demonstrate how feature films can become first-rate classroom tools. TIJDSCHRIFTEN Zaanse jongeren in Parijs / M. van Houtert. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 6, jun. 23-24 p.) Vijftien Zaanse jongeren van 't Anker, een school voor zeer moeilijk lerende kinderen, hebben in 2008 (Europees Jaar van de Interculturele dialoog) meegedaan aan de opera 'De Vérone ou d'ailleurs...'. Een jaar lang repeteerden zij om vervolgens twee weken in Parijs samen met kinderen uit Hongarije, Italië en Frankrijk op te treden in Parijs. De opera maakte onderdeel uit van het project 'Dix mois d'ecole et d'opéra', een initiatief van de Parijse Opéra. De Parijse Opéra wil middels het project kansarme jongeren in contact laten komen met opera. TIJDSCHRIFTEN

MEDIA/FILM ClipCamDance : lesbrief VideoClipMaker / L. Vergouwen, Stichting Cinekid. - Amsterdam : Stichting Cinekid, 2007. - 2 dl. (6, 2 p.). - Lesbrief en docentenhandleiding (Cinekid Studio.nl) Met VideoClipMaker ClipCamDance kunnen kinderen zelf een videoclip maken. Gedurende drie lessen gaan leerlingen aan de slag met verschillende facetten van de videoclip. Leerlingen leren o.a. kritisch te kijken naar oude en nieuwe videoclips. 790 CIN Foto- & FilmMakers : lesbrief / L. Vergouwen, R. Theeuwes, Stichting Cinekid. - Amsterdam : Stichting Cinekid, 2007. - 2 dl. (3, 2 p.). - Lesbrief en docentenhandleiding. (Cinekid Studio.nl) Met de Foto- en FilmMakers kunnen kinderen met hun webcam of digitale camera zelf foto's en filmpjes maken en bewerken. De Foto- en FilmMakers bestaan uit de programma's: FotoMaker, FilmpjesMaker, FotoFilmMaker en FlitsFilmMaker. 790 CIN GeluidMixer : lesbrief / L. Vergouwen, R. Theeuwes, Stichting Cinekid. - Amsterdam : Stichting Cinekid, 2007. - 2 dl. (2, 2 p.). - Lesbrief en docentenhandleiding. (Cinekid Studio.nl) De GeluidMixer is een programma waarmee kinderen zelf muziek en geluid kunnen opnemen en mixen. De kinderen kunnen de geluidopnames en -mixen toevoegen aan hun eigen werkjes uit de TekenFilmMaker, de Foto- en FilmMakers en de Montagemaker. 790 CIN KijkRadio : lesbrief NieuwsMaker / L. Vergouwen, Stichting Cinekid. - Amsterdam : Stichting Cinekid, 2007. - 2 dl. (6, 2 p.). - Lesbrief en docentenhandleiding (Cinekid Studio.nl) Met KijkRadio kunnen kinderen nieuwsuitzendingen maken en uitzenden op internet. Ze spreken teksten in en voegen plaatjes en foto's toe. 790 CIN MontageMaker : lesbrief / L. Vergouwen, R. Theeuwes, Stichting Cinekid. - Amsterdam : Stichting Cinekid, 2007. - 2 dl. (2, 2 p.). - Lesbrief en docentenhandleiding. (Cinekid Studio.nl)

37


In de MontageMaker kunnen kinderen tekeningen, foto's, filmpjes, videoclips en nieuws achter elkaar plaatsen en de tijdsduur van werkjes aanpassen. Zo maken ze een lange film of een show door verschillende mediaproducties te combineren. Door geluid aan de montage toe te voegen, wordt een complete productie gemaakt. 790 CIN Moovl : lesbrief TekenTrucMaker / L. Vergouwen, Stichting Cinekid. - Amsterdam : Stichting Cinekid, 2007. - 2 dl. (6, 2 p.). - Lesbrief en docentenhandleiding. (Cinekid Studio.nl) Moovl is een digitaal tekenprogramma waarin kinderen allerlei trucs kunnen uithalen door bijvoorbeeld de tekeningen te later bewegen, een wolk te laten zweven of een bal te laten stuiteren. Met Moovl leren kinderen om op een multimediale manier creatief bezig te zijn door beeld, geluid, beweging en interactie naar eigen inzicht te combineren. 790 CIN TekenFilmMaker : lesbrief / L. Vergouwen, Stichting Cinekid. - Amsterdam : Stichting Cinekid, 2007. 2 dl. (6, 2 p.). - Met bijl. - Lesbrief en docentenhandleiding (Cinekid Studio.nl) Met TekenFilmMaker brengen kinderen hun tekeningen tot leven. Ook plaatjes en foto's kunnen gebruikt worden. Tijdens de lessen maken kinderen een eigen tekenfilm. 790 CIN TekeningMaker : lesbrief / L. Vergouwen, Stichting Cinekid. - Amsterdam : Stichting Cinekid, 2007. 2 dl. (6, 2 p.). - Lesbrief en docentenhandleiding (Cinekid Studio.nl) TekeningMaker is een programma waarmee kinderen tekeningen op de computer maken. Ze kunnen plaatjes en foto's toevoegen en hun kunstwerk met effecten bewerken. 790 CIN Echt gebeurd [dvd] / VPRO Villa Achterwerk. - Hilversum : VPRO, 2008. - ca. 500 min. - Dubbel -dvd. - I.s.m. IDFA. - ISBN 978-90-6727-176-9 De vijftien jeugddocumentaires uit Villa Achterwerk tonen authentieke, persoonlijke verhalen over kinderen en hun leefwereld. De documentaires werden door de VPRO uitgezonden tussen 1998 en 2008 en vertoond op IDFA. [DV] 791 ECH How teens use media : a Nielsen report on the myths and realities of teen media trends / The Nielsen Company. - [S.l.] : Nielsen, 2009. - 16 p. : ill., graf., tab. This paper examines how teens in the US use media. The researchers have found, across a variety of studies, that teens embrace new media not at the cost of traditional media, but in supplement to it. Taken on whole, teens exhibit media habits that are more similar to the total population than not. Digitale versie: blog.nielsen.com/nielsenwire/reports/nielsen_howteensusemedia_june09.pdf 659 HOW Kenniskring media-educatie / A. Wolf, K. Sukul, MOCCA, expertisenetwerk cultuureducatie. Amsterdam : MOCCA, 2009. - 34 p. : ill. - Met bijl. en lit.opg. Hoe kan media-educatie verankerd worden in het Amsterdamse onderwijs? Met deze centrale vraag als leidraad zijn drie kenniskringgesprekken georganiseerd met docenten in het primair onderwijs, met leerkrachten in het voortgezet onderwijs en met cultuuraanbieders. In dit verslag zijn citaten en aanbevelingen uit individuele gesprekken en uit de kenniskringbijeenkomsten opgenomen. Tevens bevat de publicatie een overzicht van informatieve websites. Met deze kenniskring wil Mocca kennis

38


uitwisselen, informatie verschaffen over media-educatie in het onderwijs, en zowel leerkrachten als cultuuraanbieders ondersteunen bij het mediawijs maken van schoolgaande kinderen en jongeren. Digitale versie: www.mocca-amsterdam.nl/uploads/docs/info/pdf_mocca_mediaeducatie.pdf 659 WOL Kennismaking met de wereld van games en mogelijke toepassingen in de openbare bibliotheek / P. Bauwens. - [S.l.] : [s.n.], 2007. - 43 p. : ill. - Met lit.opg. en bijl. - Scriptie Centrum voor Volwassenenonderwijs Gent, Vormingsleergang voor Sociaal en Pedagogisch Werk, Graduaat Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde. De scriptie heeft als doel de bibliothecaris een inzicht te geven in de wereld van de games. De auteur wil ook mogelijkheden aanreiken om zelf op een zinvolle manier aan de slag te gaan met games in de openbare bibliotheek. Digitale versie: doks.khk.be/libtheses/do/files/FiSe413ebf1713bfcc7d0115659b63680007/Eindwerk.pdf?recordId=SBI B413ebf1713bfcc7d0115659b63670006 790 BAU Special effects: the distinctiveness of learning outcomes in relation to moving image education projects : final report / P. Lord ... [et al.]. - Slough : NFER [etc.], 2007. - 133 p. : fig., graf., tab. Met lit.opg. - In samenw. met BFI, British Film Institute. This piece of research was designed to address a gap in the research specifically on the learning outcomes associated with moving image based work. This research was conceived as an attempt to address this concern (i.e. to examine the specific learning outcomes associated with moving image based work), and to complement existing understandings of the outcomes for young people in relation to arts education and arts-education projects (e.g. in Harland et al., 2000; Harland et al., 2005). Digitale versie: www.nfer.ac.uk/publications/pdfs/downloadable/SpecialEffectsReportOct2007.pdf 791 SPE Van delta naar kanaal : onderzoek naar de cursus gerelateerde communicatie van Kunsteducatie Walcheren / S. Kuschnig. - [S.l.] : [s.n.], 2007. - 68 p. : ill. - Met lit.opg., webadressen en bijl. - In opdr. van Kunsteducatie Walcheren. - Scriptie Hogeschool Zeeland, opleiding Communicatie. Kunsteducatie Walcheren is een organisatie die op Walcheren de beleving en deelname met betrekking tot kunst wil stimuleren. Om dit doel na te streven, zijn er drie pijlers die op verschillende manieren kunst en cultuur aanbieden. Er wordt onderscheid gemaakt tussen cursussen, het onderwijs en de amateurkunst. Deze scriptie richt zich op de externe communicatie van de pijler cursussen. In deze scriptie is gewerkt vanuit de hoofdvraag: Wat kan er gedaan worden om de cursus gerelateerde communicatie zo effectief mogelijk het hoofddoel van Kunsteducatie Walcheren te laten dienen? Digitale versie: hbo-kennisbank.uvt.nl/cgi/hz/show.cgi?fid=1442 658 KUS Games nodig? / C. Versteeg. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 7/8, jul/aug. 30-31 p.) Kritisch betoog over het nut van games in het onderwijs. TIJDSCHRIFTEN 'Gebruik games om leerlingen te enthousiasmeren' / A. Geldermans. - 2009 (Bulletin Cultuur & School; Vol. 12, nr. 58, jul. 6-8 p.) Gaming vereist een proactieve houding van kinderen. Zij leren o.a. samenwerken, onderhandelen en creatief zijn. Een voorwaarde om games te introduceren in het onderwijs is dat docenten de meerwaarde er van inzien vindt Willem-Jan Renger. Een interview met de vicevoorzitter van het

39


faculteitsbestuur van Faculteit Kunst, Media & Technologie van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Digitale versie: www.cultuurplein.nl/bulletin/bulletinpdf/2009 TIJDSCHRIFTEN Gratis software : freeware biedt nieuwe mogelijkheden in het onderwijs! / A. van Dam. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 7/8, jul/aug. 25-26 p.) Zaterdag 7 maart 2009 organiseerde de VKAV (Vereniging Kontaktgroep Audiovisuele Vorming) een contactdag bij het NIAf (Nederlands Instituut voor Animatiefilm) waar verschillende presentaties werden gegeven en workshops werden gehouden over het gebruik van freeware in het onderwijs. Een impressie van die dag met praktische tips. TIJDSCHRIFTEN 'Leren kijken' met een frisse blik / E. de Lange. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 7/8, jul/aug. 40-41 p.) Reportage over Stichting De frisse blik van documentairemaker Frans Bromet. Zij bieden mediaeducatieve projecten aan voor het onderwijs waarbij kinderen 'leren kijken' via een combinatie van theorie en praktijk. TIJDSCHRIFTEN Meester wordt game-master / A. van Dam. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 7/8, jul/aug. 29-30 p.) Voorbeeld van het Thorbecke College in Rotterdam waar een docent, Roland de Keizer een game ontwikkelde voor de onderbouw. Geïnspireerd door spelend, creatief leren ontwikkelde hij de game 'Zoo tycoon'. Belangrijkste elementen van een game zijn dat het gebaseerd is op een verhaal, dat het competentiegericht is en dat de speler snelle waardering en feedback krijgt. Volgend jaar wil De Keizer zijn collega's van economie en biologie bij de game betrekken. TIJDSCHRIFTEN

THEATER 112 acting games : a comprehensive workbook of theatre games for developing acting skills / G. Levy. - Colorado Springs, CO : Meriwether Publishing, 2005. - 235 p. - Met lit.opg. A collection of more than 100 performance-tested theatre games. They were compiled after more than 15 years of workshops and study sessions. Included are a wide range of proven activities to assist in teaching specialised skills. The book is divided into 20 sections from Relaxation to Thinking outside the box. 792 LEV Creabilitatie : praktische handleiding voor het aanbieden van drama- en muziekactiviteiten in een dagactiviteitencentrum / I. van der Meer, M. Snoek. - [S.l.] : [s.n.], 2007. - 76 p. : fig., tab. - Met lit.opg. - Bachelorscriptie Hogeschool Utrecht, opleiding Creatieve Therapie. Creabilitatie is een handleiding voor het aanbieden van drama- en muziekactiviteiten in een dagactiviteitencentrum (DAC). Deze handleiding is gebaseerd op de combinatie van rehabilitatie en creatieve middelen. Het probeert een antwoord te geven op de vraag hoe het rehabilitatieproces van een cliënt kan worden ondersteund door gebruik te maken van creatieve middelen. 615 MEE Drama education in the UK / I. Wester. - [S.l.] : [s.n.], 2008. - 70 p. - Met lit.opg. en webadressen. [Bachelor]scriptie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, Instituut IEC/Talen.

40


Een onderzoek naar de historische, sociale en culturele achtergrond van het drama onderwijs in het Verenigd Koninkrijk, ter ondersteuning van het onderzoek naar de huidige stand van zaken. Hoe zit het drama onderwijs in elkaar; wat is het curriculum; wat voor mensen melden zich aan; hoe zorg je ervoor dat je wordt aangenomen? Wat zijn je beroepsperspectieven na de opleiding? Deze vragen en meer worden beantwoord in deze scriptie. Digitale versie: nhl.surfsharekit.nl:8080/fedora/get/smpid:2253/DS1/ 792 WES Jong talent in Rotterdam : over zevenenhalf jaar Young Stage / hoofdredacteur M. Prins, redacteur E. Monsma ... [et al.], auteur van voorwoord D. Monsma. - Rotterdam : SKVR, 2008. - 33 p. : ill. Omslagtitel: I love YS. Terugblik op acht jaar en acht voorstellingen van Young Stage, een theaterproject van de SKVR. Elk jaar maken zes getalenteerde jongeren een voorstelling met een cross-over van muziek, theater en dans. Na de voorstelling gaan jongeren zelf actief aan de slag met een workshop: zang, percussie, rap, street- of breakdance. In een presentatie showen ze hun eigen skills. Een aantal ex-Young Stagers is geïnterviewd over hun ervaringen met het project en hoe zij zich daarna hebben ontwikkeld. 792 JON Nederlandse podiumkunsten in het buitenland : de internationale positie van dans en theater uit Nederland en de factoren die daarbij een rol spelen / M. Delnoij, K. Schaafsma, DSP-groep. Amsterdam : DSP-groep, 2008. - 63 p. : tab. - Met lit.opg. en bijl. - In opdr. van het ministerie van OCW en de Raad voor Cultuur. In dit onderzoek staan twee vragen centraal: In hoeverre worden de Nederlandse dans en het Nederlandse theater gewaardeerd in het buitenland en welk beeld bestaat er in het buitenland van deze podiumkunsten? En ten tweede: Welke factoren spelen een rol bij de programmering van Nederlandse dans en theater in het buitenland? Digitale versie: www.minocw.nl/documenten/Nederlandse_podiumkunsten_%20in_buitenland2.pdf 792 DEL Nederlandse podiumkunsten in het buitenland : omvang en receptie van dans, theater en muziek uit Nederland in de periode 2001-2007 / S.H. Esselink, F.M.H.M. Driessen, Bureau Driessen. - Utrecht : Bureau Driessen, 2008. - 63 p. : graf., tab. - Met lit.opg. en bijl. - In opdr. van het ministerie van OCW en de Raad voor Cultuur. - ISBN 978-90-73259-48-5 De volgende onderzoeksvragen staan in dit onderzoek centraal: 1. In hoeverre waren Nederlandse podiumkunsten vertegenwoordigd op de buitenlandse podia en festivals in de periode 2001-2007? Is er over deze periode sprake van een toename dan wel een afname van optredens en andere manifestaties in het buitenland? Welk deel van de optredens en manifestaties vond plaats op prestigieuze podia en festivals? Hebben zich daarin ontwikkelingen voorgedaan tussen 2001 en 2007? 2. Hoe is de receptie van Nederlandse podiumkunsten in het buitenland in 2007? Digitale versie: www.minocw.nl/documenten/Nederlandse_podiumkunsten_in_buitenland1.pdf 792 ESS Status : een podium voor mensen zonder papieren / M. Bohmer, auteur van voorwoord E. Nazarski. Rotterdam : Rotterdams Wijktheater, 2009. - 56 p. : ill. + dvd. - ISBN 978-90-77043-14-1 Publicatie naar aanleiding van het theaterproject 'Status' van Stichting Mamre en het Rotterdams wijktheater. Tijdens het project, dat van 2006-2007 liep, kregen de 'ongedocumenteerden' de gelegenheid hun ervaringen met lotgenoten en belangstellenden op een creatieve manier te delen. In Rotterdam wonen mensen zonder geldige verblijfspapieren. Afkomstig uit alle windstreken van de wereld. De 'ongedocumenteerden' geven een inkijk in een wereld die ook de onze is. Het project en

41


het toneelstuk 'Status' maakt de talenten van deze mensen voor eenieder zichtbaar en brengt stadsgenoten die niet veel over elkaars bestaan wisten nader tot elkaar. 792 BOH Voor dit project wist ik alleen wat ik niet kon : evaluatieverslag van het project 'Dix mois d'Ecole et d'Opéra' / J. Reuvekamp. - [S.l.] : [s.n.], [2009]. - Ongepag. 't Anker, een school voor zeer moeilijk lerende kinderen in Zaandam, werkte mee aan een theaterproject in samenwerking met het MUZtheater en l'Opéra de Paris. De leerlingen voerden in december 2008 een geheel eigen versie van Shakespeares 'Romeo en Julia' op in de Parijse Bastille. Samen met collega's uit Frankrijk, Italië en Hongarije werd een jaar lang aan deze nieuwe opera gewerkt om samen tot een eindproductie te komen. 'Dix mois d'École et d'Opéra' (tien maanden op school en in de opera) is al 15 jaar een uniek project dat de Parijse opera uitvoert met jongeren uit achterstandswijken van deze stad. Meer dan 1000 leerlingen zijn al betrokken geweest bij het opzetten en uitvoeren van een echte opera. Al werkend leren de deelnemers elkaars verschillen te begrijpen. Bovendien heeft het aanleren van sociale vaardigheden een gunstig effect op het zelfbewustzijn van deze groep leerlingen. Tijdens de opvoering stonden in totaal 100 jongeren uit de 4 landen in de leeftijd van 6 tot en met 20 jaar op het podium of speelden in het orkest. Een verslag van het project. 782 REU Theater Totaal : muziek en theater voor mensen met een verstandelijke beperking / M. van der Heide. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 6, jun. 22-23 p.) Theater Totaal in Nieuwegein is een muziek- en theaterwerkplaats voor mensen met een verstandelijke beperking. Een beschrijving van de doelstellingen en activiteiten van Theater Totaal. TIJDSCHRIFTEN Toneelspelen : om ervaringen te delen / L. Visch. - 2009 (JSW; Vol. 93, nr. 10, Jun. 6-9 p.) Dramaconsulenten van stichting Taalvorming Liesbet Bool en Ester de Koning ontwikkelde 'Taal En Toneel' (TET). Kinderen worden verleid om meer taal te gebruiken en hun sociale vaardigheden te ontwikkelen, terwijl ze hun woordenschat uitbreiden en ontdekken wat een kunstwerk bij hen kan oproepen. TET-lessen worden op verschillende manieren ingezet: bij mondeling taalonderwijs, bij kunsteducatie, bij sociaal-emotionele programma's of bij een combinatie daarvan. Stapsgewijs wordt een TET-les beschreven inclusief twee voorbeelden uit groep 6 en 7. TIJDSCHRIFTEN Van kunstje naar kunst / Th. Vuik. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 7/8, jul/aug. 33-34 p.) Zowel in Tilburg als in Rotterdam is het mogelijk een erkende opleiding te volgen tot circusartiest. Verschillen en overeenkomsten van de twee opleidingen worden besproken. TIJDSCHRIFTEN Vier particuliere theaterscholen langs de meetlat / H. Jansen. - 2009 (CUE; Vol. 1, nr. 1, jun. 12-15 p.) Naast de acteursopleidingen aan de verschillende reguliere theaterscholen in Amsterdam, Arnhem, Maastricht en Utrecht, zijn er steeds meer particuliere opleidingen voor het acteursvak ontstaan. Wat hebben die opleidingen te bieden? Waarin verschillen zij van elkaar? De volgende vier particuliere opleidingen worden besproken: De Acteursschool (Amsterdam), De Acteerstudio (Den Haag), De Trap (Amsterdam) en de Opleiding Drama & Beweging (Den Haag). TIJDSCHRIFTEN

42


'Wil je meedoen?' : theater in het speciaal onderwijs / M. Veerkamp. - 2009 (CUE; Vol. 1, nr. 2, aug. 18-21 p.) Jeugdtheaterschool Masquerade in Bilthoven ontwikkelde een module voor jongeren met een vorm van autisme. Doel van het lesprogramma is door middel van theater kinderen en jongeren sociale- en levensvaardigheden bij te brengen. Verslag van een les op de Berg en Boschschool in Hollandse Rading. TIJDSCHRIFTEN

DANS P.A.R.T.S. : documenting ten years of contemporary dance education / redacteur S. De Belder, redacteur Th. Van Rompay, auteur van inleiding A.T. De Keersmaeker. - Brussel : P.A.R.T.S., 2006. 211 p. : ill., tab. In this book teachers, students, former students and outsider remember, recount and reflect on different aspects of the Performing Arts Research and Training Studios (P.A.R.T.S.), an international school for contemporary dance in Brussels, Belgium during the last ten years. Topics are for instance its mission, its program, its daily experience, its impact and its relation to the world. A photo collection gives a view on students and teachers at work. The book finishes with facts an figures relating to ten years of P.A.R.T.S. 795 PAR Danstijd [dvd] : dansgeschiedenis in 64 fragmenten / TIN, Theater Instituut Nederland. [Amsterdam] : TIN, [2009]. - ca. 3 uur en 20 min. Deze dvd geeft met 64 fragmenten een overzicht van de ontwikkelingen in de dans van de oudheid tot nu. De dvd is ontwikkeld voor gebruik in het onderwijs en richt zich met name op het voortgezet onderwijs. De fragmenten zijn bedoeld als illustratie bij lessen over dansgeschiedenis. In het bijbehorende boekje staat bij elk fragment een korte toelichting over de choreograaf en het specifieke dansstuk en wat er in het gekozen fragment te zien is. De keuze van de fragmenten en de indeling van de periodes is gebaseerd op de structuur die is gehanteerd bij de website www.DansTijd.slo.nl. Dvd 1: 1. In de oudheid; 2. In de Middeleeuwen; 3. Hofballet; 4. Handelingsballet; 5. Romantisch ballet; 6. Russische vernieuwing; 7. Moderne dans. Dvd 2: 1. Postmoderne dans; 2. Nederland en Vlaanderen; 3. Multiculturele invloeden; 4. Jeugdcultuur. Website: www.DansTijd.slo.nl [DV] 795 DAN Dance education: an examination of practitioners' perceptions in secondary schools and the necessity for teachers skilled in the pedagogy and content of dance / J. Connell. - 2009. - Met lit.opg. (Research in dance education; Vol. 10, nr. 2, Jun. 115-130 p.) There is a lack of research examining practitioners' beliefs, understanding and attitudes towards the teaching of dance in England. In order to address this gap in the evidence, this paper reports on a recent survey of dance practitioners living and working in Yorkshire, the largest county in England, on what they consider to be the most important aspects of dance teaching in schools, as well as their own capabilities in teaching this subject. The findings provide information on practitioners' perceptions on what they consider to be the most important aspects of dance teaching in schools and suggestions on teachers' pedagogical approaches for the teaching of the subject in schools. TIJDSCHRIFTEN Navigating the byways of polyculturalism - whose dance are we teaching in South African schools? / S. Friedman. - 2009. - Met lit.opg.

43


(Research in dance education; Vol. 10, nr. 2, Jun. 131-144 p.) The post-apartheid Dance Studies curriculum in South Africa is attempting to offer school learners both an education and training in dance as an art form. The outcomes-based syllabi are intended to ensure that learners come to respect the diversity of South African society, and therefore a range of dance styles and genres are offered in order to enhance understanding and appreciation of this diversity. Serious questions and problems arise, however, when the intentions need to be translated and implemented into the classroom. Both political and cultural issues inform the hidden curriculum of the syllabi. In addition, the context of schooling in much of the Western Cape, in particular, means that many of the learners in schools offering Dance Studies are drawn from communities be set by current social and political strife. This paper attempts to raise some of the issues involved when we ask: Whose dance are we teaching in the classroom? To what end? TIJDSCHRIFTEN 'De sterkte van de opleiding zit volgens mij vooral in de mensen die ze volgen...' : een korte terugblik en vooruitblik op de Opleiding tot Dansdocent / K. Joris, Chr. Van de Velde. - 2009 (Dans.; Vol. 8, nr. 2, jun. 4-5 p.) In september 2008 startte Danspunt een opleiding voor amateurdansers die les willen geven of al lesgeven. Informatie over deze opleiding. TIJDSCHRIFTEN

LITERATUUR De computer leest voor : een kansrijke vernieuwing in kleuterklassen / D.J.H. Smeets, A.G. Bus. Delft : Eburon, 2009. - 33 p. : fig. - Met lit.opg. - Cop. Stichting Lezen. - ISBN 978-90-5972-316-0 (Stichting Lezen reeks; 14) In deze publicatie worden de eerste bevindingen gerapporteerd over het gebruik van interactieve computerboeken in klassen. Door digitale prentenboeken raken kinderen vertrouwd met voor lezen essentiële taal. In acht sessies van een kwartier breiden kinderen hun woordenschat uit en leren zij nieuwe woordcombinaties, ook als leerkrachten niet of alleen op de achtergrond aanwezig zijn. Volgens de onderzoekers is dit de eerste studie die aantoont dat digitale prentenboeken een geschikte aanvulling zijn op het lesprogramma in kleuterklassen. Voorwaarden voor de positieve effecten is wel dat geregeld en niet incidenteel met digitale prentenboeken wordt gewerkt. Volgens de onderzoekers onderstreept dit het belang van de beschikbaarheid van digitale bibliotheken van prentenboeken. Het bestaande aanbod op websites als LevendeBoeken.nl en Bereslim.nl dient dan ook te worden uitgebreid. 820 SME Elke dag boekendag! : verslag van een onderzoek naar het voorlezen van prentenboeken in groep 1 en 2 / K. Ghonem-Woets. - Amsterdam : Stichting Lezen, 2009. - 67 p. : tab. - Met bijl. - In opdr. van de Rijksuniversiteit Groningen en de Universiteit van Tilburg met medewerking van Cubiss en Stichting Lezen. In dit verslag worden de resultaten gegeven van een vragenlijst die eind 2007 door 156 leerkrachten is ingevuld. Het doel van de vragenlijst was het verkrijgen van inzicht in gangbare praktijken rond het gebruik van prentenboeken in kleutergroepen. Een aantal uitkomsten: Voorlezen is bij de leerkrachten die de vragenlijst hebben ingevuld stevig verankerd. Veel van deze leerkrachten maken ook regelmatig gebruik van de bibliotheek, meestal in het kader van een thema. In slechts 60% van de gevallen is er een budget beschikbaar voor het kopen en/of lenen van prentenboeken. 40% van de leerkrachten heeft een taal/leescoördinator op school. Om een lees- en boekenbeleid op school te kunnen ontwikkelen is een leescoördinator noodzakelijk. Opmerkelijk is dat veel leerkrachten aangeven behoefte te hebben aan het uitwisselen van kennis en praktijken (good practises).

44


Digitale versie: www.lezen.nl/index.html?spsearch=literaire%20competentie&age_group_id=0&menu_item_id=2001 &sp1=75 820 GHO Feel these words : writing in the lives of urban youth / S. Weinstein. - Albany : SUNY, 2009. -XII, 189 p. - Met lit.opg., reg. en bijl. - ISBN 978-1-4384-2652-5 This book tells the story of nine young people from Chicago - Jig, Crazy, TeTe, Mekanism, Robbie, Marta, Patricia, Jose, and Dave - who regularly write poetry and/or song lyrics, but not for school. The writers are skilled in a variety of literacy-centered discourses through which they develop sophisticated understandings of core rhetorical issues and explore concepts of identity, social positioning, gender roles, and sexuality. Despite an engagement with imaginative composition, their work regularly goes unrecognized or is devalued due to the normative trends in standardized curricula and testing. Weinstein argues that this devaluation exists because their writing is informed by discourses that use language, forms, and styles different from the mainstream. She explores the ways in which educators can focus not simply on what they believe kids need to be taught, but also on what makes them want to learn. 820 WEI Kort en lang boekenplankleven : literatuur in de tijd van digitalisering / S. Hillen. - Leuven [etc.] : Acco, 2008. - 128 p. : ill. - Met lit.opg. - ISBN 978-90-334-7092-9 Literatuursociologische studie over de problematische plaats van de literatuur in een gedigitaliseerde cultuur. 820 HIL Lezen in het basisonderwijs : een inventarisatie van empirisch onderzoek naar begrijpend lezen, leesbevordering en fictie / H. Bonset, M. Hoogeveen. - Enschede : SLO, 2009. - 146 p. - Met lit.opg. en bijl. In de publicatie wordt al het empirisch onderzoek weergegeven dat is verricht naar begrijpend lezen, leesbevordering en fictie in het basisonderwijs, in Nederland en Vlaanderen, vanaf 1969 tot 2004. Deel 1 gaat over begrijpend lezen en behandelt vragen als: Hangt een positieve leesattitude samen met vaardigheid in begrijpend lezen?; Heeft onderwijs in leesstrategieën een positief effect op de vaardigheid in begrijpend lezen? en Hoe presteren leerlingen in het basisonderwijs op toetsen begrijpend lezen? Deel 2 heeft betrekking op leesbevordering en fictie en gaat in op vragen als: zijn leerlingen de afgelopen decennia minder gaan lezen, onder invloed van tv en internet?; Hoeveel tijd en aandacht besteden leerkrachten in het basisonderwijs aan leesbevordering? en Heeft voorlezen een positief effect op de taal- en leesontwikkeling van leerlingen in het basisonderwijs? Digitale versie: www.slo.nl/downloads/2009/Lezen-in-het-basisonderwijs.pdf/download 820 BON Literaire competentie in groep 3 tot en met 8 : samenvatting / K. Ghonem-Woets. - Amsterdam : Stichting Lezen, 2009. - 20 p. Samenvatting van een verkennend onderzoek naar de mogelijkheden voor de ontwikkeling van een leerlijn literaire competentie. Het onderzoek 'Literaire competentie in groep 3 tot en met 8' is in opdracht van de faculteit geesteswetenschappen van de Universiteit van Tilburg uitgevoerd door Karen Ghonem-Woets met financiële steun van Stichting Lezen. In het onderzoek staan drie hoofdvragen centraal: Wat wordt er precies verstaan onder literaire competentie, specifiek onder literaire competentie in het basisonderwijs? Hoe vertalen theorieën en onderzoek op het gebied van literaire competentie zich naar de huidige taal- en leesmethodes? Wat wordt er wat betreft literaire competentie verwacht van kinderen in groep 3 tot en met 8 en wat zijn de mogelijkheden voor het ontwikkelen van een leerlijn literaire competentie voor deze groepen?

45


Digitale versie: www.lezen.nl/index.html?spsearch=&age_group_id=0&menu_item_id=2001&sp1=76 820 GHO Literatuur in de klas 2009-2010 : leesbevorderingsprojecten van vmbo tot gymnasium / redacteur D. Beeke, redacteur D. van der Zander. - Amsterdam : Stichting Lezen, 2009. - 32 p. : ill. Een overzicht van alle landelijke leesbevorderingsprojecten van culturele instellingen voor het voortgezet onderwijs. Met adressen van organisaties en een lijst met websites. [NA] 820 LIT Reading and watching : what does the written word have that images don't? / redacteur D. Schram, G. Konrád ... [et al.], auteur van inleiding R. van Riel – Amsterdam/Delft : Stichting Lezen/Eburon, 2009. - 97 p. : ill., fig. - Met lit.opg. - ISBN 978-90-5972-321-4 (Stichting Lezen reeks; 15) The biennial (international) conference 'Reading and Watching' was organised by the Dutch reading foundation at 21 November 2008. Main questions during this conference were: Are positive effects from literature attained from literature alone? Could the same be achieved from images (television, films, games)? What does the written word have that images don't? This publication contains lectures from all speakers: György Konrád' - 'Reading and writing', Adriana G. Bus - 'Storybook Exposure', Klaus Maiwald - 'Reading and reading promotion in a pictorial culture', Raymond A. Mar - 'Empirical research on reading and watching narrative fiction', Jakob Lothe - 'Verbal narrative and visual image', Joyce Gogging - 'Literature and games'. 820 REA Het schoolvak Nederlands opnieuw onderzocht : een inventarisatie van onderzoek van 1997 tot en met 2007 / H. Bonset, M. Braaksma. - Enschede : SLO, 2008. - 206 p. : cd-rom. - Met lit.opg. en bijl. - I.s.m. Instituut voor de Lerarenopleiding van de Universiteit van Amsterdam, Nederlandse Taalunie en Stichting Lezen. Een praktijkgerichte rapportage waarin het onderzoek naar het vak Nederlands van de afgelopen tien jaar wordt beschreven en waarin wordt nagegaan wat we nu wel en wat we niet weten over het onderwijs in dit vak. Dat levert kennis op over wat er gebeurt in de lessen Nederlands, over de manier waarop leerlingen het vak waarnemen, of over beoordelingsinstrumenten voor het vak. Deze publicatie is een vervolg op en een actualisatie van 'Het Schoolvak Nederlands onderzocht' (Hoogeveen & Bonset, 1998) waarin het onderzoek naar het vak Nederlands van 1969-1997 is beschreven. De bijbehorende cd-rom bevat uitvoeriger beschrijvingen van het gepresenteerde onderzoek. Digitale versie: www.slo.nl/downloads/2008/Het_20schoolvak_20Nederlands_20opnieuw_20onderzocht.pdf/download 820 BON [CR] 820 BON Schrijven voor film, toneel en televisie / G. Beukenkamp. - Antwerpen [etc.] : Augustus, 2009. - 256 p. - ISBN 978-90-457-0262-9 Heruitgave van Beukenkamps 'De verborgen schrijver' (2003). Handboek over schrijven van o.a. dialogen, de strijd tussen vorm en inhoud, stijl, structuur en genre. Met behulp van voorbeelden en anekdotes uit de praktijk worden de technieken behandeld die ten grondslag liggen aan het dramaschrijven. Toegevoegd is een hoofdstuk over het schrijven van een synopsis, een van de belangrijkste instrumenten voor hedendaagse tv- en filmmakers. 820 BEU Storytelling : verhalen vertellen kan iedereen / I. Vandewijer. - Leuven [etc.] : Davidsfonds [etc.], 2009. - 375 p. : fig., tab. - Met lit.opg., webadressen en reg. - ISBN 978-90-7980-603-4

46


In dit boek komt onder meer aan de orde wat storytelling is; waarom we vertellen; aan wie we vertellen; de zoektocht naar een verhaal; hoe een verhaal in elkaar zit; hoe je verhalen vertelt; en praktische tips en valkuilen bij het vertellen van verhalen. Daarnaast bevat het een werkboek met praktijkopdrachten waarbij het WIEL-model (Wat, Illustreer met een verhaal, Ervaring en beslissingsboom, Les) gebruikt wordt. 820 VAN Van kort verhaal naar roman / I. Schouten. - Antwerpen [etc.] : Augustus, 2009. - 124 p. - Met lit.opg. - ISBN 978-90-457-0264-3 Aan de hand van verschillende verhaalelementen (personages, structuur, ruimte, tijd, spanning, plot en einde) onderzoekt Inge Schouten de verschillen en overeenkomsten tussen een kort verhaal en een roman. Ook geeft zij aanwijzingen voor schrijvers die meer willen dan een kort verhaal. 820 SCH Verhaaltechnieken in poëzie : workshop / Y. Schotanus. - 2009 (Schrijven; Vol. 13, nr. 3, jun/jul. 20-23 p.) Workshop waar aandacht wordt besteed aan de verhaaltechnische aspecten van een gedicht. TIJDSCHRIFTEN

OVERIG Marketing en onderzoek: instappen en gaan! / T. de Groof, L. van Weert. - Tilburg : Cubiss, 2008. 27 p. : fig. Culturele instellingen willen graag marktgericht werken, maar hoe pak je dat in de praktijk aan? Een marketing stappenmodel, zoals in deze publicatie gepresenteerd, geeft inzicht in de logische opbouw van het marketingproces en in de bruikbaarheid van diverse typen onderzoek per fase. Het stappenplan biedt de mogelijkheid om concreet en gestructureerd met marketing en onderzoek aan de slag te gaan. Digitale versie: www.cubiss.nl/files/Marketing%20en%20onderzoek%20instappen%20en%20gaan_theater_230708.p df 658 GRO Vlaanderen in cijfers 2009 / Vlaamse overheid. Studiedienst van de Vlaamse Regering. - Brussel : Vlaamse Overheid, 2009. - Ongepag. : tab. Beknopte publicatie met cijfers over Vlaanderen. De volgende gebieden komen aan bod : bevolking, huisvesting, gezondheid, toerisme, welzijn, cultuur, onderwijs, arbeidsmarkt, economie, mobiliteit, ICT, innovatie, milieu en energie. De folder bevat cijfers over de jaren 2000, 2005 en 2006. [NA] (0:31) VLA

INSTELLINGENDOCUMENTATIE Aanvraag beleidsplan 2009-2012 / NMI, Stichting Nederlands Muziek Instituut. - Den Haag : NMI Aanvraag kunstenplan 2009-2012 : beleidsplan Virtueel Platform, sectorinstituut voor eCultuur / Virtueel Platform. - Amsterdam : Virtueel Platform Actieplan 2009 / CultuurNet Vlaanderen, België. - Brussel : CultuurNet Vlaanderen

47


Beleidsplan 2009-2012 : Op het snijvlak van opgave en ontwerp / NAi, Nederlands Architectuurinstituut. - Rotterdam : NAi Beleidsplan 2009-2012 / Mondriaan Stichting. - Amsterdam : Mondriaan Stichting Beleidsplan Fonds BKVB 2009-2012 : de kunstenaar centraal : productie en reflectie in tijden van internationalisering / Fonds voor Beeldende kunsten, Vormgeving en Bouwkunst. - Amsterdam : Fonds BKVB Beleidsplan Museumvereniging 2008-2010 : concept / Nederlandse Museumvereniging. - Amsterdam : NMV Culturele atlas Zeeland 2008 / Scoop, Zeeuws Instituut voor Sociale & Culturele Ontwikkeling, Zeeland. - Middelburg : Scoop Cultuur in perspectief : het Breda's model : opstap naar een cultuurvisie tot 2020 / G. Grosfeld, Sonax, kunst en cultuur. - Breda : Sonax, 2007 Cultuur IS : uitdagingen voor het cultuurbeleid in Vlaanderen : memorandum 2009-2014 / SARC, Strategische Adviesraad voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media. - Brussel : SARC Heerlen bloeit op = een nieuwe culturele lente is begonnen : de culturele agenda van Heerlen 20092012 / Gemeente Heerlen. - Heerlen : Gemeente Heerlen Jaarbericht 2008 / Vereniging van Openbare Bibliotheken. - Den Haag : VOB Jaaroverzicht 2008 / Stichting Cultuurfonds van de Bank Nederlandse Gemeenten. - Den Haag : Cultuurfonds van de Bank Nederlandse Gemeenten Jaarverslag 2008 / Prins Bernhard Cultuurfonds. - Amsterdam : Prins Bernhard Cultuurfonds Jaarverslag 2008 / KPC Groep. - 's-Hertogenbosch : KPC Groep Jaarverslag 2008 / Waag Society, Maatschappij voor oude en nieuwe media. - Amsterdam : Waag Society Jaarverslag 2008 / Prins Claus Fonds. - Den Haag : Prins Claus Fonds Jaarverslag 2008 / TIN, Theater Instituut Nederland. - Amsterdam : TIN Jaarverslag 2007 / IPO, Interprovinciaal Overleg. - Den Haag : IPO Jaarverslag 2008 / Drents Plateau, Drenthe. - Assen : Drents Plateau Jaarverslag 2008 / VandenEnde Foundation. - Amsterdam : VandenEnde Foundation Jaarverslag 2008 / Centrum voor Kunst en Cultuur (CKC), Zoetermeer. - Zoetermeer : CKC Jaarverslag 2008 / Cultuurnet Vlaanderen, België. - Brussel : Cultuurnet Jaarverslag 2008 / Centrum voor de Kunsten Eindhoven. - Eindhoven : Centrum voor de Kunsten

48


Jaarverslag 2008 / VSB Fonds. - Utrecht : VSB Fonds Jaarverslag 2008 / NIF, Nederlands Instituut voor Filmeducatie. - Utrecht : NIF Jaarverslag 2008 / Kunstenaars&CO. - Amsterdam : Kunstenaars&CO Jaarverslag 2008 / CJP, Cultureel Jongeren Paspoort. - Amsterdam : CJP Jaarverslag 2008 / Culturalis, Den Haag. - Den Haag : Culturalis Jaarverslag 2008 / MOCCA, expertisenetwerk cultuureducatie. - Amsterdam : MOCCA Jaarverslag 2007 / NMI, Stichting Nederlands Muziek Instituut. - Den Haag : NMI Jaarverslag 2008 / Kennisnet. - Zoetermeer : Kennisnet Jaarverslag 2008 / Stimuleringsfonds voor Architectuur. - Rotterdam : Stimuleringsfonds voor Architectuur Jaarverslag 2008 / Mondriaan Stichting. - Amsterdam : Mondriaan Stichting Jaarverslag 2008 / Stichting DOEN. - Amsterdam : Stichting DOEN Jaarverslag 2007 / NAi, Nederlands Architectuurinstituut. - Rotterdam : NAi Jaarverslag 2008 / Boogie Woogie Instituut voor Kunst en Cultuur, Winterswijk. - Winterswijk : Boogie Woogie Jaarverslag 2008 / Kunstcentrum TOON, Gorinchem. - Gorinchem : Kunstcentrum TOON Jaarverslag 2008 / SARC, Strategische Adviesraad voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media. - Brussel : SARC Meer kinderen meedoen : wij doen mee / Platform cultuureducatie primair onderwijs Limburg. [S.l.] : Platform cultuureducatie PO Limburg, 2008 Nadere uitwerking van het beleidsplan 2009-2012 / NMI, Stichting Nederlands Muziek Instituut. - Den Haag : NMI Natuurlijk met ict! : meerjarenplan 2009-2012 / Kennisnet. - Zoetermeer : Kennisnet Over de plaats en functie van provinciaal werkende uitvoeringsorganisaties kunsten, cultuureducatie en erfgoed : gezamenlijk standpunt Raad van Twaalf en OPEN / Raad van Twaalf, OPEN, Overleg van Provinciale Erfgoedinstellingen Nederland. - Rijswijk : Raad van Twaalf, 2007 Scoop jaarverslag 2007 / Scoop, Zeeuws Instituut voor Sociale & Culturele Ontwikkeling, Zeeland. Middelburg : Scoop Strategisch beleidsplan 2009-2012 / UCK, Utrechts Centrum voor de Kunsten. - Utrecht : UCK

49


Trendrapportage/analyse audits certificering Kunsteducatie & Amateurkunst. - [S.l.] : [s.n.], [2008] Zeeuwse onderwijsdag cultuureducatie 2007 / Scoop, Zeeuws Instituut voor Sociale & Culturele Ontwikkeling, Zeeland. - Middelburg : Scoop

50


augustus 2009

Recommend Documents