Artrose. Dossier. Beter leven met reuma! Nr 8 Tweemaandelijks Oktober-November 2012 P Charleroi X

w ww.depatientenkrant.be

Nr 8

Tweemaandelijks Oktober-November 2012 P913800 - Charleroi X

Actua Een Globaal Medisch Dossier? Vraag het aan uw arts!

Dossier

Artrose

Tips & Trucs Slaap, een bereikbare droom…

Beter leven met reuma! Psycho Jongeren en internet, over gedrag en risico

ISSN 2034-4449

Uitgave voorbehouden voor de wachtkamer van uw arts

griepachtige symptomen? Voor de HELE FAMILIE!

1 dosis per week tijdens de blootstellingsperiode aan griep kan de intensiteit van de symptomen verminderen

Vraag raad aan uw apotheker. Geen langdurig gebruik zonder geneeskundig advies. Lees aandachtig de bijsluiter in de verpakking. Het actief bestanddeel van dit homeopathisch geneesmiddel is: Anas barbariae hepatis et cordis extractum 200K.

3

De Patiëntenkrant Nr 8 November 2012

Oplage: 48.000 exemplaren HOOfdredacteUr Dr. Vincent Leclercq Hebben meegewerkt aan dit nUmmer: Dr. Dominique-Jean Bouilliez Nathalie Evrard Dr. Jan Vertonghen Dr. Jean-Yves Hindlet Dr. Johan De Neve Heidi Van De Keere reclameregie RMN sa/nv [email protected] 02/785 07 20 VerantwOOrdelijke UitgeVer F Neven 127 Chemin des Postes 1410 Waterloo De Patiëntenkrant www.depatientenkrant.be Verschijnt eveneens in het Frans Le Journal du Patient www.lejournaldupatient.be Tweemaandelijks (6 nummers/jaar) abOnnement 6 nummers 45 euro

Woord vooraf Gevangen in je eigen

D

ego!

riftbuien bij de minste opmerking, agressiviteit, frustraties bij de minste berisping… Deze reacties zien we steeds vaker, zowel thuis, op school als op het werk. Maar van waar komen deze ongepaste uitingen van frustratie?

Men kan alleen maar vaststellen dat in de opvoeding van de laatste jaren het ego te sterk overgewaardeerd wordt. Er werd al zeer veel geschreven over het onderwerp ‘kind is koning’ maar vandaag zijn deze kinderen de jongeren van vandaag – en niet meer een minderheid waar we vroeger eens mee moesten lachen – die we tegenkomen op elke hoek van de straat, in de schoolgangen of op het werk… De enige norm die zij hebben is hun eigen plezier: ik, ik en nog eens ik! Het woord ‘excuses’ is definitief uit hun woordenschat en hun gedrag verbannen!

Lid van de Unie van de uitgevers van de Periodieke Pers

De Patiëntenkrant informeert u en tracht hierbij zo exact en juist mogelijk te zijn. Vanwege de snelle evolutie van de wetenschap en de complexiteit van de medische wetenschappen, raden we u echter aan om steeds het advies van uw arts te vragen alvorens de raadgevingen in dit tijdschrift te volgen. Enkel zijn advies kan als referentie genomen worden. Alle teksten op basis van interviews werden nagelezen en goedgekeurd door de auteur. Geen enkel artikel mag overgenomen worden – ook niet gedeeltelijk – noch vertaald zonder de formele toestemming van de uitgever (Reflexion Medical Network).

cOpyrigHt

Hoe vaak horen we ouders geen kritiek uiten over het schoolsysteem omdat de leerlingen geen respect meer tonen op school! Maar in plaats van te zwichten voor onze kinderen en de verantwoordelijkheid over de opvoeding van onze lieftallige blonde of bruine kopjes af te schuiven op anderen, zouden we beter terugkeren – eerst en vooral thuis – naar een opvoeding waarin rekening wordt gehouden met anderen, met respect voor ouders, volwassenen en iedereen. Want al zeer snel worden onze ‘kleine schatjes’ het slachtoffer van een te grote tolerantie in de opvoeding. De angst om de liefde van hun kind te verliezen verlamt tal van ouders waardoor ze elke autoriteit verliezen. ‘Neen zeggen’ is onvermijdelijk in elke opvoeding. Frustratie, in een liefdevolle omgeving, doet groeien. De oplossing is dus om een evenwicht te vinden tussen de rechtmatige ontwikkeling van hun persoonlijkheid en respect voor anderen. Hyperindividualisme maakt de sociale banden stuk. Een te groot ego maakt het individu een gevangene van zichzelf. Dr. Jan Vertonghen Didier Pleux – ‘De l’adulte roi à l’adulte tyran’

JP0223N

U vindt uw Patiëntenkrant ook op de website. Varenslaan 6 1950 Kraainem 02/785 07 20 www.rmnet.be

www.depatientenkrant.be Veel online leesplezier!

Abonneer u!

Bent u ten einde raad? Stress, vermoeid, overwerkt?

De oplossing... 1 tablet per dag

Voel je snel terug fit!

Exclusief te koop in de apotheker www.pharco.be


5

Inhoud Woord vooraf

Gevangen in je eigen EGO! Dr Jan Vertonghen

3

Actua

Ja, ik word orgaandonor! Nathalie Evrard

6

Hiv: waarom therapietrouw zo belangrijk is Een gesprek met Thierry Franck (Sensoa)

8

Een Globaal Medisch Dossier? Vraag het aan uw arts! Nathalie Evrard

10

Dossier artrose Artrose: blijf niet stilzitten!

Psycho

Een gesprek met professor Yves Henrotin (ULg)

Jongeren en internet, over gedrag en risico Op basis van een gesprek met Heidi Vandebosch (Universiteit Antwerpen) en Huub Boonen (CAD Limburg)

12

15

(Hoe) kun je artrose voorkomen? Heidi Van de Keere

18

Welke oplossingen bestaan er voor uw gewrichtspijn?

Jongeren en internet, over gedrag en risico

12

Internet is tegenwoordig niet meer weg te denken uit het leven van jongeren. Dat is uiteraard een goede zaak aangezien het enorme mogelijkheden biedt op gebied van sociale contacten en een bijna onuitputtelijke bron van informatie voor school, hobby, studie en werk vertegenwoordigt. Internet kan echter ook een belangrijke sociale druk betekenen. Om er echt bij te horen moet men immers online aanwezig zijn. De meeste jongeren gaan op een gezonde manier om met deze druk. Soms wordt het echter moeilijk om een evenwicht te vinden tussen on- en offline wereld en weerstand te bieden aan de risico’s die verbonden zijn aan internetgebruik.

30

Een gesprek met professor Jean-Yves Reginster (ULg)

22

Beter leven met reuma! In samenwerking met professor Jean-Yves Reginster (ULg)

25

Dermato

Acne in het meervoud… Een gesprek met dr. Françoise Guiot, dermatologe

30

Patiëntenorganisatie

30 jaar Psoriasis Liga Vlaanderen

33

Voeding

Eten om te winnen Een gesprek met Serge Pieters, diëtist aan het Institut Paul Lambin

34

Ik wil mama worden… Ervaringen verzameld door dr. Dominique-Jean Bouilliez

37

Calcium/vitamine D-supplementen bij ouderen: een must bij ouderen in woonzorgcentra (WZC) en rusthuizen Een overzicht met professor Steven Boonen, geriater in het UZ Leuven

38

Tips & trucs

Slaap, een bereikbare droom…

Acne in het meervoud… Tijdens onze tienerjaren kregen we steevast te horen dat acne een jeugdfenomeen is dat vanzelf weer zou verdwijnen na de puberteit. Jammer maar helaas… Acne kan ons ook na de adolescentie nog achtervolgen. Dr. Françoise Guiot, dermatologe, geeft uitleg, oplossingen en een actieplan om acne bij volwassenen te behandelen… voorgoed!

Eten om te winnen

40

34

Bij het sporten heeft iedereen wel zijn methode of trucjes voor de juiste voeding. Opgepast echter, want er doen heel wat misvattingen de ronde. Sommige daarvan hebben geen gevolgen, andere zijn gevaarlijker. Op zoek naar het onderscheid tussen waarheid en verzinsel, spraken we met Serge Pieters, diëtist aan het Institut Paul Lambin.

6


Ja, ik word orgaandonor! Actua Nathalie Evrard

V

oor heel wat patiënten met een ongeneeslijke chronische aandoening is orgaantransplantatie nog de enige mogelijke behandeling. Een hart, lever of nier kan een leven redden. Helaas is de vraag naar organen nog steeds groter dan het aanbod. Orgaandonatie gaat ons allemaal aan, maar zijn we wel goed geïnformeerd? Belgische cijfers

E

ind 2011 stonden nog 1.174 patiënten op de wachtlijst voor een orgaantransplantatie. 66 patiënten overleden in 2011 omdat er geen orgaan kon worden getransplanteerd.

Volgens de Belgische wet is het wegnemen van organen en weefsels na de dood toegestaan bij alle Belgische burgers, op voorwaarde dat de overledene daar bij leven geen verzet heeft tegen aangetekend. Werden er vooraf geen afspraken gemaakt, dan moet de naaste familie (ouders, partners, kinderen) ermee akkoord gaan. Kortom: de wil van de donor moet worden gerespecteerd, maar als er geen duidelijk akkoord bestaat is het de familie die beslist.

Hoe wordt u orgaandonor?

JP0204N

Orgaandonatie kan levens redden. Hoewel steeds meer mensen in België hun organen afstaan, blijft het aanbod nog te klein om alle patiënten te helpen.

Orgaandonatie kan levens redden. Hoewel steeds meer mensen in België hun organen afstaan, blijft het aanbod nog te klein om alle patiënten te helpen. Maar hoe wordt u eigenlijk orgaandonor in de praktijk? Sommige organen die snel regenereren, kunnen al worden weggenomen als de patiënt nog in leven is. Daarvoor is echter de toestemming van de donor vereist als hij minstens 15 jaar oud is, maar ook die van zijn echtgenoot of samenwonende partner, of die van de ouders of wettelijk vertegenwoordiger als de donor nog minderjarig is.

Ook na de dood kunnen nog organen worden weggenomen. Dat is echter niet toegestaan als de overledene bij leven uitdrukkelijk heeft aangegeven dat hij dat niet wil of als een familielid zich ertegen verzet. Wie geen organen wil afstaan, moet daarvoor een aanvraag indienen bij de gemeente. Zwijgen is toestemmen in dit verband. Orgaandonatie na de dood is gratis (in tegenstelling momenteel tot orgaandonatie bij leven), anoniem en wordt uitgevoerd met respect voor het lichaam van de overledene.

Organen afstaan of niet?

O

m te vermijden dat uw naasten na uw dood met deze pijnlijke keuze worden geconfronteerd, kunt u best een toestemmingsformulier invullen dat verkrijgbaar is bij de gemeente.

Welke organen kunnen worden weggenomen? Organen die in aanmerking komen voor transplantatie zijn het hart, de longen, de lever, de nieren, de pancreas, de eilandjes van Langerhans en de dunne darm. Daarnaast kunnen ook de volgende weefsels worden afgestaan: hoornvlies, kootjes, beenderen, hartkleppen, bloedvaten, huid, beenmerg en bloed. De nieren worden het vaakst weggenomen en getransplanteerd, gevolgd door de longen, het hart, de pancreas en de dunne darm.

In welke omstandigheden kunnen de organen van een overledene worden weggenomen? De organen van een overledene kunnen worden weggenomen wanneer hij enerzijds is overleden in het ziekenhuis en hersendood is verklaard, en anderzijds kunstmatig wordt beademd en zijn bloedsomloop nog goed functioneert. In werkelijkheid voldoen slechts 2 van de 100 overledenen aan deze criteria. Hersendood betekent dat de hersenen onherstelbaar zijn beschadigd. Deze toestand moet steeds worden bevestigd door drie artsen die niet deelnemen aan de transplantatie. Wanneer iemand in het ziekenhuis hersendood wordt verklaard, raadpleegt de transplantatiecoördinator het nationaal register om te zien of de patiënt zich niet heeft verzet tegen orgaandonatie. Als er geen verzet werd geregistreerd, wordt de familie van de patiënt op de hoogte gebracht van de intentie om zijn organen weg te nemen. Ze kan dan eventueel nog verzet aantekenen.

C

M

Y

CM

MY

De ontvanger van het orgaan wordt gekozen op basis van welbepaalde medische criteria zoals de compatibiliteit van de organen, de bloedgroep, enz. Ook andere fundamentele criteria worden in aanmerking genomen, bijvoorbeeld de tijd dat de patiënt al op de wachtlijst staat, de hoogdringendheid en de geografische nabijheid. ■

Meer informatie? • www.beldonor.be – 32 (0)2 524.97.97: deze website van de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid wil het publiek sensibiliseren over orgaandonatie.

• www.transplantations.org: biedt het publiek volledige en actuele informatie over transplantatie (algemeenheden, ontdekkingen, risico’s, enz.)

CY

CMY

K

Actua

Ondetecteerbaar

HiV:

waarom therapietrouw zo belangrijk is

D

ankzij de medicatie waarover we vandaag beschikken, kunnen mensen met een hivbesmetting een normaal leven leiden, en sterven er in ons land nog slechts weinig mensen aan aids. Een belangrijke voorwaarde is evenwel dat ze hun medicatie iedere dag opnieuw goed innemen. Gelukkig zijn de therapieschema’s de voorbije jaren een stuk eenvoudiger geworden. Aan Thierry Franck (Sensoa) vroegen we waarom therapietrouw zo belangrijk is in de context van hiv-behandeling.

JP0138N

“Therapietrouw betekent dat je iedere dag opnieuw het voorgeschreven aantal pillen correct inneemt, telkens op of rond hetzelfde tijdstip, en dat je de voedingsvoorschriften die bepaalde combinatietherapieën vergen, respecteert, vat Thierry Franck samen. Deze drie elementen zijn cruciaal voor een optimale therapietrouw, en dus voor de onderdrukking van het hiv-virus.”

Experts spreken over de virale lading, een maatstaf voor de hoeveelheid hiv-virus in het lichaam. Als mensen met hiv op medische controle gaan, om de drie tot zes maanden, wordt de virale lading gemeten. “Het streefdoel is een erg lage virale lading, lager dan 20 viruskopijen/ml bloed, benadrukt Thierry Franck. Eigenlijk hebben we geen instrumenten die een dergelijk lage waarde kunnen meten. Vandaar dat we spreken over een ondetecteerbare virale lading.” En dat moet het streefdoel zijn. Hoe minder virus er circuleert in het lichaam, hoe beter. “Wanneer mensen een ondetecteerbare virale lading hebben, kunnen ze eigenlijk leven als iemand zonder hiv, kunnen ze gewoon functioneren, opnieuw plannen maken, een huis kopen, reizen… Die ondetecteerbaarheid kun je maar bereiken door een goede therapietrouw. Maar precies omdat therapietrouw enorme voordelen heeft, zijn mensen vaak erg gemotiveerd om therapietrouw te zijn.” Therapietrouw heeft nog meer voordelen. Een ondetecteerbare virale lading vermindert namelijk ook in belangrijke mate de kansen op virusoverdracht. “Dat geeft mensen met hiv een enorme gemoedsrust, weet Franck uit ervaring. Ze zijn als de dood om anderen te besmetten, en zeker hun geliefde partner. Het is een angst waar mensen met hiv vaak mee kampen.” Dat risico tot een minimum kunnen beperken is een bijkomende motivatie om te zorgen voor een optimale therapietrouw.

Virus probeert te ontsnappen “De meeste mensen die we opvolgen bij Sensoa Positief zijn heel therapietrouw, geeft Thierry Franck mee. We zien ook mensen voor wie het een veel grotere opgave is. Vaak zijn dat personen die geconfronteerd worden met omstandigheden of gebeurtenissen die maken dat therapietrouw moeilijker lukt.” Wanneer de therapietrouw niet goed lukt, vergroot ook de kans op resistentievorming tegen de behandeling. “Net als andere virussen vermenigvuldigt hiv zich in het lichaam en maakt het virus kopijen van zichzelf. Meestal zijn de kopijen identiek aan het origineel. Soms sluipen er echter foutjes in, mutaties in het vakjargon.”

9


Tips ter bevordering van therapietrouw • Bespreek met je hiv-arts en therapiecounselor welke therapie het best bij jouw persoon en bij jouw ritme past: ben je een ochtendmens? Een avondmens? Heb je een nine-to-five-job?… Het kan allemaal een rol spelen in de zoektocht naar het meest geschikte innameschema. • Gebruik een pillendoosje. Na verloop van tijd komen er zeker momenten dat je wel eens een steek laat vallen, dat je al eens twijfelt of je je pillen al genomen hebt of niet… Een pillendoos is in die zin heel handig. Als de therapietrouw niet optimaal is en er te weinig geneesmiddel in het lichaam aanwezig is om het virus voldoende te onderdrukken, zal het virus zijn kansen grijpen om aan de behandeling te ontkomen. Het zal mutaties ondergaan in een poging resistent te worden aan de therapie. “Je kan het dus zien als een ontsnappingspoging van het virus aan de specifieke medicatie die de persoon op dat moment neemt. Gelukkig beschikken we tegenwoordig over heel wat therapiemogelijkheden zodat we in dat geval wel kunnen overschakelen op een alternatief maar toch moeten we dat zoveel mogelijk vermijden”, benadrukt Thierry Franck.

Slikchema’s veel eenvoudiger Goed nieuws is in ieder geval dat de therapieën waarover we vandaag beschikken, zeker hier in het Westen, veel eenvoudiger zijn geworden dan 10 tot 15 jaar geleden. “Toen moesten mensen soms tot 10 tot 20 pillen per dag slikken op vier of vijf slikmomenten. Dat gaf heel ingewikkelde slikschema’s die een

• Gebruik geheugensteuntjes, via gsm, memobriefjes om het moment van inname te herinneren… • Bewaar je medicatie op de plaats waar je ze gebruikt - in de keuken als je je pillen bij het ontbijt neemt, in de la van je bureau als je op je werk je medicatie neemt - en zorg er steeds voor dat je een reservedoosje bij de hand hebt, in het handschoenkastje in de wagen, in je handtas… • Als je therapie de gelijktijdige inname van voedsel vereist, zorg er dan steeds voor dat je steeds een snack op zak hebt die je de nodige calorieën kan leveren. • Overleg op voorhand met je arts wat je moet doen als je om een of andere reden uit routine geraakt (door ziekte, een emotionele dip, hevige stress, een avondje uit, vakantie…) en je medicatie niet tijdig kan innemen. Samen met je arts op voorhand een noodplan bespreken, bevordert correct handelen en vermijdt paniekreacties.

enorme bron voor stress waren. Gelukkig is dat anno 2012 enorm vereenvoudigd. De meeste therapieën die vandaag worden opgestart, bestaan uit één, twee, drie of vier pilletjes die dikwijls op slechts één slikmoment per dag kunnen worden ingenomen,” ontegensprekelijk een enorme verbetering die in belangrijke mate bijdraagt tot een beter comfort en meer levenskwaliteit van mensen met hiv.

Feiten & cijfers: meer besmettingen, minder sterfte

H

et aantal hiv-besmettingen in België stijgt al enkele jaren op rij. In 2010 waren er 1.196 nieuwe hiv-infecties, of 3,3 diagnoses per dag. Dat was een stijging van 5,5% tegenover het jaar voordien. “Vooral in twee risicogroepen is de stijgende trend duidelijk, zegt Thierry Franck. Enerzijds in de populatie van subsaharaanse Afrikanen. Het betreft een hetero-risicogroep waarbij vooral vrouwen worden getroffen door hiv; ofwel lopen ze de hiv-besmetting op in hun thuisland en wordt ze hier ontdekt, ofwel worden ze hier besmet. In deze relatief kleine gemeenschappen, waar het stigma groot is en er weinig over hiv wordt gepraat, en waar condoomgebruik niet altijd evident is, circuleert het virus sneller en is de kans op besmetting reëel.” Een tweede grote risicogroep zijn mannen die seks hebben met mannen, kortweg MSM. “We gebruiken liever die term dan de term homo-mannen omdat velen zichzelf beschouwen als hetero, getrouwd zijn met een vrouw, kinderen hebben, een gezinsleven hebben, maar toch soms de behoefte hebben aan seks met een man.” Een heel positieve evolutie is volgens Thierry Franck dat het aantal late en te late diagnoses afneemt. “Vooral in de groep van MSM. Dat komt door de grotere bewustwording. Deze mannen, en dan vooral homo-mannen, beseffen dat het belangrijk is zich na risicogedrag te laten testen op hiv. Op die manier worden besmettingen sneller ontdekt en kan er tijdig een behandeling worden ingezet. In de subsaharaanse bevolking is die trend nog veel minder duidelijk, vanwege het nog grote stigma en het taboe.”

Normale bevruchting ondanks hiv Tot slot geeft onze gesprekspartner nog mee dat “een goede therapietrouw en een ondetecteerbare virale lading nog meer perspectieven opent, bijvoorbeeld voor koppels met kinderwens van wie één van beide partners hiv-positief is, zegt Thierry Franck. Wanneer de virale lading gedurende minstens zes maanden ondetecteerbaar is en wanneer is voldaan aan enkele bijkomende voorwaarden (als er een goede hiv-opvolging is, geen andere seksueel overdraagbare infecties zijn, de slijmvliezen intact zijn…) gebeurt het dat de arts voorstelt de bevruchting op de klassieke manier te laten gebeuren, dus door penetratie zonder condoom, merkt hij op. Dat is nieuw. Dankzij de medicatie die zo doeltreffend is, zijn we dus gekomen tot situaties waarbij het condoom in bepaalde omstandigheden kan worden weggelaten. Het is vandaag zeker niet de algemene boodschap die Sensoa wil geven. Het blijft een uitzondering en het is zeker niet de norm, maar het kan, in overleg met de arts, in sommige gevallen”, besluit Thierry Franck. ■

Meer info? www.sensoa.be

Positief is ook dat het aantal gevallen van aids en de sterfte door aids in ons land duidelijk is gedaald. Vorig jaar stierven er in België minder dan 20 mensen aan aids. “Mensen met hiv lopen tegenwoordig dus bijzonder weinig kans in hun leven aids te ontwikkelen. We gaan er eigenlijk van uit dat het niet gebeurt en dat ze een normaal leven kunnen leiden met een quasi normale levensverwachting. Zeker als ze nooit in een aidsfase terechtkomen, is dat haalbaar”, besluit onze gesprekspartner.

Vind dit artikel terug op www.depatientenkrant.be

10


een globaal medisch dossier? Actua Vraag het aan uw arts! Nathalie Evrard

W

e hebben ergens in een lade wel allemaal een map of dossier met medische documenten: een vaccinatiekaart, een overzicht van onze ziekenhuisopnames, de boekjes van Kind en Gezin met het gezondheidsparcours van de kinderen en uitslagen van (bloed)onderzoeken. Maar hoe beheer je al die informatie, die van belang is voor onze gezondheid? Is het Globaal Medisch Dossier misschien de oplossing? Wat is een Globaal Medisch Dossier precies?

JP0156N

Het Globaal Medisch Dossier bevat al uw medische gegevens (operaties, chronische ziekten, lopende behandelingen…). Het maakt een betere persoonlijke begeleiding en een beter overleg tussen artsen mogelijk.

Een Globaal Medisch Dossier (GMD) is een (elektronisch of papieren) dossier dat uw huisarts voor u bijhoudt en dat al uw essentiële medische gegevens bevat: uitslagen van bloedonderzoeken, vaccinaties, allergieën, röntgenopnames, echografieën, ziekenhuisopnames… Gewapend met al die kostbare diagnoses en commentaren kan uw arts stap voor stap de evolutie van uw gezondheidstoestand evalueren (controle van uw cholesterol, bloeddruk…). Omdat uw arts u van nabij kan volgen, kan hij een afwijking ten opzichte van uw ‘temperament’ of ‘medisch profiel’ eenvoudiger opsporen. Bovendien kan hij u nutteloze onderzoeken besparen, omdat ze niet aangewezen zijn of u ze gewoon al hebt ondergaan.

U hebt uiteraard het recht om uw dossier in te kijken. U kunt dus op elk moment vragen om uw dossier te raadplegen.

Waarom een GMD aanleggen? Het doel van een GMD is om de kwaliteit en de coördinatie van de medische zorgen te verbeteren: • uw medische gegevens worden gecentraliseerd en op één plaats beheerd; • u bent beter op de hoogte van de verschillende elementen van uw gezondheidstoestand; • overbodige onderzoeken en dubbele behandelingen worden voorkomen; • de uitwisseling van gegevens met andere gezondheidsprofessionals is eenvoudiger; • u hebt recht op een hogere terugbetaling van uw ziekenfonds.

11


Wie kan vragen om een GMD aan te leggen? Ongeacht uw leeftijd kunt u het beheer van uw GMD toevertrouwen aan uw huisarts. Het volstaat om dit tijdens een consultatie of huisbezoek te vragen aan uw behandelende arts. Het GMD wordt automatisch verlengd wanneer u ten minste eenmaal per jaar uw arts bezoekt.

En het GMD+? Een GMD+ is een uitbreiding van het Globaal Medisch Dossier. Samen met uw arts overloopt u een officiële checklist van potentiële onderzoeken. Die is opgesteld door de autoriteiten, in overleg met de medische wereld. De lijst bevat de interventies waarvan de wetenschappelijke gemeenschap het nut en de doeltreffendheid heeft erkend. Deze interventies worden gemoduleerd in functie van uw geslacht, de leeftijdscategorie waartoe u behoort en de verhoogde risico’s die u loopt op basis van uw medische voorgeschiedenis of familiale antecedenten. Maken deel uit van het officiële programma: advies en begeleiding bij een rookstop of alcoholverslaving, een evenwichtige voeding en lichaamsbeweging; vaccinatie tegen difterie-tetanus, griep en pneumokokken; screening op colorectale, borsten baarmoederhalskanker; meting van een aantal waarden (glycemie, creatinine, proteïnurie en cholesterol); screening op risico’s in verband met de geestelijke gezondheid en evaluatie van het risico op hart- en vaatziekten. Uiteraard bent u vrij om een onderzoek te weigeren of uit te stellen. Bovendien kunt u in overleg met uw arts beslissen om andere acties te ondernemen, die niet op de checklist staan maar in uw geval verstandig kunnen zijn.

Het farmaceutisch dossier bij uw apotheker Telkens als uw apotheker u geneesmiddelen bezorgt, worden bepaalde gegevens (naam van het geneesmiddel, dosering, naam van de arts die het heeft voorgeschreven…) geregistreerd in zijn informaticasysteem. Het farmaceutisch dossier is dus een elektronisch dossier dat de apotheker bijhoudt voor ieder van zijn patiënten. Het bevat op zijn minst de historiek van de geneesmiddelen die de voorbije maanden op voorschrift zijn afgeleverd. Uw apotheker gebruikt uw farmaceutisch dossier om na te gaan of een geneesmiddel voor u geschikt is of om bijwerkingen en interacties met andere geneesmiddelen te voorkomen. Door in het farmaceutisch dossier de geneesmiddelen te registreren die

u gebruikt, net als aanvullende gegevens (alleen informatie die verband houdt met het gebruik van geneesmiddelen), waakt hij over uw veiligheid. Dankzij de registratie van aanvullende gegevens over mogelijke allergieën, intoleranties en/of chronische aandoeningen kan uw apotheker vermijden dat hij u ongeschikte geneesmiddelen bezorgt. Bepaalde geneesmiddelen met suiker in zijn bijvoorbeeld niet aangewezen voor diabetici. Dankzij de registratie van de vrij verkrijgbare geneesmiddelen en gezondheidsproducten die u gebruikt, kunnen potentieel ernstige interacties met andere geneesmiddelen worden voorkomen. U kunt op elk moment uw farmaceutisch dossier raadplegen bij uw apotheker en hem, indien u dat nodig vindt, om een kopie vragen.

Dankzij een volledig farmaceutisch dossier kan uw apotheker uw veiligheid optimaal garanderen.

Ongeacht uw leeftijd kunt u een geaggregeerde huisarts naar keuze vragen om een Globaal Medisch Dossier te openen. U verbindt zich er dan toe om in de eerste plaats deze arts te raadplegen.

Een gedeeld farmaceutisch dossier: iets voor binnenkort? Dankzij het elektronische dossier kan uw apotheker u bij de aflevering van geneesmiddelen persoonlijk advies geven. Volgens de Algemene Pharmaceutische Bond houdt 7 tot 10% van de ziekenhuisopnames verband met een slecht gebruik van geneesmiddelen. Het farmaceutisch dossier zou moeten bijdragen tot een daling van die problemen. Momenteel heeft een patiënt maar één dossier, in de apotheek waar hij doorgaans zijn geneesmiddelen koopt. Binnen enkele maanden zou die informatie moeten circuleren binnen de verschillende apotheken van het land. De bedoeling hiervan is om bij elke aflevering een maximale veiligheid te garanderen. Laten we hopen dat we zeer binnenkort ook maar één medisch dossier hebben, met al onze medische en farmaceutische antecedenten in. Een dossier dat we kunnen raadplegen wanneer we willen, zonder dat onze privacy in gevaar komt. ■

Meer informatie? • Bij uw huisarts en apotheker • Bij uw ziekenfonds • www.belgium.be


12


Psycho

Welkom in mijn online wereld

Jongeren en internet, over gedrag en risico Dr. Johan De Neve, op basis van een gesprek met Heidi Vandebosch (Universiteit Antwerpen) en Huub Boonen (CAD Limburg)

i

JP0112N

nternet is tegenwoordig niet meer weg te denken uit het leven van jongeren. Dat is uiteraard een goede zaak aangezien het enorme mogelijkheden biedt op gebied van sociale contacten en een bijna onuitputtelijke bron van informatie voor school, hobby, studie en werk vertegenwoordigt. Internet kan echter ook een belangrijke sociale druk betekenen. Om er echt bij te horen moet men immers online aanwezig zijn. De meeste jongeren gaan op een gezonde manier om met deze druk. Soms wordt het echter moeilijk om een evenwicht te vinden tussen on- en offline wereld en weerstand te bieden aan de risico’s die verbonden zijn aan (overmatig of onaangepast) internetgebruik. Een gesprek met Heidi Vandebosch (departement communicatiewetenschappen, Universiteit Antwerpen) en Huub Boonen (klinisch psycholoog, CAD Limburg), gespecialiseerd in respectievelijk cyberpesten en compulsief internetgebruik (of internetverslaving).

13


Steeds jonger beginnen Uit een grote Europese studie over internetgebruik bij jongeren en de ervaring van hun ouders hieromtrent, blijkt dat jongeren al op zeer jonge leeftijd online gaan en dat die leeftijd nog verder afneemt. In Vlaanderen is de gemiddelde leeftijd van de beginnende internetgebruiker negen jaar. Internetgebruik bij jongeren evolueert in functie van leeftijd en specifieke nood. Heidi Vandebosch: “Jonge kinderen zullen voornamelijk surfen naar websites om spelletjes te spelen. Samen met filmpjes is dit voor hen vaak de eerste introductie in de internetwereld. In de lagere school wordt het internet daarnaast ook gebruikt voor schoolgerelateerde zaken, zoals het opzoeken van informatie. Vanaf de middelbare school worden sociale contacten erg belangrijk. 12- tot 15-jarigen beschouwen internet als een middel om in contact te blijven met vrienden, die een centrale plaats in hun leven innemen. Tegelijkertijd biedt internet hen ook de mogelijkheid om zich aan anderen te presenteren op een coole manier. Vanaf 16 jaar tenslotte wordt de blik op de wereld ruimer en krijgen jongeren meer interesse in nieuwssites.” Internetvaardigheden nemen toe naarmate de frequentie van gebruik toeneemt. Jonge kinderen weten bijvoorbeeld wel hoe ze een profiel moeten aanmaken op een sociale netwerksite, maar niet hoe ze dit moeten beveiligen om hun privacy te beschermen. Jongens zijn over het algemeen meer geïnteresseerd in gamen terwijl meisjes meer tijd besteden aan het onderhouden van sociale contacten.

Niet zonder risico

Heidi Vandebosch

Internetgebruik brengt ook een aantal risico’s met zich mee voor de jonge gebruiker. Vooreerst zijn er inhoudelijke risico’s waarbij men ongewenst in contact komt met racistische websites of pornografische beelden. Daarnaast spreekt men van contactrisico waarbij bijvoorbeeld een pedofiel online op zoek gaat naar kwetsbare jongeren. Gedragsrisico betekent dat jongeren zelf een actieve rol spelen bij het ontstaan van het risico. Dit zien we bijvoorbeeld bij cyberpesten of het promoten van een bepaalde (ongezonde) levensstijl (pro-anorexia-websites). Sommige van deze risico’s kunnen een negatieve invloed hebben op het welzijn of

de geestelijke gezondheid. Terwijl contact met seksueel getinte beelden meestal niet zoveel invloed heeft op de jongere, blijken cyberpesten en internetverslaving een veel grotere impact te hebben.

Cyberpesten

Heidi Vandebosch: “Cyberpesten is, net zoals klassiek pesten, een vorm van agressief gedrag dat bewust, kwetsend en repetitief is en gericht op een slachtoffer dat zich moeilijk kan verdedigen. Aangezien jongeren de online wereld beschouwen als een verlengstuk van de offline wereld, gaat het pesten er gewoon door. Het traditionele onderscheid tussen verbaal, fysiek, sociaal en indirect pesten kunnen we doortrekken voor cyberpesten. Iemand beledigen of bedreigen kan namelijk ook via een SMS- of chatbericht. Fysiek pesten kan zich vertalen in het met opzet doorsturen van een computervirus, iemand massaal de-frienden is dan weer een voorbeeld van sociaal pesten. Indirect cyberpesten tenslotte, waarbij men iemand achter zijn rug schade berokkent, kan door gênante foto’s of filmpjes op het net te plaatsen.” Cyberpesten beperkt zich in tegenstelling tot klassiek pesten niet tot de school of de jeugdclub en de dader denkt anoniem te kunnen opereren. Dit maakt dat men als slachtoffer nergens meer veilig is, ook thuis niet. Door het feit dat men via internet enorm veel mensen kan bereiken, krijgt het slachtoffer de indruk belachelijk gemaakt te worden voor de hele wereld.

Internetverslaving

Huub Boonen: “In principe kan iedere jongere verslaafd geraken aan internet, maar bepaalde groepen lopen een groter risico. Jongeren die niet goed mee kunnen in de offline wereld, die moeilijker aansluiting


14


vinden met hun leeftijdsgenoten of die last hebben van psychische stoornissen zoals depressie of angst, zullen zich veiliger voelen in de online wereld aangezien ze deze zelf kunnen aanpassen aan hun noden en capaciteiten. Meer nog, games passen zich zelfs automatisch aan de mogelijkheden van de speler aan zodat het steeds spannend en aantrekkelijk blijft.”

Huub Boonen

Vrijetijdsbesteding die volledig gericht is op internetgebruik, herhaaldelijke opmerkingen van vrienden en familie in verband met overmatig internetgebruik, het niet-naleven van afspraken en verwaarlozen van hobby’s, en het uitstellen van schoolwerk kunnen wijzen op verslaving. Ondanks pogingen om te verminderen, slaagt de jongere er niet in om de online tijd af te bouwen. Conflicten met de onmiddellijke omgeving en slaaptekort zijn veelvoorkomende klachten.

De weg terug Slachtoffers van cyberpesten kunnen er vaak moeilijk mee omgaan. Ze durven niets te zeggen tegen ouders of leerkrachten en proberen zelf een oplossing te vinden, meestal niet de meest ideale. Soms gaan

Een internetspecifieke opvoeding, waarbij internetgebruik wordt betrokken in de opvoeding, net zoals roken, alcohol, seks, uitgaan, beleefdheid en gehoorzaamheid, kan helpen om verslaving te voorkomen.

ze zelfs terug pesten. Men ziet een relatie tussen cyberpesten en depressie, een lager zelfbeeld en stress. In extreme gevallen kan het zelfs leiden tot zelfmoord. Vaak merkt men dat jongeren op school slechter gaan presteren. Het internet kan hier ook worden ingeschakeld als remedie. Heidi Vandebosch: “Op dit moment werken we aan de ontwikkeling van een online interventietool die zich hoofdzakelijk richt op de doelgroep van 13- tot 15-jarigen (voor meer informatie zie: www.friendlyattac.be). De tool zal gebruikmaken van persoonlijke gegevens (foto’s, connecties…) op social network sites om gepersonaliseerde ervaringen als dader, slachtoffer of bijstaander van cyberpesten te simuleren. Jongeren kunnen reageren op deze levensechte cyberpestsituaties en krijgen aangepaste feedback op hun handelingen (in de veilige elektronische (leer)omgeving). Op die manier wil de tool bv. de kennis over de negatieve gevolgen van cyberpesten verhogen, gepaste copingreacties aanleren… en uiteindelijk (de impact van) cyberpesten doen afnemen.” Een internetspecifieke opvoeding, waarbij internetgebruik wordt betrokken in de opvoeding, net zoals roken, alcohol, seks, uitgaan, beleefdheid en gehoorzaamheid, kan helpen om verslaving te voorkomen. Door te praten met het kind over zijn internetgebruik en online wereld kan de ouder beter zicht krijgen op de personen en invloeden waarmee het kind online in contact komt. De jongere voelt dat de ouders geïnteresseerd zijn in zijn online activiteiten en dit maakt het gemakkelijker om afspraken te maken omtrent frequentie van internetgebruik en te vermijden websites. Huub Boonen: “Jongeren die bij ons op begeleiding komen, zitten meestal in een continu conflict met hun omgeving. We proberen motiverend te werken op het tempo van de jongere met de nadruk op de uitbreiding van sociale activiteiten in een offline context. We leren de jongere om controle te krijgen over hun eigen computergebruik. Het is belangrijk om te werken met kortetermijndoelstellingen om de beloning niet te lang uit te stellen: oude activiteiten opnemen, mensen opzoeken die verwaarloosd werden… Vaak betrekken we ook de ouders in de begeleiding om de sfeer thuis uit een negatieve spiraal te halen.” ■

15


artrose: Dossier

blijf niet stilzitten!

In samenwerking met prof. Yves Henrotin, ULg

E

JP0181N

en knie die vastzit, pijnlijke vingers… alleen pijnstillers nemen is niet voldoende. Artrose moet worden behandeld met een echte strategie op lange termijn. Een gesprek met professor Henrotin van de Unité de recherche sur l’os et le cartilage van de ULg: hij legt ons uit dat artrose in de eerste plaats best wordt behandeld door te blijven bewegen.

Prof. Yves Henrotin


16


Wat is de voorkeursbehandeling van artrose? Beweging is zonder twijfel de beste raad die ik kan geven aan artrosepatiënten. Tenminste als ze geen traumatiserende bewegingen doen voor de gewrichten en ze aan sport doen buiten de pijnlijke periodes. Via kinesitherapie kunnen ze de pijn verminderen en de werking van de gewrichten verbeteren, dankzij technieken om de spieren te versterken en versoepelen. Dit helpt ook om de handicap te beperken en de levenskwaliteit van de artrosepatiënt te verbeteren. Aarzel niet om raad te vragen aan uw arts. Als ze nodig en gerechtvaardigd zijn, kan hij u kinesitherapiebeurten voorschrijven. Hij kan u ook eenvoudige oefeningen geven die u thuis kunt doen. Als u last hebt van artrose, heeft regelmatig specifieke oefeningen voor de aangetaste gewrichten doen een gunstig effect. U kunt hierdoor: • de beweeglijkheid van uw gewrichten en de mogelijkheden van uw spieren behouden of verbeteren; • de stabiliteit van uw gewrichten verbeteren en de beperkingen ervan verminderen; • uw uithoudingsvermogen bij dagelijkse activiteiten vergroten; • uw pijn verminderen; • uw handicap beperken.

Enkele basisregels voor elk oefeningenschema Doe enkel oefeningen die uw arts heeft goedgekeurd. Bouw het aantal oefeningen geleidelijk op. Herhaal elke oefening meerdere keren per week. Zorg ervoor dat u zichzelf geen pijn doet (maar wat spierpijn is normaal in het begin; die pijn mag echter niet aanhouden). Kies een goede sportoutfit en let ook op de juiste schoenen.

Wat kan sporten voor u betekenen? Het gunstige effect van sport is grotendeels bewezen in verschillende situaties: behoud van een goede levenshygiëne, bijdrage aan een gezond gewicht, extra spiermassa en -vermogen, preventie van bepaalde cardiovasculaire pathologieën en osteoporose, en een groter psychologisch welzijn. Voor een artrosepatiënt kiezen we niet voor risicosporten maar eerder voor fietsen, zwemmen of wandelen. Opgelet wel: ook te lang wandelen of fietsen kan schadelijk zijn voor de gewrichten, vooral voor de knie en de heup. Alle sporten die zelf verantwoordelijk zijn voor artrose raden we ten zeerste af. We denken dan aan sporten die gepaard gaan met herhaaldelijke schokken (zoals vechtsporten, bal- en springsporten) en waarvoor bruuske bewegingen nodig zijn (zoals raketsporten). Momenteel kennen we immers de link tussen bepaalde disciplines en aangetaste gewrichten. Dat maakt het belang van sport er niet minder om, want de voordelen zijn zeker reëel. Als u tenminste een sport kiest in functie van uw mogelijkheden. Sporten wordt zelfs aangeraden bij artrosepatiënten, als het medisch wordt opgevolgd en enkel dient voor een ‘onderhoud’ van de spiertonus en het behoud van de omvang van de bewegingen.

Wat is de plaats van die nieuwe producten - nutraceuticals?

 Oefeningen moeten geleidelijk worden opgebouwd. Ze zijn bedoeld om de beweeglijkheid en soepelheid te behouden en de spieren te versterken.

Pijnstillende en ontstekingsremmende geneesmiddelen zijn bedoeld om de symptomen te verminderen maar hebben geen enkel heilzaam effect op de structurele aantasting van het gewricht. Bovendien hebben ze bijwerkingen op lange termijn. Tegenwoordig is er steeds meer interesse voor middelen die de pijn verlichten en vooral de ontwikkeling van artrose afremmen: ‘nutraceuticals’.


Traagwerkende geneesmiddelen tegen de symptomen van artrose (glucosaminesulfaat, chondroïtinesulfaat, onverzeepbare extracten van avocado en soja) verlichten de pijn lichtjes maar blijvend en zorgen ervoor dat de patiënt minder NSAID’s en pijnstillers gebruikt. Deze therapeutische klasse bevat heel verschillende producten. Let wel op: gebruik alleen producten waarvan de werkzaamheid is bewezen in gevalideerde studies. Sommige hebben trouwens het statuut van geneesmiddel gekregen.

Glucosaminesulfaat en andere In meerdere studies is de beschermende en pijnstillende werking voor het kraakbeen van glucosaminesulfaat aangetoond. De aanbevolen dosering bedraagt 1.500mg glucosaminesulfaat per dag, wat overeenkomt met 1.200mg zuivere glucosamine. De toestand van de patiënt verbetert meestal na 2 tot 3 weken behandeling en het middel wordt goed verdragen. Mocht u na 8 tot 12 weken geen verbetering merken, dan kan u de behandeling stopzetten.

17

Collageenhydrolysaten en hyaluronzuur worden ook opgenomen in bepaalde formules. Visolie wordt gebruikt omwille van de hoge concentratie essentiële vetzuren, ook omega-3 vinden we hier terug. Duivelsklauwwortel en moerasspirea, de zogenaamde plantaardige aspirine, worden ook gebruikt omwille van de ontstekingsremmende eigenschappen, net als zwarte bes en wilg. Allemaal pistes die we niet uit het oog mogen verliezen maar die nog moeten worden gevalideerd door kwaliteitsvolle wetenschappelijke en klinische studies. Voordat u deze producten gebruikt, moet u zeker advies vragen aan uw arts of apotheker.

Kurkuma, heel wat meer dan een specerij Kurkumine, het werkzame bestanddeel van kurkuma, is een krachtige ontstekingsremmer. Het werkt snel in op de pijn veroorzaakt door artrose. Ook hier worden niet alle bereidingen die worden verkocht, bereid met kurkumine van dezelfde kwaliteit. U moet dus advies vragen aan uw arts of apotheker en de voorkeur geven aan bio-geoptimiseerde kurkumine, die beter circuleert in het bloed. ■

LEEF en BEWEEG! ARTILANE®: het drankje voor gezonde gewrichten. Wat hebben onze gewrichten nodig? Hyaluronzuur + Collageen + Anti-oxydanten Heeft u vragen over ARTILANE®? Wend u tot uw arts of bezoek onze website www.trbchemedica.be

ARTILANE® is te verkrijgen in de apotheek (CNK-code 2550-739). 15 ampullen 19,45 Euro.

TRB CHEMEDICA AG · Postbus 1129 · 85529 Haar/München, Duitsland · [email protected] · www.trbchemedica.be

18


Dossier

(Hoe) kun je artrose voorkomen?

Heidi Van de Keere

W

anneer het kraakbeen op het gewrichtsoppervlak slijtage vertoont, en zijn glijdend en schokdempend effect verliest, wordt bewegen pijnlijk. Artrose luidt de diagnose. Aan dr. Johan Waes, voorzitter van de Vlaamse Reuma Liga vroegen we of en hoe je deze reumatische aandoening kunt voorkomen. “Vroeg of laat krijgt iedereen artrose”, begint dr. Waes zijn verhaal. Het gewrichtskraakbeen, dat zorgt voor een vloeiende en pijnloze beweging van onze gewrichten, is bij het ouder worden onderhevig aan slijtage. “Je kan dat niet volledig voorkomen.” Wel zijn er een aantal maatregelen die het slijtageproces kunnen vertragen.

Wat is artrose?

O

nze gewrichten – of het nu een heup, knie of kleine vingergewrichtjes betreft – zijn scharnierpunten waar twee botuiteinden samenkomen en over elkaar bewegen. Om die beweging vlot te laten verlopen zijn de botuiteinden ter hoogte van een gewricht bedekt met een kraakbeenlaagje dat zo glad is als een biljartbal. Bovendien zorgt het kraakbeen voor een schokdempend effect. Het resultaat is dat we onze gewrichten soepel en pijnloos kunnen bewegen. Wanneer het kraakbeenlaagje op de gewrichtsoppervlakken slijtage vertoont, wordt bewegen moeizaam en pijnlijk. Dat is wat zich voordoet bij artrose.

JP0183N

Dr. Johan Waes

19


Voorkom zwaarlijvigheid!

Onbelast bewegen

“Mijd in de eerste plaats overbelasting van de gewrichten, benadrukt dr. Waes. Overgewicht voorkomen of behandelen, speelt hier een cruciale rol.” Vooral de dragende gewrichten – knieën, heupen maar ook de rug – lijden onder overgewicht. “Bovendien heeft onderzoek de voorbije jaren aangetoond dat overmatig vetweefsel stoffen afscheidt – adipokines heten ze in vakjargon – die het gewrichtskraakbeen aantasten. Bepaalde hormonale factoren zouden ervoor zorgen dat obese vrouwen sneller artrose ontwikkelen dan obese mannen.”

“Verder moeten mensen blijven bewegen, zegt Waes. Kraakbeen is levend weefsel. Door te bewegen kun je de opbouw ervan stimuleren, ga je het kraakbeen prikkelen zodat het zichzelf beter in stand houdt. Gewrichten verslijten niet door ze te gebruiken. Je zal niet meer artrose krijgen omdat je je leven lang veel gewandeld, gefietst of zelf gejogd hebt. In tegendeel! Je ziet ook niet meer vingerartrose bij een pianist die toch ongelofelijke dingen doet met zijn vingers.”

Vooral de dragende gewrichten – knieën, heupen maar ook de rug – lijden onder overgewicht.

Beweging zorgt dus niet voor slijtage. Op voorwaarde althans dat je ‘met zorg’ beweegt, met andere woorden onbelast. “Wandelen, fietsen, zwemmen zijn bijvoorbeeld erg geschikt. Zelfs joggen kan. Nordic walking zou iets meer belastend zijn

Artrose: zit het in de genen?

“G

enetische aanleg speelt wellicht een rol voor bepaalde vormen van artrose, zegt dr. Waes. De zogenaamde heberden-nodules, op de kleine handgewrichtjes, zie je heel erg familiaal voorkomen, vooral in de vrouwelijke lijn. Maar verder zijn er weinig aanwijzingen over een genetische aanleg van artrose. Het valt wellicht ook moeilijk te zeggen omdat artrose zo frequent voorkomt. Op de leeftijd van 60-65 jaar heeft vrijwel iedereen artrose. Althans op radiografie, niet iedereen zal er ook effectief last van hebben.”

voor de knieën.” En topsport is verre van gewrichtsvriendelijk. “Topatleten gaan hun gewrichten overbelasten en lopen het risico op het vroegtijdig ontwikkelen van artrose.”

Pijn bestrijden om te kunnen bewegen Ook voor mensen met reeds bestaande klachten van artrose blijft bewegen essentieel om de verdere evolutie van artrose af te remmen. Secundaire preventie heet het. Maar hoe kun je mensen met pijn in beweging krijgen? “Door in de eerste plaats hun artrosepijn te behandelen, benadrukt dr. Waes. In de groep met overgewicht zal gewichtsverlies het eerste advies zijn. Zelfs een matige gewichtsreductie geeft aanleiding tot duidelijk minder pijn in de knieën.” Daarnaast zijn er uiteraard de pijnstillers, met paracetamol op de eerste plaats. “Paracetamol is een doeltreffend middel dat tegelijk veilig is voor de maag en niet verslavend werkt. De laatste jaren is het gebruik van paracetamol duidelijk toegenomen door de terugbetaling bij artrose.” Ook ontstekingsremmers hebben een plaats in de behandeling van artrosepijn. “Ongeveer de helft van de personen met artrosepijn in de knieën heeft namelijk ook ontstekingsverschijnselen ter hoogte van het kniegewricht. Deze klachten zullen beter reageren


20


Ascorrectie bij X- of O-benen

E op een onstekingsremmer dan op paracetamol. Deze middelen worden best samen met een maagbeschermend middel gebruikt. Tegenwoordig zijn er ook maagvriendelijke vormen beschikbaar, die eveneens worden terugbetaald bij artrose bij 65-plussers. En in bepaalde omstandigheden kunnen ook ontstekingsremmers voor lokale toediening (crèmes, pleisters…) een plaats hebben in de pijnbestrijding van artrose. Mensen die deze lokaal werkende producten gebruiken, moeten wel opletten bij blootstelling aan de zon: deze middelen kunnen aanleiding geven tot fotosensibilisatie.”

Varia Precies omdat artrose zo vaak voorkomt, en gepaard gaat met heel wat pijn en ongemak voor de betrokkenen en een aanzienlijk kostenplaatje voor de maatschappij, blijven wetenschappers zoeken naar middelen om artrose te voorkomen of te behandelen. Met voedingssupplementen zoals glucosamine en chondroïtinesulfaat gebeurde al heel wat onderzoek. “Tot nog toe is er een begin van bewijs geleverd voor bepaalde preparaten op basis van glucosaminesulfaat. Deze stoffen schaden niet maar indien ze geen effect bieden na een zestal maanden is het misschien beter te stoppen.”

en wat meer ingrijpende, maar volgens dr. Waes doeltreffende methode om een bepaalde vorm van artrose te voorkomen, betreft de ascorrectie bij personen met duidelijke X-benen of O-benen. “Een ascorrectie zou waarschijnlijk in belangrijke mate compartimentartrose waarbij de helft van de knie door overbelasting artrotisch wordt – kunnen voorkomen. Wel zou je deze ingreep - die toch een operatieve ingreep is – moeten uitvoeren vooraleer er uitgesproken pijn optreedt. Mensen daarvan overtuigen, lijkt me echter niet evident. Toch ben ik ervan overtuigd dat het op termijn protheses zou kunnen voorkomen.”

Ook met hyaluronzuur, een stof die van nature voorkomt in gewrichtsvocht, gebeurde al heel wat onderzoek. “Toch blijft hierover controverse bestaan. Het zijn relatief dure producten, die niet worden terugbetaald. En de duur van het effect kun je niet voorspellen. Bij een te zware artrose helpt het meestal niet. Bij matige artrose kan het geprobeerd worden.” En dan is er nog de nieuwe trend van celtherapie, in de behandeling van kraakbeenletsels die op termijn aanleiding kunnen geven tot de ontwikkeling van artrose. Via een kijkoperatie worden eigen kraakbeencellen weggenomen en in het lab opgekweekt tot nieuw kraakbeenweefsel dat nadien wordt ingeplant ter hoogte van het letsel. De eerste resultaten met deze methode zijn veelbelovend. Weliswaar blijft dit een erg specifieke niche van artrosepreventie die overigens nog in de kinderschoenen staat. ■

Speelt de voeding een rol?

i

n het domein van artrose en reumatische aandoeningen in het algemeen duikt vaak de vraag op welke rol de voeding speelt. “Er is tot nog toe heel weinig evidentie dat de voeding of bepaalde voedingsmiddelen een invloed hebben op de ontwikkeling van artrose, zegt dr. Waes. Behalve natuurlijk het aantal calorieën dat een effect heeft op het lichaamsgewicht. Maar over het effect van voeding op het kraakbeen weten we weinig of niets. Een gezonde gevarieerde voeding verdient dus de aanbeveling.”

DONACOM

is een glucosaminesulfaat voor de verlichting van symptomen bij milde tot matige knieartrose waarvan de kwaliteit, veiligheid en doeltreffendheid onderzocht zijn in het kader van een vergunning voor het in de handel brengen als een geneesmiddel.

Vermindering van pijn en gewrichtsstijfheid, het behoud van het kraakbeen, het verbeteren van de mobiliteit en levenskwaliteit... Dit zijn de wensen van iedereen met artrose. In tegenstelling tot de meeste glucosamines die op de markt zijn als voedingssupplement, is DONACOM een erkend geneesmiddel op basis van 1500 mg microkristallijn glucosaminesulfaat voor een doeltreffende verlichting van symptomen bij milde tot matige knieartrose (slijtage van het kraakbeen van het kniegewricht). DONACOM in enkele woorden: Het microkristallijn glucosaminesulfaat wordt geproduceerd volgens een gepatenteerd productieproces, door het laboratorium Rottapharm-Madaus die over de nodige know-how beschikt om een constante en reproduceerbare kwaliteit te garanderen. Dankzij de reeds jarenlange inzet van Rottapharm-Madaus is DONACOM vandaag een sterk onderzocht geneesmiddel waarvan de klinische gegevens gepubliceerd zijn in internationale wetenschappelijke tijdschriften. Een enkele inname per dag waarvan de inhoud van één zakje opgelost wordt in een glas water. Dit is een geneesmiddel, geen langdurig gebruik zonder geneeskundig advies. Lees aandachtig de bijsluiter. Vraag raad aan uw arts of apotheker.

Madaus PHARMA N.V. - Drie Bomenstraat 16, 1180 Brussel

22

Dossier


Welke oplossingen bestaan er voor uw

gewrichtspijn? Naar een gesprek met prof. Jean-Yves Reginster, ULg

Z

JP0184N

elfs wanneer u ouder wordt, hoeven stijfheid en pijn niet onvermijdelijk te zijn. Artrose en de bijbehorende pijn en kwaaltjes treffen bijna 1 miljoen Belgen. De behandeling ervan gebeurt met verschillende geneesmiddelencategorieën. Maar welke medicatie ook wordt toegediend, niet-farmacologische maatregelen blijven essentieel. Een gesprek met professor Jean-Yves Reginster van het Département des Sciences de la Santé publique van de ULg, die ons een aantal zaken in verband met deze ziekte toelicht.

23


Artrose, een degeneratieve ziekte De term ‘artrose’ wordt algemeen gebruikt – terecht of onterecht – voor alle vormen van pijn die worden toegeschreven aan het verouderingsproces. Het staat daardoor vaak symbool voor oud worden, versleten zijn. Wie oud wordt, wordt nu eenmaal stram. Artrose is de meest voorkomende reumatische aandoening. Vijftien procent van de wereldbevolking lijdt aan deze ziekte, die vaker voorkomt naarmate mensen ouder worden. Artrose is de geleidelijke slijtage van het gewrichtskraakbeen. Deze slijtage is te wijten aan mechanische en biologische factoren die het evenwicht verstoren tussen de aanmaak en de afbraak van kraakbeen en het onderliggende bot. Artsen stellen de diagnose ‘artrose’ op basis van een vragenlijst en een klinisch onderzoek. Eventueel kan ook een gewone röntgenfoto de diagnose bevestigen. Zelden zijn meer geavanceerde onderzoeken (scan of MRI) nodig.

Een trage evolutie

In België lijden 1 miljoen mensen aan artrose.

Artrose kent verschillende klinische manifestaties. De ziekte evolueert traag, maar kan naargelang de plaats op een constante manier of met opstoten verergeren of zich stabiliseren. Ongeacht hoelang het artrotische proces duurt, zodra het begint resulteert het onvermijdelijk in gedeeltelijke of volledige kraakbeenslijtage. Alle kenmerken samen maken van artrose een chronische aandoening, net als osteoporose of hypertensie. Een aandoening met eigen risicofactoren, met een langdurige latente evolutie en met de behandelings- en therapietrouwproblemen die bij elke chronische ziekte horen. Allemaal redenen waarom specialisten pleiten voor een echte, doordachte behandelingsstrategie op lange termijn, zoals voor elke andere chronische aandoening. De behandelingskosten van artrose blijven stijgen met de vergrijzing van de bevolking. En toch houdt men nog te vaak vast aan een ‘urgentiestrategie’ en een zo goed mogelijke pijnbestrijding. Jaren later volgt vaak zelfs een operatie. Een snelle behandeling is onlosmakelijk verbonden met de strijd tegen de risicofactoren.

Prof. Jean-Yves Reginster

Uw arts is de enige die u kan adviseren en u het geschikte geneesmiddel kan voorschrijven waarmee u de pijn doeltreffend kunt bestrijden. De pijn verlichten Onder invloed van het idee dat artrose het ‘voorrecht’ van ouderen is, denken veel mensen dat ze er gewoon maar mee moeten leren leven. Dat is jammer. We kunnen het kraakbeen weliswaar niet meer verjongen, maar we kunnen wel de pijn behandelen. De behandelingen zijn nog altijd grotendeels gericht op de symptomen. Het doel is om de werking van het gewricht te verbeteren en de pijn te verlichten. Ze zijn doeltreffend, ongeacht de plaats van de aantasting. Er bestaan geen specifieke geneesmiddelen voor een bepaald gewricht. Naargelang uw symptomen en de behandelingsdoelstellingen die u samen met hem/haar vastlegt, kan uw arts u één of meerdere van deze geneesmiddelen voorschrijven: • paracetamol, tot 4g/dag. Dit is nog altijd de eerste pijnstiller die wordt voorgeschreven bij lichte tot matige pijn, maar hij volstaat zelden bij zware opstoten; • niet-steroïdale ontstekingsremmers worden het vaakst gebruikt. Volgens de aanbevelingen moet een patiënt de minimale werkzame dosis gebruiken en indien mogelijk langdurig gebruik vermijden. Bij patiënten met een hoog risico op gastro-intestinale bijwerkingen zal de arts aan de behandeling bijvoorbeeld een protonpompinhibitor toevoegen, een geneesmiddel dat de maagwand beschermt; • geneesmiddelen tegen artrose met een trage symptomatische werking (glucosaminesulfaat) hebben bewezen dat ze doeltreffend zijn tegen artrose.


24


Bestaan er lokale behandelingen? Uw arts kan ook ontstekingsremmers voorschrijven in de vorm van een gel of een pleister, die rechtstreeks wordt aangebracht op de gewrichtszone. Dit om een sneller, lokaal ontstekingswerend effect te bereiken. Dit soort behandeling is nuttig voor kleine gewrichten, zoals die in de vingers. De rechtstreekse injectie van een geneesmiddel in het gewricht maakt een snel en lokaal effect op een precieze plaats mogelijk. Dit is nuttig wanneer een algemene behandeling onvoldoende effect heeft of wanneer er vocht in het gewricht zit. Deze behandeling is wel alleen mogelijk bij bepaalde gewrichten: • infiltraties met corticoïden: corticoïden zijn ontstekingsremmers op basis van cortisone. Ze worden gebruikt in de vorm van een intra-articulaire infiltratie en alleen wanneer de klassieke ontstekingswerende en pijnstillende behandeling niet volstaat om de opstoot onder controle te krijgen; • infiltraties met viskeuze producten: deze producten zijn recenter en bevatten hyaluronzuur. Dit is het voornaamste bestanddeel van het gewrichtsvocht. Bij artrose daalt de concentratie hyaluronzuur in het vocht. Wanneer de pijn aanhoudt, kan dit bestanddeel worden ingespoten door een reumatoloog. Het effect houdt doorgaans zes tot twaalf maanden aan. Deze techniek, viscosupplementatie, wordt vooral gebruikt bij zware knieartrose.

En chirurgie? Artrose is een complexe ziekte, omdat ze onvoorspelbaar is en niet gelijkmatig evolueert. Meestal evolueert artrose met opeenvolgende, pijnlijke opstoten, afgewisseld met periodes waarin geen of alleen lichte en weinig hinderlijke symptomen aanwezig zijn. Bij sommige mensen kan de ziekte evolueren naar een stadium waarin het kraakbeen vrijwel verdwenen is en een groot deel van het bot blootligt. De pijn is dan heel hevig. Het gewricht wordt zeer moeilijk te mobiliseren en de artrose bemoeilijkt de bewegingen en verplaatsingen sterk. In dat geval is de chirurgische plaatsing van een prothese noodzakelijk.

Zitten er nieuwe geneesmiddelen in de pijplijn om de behandeling van artrose te verbeteren? Dankzij de identificatie van nieuwe biologische markers (moleculen die worden gemeten in het bloed of de urine) kunnen we de ziekte in een nabije toekomst in een vroegere fase vaststellen. Studies bevestigen het: strontiumranelaat, een geneesmiddel dat wordt voorgeschreven bij osteoporose, is ook aangewezen bij artrose. De implantatie van stamcellen, chondrocyten (cellen die kraakbeen vormen) of biomaterialen in het kraakbeen is een veelbelovende piste voor de behandeling van kraakbeenletsels. Momenteel heeft geen enkel biologisch geneesmiddel een aangetoond effect op artrose. Maar biologische geneesmiddelen zijn een revolutie in de geneeskunde. Laten we hopen dat ze binnen enkele jaren ook het dagelijkse leven van artrosepatiënten kunnen verbeteren. ■

De behandeling van artrose evolueert snel. Aarzel dus niet om uw huisarts of reumatoloog te raadplegen.


25

Beter leven met

reuma! Dossier In samenwerking met professor Jean-Yves Reginster, ULg

JP0182N

Artrose wordt gekenmerkt door mechanische pijn en stijfheid en evolueert met opstoten.

H

ebt u last van uw gewrichten? Maar hoe weet u of artrose of artritis de pijn veroorzaakt? Beide aandoeningen hebben niet dezelfde oorsprong en ook niet dezelfde symptomen en behandelingen. Professor Jean-Yves Reginster, afdeling Volksgezondheidswetenschappen van de ULg, vertelt hoe u artritispijn onderscheidt van artrosepijn.


26


Artrose, de tol van het ouder worden

Artrose en artritis zijn twee zeer frequente reuma-aandoeningen van de gewrichten.

H

et aantal artrosegevallen neemt exponentieel toe met de leeftijd: amper 3% van mensen jonger dan 45 jaar hebben er last van, tegenover 70% van de 65-plussers.

Artrosepijn Artrose komt vaak voor in de heup, de knie, de wervelkolom en de vingers. Ze veroorzaakt wat we noemen een mechanische pijn bij inspanningen of bij herhaalde bewegingen van het gewricht. Bij rust neemt de pijn af of verdwijnt ze. ‘s Ochtends, nadat u een tijd hebt stilgelegen, spreken we van ‘startpijn’. De stijfheid verergert naarmate de artrose evolueert. De pijn en de gewrichtsaantasting veroorzaken een vaak ernstige functionele handicap.

Artritispijn Artritis treft het vaakst de polsen, de voeten, de schouder en soms de wervels. Reumatoïde polyartritis is de meest courante vorm van inflammatoire artritis, die vooral voorkomt bij vrouwen tussen 30 en 50 jaar. Bij artritis is het (synoviale) membraan dat het gewricht omhult ontstoken. Deze ontsteking is te wijten aan de ontregeling van het immuunsysteem en treft verschillende gewrichten tegelijk (met name de handen en de voeten). Bovendien veroorzaakt ze doorgaans een aanhoudende pijn. Artritis is een chronische ziekte die wordt gekenmerkt door gezwollen gewrichten, langdurige ochtendlijke stijfheid en hevige vermoeidheid. Het bijzondere aan artritispijn is dat ze permanent is, zelfs ‘s nachts. Patiënten worden vaak wakker in het tweede deel van de nacht. Overigens is de pijn ‘s ochtends het hevigst en duurt het soms meer dan een halfuur voor de gewrichten soepel worden.

Wie raadplegen en waar? Uw huisarts is onmiskenbaar de beste persoon om uw behandeling af te stemmen op uw situatie. Ook wanneer u beslist om andere artsen te raadplegen, kan hij uw behandeling coördineren. Indien nodig, kan hij u doorverwijzen naar een specialist (reumatoloog…) voor extra uitleg bij de diagnose of voor aanvullende onderzoeken. Ook kan hij u doorverwijzen naar een kinesitherapeut. Die vertelt u welke handelingen en bewegingen u het best wel en welke u beter niet uitvoert.

De reumatoloog en de specialist fysieke geneeskunde zijn gespecialiseerd in pijn en reuma-aandoeningen (botziekten, gewrichtsziekten, spierziekten en peesziekten). Ze werken samen met uw huisarts, bevestigen zijn diagnose en kunnen bepaalde medische handelingen stellen. Ook kunnen ze u indien nodig doorverwijzen naar andere specialisten, zoals een chirurg. U kunt hen raadplegen in de privépraktijk of in het ziekenhuis, vooral wanneer bijkomende onderzoeken aan de orde zijn. Reuma moet worden behandeld op lange termijn. Om een doeltreffende behandeling te garanderen, moet u actief meewerken aan uw medische opvolging. Een echte samenwerking met uw arts staat garant voor een efficiëntere artrosebehandeling. ■

27

Langdurige rugpijn? Mogelijk heeft u spondylitis ankylosans of ziekte van Bechterew

S

pondylitis ankylosans (ziekte van Bechterew) is een chronische ontsteking van de gewrichten in de wervelkolom, vaak gekenmerkt door langdurige rugpijnklachten. Chronisch wil zeggen dat de aandoening langer duurt dan 3 maanden en niet meer overgaat. De aandoening begint meestal tussen het 20ste en 40ste levensjaar en komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. In België zijn er ± 50.000 Bechterew-patiënten. Een groot deel van deze patiënten zijn echter niet gediagnosticeerd, terwijl het belangrijk is dat deze patiënten zo snel mogelijk optimaal behandeld worden om de ontstekingsverschijnselen af te remmen en op die manier de levenskwaliteit te verbeteren. In tabel 1 geven we de symptomen weer die kunnen duiden op spondylitis ankylosans.

verschillend is. Bij mechanische problemen zal de patiënt vooral pijn hebben bij beweging en verbetering voelen met rust, terwijl het bij de ziekte van Bechterew net andersom is. Het grootste probleem blijft het vroegtijdig herkennen van de aandoening. Rugpijn wordt door vele patiënten ervaren als een redelijk normaal verschijnsel, met als gevolg dat ze het niet nodig vinden om een arts te raadplegen. Daarenboven is het zo dat het soms meerdere jaren duurt vooraleer er duidelijke radiografische afwijkingen ontstaan. Dit laatste probleem kan de dag van vandaag gedeeltelijk worden opgevangen door het gebruik van nieuwere beeldvormingstechnieken (zoals NMR). Wanneer u meerdere typische klachten (Tabel 1) vertoont, is het belangrijk hierover duidelijk te communiceren met uw arts. Eens de diagnose gesteld zal er gestart worden met bewegingstherapie en zullen meestal ontstekingsremmers toegediend worden.”

Een patiënt getuigt

JP0226N

Mijn voornaamste boodschap aan een jonge persoon met chronische, spontaan ontstane rugklachten is om deze klachten duidelijk te bespreken met de behandelende huisarts, zodat er gericht onderzoek kan gebeuren met als doel een juiste diagnose en correcte behandeling.

“Ik was redelijk sportief en ik begon stilaan te merken dat ik sommige dingen niet meer vlot kon doen. De symptomen waren vooral ochtendstijfheid, moeilijk kunnen bewegen, minder goed kunnen bukken. Het leek niets ernstigs te zijn maar het ging niet meer over. Na een paar maanden ben ik tenslotte naar de dokter geweest. Sinds ik een adequate behandeling volg, kan ik een perfect normaal leven leiden, mits ik overdreven beweging en belastende sport mijd.”

Indien u last hebt van chronische rugklachten, vul onderstaande vragenlijst in en geef hem aan uw behandelende arts, zodat u uw symptomen en de manier waarop ze uw leven beïnvloeden verder kunt bespreken.

Professor Filip Van den Bosch (UZ Gent) “Spondylitis ankylosans is een chronische aandoening die in hoofdzaak jonge mannen treft en waarbij de patiënten pijnklachten gaan ontwikkelen t.h.v. de rug en het bekken. Typisch voor de ziekte zijn nachtelijke pijn, ochtendstijfheid en verbetering van de klachten in de loop van de dag (mits beweging). Bij een groot aantal patiënten wordt een erfelijke factor vastgesteld, hetgeen verklaart waarom de ziekte soms voorkomt bij meerdere familieleden. Het grote verschil tussen spondylitis ankylosans en mechanische rugklachten (bv. als gevolg van een discushernia) is dat het pijnpatroon volledig

Tabel 1: Waarschuwingssignalen van spondylitis ankylosans. • Rugpijn voor het veertigste levensjaar • Geleidelijk aan begonnen • De rug doet ’s nachts pijn • De rugpijn vermindert bij lichaamsbeweging, niet bij rust

Checklist: inzicht in uw rugpijn. Vink het hokje aan als het antwoord “JA” is.  1. Is uw rugpijn begonnen voordat u 40 werd?  2. Is uw rugpijn geleidelijk aan begonnen en niet plots (bv. na een inspannende activiteit, zoals het optillen van een zwaar voorwerp)?  3. Heeft u ‘s nachts rugpijn?  4. Vermindert uw rugpijn door lichaamsbeweging?  5. Vermindert uw rugpijn niet door te rusten? Hoe zou u het globale niveau van rugpijn die u heeft gehad beschrijven? (Omcirkel één hokje) 0 1 2 3 Geen Laat deze evaluatie aan uw arts zien.

4

5

6

7

8

9 10 Zeer ernstig

Bereid je nagels nu al voor op de zomer ! TM

*8 week clinical study. JCDSA Faergemann et al. 2011: Vol 1 No 3; 59-63

VOOR GEZONDE NAGELS

D 1 enkele applicatie per dag D Zichtbaar resultaat na de 2de week* D Verbetering bij 92 % van de gebruikers*

www.naloc.be

Schimmelnagels: te vaak miskend!

Een gesprek met professor Bertrand Richert (dermatoloog, CHU Brugmann)

E

en nagel die geel wordt, misvormd geraakt of loskomt… Schimmelnagels (of onychomycose) zouden 10 tot 20% van de Belgische bevolking treffen. Deze schimmelinfecties hebben een voorkeur voor de teennagels en kunnen tegenwoordig doeltreffend worden behandeld. Symptomen soms niet herkend Veranderingen in de kleur en de structuur van de nagel zijn de eerste tekens van een onychomycose. De nagel verliest zijn glans en wordt mat en geelachtig. Als er niets wordt ondernomen, zal de nagel dikker worden, loslaten en steeds brozer en poreuzer worden. Een dermatoloog kan de schimmelinfectie bevestigen aan de hand van een klinisch onderzoek en een laboratoriumonderzoek van een stukje nagel. Bij onderzoek onder de microscoop en aan de hand van een kweekje moet de schuldige van de infectie zijn identiteit prijsgeven!

Oorzaken en gevolgen Aan de oorsprong van schimmelnagels liggen meestal dermatofyten (in zeldzamere gevallen gisten of schimmels). De sporen van deze zwammen worden overgedragen van mens op mens. Je vindt ze in zwembaden, sauna’s, openbare douches, kleedkamers van sportcentra, besmette schoenen… Deze sporen zijn heel resistent en kunnen lang overleven in badlinnen, sokken, kousen, vloermatten of op vloerbekleding. Ook microtrauma’s van de nagels, het dragen van gesloten schoenen of laarzen, een slechte stand van de nagels, vochtigheid door zware transpiratie, de aanwezigheid van diabetes zijn factoren die het ontstaan van schimmelnagels in de hand werken. Deze aandoening is het hele jaar door aanwezig maar vaak stellen we schimmelnagels pas vast wanneer we bij het eerste mooie weer onze kousen en schoenen uittrekken!

Behandeling Na identificatie van de schimmel – meestal een dermatofyt (85% tot 90% van de gevallen) – zal uw arts u een behandeling voorschrijven om de overdrachtsketen te onderbreken en de nagel zo snel mogelijk te verzorgen. Als de mycose niet meer dan 1/3 van de nagel aantast, zal de arts u een lokale behandeling voorschrijven. Na drie maanden wordt het resultaat van de behandeling opnieuw geëvalueerd. In andere situaties wordt onmiddellijk een orale behandeling ingesteld.

JP0225N

Uw orale behandeling zal altijd worden aangevuld met lokale verzorgingsproducten. Op de nagel wordt een crème met een hoge ureumconcentratie aangebracht onder een occlusief (afsluitend) verband om de geïnfecteerde keratine te vernietigen. Het is belangrijk dat u uw nagels gedurende de volledige behandeling

knipt, een nagellak tegen schimmelnagels aanbrengt op de korte nagel en een crème op de nagelranden. In de apotheek is tegenwoordig een nieuwe generatie verzorgingsproducten verkrijgbaar die ureum bevatten om de hydratatie van de nagels te bevorderen. Ze wijzigen de micro-omgeving van de nagel en verbeteren de integriteit van het nageloppervlak. Zo voorkomen ze de groei van schimmels. Deze producten zijn zeker interessant voor het comfort. Ze bereiden de nagels voor op andere lokale behandelingen maar volstaan niet om een schimmelinfectie definitief te kunnen uitroeien. “De behandeling van onychomycose duurt een jaar omdat het 15 maanden duurt voor de grote teennagel is teruggegroeid ”, benadrukt professor Richert.

Beschermingsmiddelen voor de nagels! • Gebruik uw eigen handdoek. • Was uw voeten met een ontsmettingsproduct van het type iso-Betadine-zeep. • Droog uw voeten goed af, vooral tussen de tenen. • Ontsmet de instrumenten die u gebruikt om uw nagels schoon te maken met alcohol (70%). • Loop zo weinig mogelijk op blote voeten. • Draag sandalen in het zwembad. • Kies voor leren schoenen om verweking te beperken. Wissel dagelijks van schoenen. • Breng de nagellak tegen schimmelinfecties correct aan: met een beschermende onderlaag, 5 dagen op 7. Gebruik tussen twee applicaties altijd dissolvant. Harsnagels zijn volledig occlusief en beschadigen de nagels. Voortdurend harsnagels laten zetten, wordt dus afgeraden.

Advies dat u nauwgezet moet naleven! “Onze voeten moeten een leven lang mee, benadrukt prof. Bertrand Richert. Het is dus belangrijk dat we ze ook levenslang verzorgen. Zodra u een afwijking op één van uw nagels ontdekt, moet u dan ook een arts raadplegen! Als uw arts u een behandeling voorschrijft, volg dan nauwgezet zijn/haar aanwijzingen in verband met de dosering en de manier waarop u uw geneesmiddelen moet nemen. Geneesmiddelen om nagelaandoeningen te behandelen zijn zeer doeltreffend, maar alleen op die voorwaarde!” ■


30


Acne

in het meervoud…

Dermato Op basis van een gesprek met dr. Françoise Guiot, dermatologe

T

ijdens onze tienerjaren kregen we steevast te horen dat acne een jeugdfenomeen is dat vanzelf weer zou verdwijnen na de puberteit. Jammer maar helaas… Acne kan ons ook na de adolescentie nog achtervolgen. Dr. Françoise Guiot, dermatologe, geeft uitleg, oplossingen en een actieplan om acne bij volwassenen te behandelen… voorgoed!

JP0203N

Dr. Françoise Guiot

Te veel talg

Soms mysterieuze oorzaken

De oorsprong van een acnepuistje ligt in een talgklier. Die produceert talg, een vetlaagje dat onze huid beschermt. Wanneer deze klier te veel vette substantie produceert, raakt ze verstopt en vermenigvuldigen de bacteriën zich binnen in de klier. Dan kan een vicieuze cirkel ontstaan: irritatie, infectie, ontsteking.

De belangrijkste oorzaak van acne is hormonaal en we weten ook dat genetische factoren een rol spelen… Hoewel in dezelfde familie sommigen er last van zullen hebben en anderen niet, zonder dat we echt weten waarom. Over de rol van voeding doen veel verhalen de ronde. Wees gerust: een stukje chocolade of een sandwich bezorgt je niet meteen een puist, al is een goede voedingshygiëne altijd heilzaam voor de huid. Het enige voedingsmiddel waarover controverse bestaat: melk, vermoedelijk een risicofactor voor acne. We weten ook dat ons hoofd en onze huid nauw met elkaar verbonden zijn! Dit zou verklaren waarom stress een belangrijke rol speelt bij acne. Bepaalde make-upproducten, zoals compacte poeders met comedogene pigmenten en bindmiddelen, maar ook reinigingsmelk die niet van het gezicht wordt gespoeld, veroorzaken bij vrouwen letsels op de wangen.

 Wanneer een vrouw overstapt op een ander contraceptiemiddel en last krijgt van acne, doet ze er goed aan om haar gynaecoloog te raadplegen.


‘Late’ acne Acne bij volwassenen komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, en op verschillende plaatsen: acne bij vrouwen ontstaat meestal op het gezicht; bij mannen op de rug. Bij deze vorm van acne, die vrouwen treft vanaf 25 jaar, ligt de oorzaak meestal bij de hormonen (bijv. plaatsing van een spiraaltje met progestagenen of een anticonceptiestaafje onder de huid, verandering van pil).

Hoe verzorg je de huid om late acne te voorkomen of te beperken? Het is nooit te laat om een basisregel in te voeren, benadrukt dr. Guiot: blijf van puistjes en mee-eters af. Eraan prutsen veroorzaakt irritatie, met een hoog risico op littekens. Gebruik een aangepaste dagelijkse verzorging, zodat de huid niet nog meer geïrriteerd wordt.

Zacht reinigen: ingreep nummer 1! Acne veroorzaakt vaak een slecht imago – alsof de persoon in kwestie zijn huid niet verzorgt en zichzelf verwaarloost. Dat soort denkbeelden moeten absoluut worden gecorrigeerd volgens onze dermatologe. De ziekte moet worden losgekoppeld van die indruk van slechte hygiëne. En we moeten onze patiënten aangepaste producten voorschrijven voor een dagelijks of tweedagelijks toilet. Producten die geen detergenten bevatten, niet agressief zijn en goed worden verdragen.

31

Keuze te over om make-up te verwijderen Tegenwoordig reinigen tal van makeupverwijderaars de huid in alle zachtheid. Ze bevatten ontvettende, antiseptische, tonifiërende en hydraterende bestanddelen. Maar wat vooral verleidelijk is, is de diversiteit op het vlak van texturen en verpakkingen. Zeep is te agressief, respecteert de integriteit van de huid niet, wordt vaak slecht verdragen en is dus te mijden. Mensen met acne kiezen beter voor een dermatologische zeep, syndetgel of reinigingsschuim. Gebruik uw handen om uw huid te reinigen en geen washandje – de wrijving irriteert de huid alleen maar. Spoel goed wanneer het wasproduct dat vereist en droog vervolgens uw huid zorgvuldig af, zonder te wrijven – voorzichtig deppen is beter. Gebruikt u een product dat niet moet worden afgespoeld? Veeg uw gezicht dan voorzichtig schoon met watten. Micellaire oplossingen reinigen en tonifiëren tegelijk. U moet ze niet afspoelen en na gebruik voelt de huid aangenaam fris aan. Er bestaan ook micellaire producten voor de acnehuid. Hygiëne van de vette huid heeft een belangrijk doel: onzuiverheden verwijderen, maar zonder te irriteren! In deze context moet u de combinatie melk/lotion vermijden en absoluut kiezen voor reiniging met water en een schuimend product. Dat kan een dermatologische zeep, een overvette zeep of een reinigingsgel zijn.

Wanneer naar de dokter?

 Gebruik alleen niet-comedogene make-upproducten.

Acne is de belangrijkste reden waarom mensen een dermatoloog raadplegen. Acneletsels kunnen een grote psychologische weerslag hebben, die niet altijd in verhouding staat tot de klinische ernst van de aandoening. Ook volwassen vrouwen gaan met acneproblemen het best te rade bij een arts. Want acne wordt beschouwd als een chronische aandoening die eerst een aanvalsbehandeling en vervolgens een onderhoudsbehandeling vereist. Hoe sneller de behandeling start, hoe kleiner de kans op littekens. Medische behandeling is soms moeilijk volgens Francoise Guiot, gewoon omdat de behandeling van acne tijd en regelmaat vergt. Dat moet je beseffen wanneer je een behandeling begint. De meeste behandelingen doen de symptomen verdwijnen, maar die kunnen terugkomen zodra de behandeling wordt stopgezet.

 Het is absoluut noodzakelijk om acne op de juiste manier te behandelen. Er bestaat niet één soort acne en één product of geneesmiddel om alle vormen van acne te behandelen.


32


Isotretinoïne is een doeltreffende molecule die uitsluitend verkrijgbaar is op doktersvoorschrift. Bovendien moet de patiënt zeer nauwgezet worden opgevolgd.

Make-up of geen make-up

Welke behandeling? De behandelingen worden gekozen volgens de ernst van de huidaantasting. Topische geneesmiddelen kunnen lichte tot matige acne, met retentionele of minder ernstige ontstekingsletsels, verhelpen. Ernstigere acne, die gepaard gaat met tal van bultjes en puistjes, wordt dan weer behandeld met een combinatie van orale antibiotica en topische middelen. Isotretinoïne is een orale, curatieve behandeling, maar is alleen geschikt wanneer de bovenstaande behandelingen geen effect hebben bij ernstige vormen van acne. Wegens het teratogene risico van deze behandeling moeten vrouwen strenge anticonceptiemaatregelen nemen (negatieve zwangerschapstest voordat de behandeling begint, anticonceptie één maand voor het begin van de behandeling en tot één maand na de stopzetting ervan). Geregeld worden de bijwerkingen van deze molecule belicht, vooral dan het verband tussen het gebruik van isotretinoïne en zelfmoord. Berichten die door de pers verkeerd worden geïnterpreteerd en in de media al hebben geleid tot amper wetenschappelijk onderbouwde kruistochten en terugkerende golven van negatieve berichtgeving. Nochtans konden de talrijke studies hiernaar geen oorzakelijk verband aantonen tussen depressieve stoornissen en het gebruik van isotretinoïne. Omgekeerd vertaalt de genezing van ernstige acne dankzij isotretinoïne zich vaak in een hogere levenskwaliteit en een afname van de negatieve psychologische effecten van acne.

M

ake-up is niet verboden bij acne. Maar kies uw makeup wel zorgvuldig uit. Kies voor lichte en niet-vette producten. Vervang het duo fond de teint plus poeder door een matterende, niet-vette, getinte dagcrème, die de huid meer laat ademen. En vooral: verwijder uw make-up met de grootste zorg! Vraag raad aan uw apotheker!

 De behandelingsschema’s volgen een schaal die de dermatoloog respecteert naargelang de evolutie van de aandoening. Volg dus nauwgezet het therapeutische schema dat uw arts heeft voorgeschreven.

En laser? De jongste jaren zijn acnebehandelingen op basis van licht zeer in trek. Er bestaan verschillende technieken. Deze behandelingen kunnen doeltreffender worden door ze te combineren met de klassieke acnebehandelingen. Vraag advies aan uw arts, die u indien nodig zal doorverwijzen naar een gespecialiseerd centrum dat beschikt over een ruime ervaring met dit soort behandelingen. ■


33

30 jaar

Psoriasis Liga Vlaanderen

Patiëntenorganisatie

P

soriasis Liga Vlaanderen vierde in oktober haar 30ste verjaardag. Aan voorzitter Paul De Corte vroegen we welke meerwaarde de vereniging mensen met psoriasis biedt. Hen goed informeren en hun belangen verdedigen, blijken twee essentiële pijlers te zijn. “Onze eerste en belangrijkste doelstelling is en blijft het correct informeren van onze leden, beklemtoont Paul De Corte. We doen dat in de eerste plaats via ons driemaandelijks magazine. Daarnaast bieden we twee websites aan: www.psoriasis-vl.be voor volwassenen, en sedert twee jaar ook www.psokids.be, een website voor kinderen met psoriasis. De psokids-website leverde ons ook internationaal al heel wat waardering op.” Voorts organiseert de vereniging regelmatig info-avonden. “Meestal zijn de sprekers artsen, maar het kan evengoed eens een schoonheidsspecialiste zijn die bijvoorbeeld tips geeft om de gevolgen van psoriasis in het aangezicht een beetje te camoufleren.” Een groot succes hebben ook de recreatiereizen die de vereniging tweemaal per jaar organiseert. “We kiezen telkens voor een bestemming met zon en water. Onder elkaar voelen mensen met psoriasis zich bevrijd van de blikken van anderen, van het onbegrip, en durven ze met blote armen en benen buiten komen, zegt Paul De Corte. De eerstvolgende reis, eind november, heeft als bestemming Cuba. De inschrijvingen liepen opnieuw erg vlot.”

JP0199N

Mensen met psoriasis in hun dagelijks reilen en zeilen ondersteunen, hen zo nodig een beetje uit hun isolement halen, is eveneens een belangrijke doelstelling van de vereniging. “Als mensen problemen hebben, als iemand bijvoorbeeld zijn werk dreigt te verliezen of dreigt niet aanvaard te worden voor een baan vanwege psoriasis, proberen we tussen te komen.”

Happy Pso Day Af en toe zijn er ook grotere events. “Dit jaar, op 20 oktober, rond de ‘ Happy Pso day’ plaats in Antwerpen. Met de titel wilden we benadrukken dat psoriasis niet al kommer en kwel is en dat mensen met psoriasis ook perfect gelukkig kunnen zijn, beklemtoont de voorzitter. Je kan je zodanig blind staren op een probleem of een euvel dat je er ongelukkig van wordt. Dat willen we te allen tijde vermijden. We merken dat mensen die jaren lid van de vereniging zijn vaak een erg goede staat van hun psoriasis hebben, die zeer leefbaar is. Mogelijk speelt het feit dat ze goed geïnformeerd zijn hier een rol.”

Forum De vereniging telt een 1.200-tal leden. “Jonge mensen zijn minder goed vertegenwoordigd ”, zegt de voorzitter. Daartegenover staat wel dat vooral jongeren actief zijn op het internetforum dat de vereniging aanbiedt. “Jonge mensen gaan vooral via internet op zoek naar informatie en we vinden dat erg positief. Ze kunnen actief zijn op het internetforum zonder lid van de vereniging te zijn. Paul De Corte vindt het goed zo. Onze taak bestaat er niet in om zieltjes te winnen.”

Gesprek arts/patiënt “Als vereniging willen we ook de discussie tussen arts en patiënt aanwakkeren, zegt De Corte. We willen ernaar streven het gesprek tussen arts en patiënt op een evenwichtiger niveau te brengen. Beiden moeten dezelfde taal gebruiken. Dat is heel belangrijk. Van dermatologen vernemen we dat de communicatie met mensen die bij de vereniging zijn aangesloten vaak gemakkelijker verloopt, mogelijk omdat onze leden over het algemeen goed geïnformeerd zijn.” Recent richtte de vereniging een werkgroep op die wil nagaan hoe de communicatie arts/patiënt verbeterd kan worden. “Het hebben van een aandoening en er als arts naar kijken, is nu eenmaal totaal anders. Artsen stellen een diagnose maar beseffen misschien niet altijd wat het betekent om er dagelijks mee te leven. Via de werkgroep proberen we artsen en patiënten op dat vlak wat dichter bij elkaar te brengen.” ■


34

JP0187N

Voeding


Eten om te

winnen

35


Een gesprek met Serge Pieters, diëtist aan het Institut Paul Lambin

B

ij het sporten heeft iedereen wel zijn methode of trucjes voor de juiste voeding. Opgepast echter, want er doen heel wat misvattingen de ronde. Sommige daarvan hebben geen gevolgen, andere zijn gevaarlijker. Op zoek naar het onderscheid tussen waarheid en verzinsel, spraken we met Serge Pieters, diëtist aan het Institut Paul Lambin.

 Gebruik voor en na het sporten traag absorbeerbare koolhydraten: pasta, rijst, aardappelen, griesmeel, brood, droge koekjes.

Voeding voor sporters volgt de principes van een evenwichtige voeding, net zoals die voor nietsporters, eventueel met kleine aanpassingen. Zo wordt het eten verspreid over de dag op basis van variabele parameters: de tijdstippen waarop er gesport wordt, het type sport, het moment van het seizoen (een sporter gebruikt niet evenveel energie in een rustperiode als in het wedstrijdseizoen), het klimaat…

Hebt u genoeg gedronken?

A

ls uw urine eruitziet als blond bier, dan hebt u een goede vochtbalans. Als uw urine daarentegen de kleur heeft van bruin bier, dan is het hoog tijd om meer water te drinken.

 Drink regelmatig, want uitdroging gaat gepaard met een merkbare daling van de prestaties.

TIP nummer

1

TIP nummer

Regelmatig hydrateren Een ander fundamenteel element in het rantsoen van sporters is de vochtinname. Voor een goede werking van het lichaam moeten sporters extra veel drinken, aangezien ze tijdens het sporten heel wat zweet verliezen. Dat vochtverlies gaat samen met een aanzienlijk verlies van mineralen. Het is dus belangrijk om de hele dag door regelmatig te drinken, ook tijdens het sporten (1% van het lichaamsgewicht in water verliezen tijdens het sporten betekent een verlies van 10% aan spierefficiëntie). Mineraalrijk water verzekert een goede inname van vocht en mineralen. Als u meer dan drie uur per dag sport, kan uw arts of voedingsdeskundige u specifiekere dranken aanraden. Let er wel op dat deze minder dan 6% suiker bevatten.

2

Koolhydraten voor het uithoudingsvermogen Koolhydraten of suikers zijn een belangrijke leverancier van brandstof voor onze spieren, die daarvan afhankelijk zijn bij grote inspanningen. Wie langdurige sportprestaties wil leveren, zorgt dus beter voor de nodige reserves. Gebruik voor en na het sporten traag absorbeerbare koolhydraten: pasta, rijst, aardappelen, griesmeel, brood, droge koekjes. Doordat ze langer in het bloed blijven, helpen ze om geleidelijk de voorraden aan te vullen. Vaak grijpen sporters naar snel opneembare koolhydraten bij plotse vermoeidheid. Deze energierepen en andere gesuikerde producten bevatten echter te veel koolhydraten met een hoge glycemische index en zetten daardoor aan tot snoepen.


36


Liever geen eiwitsupplementen

S

pieren worden eerst en vooral ontwikkeld door fysieke activiteit. Bij een evenwichtige voeding volstaat de hoeveelheid eiwitten ruimschoots, zelfs voor sporters. Volgens de beschikbare gegevens krijgen de meeste duursporters meer dan genoeg eiwitten binnen. Vaak gebruiken ze echter veel koolhydraatrijke producten, die ook plantaardige eiwitten bevatten. Dat kan het evenwicht in de aminozuren verstoren (aminozuren zijn een bestanddeel van eiwitten). Het is dus aan te raden om een gevarieerd gamma van dierlijke en plantaardige eiwitten te gebruiken en zo de behoefte aan verschillende essentiële aminozuren te dekken.

TIP nummer

3

Geen overdaad aan eiwitten Dierlijke of plantaardige eiwitten zijn onontbeerlijk voor de opbouw en het herstel van weefsel. Ze leveren geen energie, tenzij u niet genoeg koolhydraten eet. In dat geval gaat het lichaam op zoek naar brandstof in de eiwitten (vooral in de spieren). Eiwitten zitten vooral in melkproducten, vlees, vis, zeevruchten, eieren, kaas, peulvruchten (kikkererwten, bonen, linzen) en noten (walnoten, hazelnoten, pecannoten). Tegenwoordig gaat men ervan uit dat we voldoende eiwitten eten om te voldoen aan onze lichamelijke behoeften, zelfs tijdens het sporten. Heel wat sporters geloven dat eiwitten de spiermassa vergroten en gebruiken er daarom te veel van. Een overdaad aan eiwitten is echter schadelijk voor

de gezondheid en kan zelfs nierletsels veroorzaken. Spiermassa bouwt u vooral op door te trainen. Een grotere behoefte aan eiwitten ontstaat pas bij zeer intensieve en herhaalde inspanningen.

TIP nummer

4

Wees niet bang van vetten Sporters eten soms te veel vet, vooral verzadigde vetzuren, die hun voeding uit evenwicht brengen. Ook het tegengestelde bestaat. Vaak zijn het vrouwelijke sporters, in het bijzonder turnsters, die hun vetgebruik te sterk beperken. In beide gevallen gaat het om een verkeerde houding. Vetten zijn onontbeerlijk voor een evenwichtige voeding en dienen in een juiste hoeveelheid gegeten te worden, met een voorkeur voor omega 3-rijke producten.

TIP nummer

5

Geloof niet in mirakelmiddeltjes voor sporters Breng variatie en kleur in uw menu, zodat u alle micronutriënten binnenkrijgt. Ze leveren niet zozeer energie, maar ze zorgen ervoor dat de motor blijft draaien. Vitaminen van de B-groep spelen een belangrijke rol bij de werking van het energiemetabolisme. Als u een tekort aan vitamine B1 heeft, zult u het moeilijk hebben om suikers of koolhydraten te verbranden. Vitamine B6 speelt een rol bij de chemische reacties van eiwitten. Door fysieke inspanning ontstaan er vrije radicalen en om die te neutraliseren hebben we antioxidanten nodig, zoals vitamine C, E en bètacaroteen. Denk ook aan de oligo-elementen (magnesium, ijzer, koper, zink, selenium). Die zitten in heel wat voedingsmiddelen en zijn onmisbaar voor het lichaam. Wie intensief of overmatig sport, kan een beroep doen op allerlei soorten pillen om bepaalde voedingsstoffen aan te vullen, om tekorten te voorkomen of om de prestaties te verbeteren op een natuurlijke manier. Uw arts kan u bepaalde voedingssupplementen aanraden. Het is belangrijk om deze te combineren met de juiste voeding voor een betere opname van de mineralen en andere synthetische oligo-elementen. Slik dus gerust calciumzouten, maar denk eraan om daarbij een yoghurt te eten. Als u een tekort aan magnesium hebt, neem dan ‘s morgens uw magnesiumzout samen met ontbijtgranen. ■

Sporten verhoogt de magnesiumbehoefte

M

agnesium is nodig voor de samentrekking van de spieren en het metabolisme van de koolhydraten. Sporters kiezen het best voor voedingsmiddelen met een hoog magnesiumgehalte (groene groenten, volwaardige graanproducten, gedroogd fruit, noten, chocolade…) en bepaalde soorten mineraalwater die rijk zijn aan magnesium.


37

Ik wil mama worden… Ervaringen verzameld door dr. Dominique-Jean Bouilliez

A

lexandra is consultante, gespecialiseerd in de medische communicatie met patiënten. Vandaag volgt ze een behandeling voor in-vitrobevruchting (ivf) en getuigt ze vanuit een ander gezichtspunt over de moeilijkheden en ontwikkelingen van die techniek. Hoewel dit domein over het algemeen taboe is, wilde u graag over uw ‘lijdensweg’ vertellen. Wat motiveerde u? Alexandra: Toen ik had besloten om voor in-vitrobevruchting te kiezen en met een ovarieel stimulatieprotocol moest beginnen, wilde ik daar op het internet wat over opzoeken. Dat leverde echter weinig op. De informatie die ik vond, was ofwel te ingewikkeld ofwel te onpersoonlijk. Dat stimuleerde me om specifiek onderzoek te gaan doen. Ik wilde beter getuigen over de hoofdfasen van ivf en hun doel en een site oprichten die echt tot de patiënten en hun partners gericht was. In afwachting daarvan vertelde ik met plezier over de verschillende aspecten van mijn dagelijks leven sinds ik deze behandeling volg. De psychologische en/of emotionele kant is waarschijnlijk de zwaarste.

JP0220N

Kunt u daar wat verder op ingaan? De zwaarste fase is de wachtperiode na de embryotransfer. Die duurt twee weken. Tijdens de eerste fase, waarin de eierstokken worden gestimuleerd, zie je de arts elke 2-3 dagen. De ontwikkeling van de follikels die worden weggenomen, moet dan immers via echografie worden opgevolgd. Die eerste fase brengt echter ook organisatorische problemen met zich mee, zowel op sociaal als op professioneel vlak. Je hebt regelmatig contact met het team van het centrum voor medisch begeleide voortplanting (MBV) waar je de behandeling volgt. Het kader verschilt van centrum tot centrum. Ik ben fantastisch bijgestaan en gesteund door dr. Jacqueline Greindl en het hele MBV-team van het ziekenhuis van Eigenbrakel. Die geruststelling in het begin is heel belangrijk. Het leert je beter met de stress omgaan. Tijdens de tweede periode, nadat de eicellen zijn weggenomen en de bevruchte embryo(‘s) is of zijn teruggeplaatst, ben je plots ‘aan je lot overgelaten’ en moet je 15 dagen wachten om te weten of je al dan niet zwanger bent. Probeer tijdens die periode kalm te zijn en zo normaal mogelijk te leven.

Wat het echter moeilijk maakt, is dat je tijdens die 2 weken hormonen blijft innemen die symptomen van een beginnende zwangerschap kunnen veroorzaken (zoals misselijkheid en gevoelige borsten). Je stelt je ook een heleboel vragen. Mag ik zware dingen tillen? Of fietsen? Of zwemmen? Of geslachtsverkeer hebben? Het voornaamste is om je in die periode te omringen met vertrouwenspersonen die je steunen en geruststellen. Ik heb veel steun gekregen van mijn man, mijn vader (die ook arts is) en sommige vrienden. De rol van de echtgenoot wordt in het ivf-parcours dikwijls vergeten. Het is nochtans van het grootste belang om de ervaring met 2 te beleven en zo veel mogelijk met elkaar te praten. Zo vermijd je misverstanden en deel je zowel de positieve als negatieve gevoelens. Probeer ook op zo veel mogelijk manieren de stress te verlichten: acupunctuur, osteopathie, psychologische steun,… Bij de eerste pogingen is slecht nieuws eerder de regel dan de uitzondering. Bereid je er dus op voor. De tweede periode is moeilijk, maar de eerste ‘gaat ook niet altijd over rozen’ Dat klopt. De eerste periode is anders, maar niet zonder struikelblokken. Doordat je wordt gebombardeerd met hormonen, ben je emotioneel enorm kwetsbaar en wisselvallig. Wat dat betreft, kan ik wel vertellen dat er met de nieuwe behandelingen vooruitgang is geboekt. Bij de eerste pogingen kreeg ik dagelijks hormoneninjecties om een eisprong op te wekken. Dat is lastig, zowel sociaal (je moet de injecties elke dag op hetzelfde uur toedienen en het is moeilijk om het beste uur te kiezen), professioneel als praktisch, omdat je het niet snel gewoon wordt. Ik ben dan ook erg blij met de komst van een nieuw product (Elonva®) dat slechts een keer per week moet worden geïnjecteerd en redelijk gemakkelijk toe te dienen is. Ik zou geen ander product meer willen gebruiken om een ovulatie op te wekken, des te meer omdat de slaagkansen minstens zo goed zijn. Welke raad zou u tot slot geven? Hoe meer je je voorbereidt, hoe aangenamer het is. Doe het met een team waar je vertrouwen in hebt en waar je je goed bij voelt. Omring je met mensen die je willen en kunnen geruststellen. Verder is het erg belangrijk om de praktische nadelen zo veel mogelijk te beperken. Op dat vlak zijn de nieuwe stimulatiemiddelen een ware zegen. ■


38


Calcium/vitamine Dsupplementen bij ouderen Een must bij ouderen in woonzorgcentra (WZC) en rusthuizen Een overzicht met professor Steven Boonen, geriater in het UZ Leuven. Prof. Steven Boonen

de nodige aandacht, vooral omdat het aantal patiënten in woonzorgcentra en rusthuizen bij deze bevolkingsgroep erg hoog ligt en de zorgnoden nog constant toenemen.”

Ligt het percentage heupfracturen hoger bij deze leeftijdsgroep? “Op oudere leeftijd zijn veel patiënten immers bijzonder kwetsbaar. Ze krijgen over het algemeen ook meerdere geneesmiddelen toegediend. Ze lopen een sterk verhoogd risico op vallen. Het aantal valpartijen op zich is dan weer een grote risicofactor voor heupfracturen, in combinatie met botverzwakking door osteoporose. Aangezien kwetsbare personen een verhoogd risico lopen op osteoporose en op vallen, zijn ze heel vatbaar voor heupfracturen. Globaal tekenen 80-plussers voor 20-30% van alle heupfracturen” (2).

“E

en heupfractuur is een van de meest voorkomende complicaties waarmee ouderen te maken krijgen. Deze aandoening vormt trouwens een belangrijk probleem op het vlak van volksgezondheid vanwege de frequentie en ernst. Vooral kwetsbare personen zoals rusthuisbewoners blijken er gevoelig voor te zijn. Een systematische, doeltreffende preventie door middel van calcium/vitamine D-supplementen is dan ook belangrijk”, waarschuwt prof. Steven Boonen.

Het bewegingsapparaat (botten): te vaak over het hoofd gezien De bevolking is met zekerheid aan het verouderen…

JP0165N

Prof. Steven Boonen: “Het aantal 80-plussers groeit gestaag (en vertegenwoordigt 5% van de totale bevolking en 15% van de 65-plussers anno 2012 - 20% anno 2020) (1), waaronder voornamelijk vrouwen, die ¾ van deze leeftijdscategorie vertegenwoordigen. Deze evolutie verdient dus

Het gaat dus om een bevolkingssegment dat absoluut prioriteit moet krijgen op het vlak van preventie en behandeling… “Kwetsbaarheid heeft te maken met verschillende problemen, die elkaar onderling op verschillende niveaus beïnvloeden en leiden tot een daling van de weerstand. Typisch voor kwetsbare patiënten is dat ze een gebrek aan kracht hebben en snel vermoeid zijn. Gewoonlijk zijn ze inactief en verplaatsen ze zich langzaam. Ze hebben weinig eetlust en vermageren. Hun cognitieve functies gaan erop achteruit. Bij de minste externe ‘aanval’ blijken verschillende organen onvoldoende te functioneren. Patiënten met een heupfractuur – als ze niet aan de complicaties overlijden – slagen er dus over het algemeen niet in om terug te functioneren zoals vroeger. Daarnaast leiden heupfracturen tot pijn, depressie, een daling van de fysieke activiteit en gewichtsverlies. Na een heupfractuur verliezen ouderen ook vaak hun zelfstandigheid met voor velen onvermijdelijk overlijden tot gevolg.”


39

Om een muur te maken, heb je cement nodig Beide supplementen zijn noodzakelijk “Indien personen in woonzorgcentra of rusthuizen 1.000mg calcium/dag en 800IE vitamine D/dag innemen, daalt hun risico op fracturen met 15-25% (5). Dat geldt zowel voor patiënten met als voor patiënten zonder osteoporose. Studies tonen ook aan dat het heel belangrijk is om deze twee stoffen te combineren. Bij gebrek aan vitamine D wordt er immers te weinig calcium in het lichaam opgenomen. Wanneer er, omgekeerd, enkel vitamine D wordt toegediend, moet er te veel calcium via orale weg worden ingenomen. Bovendien is ook de correcte dosering van belang en moet de behandeling levenslang worden volgehouden. Wanneer de behandeling wordt gestaakt, treedt er immers al heel snel opnieuw een tekort op.”

De juiste dosering: 1.000-1.200mg calcium + 800IE vitamine D

Hoe kan het fractuurrisico bij ouderen verlaagd worden? “Eerst en vooral door maatregelen te nemen zoals tapijten wegnemen… maatregelen die het risico op vallen beperken. Verder is preventie van fracturen belangrijk. Die preventie moet ruim worden gevoerd, door middel van een calcium/vitamine D-suppletie. Vitamine D-tekort vormt immers de voornaamste oorzaak voor fracturen. Nagenoeg alle ouderen in rusthuizen vertonen een tekort aan vitamine D. Het is echter noodzakelijk om vitamine-D en calcium te combineren. Het lichaam heeft calcium nodig voor zijn dagelijkse fysiologische behoeften. De aanbevolen opname bedraagt gemiddeld 1g/dag voor calcium en 800IE/dag voor vitamine D (3), om de opname van calcium mogelijk te maken. Voor de meeste ouderen is het vrijwel onmogelijk om deze hoeveelheden op te nemen via de voeding (calcium) of door blootstelling aan de zon (vitamine D). In onze streken hebben de helft van de 50-plussers (mannen en vrouwen) een tekort aan calcium en vitamine D (4). Eenvoudig gesteld kunnen we zeggen dat het fenomeen 60% van de 60-plussers, 70% van de 70-plussers, 80% van de 80-plussers enz. treft. Indien het organisme te weinig calcium binnenkrijgt, gaat het ernaar op zoek in het beendergestel. Wanneer de botten hun minerale bestanddelen verliezen, breken ze veel gemakkelijker. Bij vitale ouderen kan ook best via een botdichtheidsmeting onderzocht worden op osteoporose. Dat onderzoek, waarvan de kosteneffectiviteit bijzonder hoog ligt, maakt het mogelijk om indien nodig een anti-osteoporosemiddel toe te voegen aan het calcium/vitamine D-supplement. Bij bewezen osteoporose volstaan calcium en vitamine D immers niet en moet osteoporosemedicatie (bijvoorbeeld strontiumranelaat) worden toegevoegd. Ook blijft het altijd belangrijk dat ouderen voldoende bewegen en daarbij valpartijen vermijden.”

“Zelfs bij ouderen zijn supplementen uiterst veilig. De veiligheidsmarge voor calcium en vitamine D is immers bijzonder ruim. Rond deze stelling zijn de meningen unaniem, net als wat de nutteloosheid van bloedafnames betreft: de overgrote meerderheid van de ouderen hebben tekorten en de inname van supplementen is volledig risicoloos.”

Calcium/vitamine D-suppletie is dus strikt genomen geen suppletie, maar een echte behandeling? “Er zijn veel meer redenen om calcium/vitamine D-supplementen voor te schrijven dan om dat niet te doen. Ook een dagelijkse inname is essentieel. Het is dus belangrijk om het gebruik van supplementen in rusthuizen aan te moedigen, vooral omdat bewezen werd dat, zelfs in het geval van osteoporose, suppletie met calcium en vitamine D onontbeerlijk is. Het is geweten dat calcium een licht constiperende werking heeft, zeker bij patiënten die weinig bewegen. Om constipatie te vermijden, volstaat meestal een goede hydratatie in combinatie met de inname van vezels of, indien echt nodig, de toediening van lichte laxeermiddelen, en een dagelijkse portie beweging. Het tijdstip van inname van het supplement is van weinig tel. De patiënt moet zelf een keuze maken volgens zijn persoonlijke voorkeur en zijn gewoontes. Men heeft dus alle belang bij een product dat de patiënt graag (of toch niet tegen zijn zin) neemt, aangezien hij het nog heel lang zal moeten nemen.” ■

Referenties 1. Eurostat prognose januari 2010 belgische pensioenatlas. KUL Centrum voor Sociologisch Onderzoek, Onderzoeksgroep Pensioensbeleid. 2. Boonen S. Bone remodelling, bone loss and bone fragility in old age. In: The living skeleton: 79-91. Ed. Roux C. Wolters Kluwer – Paris (2007). 3. Boonen S, Vanderschueren D, Haentjens P & LIPS P. Calcium and vitamin D in the prevention and treatment of osteoporosis: A clinical update. Journal of Internal Medicine 2006;259:539-52. 4. Boonen S, Lesaffre E, Dequeker J, Aerssens J, Pelemans W & Bouillon R. Relationship between baseline insulin-like growth factor-I (IGF-I) and femoral bone density in women aged over 70 years: Potential implications for the prevention of age-related bone loss. Journal of the American Geriatrics Society 1996;44:1301-06. 5. Chapuy Marie C. Chapuy et al. Vitamin D3 and Calcium to Prevent Hip Fractures in Elderly Women. N Engl J Med 1992; 327:1637-42.


40


Valeriaan helpt om

te slapen WAAr!

Tips & trucs

Slaap,

een bereikbare droom…

W

e slapen bijna een derde van ons leven, maar voor sommigen staat slaap helemaal niet gelijk aan rust! Een op drie klaagt over slaapproblemen. Als ‘op uw beide oren slapen’ u onbekend is, volg dan onze tips om zo snel mogelijk wakker te worden uit uw nachtmerrie!

U bent niet de enige die slecht slaapt

B JP0193N

ijna een miljoen Belgen krijgt te maken met slaapproblemen.

Als tabletten, capsules of drinkbare oplossing, in welke vorm dan ook, valeriaan is nuttig om acute slapeloosheid te behandelen bij mensen die anders altijd goed slapen. Passiflora is de natuurlijke angstremmer bij uitstek, als de slapeloosheid ook gepaard gaat met stress en angst. Sommige essentiële oliën kunnen u ook helpen bij slaapproblemen, zoals echte lavendel, zoete sinaasappel, echte marjolein en bittere sinaasappel. De formules die verschillende essentiële oliën combineren worden ‘complex’ genoemd. U geniet dan van de gecombineerde werking van verschillende essentiële oliën. Voor sommigen kan homeopathie nuttig zijn omdat deze therapie het zenuwstelsel reguleert. Bepaalde homeopathische geneesmiddelen kunnen worden voorgeschreven om opnieuw een normale slaapcyclus te krijgen: Sedatif PC®, Gelsenium 9CH, Ignatia 7 CH. Vraag advies aan uw apotheker of arts.

U moet acht uur per dag slapen NiET WAAr!

Goed slapen is goed

Sommige mensen hebben genoeg met zes uur, andere hebben tien uur slaap nodig. En de nood aan slaap neemt af met de leeftijd. Er zijn verschillende slecht bekende redenen daarvoor zoals genetische, culturele, sociale en psychologische redenen. We hebben allemaal een uur dat we niet mogen laten passeren als we makkelijk in slaap willen raken. Persoonlijke biologische variaties bepalen dat ‘ideale’ uur. Een ander verkeerd idee is dat slaap voor middernacht meer herstelkracht zou hebben. Een heel diepe slaap, die zorgt voor fysieke recuperatie, vindt plaats tijdens de eerste twee cycli, ongeacht het uur dat we slapengaan (wel op voorwaarde dat de slaapfase wordt ingezet voor vier uur ’s morgens).

Slaap is essentieel voor het geheugen, om aandachtig te zijn en beslissingen te nemen, wat je leeftijd ook is. Slaapgebrek gaat gepaard met geheugen- en aandachtsproblemen met soms dramatische gevolgen: autoongelukken, jobverlies omwille van gezondheidsproblemen… Bovendien heeft een goede nachtrust een stabiel humeur en minder angstgevoelens tot gevolg. Bij kinderen en studenten is voldoende kwalitatieve slaap onmisbaar om dingen te leren, vooral tijdens de examens.

onthouden WAAr!

Op elke leeftijd kan slaap een goede ‘partner’ zijn om fysieke en intellectuele prestaties te versterken.


Voor een goede nachtrust… let op wat uw kinderen eten!

raadpleeg een arts als u niet in slaap raakt WAAr!

Een slapeloze nacht of het gevoel dat u enkele dagen moeite hebt om in te slapen… het is vervelend maar op zich geen probleem. Vaak is het van voorbijgaande aard. Maar als de problemen aanhouden is de hulp van een expert onmisbaar. Uw arts kan advies geven om uw slaaphygiëne te verbeteren. Maar als die tips helemaal niet helpen, hebt u zeker gespecialiseerde hulp nodig. Sinds enkele jaren kunnen mensen met slaapstoornissen geschikte hulp vinden in slaapklinieken. Een multidisciplinaire aanpak is kenmerkend voor een slaapkliniek. Artsen en zorgverleners van verschillende disciplines (zoals een pneumoloog, neuroloog, psychiater en cardioloog) werken nauw samen om een oplossing te vinden. Slaapproblemen zijn niet altijd duidelijk afgebakend, en daarom is een multidisciplinaire samenwerking zo belangrijk.

W

at bleek uit verschillende recente studies: er bestaat een verband tussen de epidemie van obesitas en een chronisch slaapgebrek bij kinderen en adolescenten. Te weinig slaap bij kinderen leidt tot bijna twee keer meer risico op obesitas.

NIEUW !

Hoge bescherming tegen droge ogen

GEEN conserveermiddelen

Hyaluronzuur 0,3% Voor langdurige bevochtiging Hypotone formule

Met alle contactlenzen

&

Enkel verkrijkbaar in de apotheek, APB/ CNK-Code 2978-047, 15,95 Euro

TRB CHEMEDICA AG · Postbus 1129 · 85529 Haar/ Duitsland · [email protected] · www.trbchemedica.be

41

42


geef me mijn slaap terug! Onze tips  U moet uw bed opnieuw in verband brengen met slaap of intieme momenten, en met niets anders (geen tv, geen pc)!  Blijf maar zo lang in bed liggen als nodig om te slapen: als u lang wakker ligt, langer dan 10 à 15 minuten zonder in te slapen, moet u opstaan en iets ontspannends doen. Probeer het 90 minuten later opnieuw met een nieuwe cyclus.  Vermijd om tijdens de dag te veel te slapen. Een korte siësta (20 minuten) net na de middag is voldoende. De behoefte aan slaap wordt berekend op basis van 24 uur, en niet op één nacht. De tijd die u door de dag hebt geslapen wordt bijgeteld bij de volgende nacht.  Beweeg tijdens de dag (maar zonder zware inspanningen ‘s avonds).  Vermijd ’s avonds producten met eiwitten want ze houden u wakker… eet liever trage suikers (zoals brood of deegwaren). 20 minuten voor het slapengaan een glas warme melk met honing drinken is ideaal!  Geen rood in de slaapkamer. Veel slaapspecialisten zullen het u bevestigen… de kleur rood wordt afgeraden op slaapkamermuren! Als u van rood houdt, test de kleur dan eerst door enkele nachten in een hotel te gaan slapen met kamers in die kleur. Dan kunt u zien welk effect rood op u heeft…

Wist u dit? Neem geen warm bad vlak voor het slapengaan

E

en temperatuursdaling is typisch voor het inslapen. Hoe kunt u dit uitlokken? De transpiratie die wordt veroorzaakt door 2 uur voor het slapengaan een warm bad te nemen heeft als effect dat we afkoelen. Maar opgelet, een warm bad net voor het slapengaan raden we af, want dat is wel ontspannend maar de temperatuursdaling zal pas veel later effect hebben!

Éen op twee 50-plussers neemt een slaapmiddel WAAr! Ook vandaag nog neemt meer dan de helft van de 50-plussers die slecht slaapt een slaapmiddel. In 2008 werden er 14 miljoen dozen slaapmiddelen verkocht in België: zou het dan misschien niet verstandiger zijn om te denken aan ‘redelijkere’ oplossingen en geneesmiddelen – die voor minder afhankelijkheid zorgen? Zeker als we weten dat nachtelijke valpartijen bij ouderen meestal het gevolg zijn van de bijwerkingen van benzodiazepines (de geneesmiddelen die het vaakst worden voorgeschreven bij slaapproblemen). Toch kunnen slaapmiddelen interessant zijn om recent opgetreden slapeloosheid (door een emotionele shock of tijdverschil) te behandelen. Ze mogen niet langer dan een maand worden genomen, anders treedt er gewenning op. Alleen een arts kan beoordelen of slaapmiddelen echt nodig zijn en bepalen welk middel het best geschikt is voor uw specifieke slaapproblemen. Gedrags- en cognitieve therapie is heel doeltreffend in de behandeling van slaapproblemen. Ze is gebaseerd op psychologische opleiding (zoals uitleg over slaap en de verschillende fases), tips voor een goede levenshygiëne, aanleren van relaxatietechnieken, minder slaapmiddelen nemen, therapie door stimuli te controleren en slaapbeperkingstherapie. Informatie over de campagne ‘Slaap- en kalmeringsmiddelen slik je niet zomaar’: www.slaapenkalmeringsmiddelen.be

Acute diarree ? kinderen tot 12 jaar

ter aanvulling van orale rehydratie

Nl/ENT 10 666/05/2012/04

een doordachte keuze

TUTTI FRUTTI

2 zakjes of 2 harde capsules per dag, in 2 innames Dit is een geneesmiddel. Lees aandachtig de bijsluiter en vraag raad aan uw apotheker. Geen langdurig gebruik zonder geneeskundig advies. Biocodex Benelux.

VERMOEID ?

BioActive Q10 biedt je de oplossing Zonder stimulerende middelen !

vanaf 14,95 E UR

Pharma Nord QH Active Q10 – Patented Formula

BE_Q10_Active_Ad_Patientenkrant_DU_0912_210x297

Voor méér ENERGIE om vermoeidheid te verminderen BioActive Q10 Uniqinol – Ubiquinol • coënzym Q10 van de tweede generatie • de vorm die direct actief is in het lichaam – Vitamine C • voor een goede energieproductie ! • voor mindere vermoeidheid • beschermt tegen oxidatieve stress

BioActive Q10 50 mg CNK 2725-281 30+15 caps Adviesprijs: € 14,95 BioActive Q10 CNK 2899-631 Adviesprijs:

100 mg 30+15 caps € 26,75

BioActive Q10 50 mg CNK 2576-403 90+30 caps Adviesprijs: € 43,20

Verkrijgbaar in apotheken. Speciale verpakkingen beschikbaar tot uitputting voorraad. Vraag uw apotheker het overeenkomstig CNK-nummer.

BioActive Q10 100 mg CNK 2719-219 90+30 caps Adviesprijs: € 72,25

Innoverend voor de gezondheid Minervastraat 14, B-1930 Zaventem Tel.: 02 720.51.20 – Fax: 02 720.51.60 E-mail: [email protected]

Artrose. Dossier. Beter leven met reuma! Nr 8 Tweemaandelijks Oktober-November 2012 P Charleroi X

Recommend Documents