OR
S IT E M
ENMALIG
Eenmalige uitgave van Annefleur Huijser 5H2 • losse nummers € 5.25 • december 2009
UITGAVE
•C
•E
E
lex.indd 1
O LL E C T
De ideale woning
Archi Magazine Van toen tot nu
Archi Magazine • december 2009
23-11-2009 14:47:50
9
12
19
lex.indd 2
23-11-2009 14:47:51
De volgende deelvragen helpen bij het beantwoorden van de onderzoeksvraag; Welke vorderingen en veranderingen zijn er ontstaan in het idee van wat de ideale woning is en hoe ziet zo’n woning er nu uit?
Inhoud:
4 Inleiding; De ideale woning
5 Wat werd er in de 20e eeuw gezien als de ideale woning?
Beroemde architecten en hun ontwerpen uit de 20e eeuw
Voorbeelden van woningen met een 20e eeuwse architectuur
Conclusie 20e eeuw
12 Wat ziet men tegenwoordig als ideale woning?
Beroemde architecten en hun ontwerpen uit de 21e eeuw
Voorbeelden van woningen met een moderne architectuur
17 Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen de ideale
woningen van vroeger en nu? De lijst van 5
18 Welke invloeden hebben ervoor gezorgd dat het beeld van vroeger en nu zo verandert is?
Niets blijft in de mode
19 Hoe zie ik zelf de ideale woning?
Fotoserie van de maquette
Uitleg
22 Conclusie op de onderzoeksvraag
23 Bronvermelding
lex.indd 3
23-11-2009 14:47:53
Inleiding De ideale woning Bestel lezer, De ideale woning is voor iedereen anders. Voor de een is vooral de locatie belangrijk. Een ander kijkt naar het uiterlijk van het huis. Voor anderen staat de gebruikskwaliteit van de woning voorop. In zekere zin vormt gebruikskwaliteit het fundament van de ideale woning. Hoe mooi de locatie ook is, hoe aantrekkelijk ook het uiterlijk van de woning, een huis waarvan de gebruikskwaliteit niet aansluit bij de leefstijl van de bewoners en bij hun verwachtingen voor de toekomst trekt een grote wissel op het woongenot. Het is ook totaal niet makkelijk om het ‘perfecte huis’ te bouwen. Dit tijdschrift gaat daarom ook niet uit naar de perfectie van het wonen, maar eerder over wat er gemiddeld allemaal werd en wordt gebouwd deze laatste 2 eeuwen. We gaan kijken naar verschillende architecten, wat vinden zij belangrijk aan een woning en wat hebben zij in hun levensloop allemaal ontworpen. Er is dan natuurlijk veel meer te vertellen over de 20e eeuw dan nu, we zijn namelijk nog niet klaar met ‘nu’, het heden moet eerst volledig zijn afgelopen, willen we een totale conclusie van het ‘nu’ geven. We gaan ook kijken naar welke invloeden ervoor gezorgd hebben dat woningen nu anders zijn dan vroeger en welke aspecten hierbij komen kijken. Kortom, genoeg te beleven in Archi Magazine. Veel lees plezier! Annefleur Huijser hoofdredacteur Archi Magazine
4
lex.indd 4
Archi Magazine • december 2009
23-11-2009 14:47:53
Wat werd er in de 20e eeuw gezien als de ideale woning? Beroemde architecten en hun ontwerpen uit de 20e eeuw
Frank Lloyd Wright
Falling Water 1936 - 1939, Pennsylvania
Robie House 1909, Chicago
De weetjezz box Frank Lloyd Wright - De geometrische vormentaal die in veel van zijn ontwerpen is gebruikt leerde hij door in zijn jeugd te spelen met Fröbel blokken. - Wright liet zich sterk inspireren door de natuur en door de traditionele Japanse architectuur. Zijn complete werk kent 2 soorten projecten: 1. De woningen waar hij zijn eigen “prairie style” heeft ontwikkeld. Deze is geïnspireerd door het Amerikaanse platteland en wordt gekenmerkt door horizontaliteit in de opbouw, geometrische figuratie en ruimtelijke versmelting van binnen en buiten. 2. Grote gebouwen vroegen meer dan zijn woningen de noodzaak om moderne constructiemethoden toe te passen en doordachtheid in zijn ontwerp te brengen.
Archi Magazine • december 2009
lex.indd 5
5
23-11-2009 14:47:54
BV
RS
KUIPE
RS
KUIPE
lex.indd 6
23-11-2009 14:47:55
Gerrit Rietveld
Rietveld Schröderhuis 1924, Utrecht
Rood-blauwe stoel 1918, Utrecht
De weetjezz box Gerrit Rietveld - Omstreeks 1930 sloot Rietveld zich aan bij het Nieuwe Bouwen, de Nederlandse variant van de Internationale Stijl. - Tijdens de oorlog bleef Rietveld ontwerpen maken in de illegaliteit: hij had zich niet bij de Kultuurkamer aangemeld, en mocht dus officieel vanaf 1942 niet langer zijn beroep uitoefenen. In datzelfde jaar ontwierp hij een uit één stuk geperste kunststof stoel. - Rietveld heeft een aantal bekende meubelen gemaakt. Zo is er de Rood-blauwe stoel uit 1918, en de Zigzagstoel uit 1932. Hij maakte ook een aantal buismeubelen. Bij zijn meubelen gebruikte Rietveld de cartesiaanse knoop. - Rietveld leerde het vak van meubelmaker al vanaf zijn elfde in de werkplaats van zijn vader. Hoewel hij grote waardering had voor zijn vakmanschap, verafschuwde hij de massieve meubelen die hij produceerde.
Archi Magazine • december 2009
lex.indd 7
7
23-11-2009 14:47:56
Le Corbusier
Maison Guiette 1926, Antwerpen (België)
Villa Savoye 1928 – 1930, Poissy (Frankrijk)
De weetjezz box Le Corbusier - De bouwstijl van Le Corbusier wordt gekenmerkt door twee zaken: het gebruik van gewapend beton en het ontwerpen van zeer grote projecten, tot complete steden toe. - De rol van Le Corbusier op zowel architectuur als stedenbouwkunde is onmiskenbaar: ontwerpen van ruim een halve eeuw geleden ogen nog steeds modern. - In een publicatie genaamd “A Contemporary City” presenteerde hij een plan van een grote stad bestaande uit 23 hoge flatgebouwen elk in een groene omgeving. Volgens Le Corbusier moest 95% van de buitenruimte uit groen bestaan. - Le Corbusier paste strikt de beginselen van de Congrès Internationaux d’Architecture Moderne toe. Dit uitte zich in het uiteenleggen van de functies, zoals wonen, werken, ontspannen en verkeer.
8
lex.indd 8
Archi Magazine • december 2009
23-11-2009 14:47:56
Mies van der Rohe
Farnsworth House 1950, Plano, Illinois
German Pavillion 1929, Barcelona
De weetjezz box Mies van der Rohe - Zijn bouwstijl kenmerkt zich door strakke lijnen en een consequent gebruik van staal en glas met constructief knap bedachte en mooi ogende hoekoplossingen. - Het minimalistisch motto “Less is more” vatte zijn stijl goed samen: de vorm moest tot het minimum teruggebracht zijn, maar dat minimum moest wel, qua verhoudingen en materialen, perfect zijn. - De stijl van Mies van der Rohe werd overgenomen door vele architecten, met name het bureau Skidmore, Owings & Merrill. - Ludwig Mies van der Rohe ontwierp niet alleen gebouwen, ook in samenwerking met Lilly Reich, een aantal bekende stoelen. - Hij was de geestelijke vader van de standaard-wolkenkrabber” die in feite beperkt is tot een “blok”, bestaande uit een stalen raamwerk gevuld met glas.
Archi Magazine • december 2009
lex.indd 9
9
23-11-2009 14:47:56
Voorbeelden van woningen met een 20e eeuwse architectuur
10
lex.indd 10
Archi Magazine • december 2009
23-11-2009 14:47:57
Conclusie 20e eeuw Je merkt in vergelijking met de 19e eeuwse woningen dat men in de 20e eeuw het heel belangrijk vond om veel licht en ruimte te creëren. Steeds meer architecten ontwierpen gebouwen waar veel ramen in verwerkt waren en deze zagen er ook qua verhouding veel groter uit. Door het materiaal beton, wat vele architecten gebruikten leken de woningen ook veel steviger dan vroeger.
Lovell Health House Richard Neutra 1927 - 1929, Los Angeles
Een ander belangrijk concept was rust. Vele huizen waren wit aan de buitenkant, omdat wit een rustgevende kleur is. Ook was wit de uitstraling van rijkdom, men kijkt dan weer terug naar eeuwen geleden; hoe witter de huid, hoe rijker je bent. Dit kwam dus ook terug bij royale witte woningen, waar welvarende mensen leefde. Het laatste punt wat men heel belangrijk vond aan zijn / haar woning was veel groen. Architecten vonden het fijn om in groene omgevingen te werken en ook om veel natuurlijke materialen te gebruiken. Dit kwam vooral in de 2e helft van de 20e eeuw voor. Het gebruik van grote keien dat deel uitmaakt van het interieur of als muur was hypermodern in die tijd. Neem bijvoorbeeld Casa Niemeyer van de architect Oscar Niemeyer, waar de rotsen gewoon door de muren heen mogen.
Casa Niemeyer, Oscar Niemeyer, 1953, Rio de Janeiro (Brazilie) Het is natuurlijk niet feitelijk vast te stellen wat men onder de ideale woning verstond, maar uit bronnen en kenmerken van kunststromingen is wel af te lezen wat er in die periode belangrijk was voor de stijl van een woning.
Archi Magazine • december 2009
lex.indd 11
11
23-11-2009 14:47:57
Wat ziet men tegenwoordig als ideale woning? Beroemde architecten en hun ontwerpen uit de 21e eeuw
Rem Koolhaas Hoofdkwartier van CCTV 2004 - 2009, Peking
Villa Dall’Ava 1991, Saint-Cloud / Parijs
De weetjezz box Rem Koolhaas - Pas in de jaren tachtig werden Koolhaas’ eerste projecten gerealiseerd. Vlak daarvoor maakte hij het spraakmakende, invloedrijke ontwerp voor de uitbreiding van de Tweede Kamer in Den Haag. - In 1975 richt Koolhaas het architecten bureau OMA op. Het OMA werd in de jaren tachtig een soort opleidingsinstituut voor jonge architecten. - In zijn ontwerpen citeert, verwerpt en bespot Koolhaas het modernisme op allerlei manieren. Ook spot hij met de logica van bouwstructuren en dat wat als esthetisch verantwoord geldt. Hij doet dit door te werken met hellende ruimten, gevouwen vloeren en vermenging van goedkope en dure materialen. - Het werk van Rem Koolhaas is inmiddels veelvuldig beloond. Hij heeft dan ook al vele prijzen ontvangen.
12
lex.indd 12
Archi Magazine • december 2009
23-11-2009 14:47:57
Richard Meier the Rachofsky House 1996, Texas
Neugebauer House 1995 - 1998 Naples
De weetjezz box Richard Meier - Richard Meier behoord tot de New Yorkse School, een groep architecten die teruggrijpt op de verworvenheden van de Internationale stijl. Het resultaat is een esthetische bouwstijl met geometrische vormen en veel glas en licht. De formele uitgangspunten van De Stijl vormden hierbij een vertrekpunt, reden waarom Richard Meier enige tijd tot de zgn. New York Five werd gerekend. - Zijn ideeën en vormentaal komen voort uit de traditie van ‘Het Nieuwe Bouwen’. Le Corbusier is zijn grote voorbeeld. De ruimtes zijn duidelijk gestructureerd en geordend. Hij maakt optimaal gebruik van het invallend buitenlicht, en als materiaal gebruikt hij vaak aluminium panelen. Het meest kenmerkend voor Meiers architectuur zijn zijn overal toegepaste opvallende glanzend witte gevels. - Meiers belangrijkste ontwerpmiddel is licht. Hij probeert zijn ruimtes vorm te geven door middel van licht, vooral daglicht. Voor Meier heeft wit dan ook niet de ideologische lading die het voor de vroegere modernisten had (hygiëne, de nieuwe, pure, mens). Wit is voor hem de meest heldere en perfecte kleur die alle andere kleuren in zich opneemt en weergeeft.
Archi Magazine • december 2009
lex.indd 13
13
23-11-2009 14:47:57
Voorbeelden van woningen met een 20e eeuwse architectuur
14
lex.indd 14
Archi Magazine • december 2009
23-11-2009 14:47:58
Conclusie 21e eeuw Tegenwoordig zien we dat we heel erg veel hebben geleerd van de 20e eeuw. We hebben ook aardig wat ideeën meegenomen naar het heden. Neem bijvoorbeeld de witte muren, nu nog steeds zijn de meeste architecten bezig met het bouwen van witte woningen. Voornamelijk bij villa’s komt dit veel voor, het blijft er nog steeds duurzaam uitzien. We gebruiken in plaats van wit tegenwoordig veel warme kleuren zoals donkergrijs, licht of donker bruin en crème, maar ook gewoon lekkere felle kleuren als rood. Deze kleuren zijn vaak weer gemengd, maar vaak blijft het in combinatie met wit. Qua materiaalgebruik gaan we weer voor veel beton voor woningen, maar voor gebouwen als kontoren en / of flatgebouwen zien we tegenwoordig erg veel metaalwerken terug. Metaal kan in de meest bizarre vormen worden gebogen en omdat we tegenwoordig ook maar niks ‘normaal’ willen hebben is het een heel leuk materiaal om mee te weken.
Walt Disney Concert Hall Frank Gehry 1999 - 2003, Los Angeles
Een ander belangrijk punt wat we tegenwoordig graag in de huizen terug willen zien is: sfeerverlichting. Licht is een zeer belangrijk concept geworden. Licht kan bepalen hoe je je voelt, hoe je je huis wilt laten uitstralen en het is natuurlijk heel mooi om goede verlichting te hebben. Ik heb zowel over binnen als buitenverlichting. Architecten gebruiken veel natuurlijke elementen in en rond om het huis om ook weer sfeer te creëren. Een huis moet dus tegenwoordig geheel persoonlijk worden. Naar eigen stijl, waar jij je het prettigst thuis voelt. Voor de een geldt een rustig interieur met ruime kamers, maar andere mensen vinden het weer fijn om vele kleinere kamers te hebben.
2 Moderne huizen waar licht een belangrijk onderwerp is. Hier toont het een warme sfeer.
Archi Magazine • december 2009
lex.indd 15
15
23-11-2009 14:47:58
lex.indd 16
23-11-2009 14:47:59
Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen de ideale woningen van vroeger en nu?
De lijst van 5
Uit de conclusies van beide eeuwen blijkt dat er eigenlijk maar een paar verschillen zitten tussen de architectuur van de woningen:
20
e
eeuw
Verschillen 1. Veel gebruik van alleen maar witte materialen.
21
e
eeuw
Verschillen Veel verschillende soorten materialen door elkaar heen. (bijv. hout en beton)
2. Veel lichtval door het spelen met de grote open ramen.
Lichten worden juist gebruikt om een warme sfeer te creëren.
3. Veel vierkante blok modellen, weinig speels.
Veel asymmetrische gebouwen,vaak ook veel verschillende vormen door elkaar.
Overeenkomsten
Overeenkomsten
4. De natuur speelt een belangrijke rol in de ontwerpen.
De natuur speelt een belangrijke rol in de ontwerpen.
5. De materialen beton en de kleur wit waren zeer belangrijk.
De materialen beton en de kleur wit waren zeer belangrijk.
Archi Magazine • december 2009
lex.indd 17
17
23-11-2009 14:47:59
Welke invloeden hebben ervoor gezorgd dat het beeld van vroeger en nu zo verandert is?
Niets blijft in de mode Door de jaren heen verandert er heel veel, dit kan voor het menselijk uiterlijk gelden, maar ook voor huizen. Daar zijn vele factoren aan gebonden; mode, kunststroming, ontwikkeling van techniek etc.. Wat er vandaag aan kleding wordt gekocht is na een maand al oud, wat er vandaag wordt gebouwd is 100 jaar later weer oud en ga zo maar door. Huizen veranderen natuurlijk ook mee. Men ontdekt dat je met de computer huizen kan ontwerpen met de meest bizarre vormen, terwijl de belangrijkste punten toch aanwezig blijven. Tegenwoordig zijn we natuurlijk al een stuk verder ontwikkelt qua computertechnieken dan in de 20e eeuw en kunnen wij nu hele andere soort huizen bouwen dan toen. Een heel belangrijk factor is: wat zegt de mode?. Huizen dienen nu hele andere wensen en punten te hebben dan vroeger, neem bijvoorbeeld de eco-huizen. Momenteel is het helemaal in om in een zo groen mogelijke en een zo energiezuinig mogelijke woning te wonen. Dit komt natuurlijk door het broeikaseffect, waar we in de 20e eeuw nog niet zo mee bezig waren. Maar ook het uiterlijk van woningen wordt bepaald volgens de mode. Men wil tegenwoordig woningen met verschillende soorten natuurlijke materialen door elkaar heen, geen strak wit meer, maar veel warme kleuren, hout en nog veel meer gecombineerde mogelijkheden. Het is natuurlijk hartstikke leuk dat de wereld zo modegebonden is, anders zou er door de eeuwen heen nooit wat veranderen en wordt het alleen maar een saaie wereld. Ook culturen en omgevingen spelen een belangrijke rol aan hoe een huis eruit moet zien. Bijvoorbeeld zijn huizen in Japan weer heel anders dan in Europa en / of Amerika. Afrika, Zuid – Europa en andere warme delen van de wereld dienen door natuurlijke omstandigheden hun huizen wit te houden, anders wordt de woning te warm met de hoge temperaturen. In delen van de wereld waar veel stormen voorkomen, dienen de huizen juist weer van zeer stevig materiaal te zijn gebouwd etc. Zo zijn er nog veel meer factoren die mee veranderen door de eeuwen heen, want over 100 jaar is dat waar wij nu in wonen weer heel anders dan dat ze dan gaan bouwen, oftewel; niets blijft in de mode. advertentie
lex.indd 18
23-11-2009 14:47:59
Hoe zie ik zelf de ideale woning?
Voor het aantonen van hoe ik het ideale huis zie, heb ik een maquette gebouwd van ‘foam-board’ met de plattegronden erbij.
fotoserie van de maquette
Archi Magazine • december 2009
lex.indd 19
19
23-11-2009 14:48:00
lex.indd 20
23-11-2009 14:48:00
Uitleg Ik heb gekozen voor een moderne woning met een groot terras met zwembad en een ruime garage. Dat zijn punten die ik echt voor me zie als ik denk aan ‘mijn ideale woning’. Vanwege mijn autogekte wil ik altijd al een huis hebben met een grote garage en een mooie grindoprit. Ik vind het prachtig om veel ramen te hebben in huis, zodat je overal rondom het huis een mooi uitzicht hebt. Ramen maken dit huis ook ruimer voor het oog. Verder heb ik gekozen voor een aparte vorm, wat je niet vaak terug zult zien, dit maakt het huis apart van andere woningen. Het heeft dus een (voor het vooraanzicht) rechtenhoekig terras, waar het huis als het ware ‘schuin’ in loopt. Zo creëer je door een kleine toepassing een heel ander beeld van de woning. Ik heb er ook voor gezorgd dat de bovenste verdieping breder is dan de middelste verdieping, hij steekt er dus een stukje boven uit. Hiermee vond ik het zicht op het huis heel erg veranderen, het maakt hem namelijk nog groter. Als totaalplaatje van deze maquette zie ik dit als mijn ‘ideale woning’ of ‘droomhuis’, ruim, veel glas, groot terras met zwembad, grote garage en een aparte vorm.
Archi Magazine • december 2009
lex.indd 21
21
23-11-2009 14:48:00
Conclusie op de onderzoeksvraag Welke vorderingen en veranderingen zijn er ontstaan in het idee van wat de ideale woning is en hoe ziet zo’n woning er nu uit? Na mijn onderzoek op deze vraag ben ik ten eerste heel erg veel meer te weten gekomen over de architectuur van de 20e en 21e eeuw en ten tweede ben ik er ook achtergekomen dat er niet 1 feitelijke conclusie is op deze onderzoeksvraag. Er zijn zo veel verschillende meningen over wat mensen mooi vinden, wat mensen graag in hun woning willen hebben en wat mensen belangrijk vinden aan hun woning, daar valt gewoon geen feitelijke conclusie uit te trekken. Maar we kunnen wel kijken naar wat architecten maken door de eeuwen heen. Vanuit die tijdsbalk met verschillende stromingen is wel af te lezen wat er in een bepaalde tijd aan belangrijke ontwikkelingen op het bouwgebied waren geweest. In de 20e eeuw zagen we bijvoorbeeld heel erg dat men woningen ging ontwerpen waar plotseling heel veel glas in zat en de woningen werden ineens allemaal wit. Dit is een ontwikkeling die echt pas is opgekomen in de 20e eeuw. Wat me ook heel erg opvalt, is dat de grootste namen op architectonisch gebied uit die 20e eeuw komen, zoals Mies van der Rohe, Rietveld, Frank Lloyd Wright, Le Corbusier en Richard Neutra. Waarschijnlijk is dit omdat de 20e eeuw één van de belangrijkste eeuwen met ontwikkelingen en processen is geweest in onze hele geschiedenis. De gemiddelde mens vind het natuurlijk het meest belangrijk om een woning te hebben waar hij of zij zich thuis voelt, dit kun je laten uitkomen door te kijken naar de grootte van het huis, de ligging, de indeling van de woning etc.. Sommige mensen willen ook graag showen hoeveel geld ze bezitten, veel van hen doen dit door bijvoorbeeld hun huizen wit te laten schilderen, of ze laten het bouwen en ontwerpen op de meest onmogelijke plekken, door de duurste en bekendste architecten van de wereld. Waarschijnlijk zie je daarom dat de gemiddelde architect uit de 20e eeuw de huizen in het wit ontwierp, ze hadden veel rijke klanten. Als we het hebben over woningen van nu val me op dat men hun wensen op hele andere gebieden legt dan in de 20e eeuw. Tegenwoordig kijken we bijvoorbeeld veel naar of een huis wel milieuvriendelijk is of hoe energiezuinig het huis is. Het wordt een beetje als een competitie gezien over wie zijn huis het energiezuinigst kan houden. Wat we tegenwoordig ook heel erg belangrijk vinden is verlichting, kleur en materiaal, zoveel mogelijk dingen die rust kunnen creëren. Gedimd licht, warme kleuren rondt het huis, zoals donkerrood, donkerbruin, crème (in plaats van fel wit) en veel natuurlijke materialen als hout. Het laatste wat me opvalt aan de gebouwen van tegenwoordig is dat we voor aparte vormen kiezen. Dit is zo met huizen, maar voornamelijk met grote gebouwen als theaters, kantoren en flatgebouwen is dit ‘ergonomisch’ bouwen heel veel terug te zien. In plaats van grote witte vierkante blokken zijn we overgestapt op grote metalen omgebogen platen, kolossale effecten (bijvoorbeeld een overdreven groot schuin dak, over koepels), maar ook allerlei soorten materialen door elkaar heen. Het grootste verschil tussen deze 2 eeuwen zie je aan de manier van ontwerpen, namelijk met de computer. Wij zijn nu veel verder op technologisch gebied dan de vorige eeuw en kunnen wij dus ook op hele andere manieren berekeningen maken, bizarre gebouwen ontwerpen en de meest te gekke dingen doen met huizen. 22
lex.indd 22
Archi Magazine • december 2009
23-11-2009 14:48:00
Bronvermelding Boeken Titel
Auteur
Home; The twentieth-century house
Deyan Sudjic
Het huis in de 20ste eeuw
Richard Weston
Wonen
Diverse auteurs
Architecture Now!
Philip Jodidio
Internetbronnen www.wikipedia.nl http://www.vtwonen.nl/ http://www.sanoma-wonen.nl/ http://www.xs4all.nl/~couvreur/ned/rdam/architectuur/100jaar/1933.htm http://www.digischool.nl/ckv2/ckv3/utopia/ciam/ciam1.htm http://www.architectuur.org/stromingen.php http://www.lab32architecten.nl/NL/architectuur.htm http://www.architectuur.nl/ http://www.bouwenaanleefbaarheid.nl/index.php/De_ideale_woning www.dekunstbus.nl
Plekken bezocht voor informatie - Het Nederlands Architectuur instituut - Huis Sonneveld - De Centrale Bibliotheek - De bibliotheek in het NAi - De winkel Harolds voor materiaal en vragen over maquette-bouw
Archi Magazine • december 2009
lex.indd 23
23
23-11-2009 14:48:00
lex.indd 24
23-11-2009 14:48:00
