Appèl
Infomagazine 3.2009 van Boels Zanders Advocaten
Vergunning- Juridisering Arbeidsrecht stelsels in 1 wet van onderwijs ABC en XYZ 8
Wetsvoorstel zorg 8
2 Schaalvergroting, bekostiging van het onderwijs, arbeidsrechtelijke kwesties, inspanningsverplichtingen, leerlingdossiers, kwaliteitseisen, zorgarrangementen en meer; ook scholen ontkomen niet aan het vastleggen van processen en procedures.
4
Advocaat of acrobaat 6
NMA valt onaangekondigd binnen 7 Voorkom onrust en zorg als organisatie voor complianceprogramma’s en -audits, periodieke doorlichtingen, procedures en voorlichting.
3 appèl 2.2009 Nicole Niessen, advocaat Bestuursrecht en Familierecht bij Boels Zanders Advocaten.
rechtdoorzee
onder zijn gebracht? Daar wordt onderwijs georganiseerd voor duizenden kinderen en zijn arbeidscontracten met honderden mensen. Dat vraagt om een hoge graad van organisatie en een hoge mate van professionaliteit.”
De aandacht voor onderwijs in Nederland neemt steeds meer toe. Kranten staan er vol van. Gaat het niet over de speerpunten van politieke partijen, dan gaat het over nationale en internationale onderzoeken waaruit blijkt dat Nederland niet meer aan kop ligt wat betreft de geboden kwaliteit, over urennormen die wel of niet gehaald kunnen worden of over een dertienjarig meisje, dat alleen over de wereld wil zeilen en zo eigenlijk de leerplicht ontduikt. De regelgeving neemt toe; net als elders in de maatschappij ontkomt ook het onderwijs niet aan juridisering.
“Regelgeving is prima. Procedures opstellen is prima. Dossiers schrijven is prima. Maar het belang van goed onderwijs moet uitgangspunt blijven!”
Niks soft “Je kunt de huidige situatie niet meer met vroeger vergelijken”, aldus Nicole Niessen, advocaat Bestuursrecht en Familierecht Boels Zanders. “Wie is niet eens de klas uitgezet? Ik in ieder geval wel. Ouders namen dat bericht voor kennisgeving aan. Soms kreeg je nog een uitbrander toe als het je niet meezat. Maar het gezag van school werd niet snel in twijfel getrokken. Dat is nu wezenlijk anders. Net als in andere lagen van de maatschappij merken scholen - van lager tot middelbaar en hoger onderwijs of stichtingen waarin scholen zijn georganiseerd, dat ouders nog afgezien van de leerlingen/ studenten - mondiger zijn geworden. Mensen zijn alerter en kritischer. Dat noodzaakt scholen om procedures op te stellen, maar ook om deze meer inzichtelijk te maken. Bovendien is er de
toenemende wetgeving. Scholen hebben met steeds meer regels, maar ook steeds meer met andere instanties te maken. Ze bewegen zich in een complex krachtenveld, waarin ze moeten communiceren met overheden, toezichthoudende instanties, regionale expertisecentra en - uiteraard - met leerlingen en hun ouders. Daarbij komt nog de ondernemende kant van onderwijs waarin scholen ook werkgever zijn en arbeidsrelaties aangaan of opdrachtgever zijn naar leveranciers. Onterecht noemt men dit wel eens de softe sector. Wat te denken van een stichting, waar vijftig scholen
Stapels papierwerk Er is een toenemende vraag naar kwaliteitszorg. Scholen moeten zich meer en meer verdiepen in de juridische aspecten van onderwijs. Dat brengt een flinke administratieve last met zich mee. Tijd die niet kan worden besteed aan het onderwijs zelf. Niessen: “De impact op scholen is groot. Leerkrachten moeten dossiers bijhouden over leerlingen en zich verdiepen in wat zo’n dossier moet bevatten. Ze staan dan ook steeds meer met een juridische bril op in de klas. Want naast de beschrijving van de voortgang van leerlingen is het zaak zorgvuldig te registreren wat bijvoorbeeld gebeurt met kinderen die gepest worden of pesten, kinderen met gedragsproblemen, hoogbegaafden, maar ook over kinderen waarvan ouders gescheiden zijn en die niet meer met elkaar spreken. Dat schrijven is niet hun primaire taak, maar neemt wel aan belang toe. Bijvoorbeeld als een conflict tussen school en ouders verhardt en uiteindelijk een klachtencommissie of rechter een uitspraak moet doen. De volwassenen voeren het conflict en lossen het
op. Je kunt je afvragen waar het kind staat in dat proces. Dáár ligt namelijk het belang. Het kind heeft recht op onderwijs én op goed onderwijs.” Ontwikkelingen “Op dit moment staat de kwaliteit van onderwijs volop in de schijnwerpers, maar ook schaalvergroting en marktwerking binnen het onderwijs. Er komen steeds meer particuliere initiatieven waar kinderen worden klaargestoomd voor een diploma. Wat te denken van fusies? Ook die trend gaat niet aan het onderwijs voorbij. Er ontstaan grote stichtingen waar veel scholen aan gekoppeld zijn. Zij maken gebruik van elkaars ervaringen. Dat geldt ook voor de ontwikkeling waarbij brede scholen ontstaan. Plekken in buurten en wijken waar complete arrangementen worden aangeboden, afgestemd op het kind en de behoefte van de (werkende) ouders: van scholing tot opvang, van sport en vrije tijd tot leren. Al die facetten, maar ook voorgaande, vragen om een juridische inbedding. Hoe vroeger je dat oppakt, hoe eerder je de mogelijke problematiek herkent, erkent en inzichtelijk maakt, des te minder de mogelijke last achteraf wordt. Onderwijsinstellingen hebben hier nog een weg in te gaan, maar zijn wel al op pad.”
Praktijkgroep Onderwijs Boels Zanders advocaten heeft sinds kort een Praktijkgroep Onderwijs. In deze Praktijkgroep is de aanwezige kennis binnen kantoor met betrekking tot juridische aspecten in het onderwijs - van basisscholen tot universiteiten - gebundeld. Van schaalvergroting (fusies), bekostiging van het onderwijs, arbeidsrechtelijke kwesties en de inspanningsverplichting van scholen omtrent pesten tot de wijze waarop scholen moeten omgaan met het informeren en betrekken van (gescheiden) ouders, kwaliteitseisen, zorgarrangementen voor leerlingen en het aanbod voor de zogeheten ‘rugzakkinderen’ (kinderen met een beperking) of hoogbegaafden. Nicole Niessen is contactpersoon van de Praktijkgroep Onderwijs van Boels Zanders Advocaten en te bereiken via (043) 609 63 26.
rechtspraak
Het ABC van arbeidsrecht Verschillende vergoedingen bij einde arbeidsovereenkomst. Een arbeidsovereenkomst kan door de kantonrechter worden ontbonden. Doorlooptijd van deze procedure is circa twee maanden. De kantonrechter beslist of hij een vergoeding toekent en gebruikt daarvoor meestal de ABC-formule. Een arbeidsovereenkomst kan ook worden opgezegd. Een werkgever heeft dan wel vooraf toestemming nodig van het UWV. Deze procedure duurt ook circa twee maanden. Het UWV doet geen uitspraak over een vergoeding. Bij ontslag kan de werkgever zelf bepalen welke vergoeding hij toekent. Vindt de werknemer deze te laag, dan kan hij in een kennelijk onredelijk ontslagprocedure een hogere vergoeding eisen. Een procedure van al snel 1,5 jaar. Vorig jaar heeft het gerechtshof in Den Haag bepaald dat na ontslag met een opzegtermijn de ABC-formule x 0,7 doorgaans een redelijke vergoeding is. De ABC-formule is echter sinds 1 januari naar beneden bijgesteld. Voor drie gerechtshoven, Amsterdam, ’s-Hertogenbosch en Leeuwarden, was dit aanleiding om een nieuwe XYZ-formule te introduceren bij kennelijk onredelijk ontslag. De uitkomst van deze nieuwe XYZ-formule is vergelijkbaar met de oude ABC-formule x 0,5 en de nieuwe ABC-formule x 0,7. Daarmee lijkt een einde gekomen aan de discussie of bij beëindiging van de arbeidsovereenkomst na ontbinding of na opzegging dezelfde of een aangepaste ABC-formule moet worden toegepast. Voorlopige conclusie is dat dezelfde formule kan worden toegepast met een andere naam en een bepaald kortingspercentage. De Hoge Raad spreekt hierover uiteindelijk het verlossende woord. Als u vergoedingen meer in eigen hand wil houden, dan is ons advies om zoveel mogelijk gebruik te maken van de procedure bij het UWV. U moet dan wel een dossier hebben. Als u bij ontslag een redelijke vergoeding betaalt, al dan niet in de vorm van een aanvulling op een WW-uitkering of lager salaris elders, neemt u de wind uit de zeilen van uw werknemer en kunt u maatwerk leveren. Het alternatief van 1,5 jaar procederen is voor werknemers vaak niet aantrekkelijk. Heeft u echter geen dossier of is een werknemer bijvoorbeeld ziek, dan is de kantonrechter meestal de enige mogelijkheid. De kantonrechter bepaalt dan het prijskaartje en dan leidt de nieuwe ABC-formule vaak tot een hogere vergoeding dan de nieuwe XYZ-formule. Maruca Overdijk advocaat Arbeidsrecht Maastricht
4 appèl 2.2009
Papiermolen vermindert rechtzaken
Alimentatie- Bouwen in verplichting zwaar weer in crisis Alimentatie wordt onder andere vastgesteld op basis van de inkomenssituatie van beide partijen. Daarbij is het goed om te weten dat alimentatie in principe veranderlijk is. Dat houdt in dat bij een relevante wijziging van omstandigheden het te betalen bedrag kan worden aangepast. Eventueel middels een procedure bij de rechter. Voor kinderalimentatie geldt dat altijd. Voor partner-alimentatie kan het echter zijn dat door beide partijen is afgesproken dat de alimentatie onveranderlijk is. Alleen bij hoge uitzondering zal een rechter dan een wijziging toekennen. Echter zonder die afspraak geldt dat bijvoorbeeld het verliezen van uw baan of ernstig teruglopende resultaten van uw onderneming gronden kunnen zijn om uw alimentatieverplichtingen te laten wijzigen.
Groot Seminar Noteert u alvast donderdag 26 november in uw agenda. Dan organiseert Boels Zanders Advocaten namelijk weer haar groots jaarlijkse Groot Seminar. Dit jaar met Huub Willems, sinds 1996 voorzitter van de Ondernemingskamer. Heiko van Staveren, sinds 1992 hoogleraar Sport en Recht bij de Vrije Universiteit Amsterdam. En Peter van Lindonk, spreekstalmeester van Carré in Amsterdam. Een bijzonder gemêleerd gezelschap dit keer vanwege het naderende afscheid van onze collega Olaf van Eijndhoven.
Woensdag 7 (Urmond) en donderdag 8 (Baarlo) oktober 2009 organiseren Boels Zanders Advocaten en de Kamer van Koophandel in Limburg het gratis seminar ‘Bouwen in zwaar weer’. Met als thema’s: eerste ervaringen na de invoering van de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (Wro), wat te doen in tijden van economische recessie en de rol van de overheid in relatie tot de vastgoedsector. Wilt u het seminar bijwonen, neem dan contact op met Jan Stoop, Boels Zanders Advocaten Maastricht of kijk op onze website www.boelszanders.nl.
voorrecht Naam Roel Metsemakers (1983) Specialisatie Bestuursrecht Maastricht Studeerde Nederlands Recht in Maastricht In dienst 1 augustus 2009 Waarom Boels Zanders Advocaten dit is een op de zakelijke markt gericht kantoor waar ontwikkeling en professionaliteit van advocaten voorop staat Opvallend heeft 2 jaar lang één dag per week naast zijn studie bij Boels Zanders gewerkt als juridisch medewerker en heeft tijdens zijn studie een half jaar gestudeerd aan de Osgoode Hall Law School (York University) in Toronto. Dit is de nummer 1 lawschool van Canada Blaast na het werk stoom af door zowel in zomer als winter te snowboarden, duiken en genieten op culinair gebied
Eind 2009 wordt een nieuw wetsontwerp voor de Aanbestedingswet ingediend bij de Tweede Kamer. Een aantal voorgestelde wijzingen: 1 2 3 4 5
De aanbestedingsrechtelijke beginselen, te weten non-discriminatie, gelijkheid, transparantie en proportio- naliteit, worden in navolging van de EU-Richtlijn nu ook in de wettekst vastgelegd. Inschrijvers hoeven alleen een uniforme eigen verklaring te overleggen. Bewijsstukken (de bekende bijlagen) hoeven alleen door de winnende partij achteraf te worden ingediend. Aanbestedende diensten moeten voor inschrijvers relevante stukken kosteloos toezenden. Aanbestedende diensten moeten de aankondiging van aanbesteding én van gunning publiceren op TenderNed. De integriteit van inschrijvers moet middels een uniforme regeling getoetst worden. Deze Gedragsverklaring zal twaalf maanden geldig zijn.
Wanneer en of het wetsontwerp wordt aangenomen, is nog onduidelijk. Het Ministerie van Economische Zaken streeft naar inwerkingtreding in de loop van 2010. Jammer is in ieder geval dat geen regeling is opgenomen met betrekking tot de aanbesteding van opdrachten met een waarde onder de Europese drempels.
5 appèl 2.2009
6 appèl 2.2009 je mail en om 12.10 uur krijg je verzoek tot reactie. Dat is een zware mentale belasting. Je moet sneller schakelen. Maar het biedt ook ongekende mogelijkheden. Het heeft er ook toe geleid dat onze praktijk internationaler kon worden. De wereld kent geen grenzen meer en is interessanter geworden. Cliënten verleggen hun grenzen en als kantoor en advocaat groei je daarin mee. Ik kan wel zeggen dat ik 39 jaar elke dag fluitend naar mijn werk ben gegaan. De dynamiek van de advocatenpraktijk is uitdagend en afwisselend. Nooit een saai moment. Je hebt altijd weer met andere mensen, andere ondernemingen en andere problemen te maken. Zo heb ik de Zangeres Zonder Naam vertegenwoordigd tijdens de artistieke scheiding van Johnny Hoes. Een zeer boeiend, maar ook menselijk drama. Bijna spectaculair. Ook door de pers die er bovenop dook en er een publieke zaak van maakte.”
Advocaat of acrobaat Sinds 1970 advocaat en vanaf 1978 meegebouwd aan wat nu BoelsZanders Advocaten is geworden. Per 1 januari 2010 neemt hij afscheid. Olaf van Eijndhoven. Specialist in zowel ondernemings- als handelsrecht. Naast zijn werk actief in diverse besturen. Circusfreak. Een kleurrijke persoonlijkheid met brede interesse. Een levensgenieter. En ijdel. Volgens hemzelf. “Ondernemings- en handelsrecht zijn vakgebieden die in de afgelopen veertig jaar steeds ingewikkelder zijn geworden. Mede door de veranderende positie van banken en fiscus, maar ook omdat de belangen van partijen steeds groter werden en wetgeving complexer. De maatschappij is verhard. De rol van de advocaat is geworden tot procesbegeleider; partijen
dwingen tot redelijkheid en zoeken naar een evenwicht tussen de belangen. Overigens is desondanks het vak nog steeds leuk. Laten we wel wezen; ratelde in 1970 de telex op zijn gemak en kon je moedertje post nog wel eens verantwoordelijk maken voor vertraging in postbestelling, nu vliegen de emails je om de oren. De snelheid van handelen is enorm verhoogd. Om 12 uur krijg
Over zijn spreekstalmeesterschap bij Cirque d’Hiver. “Met Kerst tussen de leeuwen, tijgers en acrobaten staan. Fantastisch. Ik heb dat 25 jaar met zoveel plezier gedaan. Het is dat mijn vrouw niet in een woonwagen wilt wonen, anders zou ik nu mijn eigen circus starten.” Zijn lach schalt door het kantoor. “Advocaten en acrobaten verschillen niet zo veel van elkaar; ze proberen beiden ballen in de lucht te houden. Hoe dan ook, ik blijf bezig. Met het geven van presentaties, bestuurlijk werk en adviseurschappen. Sport heeft daarin mijn volle aandacht. Het is boeiend vanwege de emotie en het biedt ontspanning. Mooi om daar richting aan te kunnen geven. En ik werk indien nodig als enquêteur voor de Ondernemingskamer van het Gerechtshof Amsterdam. Onderzoek doen naar mogelijk wanbeleid van ondernemingen. Houdt mijn geest scherp. Och ja. Mijn werk en al het andere zie ik als mijn hobby. Neemt niet weg dat ik een hele stapel boeken heb, die ik eindelijk kan gaan lezen. Ik blijf bovendien reizen en ik heb een abonnement bij een fitnessclub afgesloten. Ik verveel me niet snel.”
7 appèl 2.2009
Zoete inval
Onaangekondigd bezoek NMa of Europese Commissie
De Nederlandse Mededingingsautoriteit handhaaft het verbod op kartels en op misbruik van een economische machtspositie. Ze ziet toe op eerlijke concurrentie, toetst fusies en overnames en reguleert de energie- en vervoerssector. Als de NMa een vermoeden heeft dat iets niet aan de haak is in een bedrijf of sector, dan start ze een onderzoek. Het is echter ook mogelijk dat bedrijven ‘klikken’. Dat houdt in dat bedrijven die zelf bijvoorbeeld hebben meegewerkt aan kartelvorming zichzelf en de andere partijen aangeven bij de NMa of Europese Commissie, waarbij ze een beroep doen op de clementieregeling. Aangevende bedrijven worden dan mogelijk
wel schuldig bevonden, maar niet beboet. In de zaak over het Nederlandse bierkartel leidde dat tot een boete van 219 miljoen euro voor onder andere Heineken, terwijl InBev 100% boetekorting kreeg, omdat zij de zaak had aangegeven. Dat scheelde InBev zo’n 84 miljoen euro. Boetekortingen zijn overigens afhankelijk van de mate waarin de NMa of Europese Commissie al bezig is met een onderzoek.
principe kan alles meegenomen worden en kunnen mensen worden ondervraagd. De NMa heeft in de loop der jaren meer mogelijkheden gekregen om te controleren, onderzoeken en beboeten. Niet alleen de handel en wandel van bedrijven, maar ook van personen kan onderwerp van onderzoek zijn. Dat betekent dat ook thuis onderzoek kan en mag worden verrichten en dat niet alleen bedrijven beboet kunnen worden, maar ook privépersonen. Die laatste boetes kunnen oplopen tot een half miljoen euro. Terwijl boetes voor bedrijven tot 10% van de jaaromzet kunnen bedragen.
Bij een inval van de NMa of Europese Commissie, nooit aangekondigd, moet u verplicht uw medewerking verlenen. Het onderzoek kan zich richten op zowel digitale- als papierarchieven of correspondentie. In
Steeds meer bedrijven werken aan interne bewustwording over wat wel en niet is toegestaan bij het maken van afspraken en opstellen van contracten. Hiervoor worden zogeheten complianceprogramma’s
opgesteld, waarbij organisaties zichzelf laten doorlichten, voorlichting organiseren, procedures opstellen en intern medewerkers aanstellen voor controle. Ook is het mogelijk om compliance-audits te laten verrichten door advocaten. Feitelijk zijn dat preventieve periodieke onderzoeken waarbij bijvoorbeeld harde schijven en contracten worden onderzocht. Geen overbodige luxe. Jeroen Oehlen advocaat Handelsrecht Venlo Elk jaar benoemt de NMa sectoren die extra onderzoek kunnen verwachten. Meer hierover kunt u terugvinden op www.nmanet.nl.
rechttoe
Wetsvoorstel zorg Onlangs keurde de ministerraad het Wetsvoorstel Cliëntenrechten Zorg goed. Op korte termijn buigt het parlement zich over dit wetsvoorstel, dat in januari 2011 in werking moet treden. Het wetsvoorstel heeft als doel de positie van de cliënt in de zorg te versterken. Het moet een omslag bewerkstelligen, waarin de regie meer bij de cliënt komt te liggen en dus het perspectief in de zorg anders wordt. Voor de zorgaanbieder zal het meer, niet-medisch, werk betekenen. Het wetsvoorstel combineert in één wet, vier ‘oude’ wetten: de wet toelating zorginstellingen, de kwaliteitswet, de wet klachtenrecht cliënten zorginstellingen en de wet medezeggenschap zorgsector. Bovendien heeft deze wet - in tegenstelling tot de eerdere wetten, die privaatrechtelijk van aard waren - vooral een bestuursrechtelijk karakter. De overheid krijgt daarmee een opvallend grotere rol in haar toezichthoudende taak ten aanzien van zorgaanbieders. De nieuwe wet regelt zeven basisrechten voor cliënten, te weten: • beschikbare en bereikbare zorg; • keuze en keuze-informatie; • kwaliteit en veiligheid; • informatie, toestemming, dossiervorming en privacy; • afstemming tussen zorgverleners; • effectieve en laagdrempelige klacht- en geschillenbehandeling; • medezeggenschap en goed bestuur. Alhoewel het wetsvoorstel goed lijkt aan te sluiten bij recente ontwikkelingen in de zorg, zoals het elektronisch patiëntendossier, een meer markt- en klantgerichte benadering en het belang van ketenzorg, is het van belang om als zorgaanbieder tijdig de (juridische) consequenties en verplichtingen in kaart te brengen en de organisatie hiervoor in te richten. Als voorbeeld dient het vastleggen van verantwoordelijkheden binnen de ketenzorg. Immers afstemming zoeken met collega’s binnen de zorg hoeft geen probleem te zijn, echter in geval van een klacht moet het wel helder zijn wie waarvoor verantwoordelijkheid draagt in het proces. Het is nog ‘maar’ een wetsvoorstel, maar ons inziens wel van belang om daar nu al van op de hoogte te zijn. Mark van de Laar contactpersoon Praktijkgroep Zorg
colofon Uitgave Boels Zanders Advocaten nv Redactieadres Postbus 196, 6040 Roermond 0f
[email protected] Copy en eindredactie Zuiderlicht Ontwerp Zuiderlicht Fotografie Arjen Schmitz Illustratie Cyprian Koscielniak Druk Walters
Boels Zanders Advocaten www.boelszanders.nl
Minder wordt meer
Vergunningstelsels geconcentreerd in één wet Naar verwachting treedt in de loop van 2010 de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) in werking. Zo’n 25 vergunningstelsels, die de fysieke leefomgeving aangaan, worden hiermee onder één noemer gebracht. U kunt hierbij onder meer denken aan bouw-, sloop-, milieu-, natuur- en monumentenvergunningen. De Wabo heeft als doel, middels één loket, één omgevingsvergunning en één procedure, de dienstverlening door de overheid aan burgers en bedrijven te verbeteren. Minder administratieve lasten, kortere procedures en geen tegenstrijdige voorschriften meer. Straks is het mogelijk om via één overzichtelijke procedure en bij één bevoegd gezag toestemming te vragen voor activiteiten die van invloed kunnen zijn op de leefomgeving. Een vergunning vraagt u dan integraal aan en na behandeling volgt één besluit. Wilt u bijvoorbeeld een monument verbouwen tot bedrijfspand en er een drukkerij vestigen, dan kunt u via de Wabo in één keer vergunning aanvragen om bijvoorbeeld te mogen afwijken van het bestemmingsplan, voor een verbouwing en
voor milieuzaken. In de huidige situatie moet u voor elk onderdeel apart vergunning aanvragen en worden de vergunningen vaak niet verleend op hetzelfde moment. In de toekomst wordt de vergunningverlening van deze en andere mogelijke combinaties volgens de wetgever beter op elkaar afgestemd. Alhoewel de inhoud van de Wabo gebaseerd is op de huidige wetgeving, zijn er wel degelijk veranderingen. Naast bovenstaande genoemde voordelen verwachten wij dat de Wabo in ieder geval gaat leiden tot versnelling van bouwprocessen, omdat het uitvoeringsbesluit van de Wabo voorziet in een verruiming van het vergunningvrij bouwen. De overheidsbemoeienis neemt met andere woorden af. We stellen wel dat het gevaar van verslechtering van de kwaliteit van de te verlenen vergunning op de loer ligt. Hoewel sprake van één omgevingsvergunning, gaat achter dit front veel meer schuil. Het blijft hoe dan ook een complexe juridische materie. Xander Wynands advocaat bestuursrecht Roermond
