Antwerpen, geknipt voor MICE

bimonthly magazine, general post office 3000 leuven mail.  |  publisher danny verheyden

www.mice2.be the number one belux magazine for the mice decision maker | September 2015 | issue 45

© Koen Broos

© Sepp van Dun

© Neutelings Riedijk architecten - Sarah Blee

Antwerpen, geknipt voor MICE © Jan Crab

Projet2:annonce l'Express 05/01/2015 15:56 Page1

Advertorial

Stratégie de Développement du Tourisme en Guyane La région Guyane a défini sa stratégie de développement touristique sur les dix prochaines années dans le Schéma Régional de Développement du Tourisme et des Loisirs de Guyane adopté en octobre 2013. Ce schéma est en cohérence avec les autres documents de planification régionaux notamment le SAR actuellement en cours de révision. Ce document est un cadre stratégique qui ambitionne de doubler la fréquentation touristique de la Guyane à l’horizon 2024, notamment par un accroissement significatif du tourisme d’agrément. Il s’inscrit dans une logique de fédération des acteurs publics et privés de la filière autour d’un projet commun qui vise à rééquilibrer le territoire en le dotant d’équipement touristiques structurant, à atteindre les standards de qualité nationaux et à densifier la stratégie marketing dans le but de modifier durablement l’image de la Guyane. Le volet observation est en cours de mise en œuvre avec la structuration d’une cellule dédiée au sein du CTG couplé à une démarche d’enquête de satisfaction externalisé auprès d’un institut spécialisé. Le markéting qui préconise un nouveau positionnement de la destination a déjà permis la création d’une nouvelle identité visuelle dont le déploiement dans les médias ciblés est prévu en 2015. La faiblesse de la desserte aérienne et certains freins règlementaires conditionnent une stratégie consistant, pour l’instant, à accentuer le travail de promotion sur nos marchés naturels (territoire national, Europe francophone, Antilles françaises pays voisins Brésil et Suriname). Sur 24 mice2  issue 45

ces marchés en plus de l’offre éco-touristique le CTG entend valoriser la diversité des peuples et des cultures présentes en Guyane et la richesse de gastronomie qui en découle, le spatial, le patrimoine historique et l’évènementiel dont le plus signifiant reste le carnaval. Le volet formation qui est plus particulièrement porté par la Région est dans une phase de diagnostic sectoriel. Le volet qualité a été amorcé par la création d’un guichet unique de l’hébergement notamment chargé de la promotion labels, Clévacances, Gîtes de France, Logis de France, Tourisme et Handicap, etc… Le plan d’aménagement énumère quelques projets phares transversaux tel qu’un plan plage, l’augmentation de l’offre d’hébergement dans les zones rurales, la création de «Lodge» sur des sites exceptionnels, …., mais la Région entend surtout s’appuyer sur la création de quatre « contrats de destination » afin de prioriser sur chacun des territoires ainsi définit les aménagements nécessaires à la valorisation de leurs spécificités et de leur identité. Ce schéma constitue un des piliers d’une politique régionale ambitieuse d’aménagement du territoire et de développement de l’emploi, notamment à travers la filière touristique qui pèse aujourd’hui 9% du PIB de la Guyane. Le SRDTLG vise à positionner la Guyane comme une destination de référence de l’éco tourisme.

www.mice2.be

is a publication of dvproductions

PUBLISHER Danny Verheyden

contents

OFFICE Danny Verheyden Willem Lepelstraat 28, B-2000 Antwerp M +32 475 94 49 72 F +32 3 237 64 68 E [email protected] W www.travel2.be

MICE2

EDITOR IN CHIEF Danny Verheyden

26 Antwerpen host de vierde editie van de

EDITORS Geert Behets Fred Braeckman U Phil De Bouck Myriam De Bruyn Corinne Le Brun Corinne Leunens San Meeus Frank Neyts Lieve Simeons Jan Torfs Bernard Tuyttens Ted Van Erps Henk Van Nieuwenhove Miet Waes Igor Vandenberghe

ANTWERPEN SPECIAL Beer Challenge

27 ISWA 2015 benadrukt de diversiteit van de Anwerpse MICE-lokaties

28 Netwerken met zicht op ZOO Antwerpen 29 De steile klim van Antwerp Airport

MICE DESTINATION

30 MICE in Myanmar, een onvoldoende gekende realiteit

33 Luxemburg bundelt MICE krachten 34 Mallorca, a surprising MICE destibation 36 MICE in Warmië-Mazurië

ART DIRECTION & PRODUCTION Drukkerij Van der Poorten PRINT & DISTRIBUTION Drukkerij Van der Poorten CIRCULATION 6.000 (NL, FR, ENG) SUBSCRIPTION Belgium: 30 euro (1 year) Other contries: 45 euro (1 year) The publisher denies any responsability for opinions expressed by contributors or copyright of pictures provided by them.

September 2015  mice2 25

Antwerpen special

Antwerpen host de vierde editie van de Beer Challenge © Bart Van der Perre

© Bart Van der Perre

De Brussels Beer Challenge, een bierevenement dat voordien al doorging in Brussel, Luik en Leuven, wordt dit jaar in Antwerpen georganiseerd, en dit van 5 t.e.m. 8 november. Want, er is geen twijfel mogelijk: Antwerpen en bier zijn onlosmakelijk met mekaar verbonden…

"A

ntwerpen is de stad van de Schelde, de stad van Rubens, van de diamant, van de mode, van de haven uiteraard. Het zijn facetten die van Antwerpen een stad maken zoals die hoort te zijn, namelijk een bruisende, gastvrije metropool die ook gezellig en hartverwarmend is met verkwikkend groen en rustgevende hoekjes. Het is een cultuurstad bij uitstek die trots is op haar indrukwekkende architectuur en prachtige kunstwerken. Met winkels van haar eigen wereldwijd gerenommeerde ontwerpers is Antwerpen bovendien een waar shoppingparadijs. In de cafés worden de beste bieren geschonken en in de vele restaurants kunnen foodies genieten van de heerlijkste traditionele en multiculturele gerechten. Antwerpen is een wereldstad in zakformaat en dan ook de ideale gaststad voor de vierde editie van de Brussels Beer Challenge", aldus Luc De Raedemaeker, "tasting director van de Brussels Beer Challenge en biersommelier in hart en nieren…

hotels inschakelen. De proeverijen worden aangeboden in het Nederlands, het Frans en het Engels. Indien de klant graag een link met gastronomie wenst in te bouwen in het programma, stellen we hem het Dock’s Café aan de Jordaenskaai voor. In Brussel stellen we een gelijkaardige formule voor in samenwerking met de Ancienne Belgique, en dit elke maand behalve juli en augustus. Uiteraard zijn er ook formules mogelijk in combinatie met een bezoek aan een of meerdere brouwerijen. A la tête du client zeg maar… DV

Twee dagen lang zal een panel van 60 internationaal gereputeerde bierkenners 850 bieren uit alle hoeken van de wereld proeven. De deelnemende bieren worden onderverdeeld in categorieën, gebaseerd op origine, typiciteit en stijl en vervolgens gewikt en gewogen. Op het einde van de twee degustatiedagen worden de beste bieren in elke categorie beloond met een gouden, zilveren of bronzen award. "Deze professionele bierwedstrijd is een unieke opportuniteit voor alle bierproducenten om zich te meten met de allerbeste internationale en Belgische brouwers, aldus Luc De Raedemaeker. Op zondag, de laatste dag, komen de winnende brouwers hun awards in ontvangst nemen; het zal Antwerpen extra op de bierkaart zetten." Buiten de "challenge" kunnen MICE-organisatoren die Antwerpen met bier willen combineren, eveneens bij Luc De Raedemaeker terecht. "In Abbey nr. 8, een speciaalzaak op de Oude Handschoenmarkt in de (letterlijke) schaduw van de kathedraal, organiseren we proeverijen van een zestal Belgische bieren, inclusief een woordje uitleg over de geschiedenis van de bieren en de respectievelijke brouwerijen, zo stelt hij. De proeverijen kunnen zowel in de zomer als in de winter plaatsvinden en worden aangeboden voor groepen tot 20 à 25 bierliefhebbers. Voor grotere groepen kunnen we horecazaken en/of

26 mice2  issue 45

© Bart Van der Perre

Antwerpen special

ISWA 2015 benadrukt de diversiteit van de Antwerpse MICE-lokaties

Van 7 tot 9 september ging in Antwerpen het ISWA (International Solid Waste Association) 21015 congres door. Het organiserend comité met daarin OVAM, Interafval, ISVAG, Indaver, en Fost Plus, wou de 2015 editie in een totaal ander jasje steken in vergelijking met de vorige edities, en opteerde voor Antwerpen als lokatie. Het werd een succes zonder meer…

H

et ISWA congres brengt jaarlijks alle wereldspelers op het vlak van afvalverwerking bijeen. Tijdens het congres wordt nagegaan hoe de maatschappij in de toekomst best met de groeiende afvalberg dient om te gaan, en hoe afval kan omgezet worden in een nieuwe bron van energie of opnieuw als grondstof kan worden gebruikt. "Het was van bij het begin de ambitie om het ISWA wereldcongres anders aan te pakken dan voorgaande edities, aldus Tom De Bruyckere, managing partner van het communicatiebureau MindShake www.mindshake.biz, dat mee instond voor de coördinatie van het congres. De voorgaande edities waren meestal vrij technisch, academisch en met een hoofdzakelijk “technisch” publiek. Thans was het onze intentie om het congres zo internationaal mogelijk te maken, dus niet alleen met Belgen en bezoekers van de ons omringende landen. Van bij het begin hebben we contact opgenomen met vertegenwoordigers van de sector op alle continenten en hun input gevraagd voor ons programma. Het resultaat is dat we bezoekers hadden uit meer dan 90 landen; een absoluut record voor een ISWA congres (het vorige record stond op 83 landen). In totaal mochten we zo’n 1.200 deelnemers verwelkomen, en ook dat is een absoluut record voor een ISWA congres". Met welke filosofie in het achterhoofd werd de congresorganisatie aangepakt? "ISWA congressen worden bezocht door zowel mensen uit de academische als de publieke en de private sector, aldus Tom De Bruyckere. Wij wilden ernaar streven om meer beleidsverantwoordelijken naar ons congres te halen die ook nadien mee konden helpen om het verschil te maken. Daarom waren we heel erg blij dat we tijdens ons congres samen met UNEP een baanbrekend rapport: “The Global Waste Management Outlook (GWMO)” konden lanceren, en dat we samen met National Environment Agency (NEA) van

Singapore een rondetafel voor top-beleidsmensen konden organiseren. Mede hierdoor mochten we rekenen op de aanwezigheid van verschillende binnen- en buitenlandse ministers, voormalige ministers, parlementsleden, directeurs van nationale milieudiensten, burgemeesters, 15 ambassadeurs, Prinses Astrid, vertegenwoordigers van de Wereldbank, de EU, OESO, UNEP, UNEA enz." Hoe verliep de speurtocht naar de geschikte lokatie(s)? "Voor het congres, met alle break-out sessies en grote side-events hadden we een grote centrale locatie en een aantal specifieke neven-locaties nodig, aldus Tom De Bruyckere. Deze nevenlocaties dienden echter letterlijk op wandelafstand te liggen. Hier hadden we een ideale mix met de Stadsschouwburg als uitvalsbasis en plek waar alle plenaire sessies doorgingen, de Plantijn-hogeschool in de Meistraat en het auditorium van Fortis aan de Wapper voor alle break-out sessies, het Rubenshuis en het Rubenianum voor de plechtige voorstelling van het GWMO en de rondetafel van NEA, en de Bourlaschouwburg als ontmoetingsplek en plaats voor een bijkomend aantal sessies. Het fijne en rijke hieraan was dat al deze plekken verschillend zijn, en we op die manier een heel divers beeld van Antwerpen konden meegeven". Hoe werd het programma concreet ingevuld? "Aangezien we konden rekenen op heel wat hooggeplaatste genodigden, wilden we ook het programma helemaal anders aanpakken als voorgaande edities, en ook hier was Antwerpen ideaal, aldus Tom De Bruyckere. De vorige edities waren immers louter academisch en technisch. Wij wilden mensen ook een stukje cultuur en gastronomie meegeven. De Stadsschouwburg is ideaal omdat de infrastructuur het toelaat om show en cultuur mee in te bouwen. Het Koninklijk Ballet werkte mee, en operazangeressen en allerhande artiesten maakten van de opening en het slot een echte show die bij de mensen lang in het geheugen zal blijven. En: het Rubenshuis was op zich al een droomlokatie omwille van de rijke historische achtergrond… DV

September 2015  mice2 27

Antwerpen special

Netwerken met zicht op ZOO Antwerpen

E

en internationaal congrescentrum in het prachtige kader van een van de oudste en best bewaarde dierentuinen in Europa, dat vindt je nergens anders dan in hartje Antwerpen. In november van volgend jaar is het zo ver. Het Elisabeth Center Antwerp opent dan haar deuren. Een state-of-the-art congres centrum midden in ZOO Antwerpen. Duurzame contacten leggen, diepgaande gesprekken voeren, inspireren en elkaar ontmoeten in een historisch en groen kader, midden de exotische dieren. Elisabeth Center Antwerp ten voete uit. Antwerpen heeft vele troeven: diamant, geschiedenis, mode, een historisch hart, een florerende haven en natuurlijk een prachtige ZOO. ZOO Antwerpen is zonder twijfel de mooiste en best bewaarde 19de eeuwse dierentuin van Europa. Vanaf november 2016 herbergt de ZOO het meest unieke internationale congrescentrum van Vlaanderen. Met een oppervlakte van 25.000 m2, 30 zalen en een capaciteit van 2.500 gasten is het Elisabeth Center Antwerp een speler van wereldformaat. Het architectenbureau Ian Simpson uit Manchester ontwierp het complexe en unieke concept en ging hiervoor een verregaande samenwerking aan met Kirkegaard Associates uit Chicago en Bureau Bouwtechniek. Kirkegaard is een wereldautoriteit op het vlak van akoestiek. Ian Simpsons team creëerde een inspirerend, flexibel en krachtig gebouw met veel aandacht voor energiebesparing en natuurlijk licht. Het gebouw wordt helder en elegant, een symbool van de stad en een bron van inspiratie voor iedereen. Het bestaande

28 mice2  issue 45

historische gebouw wordt verbonden met hypermoderne architectuur, een landmark in de stadsvernieuwing. Het internationale profiel van de stad wordt hiermee naar een hoger niveau getild. De centraal gelegen Elisabeth Zaal met haar 2.000 zitjes vormt de kers op de taart. ‘s Middags een keynote-speaker en ’s avonds genieten van een symfonisch concert? Geen probleem. “We brengen het historische kader van ZOO Antwerpen samen met deze state-ofthe-art-venue, aldus Anja Stas, Chief Commercial Officer van ECA. Het is een unieke combinatie die gasten zal inspireren. Voorafgaand aan een intensieve dag een jogging doen in de ZOO of je gasten verwennen met een diner in ons historisch Aquarium? Het behoort allemaal tot de mogelijkheden. Het Elisabeth Center Antwerp wordt een centrum van kennisuitwisseling, inspiratie en kwaliteitsvol contact. Closer to what matters.” DV

Antwerpen special

De steile klim van Antwerp Airport

Het gaat Antwerp Airport voor de wind, en de cijfers bewijzen dat. Tijdens het eerste semester maakten meer dan 90.000 passagiers gebruik van de Antwerpse luchthaven, of een stijging met 55,8% in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar.

J

uni was een topmaand, met een totaal van 23.928 passagiers, het hoogste passagiersaantal in één maand sedert november 2001.

"En in de afgelopen maand juli telden we 22.000 passagiers, tegenover 8.000 passagiers in juli vorig jaar, dus een bijna-verdriedubbeling, aldus luchthavencommandant Wim Verbist. Ik ben vooral positief verbaasd over de bezettingsgraad voor alle Jetairfly bestemmingen, die uitstekend is. In het winterseizoen biedt Jetairfly 5 lijnen aan vanuit Antwerpen, met name Alicante, Malaga, Berlijn, Barcelona en Rome; deze laatste ter vervanging van Milaan. Het ziet er ook veelbelovend uit voor de zomer van 2016. De passagiers appreciëren ook de operaties op de luchthaven. Er heerst hier ook een bepaalde convivialiteit die je niet op grote(re) luchthavens vindt. En we scoren hoog qua stiptheid". Parkeren kan niet langer gratis…? "De parkeerfaciliteiten zijn inderdaad betalend geworden, aldus Wim Verbist, maar dan wel aan (zeer) democratische prijzen. De premium parking kost 10 euro per dag, wie langer blijft dan 14 dagen betaalt 9 euro per dag. De front parking, net voor de check-in gelegen, wordt iets duurder, a rato van 15 euro per dag. Parking 3, de economy parking (met gratis shuttle die steeds telefonisch gecontacteerd kan worden), is momenteel nog gratis maar wordt betalend vanaf 1 oktober, a rato van 8 euro per dag, 7 euro per dag indien je een week parkeert en 6 euro per dag indien je twee weken parkeert. Verder komt er, links van de ingang, een kiss & fly zone waar je 15 minuten gratis kan parkeren, en waar ook de taxi's en de autocars terecht kunnen. De uren van de parkings zijn trouwens uitgebreid van 5u30 tot 23u30, op vraag van de passagiers en de crew. Er komt ook een betaalautomaat buiten het luchthavengebouw". Zal er ooit een treinhalte komen aan de luchthaven…? "Wij ijveren inderdaad voor een stopplaats van de NMBS, aldus Verbist. Infrastructuurbeheerder Infrabel staat hier alvast positief tegenover. Indien het licht op groen wordt gezet, kunnen we de huidige Swissport loods slopen en een parkeergebouw met verschil-

lende verdiepingen optrekken, waarbij de hoogste verdieping langs beide zijden aansluit op het perron. Passagiers hoeven dan slechts 80 meter door de overdekte parkeergarage te lopen om rechtstreeks in het luchthavengebouw terecht te komen. We ijveren ook voor een bus- of een tram verbinding van en naar het Koningin Astridplein aan het Centraal Station van Antwerpen. Momenteel hebben we een goedlopende busverbinding, om het kwartier, van en naar Berchem Station". Staan er nog infrastructurele werken op het programma? "De nieuwe bagageband werd deze zomer in gebruik genomen, en er zijn plannen in voorbereiding om de vertrekhallen te vergroten, aldus Wim Verbist. Er komt met name een veranda op een gedeelte van de tarmac, zodat er meer wachtruimte ontstaat voor de passagiers. We zouden deze nieuwe faciliteit graag in gebruik nemen tegen het einde van het jaar. We hebben ook een nieuwe exploitant gevonden voor de uitbating van een airport shop en coffee corner". DV

Bij de inaugurele Jetairfly vlucht vanuit Antwerpen naar Ibiza werd het traditionele lintje doorgeknipt

September 2015  mice2 29

destination

MICE in Myanmar is een onvoldoende gekende realiteit

Het marktleven in al zijn dagelijkse eenvoud in Nyaung-U (Bagan)

De politiek van openheid werpt zeer zeker zijn vruchten af voor de toeristische sector in Myanmar. En: het Ministerie van Hotels en Toerisme wil zijn pijlen vooral richten op de MICE-sector. Een update.

M

yanmar, het voormalige Birma, heeft een aantal donkere jaren achter de rug. Jarenlang heerste er een communistisch bewind en daarna had een militair regime het voor het zeggen. Tot de hard-liners op de protesten stootten van boeddhistische monniken, en dat is ginder een hoogst belangrijke groep want ze zijn met zo’n 600.000, novicen weliswaar inbegrepen, gehuisvest in om en bij de 51.000 kloosters. Op een totale bevolking van 51,4 miljoen (volgens de jongste volkstelling) is dat een aanzienlijk aantal. Myanmar is trouwens ook hét land van de tempels. In de voormalige hoofdstad Bagan alleen al zijn er zo’n 4.400.

Het zal niemand verwonderen dat de grote stap voorwaarts ogenschijnlijk nog een broos karakter heeft. Niet enkel omdat er op heel wat plaatsen nog een opvallende militaire aanwezigheid is en een ruim contingent groene uniformen zitting heeft in de Hluttaw, maar ook omdat het buitenland nog zijn twijfels koestert. Zo hebben heel wat westerse landen, waaronder België, nog steeds de nieuwe hoofdstad niet erkend en houden het ze nog bij het heel drukke Yangon (ofte Rangoon), waar in totaal meer dan 5 miljoen mensen wonen. Ongetwijfeld krijgen de aanstaande democratische verkiezingen die gepland worden in november 2015, het karakter van lakmoesproef.

Een tweede element dat zeker aan de basis lag van de ommekeer is de figuur van Aung San Suu Kyi die in 1991 de Nobelprijs voor de Vrede toegekend kreeg. Als voorvechtster van de democratische beweging in haar land werd ze jarenlang door de junta onder huisarrest geplaatst en later zelfs in de gevangenis opgesloten.

Het genoemde centraal gelegen Nay Pyi Taw – dat letterlijk ‘stad van de koning’ betekent – werd in 2005 in gebruik genomen.

Ook economisch heeft Myanmar een moeilijk verhaal achter de rug. De rijstvelden, waar er twee keer per jaar een oogst is, worden vaak nog bewerkt met eenvoudig landbouwmaterieel dat door buffels voortgetrokken wordt. Het land werd ook al enkele malen getroffen door aardbevingen.

Officieel was het in eerste instantie de bedoeling om er de administratieve hoofdstad van te maken, met de inplanting van het parlement, van alle ministeries, en dies meer. Een beetje à la Den Haag of misschien nog meer zoals Brasilia. De paradox van het vermeende verkeersknooppunt Nay Pyi Taw is dat de nieuwe stad over heel brede lanen beschikt, breder bijna dan de Champs-Elysées, maar dat deze voorlopig amper door enig noemenswaardig verkeer

Geopolitiek bekeken ligt Myanmar net tussen de twee landen die het grootste bevolkingsaantal ter wereld hebben, resp. China en India. Tegelijk grenst Myanmar aan de nummer acht, Bangladesh, en dat is een schrijnend grensverhaal waar het woord corruptie heel nadrukkelijk aanwezig geweest is. En dan is er nog het aloude Gouden Driehoek-opiumverhaal, waarvan de twee andere punten in buurlanden Thailand en Laos liggen. Door het verleden is nu zoveel als mogelijk een streep getrokken. Begin 2011 keurde Myanmar een kersverse grondwet goed en begon het gloednieuwe parlement – de Hluttaw, die uit twee kamers bestaat, ergens te vergelijken met het Hogerhuis en het Lagerhuis in het voormalige moederland Groot-Brittannië - in hoofdstad Nay Pyi Taw zijn werking. Om de openheid te onderstrepen mogen bezoekers, in het bezit van een vergunning, binnen komen luisteren en kijken. Poppenspel is een nog wijdverbreide kunstvorm in Myanmar

30 mice2  issue 45

THAI moet door een herstructuringsfase Thailand wordt bijna automatisch geassocieerd met Thai Airways International. Onlangs leek het alsof er enkele barstjes kwamen in het nochtans stevige pantser van deze traditionele carrier. "Zoals zovelen moet ook THAI door een herstructureringsfase, aldus Katrien Depauw, District Sales Manager Belgium & Luxembourg Thai Airways International PCL. In Brussel kijken we alvast uit naar een positieve evolutie, met een verhoging van de vluchtfrequentie in de toekomst. En vanaf 2016 is het ook de bedoeling om uit de rode cijfers te geraken en van THAI opnieuw één van de "leading" Aziatische carriers te maken." Het herstructureringsplan werd begin dit jaar bekend gemaakt door de nieuwe CEO. "De rode cijfers zijn vooral een gevolg van de politieke onrust in 2014 in Bangkok, waarbij heel wat landen een negatief reisadvies hadden ingesteld en waardoor THAI als nationale carrier een daling van de passagiers heeft moeten ondervinden, aldus Katrien Depauw. De verbeterde politieke situatie zal de maatschappij zeker helpen om opnieuw een mooie stijging te realiseren. Het plan van de nieuwe (sinds december 2014) CEO is alvast ambitieus. Hij was de vroegere CEO van de Stock Exchange van Thailand, iemand met heel veel ervaring in de financiële sector dus.” Toen de toenmalige CEO van THAI in het najaar van 2011 in Brussel de nieuwe directe vlucht Brussel-Bangkok kwam aankondigen, had hij het (terecht) vooral over de hoge fuelprijzen. Sindsdien zijn die toch wel aardig gezakt, niet? Welk element is dan de grote boosdoener? “Zoals gezegd: de politieke onrust in Thailand in 2014. Thailand is een leisure land. Wanneer er ongeruste berichten in de media verschijnen - ook al was dit enkel in Bangkok en niet in de rest van Thailand - dan laten toeristen de bestemming automatisch links liggen. Als nationale carrier van Thailand, met een groot netwerk in Europa en Azië, heeft dit automatisch een effect op onze cijfers en bookings.” Blijft de huidige frequentie van de vlucht Brussel-Bangkok gehandhaafd? “Ja, we blijven met dezelfde frequentie van vier vluchten per week, gereduceerd tot drie in laagseizoen (mei, juni, september en oktober). Toch is er een stijging van capaciteit, aangezien THAI nu met een groter toestel vliegt dan vorig jaar, met name met een 777-300ER, goed voor 348 stoelen.”

bereden worden. De gewone bevolking, voor zo ver die over een auto zou beschikken, heeft daar nu eenmaal niks verloren. Internationaal zijn de statistieken van Maynmar ook niet meteen om van achterover te vallen: vorig jaar 3,08 miljoen bezoekers, zijnde toch een vooruitgang van 51 % in vergelijking met 2013. De 2,04 miljoen aankomsten van dat jaar betekenden toen al een stijging met 93 % vergeleken met 2012. De politiek van openheid werpt zeer zeker zijn vruchten af voor de toeristische sector. De statistieken zijn wel voor een goed deel beïnvloed door een aantal mega-organisaties: in 2013 was Myanmar gastheer voor de 27ste SEA (=South East Asia) Games, terwijl het vorig jaar de Summit van de ASEAN (Association of Southeast Asian Nations) hostte. Om dit te realiseren diende de nodige infrastructuur voorhanden te zijn. De planmatige aanpak die perfect mogelijk was in Nay Pyi Taw leidde tot de creatie van drie expliciete hotelzones, waarin ruim 60 exemplaren ingeplant zijn, met als top of the bill een Kempinski, een Hilton en de Royal President. Een en ander vertegenwoordigt een capaciteit van ruim 5.000 hotelbedden, die doorgaans van uitstekende kwaliteit zijn. Daarnaast reikten de Chinese buren de hand voor de bouw van niet alleen een eigen internationale luchthaven, die als hub moet dienst doen, op 16 km van de hoofdstad, maar ook van een immens International Convention Centre. Er zijn vlak bij elkaar zelfs twee dergelijke centra, resp. geopend in 2010 en 2014. Alles is erop en eraan, zoals highspeed wifi, plenaire zalen en kleine meeting rooms. THAI koestert al een serieuze poos aspiraties voor vluchten beyond Thailand, met Bangkok als hub. Onlangs sloot de TAT een bilateraal akkoord met Myanmar, en er zullen er nog volgen met andere landen in Indochina en elders in de regio. Is THAI zich hier niet de kaas van het brood laten nemen door concurrent Bangkok Airways? “Het is wel zo dat Bangkok Airways niet naar Europa vliegt, aldus Katrien Depauw. Passagiers hebben er alle voordeel bij om alle vluchten vanuit Brussel tot Bangkok en beyond met THAI te kunnen doen: ze zijn beschermd wanneer er iets gebeurt; hun bagage wordt automatisch doorgecheckt; ze hebben heel korte connecties in Bangkok alsook betere prijzen wanneer ze alles met één carrier doen; en Bangkok is ideaal gelegen als centrale hub voor de nieuwe Asean Community zone die in 2015 van start gaat. Alle landen kunnen, met andere woorden, gemakkelijk gecombineerd worden via onze hub Bangkok, met zeer vlotte connecties vanuit en naar Brussel. THAI garandeert op de meeste bestemmingen in de regio de kortste vliegtijd vanuit Brussel en perfecte uren en connecties.” Hoe zit het met de belangstelling vanuit Thailand naar Brussel toe: is daar enige positieve evolutie waar te nemen? “We zien de laatste jaren een zeer mooie stijging van toeristen uit Thailand en de omliggende landen die nu ook België komen bezoeken. De Thais vinden België supercool en tof. We verwachten nog een mooie stijging.” Komt de vernieuwing van de vloot niet in het gedrang? “Neen, de herstructurering houdt in dat er bepaalde oude toestellen worden verkocht en THAI met een nieuwe en jongere vloot zal werken, gelimiteerd tot een aantal types. Op Europa wordt op de grote routes (Parijs, Frankfurt, Londen) vooral met de A380 gevlogen. Op de andere routes, zoals Brussel, vliegen we hoofdzakelijk met B 777-300ER: dit zijn allemaal nieuwe toestellen met een nieuw inflight entertainment programma. Het is dus één product voor elke passagier die op Europa vliegt of vertrekt.” PHDB

September 2015  mice2 31

Venues Bangkok Airways zet lounges open voor economy passagiers Carrier Bangkok Airways staat in voor de belangrijkste lijnvluchten tussen Thailand en Myanmar. Deze zogenaamde boutique airline bestaat al sinds 1968, maar kreeg zijn huidige naam pas in 1986 en startte op dat moment ook met lijnvluchten. Bangkok Airways Public Company Ltd. wil regionaal actief zijn. De maatschappij is gebaseerd op de internationale Suvarnabhumi Airport Bangkok, maar in zijn nichemarkt bouwde het ondertussen drie luchthavens in Thailand uit: achtereenvolgens op Koh Samui, in Sukhotai en op Koh Chang. In 2012 werd voor het eerst de kaap van de 3 miljoen pax overschreden. Er is duidelijk sprake van een stroomversnelling, want in 2014 was dit cijfer al tot 5,2 miljoen gestegen. Sinds vorig jaar staat het bedrijf ook beursgenoteerd. Het routenetwerk bestaat uit de belangrijkste toeristische bestemmingen in Thailand, en vluchten naar alle Zuidoost-Aziatische landen, behalve Vietnam. Geen enkele maatschappij vliegt meer tussen Thailand en Myanmar: 4x daags tussen Bangkok en Rangoon en tussen Bangkok en Nay Pyi Taw, 1x/dag tussen Bangkok en Mandalay en er zijn ook vluchten tussen Chiang Mai en resp. Mandalay en Rangoon. Zijn meerwaarde wil Bangkok Airways putten uit het feit dat het een full-service carrier is, maar het toch bij zeer batige prijzen houdt. Aan boord wordt het principe van free sitting gehuldigd. Op de vluchten worden vrije maaltijden geserveerd, op de heel korte altijd thee of koffie. In de luchthavens zelf is er bijna overal een lounge. Deze is ook voor economy passagiers toegankelijk en geeft recht op free snacks en free drinks (maar geen alcoholhoudende dranken), internet en wifi. In sommige luchthavens, zoals Chiang Mai, is er een aparte lounge voor business passagiers. Voorts is de kans gering dat dient betaald te worden voor extra-bagage, want de grens ligt 10 kg hoger dan de gangbare standaarden. Bangkok Airways kreeg vorig jaar vanwege het gerenommeerde Skytrax niet enkel een award als beste regionale airline in Azië, maar ook als beste regionale airline ter wereld. E-visum is bijna fluitje van een cent geworden Naast het internationaal paspoort dienen reizigers die Myanmar willen bezoeken, verplicht vooraf een visum op zak hebben. Dat dienen ze aan te vragen bij de ambassade van Myanmar in hun land, dus ook in België. Deze procedure is administratief omslachtig en vooral tijdrovend. Sedert enkele maanden fungeert echter de oneindig soepeler formule van het digitaal visum via website http://evisa.moip.gov. mm. De prijs is 50 US$ per persoon gebleven, maar de vragenlijst is véél korter en vooral de wachtperiode een heel stuk sneller: drie dagen volstaat. Vaak krijgt men zelfs zijn aanvraag in nog kortere tijd terug, en men hoeft er niet eens voor naar buiten te gaan. Voor diegenen die graag voor de moeilijkste weg kiezen: het visum via de ambassade aanvragen kan nog steeds.

32 mice2  issue 45

PHDB

Tempels, kloosters en monniken: dat is Myanmar ten voeten uit. Hier in Mandalay een beeld van Shwe Nan Daw Kyaung of Gouden Klooster, dat in werkelijkheid uit vooral veel houtsnijwerk bestaat en als Werelderfgoed van de hoge Unescobescherming geniet.

Al is er nog wel wat werk aan de winkel op sommige punten. Er is bijvoorbeeld geen inventaris van het zalenbestand beschikbaar in een brochure of website. Maar goed, wat niet is, kan natuurlijk nog komen. Daarentegen werd vooraf blijkbaar heel goed nagedacht over de groene setting van de hoofdstad, mits de inplanting van diverse publieke tuinen. De ceremoniële functie werd vooral onderstreept door de bouw van een replica van de immense gouden Uppatasanti Pagode in Rangoon. Aan de voet ervan is dan weer het prestigieuze White Elephants House te bezichtigen, met enkele van de in totaal nog negen witte olifanten die er in Myanmar leven. Elders op het grondgebied van Nay Pyi Taw floreert ook nog een Zoological Garden, de grootste van het land, en een National Landmark Garden, waarbij in miniatuur de regio’s van Myanmar weergegeven worden, zoals in Mini-Europe of Madurodam. Bovendien is er een Gems Museum, terwijl in de loop van dit jaar nog een National Museum de deuren zou moeten openen. Daar zouden gedeelten in komen van de bestaande collecties uit de reeds bestaande gelijkaardige musea in Rangoon en in Bagan. Het sportstadion Wunna Theikdi heeft een capaciteit van 30.000 man en er werd ook niet nagelaten een alleraardigste City Golf Course te construeren. En verder zijn er in Nay Pyi Taw diverse restaurants van alle prijscategorieën en van allerhande keukens, de Europese inbegrepen, en tal van supermarkten, naast de vele winkeltjes die zo kenmerkend zijn voor heel Azië. Om maar te zeggen dat alles voorhanden is voor de meest uiteenlopende MICE-activiteiten. Naast de twee congrescentra beschikken diverse hotels over de nodige vergader- en congresfaciliteiten. De MICE-markt is dan ook dé markt waarop het Ministerie van Hotels en Toerisme in Myanmar zich volop gaat concentreren in de hoofdstad, want er zijn nu eenmaal niet ieder jaar grootschalige internationale evenementen zoals de beide voorgaande jaren. De opportuniteiten zijn het sterkst in Nay Pyi Taw, maar staan zeker niet alleen. Vooral de andere grote steden Rangoon, Mandalay en Bagan spannen de koord. In Mandalay biedt bijvoorbeeld het luxehotel Shwe Pyi Thar diverse mogelijkheden voor conferenties, meetings en recepties. In Bagan paalt het Amazing Bagan Resort aan de heel fraaie 18 holes golfterreinen van de Bagan Golf Club. Mandalay beschikt over twee volwaardige golfcourts. Het mag verder duidelijk zijn dat Myanmar uitstekend voorzien is aan wellness accommodaties, ergens zoals buurland Thailand. De hoop op een verdere snelle toeristische ontwikkeling van Myanmar rust overigens voor een significant gedeelte op de uitgestoken hand van het zeer ervaren TAT (Tourist Authority of Thailand), dat met het jongste overeengekomen bilateraal akkoord tussen beide landen uiteraard op een win-win situatie mikt. PHDB

destination

Luxemburg bundelt MICE krachten

Op initiatief van het Ministerie van Toerisme van Luxemburg werd in oktober vorig jaar een MICE departement opgericht, en dit onder leiding van Olivier Barbieux, de Cluster MICE Manager die voordien jarenlang het kantoor van de Toeristische Dienst van het Groothertogdom Luxemburg te Brussel leidde.

"D

e bedoeling van het departement is om een gemeenschappelijke MICE strategie op te bouwen met een aantal privé partners, aldus Barbieux. Momenteel zijn er 25 leden toegetreden, waarvan 45% in de hotellerie gesitueerd dient te worden (de Accor hotels, Le Royal, Melia, Mondorf Domaine Thermal enz.). De resterende 55% wordt aangevuld door reisprofessionals zoals Sales Lentz, Voyages Emile Weber enz., DMC/PCO's (bv. Meetincs, Brain, Mediation) en de luchtvaartmaatschappij Luxair." Wat zijn de prioritaire markten voor het MICE gebeuren in Luxemburg? "De meeste business komt uit de ons omringende landen Duitsland, Frankrijk en België, terwijl ook Luxemburg zelf een grote afnemer is, aldus Barbieux. Vergeet niet dat wij liefst 145 banken (goed voor 30.000 bedienden) en tal van Europese instellingen huisvesten; zij organiseren regelmatig incentive- en teambuilding activiteiten, waarbij er ook de nadruk gelegd wordt op het sportieve en het avontuurlijke; vergeet niet dat Luxemburg voor drievierde uit wouden bestaat. Daarnaast merk je ook een groeiende aanwezigheid van bedrijven uit de IT en de nieuwe technologieën, alsook KMO's van diverse pluimage, zoals uit de medische sector en de farmaceutica. Het is dus niet zo dat Luxemburg zich uitsluitend op banken en Europese instellingen richt. Dat wàs zo maar dat plaatje is nu flink bijgekleurd." Is er voldoende hotelcapaciteit voorradig? "Er is inderdaad meer hotelcapaciteit nodig, aldus Barbieux. Momenteel beschikken we over 3.675 hotelkamers voor de stad Luxemburg en omgeving, maar omdat we ook de MICE markt tot 2.000 deelnemers willen gaan bespelen (zo is er volgend jaar een congres voor 3.000 deelnemers in Luxexpo), moet het hotelpark verder uitgebreid worden. We dienen immers ook rekening te houden met de bestaande corporate klanten die ons al jaren trouw zijn, en van een bepaald hotelaanbod willen blijven genieten. Anderzijds: er is meer dan louter Luxemburg stad uiteraard. Er is het hotel & thermaal complex Mondorf-les-Bains, en in het noorden maakt het toch wel unieke Kasteel d'Urspelt werk van een fikse uitbreiding."

Wat zijn de USP's van Luxemburg in vergelijking met andere bestemmingen? "Onze nabijheid is beslist een troef, aldus Barbieux. Luxemburg is, vanuit België, gemakkelijk bereikbaar per wagen, de stad is "walkable", en het is ook een rustige en veilige bestemming. Voorlopig zijn we nog altijd niet vanuit Brussel bereikbaar met een snelle treinverbinding, maar ter gelegenheid van de modernisering van de huidige spoorlijn tussen Brussel en Luxemburg verwachten we alleszins een tijdswinst op termijn te kunnen realiseren. Momenteel kan je Luxemburg: ook te ontdekken vanuit Parijs Gare du Nord in iets per segway meer dan 2 uur met de TGV naar Luxemburg sporen". En, niet onbelangrijk: het BTW tarief werd weliswaar verhoogd van 15 naar 17%, maar is dus nog altijd interessanter dan de 21% die in België geldt…" DV

Degustatie van Luxemburgse wijnen in de Caves St. Martin

September 2015  mice2 33

Destination

Mallorca: a surprising MICE-destination Mallorca is an interesting MICE destination for several reasons. Pedro Oliver, PR officer for Galben Travel & Business (www.galbentb.com), explains…

I

n Galben we published an article in which we explained some of the advantages of Majorca as a MICE destination: "http://www.galbentb.com/en/ blog/mice-tourism-in-mallorca" http://www.galbentb. com/en/blog/mice-tourism-in-mallorca Galben Travel & Business, the Mallorca based DMC partner of Maritim Hotels, has been on the market since 1994 and has a team of 12 very experienced and well selected staff members. Each of them with a passion for travel business and average more than 20 years of experience to give a tailor made service. "Since 2014 Galben Travel & Business became a member of Travel Advisors Guild, which is a Spanish association in Business Travel, says Pedro Oliver. They are the only one located on the Balearic Islands, which proves they are always on top of latest trends and developments within MICE travel. We will always go that extra mile, with the best hotels selection to the needs of the client, executive VIP transfers and welcome at the airport, meet in Majorcan farms, historical buildings or a modern hotel. All requests can be handled tailor made, being it for sports & events or meetings & conferences". What is the evolution of the number of Belgian tourists to Mallorca? "There is a serious increase in travel towards the Island. The number of tourists from Belgium has increased with more than 30.000 in 2 years, from 101.311 in 2012 to 133.253 in 2014. The frequency of airlines going directly from Belgium, The Netherlands or the border with Germany, has increased a lot, and it is also a fact that we have also year round very good connections". Regarding MICE, is Mallorca specialised in small & medium size meetings & conventions, or also in large meeting groups? What is the biggest convention center? "Mallorca is an ideal destination for events from 50 to 200 pax. It already has large infrastructures in which you can organise meetings & conventions. We can find all kinds of venues, where you can perform both, standard and simple events, or innovative events,

34 mice2  issue 45

highly customized, allowing attendees to discover privileged locations and turn the event into a unique experience for attendees. On the other hand, we must keep in mind that Mallorca has all the hotel infrastructure and air connections (the third airport in Spain), also a lot of complementary services. Palma de Mallorca (it is the sixth city of Spain) is a modern city with culture, gastronomy, and it has agile distances. For example, a transfer from airport to a downtown hotel in Palma can takes approximately 15 minuntes. The island also has a “tourism know how” that makes it an ideal place for holding events for EU attendees. It is important to remember that Mallorca is a world power in tourism, as evidenced by many of the companies born on the island, which are currently leading the sector (Melia, Grupo Barcelo, Palladium, Piñero Group, Globalia, etc…). Therefore, it is really difficult to find another destination just 2 hours by plane from most European capitals, which has such an important “tourism know-how”. What is the offer of Mallorca for large groups? "Regarding event organization for large groups, there are some venues like Auditorium, the Spanish Village etcetera, allowing us to accommodate big events, despite it is not the priority market. Undoubtedly, this will radically change, once the new “Palacio de

Destination Maritim Hotel Galatzo: de top van meeting faciliteiten op Mallorca De Duitse Maritim groep nam in november vorig jaar het Hotel Galatzo op Mallorca over van de Globalia groep, en toverde het hotel van een pure all inclusieve om tot een klassiek hotel met een uitgebreid MICE-aanbod. "We zijn het enige hotel op Mallorca met een dergelijke vergaderfaciliteit", aldus directrice Aina Mateu Fiol. En: we willen nog meer gaan werken op het MICE-segment, want in de leisure hebben we onze sporen al voldoende verdiend." Het hotel is gelegen op een heuvel aan de zuidwestkust van Mallorca, temidden een mediterrane tuin van 54.000 m2 met zicht op de Costa Calma. Naast het hoofdgebouw biedt het hotel ook nog 19 kamers aan in het separate Levante gebouw, en zijn er ook bungalows, globaal goed voor een oppervlakte van 10.000m2. "In het convention center (met aparte ingang) bieden we een maximale capaciteit aan van 350 personen, aldus directrice Aina Mateu Fiol. We beschikken over alle nodige audiovisuele apparatuur, en alle 7 vergaderzalen hebben ook daglicht. Koffie breaks kunnen eventueel doorgaan op het terras." Met de TUI Group en Hotelbeds.com als MICE-klanten kan het hotel alvast twee mooie referenties uit de toeristische sector voorleggen. "De Duitse markt is, niet helemaal onverwacht, onze belangrijkste markt, maar we mogen ook vooral Nederlandse en ook Belgische groepen verwelkomen. Niet onbelangrijk voor wie na een meeting wil ontspannen: sauna en hammam zijn altijd inbegrepen in de kamerprijs. In totaal bieden we 3 kamertypes aan: double superior kamers met zeezicht, double superior kamers en suites. De kamers in het Levante gebouw worden deze winter gerenoveerd. Het hotel sluit medio november en vanaf 1 februari gaan we terug open voor groepen". Contact Maritim Hotels Benelux sales office • [email protected] • T. +32 2761 23 80 • Nathalie Coessens Congresos” will be launched. We expect (although not confirmed) it to be working during 2016. Detailed information can be find on "http://pcongressosdepalma.palmademallorca.es/portal/PALMA/ pcongressos/pcongressos_principal1.jsp?codResi=1&language=en

know that there are 54 mountains over 1.000 meters altitude in Mallorca. Because of this, we have seen successfully developing cycling tourism in recent years, with the participation of both amateur cyclist and professional teams".

What is the offer of Mallorca for organisers who seek original incentive possibilities? "Although Mallorca is known for sun and beach tourism, it has many possibilities that make he organization of special and surprising events feasible. Having professional and modern infrastructures, higly qualified staff, special and surprising venues (for example caves, quarries, 16 golf courses, beaches, historic estates …) allows us to organize any event imaginable. For example, most people do not

I've always thought that Mallorca, due to the success of tourism and the sun and beach brand, has become one of the big unknowns in MICE tourism, despite having perfect features." Is there a growth in the business since the Spanish government decided to liberalise the VAT regulation? "The VAT regulation historically has been really confusing for our customers and for the several actors of the business also. Personally I think this will be a great opportunity for incoming business, as we are able to invoice 0% Tax for complex events organisation, when our customer is a EU member. To understand regulation and to communicate to the market is not an easy task, so I am sure this will be a very important strength for Spanish DMC’s, but it won’t have an immediate effect and it will take time. The growth in business because of this new regulation will appear during 2016". ps: More info on some of the advantages of Mallorca as a MICE destination can be found on http://www.galbentb.com/en/blog/ mice-tourism-in-mallorca E-maill: [email protected] (Galben Travel & Business) DV

September 2015  mice2 35

destination

MICE in kastelen en landhuizen van Warmië-Mazurië Op het eerste gezicht lijkt het woiwodschap Warmië-Mazurië, in het noordoosten van Polen, een niet zo voor de hand liggende MICE-bestemming te zijn, maar schijn bedriegt, eens te meer. Daar heeft de overweldigende natuur allicht heel wat mee te maken.

D

e meren en de bossen nemen duidelijk de hoofdrol op zich. De bevolkingsdichtheid is beperkt tot amper 60 inwoners per km2. De in totaal ca. 1,4 miljoen mensen op een oppervlakte van 24.000 km2 (of één zesde kleiner dan heel België) wonen dan nog voor het grootste part in steden, met Olsztyn als centraal gelegen hoofdplaats. Olsztyn is de "verpoolsing" van Allenstein. Dat klinkt Duits en houdt ook verband met de Teutoonse Ridders (of Duitse Orde) die het eeuwenlang voor het zeggen hadden in dit gebied. De wisselvalligheden van de geschiedenis brachten ook mee dat deze regio tot 1945 een gedeelte van Oost-Pruisen uitmaakte. Hoewel de natuur van Warmië-Mazurië dus een woelig verleden verbergt – letterlijk soms zelfs, met de Wolfsschanze van Hitler – zijn de Middeleeuwen ergens blijven voortleven. De mystiek van ridders en knechten heeft zich vooral gekristalliseerd in een aantal historische kerken en kastelen. Heel wat van deze laatste grootschalige bouwwerken werden echter intussen gerecycleerd als hotels, en uitgerekend daar liggen vandaag de meeste MICE-opportuniteiten. Het 14e eeuwse kasteel van Ryn kan gelden als schoolvoorbeeld van een geslaagde transformatie, al roept het interieur verdeelde meningen op. In respect voor wat vroeger was, "sieren" onder meer een aantal harnassen en wapenschilden, maar ook wapens en marteltuigen de schaars verlichte hotelgangen. Beneden de voormalige kasteeltoren werd de enge gevangenisruimte bewaard, waar nog een spookgevangene zou rondwaren. De lugubere realiteit is dat het complex ook tijdens de Tweede Wereldoorlog effectief ingezet werd als gevangenis. Een bepaald "creepy" gehalte is dus niet ver weg. Dat wordt dan wel ruim gecompenseerd door een uitgebreide wellnessafdeling met zwembad en sauna, een fitnesszaal, een bowling, een biljartzaal, een wijnbar en een casino. Voorts liggen buiten een paar stevige meren voor het grijpen, met op hun beurt diverse (watersport)mogelijkheden. De grootste "trouvaille" bestaat echter uit de make-over van de vier kasteelvleugels, waarbij telkens cellen samengevoegd werden. In totaal zijn er 350 bedden (van standaard tot junior suite, studio en appartementen) beschikbaar. De binnenkoer, 900 m2 in oppervlakte,

36 mice2  issue 45

kreeg een glazen dak, dat echter onzichtbaar gemaakt wordt door het enorme vlaggendoek eronder. Deze grootschalige en luchtige zaal wordt ingezet als centraal restaurant met 350 zitplaatsen (even veel als het aantal hotelbedden), maar beschikt vooral ook over alle infrastructuur, podia inbegrepen, voor MICE-manifestaties en familiefeesten van enige omvang. In theatervorm kunnen tot 1000 stoelen geplaatst worden. Daarnaast staat voor kleinere manifestaties of commissievergaderingen nog eens minstens tien zalen apart ter beschikking, variërend van 70 tot 350 m2. Alle gegevens hieromtrent zijn terug te vinden op www.zamekryn.pl. Spijts het gruwelijk karakter is ook de Wolfsschanze van Adolf Hitler en zijn staff een must-see in Ketrzyn. Dit bunkerdorp werd in alle geheim gebouwd, met aanvoer van materialen rechtstreeks per spoor uit Berlijn. Zo’n 800 dagen was dit het nazi-hoofdkwartier. Hier pleegde graaf Claus von Stauffenberg in juli 1944 een mislukte aanslag op de Führer. Toen het Rode Leger in aantocht was, dynamiteerde de nazi’s zelf hun HQ, maar ze hadden onvoldoende munitie voor een volledige verwoesting. Het domein wordt geëxploiteerd door een privé-firma en noteert jaarlijks zo’n 200.000 bezoekers. Voor meer info, surf op www.warmia.mazury.travel, www.mazury. travel en www.polen.travel. De dichtstbijzijnde luchthaven is deze van Gdansk. Wizzair verzorgt tweemaal per week (maandag en vrijdag) een rechtstreekse lijn vanuit Charleroi Brussels South. Vanuit Gdansk is het dan nog 2,5 uur rijden. Voor meer info, surf op www.wizzair.com en www.charleroi-airport.com. PHDB