ANS ZOEKT Algemeen Nijmeegs Studentenblad

ANS ZOEKT Algemeen Nijmeegs Studentenblad / februari 2012

Vooraf Tekst: Redactie P. 02

commentaar Het was de tijd van linkse hippies met lange haren, van rooie rakkers in leren jacks met Arafatsjaals. De tijd van aksie voeren en bezetten, van traangas en tanks in de binnenstad om het ‘linkse tuig’ te ruimen. Nederland was gevuld met een energieke hoop op vernieuwing. Vrijheidsdrang, activisme, revolutie als het even kon. Het zijn beelden van lang vervlogen tijden. Beelden van een generatie, met een romantiek die past bij zwart-witfoto’s en langspeelplaten. Van vroeger, toen vrijheid nog grenzen kende om te doorbreken. Toen demonstranten op het Malieveld nog meer waren dan verdwaalde festivalgangers compleet met flessen witte huiswijn. Toen kraken nog slechts burgerlijke ongehoorzaamheid heette en ‘links’ nog geen scheldwoord was voor alles wat van de Rijksbegroting af moet. Toen ‘occupy’-en nog gewoon bezetten heette, je in de zomer een sjaal droeg uit politieke overtuiging en de RU nog met trots ‘kritiese universiteit’ genoemd kon worden. Voor ons is alles anders. Voor minder dan een langstudeerdersboete gaan wij de straat niet op. Nee, wij vinden actie voeren hooguit leuk op Facebook. De universiteit bezetten met risico op een strafblad? Daar hebben we onze huurkrakers voor, van dat rode clubje in de Ondergang. Naar de stembus gaan we wel, maar niet als trouwe leden van de politieke partij uit de eigen zuil. Zijn we daarmee Generatie Nul? Materialistisch, onbetrokken en apolitiek? Nee. Jongeren zijn sinds de jaren zeventig in politiek opzicht zelfs alleen maar actiever geworden. Het zijn slechts de oude symbolen van activisme die plaatsgemaakt hebben voor ‘nieuwe politiek’ via discussiefora, sociale media en internetpetities. Wij gaan op zoek naar Nieuwe Leiders. Charismatische politici die toekomstthema’s als duurzaamheid weer op de agenda kunnen zetten. We bezoeken het groentehok van AKKU om te zien wie er achter de preien en groentezakken schuilgaat en maken nog een laatste foto voor het geliefde Roosje tegen de vlakte gaat. We gaan op zoek naar Havana aan de Waal om te zien of de linkse erfenis meer is dan nostalgie, drugsgebruik en een vrije seksuele moraal. We spreken met taalvirtuoos Hafid Bouazza, die waarschuwt voor het verlies van de verworvenheden uit de jaren zestig en zeventig en leert dat bij een hang naar de roes van drugs, drank en seks geen schaamte past. Zonder gêne trekken we onze trukendoos open voor een hete nacht, het is tenslotte bijna Valentijn.

DEZE ANS

04 Heyendaalse kloof Voor universitaire uitvallers en hbo’ers met academische ambities is het belangrijker dan ooit om niet met onnodige vertraging te worden opgezadeld. Hoe kunnen de RU en de HAN samenwerken om dat te voorkomen? 07 Hafid Bouazza Schrijver Hafid Bouazza is woordkunstenaar, intellectueel en levensgenieter. Regelmatig jaagt hij mensen de gordijnen in met zijn scherpe teksten over de islam. Binnenkort verschijnt zijn nieuwe roman. ‘Het schrijven is een roes voor mij.’ 13 Op zoek naar Havana Waar in onze stad bevinden zich nog plaatsen die getuigen van het linkse imago van Nijmegen? Een rondgang langs verschillende plekken in Havana aan de Waal. ‘Het is aan de geschiedenis te danken dat partijen als de PVV hier geen poot aan de grond krijgen.’ 18 Ooievaar of ongeboren In Nederland worden per jaar ongeveer 32 duizend abortussen uitgevoerd. Het werk in een kliniek is zwaar en de controverse rond het onderwerp blijft altijd bestaan. ‘Je kunt nog zo overtuigd zijn van je werk, je moet het wel op een normale manier kunnen blijven doen.’ 05 06 21 22 26 28 30 31 32

Wanssumse wind Het laatste oordeel De graadmeter Interview Nieuwe Leiders Het issue: stervende zorg Rangorde of Wanorde Colofon Crypto Plaats Delict

Die Nijmeegse lente is slechts een kwestie van tijd. De hoofdredactie

13

16

21

22

Tekst: Redactie/ Illustratie: TLG ANS-Online.nl P. 03

niet Arnon, euh, Johannes Een moderne schrijver is goed toegerust op de uitdagingen van het moderne leven. Als een van de grootste auteurs die ons kikkerlandje rijk is ken je immers het klappen van de zweep en ben je de roddels een stap voor. De allergrootsten hebben mensen ingehuurd voor het bewaken van hun imago. Zo heeft Arnon Grunberg een eerste secretaris. Die trof deze maand ineens een website aan waarop een belhamel durfde te suggereren dat de Grote Schrijver moeilijk te interviewen was. Hij besloot het vodje uit Nijmegen eens goed de oren te wassen en belde het ANS op. ‘Je bent gefaald als mens, leugenachtig, een callcenter-medewerker! Met jullie schoolkrantje. Ik wens jullie het aller-slechtste voor 2012,´ riep hij een van onze hoofdredacteuren toe. Dat zal ons leren. Wij zijn niet geheel overtuigd en stellen ons voor hoe Arnon Grunberg de telefoon ophing, dacht: ‘iedereen trapt toch in die Johannesgrap’ en tevreden terugliep naar zijn schrijftafel. Psst, ANS kopen? Als redactie van het ANS vinden wij het prima dat onze tijdschriften door zwervers worden verkocht om een extra zakcentje bij te verdienen. We voelen ons zelfs enigszins filantropisch, al dragen wij zelf op geen enkele manier bij aan het welzijn van de dakloze in kwestie. Toen één van onze hoofdredacteurs boodschappen ging doen, ontstond er echter een pijnlijke situatie toen iemand haar een exemplaar van de januari-ANS toe wilde stoppen in ruil voor een euro. De man voelde zich betrapt en ook wat kleingeld kon de gêne niet wegnemen. Bij dezen steken wij dus graag iedere arme student, dakloze of werkloze met teveel tijd een hart onder de riem: gaat heen en verkoop ANS. Onze zegen heb je. Onverwacht bezoek Op een gewone donderdagmiddag stond er ineens een bijzonder hoogleraar in ons kantoor. Waar hij vandaan kwam, was niet duidelijk. Hij vermaakte ons een uur lang met zijn verhalen. Over zijn moeder, die in het bejaardentehuis de bingo-avonden afschafte, feministische lezingen organiseerde en zo nu en dan een groepje Marokkaanse jongeren uitnodigde ‘om een beetje druk uit te oefenen op het bestuur’. Over zijn liefdesleven en zijn

stiekeme verliefdheid op hoogleraar en rasfeminist Esther-Mirjam Sent. Hij vertrok zoals hij kwam, onverwacht en in het niets. Enigszins weemoedig bleven we achter. We waren inmiddels fan geworden van zijn moeder en onze valentijnsgevoelens werden opgewekt bij het voornemen dat we hem en Sent samen zouden brengen. Als u nog eens verhalen hebt, o grote onbekende, wees welkom. Dan bellen wij Esther-Mirjam wel. Omdat internet heel gevaarlijk is Met veel trots kunnen we een primeur aankondigen. Vanaf deze maand gaat ANS in samenwerking met studieverenigingen debatten organiseren in LUX. De Juridische Faculteitsvereniging Nijmegen heeft op donderdag 9 februari de eer om het spits af te bijten. Omdat internet heel gevaarlijk is, zullen we in gesprek gaan over waar de grenzen van het wereldwijde web liggen. Houd ANS-Online in de gaten voor meer informatie. Een ingegooide ruit op klaarlichte dag, verdwenen laptops en geforceerde deuren. In februari onderzoekt ANS-Online de inbraakgolf in studentenhuizen. Ook rode rozen en kitscherige knuffelberen laten we deze maand niet ongestoord voorbij gaan. Op Valentijnsdag verschijnen twee interviews, geheel in het thema van de liefde. Wil je weten waarom de ene relatie wel werkt en de andere niet? Tila Pronk vroeg zich dit jarenlang af. Haar fascinatie groeide uit tot een promotieonderzoek dat ze cum laude afsloot. Kun je wel kotsen van al die verliefde stelletjes om je heen? Niet getreurd, met je net verbroken relatie kun je altijd nog terecht op liefdesverdriet.nl, de website van oprichter van de provo-beweging Roel van Duijn. Lees op 14 februari een interview met deze bijzondere man. ANS

Het Algemeen Nijmeegs Studentenblad is een onafhankelijk maandblad dat gratis in de binnenstad en op de Radboud Universiteit Nijmegen wordt verspreid. Het verschijnt 10 keer per jaar in de maanden september t/m juni. De uitgave van ANS wordt mede mogelijk gemaakt door:

Samenwerking RU en HAN? Tekst: Tim Ficheroux en Rik van Hulst P. 04

Heyendaalse Met de bezuinigingen op hoger onderwijs in het vooruitzicht is het meer dan ooit noodzakelijk dat iedere student op de juiste plek terechtkomt. Wat kunnen de RU en de HAN gezamenlijk betekenen voor de universitaire uitvallers en ambitieuze hbo’ers die de oversteek willen maken? Eind oktober werd pijnlijk duidelijk dat de RU en de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN) niet altijd alles goed op elkaar afstemmen. Tot verbazing van beide onderwijsinstellingen bleken de introducties van 2012 in dezelfde week gepland, waardoor de Nijmeegse binnenstad zal worden overspoeld met eerstejaars studenten. Zeker wanneer een universiteit en hogeschool op nog geen steenworp afstand van elkaar liggen, mag je verwachten dat ze enigszins naar elkaar kijken. Samenwerking tussen wo en hbo kan voor studenten grote voordelen met zich meebrengen. Niet iedere universitaire student past immers binnen het wetenschappelijk onderwijs en op hogescholen lopen uitblinkers rond met academische ambities. Ongeveer een op de acht universitaire studenten valt binnen twee jaar uit, een kwart daarvan maakt de overstap naar het hbo. Anderzijds bezit 12 procent van de universitaire studenten een hbo-bachelor. Door gezamenlijk de oversteek te begeleiden, kunnen instellingen voorkomen dat deze studenten met onnodig oponthoud en dubbel werk worden opgezadeld. Met de invoering van de langstudeerdersboete, het bindend studieadvies en mogelijke afschaffing van de basisbeurs komen studenten die switchen snel in de problemen. Doorstuderen of een foute studiekeuze kan je hard in de portemonnee treffen. Studenten die van de RU naar de HAN willen verhuizen, of vice versa, kunnen onnodige vertraging niet gebruiken. Hoe zorgen de Nijmeegse universiteit en hogeschool ervoor dat de overstappende student niet tussen wal en schip geraakt? Het gras is altijd groener Uit een rondgang langs Nederlandse universiteiten blijkt dat in verschillende steden de samenwerking met hbo’s wordt opgezocht. In 2002 fuseerden de Universiteit van Amsterdam en Hogeschool van Amsterdam op bestuurlijk niveau. Volgens Paul Doop, waarnemend collegevoorzitter van de instellingen, kun je er gezamenlijk voor zorgen dat iedere student op de juiste plek studeert. ‘De drempel om aan een andere instelling vakken te behalen moet worden weggenomen.’ Ook wil Doop de doorstroom tussen universiteit en hogeschool soepeler laten verlopen. Zo bieden

de instellingen speciaal voor studenten die in het eerste jaar afhaken een heroriëntatietraject aan, een vijf maanden durend programma met tien uur studiekeuzebegeleiding per week. In Enschede hebben de Universiteit Twente en Hogeschool Saxion samen de werkgroep ‘Wisselstroom’ opgericht. Vertegenwoordigers van deze instellingen proberen de doorstroom in beide richtingen in kaart te brengen en te versoepelen. Vorig jaar organiseerde de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) een bijeenkomst voor haar studieadviseurs en die van hogescholen in de regio. ‘Het is belangrijk om studenten te wijzen op verwante opleidingen van een ander niveau. Door studieadviseurs van verschillende instellingen met elkaar in contact te brengen, weten ze beter welke mogelijkheden er zijn,’ aldus Ronald van den Bos, beleidsmedewerker aan de EUR. Nijmeegs samenspel Concrete voorbeelden van samenwerking tussen de RU en de HAN vinden voornamelijk op het niveau van faculteiten en opleidingen plaats. Sinds 2009 bieden de instellingen gezamenlijk de Academische Lerarenopleiding Primair Onderwijs aan, waarin studenten zowel praktijkgericht als wetenschappelijk onderwijs krijgen. Ook biedt de HAN een gezondheidszorgopleiding aan waarbij intensief wordt samengewerkt met het Universitair Medisch Centrum (UMC) St. Radboud. In de eerste twee jaar van de opleiding lopen hbo’ers stage in het UMC, daarna volgen ze ook universitair onderwijs. Het voordeel van deze gecombineerde opleidingen is volgens Ron Bormans, bestuursvoorzitter van de HAN, dat er geen mensen buiten de boot vallen. Grootschalig en structureel bestuurlijk overleg, zoals in Amsterdam, ziet Bormans niet zitten. Hij denkt dat samenwerking het beste tot stand komt op facultair- of opleidingsniveau. ‘Als de hoogleraren aan de RU en onze lectoren en docenten samenwerking niet zien zitten, zullen gezamenlijke projecten niet ontstaan.’ Selectief schakelen Net als de HAN ziet onze alma mater geen heil in verre-

Wanssumse wind P. 05

kloof gaande samenwerking. Martijn Gerritsen, woordvoerder van de RU, zegt dat de relatie tussen de instellingen goed is: ‘Het halfjaarlijks overleg verloopt prima, maar zowel de RU als de HAN heeft een eigen doelstelling en agenda.’ Hij laat verder niet veel los over de visie van de RU: ‘Hbo’ers die geschikt zijn voor een universitaire studie zijn van harte welkom. Omdat een hbo-diploma echter geen garantie is voor een succesvolle master aan de universiteit stelt de RU voorwaarden aan de inschrijving en biedt ze net als andere instellingen pre-masterprogramma’s aan. Daarmee voorkomen we onnodige studie-uitval.’ Op verschillende hogescholen in Nederland worden ‘ingedaalde’ schakelprogramma’s aangeboden. Excellente hbo’ers krijgen de kans om minoren in te vullen met vakken uit een universitaire pre-master, waardoor ze beter voorbereid aan een universitaire master kunnen beginnen. Ook de HAN en de RU bieden soortgelijke trajecten aan. Hoewel Bormans daar graag intensievere samenwerking en duidelijkere afspraken ziet, merkt hij dat de RU terughoudender wordt en hogere toelatingseisen wil stellen aan de schakelprogramma’s. Het College van Bestuur van de RU lijkt tevreden met de huidige samenwerking, terwijl Bormans duidelijke punten voor verbetering ziet. ‘Over de voorlichting aan uitvallende studenten en schakelprogramma’s kun je allerlei afspraken maken. Het onderwijssysteem hoort niet oneindig selectief te zijn, maar moet toegankelijk blijven.’ Door de aankomende maatregelen is het meer dan ooit van belang om de nog niet uitgeleerde hbo’er vloeiend een academische master in te leiden. Voor de student die zich op de universiteit niet thuis voelt, zal de weg naar het hbo makkelijk vindbaar moeten zijn. Intensievere samenwerking tussen RU en HAN kan daarbij van meerwaarde zijn. Door bijvoorbeeld studieadviseurs wederzijds informatie te laten delen en knelpunten in de doorstroom in kaart te brengen, kan voorkomen worden dat de overstappende student dubbel werk doet. In het Nijmeegse hoger onderwijs komt dit helaas nog niet van de grond zoals in andere steden. ANS

Wanssumse wind De één schrijft een masterscriptie over het VN-beleid inzake Rwanda, de ander over de rigiditeit van de Brillouin zone. Bij mij ging het over de fanfare van Wanssum. ‘Het voelt als een eeuwigheid,’ zei Sarah tijdens de lunch in De Refter. ‘Ik kom los te staan van alles.’ Ik knikte. Dit ging niet over yoga of mindfulness. Sarah werkte ook aan haar scriptie. Ik was nu zes maanden bezig. Ik had inmiddels een hoofdstukindeling gemaakt en twee alinea’s van het eerste hoofdstuk geschreven. Sarah had nooit gelachen om mijn fanfare van Wanssum. Ik wist niet hoe lang ze al met haar scriptie bezig was, maar het was geruststellend om te horen dat ze nog geen letter op papier had. Ik zat elke dag in het computerlokaal in het Erasmusgebouw, altijd achter dezelfde computer. Op de rand van het scherm stond ‘Voor groepswerk bestemd’. De medewerkers van het computerlokaal zeiden er niets van. Zij zagen ook wel dat ik zwoegde. Ik sliep onrustig. Regelmatig droomde ik van de mensen uit Wanssum. Eén keer waren ze vanuit Limburg naar Nijmegen gekomen. Vanuit mijn slaapkamerraam zag ik ze voor de deur staan. Allemaal in uniform en met een instrument in de hand. Ik dacht dat ze voor me gingen spelen, maar met hun vrije hand maakten ze een gebalde vuist. ‘Schiet eens op Willem!’ riepen ze in koor. Als ik pauzeerde liet ik mijn spullen achter in het computerlokaal. De medewerkers waren daar niet blij mee. Ze hadden al maatregelen genomen tegen dit soort praktijken. Alle computers hadden dezelfde screensaver. Gebeurde er vijf minuten niks dan begon de tekst ‘Deze computer is vrij’ over het scherm te zweven. Maar rondom mijn scherm lag het vol met papieren. Meer was er niet nodig om andere studenten af te schrikken. De scriptie van Sarah ging over de tweede feministische golf. Wat haar onderzoeksvraag precies inhield, was ik vergeten. Terwijl we thee dronken in De Refter, dacht ik aan Wanssum. Pas vanaf 1974 werden er vrouwen toegelaten tot de fanfare, en dan alleen bij de drumband en het majorettekorps. Bij het orkest duurde het tot 1980 voordat vrouwen welkom waren. Ik twijfelde of ik dit tegen Sarah moest zeggen. Waarschijnlijk zou ze dan toch nog gaan lachen om die fanfare. Ik ging terug naar het computerlokaal. Ik glimlachte naar een van de medewerkers. Misschien hielp dat. Ik bladerde door de papieren en staarde toen naar de twee alinea’s op het scherm. Langzaam kwam ik weer los te staan van alles.

Het laatste oordeel Tekst: Mickey Steijaert/ Foto: Joeri Pisart P. 06

het laat ste oor deel

studie: Natuur- en Sterrenkunde college: Warmteleer 23 december, 13.45u - 15.30u, HG00.303 docent: Dr. U. Zeitler uitstraling: Exacte Oosterbuur publiek: Temperatuurtechnici met testosteron inhoud: De Eerste en Tweede Hoofdwet van de Thermodynamica eindcijfer: 7,5

Duffe opsommingen of ultiem entertainment? Iedere maand verschanst ANS zich in de collegebanken om een genadeloos oordeel te vellen over het onderwijs aan de RU. Bij de cursus Warmteleer vermengt krijtstof zich met het zweet van ploeterende bètastudenten. Zij hebben zich verzameld in een bloedheet zaaltje op de begane grond van het Huygensgebouw, waar professor Ulrich Zeitler het voornamelijk mannelijke publiek tot de orde roept. Vandaag zwoegen ze op de Eerste en Tweede Hoofdwet van de Thermodynamica. Het toepassen van de eerste wet is volgens de docent een koud kunstje. ‘Dit draait slechts om het vinden van de juiste thermodynamische potentiaal.’ Bij elk van de grootheden die hierbij een rol spelen hoort een opeenstapeling van formules, waarmee Zeitler binnen een kwartier twee grote schoolborden vol krijt. De docent gunt zijn toehoorders geen tijd om af te dwalen, alle pennen krassen gedwee mee. Zeitler dendert nietsontziend door. ‘We gaan een stapje verder, nu wordt het iets abstracter.’ Een relaas over energie en arbeid bij chemische processen volgt. Hiervoor gebruikt de docent ‘het makkelijkste voorbeeld’: H2 + ½O2 wordt H2O. ‘Dit is de knalgasreactie. Er ontploft iets en daar komt warmte bij vrij.’ Deze hitte bereken je door de energie in het systeem op te splitsen in drie delen: de warmte afkomstig uit de omgeving, de verrichte arbeid en de resterende energie. ‘Met die vrije energie kun je doen wat je wilt, bijvoorbeeld de motor van een auto laten draaien,’ legt de docent uit. Deze conclusie leidt tot een waar vragenvuur. Met zijn Duitse accent, dat doet denken aan kwaadaardige wetenschappers uit tekenfilms, beantwoordt Zeitler de vragen duidelijk en direct. Nadat de aanwezigen een frisse neus hebben gehaald, wordt het college hervat met de Tweede Hoofdwet. Deze verklaart waarom een chemische reactie al dan niet spontaan plaatsvindt. ‘Waterstof en zuurstof reageren samen altijd tot water, maar als je een bak water op tafel zet, kun je lang wachten tot het zich weer in die elementen ontbindt,’ verduidelijkt Zeitler. Hij kalkt de standaardwaarden van enkele grootheden op het bord en een student met een flauw gevoel voor humor vraagt: ‘Ss, wat is dat precies?’ Ondanks het gegniffel in de zaal lijkt de grap niet aan te komen bij de Duitse docent. Minutieus legt hij uit dat het gaat om de standaardwaarde van entropie, de mate van chaos in een systeem. Hoewel hij met zevenmijlslaarzen door de ingewikkelde stof heen gaat, lijkt Zeitler de aandacht goed vast te houden. De bollebozen leggen hem geregeld het vuur aan de schenen met scherpe vragen. Het college eindigt met een berekening die aangeeft hoeveel joule er via elektrolyse aan water moet worden toegevoegd om de knalgasreactie andersom te laten verlopen. Ook de studenten kunnen inmiddels wel wat energie gebruiken: het broeierige klimaat in de zaal eist zijn eerste slachtoffers. Afgepeigerde fysici leggen de pennen neer en laten versuft het hoofd op tafel rusten. Na het enigszins verbaasde ‘Nou, dat was het volgens mij’ van Zeitler zijn zij als eerste vertrokken. Het Laatste Oordeel der Studenten De meeste warmtegeleerden zijn blij met Zeitler en plaatsen slechts enkele kanttekeningen bij zijn college. De structuur wordt als rommelig ervaren en een cursus schoonschrijven blijkt aan hem besteed. ‘Zijn S is net een 5,’ merkt een student terecht op. Verder is het publiek positief over zijn leermeester. De stof is relevant en wordt op een enthousiaste manier overgedragen. Eén van de luisteraars vat de stijl van de docent in drie woorden samen: ‘Chaotisch maar goed.’ ANS

Leef, woon, werk, feest... met ANS P. 7

Roes van vrijheid

Alle vier stapten ze ooit na de nodige aarzeling het De regeringsonderhandelingen in België dukantoor van ans binnen. alle vier namen ze plaats Op zijn zevende verhuisde Hafid Bouazza met zijn in ren op 1 februari dagen. Niemand weet waar de ANS-redactie om 232 vervolgens hun vleugels uit te familie vanuit Marokko naar Nederland. Hij werd of wanneer deze gesprekken eindigen. Jan Jambon, slaan. hun werk ligt lichtjaren uit elkaar, verliefd op de Nederlandse taal, genoot van maar de fractievoorzitter van de Nieuw-Vlaamse Allianhet mediawereldje verlieten ze geen vaneen allen. geneugten en vrijheden en groeide uit tot groot tie, en Olivier Deleuze, fractievoorzitter van het essayist en schrijver. ‘Ik houd van woorden zoals Waalse Ecolo, over de toekomst van hun land. een schilder van kleuren houdt.’

Interview Hafid Bouazza Tekst: Jozien Wijkhuijs/ Foto’s: Joeri Pisart P. 08

‘Studenten zijn overdreven netjes, ze zeggen altijd u tegen me. Dat is echt niet nodig.’ Temidden van de stapels boeken in zijn Amsterdamse bovenwoning zet Hafid Bouazza (41) direct de toon voor een openhartig gesprek. Zijn huis bevindt zich in de rosse buurt van de hoofdstad, tussen de hoge beschilderde ramen van de plaatselijke tatoeëerder en een van de vele coffeeshops. Bouazza, geboren in het Marokkaanse Oujda, ontpopte zich in Nederland tot een van de grootste taalkunstenaars. Er verschenen verschillende boeken van zijn hand, waaronder de roman Paravion, die werd bekroond met een Gouden Uil. Daarnaast vertaalt Bouazza Arabische werken onder de noemer De Arabische Bibliotheek. Binnenkort komt deel vier van die serie uit, gevolgd door de nieuwe roman Meriswin. Op 2 november 2011 won Bouazza Het Scalpel, de prijs voor de polemist van het jaar. Deze wordt jaarlijks op de sterfdag van Theo van Gogh uitgereikt. Hij mengt zich geregeld in het debat over maatschappelijke en politieke onderwerpen. Zo noemde hij onlangs de Arabische Lente ‘niets anders dan een vulgaire erectie’ en discussieerde hij in Pauw en Witteman met een jonge moslim over de steniging van een Iraanse vrouw. Bouazza wordt gedreven door een oneindige liefde voor de taal. ‘Ik vind het uitkomen van het Woordenboek der Nederlandse Taal oneindig veel belangrijker dan de kans dat ons land een EK of WK wint.’ Waar komt die liefde voor taal vandaan? ‘Het is het instrument van de schrijver. Ik houd van woorden zoals een schilder van kleuren houdt. De Engelse schrijver Anthony Burgess onderscheidt Aliteratuur van B-literatuur. Die A-vorm richt zich enkel op het overbrengen van een boodschap. De tweede vergeet het verhaal niet, maar in die vorm van schrijven speelt taal zelf ook een grote rol. Ik geef het meest om de B-literatuur.’ In een van je essays schreef je zelfs ‘zonder koestering van de taal zijn wij verloren’. ‘Taal heeft te maken met de culturele identiteit, persoonsidentiteit, de geschiedenis van een land en zelfs met religie van allerlei mensen. Het is van essentieel belang. Als je van taal verandert, wissel je gedeeltelijk van identiteit. Wanneer ik naar Frankrijk of Japan was geëmigreerd, was ik een andere man geworden.’ Naast Nederlands spreek je Arabisch. Heb je dan twee identiteiten? ‘Zo heb ik het nooit bekeken, dat zou je kunnen zeggen ja. Veel mensen gaan ervan uit dat je verscheurd wordt door de twee landen in je leven, dat je ertussen moet kiezen. Ik denk dat mijn twee identiteiten niet zo veel van elkaar verschillen, dat ze in symbiose leven en afhankelijk van elkaar zijn. Misschien uit het zich bij mij in het feit dat ik een vat vol tegenstrijdigheden ben. Ik ben geen consequent persoon.’

In hetzelfde essay zeg je dat de multiculturele samenleving uiting vindt in de taal. Wat bedoel je hiermee? ‘In de taal vermengen culturen zich en idealiter zou dat in de maatschappij ook zo zijn. Onze samenleving is echter een lappenpop gebleken waarin de scheidslijnen tussen culturen heel duidelijk te zien zijn. Multiculturaliteit zoals het nu wordt gepropageerd is totaal gefaald. Het laat buiten beschouwing dat de mens bang is tradities te verliezen. Als je vermenging politiek gaat stimuleren en benoemen grijpen mensen terug op een eigenheid die niet bestaat, naar kunstmatige archetypes zoals de tulp, de klomp en het Zeeuws meisje. Het is folklore, slechts het spel, niet het brood. ‘Ik vind de standpunten van de PVV en die van moslimfundamentalisten precies op hetzelfde niveau staan. Iemand die de Nederlandse identiteit constant op de voorgrond houdt, is hetzelfde als een moslim die het constant over zijn islamitische achtergrond heeft.’

‘Ons brein is verwonderlijk omdat het ons allerlei hallucinaties en gektes kan geven, zoals de behoefte aan zingeving.’ Wat moet de politiek dan doen? ‘Helemaal niets. Door mensen te dwingen hun culturen te vermengen bereik je het tegenovergestelde. Waar komt de multiculturele samenleving eigenlijk op neer? Dat de moslims de christenen en joden een keer uitnodigen om samen te eten, elkaars handje vast te houden en te zeggen: “We geloven eigenlijk allemaal in één god”? Dat stuit me het meest tegen de borst, het is de religieuze basis die de vruchten plukt van multiculturalisme. Ik zie geen enkele heil in religie.’ Bedoel je dat je de regering te religieus vindt? ‘Jazeker. Het CDA is al tien jaar aan de macht en nu hebben ze het ook nog op een akkoordje gegooid met de SGP. De VVD is plots niet meer tegen weigerambtenaren. De schreeuwerige profilering van de islam in Nederland, mede mogelijk gemaakt door het CDA en de PvdA, heeft ook andere religies doen inzien dat ze zich niet moeten laten onderdrukken. We zijn de verworvenheden van de jaren zestig en zeventig aan het kwijtraken, zoals de terugdringing van religie in de openbare ruimte.’ Denk je dan dat religie in onze samenleving nog een grote rol speelt? ‘Ja. Het gaat niet alleen om het christendom, het jodendom en de islam. Ons brein is verwonderlijk omdat het ons allerlei hallucinaties en gektes kan geven, zoals de eeuwige behoefte aan zingeving. Mensen zoeken bij-

ANS-Online P. 09

voorbeeld altijd verlichting van de angst voor de dood. Als het vervolgens gaat om echt belangrijke zaken, zoals abortus of vruchtwaterpuncties, komt de religieuze slang om de hoek kijken. En dan moeten we bijvoorbeeld Piet Hein Donner aanhoren, die stelt dat mensen zonder geloof geen moreel kompas hebben.’

‘Islamitische vrouwen gebruiken de religie die hen onderdrukt als wapen.’ Je richt je pijlen vooral op de islam. Zo zei je in HP/De Tijd dat je die ‘met pikhouwelen en bulldozers wilt bestrijden’. ‘Dat komt door mijn islamitische achtergrond, maar ook omdat ik vind dat die godsdienst star en ronduit belachelijk is in sommige doctrines. De positie van de vrouw, de besnijdenis en het verlangen naar seks in het paradijs met vrouwen die iedere keer na de ontmaagding weer maagd worden bijvoorbeeld. Er zit geen greintje barmhartigheid of liefde in de islam. Allah is een tirannieke god. Toen ik nog geloofde, was ik altijd bang voor hem. ‘Ik heb altijd gehoopt dat de vrouwen voor verandering zouden zorgen, om uit hun benarde positie te komen. Zij zeggen echter hetzelfde als de mannen, maar dan

een octaaf hoger. Ze gebruiken de religie die hen onderdrukt als wapen. De islamitische wereld is verloren.’ Dat is een boude uitspraak. ‘Ja, maar zo denk ik er echt over. Het is toch van de ratten besnuffeld dat in Libië, een land dat moet worden opgebouwd, een interim-minister zich bezighoudt met het wederom toestaan van polygamie? Terwijl een groot deel van het volk geen dak boven het hoofd heeft! In Egypte berechten ze liever Mubarak dan dat ze voor vrede zorgen. De gekte moet toch een keer ophouden? Je moet barmhartigheid en vergevingsgezindheid kunnen tonen. Na Mubaraks dood is er niets veranderd of opgelost. De Arabische lente heeft helemaal niets gebracht, de islamisten zijn overal weer aan de macht.’ Wat wil je met je kritiek bereiken? ‘Dat de islamitische macht in Nederland wordt teruggedrongen. Die kan namelijk ook invloed hebben op de vrijheid in de samenleving, bijvoorbeeld op wat ik mag schrijven. Daarnaast lever ik kritiek omdat de islam achttien jaar van mijn leven heeft verkloot en daarom nu mijn repliek terug krijgt. Los daarvan geniet ik ervan om bepaalde mensen de gordijnen in te jagen, al zeg ik nooit zomaar wat.’ Naast stukken over de islam en taal wijdt Bouazza in Heidense Vreugde, zijn essaybundel uit 2011, meerdere

Leef, woon, werk, feest... met ANS ANS-Online.nl P.P.10 10

artikelen aan vrouwen. Ondanks zijn hoop dat vrouwen noodzakelijke veranderingen in de islam teweeg zouden brengen, schrijft hij deze stukken niet om indirecte kritiek te leveren op de religie. Hij beschrijft onder andere het vrouwelijk orgasme en de lengte van het schaamhaar. ‘Ik ben simpelweg gefascineerd door vrouwen, ik snap geen bal van ze.’ Zijn vrouwen zo moeilijk te begrijpen? ‘Ik krijg van vrouwen ontzettend veel complimenten over mijn fictie, omdat ik me zo goed in hen zou kunnen inleven. De Nederlandse Bond van Huisvrouwen heeft me zelfs eens uitgenodigd voor een optreden. Toen ik nog wat slanker en knapper was, vroegen mensen me ook af en toe om artikelen over vrouwen te schrijven. In het dagelijks leven kan ik daarentegen niets met het andere geslacht. Ik heb geen geduld met vrouwen en vind ze vaak onlogisch. Helaas zagen veel mensen Paravion als kritiek op de behandeling van vrouwen in de islam, terwijl ik dat met opzet niet had verwerkt in het boek.’

‘Mensen zouden zich niet moeten schamen om toe te geven dat ze behoefte hebben aan een roes.’ Waarom is dat inlevingsvermogen er in het echte leven niet? ‘In het echt kan een vrouw me pijn doen en moet ik mezelf daartegen beschermen. Zelfbescherming en empathie gaan niet altijd samen. Tijdens het schrijven kan ik me inleven omdat het geen consequenties voor me heeft.’ Je bent erg open in interviews, zoals nu over zelfbescherming. Dat is niet vanzelfsprekend. ‘Jullie stellen de vragen, ik geef antwoorden.’ Over je alcoholprobleem ben je ook veel geïnterviewd, vond je dat niet te intiem? ‘Nee, omdat ik het niet als probleem zag. Voor mij was het een extase, totdat ik er erg ziek van werd. Ik kan er zonder spijt over praten en hetzelfde geldt voor mijn drugsgebruik. Mensen zouden zich niet moeten schamen om toe te geven dat ze behoefte hebben aan een roes. Ikzelf heb die drang veel minder dan vroeger. Ik heb mijn lichaam er natuurlijk ook mee kapot gemaakt. Ook seks is een middel om roes te bereiken, maar daar praten mensen gemakkelijker over. Op drank en drugs heerst nog steeds een maatschappelijk taboe. ‘In het ziekenhuis werd ik niet als oud vuil behandeld, niemand zei dat het mijn eigen schuld was, ik werd gewoon geholpen. Dat vind ik een lovenswaardige en humane manier om ermee om te gaan. Ik weet niet wanneer die uitbundigheid overgaat in zelfdestructie, al vind ik dat laatste ook een vorm van zelfbeschik-

king. Mensen moeten zelf weten wat ze met hun lichaam doen. Ik heb keihard moeten vechten voor mijn vrijheid, kwam uit een milieu waar privacy niet ruim voorhanden was. Het gebruik van drank en drugs was ook een soort vieren van vrijheid.’ Is die roes ook bevorderlijk voor het schrijven? ‘Het schrijven zelf is een roes voor mij.’ Heeft het bespreken van je problemen op het publieke toneel je ook iets gebracht? ‘Nee, mij niet. Ik merkte wel aan anderen dat ze het fijn vonden dat ik het bespreekbaar maakte. Het werd eerder tegen me gebruikt. Dan zeiden mensen: “Kijk wat hij hier schrijft, zou hij weer stoned of dronken zijn?” Dat vind ik erg zwak.’ Het heeft dus wel veranderd hoe mensen naar je boek kijken? ‘Ja, maar ik vind dat een veel te makkelijke manier van boeken lezen. Mijn nieuwe roman is ontstaan toen ik in het ziekenhuis lag. Het is echter geen beschrijving van mijn ziekte en als mensen dat er wel in zien is dat jammer. Ik probeer praktisch te zijn en te zeggen: als het daardoor beter verkoopt, vind ik het prima. Voor mij blijft het hetzelfde boek.’ ANS

Adverteren? Leef, woon, werk, Kijk op feest... ANS-Online.nl met ANS P.P.11 11

ansjes Een Ansje mag maximaal 35 woorden bevatten en kost 5 euro voor studenten en 10 euro voor externen. De waarde van de aangeboden goederen mag de 900 euro niet te boven gaan. Mail naar [email protected] Je gaat naar het buitenland en niemand leest je mails of weblog, hoe komt dat? Workshop leuke reisverslagen schrijven! Max 6 personen per groep, kosten 25 euro pp. Info via [email protected] . Leuk! Lezing Christian Medical Fellowship Plaats arts in het stervensproces? Met huisarts Maarten de Jonge en co-assistent. Veel ruimte voor interactie! Maandag 13 februari, 19.30. Medische faculteit, lokaal Moeys B. Leden 1e, niet-leden 2e. www.cmf-nederland.nl Volgens de Belastingdienst lopen werkende jongeren en studenten twee- tot driehonderd euro per persoon mis. Dit levert de schatkist jaarlijks minimaal 52 tot 78 miljoen euro op! Hoeveel krijg jij terug? Kijk gratis op: hoeveelkrijgjij.nl

Adverteren? Kijk op ANS-Online.nl P. 12

Op zoek naar links Nijmegen Tekst: Eline Huisman/ Illustratie: Alex Kup P. 13

OP zoek naar Havana Sinds de roerige jaren zestig en zeventig staat Nijmegen te boek als een links bolwerk. Behoort dat tegendraadse imago tot een romantisch verleden of kleuren haar inwoners de stad nog altijd rood? Op zoek naar Havana aan de Waal. Het is een muurtje van amper een meter breed. In enkele geometrische vormen is met witte verf een mannetje geschilderd, met een helm op het hoofd en een stok in de hand. Sinds het begin van de eeuw is de beeltenis van de ME’er een monument, ter herinnering aan een van de beruchtste gebeurtenissen uit de recente Nijmeegse geschiedenis: de Piersonrellen in februari 1981. Met tanks en tweehonderd ME-busjes die door de smalle straten van het Nijmeegse centrum reden, was de ontruiming de meest gewelddadige confrontatie tussen krakers en het stadsbestuur ooit. In de hoogtijdagen van de kraakscene groeide de Keizerstad na Amsterdam uit tot het tweede linkse bolwerk van Nederland. De geuzennaam ‘Havana aan de Waal’ dankt zij aan het eerste rode stadsbestuur dat in 2002 aantrad, maar wordt eveneens geassocieerd met de roerige periode van de jaren zestig en zeventig. Hoewel het kraakverbod sinds 2010 een einde moet maken aan het bezetten van leegstaande gebouwen, zijn de gebeurtenissen in de Piersonstraat allerminst uit het collectieve geheugen gewist. Verspreid door de stad vormen tientallen veelal gelegaliseerde kraakpanden het erfgoed uit de opstandige geschiedenis. Bestaat het linkse gedachtegoed waar Nijmegen haar geuzennaam aan dankt nog of hebben de rooie rakkers hun biezen gepakt? Een rondgang langs de vrijplaatsen waar het anarchistische karakter van Nijmegen zich ontwikkelde, op zoek naar de linkse resten in de Waalstad. Kommunisties kollektief Terwijl de straat tijdens de ontruiming in 1981 grotendeels was afgesloten, bleef om de hoek de achterdeur van Eetcafé De Plak stiekem open. Krakers konden hier koffie drinken en van het toilet gebruikmaken. ‘Het café is een erfenis uit de enorm linkse jaren zeventig,’ licht medewerker Ruben toe. De Plak kent een rijk verleden

in de Nijmeegse emancipatiebeweging, met avonden als het open Flikkercafé en dansen in de Pottengrot, die een ongekende openheid hadden in de homogemeenschap. Ruben: ‘In De Plak kon je dansen met de gordijnen open, zonder eerst een zware deur met kijkgat te hoeven passeren om gekeurd te worden. De Nijmeegse gayscene is hier tot bloei gekomen.’ Hoewel de gasten inmiddels voornamelijk komen om te eten, organiseert het café sinds kort weer soortgelijke feestjes. Het belangrijkste ideologische kenmerk dat uit de jaren zeventig stamt, is volgens Ruben de bedrijfsvoering. ‘De Plak is georganiseerd als collectief, een bijna communistisch principe.’ Tussen de medewerkers bestaat geen hiërarchische structuur. Besluiten over de inkoop of gesteunde goede doelen worden democratisch genomen in de wekelijkse medewerkersvergadering. Het is een werkvorm die ook in andere cafés uit die periode nog altijd wordt gehanteerd, zoals in kollektief kafé Bijstand en de Grote Broek. Sophie, die ruim dertien jaar werkzaam is voor de Bijstand, stelt: ‘Je moet wel een linkse inborst hebben om hier actief te worden, we werken vanuit een duidelijke ideologie.’ Terwijl haar collega Anne het café opent, regelt zij de financiën in de met krantenknipsels vol gehangen ruimte. Alle drie de collectieven doneren (een deel van) hun opbrengsten via subsidies aan goede doelen. Sophie: ‘Iedereen hier werkt op vrijwillige basis. Onze winst en fooien gaan bij voorkeur naar lokale maatschappijkritische bewegingen voor mensen- en dierenwelzijn. Dan kun je denken aan bijvoorbeeld de AntiFascistische Actie of de bejaarde-koeienopvang.’ Boegbeeld de Grote Broek De Nijmeegse Stadskrant, die werd opgericht ‘naar aanleiding van de eenzijdige berichtgeving rondom de Piersonrellen’, bracht in 2009 een special uit over de

ANS-Online.nl ANS-Online.nl P. 14

tientallen, veelal gelegaliseerde, Nijmeegse kraakpanden en hun huidige functies: van kunstenaarsgemeenschappen en diverse creatieve werkruimtes in de Paraplufabriek tot talloze woongroepen en de ideële kringloopwinkel Basta. De Grote Broek is wellicht het bekendste pand uit de Nijmeegse kraakgeschiedenis. Nadat het meer dan twintig jaar in handen van krakers was, werd het gebouw in 2002 door de gemeente opgekocht. Het pand werd vervolgens verhuurd aan dezelfde bewoners. Inmiddels zijn er zo’n dertien activistische initiatieven gevestigd, waaronder twee woongroepen, politiek en collectief eet- en dagcafé De Klinker, alternatief cultuurpodium De Onderbroek, milieucentrum De Broeikas en stichting GAST die asielzoekers ondersteuning biedt. ‘De verschillende organisaties kennen allemaal een progressief, links gedachtegoed en zijn gericht op het tegengaan van onderdrukking,’ vertelt Jolien, die tot een van de woongroepen behoort en verantwoordelijk is voor onder meer de werkroosters. Eens in de maand komen alle vrijwilligers die in het pand wonen of werken samen. Jolien: ‘Hier betrokken zijn is een mooie manier om activisme te stimuleren. De huur voor werkruimten ligt laag, onder meer omdat de bewoners een relatief groot deel van de kosten voor eigen rekening nemen. Daardoor kunnen non-profit organisaties hier hun activiteiten ontplooien. We zijn een faciliterend pand.’ De vrijwilligers die actief zijn in de Grote Broek zijn niet allemaal even uitgesproken links. ‘De activiteiten leiden hier vaak tot discussies over politiek en levensstijl, zoals bijvoorbeeld de veganistische keuken. Die gesprekken

zijn vormend. In die zin heeft de Grote Broek ook een soort educatieve functie.’ Literair links ‘De basis voor het “Havana” dat de stad vandaag de dag nog kenmerkt, ligt voor een belangrijk deel in de grote Nijmeegse studentenbeweging,’ vertelt Thomas, eveneens vrijwilliger in de Grote Broek. De RU stond in de jaren zestig en zeventig bekend als rode universiteit en trok daarmee veel linkse studenten. VVD-prominent Frits Bolkestein sprak in de jaren negentig zelfs over Marxograd aan de Waal. Uit de studentenbeweging ontstond in de jaren zeventig socialistische boekhandel en documentatiecentrum De Oude Mol, bedoeld om de zogenaamde ‘tegenopenbaarheid’ veilig te stellen. De Socialistiese Uitgeverij Nijmegen kon hier haar uitgaven afzetten en studenten konden er terecht voor politieke theorie. Het werd een plek voor politieke discussies bij de koffiehoek en de boeken van Marx en Engels gingen als warme broodjes over de toonbank. In 1994 werd De Oude Mol overgenomen en ging verder onder de naam van de nieuwe eigenaar Roelants. Op de vraag waar Havana in Nijmegen nog te vinden is, antwoorden de dames achter de toonbank onmiddelijk: ‘Nou, hier!’ Meneer Roelants zelf duikelt vervolgens materiaal op over de geschiedenis van de studentenbeweging die De Oude Mol oprichtte en een dag later ligt ook het boekje ‘Wroeten. Kleine geschiedenis van boekhandel De Oude Mol’ klaar om uitgeleend te worden. Hoewel de boekhandel geen uitgesproken links karakter meer heeft, is men zich duidelijk bewust van de oorspronkelijke identiteit. Roelants wordt door kenners geprezen om de altijd cultureel

Leef, woon, werk, feest... ANS-Online.nl met ANS P.P.15 15

verantwoorde collectie en De Telegraaf is er niet te koop. ‘Boeken van Wilders zul je hier ook niet vinden,’ lacht een van de medewerkers. Even verderop, bij vrouwenboekhandel de Feeks, blijken de boeken van de PVV-leider eveneens afwezig. ‘Natuurlijk zijn mensen vrij dat wel te lezen, maar we willen ons er niet mee profileren.’ De winkel die ontstond uit de vrouwenbeweging legt zich toe op homo- en lesbische literatuur. Het bijbehorende documentatiecentrum en ‘kafee’ zijn inmiddels gesloten, maar twee bevlogen mannelijke eigenaren zetten de boekwinkel weer op de kaart. Ook hier zijn de werknemers politiek en maatschappelijk betrokken en een gesprek over de toenemende verrechtsing in Nederland is al gauw begonnen. ‘Het linkse activisme neemt toch steeds verder af,’ stelt de verkoopster. ‘Het maatschappelijk debat wordt nu voornamelijk op internet gevoerd. Ik vind het jammer dat die betrokkenheid minder zichtbaar is in het straatbeeld, ook hier in Nijmegen.’ Activisme in het geding Over de politieke kleur van de Nijmeegse klanten lopen de meningen uiteen. Sophie uit de Bijstand vermoedt dat men niet zozeer naar rechts is opgeschoven, maar dat de bezoekers van de Bijstand doorgaans minder politiek bewust zijn dan tien jaar geleden. Volgens Ruben is de jongere generatie die hij in De Plak ontmoet juist erg

activistisch en maatschappijkritisch. ‘Tijdens de demonstraties voor vrijheid en tegen de PVV in Utrecht vorig jaar was een grote groep jonge mensen uit Nijmegen aanwezig.’ Dat met het huidige beleid links activisme in het geding is, zijn ze met elkaar eens. ‘Er wordt flink gekort op subsidies voor vrijwilligersbanen, dat maakt het moeilijk om plaatsen als de Grote Broek draaiende te houden,’ licht Jolien toe. ‘Het schrappen van gesubsidieerde banen tast de infrastructuur van sociale voorzieningen aan. Daarnaast was het vroeger makkelijker om fulltime vrijwilligerswerk te doen en van een uitkering te leven.’ Volgens zowel Sophie als Ruben is ook het kraakverbod hier debet aan. ‘In Lent worden nu veel woningen gesloopt ten gunste van nieuwbouw. Niemand gaat daar tegenin, de straffen zijn te zwaar geworden,’ aldus Sophie. Toch hoort het Havana kennelijk niet tot een romantisch verleden. Jolien stelt dat er nog altijd een linkse cultuur in de stad heerst. Het grote aantal woongroepen in Nijmegen is daar een concreet voorbeeld van. Sophie sluit zich hier bij aan: ‘Het tegendraadse karakter zit in de stad verankerd en de linkse scene is nog altijd vrij groot.’ Havana aan de Waal reikt dan ook verder dan het stadsbestuur waar Nijmegen de bijnaam aan dankt. ‘Het is aan de geschiedenis te danken dat partijen als de PVV hier geen poot aan de grond krijgen.’ ANS Kijk voor een beeldreportage bij deze zoektocht op ANS-Online.nl

Els Baltjes is fotograaf. Ze laat zich inspireren door alles wat ze mooi en boeiend vindt of haar anderszins weet te www.ans-online.nl. De redactie / colofon raken. Kijk voor meerTekst: informatie over deze kunstenaar op ANS-Online.nl. P. 16

Ans deze maand P. 17

Tussen leven en dood Tekst: Rianne van den Bosch en Adrianne Tuk/ Illustratie: TLG P. 18

Meelopers Iedere maand loopt ANS een dag mee in de schaduw van een zonderling. Deze maand: levensbepalende keuzes in een abortuskliniek

Ooievaar of ongeboren

In de kliniek gaan verdriet en opluchting hand in hand. Het werk van een abortusarts is zwaar en ook de buitenwereld maakt het niet gemakkelijker. ‘Toen ik voor moordenaar werd uitgescholden, vroeg ik me af of ik niet iets anders moest gaan doen.’

Van buiten ziet het Mildred Rutgershuis in Arnhem eruit als een doodgewone woning, maar binnen verraadt de ziekenhuisgeur dat er zich geen huiselijke taferelen afspelen. In het pand is het Centrum voor Seksualiteit, Anticonceptie en Abortus gevestigd. ‘We doen hier zo’n twaalf abortussen per dag,’ vertelt Colette Rombouts, abortusarts en medisch eindverantwoordelijke van de kliniek. Per jaar worden er in Nederland ongeveer 32 duizend behandelingen uitgevoerd. Het proces rond een abortus verloopt in negen van de tien situaties rustig. Toch komt de arts geregeld opvallende vrouwen tegen: ‘Zo behandelden we een streng gelovige vrouw die voor de kerk werkzaam was. Een ander was gewenst zwanger, maar kreeg paniekaanvallen. Ze was bang om naar haar werk te gaan en bang voor het echo-apparaat. Die vrouw was werkelijk bang voor alles. Daardoor durfde ze haar zwangerschap niet uit te dragen.’ De meerderheid van de vrouwen die een abortus ondergaat, is tussen de 20 en 30 jaar. ‘De jongste patiënten die we hier hebben behandeld waren 12 jaar, maar dat komt niet veel voor. Wel zien we hier regelmatig meisjes van 14,’ vertelt Rombouts. Naast het uitvoeren van abortussen geeft het Mildred Rutgershuis seksuele voorlichting en verstrekt het voorbehoedsmiddelen. Dat mag helaas niet altijd baten. ‘30 procent van de vrouwen die hier een abortus ondergaat, hebben we al eerder behandeld.’ Van baarmoeder naar buisje Voordat een vrouw naar de abortuskliniek komt, is ze meestal al bij de huisarts of gynaecoloog geweest voor een eerste gesprek. Zij heeft daarna een bij wet verplichte bedenktijd van vijf dagen. In de kliniek vindt

vervolgens een gesprek plaats tussen een verpleegkundige en de patiënte. ‘Dan wordt besproken waarom de zwangerschap niet gewenst is en met name of de vrouw zeker is van haar besluit,’ aldus Rombouts. ‘Als we merken dat de vrouw twijfelt, wordt ze naar huis gestuurd.’ Soms ziet de kliniek haar dan niet terug. Als de keuze voor abortus definitief is, wordt een echo gemaakt om te kijken hoe ver de zwangerschap is gevorderd. Na 24 weken is een vrucht buiten de baarmoeder levensvatbaar. Daarom mag volgens de wet een abortus na die periode niet meer worden uitgevoerd. In de praktijk wordt echter een grens van 22 weken aangehouden. ‘De echo kan ernaast zitten en niemand wil over die grens van 24 weken heen.’ De echo dient verder om te bepalen welke behandeling er wordt toegepast. Met een abortuspil wordt een kunstmatige miskraam opgewekt. De kliniek in Arnhem verstrekt deze tot acht weken zwangerschap. Als de vrouw langer zwanger is, gaat de arts sowieso over tot ‘curettage’. Bij deze behandelingsmethode wordt de vrucht uit de baarmoeder gehaald met een buisje dat is aangesloten op een zuigpomp. Rombouts: ‘Veel vrouwen zijn bang dat het een enorme herrie wordt, maar dat is niet het geval. Het enige dat akelig kan zijn aan de curettage is het ontluchten van het apparaat, dat maakt een slurpend geluid.’ Weg is weg Een abortus mag alleen worden uitgevoerd wanneer de vrouw zich in een noodsituatie bevindt. Rombouts is hier stellig in: ‘Het is voor mij onmogelijk om te beoordelen wat een noodsituatie is. Ik kan niet zeggen: “Jij mag wel een kind krijgen, maar bij jou gaat het echt niet.” Dat is de beslissing van de vrouw.’ Vrouwen kiezen voor een

ANS-Online.nl P. 19

abortus om meerdere redenen. ‘Iemand die studeert heeft bijvoorbeeld niet de financiële middelen en de tijd om een kind op te voeden.’ De abortusarts beschrijft de moeilijkere gevallen: ‘Bij die vrouwen is het een keuze tussen verstand en gevoel. Eigenlijk zouden zij het liefst hun omstandigheden veranderen en naar hun gevoel luisteren. Deze vrouwen zeggen echter dat zij niet anders kunnen dan het kindje laten weghalen. Dat zijn degenen die het vaakst spijt krijgen,’ verzucht ze. Het komt voor dat vrouwen de vrucht mee willen nemen om het bijvoorbeeld te begraven. Dat kan helpen bij de verwerking. ‘Ik heb weleens meegemaakt dat iemand de vrucht wilde bewaren in een met fluweel bekleed doosje, compleet met strikjes en een belletje.’ Rombouts vraagt zich in zulke gevallen wel af hoe goed het besluit tot abortus is. ‘Dan voelt het niet goed, maar de vrouw blijft bij haar beslissing. Zelfs als ze in de stoel ligt, vlak voor de verdoving, wordt nog een keer gevraagd of ze het zeker weet.’ Uiteindelijk kwam deze vrouw terug naar de kliniek en gaf ze aan de verkeerde keuze te hebben gemaakt. Plastic foetusjes en moordenaars Bijna iedere week staan er demonstranten voor de deur van de kliniek. Zij spreken de patiënten aan en vanuit religieuze overtuiging proberen ze hen van hun keuze voor een abortus te weerhouden. ‘Voorheen deelden ze plastic foetusjes uit,’ vertelt de abortusarts. ‘Nu mag dat niet meer en geven ze patiënten folders waarin staat dat er nog hoop is.’ De medewerkers van het Mildred Rutgershuis worden met rust gelaten en hebben zelf weinig last van de demonstranten. Wat Rombouts wel als schokkend ervaarde, was een demonstratie in Sevilla tijdens een internationaal congres over abortushulpverlening.

‘Daar stonden mensen met spandoeken te roepen dat we moordenaars zijn. Dat was heftig.’ Ook het nieuws dat er twee jaar geleden in Amerika een abortusarts werd vermoord om zijn beroep liet haar niet koud. ‘Je kunt nog zo overtuigd zijn van je werk, je moet het wel op een normale manier kunnen blijven doen.’ Hevige weerstand tegen abortus blijft tevens in Nederland bestaan. Onlangs verscheen op internet een filmpje van de Stichting Schreeuw om Leven, waarin poppetjes ovens in gaan en abortus wordt vergeleken met de Holocaust. Rombouts huivert: ‘Daar zie je dan twee foto’s van kindjes van 24 weken waarbij staat: “Hij mag wel leven en hij niet.” Dat is behoorlijk confronterend.’ In het vakgebied is dan ook een ethische discussie gaande over de grens van 24 weken. ‘Medisch gezien is er steeds meer mogelijk en een kind heeft tegenwoordig meer kans om te overleven als het te vroeg wordt geboren dan toen de wet in 1981 werd opgesteld. Toch is de kans dat het kind overleeft klein en waarschijnlijk komt het ter wereld met afwijkingen. Het is goed de grens van de levensvatbaarheid als abortusgrens te stellen.’ ‘Vaak wordt gezegd dat een zwangerschap de schuld is van de vrouw zelf en dat als het haar gebeurt, ze ook maar voor het kind moet zorgen. Ik vind echter dat je bewust moet kiezen voor kinderen. Opvoeden is niet iets wat je zomaar even doet, je doet het voor de rest van je leven.’ Ze beaamt dat haar beroep niet bepaald vrolijk is. ‘De vrouwen die hier komen hebben een probleem en zijn over het algemeen erg verdrietig. Gelukkig gaan de meesten opgelucht de deur uit. Dat is voor mij een reden dit werk te kunnen blijven doen.’ ANS

Universitaire Studentenraad Lounge UB De lounge van de UB is verbouwd! Er zijn meer hippe lounge plekken gecreëerd waar je kan relaxen. Daarnaast zijn de openingstijden verruimd. In 2012 gaat de UB op vrijdagavond in tentamentijd tot 22.00 uur open. Op die manier kunnen de studenten van de RU zich nog beter voorbereiden op hun tentamens. Op de zondagen in tentamenperiodes zijn in de UB bovendien extra werkplekken beschikbaar. Dan zal ook De Verdieping geopend zijn.

Zoals jullie in het nieuwslint kunnen lezen viert de USR dit jaar zijn derde lustrum. Naast een debat op 28 februari, zal op 29 februari een lustrumfeest worden georganiseerd. Cartoonist Erik Molkenboer maakte alvast een impressie van deze veelbelovende gebeurtenis.

VSNU hoofdlijnenakkoord Sinds 9 december 2011 is het hoofdlijnenakkoord van de VSNU (Vereniging van Universiteiten) openbaar. Een zeer belangrijk stuk met grote gevolgen voor de Nederlandse academische wereld. In het hoofdlijnenakkoord maken de staatssecretaris van OC&W en de universiteiten afspraken teneinde het universitair onderwijs en onderzoek toekomstbestendig te maken. De volgende stap in het ‘toekomstbestendigheidstraject’ wordt gevormd door de één-op-één afspraken die door de overheid met alle universiteiten gemaakt zullen worden. Dit proces zal nog tot en met het voorjaar duren. De ruimte die deze pagina biedt is helaas niet toereikend om op goede wijze de inhoud van het akkoord voor je uit te spellen. Grof gesteld is het hoofdlijnenakkoord gebaseerd op afspraken rondom de volgende vier pijlers: 1) het verbeteren van de kwaliteit, 2) differentiatie van het onderwijs, 3) profilering in onderzoek, en 4) het maatschappelijk bruikbaar maken van kennis (ook wel ‘valorisatie’ genoemd). In grote lijnen zijn wij als medezeggenschap niet ontevreden met het akkoord. Het zijn de accenten en de RU-specifieke uitvoering waar het nu om draait. Dat is van doorslaggevend belang. De USR en OR willen dan ook de komende tijd uitgebreid in dialoog gaan met het College van Bestuur over de RU-specifieke invulling van het akkoord.

(Advertentie)

LUSTRUMDEBAT EN -FEEST Dit jaar vertegenwoordigt de vijftiende USR de studentenbelangen op de RU. Om dat niet ongemerkt voorbij te laten gaan, organiseert de USR op dinsdag 28 februari om 19 uur in CC5 een debat over de toekomst van de RU. Daarnaast zal op woensdag 29 februari van 22 uur een Lustrumfeest plaatsvinden in Malle Babbe. Zorg dat je hierbij aanwezig bent en schrijf het alvast in je agenda! Printen en kopiëren via Péage Studenten opgelet! Binnenkort treedt het nieuwe print- en kopieersysteem Péage overal op de campus in werking (FSW en FNWI op 13 februari, Letteren/FFTR en de UB op 27 februari). Je moet dan met je nieuwe studentenkaart overal printen en kopiëren, ongeacht voor welke faculteit je staat ingeschreven. Printen met de chipknip en kopieerkaart is dan niet meer mogelijk. Om Péage te gebruiken moet je in het bezit zijn van je nieuwe collegekaart, je aanmelden en je saldo opwaarderen. Voor meer informatie: www.ru.nl/peage. De Universitaire Studentenraad komt op voor de belangen van alle studenten aan de Radboud Universiteit. Mail ons: [email protected].

Tekst: Tijn van Lange en Sofie Mulders/ Foto’s: Ceriel Gerrits/ Illustraties: Joost Dekkers De graadmeter P. 21

De graadmeter Twintig kebabzaken, talloze bijbaantjes en tien soorten glijmiddel. Om de keuzestress te reduceren treedt ANS elke maand op als keuringsdienst van studentenwaren. Welke optie doet de graadmeter het hoogst uitslaan en wat kun je beter links laten liggen? Deze keer: opwarmers voor een hete Valentijnsnacht

Wat: afrodisiacisch eten Benodigdheden: watermeloen, artisjok en knoflook Resultaat: diner voor twee

Wat: chocolade bodypaint Benodigdheden: chocolade, room en kwast Resultaat: noodgedwongen samen douchen

Wat: spanningsverhogend dobbelen Benodigdheden: uitgebreid seksspel Resultaat: omslachtig opwindend

Voor de beginnende casanova is een romantisch diner met lustopwekkende lekkernijen een veilige keuze als aftrap van een spannende date. Isabel Allende schreef een boek vol over erotiserend eten, maar ingrediënten als oesters en Spaanse Vlieg zijn niet altijd even gemakkelijk te verkrijgen. Gelukkig bestaan er ook gangbare afrodisiaca, zoals watermeloen, knoflook en artisjok. Hoewel knoflook de bloedsomloop bevordert, zal de geur voor velen een afknapper zijn. Samen stinken maakt gedeelde smart, halve smart. De maaltijd is smakelijk, maar de lustopwekkende beloftes worden geen waarheid; zelfs na het verorberen van een hele schaal knoflookbrood, artisjokkensoep en watermeloen blijft een zinderend effect op het libido uit. Ondanks deze domper zorgt de tijd die samen wordt doorgebracht voor een happy end. Het testkoppel vindt het samen eten zeker voor herhaling vatbaar, ‘maar dat doen we wel vaker’.

Artistieke studenten op zoek naar een lustopwekkend alternatief voor hun creatieve neigingen kunnen zich uitleven met chocolade bodypaint. Het bruine goedje is te verkrijgen in een chique knijpfles, maar ook gemakkelijk en goedkoop zelf te smelten van chocolade met slagroom. De geur is veelbelovend, maar wie droomt van een avond teder strelen met een kwast gedoopt in vloeibare zaligheid komt bedrogen uit. De smeuíge cacaomassa bevlekt de lakens waardoor deze poging tot romantiek al snel op een smeerboel uitloopt. Chocolade die via je oksels op het bed druipt blijkt allesbehalve opwindend. Zelfs liefdevol likken en een sensuele douche als gevolg biedt weinig soelaas. Het warme water verspreidt de vettigheid als een olievlek over het hele lichaam. Hierna is wel alle gêne verdwenen en kan alsnog een hete avond op gang komen. Vergeet niet eerst het bed te verschonen.

De ‘Seks Boek-Box’ garandeert ‘meer pret dan je dacht’ en suggereert de ideale start van een hete avond. Uit het roze-witte doosje verschijnen drie dobbelstenen, kanskaarten en een schrikbarend dik boek. Nadat het uit puzzelstukjes bestaande speelbord bij elkaar gedobbeld is, zijn de opdrachten uit het boek aan de beurt. Het aantal gegooide ogen bepaalt de opdracht en stuurt de spelers al bladerend het hele huis door. Net als je lekker bezig bent met een erotische dans eist het spel dat je de keuken induikt voor ijsklontjes. Zorg voor een goede voorbereiding, anders veroorzaken de continue onderbrekingen een moodkill van jewelste. Het is aan te raden om, eenmaal op gang gekomen, gewoon een opdracht te kiezen uit het bijgeleverde boekwerk en de lust zijn beloop te laten. Volgens het testkoppel kwam het hoogtepunt pas toen ze besloten hun eigen spelletje te spelen. ANS

Interview Sylvia Witteman Tekst: Valerie Rutjes en Eva-Marijn de Vries/ Foto’s: Martijn Wehrens P. 22

Gezocht: Nieuwe Leiders (m/v) Ze zijn het kortetermijndenken in de Nederlandse politiek zat en nemen het heft in eigen handen. Joris Buis en Sebas Eliens zijn medeoprichters van de beweging Nieuwe Leiders en willen een frisse, progressieve wind door Nederland laten waaien. Niet vanuit een ideologie, maar met pragmatisch inzicht.

Tekst: Erik van Rein/ Foto’s: Joeri Pisart Interview Nieuwe Leiders P. 23

In mei 2010 draaide de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen op volle toeren. De toenmalige studenten Joris Buis (28) en Sebas Eliens (27) zagen onheil naderen. ‘De progressieve partijen konden geen echte vuist maken in die debatten, bijvoorbeeld door het gestuntel van PvdA-leider Job Cohen. Daar waren we ontevreden over. Toen het huidige kabinet werd geïnstalleerd, wilden we echt iets ondernemen tegen het afbraakbeleid dat zou worden uitgevoerd,’ vertelt Joris, op dit moment werkzaam als tutor bèta-gamma bij het Instituut voor Interdisciplinaire Studies aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). Met een groep vrienden staken ze de koppen bij elkaar en hielden brainstormsessies om een tegengeluid te creëren. ‘Het oorspronkelijke idee was zelfs het oprichten van een nieuwe politieke partij, maar dit bleek al snel onrealistisch,’ zegt Sebas, die nu promovendus Natuurkunde is aan de UvA. Uiteindelijk resulteerden de bijeenkomsten in de oprichting van Nieuwe Leiders, een nieuwe beweging die de politieke agenda wil beïnvloeden door constructieve ideeën te ontwikkelen voor de lange termijn. Sebas: ‘Er is op dit moment totaal geen idee welke situatie de politieke partijen in Nederland willen hebben over twintig jaar.’ Hoe zou Nieuwe Leiders er concreet uit moeten zien? Joris: ‘Ons doel is om maandelijks bijeenkomsten te organiseren met verschillende jonge mensen. Talenten uit het bedrijfsleven, de politiek, de kunstsector, noem maar op. Mensen die al een redelijk groot netwerk en draagvlak hebben en dus in een soort leidersrol zitten. Samen gaan ze debatteren over thema’s voor de toekomst en creëren daardoor een visie voor een duurzame samenleving. Deze visie kan door het netwerk van Nieuwe Leiders breed en sterk worden verspreid, door de uitkomst van onze debatten naar kranten en opiniesites te sturen, maar ook naar politici.’ Moeten die Nieuwe Leiders liberaal zijn, of socialistisch? Joris: ‘We willen niet in die hokjes denken, maar een zo breed mogelijke samenwerking tot stand brengen. Politieke overtuiging speelt geen rol.’ Is dat realistisch? Sebas: ‘Ik denk het wel. Wat mij betreft is vooral pragmatisme heel belangrijk. Om de term duurzaamheid hangt een sfeer van geitenwollensokken. Wij willen een rationele benadering. Ik ben liberaal als het gaat om vrijheid voor het individu. Ik vind kapitalisme als systeem ook niet het probleem, maar wel de manier waarop er invulling aan wordt gegeven. Je moet randvoorwaarden stellen aan de vrije markt, waarbinnen je de ondernemingsvrijheid vergroot.’ Joris: ‘Precies, neem het Duitse model voor windenergie. Particulieren wekken stroom op door middel van windmolens en de overheid verplicht energiemaatschappijen om dit op te kopen en te verrekenen in de marktprijs. Dat had op zich een VVD-idee kunnen zijn.’ Jullie verwijten de politiek het gebrek aan een visie. Toch legt deze regering ook de nadruk op de toekomst door financieel orde op zaken te stellen. Joris: ‘Als je orde op zaken stelt, moet je ook zorgen voor

een spaarrekening waar je in de toekomst op kunt bouwen.’ Sebas: ‘Het is een beetje als opruimen wanneer je moeder langskomt. Je kunt snel alles onder je bed en in je kast schuiven, dan heb je ook orde op zaken gesteld. Of je kunt nadenken over de inrichting van je kamer zodat het de volgende keer niet weer zo’n teringzooi wordt.’ De organisatoren van Nieuwe Leiders schreven meermalen opiniestukken in de Volkskrant. Daarin stelden de initiatiefnemers vooral problemen aan de kaak, maar droegen ze geen alternatieven aan. Bij de bijeenkomst ‘De Progressieve Onderbuik’ in de Stadsschouwburg van Amsterdam bleek dit eens te meer. ‘Het ging ons in eerste instantie gewoon om het delen van die onderbuikgevoelens, het uiten van de gedeelde opvatting dat er iets niet goed zit in de maatschappij. Daar kun je kritiek op hebben, maar door met een groep jonge experts informatie uit te wisselen willen we hier nu verandering in brengen en een concrete visie creëren.’ Voorlopig blijft het een zoektocht naar de identiteit van Nieuwe Leiders. Het organiseren van bijeenkomsten bleek tot nu toe moeilijker dan gedacht, doordat het volgens de twee lastig is om het beoogde brede netwerk te mobiliseren. Toch merken Sebas en Joris uit de vele reacties die ze ontvangen dat er een voedingsbodem is voor een dergelijke organisatie, omdat de oppositiepartijen de frustratie van de jonge generatie niet verwoorden. De oppositiepartijen krijgen tot nu toe weinig voor elkaar. Hoe komt dat? Sebas: ‘De norm van het politieke debat is vervaagd. Kamerleden worden tegenwoordig afgerekend op hun soundbites. Dat past niet bij de huidige progressieve politici, die uit een cultuur van nuance komen. Hiermee redden ze het niet meer tegenover Geert Wilders of Mark Rutte, zij springen daar heel snappy mee om.’ Die manier is wel effectief. Uiteindelijk gaat het erom dat er een zo groot mogelijk aantal stemmen wordt behaald bij de volgende verkiezingen. Joris: ‘Dat moet niet het bestaansrecht van een partij zijn.’ Sebas: ‘Maar dat is het misschien door het systeem wel geworden. Zo zit het ook in het bedrijfsleven. Daar is geld verdienen nu een doel, geen middel. Dat moet anders. Zet de doelen ver weg en probeer die met behulp van geld te bereiken. Voor de politiek geldt hetzelfde. Er moeten speerpunten in een verre toekomst worden opgesteld, die vervolgens bereikt kunnen worden met een goed, feitelijk verhaal dat ook voldoet aan alle criteria van het huidige politieke debat. Gewoon keihard roepen dat het godverdomme eens afgelopen moet zijn met moslims in een hokje plaatsen en dat we het moeten gaan hebben over duurzame energie, want dat is echt een onderwerp voor de toekomst.’ Joris: ‘En daarin mag je inderdaad best retoriek gebruiken met een emotionele boodschap. Dat gebeurt nu nog te weinig vanuit de linkse partijen. Het betoog is of heel genuanceerd, of de retoriek ligt er zo dik bovenop dat de spreker direct door de mand valt, zoals bij Jolande Sap met haar stekkerdoos.’

ANS-Online.nl P. 24

Wat gebeurt er met Nederland als het huidige beleid wordt voortgezet? Joris: ‘Ik denk dat het grootste deel van de sociale zekerheid die we sinds 1990 hebben opgebouwd, verdwijnt. Nederland komt in een situatie terecht waarin klassenverschillen erg groot worden en er alleen nog maar onderwijs is voor de rijke mensen.’ Dat is behoorlijk pessimistisch. Zien jullie de oppositie niet meer herrijzen? Joris: ‘Ik zie ze in deze vorm niet terugkomen. Misschien wel als ze radicaal gaan hervormen of gaan samenwerken.’ Sebas: ‘Je moet wel uitkijken met het schetsen van doemscenario’s. Ik denk dat het met Nederland niet zo’n vaart zal lopen. We zijn een veerkrachtig land. Met onderwijs en cultuur moet je wel oppassen, want als die ver achterlopen mis je enorme kansen die goed zijn voor de samenleving.’ Over een paar jaar kan het politieke speelveld er weer heel anders uitzien. Is jullie angst wel gegrond? Sebas: ‘Ik zie het niet als angst, maar als een frustratie waar de angst die veel mensen nu hebben een oorzaak van is. Zij kruipen nu allemaal naar hun naasten, terwijl dat niet de wereld is die ik wil zien. Ik zie graag die ruime blik en wil voelen dat er in een samenleving ruimdenkend wordt gedacht.’ Hoewel het bewonderswaardig is dat Joris en Sebas actief vorm willen geven aan een betere toekomst voor Nederland, staat er vooralsnog een groot vraagteken op de plek van de ware identiteit van Nieuwe Leiders. Hierdoor lijkt het project in eerste instantie gedoemd te mislukken. Het toekomstige project ‘betoog aan de toog’, waarbij een spreker in allerlei Amsterdamse kroegen onverwacht opstaat en zijn progressieve visie uitdraagt, brengt het beïnvloeden van de politieke agenda niet dichterbij, omdat dit slechts een erg kleinschalig project betreft. De vraag is of Nieuwe Leiders draagvlak geniet. Veel jongeren kijken slechts naar de korte termijn. Het Malieveld staat alleen vol als het invoeren van een lang-

studeerdersboete dreigt. Joris: ‘De actiebereidheid is inderdaad wel erg laag.’ Sebas: ‘Precies, maar wij benadrukken ook zaken die je in de komende vijf jaar niet raken. Ik maak me ook niet druk over het pensioen waar ik over vijftig jaar recht op heb, maar ik denk wel dat het belangrijk is dat jongeren het zich meer aantrekken. Het is op dit moment lastig om een baan te vinden als je net bent afgestudeerd. Dus de bewustwording dat het niet vanzelfsprekend is dat er geld uit de pinautomaat komt en je onbezorgd bier kunt drinken in de kroeg zal automatisch groeien.’ Toch wijzen jullie veelal op toekomstideeën die al bestaan, zoals duurzame energie. Sebas: ‘Ja, natuurlijk.’ Joris: ‘Het probleem is dat het niet goed wordt uitgedragen.’ Sebas: ‘De Nieuwe Leider is iemand die moet opstaan en die problemen goed moet verwoorden.’ Zijn jullie niet gewoon op zoek naar een nieuwe fractievoorzitter voor de oppositiepartijen? Sebas: ‘Kijk, als er iemand is die een steengoed verhaal heeft, dat weet over te brengen en daarmee zoveel mogelijk mensen aan zich weet te binden, prima.’ Dus als Job Cohen verdwijnt en er een jonge, charismatische leider van de PvdA voor in de plaats komt met een goed verhaal, zijn jullie tevreden? Joris: ‘Dan zit je weer met het probleem dat er verandering binnen één partij is en wij dat niet belangrijk vinden.’ Sebas: ‘Ik denk dat er genoeg thema’s blijven om ons mee te bemoeien, ook als er een goede leider bij de PvdA zit die de verkiezingen wint. Joris: ‘Als die nieuwe leider perfect ons onderbuikgevoel weet te verwoorden en daarnaast een heel mooie visie heeft, zal het zeker helpen.’ Sebas, lachend: ‘Dan gaan we toch internationaal? Een mooie afkorting met EU misschien?’ ANS

Grief The American Bookstore, ‘t Spui, Amsterdam. Als je binnenkomt, direct links om de hoek, staan twee kasten vol boeken over graffiti, street art en the sort. [End of advertisement-space] Ik stond er nu al weer bijna een half uur te bladeren toen er iemand naast me kwam staan, door z’n knieën ging en zonder nadenken direct één specifiek boek pakte. Hij wist het te staan, was er vanaf de ingang zonder op- of omkijken op afgelopen. Hij sloeg het boek open. En niet willekeurig, want hij pakte nog vier pagina’s verder, en sloeg er toen eentje terug. Het was een piece van Banksy. Een straatventer die posters opplakt. Hij was net klaar met z’n laatste: ‘Follow Your Dreams’, met in het groot een rode sticker eroverheen: ‘Cancelled’. In tegenstelling tot mij bladerde hij niet, maar staarde. Hij verdronk bijna in die ene pagina, dat ene beeld. Minutenlang. Ik twijfel of z’n ogen ooit knipperden. Hij keek verdwaald, op zoek. Z’n duim ging langzaam over het gladde papier, hij keek om zich heen, en scheurde resoluut de bladzijde uit het boek. Hij zette het terug, deed de bladzijde in z’n broekzak, en liep naar buiten. Gehaast liep hij langs de etalage naar de tramhalte, stapte op en was tien minuten later op z’n kamer. In z’n haast liep hij tegen een huisgenootje op met koffie in haar handen. Vlekken op z’n broek, maar dat kwam later wel. Met een door de adrenaline bijna uit zijn voegen barstende kransslagader gooide hij z’n laptop open. Hij startte internet, en zette z’n cursor in de adresbalk. Toen gebeurde er niets meer, hoewel z’n hoofd door bleef ratelen zoals het de hele reis terug naar z’n kamer had gedaan. Waar ging hij naartoe? Azië. Maar dan moest je met een Starline, en daar had hij het geld niet voor. Inentingen zaten er trouwens ook niet in. Europa dan maar. RyanAir? Easy Jet? Die laatste vloog niet vanaf Eindhoven, dus RyanAir. Maar waarheen? Wanneer? Kamer in onderhuur doen? Eerst een baantje nemen misschien. Naar een hostel? Couchsurfen? En z’n tentamens dan? Z’n ouders zouden dit nooit snappen, laat staan accepteren, laat staan goedkeuren. Als hij nou nog een half jaartje wachtte, z’n tentamens zou halen, een baantje nam, zich wat zou verdiepen in de eventuele bestemmingen. Ja, dat was beter. En hij moest alweer bijna weg, want college begon over een half uur. Hij klapte z’n laptop dicht en gooide bij het weggaan z’n broek in de was.

Het issue Tekst: Joeri Pisart/ Illustratie: Laurens de Vos P. 26

het issue In deze rubriek staat iedere maand een ander issue centraal, waarover de meningen sterk zijn verdeeld. Deze maand: zorgelijke vergrijzing

Stervende zorg Zal er over enkele jaren nog sprake zijn van een sociaal en toereikend zorgstelsel? De gigantische babyboomgeneratie wordt langzamerhand bejaard, waardoor het aandeel 65-plussers van de bevolking flink stijgt. De arbeidsmarkt krimpt terwijl ziekenhuizen overbevolkt raken met ouderen. Dit brengt torenhoge kosten met zich mee: minder schouders dragen hogere lasten. Momenteel eist de zorg al 20 procent van de rijksbegroting op, een percentage dat de komende jaren alleen maar zal groeien. Hierdoor staat de toegankelijkheid van de zorg op het spel. In de politiek bestaat echter weinig wilskracht om dit naderende onheil af te wenden. De Tweede Kamer discussieert vooral over het persoonsgebonden budget, een relatief kleine kostenpost binnen het Ministerie van Volksgezondheid. Alle politieke partijen zijn zich ervan bewust dat zware bezuinigingen op zorg gelijk staan aan een daling van stemmen. De drastische kostenstijging vraagt juist om drastische maatregelen. Verzekeringen kunnen minder geld uitkeren en snoeien in het basispakket. Hiermee wordt iedereen hard getroffen. Is het niet een kwestie van logica om in financieel zware tijden de grootste lasten te verdelen over de grootste zorgconsumenten; bejaarden? In dat geval wordt ouderenzorg duurder, maar blijven jongere generaties in ieder geval gespaard.

De stelling van deze maand: Er moet een leeftijdsgrens komen voor overheidsgesubsidieerde zorg Pia Dijkstra, Tweede Kamerlid voor D66 ‘Als overheid moet je niet in de stoel van de dokter gaan zitten. Artsen weten het best hoe zij een patiënt kunnen behandelen, de regering moet hier niet ingrijpen met een kunstmatige leeftijdsgrens. Wel moeten we de zorg hervormen, waarbij kosten eerlijk worden verdeeld tussen jong en oud, gezond en ziek. ‘Ten eerste moeten we geldverspilling tegengaan. Het beschikbare budget kan beter worden verdeeld. Neem bijvoorbeeld de rollator, die wordt nog steeds volledig vergoed uit het basispakket. Ouderen krijgen de nieuwste modellen, terwijl verzekeraars geen enkele moeite doen om hen aan een goed tweedehands exemplaar te helpen. Hierdoor betalen we allemaal een hogere zorgpremie. ‘Ten tweede moet het kostenbewustzijn van mensen worden geprikkeld, ze moeten zich verantwoordelijk voelen voor hun kosten. Dat kan door iedereen een deel van elke zorgrekening te laten betalen met een inkomensafhankelijk maximum per jaar. ‘Daarnaast moeten we durven te investeren in preventie. Als we ziektes als obesitas weten te voorkomen, kunnen we in de toekomst hopelijk veel geld besparen.’

Paul Schnabel, directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau ‘Nee, want het probleem ligt niet in overheidsgesubsidieerde zorg. Het overgrote deel van de kosten betaalt het publiek immers zelf door middel van volkspremies via de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten. Dit wordt vervolgens uitgekeerd door verzekeringen. Nu de vergrijzing toeslaat dalen inkomsten uit premies, maar stijgen de kosten. Daarom zal de eigen bijdrage blijven toenemen en zullen steeds meer interventies buiten het huidige basispakket worden geplaatst. Verzekeringsmaatschappijen zullen dan met aanvullende verzekeringen komen, welke duur kunnen worden. ‘Mensen moeten er rekening mee houden dat minder zorg zal worden vergoed. Als men naar meer, vroegere en betere zorg verlangt, zal men dit dus zelf moeten betalen. Binnen huishoudens moet dan een keuze worden gemaakt: men kan op minder belangwekkende zaken korten om de zorgkosten op te vangen. ‘Wellicht is het een mogelijkheid om woningbezit toe te passen als onderpand van eigen zorg. In dat geval zouden instanties voor een percentage van de waarde van het huis behandelingen kunnen vergoeden, bij overlijden is het huis dan voor de instantie. Zo zijn mensen zelf verantwoordelijk voor hun kosten en blijft zorg betaalbaar.’

ANS-Online.nl P. 27

Joris Slaets, hoogleraar Geriatrie aan de Rijksuniversiteit Groningen ‘Ik betwijfel of er überhaupt geld tekort is. Het huidige cohort van 65-plussers is rijker en beter opgeleid dan ooit, zij kunnen prima hun eigen behandelingen betalen. Daarmee zullen zij juist voor veel werkgelegenheid zorgen. ‘Wel is er sprake van een zorgwekkende lastenstijging, maar dat vergrijzing de schuldige zou zijn, is onzin. Naar mijn mening is het bijna compleet toe te schrijven aan de ontwikkeling en toepassing van allerlei nieuwe technologieën. Dat maakt de manier waarop het zorgbudget momenteel wordt uitgegeven idioot. Regelmatig wordt 100.000 euro besteed aan een derdelijns chemotherapie om iemand slechts twee maanden langer te laten leven. Vaak is dat zelfs nadelig voor het welzijn van die patiënt. Kwaliteit van leven moet voorop staan, niet slechts de objectieve duur. Dergelijke draconische interventies kunnen we daarom missen als kiespijn. ‘Er moet geen leeftijdsgrens komen voor zorg. Wel hebben dokters en patiënten de verantwoordelijkheid om een goede afweging te maken tussen de kosten en het daadwerkelijke nut van een behandeling. Dat gebeurt nu te weinig.’ ANS

De begroting van het Ministerie van Volksgezondheid is met 67 miljard euro de grootste van alle departementen. Deze kosten beslaan 20 procent van de totale rijksbegroting. Het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) berekende eind vorig jaar de kosten in de zorg. Momenteel is 15 procent van alle Nederlanders 65-plusser. Zij zijn verantwoordelijk voor 43 procent van die kosten. 12 procent van de lasten wordt veroorzaakt door 85-plussers, slechts 1,5 procent van de bevolking. Het SCP verwacht dat, zonder wijziging van beleid, rond 2040 het zorgbudget 40 procent van de rijksbegroting zal beslaan. Naar verwachting is dan ongeveer 26 procent van de bevolking 65-plus. Kijk voor meer reacties op ans-online.nl

Rangorde of Wanorde Tekst: Erik van Rein en Mickey Steijaert/ Foto’s: Laurent Paardekooper P. 28

Rangorde of wanorde

(Van links naar rechts) Bovenste rij: Jelma, Anneke, Willem, Fabi, Marleen. Onderste rij: Elmer,

Van schoonmaker tot nachtbraker, achter iedere studentikoze voordeur huizen stereotype studenten. ANS schuift een avond aan en inventariseert de huiselijke hiërarchie.

Deze maand: Duizend bommen en granaten aan de Bloemerstraat

Het hele huis vult zich met een snerpend gejengel wanneer Fabi (22) het knopje van haar brandalarm indrukt. Een voor een druppelen de gealarmeerde bewoners van de Flower Street Mansion bij haar binnen. ‘Zo komen die brandmelders nog eens van pas,’ aldus Fabi, die haar studie Planologie een jaar heeft onderbroken om te werken. Hoe anders is het bij de huisfeesten, waarbij de sirenes slechts het tumult vergroten. Dit tot ongenoegen van Freek, die achter het pand woont. ‘Dat is een man van 30 met twee kinderen die spijt heeft dat hij in de stad is gaan wonen,’ zegt Elmer (20), eerstejaars Informatica. Ondanks waarschuwingsbriefjes stuurt de boze buurman steeds weer de politie op het huis af. ‘Misschien moeten we die aankondigingen eerder verspreiden dan half negen op de avond van het feest,’ oppert Misha (22), eerstejaars Bedrijfskunde. Het is niet zo vreemd dat oom agent jaarlijks aanwezig is bij het huisfeest. Vorig jaar pisten de gasten van het balkon, blokkeerde een touringcar uit Loosbroek met honderd ge-

nodigden de straat en joeg de vandaag afwezige Casper (19), derdejaars Management, Economie en Recht aan de HAN, met zijn broek op de enkels fietsers de stuipen op het lijf. ‘Dat jaar was het thema Risk en gooiden ‘de Duitsers’ een grote pion naar buiten, vlak naast de aanwezige agenten,’ memoreert Misha. ‘Die waren duidelijk: “Nu is het afgelopen.” Tja, daar had ik niets tegen in te brengen.’ Er wordt wel vaker materiaal van het dak af geslingerd. Onder andere drie tv’s en een bank moesten het ontgelden. Vooral Dick (24), vierdejaars Facility Management aan de HAN, heeft last van vernietigingsdrang. Misha laat een filmpje zien waarin hij een volle fles wijn tegen de muur smijt. Dick blijkt op meer gebieden een markant figuur. Fabi: ‘Af en toe krijgen we rare pakketjes met Chinese tekens binnen. Daar zitten dan gasmaskers of handgranaten voor Dick in, die spaart hij blijkbaar.’ Volgens de huisgenoot in kwestie hoeft dit verhaal niet te worden opgeblazen: ‘Het zijn slechts oefenhandgranaten, die zijn nauwelijks erger dan Belgisch vuurwerk.’

ANS-Online.nl P. 29

Huisgenoten in hokjes Snackbek – Topkok Elmer wordt unaniem tot topkok gebombardeerd. Bij ieder kerstdiner, traditioneel opgeluisterd met een afzichtelijk kerststukje, streelt hij de smaakpapillen van zijn huisgenoten. Afgelopen jaar stond er hertenbiefstuk op het menu. Willem (23), vierdejaars Dramatherapie aan de HAN: ‘Alleen Casper moest er niets van hebben, die is ’s nachts in zijn eentje een frietje gaan halen omdat hij “niet zo van dat culinaire eten” is.’ Volgens Misha is Dick de slechtste kok, omdat hij niets lust. ‘Bovendien luistert hij naar reggaeton en bubbling en heeft hij rare vrienden uit Venlo, maar dat heeft niets met zijn kookkunst te maken.’ Drankorgel – Nuchtere Nellie Hoewel Misha jarenlang met de eer van grootste zuipschuit streek, haalt Elmer hem langzaam in. ‘Ik word ook een jaartje ouder en geef het stokje door,’ aldus Misha. Willem: ‘Bij Elmer zit er permanent kotsaanslag in de wasbak.’ De studiebol van het huis, vierdejaars Psychologie Carmel (22), wordt verkozen tot Nuchtere Nellie. ‘Maar als ze twee rosé op heeft, verandert ze in Carmel 2.0,’ aldus Misha. ‘Dan is ze opeens heel geil enzo.’ ‘Nu we het hier toch over hebben,’ zegt Misha, ‘zullen we een wodkaatje doen?’ ‘Nouja, ja, vooruit dan maar,’ veinzen de huisgenoten enige aarzeling. Lachend brengen ze de huistoost uit: ‘Saluti diplomati, hangt ‘ie niet, dan staat ‘ie, hopsakee, daar gaat ‘ie!’ Casanova – Trouwe Hond ‘Volgens mij is Willem echt zo’n smeerlap die serenades brengt op zijn gitaar,’ zegt Elmer. De romanticus in kwestie ziet daar slechts de nadelen van in: ‘Helaas zit je daarna opgezadeld met een vriendin.’ Het huis kent weinig trouwe honden. Slechts drie van de vijftien bewoners hebben een relatie. ‘Ik heb al vier jaar een vriend,’ zegt Marleen (19), eerstejaars Rechten. ‘Alles kan kapot,’ stelt Misha zijn huisgenote gerust. Linkse Makker – Rechtse Rakker Over de hippie in huis zijn de bewoners het niet direct eens. ‘Misschien Fabi, als je zulke truien draagt, moet je wel links zijn,’ aldus Misha. Ook de afgestudeerde Vincent (28), vandaag afwezig, vertoont socialistische trekjes. Ooit haalde hij een zwerver van de straat om hem in huis te laten douchen, zo vertelt Willem. Misha noemt zichzelf een rasliberaal. ‘Ik heb alleen nog nooit gestemd, want ik raak mijn stempas altijd kwijt.’ Hij geeft op een andere manier invulling aan zijn burgerplicht. ‘In het casino naast het huis vinden altijd drugsdeals plaats. Dat houd ik nauwlettend in de gaten.’

Smetvrees – Smeerkees Lieke (20), tweedejaars Sociale Geografie, blijkt de enige die de boel nog enigszins op orde probeert te houden. Voor de rest wordt het pand bewoond door goorlappen, met Misha als opperbevuiler. Fabi: ‘Als je onder zijn bed kijkt, zie je een paar ongebruikte sportschoenen, condooms, bierflesjes, borrelnootjes en ergens een vergeten studieboek.’ ‘Maar,’ vervolgt Willem, ‘als hij in de douche neukt, maakt hij het altijd schoon.’ ANS

Primo Gradu Dick en Casper hebben duidelijk de sterkste verhalen op hun conto staan. De een slaat regelmatig spijlen uit de trap en de ander vindt broeken overbodig. Toch is het Misha die het hoogste woord voert gedurende de avond. Bij elke anekdote weet hij wel een passende opmerking te plaatsen. Met zijn gladgestreken gelaat spoort hij de andere bewoners aan om het beste in henzelf naar boven te halen. ‘Het is ook heel makkelijk. Als je roept “allemaal je broek op de enkels!” doet iedereen wel mee.’

Colofon P. 30

Restaurant

Ankara

Al 30 jaar het adres voor Turkse specialiteiten Vleesgerechten vegetarische gerechten pizza's

Afhalen mogelijk Iedere dag geopend vanaf 17.00 uur

Burg.v.d.Berghstraat 144 Nijmegen 024-3228108

Elke maandag Lunchmeditatie 8 febr.: Crossroads 9/23 febr.: Roze Lunch 9 febr.: Filosoferen 9 febr.: Wereldgodsdiensten 28 febr.: Soeplezing Elke woensdag Taizéviering

www.ru.nl/studentenkerk

www.restaurantankara.nl

Ontwerp

26e jaargang

Medewerkers

Eindredactie

Voorpagina

Oplage 10.000 stuks

Rianne van den Bosch

Dirk van den Brand

Ceriel Gerrits

Rik van Hulst

Pieter Hengst

Aan deze ANS

Tijn van Lange

Esther Jongejan

Columnisten

werkten mee:

Jasmijn Lobik

Kiki Kolman

Wouter van Acker

Lay-out

Sofie Mulders

Stefan Meeuws

Willem Claassen

Eline Huisman

Hoofdredactie

Marloes de Laat en Roel Vaessen

Jozien Wijkhuijs

Timo Pisart

Eline Huisman

Illustraties

Henk Strikkers

Uitgave,

Jozien Wijkhuijs

Alex Kup

Judith Tekampe

abonnementen en

Redactieadres

Tijn van Lange

Simone Vermeeren

advertentieacquisitie

Heyendaalseweg 141

Laurens de Vos

Daryo Verouden

Stichting MultiMedia

6525 AJ Nijmegen

Laura van der Vet

stichtingmultimedia @

024-3612176

Foto’s

Ruud Vos

gmail.com

redactie @ ans-online.nl

Redactie

Ceriel Gerrits

Eva-Marijn de Vries

Joeri Pisart

Laurent Paardekooper

Mart Waterval

Dagelijks bestuur

Erik van Rein

Joeri Pisart

Inge Widdershoven

Pieter Hengst

Ateke Willemse

Amber Lammers

Webredacteur Tim Ficheroux

Mickey Steijaert

Daniel Polman

Adrianne Tuk Crypto Dirk van den Brand

Druk Drukkerij Offsetservice Valkenswaard

Ans deze maand Crypto P.P.31 31

CRYPTO

Honderddertig op de autobaan, zodat we nog sneller in de file staan. cryptisch verdwalen zonder GPS.

Horizontaal 1. Om je vinger doe je dit werk (8), 7. Deze chauffeur trekt zich graag af (7), 10. Natuurlijk, een elastische ring (9), 11. Oude stadsregio Arnhem Nijmegen met een paling waar boten doorheen varen (6), 14. Rode straling om te zappen gerangschikt (14), 16. Wil je deze goederen riskeren? (11), 19. Ondergronds middels de Reformatische Omroep (5), 21. Voor de gemotoriseerde variant moet je minimaal achttien zijn (5), 23. Niet dichtbij eten geven (9), 28. Hopelijk raak je niet van het gehoororgaan van de Socialistische Partij (5), 29. Aso te water (8), 30. Bevredigend aanbidden (8) Verticaal 2. Een blik om de aangekochte goederen mee te vervoeren (11), 3. Dit voorwerp is mager doch rond (4), 4. Haarparasiet, helpt een boot de hoogte in (5), 5. Blijft over na een vuurtje en dwarrelt omlaag (6), 6. Bootaars (8), 8. Leidt de weg (7), 9. Het is voorbij met slaag (8), 12. Alle bestanden in een rij (4), 13. Pijnlijk, als dit op vier wielen tegen je aankomt (4), 15. Transport door middel van stompen (4), 17. De dijk van deze stad is bedorven (9), 18. Leuk, meestal betalen in het buitenland (3), 20. In hogere sferen door deze rode drank (9), 22. Zorg dat je hier rap verdwenen bent (7), 24. Niet dichtbij omdraaien (7), 25. Meteen loonsverhoging (6), 26. Schoon vervoersmiddel (5), 27. Hé, een poel met boten (5). OPLOSSING crypto januari Horizontaal: 2. korting, 6. Eten, 8. Plastic, 10. Vliegtuig, 14. Afpersen, 16. Economie, 20. Vermaak, 23. Onderdrukken, 24. Diamant, 26. Goud, 27. Carnivoor Verticaal: 1. siliconenen, 3. Mercedes, 4. Beurs, 5. Hilton, 7. Miljonair, 9. Tv, 11. Smartphone, 12. Koopzondag, 13. Welvaart, 15. Snoepreisje, 17.

Olie, 18. Kerstmis, 19. iPod, 21. Kaviaar, 22. Porno, 25. afval winnaaR Winnaar van de vorige crypto is Pleun van Engelen. Wil jij het nieuwste boek van Suzanne Vermeer, Noorderlicht, winnen? We geven er vijf weg! Stuur je oplossing van de ANS-crypto voor 14 februari onder vermelding van naam, adres en bank-/gironummer naar de redactie of naar [email protected].

www.ans-online.nl. Tekst: De redactie / colofon P. 32

Tekst: Jasmijn Lobik en Adrianne Tuk Foto: Ceriel Gerrits

Claudia Hellebrekers (21), derdejaars Geneeskunde Locatie: groentehok studentenvakbond AKKU

driegangenmenu en ik sta weleens in de keuken van Politiek eetcafé De Klinker, waar vegetarisch wordt gekookt. Zelf eet ik ook geen vlees of vis. Ik heb ooit geprobeerd geen leren schoenen meer te dragen, maar ik heb moeilijke voeten en

Wat doe jij tussen die groentezakken?

je moet ook gewoon van je leven kunnen genieten. Als verstokte eco-hippie word

‘Studenten en medewerkers aan de RU komen hier wekelijks hun portie groen-

je niet gelukkig.’

voer halen. In de zakken zitten groenten die afkomstig zijn van een biologische boerderij uit Hemmen en ik zorg ervoor dat iedereen zijn bestelde pakket krijgt

Houd je van uitjes?

en betaalt. Regelmatig zitten er producten bij die je zelden in de supermarkt ziet,

‘Als je het over de groente hebt, zeker. Ik vind ze lekker over de pasta of op een

zoals postelein en raapstelen. Het is een gemakkelijke en goedkope manier om

pizza. Als uitstapje ga ik graag naar metalconcerten van bands als Amorphis. De

biologisch te eten, je hoeft geen milieufreak te zijn om een pakket te bestellen.’

pit ga ik niet in, hoewel het niet gevaarlijk is omdat iedereen elkaar in de gaten houdt. Met mijn lengte zit ik echter op schouderhoogte van de anderen en dat is

Ben jij zelf een milieufetisjist?

minder prettig.’

‘Ik sla er niet in door, maar ik houd wel rekening met het milieu. Vorig jaar was ik coördinator van het Universitair Milieuplatform (UMP), waar ik de Groene Week

Wanneer zat je voor het laatst met de gebakken peren?

hielp organiseren. Verder ben ik zo spaarzaam mogelijk met energie, eet ik biologi-

‘Vorig jaar had ik als UMP-coördinator een vergadering in Utrecht. Mijn trein was

sche groenten en kies ik voor seizoensgebonden producten. Natuurlijk haal ik zelf

vertraagd dus ik was laat. Bovendien had ik het adres verkeerd onthouden. Ik heb

ook elke week een groentepakket op, waarmee ik verschillende recepten bereid.’

3 kilometer in de stromende regen heen en weer gelopen, op zoek naar nummer 63 terwijl ik op 26 moest zijn. Tot overmaat van ramp begaf mijn telefoon het,

Schuilt er in jou een groot kookliefhebber?

waardoor ik niemand kon bereiken. Uiteindelijk ben ik maar naar huis gegaan met

‘Ik vind het leuk om te koken. In de Groene Week maakte ik voor veertig man een

een trein die ook weer vertraging had.’ ANS