Annelies De Roover, trainer en coach Pop-coaching ondersteunt en begeleidt vrouwen op hun weg naar meer harmonie en balans.
Burn-out in zicht? Beter voorkomen dan genezen.
Markant Zandhoven 12 november 2015
Weetjes
Burn-out gaat niet vanzelf over door wat te rusten.
In Europa kost burn-out jaarlijks 185 tot 269 miljard euro
Op burn-out staat geen minimum of maximum leeftijd.
Wat is een burn-out eigenlijk? Definitie: Burn-out is een psychische aandoening waarbij de patiënt emotioneel uitgeput is en weinig kan presteren. Het bestaat uit 3 componenten: uitputting & cynisme & laag zelfbeeld Burn-out is: - een energiestoornis - het uitvallen van veerkracht - het imploderen van je fysiek systeem - een plotse kortsluiting in je systeem zodat je niet meer kan functioneren - het gevolg van een proces
Brun-out vs. depressie De term burn-out werd begin jaren zeventig voor het eerst gebruikt door de Amerikaanse psychotherapeut Herbert Freudenberger en Christina Maslach.
Burn-out is in eerste instantie een 'energiestoornis', en depressie een 'stemmingsstoornis'. In de wetenschappelijke literatuur wordt burn-out duidelijk onderscheiden van depressie. Bij depressie is er per definitie sprake van 'anhedonie', het zich nergens op kunnen verheugen. Burn-out, overspannenheid en depressie hebben vergelijkbare symptomen, maar andere oorzaken. Neurobiologisch komt burn-out meer overeen met het chronischevermoeidheidssyndroom dan met depressie; de laatste hangt meer af van de neurotransmitter serotonine. De psychiatrische manual DSM 5 kent burn-out in tegenstelling tot de ICD-10 niet, hetgeen tot veel misverstanden leidt.
Het proces dat leidt tot Burn-out 1. 2. 3.
De drang om zich te bewijzen Verhoogde inzet Verwaarlozing van eigen behoeften
4. 5. 6. 7.
Verdringing van problemen en conflicten (burn in) Omgooien van waarden Verhoogde verdringing van problemen Sociale terugtrekking
8. Veranderingen in het gedrag 9. Verlies van gevoel eigen persoonlijkheid 10. Inwendige leegte 11. Depressie en wanhoop 12. Volledige burn-out
Het proces dat leidt tot Burn-out: fase 1 tot 3 1.
De drang om zich te bewijzen (prestatiedrang)
Innerlijk: sterk engagement -> te hoge eisen aan draagkracht Fysiek: niet lekker voelen: nek/schouders, hoofdpijn, wakker schrikken, niet goed inslapen
2.
Verhoogde inzet (overspanning)
Innerlijk: Druk stijgt om alles zelf en perfect te willen doen. Delegeren = tijdrovend en omslachtig (onbewust als miskenning van prestatievermogen) tijds- en prestatiedruk + alles voor elkaar te willen krijgen + onmisbaar voelen => grenzen overschrijden Fysiek: meer psychosomatische, maag – en hartklachten, verhoogde bloeddruk, wakker liggen en geen rust vinden Symptomen verminderen weer als op dit punt onze grenzen erkennen en besluiten om het wat kalmer aan te doen en onszelf meer ontspanning te gunnen. Waarneembaar voor omgeving: Druk! ‘Nu even niet!’ Ik doe het wel snel zelf. Op de tijd dat ik het uitlegde, heb ik het zelf al gedaan. Snelle ademhaling, soms zelfs hijgen zonder fysieke inspanning.
3.
Verwaarlozing van eigen behoeften
Innerlijk: behoefte aan rust en me-time: negeren => verzwakken tot gewoon te moe om te zoeken naar compensatie => op den duur verdwijnt de wens op zich Nergens nog moed voor vinden en denken dat we die behoefte niet meer hebben. Fysiek: lichaam verleert het hoe te ontspannen. Uitputting. Waarneembaar voor omgeving: druk, druk, druk – als opgejaagd wild – spreken in ‘moeten’ – lusteloos buiten ‘het werk’. ‘Och laat ook maar…’ - Nooit meer gepassioneerd vertellen - Het licht in de ogen verdwijnt
Het proces dat leidt tot Burn-out: fase 4 tot 7 4.
Verdringing van problemen en conflicten (burn in)
Innerlijk: Vermijden om zwak / onbetrouwbaar / psychisch weinig belastbaar gevonden te worden -> we steken we nog een tandje bij. Fysiek: gezondheidsproblemen nemen toe (zelfmedicatie, vitaminen, pijnstillers) Waarneembaar voor omgeving: Meer fouten. Vergetelheden doen we af met smoesjes - Inzet niet// resultaat Meer uren werken, nog minder slapen (burn-in). Reageert zeer gevoelig op kritiek én op aanbod van hulp. (Ik wil niet zwak of hulpbehoevend zijn.)
5.
Omgooien van waarden
Innerlijk: frustratie (tekorten bij anderen en zelf zien ipv resultaat van extra inzet) - voortslepen – sleur doelstellingen in twijfel trekken – ontgoocheling in zelf en het leven Sociale contacten = belastend (en vermijden). Waarneembaar voor omgeving: gelatenheid - ‘Het is allemaal gelijk.’ - cynisch en verzuurd
6.
Verhoogde verdringing van problemen
Innerlijk: gezondheids- en sociale problemen verdringen -> enigszins functioneren. Niet toegeven: prijs te hoog om de dingen draaiend te houden Fysiek: vicieuze cirkel van overbelasting, ontevredenheid, zelfverwijt en streven om het gewoon vol te houden. Waarneembaar voor omgeving: We reageren geïrriteerd - ongeduld en onverdraagzaamheid
7.
Sociale terugtrekking
De resten van ons sociaal netwerk brokkelen af. Waarneembaar voor omgeving: Onttrekken aan gemeenschappelijke ondernemingen - gesprekken en discussies vermijden - innerlijk muur (afschermen hoe het gaat)
Het proces dat leidt tot Burn-out: fase 8 tot 10
8.
Veranderingen in het gedrag
Vanaf hier geraak je er nog heel moeilijk uit, zonder professionele hulp Innerlijk: veroordelen zelf (verlies zelfbeheersing) – schaamte - afzondering Waarneembaar voor omgeving: emotionele reacties (woede, angst, tranen). Omgeving durft niet meer aan te spreken /geen hulp meer
9.
Verlies van gevoel eigen persoonlijkheid
Innerlijk: Wensen, behoeften en doelstellingen die we ooit hadden, zeggen ons niets meer. Waarneembaar voor omgeving: Desinteresse voor dingen die ons ooit plezier gaven.
10. Inwendige leegte Innerlijk: emotionele beleving loopt terug op angst, eenzaamheid en door niemand begrepen te worden. Uitgeput, moedeloos, leeg. Waarneembaar voor omgeving: zelfmedicatie (angsten, wanhoop)
Het proces dat leidt tot Burn-out: fase 11 en 12
11. Depressie en wanhoop Uitputting (fysiek, mentaal, emotioneel) => totale vertwijfeling De zin van het leven niet meer zien. Levensvreugde => wanhoop Zelfmoordgedachten
12. Volledige burn-out Volledige mentale, lichamelijke en emotionele uitputting. Fysiek: niets werkt nog – niet meer kunnen lopen, aankleden, … -> blijvende schade gezondheid en performantie – Mogelijk ook chronische lichamelijke en psychische aandoeningen (CVS, fibromyalgie, ed.) Zichtbaar voor omgeving: Niets gaat nog, ligt uitgeput in bed, uitgeput van de minste inspanning, moet ondersteund worden bij stappen bv.
Verhoogde kans? persoonlijkheidseigenschappen Extreem zorgend voor anderen Groot plichtsbesef Perfectionisme Idealisme Groot verantwoordelijkheidsgevoel Sub- of niet-assertief Inefficiënte kanalisering van stress omgevingsfactoren Langdurige overbelasting/plotse verandering Weinig autonomie/vrijheid/sturing Weinig appreciatie Ontbreken van toekomstperspectief Vrouw zijn Zorgsector en onderwijs
Waarom nu vaker? Maatschappelijke tendensen Snelheid Bereikbaarheid Pers Consumptiemaatschappij Emancipatie Verlies van traditionele waarden en gebruiken Professionele omgeving Selectieprocedures Open space Crisis (druk & onzekerheid)
Buitenproportioneel veel vrouwen Werkende vrouwen met kinderen Fysiologische reactie op stress Relatiegerichter handelen Beroepskeuze Arbeidsvoorwaarden Rolmodellen Emancipatie 70 uren werkweek Chronisch tekort aan ontspanning
Kan je een burn-out voorkomen? De sleutel is veerkracht: Vertragen & verstillen Loslaten Van hebben naar zijn Dankbaarheid Kiezen De toverspreuk: Bevlogenheid in balans
Burn-out in zicht? Geen momentopname Lunchen aan bureau of niet eten/drinken Meer werken, meer fouten Effort en output staan niet meer in verhouding Geen zin meer in uitstapjes - geen ideeën meer Zelfmedicatie Over-reageren Geen hulp willen aan nemen
Wat is stress en hoe werkt het? Overlevingsmechanisme om piekprestatie te kunnen leveren Geheel van interne en fysiologische veranderingen als gevolg van een dreiging.
Alle energie gaat naar zintuigen, ledematen en automatische piloot.
Stressreacties: pieken en dalen Pieken stapeleffect Breedte top // frequentie Dalen / afbouw: Natuurlijk of actief (fysiek en mentaal) Stress gewenning? Nee Langdurige stress als trigger voor burn-out
Symptomen van overgevoeligheid* *en risico op burn-out
Fysiek: • Schade aan hormoonprod. organen • Ademhalingsstoornissen • Slijtage hart • Slaapproblemen • Spijsverteringsziekten • Haaruitval, huidproblemen • Geremd libido • Verminderde werking zintuigen • Krampen, blessures • Uitputting
Mentaal • Dalend leervermogen • Geheugenverlies • Verlies creativiteit • Moodswings • Uitputting
Gouden regels voor een stress-less-leven 1. Stop met multitasken 2. Geef me de kracht om te veranderen wat ik kan veranderen, de moed om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen en de wijsheid om tussen beide het verschil te zien. 3. Moet ik dit nu doen? 4. Adem 5. Leef in het nu
Verdieping? Workshops Burn-out in zicht? Beter voorkomen dan genezen. In 10 stappen uit je burn-out Stress de baas! (individueel mini-traject) Meer info? Mail naar
[email protected] Boeken
