ANALISIS DAN PERANCANGAN SISTEM BASIS DATA PEMBELIAN, PENJUALAN, DAN PERSEDIAAN PT. WINIHARTO
SKRIPSI
Oleh :
Rikki Marcel Judodihardjo Kelas / Kelompok :
1000869241 1000869254 07PDM / 07
Universitas Bina Nusantara Jakarta 2010 i
ANALISIS DAN PERANCANGAN SISTEM BASIS DATA PEMBELIAN, PENJUALAN, DAN PERSEDIAAN PT. WINIHARTO
diajukan sebagai salah satu syarat untuk gelar kesarjanaan pada Jurusan Sistem Informasi Jenjang Pendidikan Strata-1
Oleh :
Rikki Marcel Judodihardjo Kelas / Kelompok :
1000869241 1000869254 07PDM / 07
Universitas Bina Nusantara Jakarta 2010 ii
PERNYATAAN
Dengan ini kami, Nama
: Marcel Judodiharjo
NIM
: 1000869254
Nama
: Rikki
NIM
: 1000879241
Judul skripsi : ANALISIS DAN PERANCANGAN SISTEM BASIS DATA PEMBELIAN, PENJUALAN, DAN PERSEDIAAN PT. WINIHARTO
Memberikan kepada Universitas Bina Nusantara hak non-eksklusif untuk menyimpan, memperbanyak, dan menyebarluaskan skripsi karya kami secara keseluruhan atau hanya sebagian atau hanya ringkasannya saja, dalam bentuk format tercetak dan atau elektronik.
Menyatakan bahwa kami akan mempertahankan hak eksklusif kami untuk menggunakan seluruh atau sebagian isi skripsi kami guna pengembangan karya di masa depan, misalnya bentuk artikel, buku, perangkat lunak, ataupun sistem informasi.
Jakarta,
Januari 2010
Marcel Judodiharjo
Rikki
PRAKATA Puji Syukur dipanjatkan penulis kepada Tuhan Yang Maha Esa atas semua rahmat dan karunia-Nya, sehingga penulis dapat menyelesaikan skripsi yang berjudul “Analisis dan Perancangan Sistem Basis Data Pembelian, Penjualan, dan Persediaan PT. Winiharto“ ini dengan baik dan tepat pada waktunya. Dalam penyusunan skripsi ini, penulis mendapatkan banyak bantuan, dorongan bimbingan, petunjuk serta saran dari berbagai pihak. Ucapan terima kasih dan rasa hormat penulis tujukan terutama kepada yang tercinta Ayah dan Ibu penulis, yang telah memberikan dorongan dan membantu penulis, baik moril maupun material. Pada kesempatan ini, penulis juga ingin menyampaikan rasa hormat dan terima kasih yang sedalam - dalamnya kepada semua pihak yang telah memberikan bantuannya, adapun ucapan terima kasih ini ditujukan kepada : 1. Bapak Prof. Dr. Ir. Harjanto Prabowo, MM, selaku Rektor Universitas Bina Nusantara yang telah memberikan wadah dan kesempatan kepada penulis untuk mendapatkan pendidikan yang lebih tinggi dan lebih baik. 2. Bapak Ir. Sablin Yusuf, M.Sc., M.Com.Sc., selaku Dekan Fakultas Ilmu Komputer Universitas Bina Nusantara. 3. Bapak Johan, S.Kom., MM, selaku Kepala Jurusan Sistem Informasi Universitas Bina Nusantara yang telah mendukung dan menyetujui penulisan skripsi ini 4. Ibu Indrajani, S.Kom., MM selaku dosen pembimbing yang telah banyak meluangkan waktu untuk memberikan pengarahan, nasihat, saran, kritik, dan perhatian yang besar serta masukan yang sangat berharga dalam penyusunan Skripsi ini. 5. Orang tua dan keluarga penulis yang telah memberikan dukungan dalam doa, moril maupun materi. 6. Seluruh dosen Universitas Bina Nusantara yang telah memberikan ilmu dan bimbingan akademis. 7. Semua pihak yang tidak dapat penulis sebutkan satu persatu, yang telah membantu penulis dalam menyelesaikan Skripsi ini.
vii
Penulis menyadari bahwa penyusunan skripsi ini disusun dalam waktu yang sangat singkat, sehingga masih banyak kekurangan didalamnya. Untuk itu penulis sangat mengharapkan saran, kritik, pendapat, koreksi, dan tanggapan dari seluruh pembaca. Akhir kata dengan segala kerendahan hati penulis mohon maaf dan berharap semoga skripsi ini dapat berguna dan bermanfaat bagi pihak-pihak yang membutuhkan.
Jakarta, Januari 2010
Penulis
viii
DAFTAR ISI
Halaman Judul Luar.......................................................................................................i Halaman Judul Dalam...................................................................................................ii Halaman Persetujuan Hard Cover...............................................................................iii Halaman Pernyataan Dewan Penguji...........................................................................iv Halaman Pemberian Hak Cipta Non Ekslusif...............................................................v Abstrak.........................................................................................................................vi Prakata.........................................................................................................................vii Daftar Isi.......................................................................................................................ix Daftar Tabel................................................................................................................xiv Daftar Gambar............................................................................................................xvi Daftar Lampiran.........................................................................................................xix
BAB 1
BAB 2
PENDAHULUAN 1.1
Latar Belakang................................................................................1
1.2
Ruang Lingkup...............................................................................2
1.3
Tujuan dan Manfaat........................................................................3
1.4
Metodologi.....................................................................................4
1.5
Sistematika Penulisan.....................................................................5
LANDASAN TEORI 2.1
Teori – Teori Umum.......................................................................6 ix
2.1.1 Sistem....................................................................................6 2.1.2 Informasi................................................................................7 2.1.3 Sistem Informasi....................................................................7 2.1.4 Data........................................................................................8 2.2
Teori – Teori Khusus......................................................................9 2.2.1 File Based System...............................................................9 2.2.2 Database...........................................................................10 2.2.3
DBMS...............................................................................11
2.2.4 Siklus Hidup Database.....................................................13 2.2.5
Komponen DBMS.............................................................16
2.2.6
Metode Perancangan Basis Data......................................19 2.2.6.1 Perancangan basis data konseptual.......................19 2.2.6.2 Perancangan basis data logikal.............................20 2.2.6.3 Perancangan basis data fisikal..............................21
2.2.7
Entitas Relationship Model...............................................24 2.2.7.1 Entitas...................................................................22 2.2.7.2 Relationship..........................................................22 2.2.73 Atribut..................................................................23 2.2.7.4 Struktural Constrain.............................................23 2.2.7.5 Compotition23.....................................................24 2.2.7.6 Pemeliharaan Operasional...................................25
2.3
2.2.8
Normalisasi......................................................................25
2.2.9
Pengertian Data Flow Diagram.......................................27
Teori – Teori Pendukung.............................................................31 x
BAB 3
2.3.1
Penjualan..........................................................................31
2.3.2
Pembelian.........................................................................32
2.3.3
Persediaan.........................................................................32
ANALISIS SISTEM YANG BERJALAN 3.1
Riwaya Perusahaan.......................................................................33
3.2
Struktur Organisasi dan Pembagian Tugas, Wewenang, Tanggung Jawab............................................................................................35
BAB 4
3.3
Sistem yang Sedang Berjalan.......................................................38
3.4
Diagram Aliran Data…................................................................40
3.5
Permasalahan yang Dihadapi.......................................................42
3.6
Alternatif pemecahan masalah.....................................................43
PERANCANGAN DAN IMPLEMENTASI 4.1
Perancangan Basis Data...............................................................44 4.1.1
Perancangan Basis Data Konseptual................................44 4.1.1.1 Identifikasi Tipe Entiti..........................................44 4.1.1.2 Identifikasi Tipe Relasional..................................47 4.1.1.3 Identifikasi dan Asosiasi Atribut Suatu Entiti......50 4.1.1.4 Identifikasi candidate key dan primary key..........57 4.1.1.5 Menentukan Redudansi pada Model Konseptual.59 4.1.1.6 Melakukan Validasi Model Data Konseptual.......60
4.1.2
Perancangan Basis Data Logikal......................................62
xi
4.1.2.1 Menghilangkan fitur
yang tidak sesuai dengan
model relational....................................................62 4.1.2.2 Menurunkan relasi untuk data model logikal lokal......................................................................68 4.1.2.3 Validasi
Relasi
dengan
menggunakan
Normalisasi.........................................................101 4.1.2.4 Pembuatan model data logikal global.................119 4.1.3
Perancangan Basis Data Fisikal......................................127 4.1.3.1 Merancang Relasional Database.........................127 4.1.3.2 Merancang Constrain..........................................155 4.1.3.3 Analisis Transaksi..............................................155 4.1.3.4 Memilih Index...................................................162 4.1.3.5 Memperkirakan Kebutuhan Kapasitas Penyimpanan......................................................167 4.1.3.6 Keamanan...........................................................189 4.1.3.7 Pemilihan DBMS................................................193
4.2
Perancangan aplikasi...................................................................193 4.2.1
Struktur menu.................................................................193
4.2.2
State Transation Diagram (STD)...................................194
4.2.3
Pseudocode.....................................................................200
4.2.4 Rancangan Layar............................................................233 4.3
Implementasi..............................................................................275 4.3.1
Petunjuk Pemakaian Sistem...........................................275
4.3.2
Spesifikasi Sistem..........................................................275 xii
4.3.2.1 Spesifikasi Perangkat Keras...............................275 4.3.2.1 Spesifikasi Perangkat Lunak..............................276 4.3.2.3 Rencana Implementasi........................................277 4.3.3 Evaluasi /Analisis Hasil Percobaan................................279
BAB 5
SIMPULAN DAN SARAN 5.1
Simpulan.....................................................................................280
5.2
Saran...........................................................................................281
DAFTAR PUSTAKA RIWAYAT HIDUP LAMPIRAN SURAT SURVEY
xiii
DAFTAR TABEL
Tabel 4.1 Kamus data entitas...........................................................................................44 Table 4.2 Indentifikasi tipe relasiona...............................................................................47 Tabel 4.3 Kamus Data Atribut........................................................................................50 Tabel 4.4 Mengidentifikasi candidate key dan primary key...........................................57 Tabel 4.5 Tabel RUDI...................................................................................................156 Tabel 4.6 Estimasi Table Karyawan..............................................................................167 Tabel 4.7 Estimasi Tabel Pelanggan..............................................................................170 Tabel 4.8 Estimasi Tabel Pelanggan_kontak.................................................................171 Tabel 4.9 Estimasi Tabel Pemasok................................................................................172 Tabel 4.10 Estimasi Tabel Pemasok_kontak.................................................................173 Tabel 4.11 Estimasi Tabel Barang.................................................................................173 Tabel 4.12 Estimasi Tabel Stok.....................................................................................174 Tabel 4.13 Estimasi Quotation......................................................................................175 Tabel 4.14 Estimasi Tabel Quotation_detil...................................................................176 Tabel 4.15 Estimasi PO.................................................................................................177 Tabel 4.16 Estimasi Tabel PO_detil..............................................................................178 Tabel 4.17 Estimasi SO.................................................................................................179 Tabel 4.18 Estimasi Tabel SO_detil..............................................................................180 Tabel 4.19 Estimasi Tabel Surat_jalan..........................................................................180 Tabel 4.20 Estimasi Tabel Surat_jalan_detil.................................................................181 Tabel 4.21 Estimasi Tabel Kota....................................................................................181 Tabel 4.22 Estimasi Tabel Jabatan................................................................................182 xiv
Tabel 4.23 Tabel Estimasi Status_barang......................................................................182 Tabel 4.24 Tabel Estimasi Diskon.................................................................................182 Tabel 4.25 Tabel Estimasi PPN.....................................................................................183 Tabel 4.26 Tabel Estimasi Jatuh Tempo........................................................................183 Tabel 4.27 Tabel Estimasi Faktur Penjualan..................................................................184 Tabel 4.28 Tabel Estimasi Faktur Penjualan detil.........................................................185 Tabel 4.29 Tabel Estimasi Faktur Pembelian.................................................................186 Tabel 4.30 Tabel Estimasi Faktur Pembelian detil........................................................187 Tabel 4.31 Estimasi Disk Space.....................................................................................188 Tabel 4.32 Jadwal Implementasi Sistem........................................................................277 Tabel 4.33 Jadwal BackUp Data....................................................................................278
xv
DAFTAR GAMBAR
Gambar 2.1 : Siklus hidup database.................................................................................13 Gambar 2.2 Contoh Sistem Database..............................................................................16 Gambar 2.3 Gambar Tabel Simbol Diagram Aliran Data................................................28 Gambar 4.1 ERD Konseptual Awal.................................................................................49 Gambar 4.2 Menentukan Primary Key.............................................................................59 Gambar 4.3 Valdasi model data konseptual terhadap transaksi pengguna......................61 Gambar 4.4 Relasi many-to-many (*:*) antara quotation dan Stok.................................62 Gambar 4.5 Relasi many-to-many (*:*) antara SO dan Stok...........................................63 Gambar 4.6 Relasi many-to-many (*:*) antar faktur dan Stok.........................................63 Gambar 4.7 Relasi many-to-many (*:*) antara PO dan Barang.......................................64 Gambar 4.8 Relasi many-to-many (*:*) antara Faktur_penjualan dan Barang................64 Gambar 4.9 Relasi many-to-many (*:*) antara Surat_jalan dan Stok..............................65 Gambar 4.10 Relasi many-to-many (*:*) antara Diskon dan Quotation..........................65 Gambar 4.11 Relasi many-to-many (*:*) antara Diskon dan SO.....................................66 Gambar 4.12 Relasi many-to-many (*:*) antara Diskon dan Faktur_penjualan..............66 Gambar 4.13 Relasi many-to-many (*:*) antara Diskon dan PO.....................................67 Gambar 4.14 Relasi many-to-many (*:*) antara Diskon dan Faktur_pembelian.............67 Gambar 4.15 Model diagram relational global...............................................................126 Gambar 4.16 Struktur Menu...........................................................................................193 Gambar 4.17 STD File...................................................................................................194 Gambar 4.18 STD Monitoring.......................................................................................195 Gambar 4.19 STD Pembelian.........................................................................................196
xvi
Gambar 4.20 STD Penjualan..........................................................................................197 Gambar 4.21 STD Barang..............................................................................................198 Gambar 4.22 STD Sistem...............................................................................................199 Gambar 4.23 STD Laporan............................................................................................199 Gambar 4.24 Form Login...............................................................................................233 Gambar 4.25 Form utama...............................................................................................234 Gambar 4.26 Form karyawan.........................................................................................235 Gambar 4.27 Form Pelanggan........................................................................................236 Gambar 4.28 Form add pelanggan.................................................................................238 Gambar 4.29 Form add pelangan kontak.......................................................................239 Gambar 4.30 Form Pemasok..........................................................................................241 Gambar 4.31 Form add pemasok...................................................................................243 Gambar 4.32 Form add pemasok kontak.......................................................................244 Gambar 4.33 Form barang.............................................................................................245 Gambar 4.34 Form add barang......................................................................................247 Gambar 4.35 Form stok.................................................................................................248 Gambar 4.36 Form add stok..........................................................................................249 Gambar 4.37 Form PO..................................................................................................250 Gambar 4.38 Form add PO...........................................................................................251 Gambar 4.39 Form Quotation.......................................................................................253 Gambar 4.40 Form add quotation.................................................................................254 Gambar 4.41 Form SO..................................................................................................256 Gambar 4.42 Form add SO...........................................................................................257 Gambar 4.43 Form Surat Jalan......................................................................................259 xvii
Gambar 4.44 Form add surat jalan.................................................................................260 Gambar 4.45 Form diskon..............................................................................................261 Gambar 4.46 Form add diskon.......................................................................................262 Gambar 4.4475 Form PPN.............................................................................................263 Gambar 4.48 Form add PPN..........................................................................................264 Gambar 4.49 Form status barang...................................................................................265 Gambar 4.50 Form add status barang.............................................................................266 Gambar 4.51 Form Add Jatuh Tempo............................................................................267 Gambar 4.52 Form jatuh tempo.....................................................................................268 Gambar 4.53 Form Add Faktur Pembelian....................................................................269 Gambar 4.54 Form Faktur Pembelian............................................................................270 Gambar 4.55 Form Add Faktur Penjualan.....................................................................272 Gambar 4.56 Form Faktur Penjualan.............................................................................274
xviii
Daftar Lampiran
Lampiran Interview……………………………………………………………………..L1 Lampiran Notasi…………………………………………………………………………L3 Lampiran User Interface………………………………………………………………...L5
xix
