Amarant. In dit nummer: Magazine van Groep Jaargang 43 Nummer 4. Juli 2014

Amarant Magazine van Groep 7152

Jaargang 43 Nummer 4

Juli 2014

In dit nummer: 

Antien Grijseels over mode



José van Zutphen over haar nieuwe bundel



Andreas Burnier, schrijfster en lesbienne



De bijzondere kunst van Vanessa Jane Phaff



Utrecht, DOMWEG de leukste Amarant, magazine voor lesbische en biseksuele vrouwen, jaargang 43, nr. 4

1

Amarant, magazine voor lesbische en biseksuele vrouwen, jaargang 43, nr. 4

2

Reportages 6 Antien Grijseels over mode 13 Fotoreportage Drents Dames Daggie 19 José van Zutphen over haar nieuwe bundel 22 Fotoreportage Flevovuur 26 Fotoreportage Roze Zaterdag

Lezen 11 Column Francis van Soest 15 Kort verhaal Anne Keen 18 Gedichten Marjolein Zegers Hammer / Hadewich van Beveren 21 Gedichten José van Zutphen / Edith Oeyen 24 Column Nyx 29 Column Iris du Toit 35 Column Wanita

Cultuur 9 Museum Betje Boerhave 36 De bijzondere kunst van Vanessa Jane Phaff 37 Le Violon d'Ingres

En verder voor jou…. 4 Nieuws 8 Voor jou gelezen 12 Voor jou gezien 17 Voor jou gegeten 25 Voor jou beluisterd 33 Voor jou aan het werk 38 Jouw dilemma 39 Uitgaanstips 40 Niet te missen 41 Voor jou op reis 43 Nieuws van de stichting 46 Servicepagina

Amarant no 4 van de 43ste jaargang ligt voor je. Het zomernummer. En het staat vol, boordevol kunnen we wel zeggen, met prachtige verhalen, gedichten, aankondigingen enz., enz. Er staat van alles te gebeuren deze roze zomer. Op 5 juli hadden we de Roze Zaterdag in Eindhoven. Woensdag 16 juli, de tweede dag van de Vierdaagse in Nijmegen, is traditiegetrouw Roze Woensdag. Op 21 juli 2014 kleurt Tilburg weer roze tijdens Roze Maandag. En eind juli / begin augustus de Gay Pride in Amsterdam. Genoeg te doen dus. En om even tot rust te komen na zo’n heerlijke zomeractiviteit, pak je laptop of I-pad en tover je de digitale Amarant tevoorschijn en geniet van al het moois dat hier weer in beschreven is. Een kleine greep uit de inhoud. Natuurlijk een scala aan vaste rubrieken. Om maar iets te noemen: Voor jou bezocht, Voor jou op reis. Een interview met Antien Grijseels over mode en José van Zutphen vertelt over haar nieuwe bundel. Een paar vaste columns. En dan nog iets over groep 7152, waar dit tijdschrift de uitgave van is. Er is een nieuw initiatief. De naam? JUST DO IT… Kijk op de website van 7152 om te lezen wat hiervan de bedoeling is: http://www.groep7152.nl/just-do-it.html En… doe er aan mee! Geniet van deze zomer, geniet van deze mooie digitale Amarant.

Lekker dik zomernummer!!!

Drie fotoreportages!!!

Heldine Dunlop, hoofdredacteur


3

GEZIEN, GEHOORD, GELEZEN Het laatste nieuws voor jou Amerikaanse homo's kunnen nu ook in de kerk trouwen Het op twee na grootste protestantse kerkverband van de Verenigde Staten erkent het homohuwelijk. Na jaren van gesteggel hakte de algemene vergadering van de presbyterianen donderdag de knoop door. Het besluit zegt veel over het Amerikaanse kerklandschap: conservatief rechts blijft tegen het homohuwelijk, maar linksere kerken hebben er steeds minder moeite mee. Presbyteriaanse voorgangers mogen zulke huwelijken voltrekken, mits de staat waarin de plechtigheid plaatsvindt ook civiele homohuwelijken erkent. Er zijn momenteel negentien van die staten, plus het District van Columbia, de regio waarin Washington ligt. Verder is goedkeuring van de leiders van de lokale kerkgemeente nodig. Opvallend was de grote meerderheid van 371 tegen 238 stemmen waarmee het amendement werd aangenomen. Een voorstel om het begrip 'huwelijk' breder te definiëren (als een verbond van 'twee mensen' in plaats van 'een man en een vrouw') kreeg een nog grotere meerderheid. Dat voorstel moet eerst nog voor ratificatie langs 172 regionale afdelingen. In 2011 besloten presbyterianen (1,8 miljoen leden) al dat geestelijken met een partner van hetzelfde geslacht voorganger konden worden. Het besluit van donderdag maakt een einde aan een interne strijd die al zo'n vier decennia woedt. Een vergelijkbaar voorstel werd veertien jaar geleden door een nipte meerderheid afgeschoten. Overigens weerhield dat een aantal voorgangers er niet van om toch homohuwelijken in te zegenen. Zij haalden zich tuchtprocedures op de hals. De conservatieve vleugel van de kerk meent dat de Bijbel homoseksuele handelingen verbiedt als zonde. Dit besluit illustreert dat de invloed en omvang van de conservatieven tanende is. Presbyterianen laten zich tot op zekere hoogte vergelijken met de Protestantse Kerk in Nederland (PKN); die is ook overwegend links van midden. PKN-gemeenten zegenen homostellen niet in, maar ze kunnen wel een 'zegen' krijgen. De presbyteriaanse koers vormt een schril contrast met die van het grootste protestantse genootschap, de Southern Baptist Convention. Die verzet zich fel tegen homohuwelijk en gaat uit van wat ze een 'bijbelse definitie van het huwelijk' noemt. Het evangelicale kerkverband heeft wel 'liefde voor zij die worstelen met aantrekking tot hetzelfde geslacht en zij die een homoseksuele levensstijl hebben'. Het grootste 'mainline-protestantse' genootschap - de United Methodist Church - erkent het homohuwelijk niet, maar een aanzienlijk deel van de lidkerken wil daar verandering in brengen. Dissidente voorgangers hebben al homoceremonies voltrokken. Eerder stelden al enkele kleine genootschappen het kerkelijk huwelijk open voor homo's. Mijlpaal voor transgenders Dinsdag 1 juli 2014 was een belangrijke dag voor transgenders in Nederland. Een nieuwe wet trad op die dag in werking. Daarmee wordt de wijziging van de vermelding van het geslacht in de geboorteakte makkelijker, sneller en respectvoller dan voorheen. Vanaf deze datum kunnen transgenders van 16 jaar en ouder met een deskundigenverklaring de vermelding van het geslacht wijzigen bij de gemeente van geboorte. De gemeente past daarop de geboorteakte aan en wijzigt hierin het geslacht. Vervolgens kan betrokkene alle documenten met gewijzigde vermelding ontvangen, van OV-chipkaart en paspoort tot diploma of hypotheekakte. Vóór de wijziging waren transgenders verplicht eerst een diagnose en behandeltraject te doen. Bovendien was een geslachtsaanpassende behandeling én zich niet meer kunnen voortplanten een eis in de oude wet. Deze praktijk, die een universeel mensenrecht schendt, komt daarmee tot een einde. Een belangrijk winstpunt is ook dat dankzij de wet transgenders in Nederland stukken vrijer door het leven kunnen gaan. Want hoe pijnlijk is het om steeds weer, bij een sollicitatie, aanmelding voor een opleiding of in tal van andere situaties, je persoonlijke verhaal uit te moeten leggen, uit de kast te moeten, omdat je papieren nog het foute geslacht aanduiden. Nederland is overigens niet uniek met deze wet, er zijn meer landen waar dit al geregeld is. Argentinië bijvoorbeeld gaat nog een stap verder. Daar is een deskundigenverklaring niet nodig. De emancipatie van transgenders is nog niet afgerond. De erkenning van geslacht binnen de Europese grenzen en het bestrijden van discriminatie op de arbeidsmarkt blijven twee actuele thema’s. Amarant, magazine voor lesbische en biseksuele vrouwen, jaargang 43, nr. 4

4

GEZIEN, GEHOORD, GELEZEN Het laatste nieuws voor jou Postzegel Voor de LGBTpostzegelverzamelaars: in de VS wordt een postzegel uitgegeven met Harvey Milk, de eerste openlijke homoseksuele politicus in de VS.

Tweede seizoen van Orange is the New Black Op 6 juni jl. ging het tweede seizoen van de Netflixserie Orange is the New Black van start. De serie is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van Piper Kerman, dat zij zelf beschreef in een boek. In het eerste seizoen konden we zien hoe Piper in de gevangenis kwam nadat ontdekt werd dat ze drugsgeld vervoerd heeft. Via Piper maakte de kijker kennis met verschillende vrouwen in de gevangenis, waaronder haar ex-vriendin Alex. Van de verhaallijn in seizoen 2 is nog weinig bekend.

De nieuwste Whopper van Burger King: The Proud Whopper De Burger King komt met een speciale edition burger voor gays. De Whopper kost en smaakt hetzelfde als een gewone Whopper alleen steun je met de ‘The proud Whopper’ de homogemeenschap. Ingepakt in een regenboogverpakking ligt de hamburger nu bij Burger King. De grote baas van Burger King, Fernando Machado, zegt dat het product tekenend is waar Burger King voor staat. De nieuwe Whopper haakt in op de slogan van Burger King: ‘Be Your Way. Een deel van de opbrengsten van de Proud Whopper wordt gedoneerd aan de Burger King McLamore Foundation. Een goed doel dat Burger King opzette om beurzen aan afstuderende homoseksuele studenten te geven. De Whopper is op dit moment alleen in San Francisco, waarschijnlijk de meest gayfriendly stad van heel Amerika, te koop. Niet iedereen is even blij met de nieuwe Whopper, naast positieve reacties zijn er ook veel mensen die de burger niet zien zitten. Zie reacties op http://www.youtube.com/watch?v=qBkAAortU_g

Opkomst Roze Zaterdag Eindhoven valt tegen Zaterdag 5 juli jl. kwamen 25.000 mensen naar Eindhoven om Roze Zaterdag te vieren. Normaliter zijn 50.000 tot 60.000 mensen bij Roze Zaterdag aanwezig. Waarom de opkomst zo tegen viel is niet bekend. Door het slechte weer? Door de wedstrijd van Oranje op het WK? Doordat de dag in juli viel en niet, zoals normaliter het geval is, in juni? Toch mocht het de pret niet drukken, de dag verliep vrolijk en zonder incidenten. Thema was ‘Laat diversiteit je leven kleuren’. Er was een parade door de binnenstad met allerlei roze organisaties, maar ook nietroze, zoals de politie. En natuurlijk LHBT’s, zoals roze medewerkers van AMSL uit Veldhoven, een fabrikant van chipmachines. Door een stuk van de binnenstad lag een roze loper, er was een drukbezochte informatiemarkt en ‘s avonds waren er uiteenlopende feesten. Volgend jaar vindt Roze Zaterdag in Maastricht plaats. Elton John meent dat Jezus voor homohuwelijk zou zijn Als Jezus Christus in dit tijdperk zou leven, zou hij voorstander van het homohuwelijk zijn, denkt Elton John. Dan zouden ook homoseksuele geestelijken met elkaar mogen trouwen en zou het celibaat van katholieke priesters worden afgeschaft. ‘Dat zijn oude, stomme dingen. Als Jezus vandaag zou leven, kan ik me niet voorstellen dat hij als christen en als geweldig persoon zijnde zou zeggen dat dit niet kan’, zegt de muzikant in een interview met Sky News. ‘Jezus vond liefde, compassie, vergeving en het samenbrengen van mensen zo belangrijk, en dat is waar de kerk over zou moeten gaan,’ aldus Elton John


5

‘Als ik hier in Apeldoorn door de hoofdstraat fiets en de etalages bekijk zie ik allemaal hetzelfde. Het modebeeld is één grauwe massa. Mensen kleden zich zo “grijs”. Vooral de jeugd. Jongeren hebben alleen kleuren in hun schoenen. Ik denk dat het goed is om wat kleur in de mode te brengen,’ zegt Antien Grijseels (50) van Feeën en Feeksen in Apeldoorn. Kleur is dan ook het eerste dat je tegemoet straalt als je haar winkel binnenkomt. De grote maten hangen apart, voor de rest is de collectie zoveel mogelijk op kleur ingedeeld. Rood, oranje, veel blauw, geel, groen, paars, noem een kleur en hij hangt er. Uiteraard ook wel wit en zwart, hoewel dat technisch gezien geen kleuren zijn. Voor Antien is het in de eerste plaats belangrijk dat kleding lekker zit. ‘Een spijkerbroek kan mooi zitten als je staat maar zodra je gaat zitten snijdt ie in je buik. Ik wil er leuk uit zien en vooral niet voelen dat ik iets aan heb. Wat ik verkoop zit comfortabel. Liefst materiaal dat natuurlijk is. Dat lukt niet altijd omdat ik graag stretch heb en dat is kunststof. Maar katoenen tricot is ideaal. Ik heb geen wol want dat kriebelt, ik heb geen zijde want dat vind ik zielig. Voor een lapje zijde heb je heel wat dode rupsjes op je geweten. Het knuffelgehalte van een zijderups is laag dus denken mensen er minder over na. Antien heeft na het volgen van de school voor fotografie in Den Haag eerst jaren als fotograaf gewerkt. Maar veel verschil is er volgens Antien niet tussen fotograferen en mode verkopen. ‘Ik vind mensen fotograferen het allerleukste. Ik vind het fijn om ze op hun gemak te stellen en ze te laten zien hoe mooi ze zijn. Dat doe ik eigenlijk met kleding ook. Ik laat ze zien dat ze gerust iets kleurrijks kunnen aantrekken, dat ze dan nog mooier worden. Vaste klanten heb ik in de loop der jaren dan ook in zelfvertrouwen zien groeien. In het begin mag hun kleding vooral niet opvallen, later kopen ze steeds vaker opvallender kledingstukken.’ Karin Bloemen is qua lef een groot voorbeeld voor Antien. ‘Wat die vrouw draagt, prachtig. Zij heeft natuurlijk een dure couturier. Wat ik graag wil is met minder middelen ook zoiets doen. Ik wil voor mensen met een uitkering ook toegankelijk zijn. Ik heb wel een paar jassen van 239 euro in de winkel hangen maar dat zijn uitzonderingen. Als ik de kledingstukken zelf maak en zinnig mijn materialen inkoop dan hoeft het niet zo duur te zijn.’ Maar liefst tachtig procent van hetgeen in de winkel hangt is door Antien zelf gemaakt. En soms komt het niet eens in de winkel te hangen. Tijdens dit interview kwam er een dame binnengewandeld die een en ander begon te passen. Een hele leuke broek vond ze, maar ja, de pijpen iets te smal. Uiteraard bood Antien aan hetzelfde model met iets wijdere pijpen te maken. Dat zag mevrouw wel zitten en de maat werd genomen. En passant bestelde mevrouw er nog eenzelfde broek van een heel andere stof bij. Nog diezelfde dag om vier uur kon ze het ophalen. Daar komt geen hangertje aan te pas. Op het gebied van mode is Antien een autodidact. ‘Vroeger had ik een vriendin met een hele creatieve moeder. Daar maakte ik wel jassen. En op mijn tiende maakte ik al Barbiekleertjes. Mijn oma had twee tweelingzusjes en die hadden ook een modewinkel. Het zit wel een beetje in de genen denk ik. Toen ik in Apeldoorn kwam wonen ging ik op naaicursus. Vooral om mensen te leren kennen. Ik ging werken bij “De Godin in Jezelf”. Een prachtige winkel met kleding waar ik blij van werd. Na twee jaar hielden ze er mee op. Zo jammer. Apeldoorn is nogal behoudend. Twee jaar is gewoon te kort. Je moet het minstens vijf jaar proberen.’ En dat deed Antien. Ze begon in november 2008 voor zichzelf. Ze begon aan de Wormenseweg, een B-locatie. Feeën en Feeksen noemde Antien haar zaak. ‘Ik wilde graag een alliteratie. Deze heeft mijn vrouw Wia verzonnen.‘ Apeldoorn is behoudend maar Antien had een lange adem. Precies vijf jaar had ze nodig om naar een A-locatie te kunnen.  Amarant, magazine voor lesbische en biseksuele vrouwen, jaargang 43, nr. 4

6

Als het lukt koopt Antien meerdere keren per jaar in. Ze wil ook graag zelf kleding blijven maken. ‘Nu ik in het centrum zit loopt het wel harder dus op een gegeven moment zal ik tachtig-twintig niet vol kunnen houden. Iets minder mag, maar er zijn zoveel mensen die afwijken van de confectiemaat. Mensen met lange of korte armen, mensen met een brace. Soms kost het heel veel tijd omdat mensen met wensen komen die voor mij nieuw zijn. Daar leer ik dan wel weer van. Regelmatig zijn vrouwen echt ontroerd door wat ik voor ze maak. Dat is veel meer waard dan al het geld ter wereld. Natuurlijk heb ik geld nodig, anders valt er geen pand te huren. Maar genoeg is genoeg. Ik word van geld niet gelukkig. Ik word gelukkig van mensen blij maken. Ik heb een soort van vertrouwen dat dat wat ik nodig heb naar me toe komt. Misschien heel naïef. Maar tot nog toe heb ik een dak boven mijn hoofd, ik heb te eten, ik kan mijn kinderen blij maken. Wat wil ik nog meer?’ Er zijn onder haar klanten redelijk wat vrouwen die voor de tweede keer trouwen. ‘Die vrouwen willen niet meer in het wit trouwen. En die vinden het dan heel leuk om hier iets uit te kiezen. Iets opvallends, iets feestelijks.’ De twintig procent die Antien inkoopt zijn merken die aansluiten bij de kleding die ze zelf maakt. Normal Crazy verkoopt ze het hele jaar, Luna Serena in de zomer en Heart en Boris in de winter. De winkel is geopend van dinsdag tot en met zaterdag. Doordeweeks werkt ook Wendy in de winkel en op zaterdag komt Romy daar nog bij.

Antien draagt altijd haar eigen kleding. ‘Nee, niet als visitekaartje,’ zegt ze. ‘Gewoon omdat het lekker zit en ik er blij van word. Elke klant die blij en tevreden de winkel uitloopt is een visitekaartje. Meer informatie: Feeën en Feeksen http://feeenenfeeksen.nl Beekstraat 3 7311 LD Apeldoorn 055-5336606 Mailen kan natuurlijk ook: [email protected]




7

VOOR JOU GELEZEN Boeken die ons raakten! Na het grote succes van Emma Donoghue’s roman 'Kamer' nu een ouder boek van deze in Canada wonende Ierse auteur. Het in het Londen van 1864 gesitueerde verhaal is gebaseerd op een destijds geruchtmakende echtscheidingsrechtszaak, waarin viceadmiraal Henry Codrington en zijn vrouw Helen tegenover elkaar stonden. Het huwelijk is niet goed. Zeven jaar leven de admiraal en zijn vrouw Helen al in aparte slaapkamers. Het enige dat ze gemeenschappelijk hebben zijn hun twee kinderen. Derde hoofdpersoon is Emily Faithfull, liever Fido genoemd, een vriendin van Helen. Fido is een van de drijvende krachten van de Britse vrouwenbeweging en eigenares van een drukkerij. Helen hernieuwt de vriendschap met Fido. En Fido op haar beurt wordt slachtoffer van haar liefde voor de manipulatieve Helen en dient uiteindelijk als belangrijkste getuige in de rechtszaak. Haar getuigenis zal de doorslag geven. Donoghue situeerde deze levendige, spannende en geestige roman over liefde, vriendschap, overspel en de verhouding tussen mannen en vrouwen in het bruisende Victoriaanse Londen, waar de vrouwenbeweging voet aan de grond probeert te krijgen. Weer een echte Donoghue. Een pageturner vol seks, passie en intriges. Bladzijde na bladzijde wil je verder lezen en als het boek uit is heb je spijt dat je er zo snel over gedaan hebt. Heerlijk, een echte aanrader!

De verzegelde brief | Emma Donoghue | Uitgeverij Atlas Contact | oktober 2012 Paperback | 368 pagina's | 9789045802916 | 1e druk | € 19,95 (ook verkrijgbaar als e-book, € 15,99) De jonge lesbische Noortje leeft haar gelukzalige leven alleen met haar vrienden in Brussel, maar verlangt stiekem naar ‘De Ware’. Door een onlineontmoeting met Frederica wordt ze plotseling stapelverliefd en leert ze echte liefde kennen. Zonder aarzelen geeft Noortje haar vrijheid op en gooit ze zich in de nieuwe relatie. Maar vrijheid laat zich, net zoals liefde, niet beperken. De verschillende toekomstdromen van de twee vrouwen beginnen de relatie op te breken. Ze hebben veel gemeen, maar ook heel veel niet: de een lust geen lamsbout, de ander wel, de een wil het liefst in een hippe loft in Brussel wonen terwijl de ander een rijtjeshuis in Mechelen als haar grootste ideaal ziet. En dus hebben ze samen een hoop uit te zoeken. In een fragmentarische stijl maakt Lief en lef je deelgenoot van Noortjes zoektocht. Ik vind het boek onevenwichtig in opbouw: kleine gebeurtenissen worden tot in detail beschreven, grote slechts nonchalant aangestipt. Veel wordt onnodig uitgelegd en niet alle zinnen lopen even lekker: 'Druipend door de hele gang stapte ik in mijn handdoek gauw naar mijn computer'. Cornelissen en Van Damme hebben flashbacks gebruikt, waarschijnlijk om te verklaren waarom Noortje is zoals ze is. Die flashbacks leggen te veel uit, halen de vaart uit het verhaal en voegen te weinig toe. Het is jammer dat je als lezer niet makkelijk een band krijgt met hoofdpersoon Noortje. Daarvoor is ze teveel met zichzelf bezig, en met Frederica. Andere personages worden weinig liefdevol beschreven. Een voorbeeld: 'Ze was van het type Kwade Pot. Makkelijk te herkennen aan de grote frons, breed uithangende schouders en armen, overtollig lichaamsvet, en het kapsel van een militair. Ongetwijfeld ging er van binnen een schat van een mens schuil, maar die was blijkbaar opgegeten door een groot legermonster.’ Van zulke zinnen gaan mijn haren recht overeind staan. Toch hebben Cornelissen en Van Damme echt wel schrijftalent. Nu nog een evenwichtiger opbouw en wat meer diepgang. Wellicht dat er dan in de toekomst een mooi boek kan ontstaan. Voor dit boek: vooral prima vermaak als je op vakantie bent. Lief en lef | Nine Cornelissen & Miriam Van Damme | Linkeroever Uitgevers NV | mei 2010 Paperback | 240 pagina's | 9789057203428 | 1e druk | € 16,90


8

VOOR JOU BEZOCHT Museum Betje Boerhave, wellicht het kleinste museum van Utrecht

Nadat wij in Grand café ‘De Winkel van Sinkel’ van een heerlijke lunch hadden genoten gingen wij naar ‘Het museum voor het Kruideniersbedrijf Betje Boerhaave’, óók te vinden in de binnenstad van Utrecht. Over De Winkel van Sinkel vind je elders in dit nummer een artikel. Het Kruideniers museum is klein, piepklein kun je wel zeggen. Het bezoekadres van het museum is Hoogt 6. De ingang is gelegen aan een stil hofje waar geen verkeer kan komen en als je het museum binnengaat waan je je in andere wereld. In de benedenruimte is een winkel gevestigd. In dit winkeltje is echt van alles te koop. Heel veel ouderwetse snoepsoorten zoals ulevellen, polkabrokken en (kerk)pepermuntjes. In het museum vinden regelmatig vitrine-exposities plaats en bedrijven vinden het een eer om aan deze exposities deel te nemen. De naam van huisvrouw Betje Boerhaave is nauw met het museum verbonden. Betje Boerhaave hield een dagboek bij. Deze dagboeken werden door haar kleinzoon na historisch onderzoek bewerkt en gesitueerd in Utrecht. Het dagboek van kruideniersvrouw Elisabeth (Betje) Boerhaave-Cramer is bij het vervangen van enkele plavuizen gevonden in een blikken trommel onder de grond. Dit dagboek bevat de belevenissen van Betje en werd geschreven eind 19e eeuw. Het dagboek bestaat uit zeven delen en kan via de website van het museum besteld worden. Hoogt 6 3512 GW Utrecht www.kruideniersmuseum.nl Op diezelfde, zeer uitgebreide, duidelijke website is een heel overzicht te vinden van de historie van het kruideniersvak. Erg overzichtelijk, erg leuk om te lezen! Je kunt wel zeggen, gehandeld in kruidenierswaren is er altijd… dat gaat al terug tot de Romeinse tijd of de Han-dynastie in China. Nederland is natuurlijk van oudsher een handelsland. Denk aan de handelsvaarten op de Oostzee en niet te vergeten de handel in ‘koloniale waren’ van Nederlands Indië. In de 19e eeuw verandert er veel en begint het moderne kruidenierswezen een beetje vorm te krijgen. Er komen steeds meer producten die in de winkels verkocht worden en in die tijd zien we heel voorzichtig de grootwinkel bedrijven in opkomst komen. In het begin van de 20ste eeuw wordt de presentatie en de aankleding van de winkels steeds belangijker. Door de twee wereldoorlogen is de groei van het winkelbedrijf natuurlijk behoorlijk gestagneerd geraakt. Na de tweede wereldoorlog gaat de ontwikkeling echter weer stevig door. Er verdwijnen steeds meer kleine winkels en de grootwinkelbedrijven krijgen steeds meer producten in hun schappen. Er zijn eigenlijk twee stromen in het grootwinkelbedrijf. De discounters die hun spullen uit dozen verkopen en supermarkten met uitgebreide assortimenten, waarvoor presentatie een hele belangrijke plaats inneemt. Tegenwoordig heeft de automatisering enorm terrein gewonnen en kunnen de supermarkten hun assortiment steeds beter af stemmen op de consument. 


9

Natuurlijk wil ik jullie over mijn indrukken van het bezoek aan dit leuke museum vertellen. Toen wij bij Hoogt 6 in Utrecht, het adres van het museum, aankwamen en de toegangsdeur openden, dacht ik eigenlijk ‘dit kan niet waar zijn’. Twee dames in lichtelijk ouderwetse jurken en met schorten voor en gelukkig ook een bos grijs haar heetten ons hartelijk welkom in het winkeltje met allerlei soorten ouderwets snoep. Ze wezen ons vriendelijk de weg naar boven, een smalle trap op, waar ‘het museum’, gesitueerd was.

Eenmaal boven aangekomen was er op een oppervlakte van zo ongeveer zes bij zes meter een enorme hoeveelheid spullen samengepakt. En…. wat voor spullen. Er ging een rilling van nostalgie en herkenning door mij heen. Een kleine opsomming: Sunlight zeep, allerlei soorten Maggi-producten, waarvan natuurlijk de Maggiblokjes wel een van de hele bekende producten is. Als ik ziek was kreeg ik vroeger in de loop van de dag, al liggend in het bed van mijn vader, een heerlijk kopje bouillon van Maggi geserveerd. In één van de vitrines lag een grote hoeveelheid lucifersdoosjes met allemaal verschillende afbeeldingen en dit bracht mijn grote verzameling ‘lucifersmerken’ terug in mijn gedachten. Naast ‘berenplaatjes’ spaarde ik ook lucifersmerken en de verzameling steeg tot grote hoogte. Ik had er veel. Mijn zus spaarde suikerzakjes en één van mijn oudere broers sigarenbandjes. En dan had ik nog een broertje, die wel acht jaar jonger was dan ik, hij spaarde ‘speldjes’, een heel nieuw fenomeen, die bestonden in mijn ‘verzameltijd’ nog niet. Verder Verkade-blikken, Tjoklat-blikken, beschuitblikken van Bolletje, Drosteblikken, Van Nelle-blikken en zo kan ik nog een hele tijd doorgaan. Een feest van herkenning! Één van de vitrines in het museum heeft als thema de Hamsterwet van 1939. Ik had daar nog nooit eerder van gehoord en heb natuurlijk alles wat daar tentoongesteld was met belangstelling bekeken. In die wet staat te lezen dat men gelet op artikel 9 van de prijsopdrijvings- en hamsterwet de minister van economische zaken heeft goedgevonden te bepalen dat alle soorten van goederen, waarvan het eenieder verboden is zich binnen een kalenderweek meer te verschaffen dan hij of de groep van personen, voor welke hij gewoon is zich die goederen te verschaffen, daarvan gedurende een week pleegt te verbruiken. Er volgt dan een grote opsomming van producten die onder het verbod van de Hamsterwet vallen. Een kleine keus uit die producten: rijst, rijstmeel, rijstebloem, havermout, gort, vermicelli, bruine bonen, witte bonen, rozijnerwten, slaolie, raapolie, boterolie, koffie, thee, cacao, zeepschilvers en tot slot alle soorten kaarsen. En dan heb ik nog een heleboel producten overgeslagen. Tegenwoordig is er van een hamsterwet geen enkele sprake meer. Er is zelfs een winkelketen die ons juist regelmatig oproept, met gebruikmaking van de bekende hamstertjes, enorme hoeveelheden producten te hamsteren. Ik ga er dus maar van uit dat die wet al lang buiten werking is. Wij zouden anders op dat moment allemaal in overtreding zijn! Weer beneden aangekomen in het winkeltje na het museumbezoek heb ik natuurlijk enige soorten snoep aangeschaft voor het thuisfront en hebben wij, mijn medebezoekster en ik, nog gezellig een tijdje met de twee dames, die in de winkel stonden gesproken. Zij vertelden dat het museum en de winkel door vrijwilligsters worden gerund. Het museum krijgt geen subsidie. Met de verkoop in de winkel, particuliere giften en soms een erfenisje kan het zichzelf net bedruipen. De toegang voor het museum is gratis. Een gift wordt op prijs gesteld!




10

Erfenis Mijn tante is overleden. Ja, dank u voor de condoleances. Nee, ik ben niet erg bedroefd. Het was haar tijd. Ze zat al een paar jaar op de verpleegafdeling van het verzorgingshuis, en het laatste jaar kon ze amper praten en je nauwelijks meer verstaan. Een bezoekje was meer een bezoeking. Wel straalde ze altijd als ik of een van mijn nichten kwamen. Dat heeft ze tot het laatste moment gehouden. Ze is 94 geworden. We zijn dankbaar voor alles wat ze voor ons betekend heeft. En voor de erfenis. Ze heeft ons een leuk geldbedragje nagelaten. Plus de rest van haar spulletjes.

COLUMN FRANCIS VAN SOEST

Mijn nichtjes kiezen elk twee dingen uit en roepen dan: ‘Mijn huis staat vol, er kan niks mee bij, ik doe er niks mee. ‘ Kortom, neem jij het maar. Dus zit ik nu weer met een aantal zaken opgescheept, net zoals bij mijn andere tantes en mijn moeder. (Ik kan het toch moeilijk weggooien.) Het lepeldoosje, met alle mogelijke herinneringslepeltjes. Best leuk, maar ik heb al twee van die doosjes. Plus dat alle doosjes min of meer hetzelfde bevatten.

Zilveren Floriadelepeltjes, kerk uit Doorn, kerk uit Weesp, Wilhelminadubbeltje en profil. Iedere keer als een van de tantes met vakantie ging bracht ze voor de anderen thuis lepeltjes mee. Plus een voor zichzelf. Een familiehistorie van uitstapjes in lepeltjesvorm. Taartschep. Taartvorkjes in cassette, echt zilver, dat wel. Beetje zwart aan het worden, want niemand poetst(e) het de laatste tien jaar. Ik heb nu genoeg taartvorkjes om een regiment te bedienen, en ik gebruik er hoogstens vier. We eten weinig taart. Taartbordjes, mijn derde complete stel. Een stel gebruik ik twee keer per jaar als we veel gasten hebben. Echt mooie glazen en glaasjes, op een bijzondere vierkante voet. Prachtig, maar zóóó kwetsbaar. Die kwamen ook alleen bij speciale gelegenheden te voorschijn. Ik heb ze altijd willen hebben, maar wanneer gebrúik ik ze? En dan staat ook het familiekristal nog in een kastje stof te vangen. Alleen de verzilverde cassette van tante gebruik ik met veel dank. Maar wat ik nu met die aspergeschep aan moet? Ik heb al zoveel weggedaan in mijn leven. Al mijn tantes en mijn moeder heb ik uitgeruimd. (Ik ben opgegroeid tussen drie tantes en een moeder, die allemaal in het ouderlijk huis zijn blijven wonen. Alleen de laatste betrok op den duur vlakbij een flatje.) Ook bij mijn tante heb ik flink gesaneerd toen ze naar het verzorgingshuis ging. Maar nu zit ik weer met spullen opgescheept. Veel spullen, ondanks mijn rigoureuze weggooibeleid. Zo langzamerhand kom ik erin om. Ik ben een slechte voor Marktplaats. En wie wil dit soort dingen nog hebben, ook al is het nog zo mooi. Een vriendin wilde graag het kristallen zoutpepermosterdstel hebben. Prima maar daar schiet ik weinig mee op. Moet ik dan toch maar gaan weggooien? Hoe zit het dan met piëteit voor mijn familie? Wilt u wat hebben? Help!!


11

VOOR JOU GEZIEN Films die boeiden!

Stella (Olympia Dukakis) en Dot (Brenda Fricker), beiden in de zeventig, zijn al meer dan dertig jaar samen. Dot begint wat lichamelijke gebreken te krijgen, en dus besluit haar kleindochter dat ze beter af is in een bejaardentehuis. Stella wil koste wat kost voorkomen dat zij en Dot gescheiden worden, en dus komt ze in actie. Ze neemt Dot mee naar Canada om daar te trouwen. Stella is ervan overtuigd dat ze gezocht worden en pikt daarom een lifter op om niet aan het signalement te voldoen. Die lifter, Prentice, is een knappe danser die onderweg is naar zijn stervende moeder. Met z'n drieën maken ze de lange road trip naar Nova Scotia, waarin hilariteit en ernst elkaar afwisselen. Een zowel avontuurlijke als ontroerende road trip. En als je, net als ik, ooit op Novo Scotia was, ook een feest van herkenning van de omgeving. Cloudburst is het verhaal van de ijzersterke liefde tussen twee vrouwen die zich door niets of niemand laten scheiden. Een ontroerende film van het begin tot het eind. Toch nergens zoetsappig, daar zorgt Stella wel voor. Veel relativerende humor. Prachtige filmmuziek van niemand minder dan k.d. lang. Heel gedurfd om het probleem voor de oudere lesbienne aan te kaarten! Gaan zien die film!

Cloudburst: Acteurs: Olympia Dukakis, Brenda Fricker & Ryan Doucette Regisseur: Thom Fitzgerald, 93 minuten, 2013, € 14,25 Leeftijdsindicatie: 6 jaar

Giulia en Chiara zijn al jaren samen en willen dolgraag een kind. Maar volgens de Italiaanse wetgeving hebben alleen heteroseksuele stellen recht op een ivf behandeling. Giulia en Chiara besluiten uit te wijken naar Nederland om zo hun wens toch in vervulling te kunnen laten gaan. In Nederland handelt het lesbische stel alle hindernissen van de ambtelijke molen af, en nu begint het wachten op de oproep door de behandelende arts. Alles gaat zoals gewenst, maar dan ontdekt Chiara een knobbel in haar borst. Zij trekt zich meer en meer terug in zichzelf en zelfs tegen Giulia vertelt ze niet wat de diagnose is. Daarmee wordt de tijd waarin ze vreugdevol zouden wachten op de uitvoering van hun kinderwens steeds meer een verscheurende test voor hun relatie. De film is duidelijk low budget. Geen plotwendingen om de kijker te overtuigen, maar pure emoties. Een film over de dingen des levens. En die lopen niet altijd van een leien dakje. Toch jammer dat er niet meer uit de film gehaald is. Er wordt veel overgelaten aan de fantasie van de kijker. Dialogen die zich afspelen in de auto, op straat en thuis worden niet in geluid en tekst weergegeven. Alsof je naar een film kijkt waar het geluid uitstaat. Te weten waar de twee dames werkelijk staan had een extra dimensie toegevoegd. Bleef nu achter met veel vragen en een onaf gevoel. No End (Senza Fine) : Acteurs: Cristina Serafini, Irene Ivaldi & Margherita Fumero Regisseur: Roberto Cuzzillo, 75 minuten, 2011, € 8,99 Leeftijdsindicatie: 12 jaar


12

Foto’s: Marja van Dort Adriënne Nijssen Sijke Jonkman

FOTOREPORTAGE Drents Dames Daggie


13


14

Ooit zagen we elkaar minstens een keer in de maand, nu was het ineens zo maar twee jaar geleden. Geen idee hoe dat kwam. Wist wel dat het lang genoeg geduurd had. In keek in mijn agenda en zag dat ik komende woensdag na mijn werk best een langs Felicia kon gaan. Al met al misschien twintig minuten omrijden op weg naar huis. Ik stuurde haar meteen een mailtje. Ik ken mezelf, als ik het ijzer niet smeedt als het heet, worden zaken vaak gewoon op de lange baan geschoven. Binnen de kortste keren enthousiast beantwoord. Ja zeker was ik welkom. Of ik een hapje bleef eten. Graag, was mijn antwoord. Heerlijk dat ik dan na de files naar huis kan rijden maar vooral gezellig om ruim de tijd voor elkaar te nemen. Een tweede mailtje volgde. Of ik chili sin carne, zuurkoolschotel of gado gado wilde eten. Jeetje, wat een luxe zo’n keus. Ik liet haar weten dat ik voor de gado gado ging. Waarop zij nog een mailtje terugstuurde dat ze daar zelf ook wel zin in had. Iets wat ze voor zichzelf zelden maakt. In een PS-je liet ze met weten dat ze blij was dat ik bleef eten. Er was veel gebeurd in haar leven, ze had veel te vertellen. Felicia maakte me nieuwsgierig. Waarom we een jaar of vijftien geleden met elkaar aan de praat raakten weet ik nog altijd niet. Ik de extroverte, zij zo introvert als maar kon. Letterlijk en figuurlijk zo gesloten als een pot. Haar leven kabbelde een beetje voort. Ze was vaak op vrouwenfeesten te vinden, had nu en dan een scharrel maar tot een relatie kwam het nooit. De enige relatie die ze ooit gehad had was met een man en die tijd lag ver achter haar. Daarna was ze jaren verliefd geweest op een getrouwde vrouw die dat niet eens zag. Maar heel langzaam was Felicia de wereld om haar heen weer gaan bekijken. Elke keer als we elkaar ontmoeten namen we even de tijd om bij te kletsen, soms dansten we samen. En iedere keer opnieuw bewonderde ik de creaties die ze droeg. Felicia heeft het niet breed al zou je dat aan haar uiterlijk niet zeggen. Een Zeemannetje van een paar euro bouwt ze met wat verf, kraaltjes en mooi garen om tot prachtige kledingstukken die stuk voor stuk uniek zijn. Af en toe kwam ze bij mij thuis. Nu ik er over nadenk meestal in de winter. Dan stookte ik de haard en maakte een tapasschotel. Stokbrood, olijven, kaasjes in soorten en smaken, ze genoot er mateloos van. Zelf nam ik maar zelden de moeite haar thuis op te zoeken. In de dagen tussen onze mailwisseling en mijn bezoek verdween Felicia voor even weer naar de achtergrond. In de auto op weg naar haar kwam mijn nieuwsgierigheid weer boven drijven. ‘Ik heb veel te vertellen, er is veel gebeurd in mijn leven.’ Haar laatste zin zat letterlijk in mijn hoofd. Eenmaal binnen stortte Felicia niet meteen haar hart bij me uit. Dat had ik ook niet verwacht, een aanloopje is haar niet vreemd. Haar appartementje was nog even leuk als ik me herinnerde. Geen muur lijkt er recht te lopen, aparte vormen en ingericht met de haar bekende creativiteit straalt het toch een rust uit die weldadig is. De tafel stond al gedekt voor twee. Kleurrijke placemats, mooi servies en feestelijke glazen die leken te stralen. Een geur van Indisch eten, een schaaltje bonbons op het kleine tafeltje bij de bank. Terwijl zij bedrijvig heen en weer liep, thee zette en kaarsjes aanstak, nam ik alle details van haar inrichting weer in me op. Na een minuut of tien ging ze in de fauteuil tegenover me zitten. Hoe het met mij ging wilde ze weten. Ik vertelde in vogelvlucht over de afgelopen jaren. Al met al toch goed voor een half uurtje. Dat had Felicia nodig voor ze met haar verhaal kon beginnen. En dan nog zou ik met een hamvraag moeten komen. 


15

‘Hoe is het nou met jou,’ vroeg ik terwijl ik haar diep in de ogen keek. Ik zag dat ze een lichte blos op de wangen kreeg. Het moment van de waarheid, ze kon er niet meer onderuit. ‘Ga jij nog vaak naar vrouwenfeesten?’ was haar wedervraag. Ik gaf geen antwoord. ‘Ik neem aan van wel. En dan zul je vast gemerkt hebben dat ik er niet meer kom.’ Daarna zweeg ze. ‘Wil je uitleggen waarom je er niet meer komt?’ vroeg ik. Ze haalde diep adem, wilde opstaan om een nieuw kopje thee te halen. Zachtjes legde ik mijn hand op haar arm, dwong haar te blijven zitten. ‘Ik vind dat ik er geen recht meer op heb, het zou niet eerlijk zijn tegenover de vrouwen op het feest.’ Op mijn gezicht moet verbazing te lezen zijn geweest. ‘Ik heb sinds anderhalf jaar een relatie.’ Toen ik op wilde springen om haar te feliciteren was zij het die mij met een zachte druk op mijn arm in mijn stoel hield. ‘Met een man,’ zei ze zo zachtjes dat ik twijfelde of ik het wel goed verstaan had. ‘Ja én,’ zei ik. ‘Dus jij mag niet meer op vrouwenfeesten komen omdat er niet meer op je gejaagd kan worden?’ Ik voelde woede in me opkomen. Jezelf als prooi zien, godve….. dat is toch al lang uit de tijd. ‘Dus als Saskia eens geen zin heeft met me mee te gaan, dan kan ik me ook niet op een vrouwenfeest vertonen. Op mij kan namelijk ook niet gejaagd worden.’ Het klonk nog bitser dan ik bedoelde. ‘Dat is iets…..’. Ik liet haar niet uitpraten. ‘Dat is helemaal niets anders. Je gaat naar een feest voor jezelf. Om lol te hebben, om vrouwen te zien, te dansen, te kletsen, om zelf te jagen voor mijn part. Maar nooit, nooit, nooit ga je als prooi naar zo’n feest.’ Toen ik naar haar keek zag ik dat ze zachtjes lachte. En ineens was er ruimte voor een openhartig gesprek. Felicia vertelde me dat ze ontdekt had dat ze biseksueel is. Met een voorkeur voor vrouwen, dat wel. Maar deze man, tja, ze was gewoon voor de persoon gevallen. Ze vind het nog steeds behoorlijk lastig dat ze met een man is. Uitgaan in een gemengde wereld vind Felicia te bedreigend. En dus zit ze nu al anderhalf jaar in de weekenden thuis. Norbert had haar aangespoord alleen te gaan, maar volgens haar eigen gevoel had ze daar dus geen recht meer op. Anderhalf jaar worstelen kwam naar buiten. Langzaamaan vertelde ze meer over de man waar ze voor gevallen was. Over haar ouders, al behoorlijk op leeftijd, die haar zo steunden. ‘Het maakt hen niet uit of ik een vrouw of een man meeneem. Hun blijdschap is niet groter of kleiner dan wanneer ik af en toe een vriendinnetje meebracht of vertelde hoe verliefd ik was.’ Voor Felicia was het genoeg zo. Ze stond op om de maaltijd verder af te maken. Amper een kwartier later zaten we tegenover haar elkaar aan tafel. Het gesprek werd luchtiger, de gado gado was heerlijk. Net voor het afscheid bedankte Felicia me voor mijn uitval. Zo had ze nog nooit gekeken naar uitgaan in de voor haar zo veilige en vertrouwde vrouwenwereld. ‘Een openbaring Anne, echt!’ zei ze zachtjes. Ik maakte meteen van de gelegenheid gebruik, pakte mijn agenda en gaf haar de datum van een vrouwenfeest waar ik zeker zal zijn. Alleen. Saskia heeft die dag iets anders op het programma. Felicia beloofde me te komen. Ik hoop dat ze de moed kan verzamelen. Ik dring er niet meer op aan in onze mailtjes, ik wacht af. Als ik volgende week haar hoofd om de deur zie verschijnen zal mijn dag goed zijn. 


16

VOOR JOU GEGETEN Winkel van Sinkel, Utrecht

Ter voorbereiding op het bezoek aan museum Betje Boerhaave in Utrecht gingen wij de lunch gebruiken in diezelfde stad. De Winkel van Sinkel is een groot etablissement waar je kunt ontbijten, lunchen, dineren, koffiedrinken, borrelen. Kortom… waar je alle geneugten van het etende en drinkende leven kunt genieten. Het heet dan ook niet voor niks Grandcafé. Tot 1898 huisde in dit monumentale gebouw een echte Winkel van Sinkel, een soort Warenhuis waar van alles te koop was. We kennen natuurlijk allemaal de beroemde beginstrofen: In de winkel van Sinkel is alles te koop. Daar kan men krijgen, mandjes met vijgen, doosjes pommade, flesjes orangeade. Hoeden en petten en damescorsetten… Al die spullen zijn er nu niet meer te koop. In 1995 vond er een grote verbouwing plaats en werd het pand veranderd naar een horeca- en cultuurgelegenheid. In 2008 was er nog een verbouwing en kwamen op de eerste verdieping ruimtes voor recepties, presentaties, vergaderingen en andere bijeenkomsten. Beneden in één van de werfkelders is het nachtrestaurant gevestigd. Door het jaar heen is er van veel cultuur te genieten. Ieder jaar in september bijvoorbeeld is de Winkel van Sinkel de centrale vestiging voor het Nederlands filmfestival. En nu onze culinaire ervaringen tijdens de lunch die wij in de Winkel van Sinkel genoten. De gerechten voor alle momenten van de dag kunnen uitgezocht en besteld worden via de ‘menukrant’. Deze menukrant is in papieren vorm aanwezig en is ook op internet op de site van de Winkel van Sinkel in te zien. Er is een gevarieerde keus, voor ieder wat wils. Wij bestelden twee heerlijke broodjes. Het beleg was heerlijk, voor mijn tafelgenote bestond dat uit oude kaas en eisalade . Zij verzekerde mij dat dat heel prima smaakte. Ikzelf bestelde een broodje met lamsham en mosterddressing. Óók heel goed van smaak. De kaart verandert per seizoen. Toen wij lunchten kozen wij uit de wintereditie. Ondertussen is op internet de lente-editie te bekijken. Mijn tafelgenote dronk er en lekkere latte macchiato bij en ik genoot van een heerlijk glaasje witte wijn. Ik ga er even van uit dat dit soort heerlijkheden het gehele jaar door te krijgen zijn. De bediening in de Winkel van Sinkel was prettig, aardig en redelijk snel. Daar wil ik wel een kleine nuance bij aanbrengen. Heel toevallig zat ik daags voor Koningsdag met een andere vriendin op het terras van de Winkel van Sinkel. Wij bestelden ieder een glas wijn en wilden daar graag een plateautje kaas bij hebben. Dat laatste nam erg veel tijd in beslag en toen wij hier een opmerking over maakten bejegende de jongeman die onze bestelling had opgenomen ons op uiterst onfatsoenlijke wijze. Uiteraard lieten wij daardoor ons plezierig samenzijn niet verpesten, maar een minpuntje was het wel. Ik denk dat, hoewel er van grote drukte sprake was, het fatsoen bij het bedienend personeel daardoor niet aangetast hoeft te worden. Maar zoals gezegd, van onfatsoen was tijdens de lunch waar ik het hierboven over had geen sprake. Om kort te zijn, de Winkel van Sinkel in Utrecht is een prima plek om te vertoeven. Zij hebben een mooie duidelijke website: http://www.dewinkelvansinkel.nl Winkel van Sinkel Oudegracht 158 3511 AZ Utrecht


17

D

Fotogedicht—Marjolein Zegers Hammer

e zee zo eeuwig vierentwintig uren per dag

kabbelend, beukend. De zee zo eeuwig vissers, altijd aan het werk kunnen niet zonder. De zee zo eeuwig altijd en overal geeft ze en vraagt niets terug. De zee zo eeuwig soms neemt ze het meest kostbare wat iemand ooit had.

Gedicht—Hadewich van Beveren


18

Op een zonnige maar winderige middag in april ontmoet ik José van Zutphen. Het tere groen begint voorzichtig uit te lopen. Links en rechts rollen glazen van de tafeltjes, toch kiezen we ervoor buiten te zitten. Toeristen in soorten en maten trekken aan ons voorbij. Geroezemoes om ons heen. Taal, dat is waar wij het over gaan hebben. José is geen onbekende in lesboland. Regelmatig las ze op verschillende bijeenkomsten haar gedichten voor. Haar eerste drie bundels bestonden alle drie meer uit gedichten voor een ‘roze’ publiek. Bij haar vierde bundel ging José een andere kant op en ook haar vijfde bundel ‘Het nevelt in haar hoofd’ is niet specifiek voor het roze circuit. José weet precies hoe dit zo gekomen is. ‘Ik werk als vrijwilliger bij een revalidatiecentrum. Ik ben daar ‘dichter aan huis’, en een soort Cliniclown, geworden. In het revalidatiecentrum komen zowel jonge als oudere mensen met een NHA (niet aangeboren hersenletsel). Zo o.a. ook afasiepatiënten, zij moeten opnieuw leren praten, of soms ook leren lopen. Ik was er eerst gastvrouw, zo’n vijfeneenhalf jaar. Maar het ging verder, ik groeide in mijn rol en merkte dat ik mensen met een gedicht kan bereiken, oppeppen of ontroeren. Soms draag ik spontaan in de wachtkamer voor. Deze mensen zijn altijd met medische dingen bezig. Artsen en anderen die er werken zijn vaak, zeker door de tijdsdruk, alleen maar functioneel bezig, ik kan gewoon laten ontstaan wat ontstaat. Ik breng ze in een andere sfeer. Mensen huilen bij mij uit. Ik ben niet gebonden aan agenda-afspraken, de twee dagen per week dat ik er ben, ben ik er ook helemaal voor ze.’ Soms is het contact minimaal. Zo heeft José een “zwaaimeneer”. Hij kan niet praten, het enige contact dat ze met elkaar hebben is naar elkaar zwaaien. Overigens is gedichten voordragen niet het enige dat José in het revalidatiecentrum doet. ‘Laatst vroeg een jong meisje uit Kaapverdië wat ik in mijn vrije tijd doe. ‘Ik hou erg van dansen,’ zei ik. ‘Ze vroeg me voor haar te dansen. Dat heb ik gedaan. Sindsdien vraagt ze het regelmatig en dan dans ik voor haar.’ Voor een Marokkaanse jongen heeft ze een keer gerapt. ‘Zijn begeleider vroeg me of ik een gedicht wilde laten horen. Het lukte me om één van mijn gedichten te rappen. Daarna vroeg hij iedere week om een gedicht.’ Taalgevoel heeft José van geen vreemde. ‘Mijn, inmiddels overleden, moeder had veel met taal. Als ik niet meer kan praten heb je niks meer aan me zei ze altijd. Maar toen ze een CVA kreeg had ik een nog mooier, diepgaander contact met haar. Mijn moeder verloor steeds meer het vermogen tot spreken en verstaan van taal, het schrijven en het lezen. Ik werd geraakt door dat onvermogen, net zoals ik telkens opnieuw geraakt wordt door het onvermogen van de mensen waar ik nu mee in aanraking kom bij het revalidatiecentrum. Het machteloosheidsgevoel, het vaak gesloten vragen moeten stellen om een juist antwoord te krijgen. Deze ervaringen inspireerden me en er ontstonden gedichten die zijn opgenomen in mijn laatste bundel.’ José geniet van haar werk. ‘Er wordt ook veel gelachen met elkaar, ondanks de verdrietige momenten, anders kan je dit werk niet doen. Eenieder is erg gemotiveerd in dit centrum, zowel patiënten als hulpverleners. En ik ook.’ Over de vraag hoe een gedicht ontstaat hoeft José niet lang na te denken. ‘Sowieso in rust en stilte,’ zegt ze. ‘Ik loop altijd met iets op zak waarmee ik een zin die me invalt kan opschrijven. Maar het echte creëren gebeurt thuis. Vaak blijkt dat ik het al onbewust heb opgeslagen. Soms zet ik een muziekje op. Soms moet het echt stil zijn. Soms ben ik bang dat ik niet meer kan schrijven. Dan heb ik maar één zin. Maar altijd komt er toch weer een gedicht tot stand.’  Amarant, magazine voor lesbische en biseksuele vrouwen, jaargang 43, nr. 4

19

Een roman hoeven we van José niet te verwachten. ‘In de omgang ben ik een mens van veel woorden. Maar ik vind het voor mijzelf een uitdaging om dat wat ik op papier wil zeggen met zo min mogelijk woorden te doen. Ik schrijf soms wel eens een verhalend gedicht maar dat stop ik dan toch niet in een bundel. Wel zijn deze gedichten geschikt voor op een podium.’ José krijgt vaak de opmerking dat ze veelzijdig is. Ze schrijft poëtische gedichten, humoristische gedichten, rijmgedichten en ook de Japanse dichtvorm gebruikt ze. Maar een verhaal, nee, daar waagt ze zich niet aan. Regelmatig wint José een prijs. Zo haalde ze in januari 2013 de eerste prijs bij een wedstrijd die georganiseerd was door Bibliotheek Rotterdam. Het thema was ‘Verzet je zinnen’. Dit jaar werd ze door de bibliotheek gevraagd als gast om het winnende gedicht nog eens voor te lezen. Dat gedicht hangt ook op een grote poster op de afdeling neurologie van enkele ziekenhuizen in Rotterdam. En niet daar alleen, ook in verzorgingshuizen en Alzheimercafé’s in Rotterdam. Hoewel het José niet om de prijzen te doen is, is ze er trots op. ‘De Kaapverdiaanse TV heeft mij een keer gefilmd. Radio Rijnmond heeft me dat jaar het winnende gedicht laten voorlezen. In de jaren negentig mocht ik bij hen eens een hele week ‘s ochtends een gedicht laten horen. Als beginnend dichter mocht ik na Remco Campert voordragen, een hele eer.’ Een prijs winnen werkt een tijdje door. Zo stond José – op uitnodiging van een organisatie - samen met jonge stand up comedians en singer-songerwriters begin april in een bruine kroeg in Den Haag. ‘Als 66-jarige stond ik daar toch maar mooi tussen. Ik merkte dat mijn gedichten jongeren ook aanspreken.’ En aan het eind van diezelfde maand trad ze, met andere dichters en muzikanten, op in een eetcafé in Kralingen. Het aantal optredens is wisselend. ‘Als er een nieuwe bundel uitkomt zoals nu, dan is dat vaker dan wanneer het alweer even geleden is dat ik met een nieuwe bundel kwam. Tussen de eerste en de tweede bundel zat een lange tijd, tussen nummer twee en drie ook. De laatste drie verschenen in 2006, 2010 en 2014. Om de vier jaar. Na het eerste jaar lopen de optredens langzaam terug. Dan breekt er weer een periode van meer schrijven aan. De Hersenstichting bestaat dit jaar 25 jaar. In dat kader hebben zij mijn bundel gepromoot, waren er erg enthousiast over. Binnen een paar dagen reageerden er zo’n 340 mensen.’ José wordt er niet rijk van. ‘Financieel bedoel ik dan hé. Want het geeft me wel een ander soort rijkdom. Weten dat je iets voor mensen kunt betekenen. Natuurlijk ben ik blij met alle prijzen die ik gewonnen heb, maar de mooiste prijs is toch wanneer ik zie dat iemand geraakt wordt.’ Twintig jaar schrijft José nu. Vijf bundels en een CD heeft ze uitgebracht. Op de CD “Voor als zij niets te dromen weet” staan tien gedichten waarvan er drie door zangeres Carmenkata, gezongen worden. De overige zeven gedichten declameert José met muzikale ondersteuning. Naast het gepubliceerde werk heeft José ook nog heel veel ongepubliceerd werk liggen. Daar doet ze eigenlijk niets mee. ‘Je groeit en verandert. Als ik oude gedichten lees sta ik er soms niet meer achter en soms denk ik dat was best goed. Een oud gedicht herschrijven lukt mij vaak niet. Dan haal ik de ziel er uit.’ Toch leest ze af en toe wel iets voor dat nooit gepubliceerd is. ‘Soms is het echt een podiumgedicht en soms wordt het alsnog gepubliceerd,’ zegt ze. Hoewel je nooit in de toekomst kunt kijken heeft Jose nu al plannen voor een volgende bundel. ‘Je weet het natuurlijk nooit of het gaat lukken maar het is wel mijn streven. Ik verlies mensen om me heen van mijn leeftijd. En mensen leveren in bij het ouder worden. Soms heb je daar geluk in, soms pech. En waarom zou ik niet iets ernstigs kunnen krijgen? Dat is best een eng idee maar het levert ook op dat je meer en meer gaat kijken waar het in het leven werkelijk om gaat. Een nadeel dat je lichamelijk wel wat gaat inleveren maar een voordeel dat je geestelijk groeit en blijft groeien. Mijn moeder was 90 en zei soms van mij nog iets te leren. Dat is een voorbeeld van mooi oud worden.’ De volgende bundel van José wordt een bundel met de Japanse dichtkunst. Daarin alleen de haiku, de tanka en de senryu. Een tanka is een gedicht van 31 lettergrepen verdeeld over vijf regels. Vijf lettergrepen in de eerste en derde zin, de overige drie zinnen hebben zeven lettergrepen. Een haiku of een senryu is een gedicht van 17 lettergrepen verdeeld over drie regels. Vijf lettergrepen in de eerste en derde zin, de tweede zin heeft zeven lettergrepen. Vaak speelt de natuur hierin een rol. Op de vraag wanneer we de bundel kunnen verwachten kijkt ze glimlachend op. ‘Zullen we het gewoon om de vier jaar houden?’ zegt ze zachtjes. Wij kijken er nu al naar uit. Op de volgende bladzijde geeft José een cadeautje aan alle lezeressen van Amarant. Een gedicht uit haar nieuwste bundel ‘Het nevelt in haar hoofd’. Wil je deze bundel bestellen? Stuur José een mailtje via [email protected] en dan neemt ze contact met je op. José horen voordragen? Ga naar http://www.youtube.com/watch?v=Lnx3ayQ3kvY  Amarant, magazine voor lesbische en biseksuele vrouwen, jaargang 43, nr. 4

20

A

ls me de taal wordt afgenomen

de dingen slechts nog dingen zijn niet te duiden of te bezingen Als de dans niet meer te dansen is het ritme kletterend in duizend stukjes valt Als je voor me staat je naam zich niet meer noemen laat, schrik in je ogen me als ’n bliksemflits dan raakt En zwartgeblakerde randen aan een tijd die was waarin de glazen klonken mousserend tot de laatste druppel Leeg gedronken restten prikkelingen op tongen en we zongen woorden bruisend in het rond, de grond droeg trillend ons de vroege uurtjes in Als dit alles De zin zich niet meer schrijven laat de stilte die om aandacht vraagt Als dit Kom en schenk me dan de dag eens vol ik zal me niet verslikken in het wachten want weet je ook de nachten zullen zwijgen En al wat zwartgeblakerd was weggeblazen op de wind vind ik de taal weer van het kind.

Z

eg me niet dat alles over is, geef het nog een kans, de tijd die rest van nu tot dan,

vertel over onverwachte dingen, over de zon die schijnt, over de maan die zwijgzaam is, over het gemis van ons samen Zeg me niet dat alles over is, er is zoveel herinnering van toen tot nu en alles wat er tussen was, geef ons nog de tinteling in ons bloed, het jong zijn en zoveel tederheid die ons samenbracht Ik weet het, er was enkel de nacht die sterren toverden tegen het donkerblauw. Edith Oeyen

José van Zutphen Uit de bundel “Het nevelt in haar hoofd”


21

Foto’s: Debora Bulthuis

FOTOREPORTAGE Flevovuur


22


23

De voorbije voorjaarsweken was ik vaak in het gezelschap van mijn kleinzonen, respectievelijk zes en drie jaar oud. Meestal heel genoeglijk, soms opmerkelijke problemen. Een roze drinkbeker, ooit op verzoek van de oudste aangeschaft, voldeed ineens niet meer. Net als een roze bordje, een roze houder voor pakjes drinken, roze slopen en godbetert een roze washandje in de vorm van een varken. ‘Roze, nee oma, dat kan echt niet meer. Dat is voor meisjes.’ Ik vroeg me in stilte af hoe lang het nog zal duren voor hij het woord meisjes in mietjes verandert. Een woord dat hij nu nog niet kent maar dat hem ongetwijfeld voor het einde van de lagere school bijgebracht zal zijn.

NYX Nyx, de godin van de nacht, schrijft columns over dagelijkse dingen

Ik vroeg me ook af wanneer dat stigmatiseren van kleuren ooit begonnen is. Natuurlijk, aan kleuren is door de eeuwen heen altijd een betekenis gegeven. Zo stond rood voor liefde en werd geel geassocieerd met zon, licht, leven en lente. De kleur blauw had de kracht om kwade machten te verjagen en wit stond voor sereniteit en maagdelijkheid.

Maar roze voor mietjes, daar had men het tot eind jaren veertig van de vorige eeuw toch echt niet over. Nee, roze stond voor die tijd voor zachte tedere liefde en blijdschap. In mijn hoofd bladerde ik door de geschiedenis en kwam uit bij de grootste demagoog die de twintigste eeuw heeft voortgebracht; Hitler. Hij was de man die mensen in kampen in groepen indeelde en ze van een bijpassende gekleurde driehoek voorzag. Een uitzondering maakte hij voor joden, die kregen een gele ster, de davidster. Maar een crimineel kon je herkennen aan een groene driehoek, een politieke gevangene aan een rood exemplaar. De paarse driehoek werd gedragen door Jehova's getuigen, Vrije Bijbelonderzoekers en zevendedagsadventisten. Was je emigrant dan kreeg je blauwe opgespeld. Aan een bruine driehoek was te zien dat je zigeuner was en als je homo werd je met roze onderscheiden. Negatieve tekens die gelukkig in de loop der jaren hun betekenis verloren hebben. Door het dragen van groen denkt niemand dat je een crimineel bent. Met een blauw T-shirt ben je niet ineens een emigrant en mijn lievelingskleur paars maakt me nog geen Jehova’s getuige. Draag je daarentegen roze dan ben je ongetwijfeld van ‘de club’. Zeker als je man bent, maar ook roze uitgedoste vrouwen zijn meteen lesbisch. En dat terwijl Hitler daar een hele andere kleur driehoek voor gebruikte, namelijk een zwarte. Terwijl al die gekleurde driehoeken het liefst zo snel mogelijk vergeten werden, werd voor de roze een uitzondering gemaakt. Homo’s verheven dit symbool tot hun geuzenteken. Alsof ze Hitler wilden zeggen: ‘ons krijg je niet klein met zo’n miserabel lapje in de vorm van een driehoek.’ Daar was lef voor nodig. Het is lastig om mensen uit te leggen dat roze niet door mietjes maar door dappere mannen gedragen wordt. Goddank zijn er steeds meer mannen die begrijpen dat roze niet alleen een meisjesding is. En zeker weten dat het met mijn kleinzonen mettertijd ook wel gaat lukken.


24

VOOR JOU BELUISTERD Janis Joplin Janis Joplin was een Amerikaanse zangeres die op 19 januari 1943 geboren werd. Zij overleed op 4 oktober 1970, 27 jaar oud. Zij is lid van ’27 club’. Deze club zonder levende leden is een groep van beroemde muzikanten, die allemaal op 27 jarige leeftijd overleden zijn. Rond 1970, het sterfjaar van Janis Joplin , stierven ook Brian Jones (lid van de Roling Stones), Jimi Hendrix en Jim Morrison. Toen in 1994 de zanger Kurt Cobain van Nirvana ook op 27 jarige leeftijd overleed ontstond het idee van de ’27 club’. Het ging in alle gevallen om invloedrijke musici met een levensstijl die gekenmerkt werd door overmatig drugs- en alcohol gebruik. Amy Winehouse bijvoorbeeld hoort ook bij de ’27 club’. Zij overleed in 2011 op 27 jarige leeftijd. Janis Joplin begon met haar muziekcarrière in de zestiger jaren. Eerst als onderdeel van de psychedelic-acid band Big Brother and the Holding Company. Al snel daarna ging ze solo optreden met eigen achtergrond koortjes. Als scholier viel Janis niet erg in de smaak bij haar medescholieren en werd vaak gepest. Haar moeder heeft eens gezegd dat zij veel meer aandacht nodig had dan haar andere kinderen. Janis was niet erg gelukkig in haar kinderjaren en dat is tijdens haar volwassenheid niet veel anders geworden. Ze heeft een (kort) leven vol met drank en drugs gehad. Ze heeft wel pogingen gedaan dat te minderen of om er vanaf te komen, maar helaas is het haar uiteindelijk toch fataal geworden. Tegen het einde van haar leven had ze een grote muzikale bekendheid opgebouwd. In 1969 was ze één van de grote trekkers van het Woodstock festival. Door bepaalde omstandigheden kon ze daar pas tien uur later het podium op dan gepland en dat maakte dat ze voordat ze opkwam heroïne had gespoten en flink had gedronken. Dus begon ze behoorlijk stoned en aangeschoten aan de voorstelling. Zie de video ‘Live at Woodstock’ via http://youtu.be/dBJnoMP1Uyc

Janis Joplin had veel muzikale invloed. In haar eigen tijd, maar ook ná haar dood. Veel artiesten hebben voor of over Janis Joplin nummers geschreven. Joan Baez was een groot bewonderaar van haar, evenals Nina Simone. Één van haar bekendste nummers ‘Me and Bobby McGee’ was oorspronkelijk een nummer van Kris Kristofferson. Dit nummer staat op haar album Pearl. Vlak voor haar dood was ze bezig dit album op te nemen. Ze heeft zelf de resultaten daarvan niet meer gehoord. De film The Rose van Bette Midler heeft min of meer als onderwerp het leven van Janis Joplin en gaat over een zelfdestructieve rockster in de zestiger jaren. Toen Janis Joplin eind zestiger jaren steeds bekender werd en in 1970 overleed was ik zelf wat jonger dan zij en ik was op dat moment niet erg met haar bezig. Daar is in de loop van de jaren verandering in gekomen. Janis Joplin was een veelzijdige artiest. Naast zang deed ze ook aan schilderen, dansen en arrangeerde ze muziek. Het is niet allemaal mooi wat ze maakte, maar ze is een intrigerende en spannende artiest. Jammer dat ze maar zo kort de gelegenheid heeft gehad haar talent tot volle wasdom te laten komen. Wat zou er gebeurd zijn als zij niet zo vroeg gestorven zou zijn en zij véél meer van haar talent haar kunnen laten zien? Bekijk en beluister Me and Bobby McGee via http://youtu.be/sfjon-ZTqzU


25

FOTOREPORTAGE Roze Zaterdag Eindhoven 5 juli 2014


26

Foto’s: Adriënne Nijssen Heldine Dunlop Mieke van den Berg


27


28

Zichtbaar? De laatste maanden heb ik een paar leuke nieuwe dames-dames ontmoet. Ik zocht al langer naar vrouwen om in de eerste plaats mijn – overwegend hetero – vriendinnenkring mee te vergroten dus het was spannend om te zien of ze inderdaad meer konden worden dan kennissen. Dat lijkt zo te zijn, we ontdekken raakvlakken en bedenken om beurten leuke uitstapjes, maar … ze zetten zich bijna automatisch af tegen de roze wereld, of verklaren op zijn minst dat ze “er niet (meer) zoveel mee hebben”. Misschien roep ik dat wel een beetje op met mijn enthousiasme: ik ben blij als ik medestanders ontmoet die ik aardig, boeiend en grappig vind, zoek herkenning en even gewoon mogen “zijn”, gezelschap ook voor specifieke activiteiten. Van het afgeven op de roze wereld begrijp ik niets. Is het misschien iets dat Nederlanders doen (in elk ander land, voor zover ik weet, denkt men dat alles en iedereen in het eigen land beter is maar hier hoor je vaak smalen dat iets “typisch Nederlands is”: kleinburgerlijk, zuinig, te precies en noem maar op die tuttige eigenschappen) en daarnaast iets van vrouwen, die vaak zelf om het hardst roepen dat ze groepen zonder mannen maar niks vinden? Mannelijke homo's (en überhaupt mannen) maar ook vegetariërs, gehandicapten, linkshandigen, gekleurde mensen in een witte samenleving en noem maar op die minderheidsgroepen, praten niet negatief over de eigen club, volgens mij. Hoezo ook zouden die onderling niet net zo verschillend kunnen zijn als alle andere mensen: chaoten naast handige regelaars, stresskippen naast levensgenieters, mensen die roddelen naast integere geheimbewaarders? Ik vind het pijnlijk als er negatief en denigrerend over “ons” gepraat wordt: ik voel me er zelf ook door in een hoek gezet (door mijn “eigen mensen”!) en het maakt me eenzaam want ik heb het nodig om af en toe “onder ons” te zijn. Ik vind het lekker om het samen gezellig te hebben en bij te kletsen, vriendinnen te ontmoeten en wie weet zelfs op een gegeven moment weer een heel speciale te vinden, nu en dan een bijdrage te leveren in de vorm van het verzorgen van de catering of de muziek, het schrijven van een column, het organiseren van iets extra's. “Waarom die hokjes? We doen het samen”, hoor je ook wel. Ik geloof er eerlijk gezegd niet zo in; integratie gaat op voorwaarden van de meerderheid en heeft voor minderheidsgroepen het gevolg dat ze worden weggemoffeld en onzichtbaar gemaakt, ook voor elkaar. In het dagelijks leven (in het werk, in de media en kunstuitingen, binnen onze families en hobby’s) zijn we altijd al geïntegreerd, wat vooral wil zeggen dat we mogen meedoen zolang we niet al te veel opvallen en liever nergens mee te koop lopen. Wat zou het mooi zijn als iedereen zichtbaar kon en wilde zijn, voor de hele maatschappij die daardoor niet meer zou kunnen zeggen dat men “niemand kent die zo is” of dat het “hier niet speelt.” Maar vooral ook voor onszelf en onze achterban, zodat kleine meisjes niet meer zelf het wiel hoeven uit te vinden en jaren verliezen met het zoeken naar de juiste contacten; zodat kinderen misschien een ietsje ander beeld meekrijgen van roze personen nu hun moeders een docent hebben die ze waarderen en aardig vinden en die ook nog eens lesbisch blijkt te zijn; zodat niet telkens dezelfde mensen het onder collega's aan de orde hoeven te stellen (alleen al omdat ze ook over hun weekend willen vertellen); zodat vrouwen die zich plots tot een vrouw aangetrokken voelen niet alleen en in paniek hoeven te zijn; zodat ik als 60+er niet meer verliefd hoef te worden op een heterovrouw doordat leuke lesbische vrouwen zo moeilijk te vinden zijn! Ik begrijp ook wel dat je af en toe wilt uitrusten en niet keer op keer uitleggen dat je met een vrouw leeft of dat eventueel zou willen. Zelf kies ik ook steeds opnieuw of ik “er” op dit moment iets over wil zeggen of het even in het midden laten. Maar elke keer dat ik het wel doe, weet ik dat het de wereld misschien ietsje makkelijker zal maken voor iemand die na mij komt.


29

Catharina Irma Dessaur, de vrouw die zich als ze romans en verhalen schreef Andreas Burnier noemde, werd op 3 juli 1931 in de Bethlehemkliniek in Den Haag geboren. Haar vader was Salomon Dessaur, een handelsreiziger en importeur. Haar moeder was Rosa Louisa Jacobs, een apothekersassistente. Catharina Irma (roepnaam Irma) was het oudste kind in een liberaal joods gezin. Tijdens de Tweede Wereldoorlog dook zij drie jaar lang (1942-1945) onder op voortdurend wisselende adressen. Om veiligheidsredenen was ze in die jaren gescheiden van haar ouders. Ze groeide op bij maar liefst zestien pleeggezinnen variërend van communistisch tot antroposofisch en streng gereformeerd. Als naam gebruikte ze toen ‘Ronnie van Dijk’, waarvan zij de voornaam haar hele leven bleef houden. Herenigd met haar ouders bezocht Irma na de oorlog het lyceum in Den Haag en studeerde daarna medicijnen en filosofie in Amsterdam. Deze studie kon zij niet voltooien omdat een hoogleraar haar als jong meisje niet serieus nam en weigerde haar te begeleiden. Op 4 september 1953, Irma was toen tweeëntwintig, trouwde zij met uitgever Johannes Emanuel Zeijlmans van Emmichoven, met wie zij een zoon (Carlo Dominique) en een dochter (Ingeborg Anne) kreeg. Door hem, maar vooral door zijn ouders leerde Catharina de antroposofie kennen. In haar latere publicaties zijn invloeden van Rudolf Steiner terug te vinden. In 1961 scheidde Irma van haar man en pakte weer een studie op. Ze studeerde cum laude af in de sociale wetenschappen en promoveerde in Leiden in de sociale criminologie. Irma debuteerde in 1965 onder de naam Andreas Burnier met het verhaal ‘De verschrikkingen van het noorden’ in Tirade een Nederlands literair tijdschrift, dat nog steeds verschijnt bij Uitgeverij Van Oorschot. In datzelfde jaar verscheen haar eerste roman ‘Een tevreden lach’. Na haar scheiding werd Andreas openlijk homoseksueel (niet lesbisch, ze haatte dat woord). Voor ‘Een tevreden lach’ nam Andreas haar ervaringen met het ontdekken van haar geaardheid als uitgangspunt. Zij was de eerste auteur in de Nederlandstalige literatuur die op een volkomen vanzelfsprekende manier schreef over vrouwelijke homoseksualiteit en dit thema speelt ook in haar latere romans een belangrijke rol. Ze schreef over de damesliefde en leefde met een vrouw toen dat nog volslagen taboe was en betekende daardoor, net als Gerard Reve, veel voor de emancipatie van homo's. Daarnaast was Andreas Burnier ook een belangrijke voorloper van de Tweede feministische golf aan het einde van de jaren zestig. Toen Dolle Mina nog moest worden opgericht, schreef Andreas Burnier al over het ongeluk geboren te worden in een vrouwelijk lichaam en als tweederangs burger beschouwd en geminacht te worden. Haar feministische opvattingen waren radicaal en ze was ontevreden over de wijze waarop de vrouwenbeweging haar strijd voerde. In haar ogen was het een klaagbeweging, die zwelgend in zelfmedelijden botweg alleen maar eiste, zonder zelf initiatief en ambitie te tonen. Ook ergerde het haar dat, in het toen populaire neomarxistische jargon, niet het individu verantwoordelijk werd gehouden, maar dat de schuld consequent bij de structuren werd gezocht. Deze negatieve stellingname ten opzichte van de vrouwenbeweging werd haar door haar ‘zusters’ niet in dank afgenomen. Andreas Burnier heeft zich van jongs af aan verdrukt gevoeld – als vrouw, (latent) homoseksueel en als Jood en dat was haar belangrijke inspiratiebron. Zelf zei ze ooit: ‘Het is altijd een voorrecht te worden geboren in een onderdrukte groep. Voor iemand die behoort tot de heersende kaste (…) is het veel moeilijker ooit tot enig inzicht van belang te komen. Lijden is goed voor de mens zeiden de vroegere Russen. Het is goed, in die zin dat het je wakker houdt, je bewustzijn scherpt, je geestelijke activiteit prikkelt.’ Andreas Burnier publiceerde naast romans essays, brieven en artikelen, waarmee zij de aanzet gaf tot belangrijke maatschappelijke debatten en ook was zij regelmatig het middelpunt van een heftige openlijke pennenstrijd. Naast emancipatie van homoseksuelen en het feminisme, vroeg zij aandacht voor de menselijke waardigheid en verzette ze zich tegen euthanasie, abortus provocatus en genetische manipulatie. Net toen er in de jaren tachtig in Nederland een meerderheid ontstaan was die euthanasie wilde legaliseren, verzette Andreas Burnier zich hier tegen. Hierbij vergeleek ze euthanasie met nazipraktijken en stelde ze vragen als hoe 'vrijwillig' is euthanasie voor hoogbejaarden die zichzelf als een last voor hun omgeving beschouwen, als artsen en familie haar als een goede 'oplossing' aanbieden?  Amarant, magazine voor lesbische en biseksuele vrouwen, jaargang 43, nr. 4

30

Een lawine van kritiek, woede en hoon was haar deel. Andreas was tegen actieve euthanasie, maar had geen bezwaar tegen het stopzetten van een zinloze behandeling of het voortijdig verlaten van het ziekenhuis, als dat de wens van de patiënt was. Maar daarin voorzag de wet al. Minder bekend is dat ze een bevlogen en getalenteerd docente was. ‘Ik ben met een krijtje in mijn luier geboren’, zei ze van zichzelf. Als gevolg van haar ervaringen in de oorlog wilde Andreas Burnier lange tijd niets weten van het religieuze jodendom. De hoofdpersonen in haar romans zijn zelden Joods. Pas in 1989, het jaar van haar vaders overlijden, veranderde dat in een hartstochtelijke belangstelling, die leidde tot haar terugkeer tot het jodendom en lidmaatschap van de Liberaal Joodse Gemeente van Amsterdam. Tot dan was Het jongensuur, dat gaat over haar onderduikperiode, haar enige boek dat expliciet verwees naar haar joods zijn. De laatste twaalf jaar van haar leven publiceerde zij hoofdzakelijk over joodse onderwerpen. In haar laatste roman, De wereld is van glas (1997), speelt het jodendom zelfs een hoofdrol. In 1983 kreeg Andreas een relatie met Ineke van Mourik (1949) die onder meer redacteur van ‘Lover’ en ‘Lust & Gratie’ was. Ineke van Mourik publiceerde twee romans en werkte als bibliothecaris bij Aletta Equality. De relatie hield stand tot de dood van Andreas Burnier in 2002. In dat jaar overleed Andreas onverwacht op 71-jarige leeftijd aan een hersenbloeding. Irma/Andreas werd in stilte begraven op de Liberaal Joodse Begraafplaats Gan Hasjalom in Hoofddorp. ‘Een tevreden lach’ was de debuutroman van Andreas Burnier. Daarna schreef zij tot 1997 nog negentien boeken. De bekendste daarvan zijn: Het jongensuur (1969), De huilende Libertijn (1970), De zwembadmentaliteit (1979), De literaire salon (1983), De trein naar Tarascon (1986) en De wereld is van glas (1997). Na haar dood verscheen een omnibus met daarin: Het jongensuur (1969), De litteraire salon (1984) en De trein naar Tarascon (1986). Andreas Burnier ontving vele onderscheidingen waaronder de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs (1967) voor Een tevreden lach. In 1980 ontving ze de J. Greshoff-prijs. In 1983 viel haar de Annie Romeinprijs tendeel, vanwege haar ‘vele eigenzinnige, originele, altijd interessante en tot nadenken stemmende publicaties op het gebied van de vrouwencultuur’. In 1987 ontving ze de Busken Huetprijs. In 1991 tenslotte mocht ze de Verzetsprijs van de Stichting Kunstenaarsverzet 1942-1945 in ontvangst nemen. Voor de Annie Romeinprijs in 1983 schreef juryvoorzitter Hannemieke Stamperius over Andreas Burnier: In een interview met Klaas Peereboom (Het Parool, 6 maart 1973) karakteriseerde Andreas Burnier zichzelf als een werker, iemand die wetenschappelijk nieuwsgierig is en wie alles fascineert – maar ook als iemand die zelden gelukkig is en niet weet waarmee dat samenhangt, iemand die sterk in het verleden leeft. En Joke Smit schreef in haar bespreking van Een tevreden lach (1965) o.a.: ‘Burnier zowel als Simone (de hoofdpersoon) bezit het ongeduld van mensen met gevoel voor het essentiële. Zelf zou ik deze karakteristieken willen bundelen onder de noemer van een fundamentele verscheurdheid, die zich op velerlei verschillende manieren voortdurend manifesteert.’ Al op de eerste bladzijde van haar eerste roman, Een tevreden lach, wordt door Simone een aspect van dat verscheurd zijn genoemd: een jongen willen zijn, of beter: zich een man in een vrouwenlichaam weten. Later experimenteert zij met kleding tot zij erin slaagt voor een man te worden aangezien, zodat zij zich vrij kan bewegen. Als het meisje Simone uit Het Jongensuur gaat menstrueren, is haar eerste daad de gang naar de kapper waar ze zich een jongenshoofd laat knippen. Ook Burnier zelf zegt in interviews uit de eerste periode, dat zij van haar derde jaar geweten heeft, dat er met haar lichaam een vergissing was begaan. Het allerliefst was ze echter gewoon als jongetje geboren. Een tweede aspect van haar verscheurdheid is de seksuele gerichtheid. Simone uit ‘Een tevreden lach’ gedraagt zich biseksueel; latere personages zijn exclusiever homoseksueel. Maar ook daarin manifesteert zich natuurlijk het verscheurd zijn van iemand die moet leven in een cultuur waarvan alle uitingen heteroseksueel gericht zijn. 


31


32

Lesbische vrouwen ervaren meer werkstress en zijn vaker ziek dan heterovrouwen en mannen. Dat blijkt uit recent onderzoek van de vakbond. Zijn lesbische vrouwen erg fragiel of zit het anders in elkaar? Twintigduizend leden van de twee grootste sectoren van de AbvaKabo FNV, de ziekenhuiswereld en de lagere overheid, werden benaderd. Een kwart deed mee. Tegen ieders verwachting in rolde uit dit onderzoek dat homoseksuele en lesbische werknemers minder sociale steun krijgen van collega's dan hetero's, minder zichzelf kunnen zijn, en minder goed geïnformeerd zijn over de gang van zaken binnen de organisatie. Met als gevolg dat ze meer werkstress ervaren, eerder opgebrand zijn en vaker ziek zijn dan hun heteroseksuele seksegenoten. De cijfers liegen er niet om. Heteromannen melden zich gemiddeld 11,6 dagen ziek, homomannen 14,4 dagen; heterovrouwen 15,8 dagen, lesbische vrouwen 21,5 dagen. Voor het eerst werd bij een dergelijk onderzoek niet expliciet naar het verband tussen homoseksualiteit en werk gevraagd. Want als je dit wel doet, komen vaak alleen de negatieve aspecten naar boven. In dit onderzoek wisten de ondervraagden zelfs niet dat de vragenlijst met homoseksualiteit te maken had. Alleen aan het eind van de driehonderd vragen werd naar de seksuele voorkeur gevraagd. Openlijke discriminatie op de werkvloer blijkt minder voor te komen dan tien jaar geleden. Homo's en hetero's schatten bijvoorbeeld de kansen om carrière te maken gelijk in. Pesten op grond van de seksuele voorkeur gebeurt nog wel, maar ook veel minder dan voorheen. De verschillen tussen homo's en hetero's liggen tegenwoordig duidelijk subtieler. Volgens de onderzoekers loopt de communicatie tussen homo's en hetero's nogal eens scheef omdat ze een andere leefstijl hebben en in verschillende (sub)culturen leven. Of vooroordelen over homo's en lesbiennes nog steeds een rol spelen, daar geeft het onderzoek geen antwoord op.'De onderzoeksresultaten hebben waarschijnlijk meer te maken met het feit dat veel homo's en lesbiennes op hun werk een minderheid zijn. Als de meerderheid andere ideeën heeft, sta je erbuiten, mis je aansluiting en moet je meer moeite doen om je plek op te eisen. Dat geldt natuurlijk ook voor andere 'minderheden'. Alleenstaanden kunnen ook niet meepraten over de partner en de kinderen. Een van de meest opvallende uitkomsten van het onderzoek is dat een werkomgeving waarin vrouwen in de meerderheid zijn de sfeer voor lesbische vrouwen niet verbetert. In een aantal opzichten komt het ziekenhuiswezen er zelfs slechter vanaf dan de lagere overheid waar relatief minder vrouwen werken. In de ziekenhuissector zijn lesbische vrouwen aanzienlijk minder tevreden over het werk, hebben meer conflicten met collega's en chefs en krijgen minder informatie over de gang van zaken binnen het bedrijf. Dit laatste zou komen doordat lesbische vrouwen meer aan de rand van de informele netwerken staan waar informatie verspreid wordt. De situatie van homomannen in het ziekenhuiswezen is een heel ander verhaal. Zij ervaren geen enkel verschil vergeleken met heteromannen. De onderzoekers vinden het niet zo verrassend dat het ziekenhuis voor lesbische vrouwen niet zo'n prettige werkomgeving is, in tegenstelling tot voor homomannen. Vrouwen accepteren meer van homomannen omdat ze man zijn, en dus toch al anders zijn. 


33

Tussen vrouwen onderling is er aan de ene kant een cultuur van gezelligheid, veel praten over kinderen en man, maar aan de andere kant ook veel geroddel en sociale controle. Als je een ander leven leidt, lig je er snel uit. Iets anders is dat de laatste jaren veel leidinggevende posities in de zorgsector door mannen zijn ingenomen. Lesbische vrouwen gaan anders om met mannen dan heterovrouwen. Ze spelen minder met hun vrouwelijke charmes. Dat betekent dat mannen ook zakelijker moeten omgaan met hen. Mannen voelen zich daarin vaak ongemakkelijk. Dit gaat natuurlijk niet altijd op maar generaliserend gesproken zou dit meer conflicten met de mannelijke chef kunnen opleveren. Veel lesbische vrouwen zien geen verband tussen werkconflicten en hun seksuele geaardheid, blijkt uit het onderzoek Ze schrijven problemen eerder aan hun vrouw-zijn toe. Dat komt waarschijnlijk eveneens door het gangbare idee dat het niet meer uitmaakt of je lesbisch of hetero bent. Daardoor zien zij de verschillen ook niet meer, ook al zijn die er wel degelijk. Uit het onderzoek bleek ook dat homo's en lesbo's weinig ongelijkheid ervaren in rechtspositie. Bij nieuwe CAO's wordt in de meeste gevallen de partner van homoseksuelen of lesbische vrouwen gelijkgesteld met de heteropartner, wat van belang is voor zaken als zorg- en calamiteitenverlof. Alleen voelen de werkgevers voorlopig nog niet voor gelijkstelling van de latrelatie, iets waar de FNV ook voor pleit. Wat gaat de Abvakabo FNV nu met dit onderzoek doen? Van Westerlaak: Inmiddels is er vrijwel overal een brede gedragscode en klachtenregeling die niet alleen discriminatie op grond van geslacht, maar ook op grond van seksuele voorkeur en etniciteit moet tegengaan. Vervelend is alleen dat deze gedragscode niet echt gaat leven maar vaak in een la verdwijnt. Misschien moet in de toekomst gedacht worden aan groepsgesprekken over wat prettig collegiaal gedrag is. Wat zijn de gewoonten, de grapjes, de cultuur? Mensen moeten begrijpen hoe ze anderen buitensluiten. Maar of we hier veel van moeten verwachten, is nog maar zeer de vraag. De praatjes tijdens de koffie verander je niet zomaar. Als de voorgestelde groepsgesprekken weinig opleveren, is de enige hoop die nog rest dat lesbo's en homo's zelf zich wat dominanter gaan opstellen, of hetero's dat nou leuk vinden of niet. Er wordt nu een onderzoek gedaan naar hoe de eigen houding van homoseksuele mannen en lesbische vrouwen van invloed is op hun welbevinden. Want houden lesbiennes die niets over hun privéleven vertellen hun collega's niet zelf op afstand? Het vervolgonderzoek zal het uitwijzen! 


34

WANITA (Indonesisch voor vrouw) geeft ons een kijkje in haar leven.

Veronica Hazevoet en ik hadden afgesproken in een etablissement in Utrecht. Prachtige stad met heerlijke eetgelegenheden. Toen wij ons geïnstalleerd hadden in een rustig, wat achterafgelegen hoekje en om een kleine bodem te leggen een kop koffie besteld hadden, namen wij de enorme uitgebreide menukaart door om ons een aangename lunch te laten bezorgen. Dat was niet eenvoudig kiezen uit de grote hoeveelheid mogelijkheden! Na al die mogelijkheden van allerlei kanten bekeken en besproken te hebben kwamen wij dan toch uiteindelijk tot een keus en het duurde even voordat de opgenomen bestelling ook daadwerkelijk afgeleverd werd. En al wachtende op de dingen die komen gingen kwam ons gesprek als vanzelf op het heikele onderwerp afvallen. Het bleek dat wij beiden met dit thema een soort haat- liefde verhouding onderhielden. Wij hadden het er over dat wij, als wij foto’s van onszelf terugzagen ten tijden van het ‘jonge blommen’ tijdperk er in die tijd eigenlijk niets mis was met afmetingen van taille, benen, buik en andere lichaamsdelen. Echter, in ons beider herinnering zat gebeiteld dat wij in het ‘jonge blommen’ tijdperk zelf daar héél anders over dachten.

In die tijd heerste er toch een soort aanhoudend idee dat de afmetingen te dik en te omvangrijk waren. Gevolg daarvan was dat wij eigenlijk altijd op zoek waren naar methodes om van die in onze ogen te forse lichaamsformaten af te komen. En wat dat betreft was dit gespreksthema een feest van herkenning. Wij deden om de beurt verslag van een onafzienbare rij van methodes waar wij ons in de loop der tijden aan blootgesteld hadden. Om waar eens iets te noemen. Pillen, appeldagen, trilkussens, eindeloze sessies in fitnesscentra, weken achter elkaar in joggingbroek langs ’s Heerenwegen rennen. En dan waren er natuurlijk nog de methodes met illustere namen van heren en dames die zelf iets moois hadden verzonnen en daar goud geld mee verdienden. Om waar eens wat te noemen Dr Atkins, Dr. Frank, Sonja Bakker. Kortom… afvallen bleek voor Veronica en ook voor mij een eindeloze bron voor het opdiepen van herinneringen, het uiten van frustraties en gelukkig ook het vertellen van enkele succesverhalen op het gebied van gewichtsverlies. Natuurlijk is na al die jaren het thema afvallen ook momenteel nog niet uit ons systeem verdwenen. Omdat wij beiden graag gezond ouder willen worden en toch van de goede zaken van wat moeder Aarde ons biedt willen genieten houden we nog steeds goed bij wat er zoal aan nieuwe methodes langs komt heden ten dage. Zelf ben ik erg te spreken over een manier van afvallen die ‘het vastendieet’ genoemd wordt. Vijf dagen per week ‘gewoon’ eten en twee dagen een regime van ongeveer 500 calorieën. Die twee dagen ook geen heerlijke wijntjes maar fris bronwater. Je lijf is blij met die dagen en je valt er prima van af. Veronica is zeer te spreken over de ‘Weight Watchers’. Al sprekende over al het afval-leed en de afval-successen hadden wij ondertussen ons tegoed gedaan aan de bestelde heerlijkheden, die met enige glaasjes witte wijn overgoten waren, en werd het weer tijd om naar huis te gaan. Het was weer een ‘heerlijke’ ontmoeting.


35

Keep the art alive! Het is verschrikkelijk leuk om steeds weer andere, nieuwe en verrassende kunstenaars getipt te krijgen. Dit keer van een lief nichtje. Ik kreeg van haar het verzoek om iets te zoeken van Vanessa Jane Phaff. Deze van oorsprong Britse kunstenares (1965) maakt grote tekeningen en tags, schuwt niet om in de buitenruimte de meest prachtige werken op muren te plaatsen. Ik had nog nooit van haar gehoord, dat is nou juist ook zo leuk aan al die initiatieven. Onthouden deze dame: Vanessa Jane Phaff! Vanessa Jane Phaff werd in 1965 geboren in Tarleton, Groot-Brittannië. Ze schildert platte beelden van kinderen in kleurige interieurs en bij elke enscenering besef je, hoe wreed of boosaardig een kinderwereld kan zijn. Ze richt haar schijnwerpers op kleine meisjes, die niet lief en schattig zijn volgens de stereotiepe verwachting. Alles behalve dat. Haar kinderen en pubers blikken venijnig in de denkbeeldige camera, soms hooghartig en soms bang. Altijd indringend en eigenzinnig, waardoor de kijker zich ongemakkelijk voelt. Ze presenteren zich nadrukkelijk aan de kijker in een omgeving die ze naar hun hand lijken te hebben gezet. Tot die wereld schijnt niemand toegang te hebben. De centrale figuren zijn kleine volwassenen, die nog in een kinderlichaam steken, kinderlijke poses aannemen en kinderlijke vrijheden genieten. Maar het is hun wel ernst. Het venijn en de ijver waarmee ze zich presenteren is humoristisch en verontrustend tegelijk. Doordat de kunstenares haar meiden vanuit een kikvorsperspectief opvoert, maakt ze de dreiging van de vrouw in wording nog groter. Het is een beklemmende wereld die Phaff oproept. De Nederlands-Engelse kunstenares werkt figuratief en met veel kleur. Vanessa gebruikt voor haar schilderijen de linoleumsnede, omdat mensen en dingen daarmee goed tot sjabloonachtige vormen terug te brengen zijn, een samenvattende manier van zien die misschien wel enigszins overeenstemt met de kinderlijke beleving. Veelbetekenende details springen hierdoor meer in het oog. De heldere schilderijen zijn makkelijk te lezen, maar toch ontoegankelijk. In plaats van de kijker het schilderij direct te laten ervaren, wil Vanessa er een denkbeeld mee overbrengen in het hoofd van de toeschouwer. Vanessa Jane heeft haar Rotterdamse atelier (tijdelijk) ingeruild voor een stek in Berlijn, een atelier in het internationale Künstlerhaus Bethanien in de wijk Kreuzberg. Het is een populaire werkplek die wordt betaald door het Nederlandse Fonds Beeldende Kunsten. Gewild, omdat het kunstenaarscentrum de huurder een weldadig grote én warm gestookte werkplaats verschaft. Je zit daarnaast in een setting waar je dagelijks een vijftiental jonge kunstenaars uit de hele wereld tegen het lijf loopt. 'De meeste kunstenaars wonen hier in Bethanien, dat kan prima. Je kan mensen ontmoeten als je dat wil, of anders de deur dicht doen. De werkomstandigheden zijn ideaal. Ik merk dat ik hier de concentratie, inspiratie en tijd heb om de ideeën die al lang sluimerden boven te laten komen en uit te diepen. Wat ik hier ook zo goed vind, is dat in de kelder van dit complex een zeefdrukstudio zit, die voor iedereen toegankelijk is. Ik heb altijd met zeefdruk willen werken, maar had nooit tijd om me die techniek zodanig eigen te maken dat ik me er in mijn stijl in kon uitdrukken. Dat is hier wel gelukt. Ik ben nu veel beter in staat om dichter bij de schets te blijven. Ik merk dat er een grotere speelsheid in mijn werk is gekomen. Ik hou van Berlijn omdat het een stad is met een zeer bewogen geschiedenis. Omdat er veel gebeurt, er altijd veel te zien en te doen is, maar je toch genoeg rust kan vinden. Omdat het een metropool is zonder “hyperige” sfeer,’ aldus Vanessa. Wat Vanessa ook goed bevalt is dat ze gemakkelijk mensen leert kennen. 'Je hebt natuurlijk de feestjes en galerieopeningen waar je veel kunstenaars tegenkomt, ook uit Nederland. Maar ook gewoon in de kroeg vind ik het opvallend hoe snel je met mensen zit te praten. Dat komt door die grote tafels waar je gemakkelijker bij elkaar aanschuift. Het leuke in Berlijn is dat er veel clubs en bars zijn waar goede muziek wordt gedraaid, waar een heel gemêleerd publiek op af komt, maar waar het er tegelijkertijd heel relaxed aan toe gaat. 


36

De inrichting is vaak provisorisch gelaten, alsof men er net is ingetrokken, en ook zo weer kan doorverhuizen. Dat is niet alleen omdat het goedkoop is, het is ook een stijl die wordt nagestreefd en die me erg aanspreekt. In Treptow was ik in de zomer met vrienden op een hele gave plek aan het water waar hiphop en reggae gedraaid werd, basketbal werd gespeeld en waar je kon eten en drinken. Ik vind het leuke hier dat er zulke plekken zijn waar van alles gebeurt, waar het heel gaaf is, maar waar het niet nadrukkelijk hip aanvoelt.’ Het werk van Vanessa Jane Phaff wortelt in de belevingswereld van kinderen op de rand van adolescentie. Conflicterende krachten worden tegelijk ingezet. Vernietiging en onschuld, bloedige ernst en theatrale pose gaan in elkaar over. Motieven uit de mythologie en religie worden ontrafeld om bestaande denkbeelden en machtsverhoudingen te ondermijnen. Hoewel de kindfiguren zich fysiek en uitdagend manifesteren, lijken ze juist hun onafhankelijkheid ten aanzien van het lichaam te demonstreren. Ze zetten het in als een instrument waarvan alle onderdelen vervangbaar zijn en dat zelfs uit de dood op kan staan. Zo proberen de personages aan eenduidige interpretatie van hun beweegredenen en hun wezen te ontsnappen. In plaats van identiteitsbepalend te zijn, vertegenwoordigt het lichaam de mogelijkheid tot verandering. De meerduidigheid vindt beeldend zijn weerslag in het heterogene karakter van de collagetechniek en in het gebruik van reproduceerbare technieken als linoleumdruk en fotokopie. 

Le Violon d'Ingres , 17,2 x 22,4 cm, 1924 Man Ray Iedereen in Parijs kende haar als Kiki de Montparnasse. Marcel Duchamp, Gertrude Stein, Henri Matisse, Francis Picabia, Pablo Picasso, Jean Cocteau, André Breton, Tristan Tzara: écht iedereen. In 1901 werd ze geboren als Alice Prin, in een klein dorpje in Bourgondië. Ze was een buitenechtelijk kind en werd opgevoed door haar grootmoeder. Haar jeugd werd getekend door armoede. Op haar twaalfde werd ze naar Parijs gestuurd om als hulpje in winkels en bakkerijen wat geld te verdienen. Maar al gauw ging ze poseren voor kunstenaars, en zo rolde ze de bruisende kunstwereld van Montparnasse in. Als ze 21 jaar is ontmoet ze Man Ray, één van de vele Amerikanen die in de jaren '20 furore maakte in Parijs. Ze worden geliefden, en blijven zes jaar samen. Ze is te zien op zijn beroemdste foto's, onder andere 'Noire et blanche' (1926), 'Glass Tears' (1932) en 'Le violon d'Ingres' (1924). Ook andere kunstenaars vereeuwigden haar in hun werk, onder wie Moise Kisling, Léonard Foujita, Alexander Calder en Ferdinand Léger. Zelf schildert ze ook, ze zingt, en schrijft haar memoires. Ze brengt twee platen met liedjes uit. Kiki was een gepassioneerde, vrijgevochten vrouw en haar leven kende grote hoogten en diepe dalen. In de jaren '40 werkt ze als nachtclubzangeres. Ze legde het aan met gewelddadige mannen en raakte steeds meer afhankelijk van verdovende middelen en alcohol. Ze stierf jong, op 52-jarige leeftijd. Een schitterende graphic novel, waarin haar leven verbeeld en verteld wordt door Catel & Bocquet, verscheen in 2007. Met op het omslag, hoe kan het ook anders, een getekende versie van 'Le Violon d'Ingres.' Zij brachten ook haar liedjes uit op CD: 'Kiki Chante'. Amarant, magazine voor lesbische en biseksuele vrouwen, jaargang 43, nr. 4

37

Toen ik tien jaar geleden mijn vrouw ontmoette vertelde ze me eerlijk dat ze tien jaar verslaafd is geweest aan cocaïne en heroïne. Ze was destijds twee jaar clean. Anderhalf jaar geleden heb ik amfetamine gevonden. Zij, blij betrapt te zijn, beloofde beterschap. Helaas. Sinds de eerste ontdekking heb ik zeven keer ‘niet mis te verstane gebruikssporen’ ontdekt. ‘Zij zegt dat ze het onder controle heeft. Van hulpverlening wil ze niets weten. Moet ik het accepteren?

Wat te denken van het drinken van een gekoelde Pinot Noir wanneer de gelegenheid zich maar voordoet! Zoveel verslaafden die er niet eens voor uitkomen. Vertrouw op haar! Beate (47), Hellevoetsluis Een hopeloos geval met wie het alleen maar van kwaad tot erger kan gaan. Dit lukt haar niet alleen. Ik zou hulpverlening afdwingen. Als ze dat blijft weigeren dan zou ik weigeren nog langer met haar onder één dak te leven. Alleen harde maatregelen helpen in zo’n geval. Voel je vooral niet schuldig, zij is degene die er voor kiest, niet jij! Jetteke (52 ), Rijswijk Ik begrijp dat je vrouw bijna twintig jaar clean was. Nu heeft ze een terugval, wat trouwens iets anders is dan ‘een verslaving weer oppakken’ (let op het actieve werkwoord!). Steek haar een hart onder de riem, praat met haar en zoek samen uit wat er in haar leven speelt. Daar moeten jullie toch uit kunnen komen. Mariëtte (61) Roosendaal

‘Liegen’, ‘bedriegen’ en ‘besodemieteren’, dat is wat mensen zoals jouw vrouw doen. Je hoeft de relatie natuurlijk niet abrupt te verbreken, jullie zijn tenslotte al lang bij elkaar. Maar als ik jou was dan zou ik wel tijdelijk apart gaan wonen. Laat haar eerst maar eens bewijzen dat ze het onder controle heeft.

Ze zegt dat ze het onder controle heeft maar gebruikers doen vaak loze beloften. Trap daar niet in. Laat deze verslaafde asjeblieft vallen voordat ze jou in haar val meetrekt. Geloof me maar, ik spreek helaas uit ervaring. Heb net als jij lang geloofd in al die mooie praatjes. Ik wens je veel succes! Tanja (57 ), Almelo

Lilian (42 ), Groningen

Moet ik het accepteren?’ Nee, dat moet je niet! Maar tussen gedogen en dumpen zit een wereld aan mogelijkheden. Om te beginnen trakteren op een etentje en haar eens rustig vragen wat er toch allemaal aan de hand is. Edith (48), Roerdalen In het volgende nummer: Mijn vriendin en ik zijn veertien jaar samen, we hebben twee kinderen. Ons leven is stabiel en best leuk. Ik ben niet verliefd ben en misschien wel nooit geweest. Zij was en is wel verliefd op mij. Gesprekken hierover leiden nergens toe. Ik worstel met de vraag of dit voldoende reden is om uit elkaar te gaan of dat zo’n keuze egoïstisch is. We gaan er alle vier niet op vooruit, het voelt voor mij alleen eerlijker. Mail je antwoord van maximaal 100 woorden voor 15 augustus a.s. naar [email protected]. Vermeld je voornaam, woonplaats en leeftijd. Amarant, magazine voor lesbische en biseksuele vrouwen, jaargang 43, nr. 4

38

UITAGENDA VOOR DE KOMENDE MAANDEN

AUGUSTUS 2014 2

Bijeenkomst regio Arnhem-Nijmegen

9

Activiteit Pink Lounge Ladies, naar Schiermonnikoog

10

Wandelen Second Sunday Ruurlo, Info: Els 06-22616727

17

Bijeenkomst 50 pl(min)us

SEPTEMBER 2014 6

Bijeenkomst regio Arnhem-Nijmegen

13

Wandelen Second Sunday Velp , Info: Evelien 06-24187348

NOG STEEDS TE ZIEN En de moeite waard! Tentoonstelling IHLIA: In Between De fototentoonstelling gaat over hoe je als homoseksuele jongere leeft in een heteroseksuele wereld. Om dat zichtbaar te maken koos de maakster Chantal Winatasasmita ervoor om in een strak format - de geportretteerden werden gefotografeerd in een omgeving die voor hen heel veilig is, namelijk in hun eigen slaapkamer - haar foto’s te maken. Door die strakke vorm vallen juist de verschillen en overeenkomsten tussen de jongeren heel erg op. Bovendien staat er bij iedere foto ook nog een quote met een boodschap die voor de geportretteerde jongeren erg belangrijk is. Samen geeft het een bijzondere inkijk in het leven van de jongeren die zo tussen die werelden zitten. Te zien in de OBA, Oosterdokskade 143, 1011DL AMSTERDAM

Vrouwen met lef - Kenau en andere Haarlemse heldinnen Nog t/m 3 augustus 2014. Historisch Museum Haarlem Een expositie over Haarlemse vrouwen. die bijzonder zijn, omdat ze iets voor Haarlem hebben betekend, voor de vrouwen in het algemeen belangrijk zijn geweest, veel moed hadden, of een uitzonderlijke prestatie hebben geleverd. Het publiek heeft geholpen de inhoud van de tentoonstelling te bepalen en een keuze gemaakt uit een shortlist bestaande uit vijftien historische vrouwen die het waard zijn dat hun verhalen in het museum te zien zijn. Voor adres, openingstijden en prijzen: http://www.historischmuseumhaarlem.nl/


39

NIET TE MISSEN Bijzondere evenementen of tentoonstellingen The Art of the Brick Deze geweldige tentoonstelling werd door CNN uitgeroepen tot één van de top 10 exposities ter wereld die je gezien moet hebben. Meer dan vijfenzeventig kunstwerken, opgebouwd uit ruim één miljoen LEGO-stenen zijn tijdelijk te zien in Amsterdam EXPO. Een feest van herkenning voor alle leeftijden, van LEGOfans tot kunstliefhebbers. De man achter deze unieke en levensgrote bouwwerken van LEGO is de Amerikaanse kunstenaar Nathan Sawaya. Van een zes meter lang T-Rex skelet van 80.020 steentjes tot wereldwijd bekende kunstwerken van Da Vinci, Vermeer en Rembrandt in 2D en 3D, alles gemaakt van LEGO. Als kers op de taart is aan de expositie een Play Zone toegevoegd waar kleine (én grote) bezoekers zelf creatief aan de slag kunnen met de bekende bouwsteentjes. The Art of the Brick is slechts tijdelijk in Nederland te bewonderen. Zondag 14 september 2014 is de laatste dag. Voor openingstijden en prijzen zie: www.amsterdamexpo.nl

Expositie Beatrix in beelden Van 18 mei tot en met 31 oktober organiseert Beeldenpark De Havixhorst een expositie van sculpturen van het portret van Koningin Beatrix. Deze eregalerij van beeltenissen van onze voormalige koningin is samen-gesteld door conservator Han van Hagen en is afkomstig uit Nederlandse overheidsgebouwen. Geen enkele vrouw in Nederland is zo veelvuldig geportretteerd als onze voormalige koningin. De bronzen, stenen, glazen en keramieken beelden zijn geplaatst door heel Nederland. Met de troonswisseling zijn al deze beelden bevrijd van de verplichte aanwezigheid in raadszalen, provinciehuizen, gerechtshoven en andere openbare gebouwen, waar ze hebben meegekeken naar het doen en laten van de Nederlandse burger. Ze hebben plaatsgemaakt voor afbeeldingen van koning Willem-Alexander. De geëxposeerde beelden en plaquettes zijn onder andere van Baron Speyart van Woerden, Jac. Maris, Fons Bemelmans, Mari Andriessen, Pieter de Monchy, Sylvia Willink, Anna van der Horst, Martien Hendriks en Jeroen Henneman. Beeldenpark De Havixhorst is gelegen in de tuinen van Chateauhotel en restaurant De Havixhorst en is onderdeel van Stichting Het Drentse Landschap. Een 96 pagina’s tellende catalogus met afbeeldingen van alle werken en toelichting op de kunstenaars is voor 5 euro te verkrijgen. De tuinen zijn gratis toegankelijk, dagelijks van 11.00-17.00 uur Voor adres, openingstijden en prijzen: www.beeldenparkdehavixhorst.nl


40

VOOR JOU OP REIS Utrecht, DOMWEG de leukste!

Aan de gracht, in de gracht, rondom de gracht. De leukste plekjes van de Domstad bevinden zich nooit ver van het water. De redactie van Amarant ging voor jou naar Utrecht om de leukste plekjes op een rijtje te zetten. We aten bij de Winkel van Sinkel, daarover meer op bladzijde 17 van dit nummer. We bezochten het museum Betje Boerhave. Meer hierover op bladzijde 9 van dit nummer. We doken in de geschiedenis en bezochten een aantal winkels die je niet moet overslaan als je eens in Utrecht komt. De naam Utrecht is afkomstig van het Latijnse Traiectum en duidt op een plaats waar in de Romeinse tijd de rivier de Rijn doorwaadbaar of over te steken was. De 'U' komt van het Oudnederlandse woord uut, dat 'benedenstrooms' betekent - Utrecht moet dus begrepen worden als 'uit-Trecht'. Vanwege de Domtoren, beeldmerk van de stad waarvan de toren met 112,32 meter de hoogste kerktoren van Nederland is, wordt de stad ook wel Domstad genoemd. Twee andere bijnamen zijn Utereg en Utka .Tijdens Carnaval heet de stad Leemput. Een inwoner van Utrecht laat zich liever Utrechter dan Utrechtenaar noemen. Dit als gevolg van de zogeheten Utrechtse homoseksuelenaffaire: achter de Dom was er in de achttiende eeuw een geheime ontmoetingsplaats van homoseksuelen (voor wie tussen de kerk en de toren ook een gedenksteen ligt). Toen dit aan het licht kwam en de slachtoffers ter dood veroordeeld werden, werd Utrechtenaar een scheldwoord voor homoseksueel. Inwoners van de stad worden ook wel 'baliekluivers' genoemd, naar de Utrechters die, hangend over de balies van de bruggen van de Oudegracht, de bedrijvigheid in de stad aanschouwden en elkaar ontmoetten. Utrecht is één van de oudste steden van Nederland. Het heeft een belangrijk historisch centrum wat ertoe leidt dat er ook een aantal prachtige bezienswaardigheden in deze stad terug te vinden zijn. Het historische centrum wordt grotendeels nog door singels omringd. Van zuid naar noord lopen de Oudegracht en de Nieuwegracht, die uniek zijn vanwege de werven. Utrecht telt na Amsterdam het grootst aantal monumenten van alle steden in Nederland. Daarnaast kent Utrecht ook een aantal monumentale parken en zeer bijzondere moderne architectuur op de Universiteitswijk De Uithof. In deze stad is heel veel moois te zien. Aan één dag heb je niet genoeg, het is zelfs maar de vraag of je in één week bent uitgekeken. Er zijn veel musea in Utrecht, we noemen slechts het Aboriginal museum omdat dit museum niet tevoorschijn komt op de website van de Utrechtse musea. Voor alle andere musea zie www.museautrecht.nl Naast de Dom zijn er fantastische kerken zoals de Geertekerk, de Jacobikerk en de Janskerk. Wil je even rust dan zijn er de hofjes aan de Mariaplaats en het Pandhof van de Dom.

Utrecht is ook de stad van Nijntje. Je kunt haar bewonderen in het Dick Brunahuis. Heb je iets meer tijd wandel dan eens naar het Nijntje Pleintje tegenover de Weerdsingel. Hier vind je haar standbeeld. En als je nog niet genoeg van haar hebt, loop dan naar de Lange Viestraat. Al sinds jaar en dag is Nijntje daar te bewonderen in het verkeerslicht. Sinds juni 2013 gemakkelijk te vinden. Bij het verkeerslicht ligt sinds die tijd het regenboogzebrapad. Utrecht is al eeuwenlang een studentenstad en dat is vandaag de dag vooral te merken aan de vele terrassen en eetgelegenheden. Te veel om op te noemen. Een uitzondering maken we voor Graaf Floris. Weer of geen weer, op het terras van de Vismarkt zit je goed. Het is één van de mooiste plekjes in de Utrechtse binnenstad en café-restaurant Graaf Floris verkoopt er zijn beroemde warme appelbollen. Toch te koud buiten? Binnen warm je op bij de open haard.  Amarant, magazine voor lesbische en biseksuele vrouwen, jaargang 43, nr. 4

41

Een andere gezellige stek is het terras van het Louis Hartlooper Complex aan de Tolsteegbrug. Een bioscoop met zoveel meer. Het Louis Hartlooper Complex is dagelijks van 's ochtends 11.00 tot 's avonds laat open voor een heerlijke kop koffie, gebak, lunch, borrel of diner. Bij goed weer kan dat ook op het terras. Vrij Nederland riep het Louis Hartlooper Complex uit tot het beste filmhuis van Nederland en kreeg het een eervolle prijs van het Bouwfonds voor het beste gerenoveerde monument van Nederland. Voor arthouse films en documentaires moet je in ’t Hoogt zijn. Een knus filmtheater verscholen in een doodlopend straatje vol monumentaal erfgoed. In filmcafé Oskar kun je terecht voor een borrel of een diner. Je vindt het theater aan Hoogt 4. Als je dan toch nog tijd hebt om te winkelen dan zijn er een paar winkels die je niet mag missen. Bigoli Dei aan de Schoutenstraat 7-12 bijvoorbeeld. Kazen, wijnen, verse groenten en pasta’s. Je waant je in Italië. Geen zin om zelf te koken? Dan kun je bijvoorbeeld ook een kant-en-klare lasagne meenemen. Zin in een Domtorentje, de wat groot uitgevallen bonbon van pure chocolade met een romige chocoladevulling? Dan moet je naar Zadelstraat 23 naar banketbakkerij Theo Blom. Hij verkoopt ook nog een andere specialiteit, Nijntje-Roomboterkoeken. Cadeautje nodig? Ga dan eens naar Kek & Lisa aan de Zadelstraat 28. Gegarandeerd dat je het niet bij één cadeautje kunt laten. Van cadeautjes die door de brievenbus passen tot woonaccessoires. Ook leuke cadeaus voor kinderen. En het enige onvervalste Domtoren-cakeblik. Wat grote spullen voor je huis nodig? Dan moet je beslist eens langs Strand West aan de Oude Gracht 114 gaan. Laat je niet misleiden door de naam. Geen bikini’s of palmbomen maar vier etages vol eigenwijze interieurspullen. Voor een goed boek ga je naar Savannah Bay aan de Telingstraat 13. Naast de uitgelezen selectie romans, dichtbundels, wetenschappelijke boeken, dvd´s, cd´s en cadeautjes vind je hier ook een uitgebreide collectie ‘roze’ literatuur.

En wil je tenslotte een kledingstuk voor jezelf maar ben je allergisch voor dertien-in-een-dozijn aankopen. Ga dan naar Oudkerkhof 7 waar Designercafé gevestigd is. Alleen topstukken van veelbelovende Nederlandse modeontwerpers in de rekken. Een deel van de collectie wordt zelfs in de studio boven de winkel gemaakt.

Utrecht, heerlijk flaneren langs de grachten en genieten van alles wat de stad te bieden heeft. Doen! 


42

Onze vaste verslaggeefster Joke is met een gebroken enkel aan huis gebonden en deze keer mag ik haar taak overnemen om jullie van het reilen en zeilen van de 50+/- op de hoogte te houden. Zoals elke maand maken de werkgroepleden van de 50+/- altijd wel een soort van prognose: ‘Zou het druk worden vandaag?’ Veel van onze trouwe bezoeksters waren óf naar het Flevovuur óf vierden Vaderdag. Ook het weer is van invloed, want bij prachtig zomerweer of vakantie kiezen mensen vaak voor het strand. Er is minimaal altijd één werkgroeplid, die altijd positief is en blijft, dat is onze Mientje en zowaar, weer heeft ze gelijk gekregen: boven verwachting stroomde de Grote Catacomben weer vol met enthousiaste vrouwen. Voor sommige was het een weerzien na lange tijd, voor velen een knuffel, een hand en/of een zoen voordat ze zich in het feestgewoel storten. Er is altijd een gastvrouw aanwezig om nieuwe vrouwen op te vangen en even wegwijs te maken of voor te stellen aan een groepje, zodat een nieuweling zich niet “alleen” hoeft te voelen Het was weer als vanouds feestelijk versierd, de bar was goed gevuld met allerlei lekkere drankjes en het keukenteam had zich weer sterk gemaakt met allerlei heerlijke hapjes en de beide DJ’s lieten de ene hit na de andere horen. De volle dansvloer liet zien, dat het een goede keuze was. De werkgroep 50+/- gaat, zonder onderbreking van de zomer, gewoon elke twee maanden van start, dus ieder is weer welkom op de derde zondag van augustus. Tot ziens dus op 17 augustus a.s. Puck M. de Laat Website: http://www.groep7152.nl/~vijftig La Gaite was de afgelopen maanden ‘on tour’. Een fenomeen waar vrouwen nog aan moeten wennen maar waar de vrouwen die met ons meegingen erg enthousiast over waren. Op 1 juni waren wij in Drenthe op het Drents Dames Daggie. De helft van de vrouwen koos voor een wandeling, de andere helft wilde graag leren hoe je het mooiste een steen kunt beschilderen. Na afloop genoten we met zijn allen van een warm buffet. Het was een lange dag maar zeer de moeite waard. Op 15 juni organiseerde La Gaite een vrouwenwandeling in Utrecht. Een wandeling over vrouwen, omdat de geschiedenis meestal wordt gemaakt door mannen en ook opgetekend wordt door mannen. Soms breekt er een vrouw door de anonimiteit en dat is dan de moeite van het vertellen waard. Met goed weer vertrokken we vanaf het Domplein en we kwamen langs prachtige plekjes van Utrecht waar deze bijzondere vrouwen woonden of werkten. Tijdens de wandeling was er royaal tijd om op het Neude te genieten van een lekkere kop thee, koffie en een glaasje fris.

In de maanden juli en augustus is La Gaite op zomerreces. Nog altijd bestaat de werkgroep maar uit twee personen en het is helaas niet mogelijk om in de vakantie periode bijeenkomsten te organiseren. In september zullen we zeker weer een start maken met een heel nieuw jaar voor La Gaite. Onze jaarlijkse boottocht staat op het programma en natuurlijk komen er weer filmmiddagen in najaar en winter. Definitieve datums en tijden zijn echter nog niet bekend. Hou onze website dan ook in de gaten. http://www.groep7152.nl/~utrecht


43

De Pink Lounge Ladies organiseren activiteiten, zoals wandelingen en andere uitjes (ook oproepjes in de vorm van: ga je mee naar…), om (Les-bi) vrouwen meer mogelijkheden te bieden om op een gezellige en ontspannen manier met andere (Les-bi) vrouwen kennis te maken. Of als je vaker mee gaat, om bij te kletsen. En ach, wie weet houd je er een leuk contact aan over en anders in ieder geval een ontspannen uitje met andere vrouwen.

Het Drents Dames Daggie oftewel Damespad Drenthe had weer een mooie opkomst. Veel vrouwen hebben o.l.v. Janine, stenen beschilderd. Zowel de vrouwen als Janine waren zeer tevreden. Wij als organisatie waren, na het horen van de positieve reacties, opgelucht omdat het echt op het laatste moment geregeld moest worden. Dit na de afzegging van het bijenwastekenen. Veel vrouwen hadden zich hierop verheugd en sommige waren toch wel een beetje teleurgesteld, maar de vrouwen die hebben gekozen voor de stenen, zijn weer een ervaring rijker. Het is allemaal toch weer goed gekomen. Het bijenwastekenen komt misschien op een later tijdstip alsnog op ons programma.

De andere groep vrouwen heeft bij Spijkerboor en de Hunze gewandeld. Het was mooi weer. Niet te warm en niet te koud. Wel een middag met jas aan en jas uit, maar geen regen. De route ging door een mooi natuurgebied met mogelijkheden om op onverhard of verhard gebied te wandelen. Op de terugweg ging het even fout. Een bosje te vroeg de afslag genomen. Dus…. we moesten een klein stukje terug wandelen maar ach dat mocht de pret niet drukken. Adriënne Nijssen (schrijfster en journalist) heeft aan het eind van de middag, waarbij iedereen even kon uitrusten, twee hoofdstukken voorgelezen uit haar nieuwe, nog niet uitgebrachte, boek. Adrienne heeft boeken en sieraden verkocht. De opbrengst van de sieraden gaat mee naar de vrouwen in Kenia. De aanwezige vrouwen mochten meedenken over het slot van dit nieuwe boek. We zijn benieuwd naar de uitkomst. Al met al kunnen we terug kijken op een gezellige en sportieve of creatieve middag. Tot slot nog een warm en koud buffet bij Willem, waarna ieder weer naar huis ging. Het leuke van deze dagen is dat er altijd bekende vrouwen zijn, maar bijna evenveel, voor ons, onbekende vrouwen. Dus we bereiken op de een of ander manier nog altijd geïnteresseerde vrouwen en daar doen we het voor. Op bladzijde 13 en 14 van dit nummer kun je een fotoreportage van het Drents Dames Daggie bekijken!! Onze eerstvolgende uitje gaat op zaterdag 9 augustus 2014 naar Schiermonnikoog. Vorig jaar was het erg gezellig. Heb je zin om mee te gaan? Ook al ken je niemand of is het je eerste contact met de Pink Lounge Ladies geef je altijd op via de Gmail van groep 7152 Assen. Wij weten dan dat je komt. Alle kosten zoals overtocht en maaltijden etc zijn voor jezelf. Wij regelen de datum en de verzamelplaats, in dit geval Holwerd bij de boot en de rest is dus ieder voor zich. Let de komende tijd op onze website of geef je op voor de nieuwsbrief. Op die manier blijf je altijd op de hoogte.

Website Pink Lounge Ladies = http://www.groep7152.nl/~assen Mailadres Pink Lounge ladies = [email protected] Pink Lounge Ladies = ook te vinden op Facebook


44

De bestuurlijke verandering is een feit. Inmiddels zijn aan het bestuur, dat bestond uit drie vrouwen, een viertal bestuursleden toegevoegd. Voorzitter, penningmeester en secretaris vormen het dagelijks bestuur, voor beleid worden ze nu bijgestaan door vier vrouwen die elk een regio of werkgroep vertegenwoordigen. Roze Zaterdag is achter de rug, het werd ondanks de regenbuien en duidelijk veel minder publiek dan andere jaren, een prima dag. We waren natuurlijk present op de info-markt. Elk uur waren er twee vrijwilligers die de kraam bevrouwden. Het bestuur dankt deze vrouwen voor hun hulp. Een fotoreportage van Roze Zaterdag is te zien op bladzijde 26-28 Van dit nummer. Wij gaan ons nu vooral concentreren op het jaarfeest. De voorverkoop van kaartjes is gestart en loopt prima. Er zijn slechts 180 kaartjes beschikbaar en VOL = ECHT VOL. Zandfoort a/d Eem is daar i.v.m. voorschriften voor de brandveiligheid en andere calamiteiten heel strikt in. Je kunt een kaartje reserveren via [email protected] Nadat je je reservering gemaakt hebt ontvang je een mail met de manier van betalen, het adres en de route naar Zandfoort a/d Eem. Pas na betaling is je reservering definitief. Reserveren kan tot 15 september maar bij voorkeur voor 6 juli. Het bestuur van Groep 7152 en de redactie van Amarant zijn afwezig van 7 juli t/m 20 augustus. In die tijd worden er geen reserveringen voor het jaarfeest afgehandeld. Natuurlijk blijven ze in het account staan en alle mails worden na 20 augustus afgehandeld op datum van binnenkomst. Op een antwoord moet je dan echter ruim zes weken wachten.

Help ons te kunnen blijven bestaan door donatrice te blijven. Help ons nog meer door iemand anders enthousiast te maken voor Stichting Groep 7152. Landelijk gezien de enige niet-commerciële organisatie die ontmoetingsplaatsen biedt voor vrouwen vanaf 40 jaar. Maak vrouwen in je omgeving donatrice. Voor ons voortbestaan zijn donatrices noodzakelijk.


45

SERVICEPAGINA

Groep 7152 email: [email protected] Bestuur: Voorzitter: Adriënne Nijssen [email protected] Secretaris: Heldine Dunlop [email protected] Penningvrouw: Ida Westra [email protected]

Administratie:

Ereleden: Hannah van Buuren Elly Fraayen Ida Ruyzendaal (postuum) Nel Welle Donker-Delfos Visser Riet Ruyzendaal-de Groot

Postbus 23 7040 AA ’s-Heerenberg Bank: NL44INGB0001884811 tnv St. Groep 7152

email: [email protected]

Regio’s en werkgroepen: Arnhem-Nijmegen: www.groep7152.nl/~arnhem La Gaite (Utrecht-Amersfoort): www.groep7152.nl/~utrecht Pink Lounge Ladies (Assen): www.groep7152.nl/~assen Werkgroep 50 pl(min)us: www.groep7152.nl/~50plus

43e jaargang nummer 4 Oplage: 650 Verschijnt 6 x per jaar (januari, maart, mei, juli, september, november)

Colofon Issn 01666-7505

Hoofdredacteur: Heldine Dunlop Eindredacteur: Adriënne Nijssen Email: [email protected] Administratie: [email protected] Advertentiebeheer: [email protected]

De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden stukken in te korten. Niets uit deze Amarant mag worden overgenomen zonder toestemming van de hoofdredacteur. Kopijsluiting volgend nummer: 15 augustus 2014. Kopij die later binnenkomt wordt niet in behandeling genomen. Verschijningsdatum volgend nummer: eerste helft september 2014. Amarant wordt verstrekt aan onze donatrices. Een donateurslidmaatschap kost minimaal € 30,- per jaar. Beëindiging: schriftelijk, twee maanden voor het einde van het tijdvak. Amarant wordt ook verstrekt aan onze adverteerders. Advertenties vanaf € 25,- per jaar. Vraag een vrijblijvende offerte. Foto omslag: Winterswijk, Tentoonstelling Textielfabriek


46

ORGANISATIES …. en hun werkterrein CHJC Vereniging van christelijke homo’s en lesbiennes Postbus 14722, 1001 LE Amsterdam  06-53234516  [email protected] www.chjc.nl

Orpheus Voor mensen die in hun heterorelatie te maken hebben met homoseksuele, lesbische of biseksuele gevoelens van henzelf of hun partner.

Diverse regiogroepen in het hele land.  via bericht op website  www.orpheushulpverlening.nl

COC Nederland

Proud Prarents

Federatie van Nederlandse verenigingen tot integratie van homoseksualiteit

Voor ouders van homoseksuele jongeren

Postbus 3836, 1001 AP Amsterdam Bezoekadres: Nieuwe Herengracht 49, 1011 RN Amsterdam  020-6234596  [email protected]  www.coc.nl

Antwoordnummer 2966, 1000 RA Amsterdam  020-6234596  www.proudparents.nl Rainbow Buddy Support

Gay & Lesbian Switchboard Hier kun je terecht met jouw vragen over homo, bi- en transseksualiteit. Via mail of telefonisch.

Switchboard is telefonisch bereikbaar op maandag, woensdag, donderdag en vrijdag van 14.00-18.00 uur en op donderdagavond van 19.00-21.00 uur.  020 623 65 65  [email protected]  www.switchboard.nl

Voor homomannen, lesbische vrouwen, biseksuelen en transgenders wiens leven (tijdelijk) uit balans is vanwege meervoudige problematiek en psychische / psychiatrische klachten

Postbus 10887, 1001 EW Amsterdam Bezoekadres: Droogbak 1-D, 1013 GE Amsterdam  020. 531 76 00  [email protected]  www.deregenboog.org Roze Hulpverlening

Homodok-Lesbisch Archief Amsterdam Informatie- en documentatiecentrum over homoseksualiteit en seksuele diversiteit

Psychosociale hulpverlening voor homoseksuele, lesbische, biseksuele en transgender cliënten.

Oosterdokstraat 110, 1011 DK Amsterdam Bezoekadres: Oosterdokskade 143, 1011 DL Amsterdam  020-5230837  [email protected]  www.ihlia.nl

Op deze website staan de gegevens van meer dan 150 hulpverleners en 10 instellingen die affiniteit en ervaring hebben met hulpverlening aan cliënten met homoseksuele, lesbische, biseksuele of transgender gevoelens  www.rozehulpverlening.nl

John Blankenstein Foundation

Stichting De Kringen

Draagt bij aan een open en veilig sportklimaat voor homo-, biseksuelen en lesbiennes

Gespreks/gezelligheidsgroepenorganisatie voor homo- en biseksuele mannen en vrouwen

 06-51452330  [email protected]  www. johnblankensteinfoundation.nl

Landelijk informatiepunt:  06-83 22 97 97, best bereikbaar tussen 19.00 en 21.00 uur ’savonds  via bericht op website  www.dekringen.nl

Jong&Out Voor homo's, lesbo's, bi's en transgenders tot en met achttien jaar

 www.jongenout.nl LKP Landelijk Koördinatiepunt Groepen kerk en homoseksualiteit  via formulier op website  www.lkp-web.nl

Stichting Jongeren met een Homo Ouder Postbus 785, 6500 AT, Eindhoven  06-54346043  [email protected]  www.jmho.nl

LNBi Landelijk Netwerk Biseksualiteit

Postbus 75087, 1070 AB Amsterdam  06-22938519 (dagelijks van 17.00-22.00 uur)  [email protected]  www.lnbi.nl


47

Amarant

Aan dit nummer werkten mee:

Magazine van Groep 7152

Maria Brakkee, Heldine Dunlop, Anne Keen, Adriënne Nijssen, Nyx, Francis van Soest, Iris du Toit, Wanita

Kopij voor Amarant jaargang 43, nummer 5 dient binnen te zijn op: 15 AUGUSTUS 2014 Wil je reageren op een van onze rubrieken, stuur je reactie dan naar: [email protected] Wil jij jouw dilemma besproken zien, stuur je dilemma dan naar: [email protected] Wil jij zelf een bijdrage leveren aan ons magazine, ook dan kun je mailen naar: [email protected]

Met dank aan: Mieke van den Berg Hadewich van Beveren Debora Bulthuis Marja van Dort Antien Grijseels Sijke Jonkman Edith Oeyen Marjolein Zegers Hammer José van Zutphen

In het volgende nummer o.a.



Hilda Abbing over 10 jaar LaVita Publishing



Ida Westra over Flevovuur



Nicolette Bruining, oprichtster VPRO



Judith Leyster, de eerste vrouwelijke meester-schilder



Dordrecht, onbekende parel van Zuid-Holland

De nieuwe Amarant verschijnt in de eerste helft van september.


48

Amarant. In dit nummer: Magazine van Groep Jaargang 43 Nummer 4. Juli 2014

Recommend Documents