Amarant. In dit nummer: Magazine van Groep Jaargang 43 Nummer 1. Januari 2014

Amarant Magazine van Groep 7152

Jaargang 43 Nummer 1

Januari 2014

In dit nummer: 

Ruth en Alice over Sunday White



Els van Hee over ‘Stormachtig stil’



Wally Moes, kunstschilder en auteur



Dajenne Wijngaarde, art & design



Alles over de handtas Amarant, magazine voor lesbische en biseksuele vrouwen, jaargang 43, nr. 1

1

2014, een nieuw jaar. Met het jaar 2013 hebben wij een bewogen jaar afgesloten. Ik begin natuurlijk met iedereen een gelukkig, en gezond 2014 toe te wensen. Tevens wens ik iedereen, onze donatrices en natuurlijk ook alle vrijwilligers, die zich in allerlei verschillende hoedanigheden voor Groep 7152 en Amarant inzetten, een mooi en boordevol nieuw 7152 en Amarant jaar toe. Het bestuur van 7152 en de redactie van de Amarant hebben zin in 2014. Zoals gezegd, 2013 was een bewogen jaar. Na 41 jaar leek het er op dat de rek een beetje uit Groep 7152 was. Het nieuwe bestuur dat in 2013 aantrad heeft uiteindelijk besloten om voor ‘nieuw elastiek’ te gaan. Nieuw elastiek waarmee we de komende jaren de organisatie weer fris en elastisch willen maken.

VOORWOORD

Dat nieuwe jaar beginnen we met weer een mooie nieuwe Amarant. Een Amarant die weer dubbel en dik lezenswaardig is. Om maar eens wat te noemen: een bespreking van het boek Stormachtig stil. Filmbesprekingen. Columns, verhalen. Natuurlijk ontbreken de vaste rubrieken niet. En ook informatie over de regio’s en over allerlei activiteiten. En dat alles weer in full color. De redactie van Amarant zou inbreng van onze lezers erg op prijs stellen. Stuur eens een gedicht, of een verhaal. Dat kan naar [email protected]

Heldine Dunlop Hoofdredacteur

43e jaargang nummer 1 Oplage: 650 Verschijnt 6 x per jaar (januari, maart, mei, juli, september, november) Hoofdredacteur: Heldine Dunlop Email: [email protected] Eindredacteur: Adriënne Nijssen Email: [email protected] Email: [email protected] Administratie: [email protected] Advertentiebeheer: [email protected]

Colofon Issn 01666-7505

De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden stukken in te korten. Niets uit deze Amarant mag worden overgenomen zonder toestemming van de hoofdredacteur. Kopijsluiting volgend nummer: 15 februari 2014. Kopij die later binnenkomt wordt niet in behandeling genomen. Verschijningsdatum volgend nummer: eerste helft maart Amarant wordt verstrekt aan onze donatrices. Een donateurslidmaatschap kost minimaal € 30,- per jaar. Beëindiging: schriftelijk, twee maanden voor het einde van het tijdvak. Amarant wordt ook verstrekt aan onze adverteerders. Advertenties vanaf € 25,- per jaar. Vraag een vrijblijvende offerte.

Foto omslag: Beeld Visserijmuseum Breskens

Amarant, magazine voor lesbische en biseksuele vrouwen, jaargang 43, nr. 1

2

Inhoudsopgave Reportages Ruth en Alice over Sunday White

6

Els van Hee over ‘Stormachtig stil’

16

Wally Moes, kunstschilder en auteur

20

Cultuur Tassenmuseum Hendrikje

10

Dajenne Wijngaarde over kunst

27

Lezen Column Villa Kakelbont

8

Column Francis van Soest

12

Kort verhaal Anne Keen

14

Column Nyx

18

Column Wanita

20

Gedicht

25

Column Wanita

26

En verder voor jou…. Nieuws

4

Voor jou gelezen

9

Voor jou gezien

13

Voor jou gegeten

15

Voor jou beluisterd

19

Voor jou aan het werk

23

Jouw dilemma

28

Uitgaanstips

30

Nieuws uit de regio’s

33

Van de bestuurstafel

35


3

GEZIEN, GEHOORD, GELEZEN Het laatste nieuws voor jou Senaat stemt voor wet lesbisch ouderschap De Eerste Kamer stemde op dinsdagmiddag 19 november in grote meerderheid vóór de wet Lesbisch ouderschap van staatssecretaris Teeven (Justitie). De wet treedt definitief in werking op 1 april 2014. Tijdens een debat op 12 november werd al duidelijk dat een meerderheid van de Senaat voorstander van de wet is. COC-voorzitter Tanja Ineke sprak bij die gelegenheid van ‘een overwinning voor lesbische ouders en hun kinderen, en natuurlijk een kroon op de jarenlange inzet van het COC.’ Tijdens de behandeling van de wet bestond enige onduidelijkheid over de datum waarop de wet van kracht wordt. Staatssecretaris Teeven heeft het COC inmiddels geïnformeerd dat de wet op 1 april 2014 in werking treedt. De komende maanden worden de ICT-systemen van de burgerlijke stand en de gemeentelijke basisadministratie aangepast. Om 1 april een feestelijk tintje te geven, is het COC op zoek naar lesbische ouderparen die hun kind willen erkennen op de eerste dag dat de wet van kracht is. Geïnteresseerde ouderparen kunnen zich melden via [email protected]

Gays mogen trouwen op Hawaï Wat is daarop uw antwoord? Aloha! Vanaf 2 december mogen homo’s trouwen op Hawaii. Het eiland is de vijftiende staat waar het huwelijk wordt opengesteld voor mensen van hetzelfde geslacht. Dinsdag stemde Hawaii over het homohuwelijk. Negentien waren voor, vier tegen. Het enige wat er nog moet komen is de handtekening van gouverneur Neil Abercrombie, fervent voorstander van de wet. ‘Ik kijk uit naar de ondertekening van deze belangrijke wet, die ervoor zorgt dat het huwelijk voor iedereen mogelijk maakt en religieuze vrijheid beschermt’, zei hij in een reactie. Ook president Barack Obama is in zijn nopjes. ‘Ik ben er trots op geboren te zijn in Hawaii en de stemming van vandaag maakt me nog trotser.’ Een onderzoeker van de Universiteit van Hawaii heeft intussen berekend dat de nieuwe wet goed is voor het toerisme op het eiland. Hij heeft berekend dat het de staat zo’n 217 miljoen dollar extra oplevert.

Ierland krijgt referendum over 'homohuwelijk' De Ierse bevolking mag zich in 2015 gaan uitspreken over de legalisering van het 'homohuwelijk'. Dat heeft premier Enda Kenny dinsdag bekend gemaakt. In 2015 zal er in Ierland een referendum plaatsvinden waarin de bevolking zich mag uitspreken over het 'homohuwelijk'*. De Ierse Labour-partij van vicepremier Eamon Gilmore is een groot voorstander van het 'homohuwelijk'. Premier Kenny heeft echter vanuit de achterban van zijn christendemocratische partij veel tegenstand ondervonden. Ierland is een behoorlijk conservatief land. Amper twee decennia geleden was homoseksualiteit nog verboden en abortus is pas sinds dit jaar, onder strikte voorwaarden, toegestaan.

Ook referendum over 'homohuwelijk' voor Kroatië Na Ierland gaat ook Kroatië een referendum houden over het openstellen van het huwelijk voor paren van hetzelfde geslacht. Mensenrechtenorganisaties maken zich zorgen, volgens hen is een referendum in strijd met de mensenrechten. Het Kroatische parlement stemde vrijdag in met het referendum. De aanleiding is de petitie die een conservatief-christelijke actiegroep startte om het 'homohuwelijk'* te laten verbieden. De petitie is inmiddels door meer dan 700.000 mensen ondertekend. Het referendum zal op 1 december 2014 plaatsvinden. Mensenrechtenorganisaties hebben al gezegd beroep aan te tekenen tegen het referendum, omdat het in strijd zou zijn met de mensenrechten. Kroatië heeft al stappen gezet om de positie van homorechten te verbeteren, maar kwesties als het 'homohuwelijk' blijven een gevoelig onderwerp.


4

GEZIEN, GEHOORD, GELEZEN Het laatste nieuws voor jou COC wil onderzoek verplichte voorlichting COC Nederland wil dat de Inspectie van het Onderwijs alsnog gaat onderzoeken of scholen verplichte voorlichting over LHBT?s* invoeren. Minister Bussemaker (OCW) vindt dergelijk onderzoek onnodig, zo schreef zij deze week aan de Tweede Kamer. ‘Nu voorlichting eindelijk verplicht is, willen we ook weten of scholen er echt mee aan de slag zijn gegaan,’ zegt COC-voorzitter Tanja Ineke. ‘Daarvoor is gericht onderzoek onmisbaar.’ De Tweede Kamer vroeg de minister ook om nader onderzoek naar de problemen voor LHBT’s in het MBO en het VMBO. Juist op deze schooltypen rapporteren jongeren het meest dat ze te maken krijgen met homonegativiteit. Voorlichting is nog niet verplicht in het MBO. Ook over de situatie in het MBO en VMBO acht de minister aanvullend onderzoek niet nodig. Voorlichting over LHBT's is verplicht op alle scholen in het primair- en voortgezet onderwijs sinds 1 december 2012. Tot voor kort kreeg ongeveer tweederde van de middelbare scholieren in Nederland nooit voorlichting over LHBT’s. Driekwart van de LHBT-jongeren wordt gepest wegens haar/zijn seksuele identiteit en slechts vijf procent van de middelbare scholieren meent dat je op school tegenover iedereen uit de kast kunt komen. Volgens ruim tachtig procent van de LHBTjongeren zou juist voorlichting helpen om de situatie van LHBT’s te verbeteren. Aidsmonument Amsterdam aan de Piet Heinkade Het aidsmonument dat 1 december 2015 onthuld wordt, zal te bewonderen zijn op de Piet Heinkade in Amsterdam. Het monument is een eerbetoon aan alle mensen die aan de ziekte overleden zijn en aan hen die ze bijstonden. Het monument moet een steun in de rug zijn voor wie nu leeft met hiv en een plek die de aandacht voor hiv en aids levend houdt. Het is ook een ode aan Amsterdam. De stad werd een toevluchtsoord voo rmensen die zichi n hun woonplaats niet meer op hun gemak voelden of gediscrimineerd werden. De initiatiefnemers hebben daarom gekozen voor de plek door het uitzicht over het IJ. 'Oostwaarts liggen de steigers voor riviercruiseschepen, toerbussen stoppen hier om reizigers te vervoeren. Deze locatie maakt deel uit van de nieuwe wandelroute tussen het Centraal Station en het Muziekgebouw aan het IJ en zal een opknapbeurt krijgen', aldus de initiatiefnemers. IKEA haalt lesbisch stel uit Russisch tijdschrift Ikea heeft een artikel over een Brits lesbisch stel en hun baby uit de Russische editie van hun tijdschrift gehaald. Het bedrijf was bang om de wet die homopropaganda verbiedt te overtreden. Het Britse stel staat in 25 andere landen wel gewoon in het Ikea tijdschrift. De Zweedse meubelgigant staat bekend als progressief en had in 1994 al een reclame met een stel van hetzelfde geslacht, wat in die tijd in de V.S. voor veel opspraak zorgde. Echter, Ikea heeft nu in overleg met hun Russische juridische experts besloten dat het artikel overhet lesbische stel te riskant is. Ikea's woordvoerder Ylva Magnusson zei in haar commentaar op het weghalen van het artikel: 'We hebben twee grondbeginselen in de communicatie die we verspreiden vanuit Ikea. De eerste is interieurdesign. De tweede is het volgen van de wet.' Dot-Marie Jones getrouwd met vriendin GLEE-actrice Dot-Marie Jones is zaterdagavond getrouwd met haar vriendin Bridgett Casteen. Vrienden van de 49-jarige Jones en Casteen waren uitgenodigd voor een feest bij de vrouwen thuis. Het duo verraste de gasten daarna met de mededeling dat ze samen waren gekomen om getuige te mogen zijn van hun huwelijk. Jones speelt in Glee de rol van coach Shannon Beach. In oktober vroeg ze haar vriendin ten huwelijk in Disneyland, tijdens een roze evenement in de regio Anaheim. Buurt terroriseert lesbisch stel in Assen Een lesbisch stel aan het Lodewijk Napoleonplein in Assen overweegt te verhuizen omdat ze worden getreiterd door buurtgenoten. Al een half jaar worden de lesbiennes lastig gevallen en worden vernielingen gepleegd aan en rond hun huis. De druppel was de totale vernieling van hun achtertuin met oud en nieuw. Het stel doet vandaag aangifte van de vernielingen. Lambertha Penning zegt dat de pesterijen zijn begonnen sinds ze is gaan samenwonen met haar vriendin Jannie Donker in april 2013. Twee tot drie keer per week worden ze uitgescholden voor 'vieze lesbiennes' door een groepje van vijf tot zes jongeren van rond de 20 jaar. De lesbiennes deden al drie keer aangifte van vernielingen rond hun huis. Een woordvoerder van de politie zegt niet veel te kunnen doen omdat het tot nu toe nog om vermoedelijke daders zou gaan. Amarant, magazine voor lesbische en biseksuele vrouwen, jaargang 43, nr. 1

5

Een smalle straat, wat oudere huizen, smeedijzeren hekjes, geen parkeerplaats. Maar die vind ik snel om de hoek. Klein stukje terug lopen, druk op de bel en daar staat ze. Ruth Dorka. Samen met Alice Wessels vormt ze vanaf 2012, als bevlogen singer-songwriter, het duo Dorka&Wessels. Zodra we gezeten zijn in de gezellige hoekbank en drie koppen thee op de stevige salontafel staan, steken Ruth en Alice van wal. Ruth werkt bij het crisisteam van Bureaujeugdzorg. Een baan waar ze veel in kwijt kan. Alice is fulltime muzikant. Muziek is hun passie, ze oefenen ieder loos moment dat ze hebben. ‘Je bent zo vergroeid met muziek dat je er altijd mee bezig bent,’ zegt Ruth. Alice begint soms in heb begin van de middag te spelen en beseft dan ineens dat het al avond is. Alice doet ook alle zakelijke gebeurtenissen rondom Dorka&Wessels. Beiden zingen ze, beiden spelen ze piano en gitaar. ‘On stage doet Ruth het meeste, ik vind Ruth de betere muzikant,’ zegt Alice. ‘Maar ik vind jou de betere zangeres,’ kan Ruth niet nalaten op te merken. ‘Wij weer hoor,’ lachen ze dan. ‘We duwen elkaar voortdurend veren in de reet.’

IN GESPREK MET Ruth Dorka en Alice Wessels

Ook in het dagelijks leven hebben Ruth en Alice elkaar gevonden, al ging dat niet van een leien dakje. Tegenpolen vanaf het eerste moment en dat is nooit veranderd, ze kibbelen wat af. Alice denkt dat ze elkaar via Hyves leerden kennen, Ruth weet zeker dat het Facebook is geweest. Hoe dan ook, via via voegde Ruth in 2010 Alice toe als Hyvesof Facebookvriendin en toen Ruth een poosje later mensen uitnodigde voor haar CD-presentatie besloot Alice daar heen te gaan.

Het kwam niet tot een gesprek, daarvoor had Ruth het te druk. ‘We kwamen elkaar later tegen bij Krijgt ‘t, daar hebben we wel gepraat maar daar bleef het verder bij,’ zegt Ruth. Op 27 november van datzelfde jaar deed Alice mee aan het COC Songfestival en Ruth ging er heen als toeschouwer. Op de afterparty kwamen ze elkaar tegen, allebei een beetje teveel gedronken. ‘Ik ga eens kijken of ik iets leuks kan scoren,’ zei Ruth tegen Alice. ‘Ik vond haar stoer en onbeschoft. Zoiets hoefde niet voor mij, ik ging dus terug naar het hotel.’ Ruth gaf iedereen een nachtzoen maar sloeg Alice over. ‘Fucking irritant vond ik haar,’ zegt Ruth. Maar ’s nachts stuurde Ruth een sms-je naar Alice. ‘Ik vind je te leuk en je komt te dichtbij.’ Omdat Alice het sms-je niet gelezen had, ontstonden aan het ontbijt meteen weer misverstanden. ‘Ik zag haar sms-je pas in de loop van de middag vertelt Alice. Ik had echt niet door dat ze me leuk vond. Een dag later zaten we samen te chatten en een week later ben ik naar haar toe gegaan,’ zegt Ruth. Langzaam begon er iets moois te groeien. Twee jaar zijn ze samen nu, maar nog altijd tegenpolen in alles. Terwijl Alice voor de gulden middenweg gaat, denkt Ruth vooral zwart-wit. Geen wonder eigenlijk, hun achtergrond is verschillend in de overtreffende trap. Terwijl Alice opgroeide in een voetbalinternaat tussen de profvoetballers omdat haar vader proftrainer was en waar de gesprekken, hoe kan het ook anders, voornamelijk over sport gingen, groeide Ruth op in een domineesfamilie. Haar overgrootvader, haar beide opa’s, ze waren allen dominee. Haar vader en broer zijn organist in de kerk en dan komen er nog wat ouderlingen en diakens voor in de familie. ‘Ik ben opgegroeid in angst. Ik zou verloren gaan als ik de heer niet diende. Het was vooral bidden, op zondag twee keer naar de kerk, geen tv kijken, altijd een rokje aan. Ik kan nog altijd niet tegen vloeken, dat associeer ik met naar de hel gaan.’ In haar boekenkast staat “Knielen op een bed violen” van Jan Siebelink. ‘Heel herkenbaar voor mij. Gelukkig kan ik er nu met mijn ouders wel over praten.’ Alice zit er heel anders in. ‘Ik geloof absoluut, heb vroeger bij Youth for Christ gezeten. Maar voor mij is geloof vooral liefde en compassie zonder oordeel hebben voor je medemens. Daar knal ik bij de familie van Ruth knalhard tegen aan. Zij hebben allemaal een oordeel, maar ze zijn God niet. Dat trek ik gewoon niet. Haar kerk heeft homoseksualiteit wel geaccepteerd zolang je het maar niet in de praktijk brengt.’


6

Alice is wel welkom bij Ruth’s familie maar bij haar broer is ze nog nooit thuis geweest. ‘Ik heb wel leuke gesprekken met hem. Als hij eerlijk in zijn hart kijkt constateert hij dat wij niks fout doen maar zijn geloof belet hem dat hardop te zeggen. Hij ziet dat we oprecht van elkaar houden maar zit gevangen in het dogma van het geloof. Het is hypocriet, het gaat tegen mijn natuur in,’ zegt Alice fel. Al even fel is Ruth over het COC. Ze leggen steeds maar weer het accent op moslims en hoe dapper het is dat ze uit de kast komen. Maar ze vergeten een groep in eigen land namelijk de gereformeerden gezindten. Daar is het minstens zo moeilijk om naar buiten te treden. Mijn vader heeft dit jaar voor de Synode van Dordrecht bekend dat hij een lesbische dochter heeft en daar trots op is. Dat is pas heel dapper, maar daar hoor je het COC nooit over.’ Veel bekendheid kregen Alice en Ruth met “Sunday White”. Met anderen optreden in een kerk, op zondag en allemaal in het wit gekleed. Een afzetten tegen het geloof van Ruth? Die vraag rijst wel meteen. ‘Nee,’ zegt ze. ‘Natuurlijk vind ik het fantastisch dat je in een kerk ook nog iets anders kunt doen dan bidden maar we vinden de plek gewoon heel mooi en de akoestiek is fantastisch. Er zit een hele filosofie achter Sunday White. We hebben voor witte kleding gekozen omdat in wit alle kleuren samenkomen. Voor ons staat wit voor alle kleuren, alle geloven, elke geaardheid. Iedereen is welkom. Mannen vinden in het begin wel dat er heel veel vrouwen zijn, maar ze vallen voor de super sfeer. De laatste keer was er een hele leuke club Molukkers uit Huizen die speciaal voor Mai Tai kwamen. Die kerk waar wij optreden heeft iets, het verbindt echt. En ja, dat is wel wat een kerk zou moeten doen.’ Bezoekers van het evenement weten in eerste instantie niet altijd wat ze moeten doen in een kerk. Maar vanaf het eerste nummer knalt de energie de ruimte in. ‘Wat we ook heel bewust doen, in de kerk zijn maar honderdveertig plaatsen. We willen het klein houden. Het moet uniek zijn dat je erbij aanwezig kunt zijn. We willen het ook in eigen hand houden. Als we het gaan verplaatsen is het niet meer van Dorka&Wessels. We willen niet commercieel. We willen dat het bomvol zit,’ leggen Ruth en Alice uit. Ze houden dan ook geen cent aan over aan Sunday White. ‘Dat hoeft ook niet,’ zeggen ze. ‘We houden de entreeprijs zo laag mogelijk om mensen met lage inkomens ook een kans te geven. We willen dat Sunday White voor iedereen toegankelijk is. Als je in staat bent mensen blij naar huis te sturen, dan kan onze dag niet meer stuk. Natuurlijk doen we dat niet alleen, we hebben een heel team van vrijwilligers om ons heen. Die verzetten een bult werk omdat ze het leuk vinden om te doen. We krijgen mailtjes waarin zowel bezoekers als vrijwilligers vertellen dat ze nog een week na lopen te stuiteren. Er is een enorme saamhorigheid. Dat is toch veel mooier dan financiële rijkdom! Men zeikt vaak dat mensen niks gratis willen doen, maar wij hebben een andere ervaring. Al onze vrijwilligers lopen over van enthousiasme, een positieve vibe, dat is fantastisch,’ zegt Ruth. ‘Ja,’ vult Alice aan, ‘dat je daarvan onderdeel uit mag maken, daar word ik heel blij van.’ Ruth en Alice treden vaak op vrouwenfeesten op, maar vinden dat daar de muziek niet centraal staat. Dat is tijdens Sunday White wel het geval. Een van de redenen waarom ze het evenement organiseren. Voor Sunday White daadwerkelijk plaatsvindt, is er al veel geregeld. ‘Het is een enorme organisatie want we willen met iedereen die optreedt repeteren, soms twee of drie keer,’ zegt Alice. Regelmatig nodigen ze wat oudere artiesten uit, ook daarachter zit een filosofie. ‘We vinden het heel leuk om hen in het zonnetje te zetten en iets met ze te doen. Nog een verbinding, die van oud en nieuw,’ Ruth en Alice vinden zichzelf niet dé artiesten. ‘Wij zijn deel van het geheel. Als de anderen spelen zitten wij in de zaal. Je zondert je niet af, je steunt elkaar. Want Sunday White, dat zijn we samen.’

Sunday White III 23 februari 2014, Baarn, Kampstraat 8 Met: Imca Marina, Mai Tai, Jessica Kennedy, Leo

Sienot en Bandera Latino, een Spaanse band die gevormd is om gitaarvirtuoos Salvatore Guisseppe.

Kaarten à 10 euro te bestellen via [email protected] Alle artiesten zingen niet alleen, je kunt met ze in gesprek gaan, je kunt zelfs desgewenst met ze op de foto.


7

Krakend vinyl De zolder van Laila is een paradijsje! Voor rustzoekers, voor biljarters, voor lezers…maar vooral voor de liefhebbers van muziek. Ik overdrijf niet als ik zeg dat er wel 6 meter aan soul, blues, rock en disco staat. Een veelzijdige collectie nostalgie op krakend vinyl.

COLUMN Villa Kakelbont

Laatst heb ik een hele middag en avond op die zolder gezeten. Er kwamen prachtige herinneringen boven. Ik ben geen grote muziekkenner maar opeens zag ik mij weer zitten, in mijn kamertje in mijn ouderlijk huis. Ik had een heerlijke kamer waar ik heel graag vertoefde. Prominent in mijn kamer stond mijn ‘installatie’ zoals we dat toen noemden. Niet op een kast of meubel maar op een aantal losse planken die op grijze sierstenen steunden. Dat kon niet anders want ik had een schuin dak dus daar paste veel niet onder. Maar ik vond het prachtig. En al draaiende op zolder herinnerde ik mij de gevoelens die ik vroeger ook had. Zo vond ik het altijd vervelend dat de LP in een beschermhoes in de buitenste hoes zat. En vooral dat je die beschermhoes een kwart slag gedraaid in die buitenhoes moest doen.

En daar was ik soms te lui voor, dus dan schoof ik de beschermhoes in dezelfde richting als de buitenhoes er in zodat de LP er zo in kon. Met als gevolg natuurlijk dat als ik die LP een volgende keer pakte, de hele boel er uit rolde. Het zal flink wat krassen op mijn LP’s opgeleverd hebben! Maar ook voelde ik weer de frustratie van dure LP’s waar eigenlijk maar twee of drie nummers op stonden die ik ècht het einde vond, en waarvan ik de rest eigenlijk het liefst oversloeg. Wat ik dus ook herhaaldelijk deed. Het was eigenlijk zonde van de energie om elke keer op te staan, dus ik heb echt hele dagen op een kussentje voor mijn pick-up gezeten om de naald een nummer verder te zetten. Wat natuurlijk niet altijd even voorzichtig ging (zeker niet later op de avond), dus ook daar zullen mijn LP’s niet op vooruit gegaan zijn…om over de naald maar helemaal niet te spreken. Op kerstavond was ik met de kinderen bij Laila. En wat lang niet meer gebeurd is, we zijn met z’n allen blijven slapen. Jawel, op zolder!! Heel erg gezellig, mede omdat wij tijdelijk ook op zolder slapen. Tijdens het opruimen de volgende morgen zette Laila een plaatje op. En nog één, en nog één. En het was zo leuk om de reactie van de kinderen te zien. Het bestaan van platen op vinyl en een pick-up kenden ze wel, maar nu hebben ze het eens uitgebreid bestudeerd. Want hoe leg je nou zo’n LP op de pick-up zonder dat jouw vingers vette afdrukken achterlaten? En wat is dat gladde randjes tussen al die ‘groeven’ (waarbij ze geen idee hebben dat die dingen ‘groeven’ heten)? En als je een ander nummer wilt luisteren dan moet je dus gewoon de naald op een andere plek zetten? Zij weten niet beter of ze drukken op het pijltje vooruit op de afstandsbediening, of nog makkelijker, op hun telefoon. Veel platen uit de tijd dat ik hun leeftijd had kennen zij niet, of slechts enkele nummers die nu nog steeds geliefd zijn. Hoe leuk is het dat juist op dit moment, met de Top2000, veel van die nummers uit ‘mijn tijd’ te horen zijn en dus op deze manier ook bij de jeugd blijven voortbestaan, al is het dan niet op vinyl of CD maar via iTunes of Spotify….

Tja…krakend vinyl…het is voor mij toch al een stukje nostalgie….


8

VOOR JOU GELEZEN Boeken die ons raakten!

Niet echt een leesboek, wel een hartverwarmend boek dat je gelezen moet hebben. In Stormachtig Stil vertellen zevenentwintig roze ouderen (homoseksuele mannen, lesbische vrouwen, biseksuelen en transgenders), van Nederlandse en niet Nederlandse afkomst, openhartig over hun (liefdes)leven, hun stilzwijgen en angst om nog altijd niet geaccepteerd te worden. Stormachtig Stil is zeker geen theoretische verhandeling, het laat de ouderen zélf aan het woord. Nederland heeft de zelfgekozen eretitel van "tolerant land", maar uit deze verhalen blijkt dat lang niet iedereen homo's en lesbiennes accepteert. Vooral roze ouderen - 65 plussers - hebben het lange tijd zwaar te verduren gehad en vaak nog. Homoseksualiteit was een ziekte die best genezen kon worden, dacht men. Ook was homoseksualiteit lange tijd strafbaar, zoals dat in veel landen nog steeds is. Deze roze ouderen doen hun verhaal en daaruit blijkt dat ze , nu ze oud zijn, in tehuizen geconfronteerd worden met ouderen die lang niet allemaal tolerant zijn. Soms worden ze gepest of genegeerd. Hopelijk dat generaties die nu opgroeien homoseksualiteit wel zullen aanvaarden. Programma's waarin mensen uit de kast komen, tonen aan dat dit nog steeds voor velen een probleem is. In hoeveel landen is bijvoorbeeld het homohuwelijk geaccepteerd? Stormachtig Stil is een ontroerend en indrukwekkend boek. Ik hoop van harte dat het boek hulpverleners, verpleegkundigen en vrijwilligers inspireert en dat het boek op de leestafel van zorginstellingen komt te liggen. In deze Amarant een gesprek met Els van Hee, een van de ouderen die meewerkte aan dit boek. Stormachtig Stil | Eveline van de Putte | Xanten Uitgeverij | 2013 Paperback | 184 pagina's | 9789491446085 | 1e druk | € 21,95

Geen boek met een lesbisch tintje. Wel een fantastisch boek over twee vrouwen. Caterina en Isabella Cammaccio worden tijdens de Tweede Wereldoorlog gedwongen de moeilijkste beslissingen van hun leven te nemen waarvan de consequenties nog jarenlang zullen doorwerken. Veertig jaar later moet Alessandro Pallioti een merkwaardige moordzaak op een oude man oplossen. De vermoorde man blijkt een held voor de verzetsleden van de Tweede Wereldoorlog te zijn geweest. Hij is doodgeschoten en er is zout in zijn mond gepropt. Hoe meer Pallioti zich in de zaak verdiept, des te meer komt de geest van de oorlog tot leven. En het blijft niet bij dit ene slachtoffer. Als Alessandro tussen het bewijsmateriaal het dagboek van Caterina vindt, wordt een ontstellende geschiedenis van het verzet en het leven van twee zussen opgerakeld. Toen ik aan het boek begonnen was kon ik niet stoppen. Intrigerend vanaf de eerste bladzijde met een langzaam opbouwende spanning. Twee verhaallijnen en beide zijn zeer de moeite waard. Een paar woorden volstaan niet om de emotie die dit boek losmaakt te beschrijven. Het verhaal speelt zich afwisselend af in het verleden (Tweede Wereldoorlog) en het heden. De historische achtergrond maakt het voor de lezer dubbel spannend en echt De hoofdpersonages zijn zeer goed getypeerd. Allerlei gevoelens zoals trouw, moed, liefde, verraad, verdriet en schaamte, ze komen allemaal aan bod. Het verhaal laat je, gaandeweg, niet meer los. Elke keer wil je verder, je wilt weten hoe het met de meisjes gegaan is maar ook hoe dit terug gebracht wordt in het moment van nu. Meeslepend, aangrijpend en verrassend. Het slot is verrassend. Absolute aanrader! Misschien lees ik het na een tijdje nog een tweede keer. Villa Triste | Lucretia Grindle | A.W. Bruna Uitgevers | 2012 Paperback | 480 pagina's | 9789022999462 | 1e druk | € 15,00 Bekroond met 5 sterren in de Vrij Nederland thrillergids 2013 Ook verkrijgbaar als E-book Amarant, magazine voor lesbische en biseksuele vrouwen, jaargang 43, nr. 1

9

VOOR JOU BEZOCHT Tassenmuseum Hendrikje in Amsterdam. Een bezoek waard…

Het tassenmuseum Hendrikje in Amsterdam, daar was ik enige tijd geleden. En dat terwijl ik eigenlijk helemaal geen tassenmens ben. Dat ben ik nog steeds niet. Ik loop het grootste deel van de tijd met een grote rugzak rond, omdat ik altijd vind dat er van alles mee moet als ik op stap ga. We gingen samen. Lekker een dagje uit naar Amsterdam. Gecombineerd met een heerlijke lunch bij 3 sisters pub aan het Rembrandtplein in Amsterdam. Over dát alleraardigste café kunt u óók het een en ander lezen in deze Amarant. Het tassenmuseum, een project van Hendrikje en Heinz Ivo was van 1996 – 2007 gevestigd in het woonhuis van dit echtpaar in Amstelveen. Hendrikje, naar wie het museum genoemd is, was in eerste instantie de grote verzamelaarster en haar echtgenoot Heinz heeft zich daarbij aangesloten. Als snel barstte, daar in het verbouwde woonhuis, het museum bijkans uit haar voegen. Er kon geen tas meer bij. In het boekje over het tassenmuseum, dat in de museumwinkel te koop is, staat te lezen dat na tien jaar museum in Amstelveen de ruimte onder het bed van het echtpaar nog de enige plek was om nieuwe collectiestukken op te bergen. Dus er werd nagedacht over uitbreiding ter plekke of over een nieuwe plek voor het museum. En die nieuwe plek die kwam er. Er diende zich ‘een weldoener’ aan, die, zoals in het boekje wordt gezegd onbekend wil blijven, voor het tassenmuseum een prachtig pand aankocht aan de Herengracht 573 in Amsterdam. Wat een prachtig romantisch verhaal is dat, een mecenas, die zich aandient om jouw problemen op te lossen!

Het pand was in handen van een bank en moest grondig verbouwd worden. In 2007 was het zover, het nieuwe museum kon geopend worden in het prachtig verbouwde pand. In de uitgave over het tassenmuseum wordt ook veel informatie gegeven over het pand zelf. Directeur-conservator van het museum is Sigrid Ivo, de dochter van Hendrikje en Heinz Ivo. Na binnenkomst in het museum werden wij heel prettig ontvangen. Het toegangskaartje voor het museum kost € 9,00. Met een stadspas en 65+ betaal je een gereduceerd tarief van € 7,50 en als je een museumjaarkaart hebt mag je er gratis in. Het museum heeft drie verdiepingen en het is aan te raden op de bovenste verdieping te beginnen. Op deze verdieping is een overzicht te vinden van tassen uit de 16de – 19de eeuw. De allereerste tas die getoond wordt is een mannentas met achttien geheime vakjes. De tas is gemaakt van geitenleer. Het is niet alleen de allereerste tas die onder de aandacht wordt gebracht, het ook de alleroudste tas die het museum in bezit heeft. Op deze verdieping kom je ook de eerste tas tegen die Hendrikje kocht bij een antiquair op het platteland van Engeland. Nadat Hendrikje deze tas gekocht had besloot ze samen met haar echtgenoot Heinz tassen te gaan verzamelen. Deze eerste aangeschafte tas is er een van leer met een dekplaat van schildpad. De vrouwentassengeschiedenis in het museum begint in de 16e eeuw met de chatelaines, een soort haak met kettingen waaraan van alles en nog wat gehangen kon worden. Onder andere een beursje, sleutels, een vingerhoedhouder, een reukbal, een messenschede. Deze chatelaine werd in de 19e eeuw opnieuw populair en daar werd bijvoorbeeld ook het balboekje aan gehangen. Heerlijk tot de verbeelding sprekend vind ik dat, een balboekje. Ik ben ervoor om voortaan weer een chatelaine met balboekje te dragen. Chatelaine betekent óók kasteelvrouw en kasteelvrouwen liepen natuurlijk in vroeger tijden met enorme bossen sleutels om alle deuren en kasten van hun kasteel op slot te doen en van tijd tot tijd ook weer te openen.


10

Ik heb in mijn jonge jaren op een internaat met nonnen gezeten en óók die nonnen konden heel goed voor chatelaines doorgaan. Zij liepen namelijk ook met enorme sleutelbossen aan hun habijt vastgehaakt door zalen en gangen van het gebouwencomplex en dat rinkelde er op los. Na de chatelaines kwamen er allerlei andere verfijnde vormen van vrouwentassen in zwang. Geborduurd, ingelegd, van krokodillenhuid, van papier. Je kunt het zo gek niet bedenken of er is een tas van gemaakt. Na deze verdieping loop je de trap af, er is overigens ook een lift in het gebouw, dus als men slecht ter been is kan men ook heel goed dit museum bezoeken, en kom je uit op de verdieping waar tassen uit de 20ste en 21ste eeuw te bewonderen zijn. Ook hier een mooi overzicht van de ontwikkelingen in vrouwentassenland. Tassen als souvenir bijvoorbeeld zijn een geliefd artikel. Allerlei gebouwen zijn er op aangebracht. De Eiffeltoren, Egyptische- en Japanse voorstellingen. Wat mij wel aansprak waren de huwelijksbeurzen die in de loop der tijden wederzijds werden uitgedeeld. De bruidegom aan de bruid en de bruid aan de bruidegom. In de loop van de 20ste eeuw en nu ook in de 21ste eeuw is de schoudertas natuurlijk tot grote ontwikkeling gekomen. Het is hèt modeaccessoire voor de moderne vrouw geworden. Alle bekende modemerken hebben in de loop der tijd bekende tassen ontworpen. Buiten de tas is er in het tassenmuseum meestal ook nog een tentoonstelling over een verwant onderwerp. Toen wij er waren was er een over waaiers. Ook erg leuk om te zien, al is de waaier hier te lande in verband met ons klimaat niet echt een gebruiksvoorwerp dat erg veel gebruikt wordt. Op de eerste verdieping zijn twee stijlkamers ingericht waar regelmatig lezingen en feestelijke en sociale bijeenkomsten worden gehouden. Op deze verdieping ook een museumcafé waar je na het museumbezoek lekker kunt uitrusten en genieten van lekkere dingen. Op deze verdieping wordt het een en ander toegelicht over de voormalige bewoners van het pand. De bekendste bewoonster van dit pand was jonkvrouw Jeltje de Bosch Kemper, die omstreeks 1852 dit pand bewoonde. In haar dagboek beschrijft ze haar dodelijk saaie leven. Het was in die tijd niet de bedoeling dat een meisje van haar stand werkte. Dit hield zij niet al te lang vol, er groeide bij haar een grote woede en zij rukte zich uit het keurslijf. Zij schreef vlammende artikelen waarin ze het recht van vrouwen op betaald werk verdedigde en zij richtte samen met geestverwanten de Amsterdamse huishoudschool op. De kost verdienen met huishouden is eerbaar, vond ze. En daar kan haar volmondig gelijk in geven. Dit te lezen was een mooie afsluiting van het bezoek aan het tassenmuseum in Amsterdam. Echt aan te bevelen. In de eerste plaats omdat je er prachtige dingen ziet en verder omdat je een erg leuk historisch overzicht krijgt van dit gebruiksvoorwerp. Een filmpje over het Tassenmuseum bekijken op Youtube? http://youtu.be/9_gDT9AVHF0 Wil je vooraf al iets meer weten zoals openingstijden en adres? Kijk dan op: http://www.tassenmuseum.nl


11

Auto 2 Ik zweer het! Met mijn vorige auto heb ik 13 jaar gedaan, de voorvorige was een derdehandsje, de voorvoorvorige heb ik twaalf jaar mee gereden, dus je kunt me niet beschuldigen van verkwisting. Maar mijn huidige, nieuwe, autootje bevalt me niet. Met heel veel zorg uitgezocht. De schakeling ging soepel. Alleen de automaatversie was gloednieuw en stond nog in de fabriek, dus ik kon er nog niet mee proefrijden. Maar dat zou vast reuze meevallen.

COLUMN FRANCIS VAN SOEST

Het viel niet mee. Het autootje paste niet bij me, of ik niet bij het autootje. Ik voelde ‘m schokken, ik haalde niet lekker in. Een vriendin met jarenlange automaatervaring bevestigde mijn gevoel: “Rijdt niet lekker”. Lief vond dat-ie prima reed. En toevallig dacht ze zelf aan een andere auto. “Asjeblieft een automaat!” smeekte ik. Ik durf nauwelijks meer in een handgeschakelde auto te rijden en dat is knap onhandig als de ander zo’n geval heeft.

Ik vroeg hulp aan de man die me bij deze auto geholpen heeft. Lag het nu aan mij of niet? Hij was duidelijk: het lag niet aan mij. Kleine automaten hebben soms kuren. De een vindt dat geen probleem, de ander wel . Een grotere auto zou voor mij de oplossing kunnen zijn. Ik moest acht keer slikken. Heb ik net een nieuwe auto, voel ik me er onveilig in. Ik ben nu eenmaal een enorme pietlut in die dingen. Maar deze verkopen en dan wéér een andere, grotere nog wel…En een gele auto, en die heb ik, is lastig te verkopen. Toen glimlachten de goden en een oplossing viel uit de lucht. Lief besloot mijn gele autootje over te nemen en haar oude weg te doen. Ze rijdt aanmerkelijk minder dan ik en dat schokken van de versnelling? Geen punt. Had ze amper iets van gemerkt als ze erin reed. Ze was niet zo’n juffershondje als ik. En inderdaad, ze zit erin alsof ze erin thuis hoort. Dat was dus één probleem opgelost. Twee eigenlijk, die automaat. De man die me hielp had een andere auto voor me beschikbaar. Inclusief alle toeters en bellen die lief en ik wilden. We maakten een proefrit en waren figuurlijk en letterlijk verkocht. Liefs oude auto werd ingeruild en alles bij elkaar viel de schade nog mee. Een nieuwe automaat, groter, en met een trekhaak. Nu houd ik niet van nieuwe auto’s, de eerste kras kan beter door een ander gemaakt. Maar als je hem zo krijgt aangeboden… Sportstuur, hogere luxe wielen, zijspiegelverwarming, ik geef er niet om. Behalve als je het erbij krijgt. Dan zijn dat soort extra’s toch wel extra mooi! Dus als u me langs ziet schuiven in een luxe stationcar in een fraaie beige kleur met verchroomde daklijsten, dan weet u dat het me überhaupt weinig kan schelen. Als ie me maar veilig van A naar B brengt. Of begin ik toch een beetje op een man te lijken?


12

VOOR JOU GEZIEN Films die boeiden!

Als de zeventigjarige Axun een telefoontje krijgt en hoort dat Mikel, ex-man van haar dochter Josun, zwaargewond in het ziekenhuis ligt belt ze eerst haar dochter die naar Amerika geëmigreerd is. Als Josun niet wil komen gaat ze zelf naar het ziekenhuis om voor de zwaargewonde Mikel te zorgen. Op de kamer ligt nog een comapatiënt en na korte tijd komt Axun erachter dat de vrouw die voor haar broer zorgt Maite is, een goede vriendin uit haar jeugd die ze al vijftig jaar niet gezien heeft. Ondanks dat hun levens compleet verschillend zijn, Axun heeft gekozen voor een leven met haar man op de boerderij en Maite heeft de hele wereld gezien, wordt al snel duidelijk dat de chemie tussen hen onveranderd is. Plots grijpt Axun elk moment aan om naar het ziekenhuis te gaan. Dit tot grote verbazing en steeds groter wordende irritatie van haar man. Dan ontdekt Axun dat Maite openlijk lesbisch is en krijgt ze twijfels over haar eigen gevoelens voor Maite. Een hartverwarmend drama, dat op vele festivals bekroond is. En geen wonder. Een ontroerende film die laat zien dat actrices niet jong en zonder rimpels hoeven te zijn. En dat er geen seks nodig is voor een erotische film. De ontluikende gevoelens die Maite en Axun voor elkaar geven dat gevoel vanzelf. Axun raakt in de war. Ze zet de kast op een kiertje. Of ze er al dan niet uit komt, het blijft spannend tot het laatste moment. Beslist een aanrader.

Acteurs: Itziar Aizpuru, Mariasun Pagoaga en Jose Ramon Argoitia Regisseur: Jon Garao en Jose Maria Goenaga, 100 minuten, september 2011, € 9,99

Anna (Matilde Giannini) en Francesca (Anna Bellezza), vier handen op één buik jeugdvriendinnen, wonen in hetzelfde troosteloze appartementencomplex in Piombino. In dit industriestadje aan de Italiaanse kust is bijna de gehele gemeenschap afhankelijk van de plaatselijke staalfabriek Lucchini. Anna woont alleen met haar broer Alessio en moeder. Papa Arturo is het grootste deel van de tijd absent. De twee jongedames, op de drempel van volwassenheid, doen in de zomervakantie verwoede pogingen om eindelijk als vrouw bewonderd te worden. Ze proberen zich aan het arbeidersmilieu te ontworstelen door hun ontluikende seksualiteit uit te buiten. Francesca, die thuis een vader heeft die met harde hand regeert, vindt de ‘jonkies’ die zich eerst aanbieden niet interessant. Als Anna een relatie begint met de oudere Mattia, een vriend van Alessio, zet dat kwaad bloed bij Francesca. Ze verschijnt amper op school na de vakantie en kiest andere vriendinnen. Ze lijkt zelfs een carrière in de ‘betaalde liefde’ te verkiezen. Als het noodlot weer eens toeslaat in de staalfabriek, beseft het tweetal eens te meer dat ze onmogelijk zonder elkaar kunnen. ‘Staal’ draait om de tragiek van het gevangen zitten in een uitzichtloos bestaan. Regisseur Stefano Mordini brengt de sociale isolatie staalhard in beeld. Afwezige vaders, gedienstige moeders en rebellerende dochters. Maar ook onvoorwaardelijke en exclusieve liefde. Voor de liefhebber: ‘Staal’ is gebaseerd op de gelijknamige bestseller van Silvia Avallone.

Acteurs: Francesco Turbanti, Anna Bellezza & Matilde Giannini Regisseur: Stefano Mordini 95 minuten, september 2013, € 8,99


13

'Laten we ons toeleggen op de gedachte dat elke dag kostbaar is' (Tenzin Gyatso, veertiende Dalai Lama), aldus de eerste Facebookstatus die Merel las in het nieuwe jaar. Hij was geplaatst door een van haar collega’s en ze ergerde zich meteen rot. Na een lange eenzame oudejaarsavond waarin ze toch weer teveel oliebollen had gegeten en absoluut teveel wijn had gedronken, was ze niet in de stemming voor dit soort lege kreten. Het klonk natuurlijk best mooi, het idee dat elke dag kostbaar is, daar niet van. Maar wat betekende dat nu eigenlijk? Dat een dag op zichzelf kostbaar is? Ook als er niemand is die ervan geniet? Merel denkt aan iets wat ze jaren geleden las in een boek van Hannes Meinkema. Speelt een radio in een lege kamer wel, ook al is er niemand aanwezig om ernaar te luisteren? Zo’n gevoel krijgt ze ook bij dit citaat. Wat maakt zo’n dag dan kostbaar? Heeft hij intrinsieke waarde? Hoe kun je die dan uitdrukken? Wordt hij kostbaar omdat iemand hem meemaakt of beleeft? In dat geval, is hij ook kostbaar als alles wat wordt meegemaakt of beleefd op zijn zachtst gezegd niet leuk is? Stel dat je doodziek in een hospice ligt, je voelt je ellendig, er komt niemand op bezoek, de verpleging is chagrijnig. Is de dag dan nog steeds kostbaar? Of, om maar even naar haar eigen situatie te kijken, zo’n oudejaarsdag eenzaam doorbrengen zonder dat er iemand belt of langskomt. Is dat toch een kostbare dag? Pft, denkt Merel, wat een onzin! Nog afgezien van het feit dat de controleerbaarheid van dit soort citaten natuurlijk minimaal is. Iedereen kan wel een mooi klinkende kreet bedenken en er een beroemde naam achter zetten, en waarschijnlijk doen heel veel mensen dat ook. Om hun eigen ‘boeiende’ gedachten kracht bij te zetten, overtuigender te maken. Als Elly, die bij de visboer werkt, het had gezegd zou waarschijnlijk niemand de moeite nemen om het te herhalen. Of als ik het zelf had bedacht, verzucht Merel. Vroeger ja, toen Janneke en zij nog bij elkaar waren, toen was elke dag kostbaar. Toen was ze ook heel iemand anders geweest. Jong, blond, mooi. Iemand die bij het wakker worden de dag meteen omhelsde. Iemand die alleen al van de geur van koffie die van beneden kwam een geluksgevoel kon krijgen dat zijn weerga niet kende. Ook de jaren daarna, allebei ouder, korte haren, een maatje meer, ook toen was geluk nog heel gewoon geweest. Overigens ook heel cliché, grinnikt Merel in zichzelf. Was het niet een liedje van Gerard Cox over 1948. Of haalde ze nu wat zaken door elkaar? Hoe dan ook, langzaam was er iets veranderd. Zelfs nu, jaren later, kon Merel nog steeds niet de vinger op de zere plek leggen. Nooit zou ze weten op welk moment het was misgegaan. Op een dag had Janneke voor haar gestaan en gezegd dat ze bij haar wegging, een ander leven wilde. Haar dagen waren te kostbaar om te slijten in sleur. En nee, er was geen ander. Dat laatste klopte. Althans de eerste maanden. Maar het feit dat iemand van de een op de andere dag bij je weg kan gaan had Merel achterdochtig en wantrouwend gemaakt. Voor haar geen ander, ook niet na een paar maanden, zelfs niet na een paar jaar. Beetje bij beetje was ze in zichzelf gekeerd, haar contacten beperkten zich tot haar collegae en medewerkers van winkels van de plaatselijke middenstand. Nog drie vriendinnen uit lang vervlogen tijden, die nooit de moed hadden opgegeven dat het op een dag beter zou gaan met Merel. Dat ze weer de sprankelende vriendin van vroeger zou worden. Drie vriendinnen die ze nauwelijks zag, af en toe las ze iets over hen op Facebook. Vooral over hun kinderen. Merel klik de site weg. Weinig kans dat haar andere drie Facebook-vrienden wel iets interessants te melden hadden. Of iets aardigs. En ze beseft ineens dat ze dat helemaal aan zichzelf te danken heeft. Ze is verzuurd, ze is als oude wijn die te lang gestaan heeft. Ze is te dik ook. Langzaam is ze van maatje 42 via 44 en 46 uitgekomen op maat 48. Spiegels mijdt ze al jaren. Aankleden is alleen nog iets voor werkdagen. Ieder jaar had ze zich voorgenomen om nooit goede voornemens te maken. Voornemens waar toch niets van terecht kwam. Had ze het wel moeten doen? Zou ze dan nu heel anders achter haar PC gezeten hebben? Een spannende date onder de knop? Mailtjes die haar blij maakten en vooral snel beantwoord moesten worden? Dagen die te kostbaar waren om ze niet helemaal te leven? Ze liep naar de koelkast om te kijken of er nog wat rosé in die fles van gisteren zat. Een glas om haar wat moed te geven. Moed voor iets wat ze al veel eerder had moeten doen. Alle fotolijstjes weghalen, inclusief die grote aan de muur. En daarna naar Xenos of Ikea om een reproductie te kopen om op te hangen op die grote kale plek. Een reproductie die haar de komende 364 dagen zou inspireren. Die ervoor zou zorgen dat elke dag weer kostbaar werd. Amarant, magazine voor lesbische en biseksuele vrouwen, jaargang 43, nr. 1

14

VOOR JOU GEGETEN 3 sisters pub, Rembrandtplein, Amsterdam

Een hele leuke combinatie met een bezoek aan het Tassenmuseum (zie rubriek ‘voor jou bezocht’) is een bezoek aan de ‘3 sisters pub Amsterdam’ aan het Rembrandtplein. De inrichting van het café is huiselijk en warm. Althans zo beschrijft men het op de eigen website. Toen wij binnenkwamen viel ons de inrichting van het café direct op. Het had een uitstraling van Jugendstil en Art Deco. Buiten op het terras was het te koud, het was tenslotte al november. Binnen namen wij plaats in twee enorme leren Chesterfield fauteuils. Uiteraard begon dit bijzondere uitje met een heerlijk kopje koffie. En toen moest er een lunch uitgezocht worden. Er is daar bij de ‘3 sisters pub Amsterdam’ een hele uitgebreide kaart voorhanden. Moeilijk kiezen dus! Het wordt voor allebei een broodje gezond. Het duurt even voor het komt maar dan ziet het er ook prachtig uit. Natuurlijk kan er ook op allerlei andere momenten van de dag bij 3 sisters pub Amsterdam gegeten worden. Ontbijt, borrelhapjes, maaltijdsalades en hoofdmaaltijden zijn er in allerlei soorten en maten te bestellen. Nog even terugkomend op de inrichting van de pub, in het midden is een heel grote gekleurde lichtbak met de prachtigste kleuren. Op de foto is daar een voorbeeld van te zien. Heel indrukwekkend is de tap. Daar mooie gekleurde lampjes, mooi beslag en mooie tierlantijnen die de pub een heel gezellige sfeer bezorgen. Wat ook erg opvalt in het café zijn het grote aantal tv schermen in het restaurant. Op de site van het café wordt een aantal van achttien schermen aangegeven. Op al deze schermen is sport te zien. Je kunt bij het personeel van de bar aangeven of je naar een bepaalde wedstrijd wilt kijken. Persoonlijk vind ik dit aantal tv-schermen nogal overdadig, maar ik kan me voorstellen dat het aantrekkelijk is om onder het genot van een drankje en een hapje je favoriete sport te bekijken. Op de site van de pub www.threesisterspubamsterdam.nl is te vinden welke sportwedstrijden er sowieso te zien zijn, maar zoals gezegd je kunt ook je privéwensen wat dat betreft aangeven. Toen wij er waren was het dus echt te koud voor het terras, maar bij aangenaam weer is het daar heerlijk toeven. Zittend op het terras zie je heel Amsterdam langskomen. Op de dag dat wij het café bezochten was net de IDFA, het International Documentary Festival Amsterdam gaande. Genoeg publiek dus dat zich in the 3 sisters en in andere cafés op het Rembrandtplein ophield. Al met al, na een bezoek aan het tassenmuseum is deze locatie dus erg aan te raden om nog even te verpozen. Ons viel eigenlijk meteen de naam op: 3 sisters pub. Je zou zeggen, een café speciaal voor vrouwen. Dat is dus niet het geval, maar gezellig is het wel. Het broodje dat wij aten was heel smakelijk en de rest van de kaart zag er ook veelbelovend uit!


15

‘Nee, ik hoefde er geen moment over na te denken toen ik gevraagd werd om mee te werken aan het boek,’ zegt Els van Hee. Ze doelt op het boek ‘Stormachtig stil’ van Eveline van de Putte dat onlangs verscheen. ‘Ik werd gevraagd tijdens een bijeenkomst van ANBO Roze. Ik zei meteen ja, ik vond en vind het belangrijk.’ Praten over roze ouderen was haar niet vreemd. ‘Ik heb al eens eerder meegewerkt aan interviews voor ANBO Roze, en ook al weleens voor radio EVA. Ik was contactpersoon van ANBO Roze. Hoewel het eerder niet zo persoonlijk was, dat niet.’

IN GESPREK MET Els van Hee

‘Eveline van de Putte, de auteur van het boek, is zelf lesbisch. Ze heeft meerdere boeken geschreven met interviews. Maar ze heeft haar lesbisch zijn en haar coming-out veel anders beleefd dan ik. Ze is rond de dertig, vijfendertig schat ik. Ik heb in het onderwijs gewerkt, veel met leerlingen te maken gehad. Die hebben geen enkel benul van de omstandigheden in de tijd dat ik 18 jaar was. De wereld is heel erg veranderd. Ik ben van 1940, ik herinner mij veel van de oorlog. Ik heb geen oorlogstrauma, maar het zijn toch dingen waar leerlingen geen voorstelling van hadden. Ik woonde in Rotterdam, we hadden onderduikers in huis, ik herinner mij de razzia. Dat kan de jeugd van nu nooit snappen. Dus verbaast het mij ook niet, dat ze niet weten hoe wij onze homoseksualiteit beleefden. Iemand die in deze tijd opgroeit, kan zich gewoon niet voorstellen hoe het vijftig jaar geleden was. En dat is logisch. Ik vind dat helemaal niet erg, wel vind ik het belangrijk dat onze geschiedenis doorgegeven wordt.’

Want er mag dan veel veranderd zijn, er is een ding dat homo’s en lesbiennes altijd zullen moeten doen, iets wat hetero’s nooit hoeven te doen, en dat is uit de kast komen. Eerst bij je familie, daarna bij vrienden en je werkkring. En dat houdt niet op, dat gaat een leven lang door. ‘Je komt regelmatig in een situatie terecht waarin je je afvraagt of je wel of niet iets moet zeggen. Hetero’s hebben dat niet. Zelf voer ik ook nog steeds actie. Vanmorgen nog. Er komt er een loodgieter langs terwijl mijn lief net de deur uit gaat. Hij vraagt me of die vrouw van daarnet de buurvrouw was. Nee, dat was mijn vrouw zeg ik. Hij moest even slikken maar was daarna gewoon vriendelijk.’ Naar schatting wonen er in Nederland rond de 88.000 mannen en vrouwen boven de 65 jaar met homoseksuele of lesbische gevoelens. Veel van deze ouderen groeiden op in een tijd waarin homoseksualiteit taboe was, waardoor zij een leven zijn gaan leiden dat niet overeenkwam met hun innerlijke gevoelens. Dit leidde zeer regelmatig tot eenzaamheid en sociaal isolement. En nog steeds zijn er veel roze ouderen die moeite hebben om vrijuit over hun leven te praten. Veel oudere homoseksuele mannen en lesbische vrouwen zien dan ook als een berg op tegen een verzorgingstehuis of een andere woonzorgsituatie. Er is nog altijd angst voor discriminatie en uitsluiting. Behalve negatieve reacties van medebewoners, kunnen roze ouderen te maken krijgen met personeel dat weinig kennis heeft van homoseksualiteit en de situatie waarin deze ouderen zijn opgegroeid. Met de toenemende vergrijzing groeit ook de groep homoseksuele ouderen. Het is dan ook heel belangrijk dat deze groep duidelijker in beeld komt zodat zij beter zichzelf kunnen zijn, zich minder eenzaam voelen en de zorg en aandacht krijgen die ze nodig hebben. Els vond dat dit boek er moest komen. ‘Juist om begrip te kweken tussen generaties. Men zegt vaak dat de emancipatie wel klaar is maar dat is niet zo. Er zijn nog veel misstanden. Je moet steeds uit de kast blijven komen en dat wordt je soms wel eens beu. Er zijn mensen die zich in eerste instantie voor een interview hadden opgegeven maar zich toch terug getrokken hebben en dat zegt toch nog altijd wel hoe gevoelig dit onderwerp ligt. Bij andere boeken van Eveline was dat nog nooit voorgekomen.’


16

Het boek moest er ook komen voor roze ouderen in allerlei verzorgingshuizen. ‘Daar wordt net gedaan of homoseksualiteit niet bestaat,’ zegt Els. ‘Er wordt door de directie geen extra aandacht aan besteedt en ook de verzorgers zijn niet allemaal helemaal gay-vriendelijk. Vaak beleven mensen in een bejaardentehuis als de hel op aarde als ze uitkomen voor hun seksualiteit. Vooral als de verzorgers van allochtone afkomst zijn, dat is een groeiend probleem. Wij zijn hier voor allemaal, wordt er dan gezegd. In de praktijk komt het er op neer dat homo’s en lesbiennes op oudere leeftijd weer in de kast gaan. Dat doen ze omdat ze anders helemaal onderaan in de hiërarchie van de bewoners van het tehuis komen te staan. Ik weet zeker dat onze verhalen en ervaringen van grote betekenis zijn bij de acceptatie, juist in verzorgingstehuizen. Ik hoop dat het boek aangeschaft gaat worden door verzorgingshuizen en dat het daar op de leestafel komt te liggen.’ Het interview duurde een kleine twee uur. Eveline was met een fotograaf bij Els thuis. ‘Later had ze telefonisch nog wat vragen. Tussen het interview en het uitkomen van het boek ben ik namelijk getrouwd. Eveline wilde natuurlijk weten hoe het geweest was.’ Els koos ervoor een positief verhaal te vertellen. ‘Ik ben nu hartstikke gelukkig. Maar voor mijn relatie met Marjan heb ik een slecht en ongelukkig leven gehad. Voor zover dat kan wil ik dat achter me laten. Niemand zit te wachten op dat verhaal en het heeft ook lang niet alles te maken met homoseksualiteit maar met mijn gereformeerde achtergrond. Natuurlijk heeft het raakvlakken maar het gereformeerde had de overhand. Ik mocht niet op dansles dus hoorde ik niet bij de klas. Ik ben mijn hele leven al gewend er niet bij te horen. Dat is een oud en vertrouwd gevoel. Met Marjan samen hoor ik ineens wel ergens bij en dat is fantastisch.’

Bijna alle mannen en vrouwen die meededen aan het boek, waren bij de presentatie. Een aantal mensen was op vakantie maar de rest was in theater Concordia in Den Haag. Alle geïnterviewden kregen het boek én een rode roos. Er was een programma met sprekers zoals de uitgever en de auteur, er werd gezongen en gedanst. Dolly Bellefleur, praatte alles aan elkaar. Een pianist zong het lied van Romeo en Julius uit de musical Foxtrot van Annie MG Schmidt. Vooral daar was Els blij mee. ‘Wat wij ontzettend missen is identificatie. Er zijn weinig liedjes, toneelstukken en boeken. Een op de tienduizend boeken die verschijnen heeft een homoseksueel thema. Dat is 0,1 promille. Hoeveel filmsterren, acteurs, politici, politieagenten zijn nou openlijk lesbisch of homo? En hoeveel strijd moeten ze dan wel niet leveren? Je bent blij dat ze er zijn, maar tegelijkertijd wordt je hartstikke in de steek gelaten door alle anderen die er niet voor uit komen. Want als je niks zegt neemt iedereen aan dat je hetero bent.’ Els probeerde in haar werkzaam leven als docent wel altijd een rolmodel te zijn. ‘Ik vond het belangrijk dat een leerling wist waar hij/zij eventueel terecht kon. Leerlingen vertellen het aan elkaar door, ook aan klassen die je niet hebt. Dus alle leerlingen konden uiteindelijk bij mij terecht.’ Het deed Els deugd dat er bij de presentatie een paar honderd mensen aanwezig was. ‘De zaal zat goed vol. Het was grappig om zelf op het podium te staan. Niet echt bijzonder. Als docent sta je immers constant op het podium in de hoofdrol,’ zegt ze. Een paar weken na het verschijnen van het boek werd Els door Eveline gebeld. ‘Of ze foto van Marjan en mij mocht gebruiken bij een interview in het Parool. Natuurlijk mocht dat, ik ben nog steeds trots op mijn bijdrage. Maar ik vond het toch netjes dat ze me dat vroeg.’


17

‘Grijze muizen hebben geen affaires’ kopte de Volkskrant naar aanleiding van Onno-gate. Zo, dan ben ik dus een grijze muis, flitste door mij heen. Heel even maar, daarna verder met andere artikelen. Onno-gate is niet aan mij besteed. Ongepast hoe een hotelkus uitgroeide tot een mediarel. Voor mij moet een gegeven als dit zich vooral tot twee mensen beperken. Toen ik een half uur later bij de rouwadvertenties kwam wilde ik die gewoontegetrouw overslaan. Maar ineens schreeuwde haar naam me toe. ‘Veel te jong is ons na een lang ziekbed ontvallen etc. etc.’

NYX Nyx, de godin van de nacht, schrijft columns over dagelijkse dingen

Verder las ik niet, wie de advertentie plaatste, het interesseerde me niet. Alleen zij, haar naam. In gedachten stond ze weer levensecht voor me. Slechts één keer ontmoette ik haar, zeker tien jaar geleden. Maar haar naam, haar gezicht, haar uitstraling, haar geur, voor altijd in mijn geheugen gegrift. Zelden maakte een vrouw meer indruk op me. Als het geografisch mogelijk was geweest, ik weet zeker dat ik dan een affaire met haar begonnen zou zijn. Huis en haard vergetend. Een vrouwenfeest was het, de plaats en de locatie herinner ik mij niet meer. De nummers waarop ik met haar danste zitten nog altijd in mijn hoofd.

Hoewel we weinig woorden wisselden hoor ik nog haar zwoele stem. Ik weet ook nog dat ik me afvroeg hoe het zou zijn die stem iets in mijn oor te horen fluisteren. Haar kleding was van een stijl die niet te omschrijven valt. Nonchalant, hier en daar wijd, op de juiste plaatsen strak. Veelkleurig ook, alsof ze met haar kleding wilde uitdragen dat zij geen grijze muis was, maar een vrouw die alle kleuren van het levenspalet kende of wilde kennen. Wat ze aan verbale communicatie miste liet ze duidelijk zien met haar non-verbale communicatie, haar kleding was daar maar één onderdeel van. Ook haar ogen spraken boekdelen en die mond, oh die verleidelijke mond. We hadden geen lijfcontact maar we dansten op een manier die meer is dan aanraken. Voor mijn gevoel uren, het zal ongetwijfeld korter geweest zijn. Toch kwam er een moment dat het zelfs mij begon op te vallen dat we alles en iedereen om ons heen vergeten waren, dat zij hier met haar vriendin was en ik met mijn vrouw. Dat was het moment dat ik haar handen pakte en fluisterde dat het voor mij zo genoeg was. ‘Genoeg, genoeg?’ vroeg ze een beetje smalend. ‘Je wilt toch niet zeggen dat je hiervan ooit genoeg krijgt.’ Verder geen tegenwerpingen, ze liet zich gewillig naar een tafeltje brengen. Daar aangekomen deed ze haar bontgetinte shawl af, drapeerde hem om mijn nek. ‘Als herinnering voor later’, was het laatste dat ik van haar hoorde. Alsof ik daar haar shawl voor nodig had. Nooit meer zag ik haar, ook nooit naar haar uitgekeken. Op feesten viel af en toe viel haar naam en dan spitste ik mijn oren. Meer niet. Als ik haar shawl draag is er altijd wel iemand die vraagt waar ik zoiets moois kocht. ‘Cadeautje,’ geef ik steevast nogal onverschillig als antwoord. Iemand mocht eens iets merken. Mijn geheim blijft van mij. Voor altijd weg nu, maar in mij leeft ze voort. Grijze muizen geen affaires? De Volkskrant had beter moeten weten. Het is namelijk maar net wat je daar onder verstaat!


18

VOOR JOU BELUISTERD Joan Armatrading Eind zeventiger jaren, begin tachtiger jaren. In die tijd al veel met muziek bezig en één van de vrouwen waar ik héél erg veel van hield was Joan Armatrading. Het was uiteraard nog de LP tijd. Joan Armatrading werd in december 1950 op het eiland Saint Kitts in de Caraïben, toen nog Brits grondgebied, geboren. Toen zij 7 jaar was ging ze naar Groot Brittannië en groeide verder op in Birmingham. Haar vader was timmerman en speelde ook gitaar. Voor zijn kinderen sloot hij zijn gitaar achter slot en grendel en dat maakte het natuurlijk extra interessant voor Joan. Toen zij 14 was begon ze liedjes te schijven en te zingen. Die componeerde ze achter een piano, die haar moeder had gekocht, niet om op te spelen, maar als mooi meubelstuk in huis. Niet lang daarna kocht haar moeder een gitaar voor haar bij de lommerd. In 1968 ging Joan werken voor de musical Hair en daar ontmoette ze Pam Nestor. Pam en zij trokken 3 jaar samen op. Pam schreef veel voor Joan. De platenmaatschappij wilde alleen met Joan door en aan hun behoorlijk intense relatie kwam een einde. Uiteindelijk heeft Joan Armatrading veel LP’s en later CD’s gemaakt. Als ik het goed geteld heb wel meer dan 20. De ene met veel meer succes dan de andere. In de tijd van haar samenwerking met Pam Nestor was ze enorm verlegen. Ik heb op YouTube een paar interviews met haar gezien en daar heeft ze het zelf ook over die voor haar heel kenmerkende karaktereigenschap. Maar eenmaal op het podium wordt ze muziek en krijgt haar verlegenheid niet veel kans meer. Ze heeft een warme altstem. Haar muziek is eigenlijk niet in één genre te vangen: het meeste kan wel als pop worden omschreven, maar ook in de rock, folk, blues, jazz , soul en reggae sfeer maakt en zingt ze liedjes. Over haar privéleven heeft ze het niet graag tijdens interviews. Ze zegt altijd dat ze zich best kan voorstellen dat haar fans zijn geïnteresseerd in haar privéleven, maar dat ze zelf heel veel behoefte heeft aan privacy en dus niet van plan is al te veel te vertellen wat haar bezighoudt en wat ze voelt. Uit de teksten van haar liedjes krijg je natuurlijk wel een beeld van haar, al zegt ze zelf dat ze over anderen zingt. Wat bekend is uit haar privéleven is dat ze in 2001 na 5 jaar studie een bachelors degree heeft behaald in geschiedenis. En in 2011 is tussen haar en haar vriendin Maggie Butler een ‘civil partnership’ gesloten, een soort geregistreerd partnerschap. In het Verenigd Koninkrijk bestaat het officiële huwelijk voor partners van gelijk geslacht nog niet. Er wordt wel aan gewerkt. Één van de LP’s die ik van haar in bezit had, ik heb op een gegeven moment al mijn LP’s weggedaan omdat ik mij toen op de CD’s heb gestort, was Walk Under Ladders. Deze kwam in 1981 uit en ik heb het ding in die tijd grijsgedraaid. Haar laatste CD, uitgekomen in 2012, is Starlight. De titelsong is op YouTube te beluisteren: http://youtu.be/s1Fm_ZcdCDA Kortom… Joan Armatrading… nog lang niet uitgezongen!


19

Wally (Wilhelmina Walburga) Moes werd op 16 oktober 1856 in Amsterdam geboren. Ze groeide op aan de Oudezijds Voorburgwal. Maar liefst drie van haar acht broers en zusters stierven als kind en haar vader stierf toen Wally negen jaar oud was. Haar moeder liet haar al jong tekenlessen volgen bij 'de heer (Johannes Hendrik?) Veldhuyzen. Op haar vijftiende ging ze een jaar op kostschool in Duitsland. Daarna bracht Wally haar tijd door met logeerpartijen, tekenen taallessen, piano spelen en zingen bij Toonkunst, tot zij in 1873 op aandringen van haar moeder naar de Rijksacademie voor Beeldende Kunst in Amsterdam ging. Wally kwam in de 'damesklas', samen met Arina Hugenholtz, Alida Loder en Antoinette Zimmerman. Het onderwijs was in die tijd academisch-classicistisch, maar onder de studenten heerste een 'geest van oproer'. Wally ondertekende een protestbrief die vooral was gericht tegen het onderwijs van directeur Bastiaan de Poorter en J.A. Alberdingk Thijm. Toen dit geen verandering opleverde, verlieten zij en andere ondertekenaars in 1878 de academie.

VROUWEN VAN NAAM

Wally Moes

Na verblijven in onder meer Montreux en Antwerpen, vertrok Wally Moes in 1879 naar Düsseldorf waar haar moeder een plaats voor had geregeld in het atelier van de landschapsschilder Richard Burnier. Het jaar daarop keerde ze terug naar de Rijksacademie waar August Allebé inmiddels directeur was geworden. Met hem had zij een goede band en zij zouden altijd blijven corresponderen. In deze tijd begon de verkoop van haar werk, genrestukken en portretten, op gang te komen. In de zomer van 1880 maakte Wally kennis met Thérèrese Schwartze, die toen al een gewild portrettiste was. Thérèrese nam Wally op sleeptouw en introduceerde haar in de hogere kringen. Deze introductie leverde Wally direct portretopdrachten op, maar zij voelde zich niet thuis in dit milieu. Op aanraden van Thérèrese vertrok Wally in januari 1882 naar München, waar ze werkte onder de schilder Max Thedy . Ze had er een eigen atelier en een druk sociaal leven, maar meed het contact met andere kunstenaars.

Haar werk van toen omschrijft ze als 'onecht atelierwerk' en 'niet veel meer dan academische studies' . In juni ging Wally terug naar de Rijksacademie waar ze tot eind 1883 zou blijven werken. Pas in 1884 werd ze officieel als leerlinge uitgeschreven. In januari 1884 ging Wally samenwonen met Thérèrese Schwartze. Ze betrokken een appartement annex atelier in Parijs, waar ze werkten aan hun inzendingen voor de Salon. Ook bezochten zij andere kunstenaars, musea en tentoonstellingen, en namen deel aan het sociale leven. Niemand weer precies waarom maar in mei keerden de schilderessen terug naar Amsterdam. Wally ging bij haar moeder in de P.C. Hooftstraat wonen en richtte daar haar atelier in. Met Thérèrese had Wally nog nauwelijks contact. In de zomer van datzelfde jaar ontmoet Wally de kunstenares en latere kunstcritica Etha Fles. Met haar ging ze voor het naar het kunstenaarsdorp Laren. Daar trof zij schilders als Anton Mauve en Max Liebermann, en zou zij een levenslange vriendschap sluiten met de schilder Jan Veth. Hoewel zij nauwelijks kon etsen, werd ze op zijn uitnodiging in 1885 lid van de Nederlandse Etsclub en publiceerde in de daaropvolgende jaren enkele etsen in de clubcatalogi. Het hoogtepunt van Wally‘s carrière viel omstreeks deze tijd. Voor haar atelierwerk kreeg ze lovende kritieken en Arti et Amicitiae kende haar de Willink van Collenprijs toe. Ook verkocht zij een schilderij aan Museum Boymans in Rotterdam. Wally en Etha werden vriendinnen en huurden in 1885de villa naast Mauve, aan de Naarderstraatweg. Deze staatnaam werd later gewijzigd in de Wally Moesweg. Het huis staat er nog en heet nu ‘Klein Lindenhof’. Ook nu weet niemand precies waarom maar het jaar daarop ging Wally weer in Amsterdam bij haar moeder wonen. Als reden gaf ze aan dat zij er makkelijker aan portretopdrachten kon komen. Etha verhuist naar Utrecht. De dames hebben geen contact meer met elkaar. In 1898 vestigde Wally zich definitief in Laren. Zij had er een zelfstandig atelier en woonde aanvankelijk in Hotel Hamdorff, het trefpunt voor kunstenaars. Later had zij er haar eigen woning.


20

Affaires met mannen heeft Wally nooit gehad. Ze bleef haar hele leven ongehuwd en woonde na de periode met Etha Fles nooit meer met iemand samen. Wally Moes maakte deel uit van de Larense school. Haar oeuvre varieert van de realistische romantiek tot uiterst zoet romantisch werk. Wally liet zich inspireren door de Larense bevolking en hun woningen. Zij zag hierin echter niet alleen een schilderachtig onderwerp, maar was ook begaan met deze mensen die in zeer armoedige omstandigheden leefden. Wally kwam bij haar modellen thuis, woonde hun bruiloften en begrafenissen bij, en probeerde ook daadwerkelijk iets voor hen te doen. Zo organiseerde zij in 1885 met enkele vrienden een Kerstfeest voor zo'n driehonderd kinderen. Haar betrokkenheid bij de Larense gemeenschap resulteerde bijna een eeuw later in de instelling van een naar haar vernoemde vrijwilligersprijs van de gemeente. . Een aanmoedigingsprijs voor jonge vrijwilligers tot 25 jaar. Wally Moes schreef over Laren: "De bevolking leefde voor een groot deel van weven en spinnen, in fabrieken en thuis. Het ongezonde bedrijf dat zo mooi om te schilderen was, veroorzaakte veel tering en bijna in elke familie waanzin en idiotisme. De armoede was groot, de onwetendheid ongelooflijk kras, waarin de geestelijkheid geen verandering mocht te brengen. Vele kinderen gingen zelden of nooit naar school en vele volwassenen konden lezen noch schrijven. Zo leefden deze weerlozen voort, voornamelijk in afwachting van hel, hemel of vagevuur en zonder in het minst te beseffen dat een mensenlot anders kan zijn". Wally exposeerde regelmatig op de tentoonstellingen van Levende Meesters her en der in Nederland. Sommige werken verkocht zij via de Amsterdamse kunsthandel Buffa & Zonen, daarin gesteund door Jan Veth die voor haar contacten met kunsthandelaren legde en financiële besprekingen voerde. Eind jaren negentig werd Wally getroffen door gewrichtsreuma. Bezoeken aan Duitse kuuroorden brachten geen verbetering. Omdat ze vanwege de reuma nauwelijks meer kon schilderen en tekenen, begon Wally rond 1908 verhalen te schrijven, waarvoor zij eveneens putte uit haar Larense omgeving. Ook hierin schetste ze een realistischnaturalistisch, maar geromantiseerd beeld van het leven in het Gooi. De schrijver Frans Coenen hielp haar de verhalen te publiceren. Ze verschenen eerst in tijdschriften zoals Elsevier's, en later in de bundels – bijvoorbeeld Larensche dorpsvertellingen (1911) – die tamelijk goed werden ontvangen.

P. Doorenbosch meent echter dat 'de vermenging van waardering voor haar werk en waardering voor haar persoonlijkheid zeker in latere tijd, een rol speelde bij de beoordeling van haar werk'. Tussen 1914 en 1917 werkte Wally aan haar (onvoltooide) autobiografie, die echter pas in 1961 zou verschijnen. Wally Moes stierf op 6 november 1918, in aanwezigheid van haar goede vriend, de kunstenaar Richard Roland Holst. Drie weken daarvoor was ze 62 jaar geworden. Bij haar begrafenis op de Algemene Begraafplaats in Laren hield Jan Veth de grafrede.


21


22

Anno 2014 is er nog steeds sprake van vrouwen- en mannenberoepen. Architecten zijn mannen, in dat bolwerk kom je nauwelijks vrouwen tegen. Als je op Google zoekt naar vrouwelijke architecten komen slechts twee namen tevoorschijn: Margaret Staal-Kropholler en Francine Houben. De eerste overleed in 1966, de tweede begon pas in 1980. Al die tijd zijn er, buiten deze twee vrouwen, geen vrouwelijke architecten geweest die naam gemaakt hebben in het mannelijk bolwerk. Margaret Staal-Kropholler (1891-1966) groeide op in een periode, waarin het uitzonderlijk was om als vrouw een opleiding te volgen, laat staan te werken in een mannenbolwerk als de architectuur. Zij beschouwde de combinatie van vrouw zijn en deskundig zijn op het gebied van de architectuur, als de ideale basis voor het uitoefenen van het beroep van architect en vervulde een pioniersfunctie voor meisjes die architectuur wilden studeren. In 1917 sluit Staal-Kropholler zich aan bij de wegbereiders van de Amsterdamse School waarmee zij behoort tot de avant-garde van de Nederlandse architectuur. Met haar projecten in de stijl van de Amsterdamse School, verwierf zij ook haar eerste bekendheid. Daarna zijn in haar werken invloeden van de “Nieuwe Zakelijkheid” terug te vinden en wordt haar vormentaal in de jaren ’50 sober en nuchter. Lange tijd blijft zij de enige vrouw in Nederland, die daadwerkelijk bouwt. Margaret, ook wel Maggie of Mag genoemd, vatte haar beroep zeer serieus op en pleitte haar hele leven lang voor een vrouwvriendelijke bouwkunst. Dat betekende vooral modern wooncomfort, zodat de huisvrouw niet zou “degenereren tot een overwerkte, prikkelbare sloof”. Haar tien jaar oudere broer was de autodidactische architect Jacobus Kropholler (1881-1973). Deze had samen met Jan Frederik Staal een bureau. Staal & Kropholler. Margaret liep een tijdje stage op het bureau, en in 1907 ontstond een verhouding tussen haar en de twaalf jaar oudere, gehuwde Staal. Ze werden zakenpartners en woonden vanaf 1918 samen boven hun gemeenschappelijke architectenbureau op de Weteringschans. In 1919 kregen ze een dochter, eveneens Margaret geheten. Pas vele jaren later, in 1936, zou het paar in het huwelijk treden. Pas na de dood van Jan in 1940 ging Margaret zich Staal-Kropholler noemen. Zoals dat in die jaren vaker voorkwam, was Margaret Kropholler niet formeel als architect opgeleid. In 1907 behaalde ze het diploma van de School voor Bouwkunde, Versierende Kunsten en Ambachten voor Meisjes in Haarlem. Tussen 1914 en 1916 studeerde ze aan de Amsterdamse Academie van Bouwkunst, zonder die opleiding overigens af te maken. In de tussentijd werkte ze een paar maanden als opzichter-tekenaar tussen zeventig jonge mannen bij Publieke Werken in Amsterdam. Ze ontwierp er onder andere een theehuisje. Margaret Kropholler had toen haar eerste echte opdracht al achter de rug: de inrichting van een modelwoning voor de tentoonstelling De Vrouw 1813-1913 in Amsterdam. Ze krijgt er de gelegenheid te laten zien hoe betere ‘bouwkunst’ (ze hield niet van het woord bouwkunde) het leven van de huisvrouw zou kunnen vergemakkelijken. In haar ideale woning zijn moderne voorzieningen zoals stoomkoker en hooikist ingebouwd. Er is ruimte om de was te doen en die te drogen. Aan tal van details is aandacht besteed: in de kinderhoek is de verwarming zo hoog aangebracht dat peutervingers er niet bij kunnen en hebben de kastjes schuifdeuren. Er komt nogal wat kritiek op haar werk, ook van vrouwen. Mogelijk is ze er zelf ook minder tevreden over en tekent ze daarom met een schuilnaam: Greta Derlinge. Haar belangrijkste project in Amsterdam zijn de woningen Holendrechtstraat 1-47 uit 1921, gelegen in de Rivierenbuurt en een onderdeel van Berlages Plan Zuid. Het is met de plastische gevels en ‘golvende’ balkons kenmerkend voor de beginfase van de Amsterdamse School. Ze ontwierp ook de tuin aan de achterzijde. Het was het eerste grote project van een vrouwelijke architect in Nederland en oogstte meteen veel waardering. In de Tweede Wereldoorlog moet ze in haar onderhoud voorzien door een deel van het architectenbureau – dat gesloten is wegens de bouwstop van 1942 – onder te verhuren. De wederopbouw bezorgt de Nederlandse architecten weer werk, al is het overal soberheid troef. Het is geen wonder dat functionalisme de overheersende stijl is. Margaret bouwt een complex van 58 woningen in Badhoevedorp. Een opdracht voor veertig woningen in Den Helder gaat na twee jaar ruziemaken over het al dan niet plaatsen van wasbakken aan haar neus voorbij. Ze ontwerpt nieuwe gevels voor winkels, onder andere de welbekende juwelierszaak Siebel aan de Kalverstraat. Amarant, magazine voor lesbische en biseksuele vrouwen, jaargang 43, nr. 1

23

Nog één grote opdracht krijgt Margaret , voor het Louise Wenthuis, schuin tegenover het Amstelstation. Oorspronkelijk zou dit een onderkomen worden voor alleenstaande vrouwen. Het is niet overdreven te zeggen dat daarmee een levenslange wens in vervulling ging: al in 1919 had Margaret Kropholler een voorstel voor een ‘Tehuis voor Meisjes’ naar de Amsterdamse Woningdienst gestuurd. In 1937 had ze een opdracht gekregen van de Amsterdamse Soroptimisten, die op niets was uitgelopen. In 1955 gaf het Amsterdamse Bouwfonds (waarvan Louise Went medeoprichtster was) haar de uiteindelijke opdracht. Op 15 november 1966 overleed Margaret Staal-Kropholler. Ze ligt samen met haar levensgezel onder een rood granieten zerk met fraaie Amsterdamse-Schoolletters op de Nieuwe Oosterbegraafplaats. “Ik heb nooit bepaald plan gehad om architect te worden,” had ze in 1929 gezegd tegen De Vrouw en Haar Huis, “het is zo’n beetje vanzelf gegaan.” Heel wat gemakkelijker was het voor Francine Houben (1955), directeur van Mecanoo architecten in Delft. Nog tijdens haar studie begon ze met jaargenoten in het begin van de jaren tachtig bureau Mecanoo, genoemd naar het constructiespeelgoed. Ze deden mee aan een prijsvraag en wonnen. Zij zorgden in die tijd voor een omslag in de woningbouw. Het moest mooi zijn, schoonheid vond deze groep mensen een plicht. In 1984 studeerde ze cum laude af als architect aan de Technische Universiteit Delft. Van de vijf oprichters is alleen Francine over. Ze bouwde een eigen team met mensen die haar visie delen, nu werken er ongeveer honderd man. Terwijl veel bureaus failliet of gehalveerd zijn, groeide Mecanoo iets. Francine ziet haar vak als een synthese van architectuur, stedenbouw, landschapsontwerp, interieur. Een architect is een visionair in dienst van de samenleving, is haar overtuiging. 'Je moet in de toekomst kunnen kijken en een kunstenaar zijn, maar het is geen autonome kunst,' zegt ze hierover. Het bureau is ook internationaal actief en spreidt daarmee de risico's: een bibliotheek in Birmingham, een campus in Moskou, een theatercomplex in Taiwan. In Boston bouwt Francine nu een stadskantoor in een arme wijk. Een verslonsde AfricanAmerican-buurt, die haar herinnert aan haar sociale roots, haar maatschappelijk engagement van de jaren tachtig. Ze staat nog steeds zelf aan de basis van elk project. Ze ziet het als een symfonieorkest waarvan zij de dirigent mag zijn. Francine Houben heeft vele publicaties en tentoonstellingen op haar naam staan, geeft lezingen over de hele wereld en heeft zitting in jury’s van prestigieuze competities. Haar projecten illustreren de drie fundamentele elementen van haar architectuurvisie: Compositie, Contrast en Complexiteit. Het oeuvre van Francine Houben is ongekend breed: huizen, scholen, campussen en complete woonwijken, theaters, bibliotheken en wolkenkrabbers, parken, pleinen en snelwegen, steden, polders en Randstad, hotels, musea en zelfs een kapel. Francine Houben won vele prijzen, een opsomming hiervan zou minimaal een kwart pagina in beslag nemen. Een prijs willen we wel specifiek noemen, vooral omdat die niets met architectuur van doen heeft. In 2008 ontving Francien de Prix Veuve Clicquot voor Zakenvrouw van het Jaar Deze onderscheiding ontving ze vanwege haar ondernemerschap, visie, zakelijke en maatschappelijke invloed en haar leidinggevende capaciteiten. Francine Houben is een van de weinige vrouwelijke architecten die met haar bureau Mecanoo wereldwijd een prominente positie heeft verworven. In 2011 verscheen het boek Dutch Mountains, een reportage over acht bijzondere projecten uit vijf verschillende landen en haar leven in de internationale architectuur. Het is opvallend dat Mecanoo meer populair is buiten de landsgrenzen dan in Nederland zelf.

Volgens Francine komt dat omdat ze geen eigen stijl nastreeft maar een herkenbare houding belangrijker vindt. Je oor lenen aan de bewoners, is haar devies. Maar is heel misschien omdat in het buitenland vrouwen in mannenberoepen meer geaccepteerd zijn dan in ons eigen land?


24

D

e fruitschaal

GEDICHT Dirkje Visscher

een grote meloen geeft een appel een zoen de appel botst tegen een peer ‘au’ zegt de peer ‘u doet mij zeer!’ ‘ach ‘zegt een banaan ‘maak je niet sappel ‘ en duwt tegen een sinaasappel een kiwi rolt tot ze aan het randje ligt ze behoudt nog net haar evenwicht ‘de schaal is te klein ‘ roept een tros druiven ‘welnee ‘ zegt de citroen en geeft de meloen een zoen.


25

Veronica Hazevoet en ik hebben enige tijd geleden een uiterst boeiend gesprek gevoerd in etablissement de 3 Sisters pub in Amsterdam. Wat een toeval, zult u zeggen, die pub wordt toevallig in dit nummer van de digitale Amarant uitgebreid beschreven en het is daar goed toeven! Waar wij het daar onder het genot van een heerlijke lunch over hadden was het volgende: sinds onze hernieuwde kennismaking hadden wij het nog niet gehad over het hoofdstuk kinderen en daaraan gerelateerd….. kleinkinderen! Nou bleek het zo te zijn dat we daar zijdelings wel mee te maken hebben. Niet vanuit het oogpunt van eigen kroost. Maar beide hebben we via de relatie wel met dit bijltje te hakken. Het hoofdstuk kinderen is al achter de rug, maar het volgend hoofdstuk kleinkinderen is zich in min of meer groter worden proporties aan het aandienen.

WANITA (Indonesisch voor vrouw) geeft ons een kijkje in haar leven.

Veronica Hazevoet vindt kinderen wel leuk, maar niet meer dan dat en eerlijk gezegd kunnen wij elkaar in dat idee heel goed vinden. Dus hoe ga je dan met die aanzwellende horde kleinkinderen van de ‘koude kant’ om?

Veronica deelde mij mede dat zij wat dit onderwerp betreft erg haar eigen lijn trekt. Kleinkinderen zijn ‘zo nu en dan’ van harte welkom in huize Hazevoet en oma partner. Zeg maar per kleinkind zo ongeveer drie dagen per jaar. In acht genomen dat Veronica via haar vrouw vijf kleinkinderen bezit is zij per jaar drie x vijf = vijftien dagen onder de pannen. En er zijn nog een paar een regels die Veronica en haar vrouw hebben afgesproken. Per bezoek of logeerpartij zijn er twee kleinkinderen tegelijk welkom. Alleen mag ook, liever zelfs, maar drie is teveel. Natuurlijk was het wel even rekenen hoe dan de dagen per kind geteld zouden worden. Uitkomst van die rekenpartij is dat die vijftien dagen staan. Dat kunnen dus vijftien dagen één kleinkind zijn. Het kan echter ook maar zo gebeuren dat er in een jaar vijftien dagen drie kinderen tegelijk door het huis dollen. Maar door de bank genomen vertelde ze, is het door het jaar heen toch aardig verdeeld. Dan eens één kleinkind, soms twee tegelijk en heel soms drie druktemakers in het huis. Natuurlijk zijn die kleinkinderen er niet alleen, er moet natuurlijk ook wat met ze gedaan worden. Veronica is wat dat betreft bijzonder inventief. Zij heeft een groot aanbod aan activiteiten en voordat de kinderen hun opwachting maken krijgen zij een lijstje thuisgestuurd met een overzicht van de activiteiten die voor die dagen uitgevoerd kunnen worden. Dat werkt prima vindt zij. Je zou zeggen, de verrassing gaat er zo een beetje af, maar nee. Veronica is zeer over deze methode te spreken en het werkt heel erg goed als kinderen weten waar ze aan toe zijn naar haar eigen zeggen. Deze van te voren gemaakte afspraken gaan niet op wat het eten betreft. Dat blijft iedere keer als er zich weer een delegatie kleinkinderen aandient in huize Hazevoet een verrassing. In de loop der jaren is wel een beetje bekend geworden waar ieders voorkeuren liggen wat het eten betreft. Daar wordt natuurlijk rekening mee gehouden. Ik vond deze afspraak met Veronica buitengewoon verhelderend. Ik heb er veel van opgestoken en ga een dergelijk systeem op aangepaste wijze ook maar eens in huize Wanita voorstellen.


26

‘Mijn grote passie, en inmiddels ook werk, is schilderen,’ zegt Dajenne. ‘Als kind kon ik eerder tekenen dan schrijven. Vanaf mijn 18 e begon ik met verf en ontwikkelde ik mijn schildertalent. Vooral als hobby. Tot ik beseft dat ik niks liever zou willen dan van mijn hobby mijn werk te maken.’ Maar Dajenne vond dat ze hiervoor eerst goed moet worden en ze ging in de leer bij internationaal kunstenaar Gé Nijhuis. ‘Hij is helaas inmiddels overleden, maar heeft mij wel alle kneepjes van het vak bijgebracht, tot aan zijn dood toe. Hij heeft mij gestimuleerd om van het schilderen mijn beroep te maken. En dat doe ik nu, zij het nog aangevuld met een baan als postbode. Sinds drie jaar heb ik een heel groot atelier. Hier geef ik schilderles aan leerlingen, zowel volwassenen als kinderen. Daarnaast maak ik eigen werken.’ Dajenne vond dat er te weinig kunst is voor lesbiennes en biseksuele vrouwen. Ze ging dan ook samen met haar vriendin Coby Vink zelf kunst maken voor deze doelgroep. ‘Samen inspireren we elkaar tot mooie ideeën en ontstaat er prachtige Vrouwen-Art.’ Volgens Dajenne is er een groot verschil of blote vrouwen geschilderd worden met het oog van een man, of met het oog van een lesbische vrouw. ‘Het gaat erom de sfeer te creëren die vrouwen leuk vinden. Thema’s als (vrouwen)liefde, eerste ontmoeting, vrouwelijke idool, Lesbos, alles wordt vastgelegd op het doek. Het thema Lesbos is overigens echt hot op dit moment. De bekende rots, de ondergaande zon en twee vrouwen op het strand, om maar een voorbeeld te noemen.’ Dajenne heeft, samen met Coby, al een aantal succesvolle exposities gehad op Flevovuur, RozeZaterdag, Lesbos en in haar eigen ‘Atelier Wijngaarde’. Wil jij iets meer weten over Dajenne? Dat kan via haar website, een e-mail of een telefoontje! www.atelierwijngaarde.nl [email protected] 06-50 250 125


27

Wij hebben een dochter van zestien maanden en wij willen nu – voor het eerst – drie nachten en vier dagen zonder haar op reis. Gewoon om weer eens als stel weg te gaan. Gewoon om weer eens gewoon te zijn. Dat je dus even niet: “doe jij de baby in bad, dan ruim ik de keuken op” bent maar dat je weer wijn drinkt, gesprekken hebt, elkaars vrouw bent in plaats van mama’s. Ik voel me schuldig over mijn verlangen er even tussenuit te knijpen. Ik maak me bovendien zorgen over onze dochter. Gaat ze ons niet vreselijk missen, wordt ze ongelukkig, kan ik wel ontspannen als ik haar zo lang niet zie? Is het onverantwoordelijk om een kind van die leeftijd zo’n lange tijd bij haar opa en oma te brengen?

Als je denkt dat jij de enige bent die goed voor je kindje kan zorgen dan ben je wel een heel klein beetje naïef. Naar opa en oma brengen! Weet zeker dat er drie mensen zijn die zich wel amuseren. Alice (55), Zwolle Lady’s! Waarom zou je niet zonder je kinderen op vakantie kunnen gaan? Hoe moet dat dan wel niet bij koning Willem- Alexander en koningin Maxima? Als het kind een lieve oma of opa heeft, een tante misschien? Wat is dan het probleem? Maar ik begrijp het wel. Als het kind daar niet aan gewend is, probeer het dan eerst met een nachtje. Zelfs als je dat kind weer moet ophalen, omdat het blijft gillen, dan is dat een stapje in de goede richting. Het kind weet dat je hem/haar weer ophaalt en mogelijk gaat het de volgende keren, steeds beter. Succes! Dirkje (67 ), Haarlem Loslaten mama! Ik lees uit je verhaal dat jij de enige bent die er last van heeft. Dat je vriendin het ook zo ziet lees ik niet. Praat eens met haar! Dat lijkt me het beste advies dat ik je kan geven. Ellen (51 ), Zandvoort

Ik herken je probleem. Ik verlangde ook vaak naar een weekend voor twee maar voelde me altijd schuldig. Het kwam er dus nooit van. Toen mijn partner overleed had ik enorme spijt. Heus je kind hoeft niet altijd op de eerste plaats te komen, je bent zelf net zo belangrijk! Els (58 ), Middelburg

Wat zou ik doen? Ik zou waarschijnlijk eerst even ‘oefenen’. Dus; niet meteen drie nachten bij opa en oma (wat overigens juist héél verantwoordelijk is) maar eerst eens één nachtje om te kijken hoe dat gaat. Dan ‘s avonds samen uit eten en gewoon thuis (uit) slapen. Als het niet gaat kan jullie dochter in een mum van tijd weer thuis zijn. Anja (34 ), Breda

Als ik me zo zou voelen als jij dan zou ik lekker thuisblijven. Je hoeft toch niet perse een heel weekend voor je zelf te hebben. Begin eens met een diner-voor-twee en een spannende nacht thuis. Als je kindje groter wordt heb je nog genoeg tijd voor elkaar! Anneke (41), Deventer

In het volgende nummer: Eigenlijk loopt mijn leven op rolletjes. Lieve vrouw, heerlijke baan, geen geldzorgen. Toch krijg ik steeds vaker opeens een paniekaanval. Is dit het nu? Is dit mijn leven voor pakweg de komende veertig jaar. Want dat is wat ik statistisch nog te gaan heb. Is dit het befaamde dertigersdilemma waar ik al vaker over hoorde? En zo ja, hoe kom ik hier uit? Mail je antwoord van maximaal 100 woorden voor 24 augustus a.s. naar [email protected]. Vermeld je voornaam, woonplaats en leeftijd.


28


29

UITAGENDA VOOR DE KOMENDE MAANDEN

JANUARI 2013 5

Bijeenkomst regio Arnhem-Nijmegen

12

Wandelen Second Sunday Zutphen

FEBRUARI 2013 2

Bijeenkomst regio Arnhem-Nijmegen

9

Wandelen Second Sunday Deventer

9

Minifilmfestival La Gaite

16

Activiteit Pink Lounge Ladies

16

Bijeenkomst 50 pl(min)us

UITGAANSTIPS VOOR DE KOMENDE MAANDEN Tentoonstellingen IHLIA: t/m 3 februari 2014:

‘Bewaar mij voor de waanzin van het recht’ 100 jaar strafrecht en homoseksualiteit in Nederland vanaf 7 februari 2014: Rainbow Girls Een documentair fotoproject over lesbische vrouwen in Zuid-Afrikaanse townships Te zien in de OBA, Oosterdokskade 143, 1011DL AMSTERDAM Van maandag t/m zondag geopend van 10:00 - 22:00 uur 23 februari: Sunday White III. Zie blz. 7 van dit blad 7 maart - 2 april 2014 Tentoonstelling ‘Bijzondere Vrouwen’ met o.a. Gwendolyn van Essen, Adriana Nichting, Joke Stapensea, Annita Swaerts, Gerhild van Rooij. Tevens op 8 maart 2014, 16.00 uur - literaire middag Galerie Bloemrijk, van Sminiaweg 70, 9064 KE Aldtsjerk - Oudkerk Internationale Vrouwendag 8 maart 2014, 09:00 tot 16:00 uur, Abe Lenstrastadion Heerenveen Thema ‘Vrouwen in Beweging bij Sportstad Heerenveen’ Voor een volledig programmaoverzicht en opgave zie de website! Amarant, magazine voor lesbische en biseksuele vrouwen, jaargang 43, nr. 1

30

VOOR JOU OP REIS Lekker weg in eigen land!!

Er een dagje tussenuit? Niet al te ver reizen? Geen drukte? Dan is Zwolle een goed alternatief. Je kunt natuurlijk besluiten naar museum de Fundatie te gaan. Een mooi museum maar een goed alternatief is Waanders in ‘De Broeren’. Sinds de zomer van 2013 is boekhandel Waanders in de voormalige Broerenkerk gevestigd. De redactie van Amarant ging een kijkje voor je nemen. We kunnen gerust stellen dat Waanders boekhandel meer is dan een boekwinkel. Je kunt er iets eten en drinken in een gezellige brasserie, er worden regelmatig lezingen gegeven, soms ook concerten en vaak zijn er tentoonstellingen. De manier waarop de boeken gepresenteerd worden is eigenlijk al een tentoonstelling op zich. De boekwinkel is ingedeeld in ‘werelden’. In deze werelden boeken over het thema maar ook allerlei nevenartikelen die passen bij de boeken. Om je een paar voorbeelden te geven: In ‘Lekker binnen’, vindt je alles over tafelen en koken, maar ook over lifestyle en spelen in de breedste zin des woords. Boeken over doe- het-zelf en woninginrichting met nevenartikelen zoals kussens en opbergboxen. Bij de hobby- en handwerkboeken vindt je gezelschapsspellen, schaakborden, schilderbenodigdheden, kleurpotloden en accessoires van Caran d’Ache. naast kookboeken een steeds wisselend assortiment kwaliteitswijnen, tafelgerei en kookcadeaus zoals glaswerk wijnaccessoires en tafelkaarsen.

Een totaal andere wereld is ‘Lekker buiten’. Vooral voor liefhebbers van buiten, groen, natuur, reizen, andere landen en culturen. Reisboeken en landkaarten staan naast kompassen en globes. Boeken over verre landen en andere culturen worden afgewisseld met fraaie paspoorthoesjes, armlampjes, stappentellers, opvouwbare designemmers en zelfs een draagbaar houtkacheltje. De ‘groene boeken’ tenslotte worden gecombineerd met fakkels en boomlampen, design tuingereedschap, insectenhuisjes en minigardens. In ‘Lust voor het oor’, vind je naast DVD’s en CD’s ook de mooiste films en tv-series, evenals stijlvolle koptelefoons, hippe radiootjes en iPad-hoezen met muzikale thema’s. In deze wereld worden regelmatig concerten gegeven. In ‘Uit de kunst’ kunnen liefhebbers van kunst en cultuur hun hart ophalen. De boekenkasten puilen uit. Alle mogelijke uitgaven over kunstenaars uit de hele wereld sieren de presentatietafels. Er tussendoor wordt design art aangeboden zoals serviesgoed maar ook aan kunstzinnige binnenhuisartikelen van Vitra. Hier worden exposities georganiseerd. Tijdens ons bezoek was ‘Keep on Dreaming!’ te zien, een expositie van Hans van Bentem. Als geen andere kunstenaar weet Van Bentem met zijn veelal meer dan manshoge sculpturen en kroonluchters in keramiek, glas en andere materialen onze fantasie te prikkelen. De rijke beeldtaal van zijn werken is evenzeer het resultaat van zijn fascinatie voor populaire cultuur als stripverhalen en sciencefiction, als van zijn belangstelling voor ons eigen, historische verleden en de culturen van verre landen. Dit manifesteert zich onder meer in zijn materiaalgebruik en de toegepaste technieken. Voor de vervaardiging van zijn beelden in porselein, glas of hout, roept hij de eeuwenoude kennis in van handwerklieden uit respectievelijk China, Tsjechië en Senegal. De expositie is zeer de moeite waard en nog te zien t/m 28 februari 2014.


31

Het gaat te ver om alle werelden van Waanders te bespreken, ga gewoon zelf een kijkje nemen en ontdekt de overige werelden: Wat woorden kunnen, Willen weten, In English, Lang geleden, kort geleden, Jong, Pen en papier en Vers nieuws. Je zult zien dat je ogen en oren te kort komt. En als je moe bent van het slenteren tussen al dat moois, of zelfs tussendoor, kun je terecht in de brasserie. Op de kaart diverse soorten koffies en thee. Uiteraard frisdrank, maar ook een biertje of een wijntje behoort tot de mogelijkheden. Je kunt er ontbijten met boerenbrood en een croissantje. De lunchkaart is erg uitgebreid: clubsandwiches, salades, soepen, hoofdgerechten en desserts. Voor jou testen wij de vissalade en de geitenkaasjes uit. Vissalade bestaande uit huisgerookte zalm, meerval, roodbaars, witlof, ei en tuinkruidendressing. Tongstrelend!! De geitenkaasjes werden geserveerd met Wiedenhoning, tuinkers, pijnboompitjes en rauwkostsalade. Bijzondere combinatie!! Het was goed toeven in ‘Waanders in de Broeren.’ Je kunt je er met gemak een dag vermaken. Wij vonden het vooral heel bijzonder dat een prachtig gebouw als deze kerk niet verloren is gegaan maar meer bezoekers trekt dan de laatste twee decennia. Wil je vooraf al iets meer weten zoals openingstijden en adres? Kijk dan op: http://waandersindebroeren.nl


32

De Pink Lounge Ladies organiseren afwisselende activiteiten. Zoals verschillende wandelingen etc. en deze filmmiddag. We willen (les-bi) vrouwen meer mogelijkheden bieden om op een gezellige en ontspannen manier met andere (les-bi) vrouwen kennis te maken en als je vaker mee gaat, om bij te kletsen. En ach, wie weet houd je er een leuke vriendschap of misschien zelfs een relatie aan over. In ieder geval, ontspannende uitjes met andere (les-bi ) vrouwen. Er zijn altijd vrouwen die voor het eerst komen. Dat kan eng zijn, maar je hebt altijd aanspraak door de Pink Lounge Ladies dus dat komt helemaal goed. We doen in ieder geval ons best. Geef het even bij ons aan. De stadswandeling Assen in november had een prima opkomst. Negentien wandelende vrouwen. Achttien vrouwen zijn vervolgens naar The Duke gegaan en daarna zijn er zeven vrouwen lekker uit eten geweest. Het was mooi weer en gezellig. Nieuwe en bekende gezichten. In december werd met twintig vrouwen gebowld. Een gezellige middag met de nodige competitie. Aan het eind zijn er nog vijftien vrouwen blijven eten. Zeker voor herhaling vatbaar. Kom de volgende keer ook eens mee!! De data in 2014 zijn ook alweer bekend. Op de volgende data worden weer activiteiten georganiseerd. Noteer ze vast in je agenda. Zondag 16 februari 2014, zondag 16 maart 2014, zondag 13 april 2014! Op zondag 2 juni 2014 organiseren wij weer ons befaamde Drentsch Dames Daggie!! Zie ook onze website: http://www.groep7152.nl/~assen

15 december, de laatste bijeenkomst van 50 Pl(min)us van 2013. De dames van de Hand&Span doen hun uiterste best om de De Grote Catacomben in kerstsfeer te brengen door veel dennengroen op te hangen met feestelijke verlichting en rode en gouden kerstballen. Er wordt een tafel klaargezet met glaasjes voor het welkomstdrankje Kir Royale of een alcoholvrij drankje, de dames uit de keuken bereiden hun immer heerlijke hapjes voor, de bardames maken de bar in orde en zetten de drankjes koud. De tafels bij de ingang worden klaargezet en daarbij worden de attenties die iedere bezoekster krijgt niet vergeten, de DJ’s zorgen dat de muziek standby staat en zij verrassen de vrijwilligsters, die al zo hard aan het werk zijn om te zorgen dat alles klaar staat als om half vier de eerste bezoeksters binnnenkomen, met gezellige kerstmuziek. Zo komt de sfeer er al lekker in! Rond drie uur drinken we als vrijwilligstersgroep altijd even koffie en thee met elkaar en deze keer was er een heerlijk stukje kerststaaf bij. Na half vier begroeten we de eerste bezoeksters en hoewel het niet heel druk gaat worden heeft iedereen wel een heel gezellige middag. Ook kunnen we weer zeven vrouwen begroeten die de weg naar 50 Pl(min)us voor de eerste keer vonden. Altijd heel fijn! Het is een gezellige bijeenkomst, niet zo druk bezocht maar in een fijne sfeer. Er wordt lekker gedanst, veel vrouwen zijn in gesprek met elkaar en met name in de voorruimte geniet men van de pompoensoep, de vegetarische taart, de saté en wat er zoal meer op de menukaart staat. Als om acht uur het laatste nummer wordt gedraaid hebben veel vrouwen moeite om afscheid te nemen en blijven ze nog even zitten. Maar ja, de vrijwilligsters moeten echter alles weer opruimen. Lieve vrouwen, vrijwilligsters en bezoeksters, dank voor jullie hulp en komst in het afgelopen jaar en heel graag tot ziens in 2014!!! Website: http://www.groep7152.nl/~vijftig Amarant, magazine voor lesbische en biseksuele vrouwen, jaargang 43, nr. 1

33

Op 10 november 2013 organiseerde La Gaite een minifilmfestival. Voor het eerst in de nieuwe locatie en die werd door de aanwezige vrouwen gewaardeerd. Het werd een gezellige middag met de documentaire ‘Allemaal lesbisch’ en de film ‘Butterfly’. Beiden gaven aanleiding tot discussie in de pauze (met lekkere hapjes) en na afloop. Op 22 december 2013 organiseerde La Gaite de eerste bijeenkomst voor 70plusminus vrouwen. Vrouwen van alle leeftijden zijn welkom, het gaat er wel om dat we kiezen voor een rustige activiteit. Speciaal voor vrouwen dus die niet houden van dansmiddagen en die ook geen (lange) wandelingen meer kunnen maken. Gekozen werd voor een high-tea in Kerstsfeer. Een geweldige sfeer die middag. Er werd gepraat en gegeten en genoten van een uurtje livemuziek. De doelgroep is blij dat dergelijke middagen in de toekomst vaker georganiseerd gaat worden. Hou onze website in de gaten.

Voor 9 februari staat weer een minifilmfestival op het programma met ook dit keer een documentaire en een film. De titels zijn nog niet bekend. Hou onze website dan ook in de gaten. http://www.groep7152.nl/~utrecht

Regio Arnhem-Nijmegen is op elke eerste zondag van de maand een ontmoetingsplaats voor lesbische en biseksuele vrouwen. In het pand van het COC MiddenGelderland aan de Catharinaplaats in Arnhem wordt elke keer opnieuw geprobeerd er een bijzondere middag/avond van te maken. Hoewel de meeste bezoeksters wat ouder zijn, loopt de leeftijd van pakweg 25 tot zelfs 85. Het kan allemaal en dat is fantastisch. Voor 2014 beet deze regio de spits af. Op 5 januari stond de middag in het teken van het nieuwe jaar. Een drankje om te toasten op het jaar, de schalen met lekkere hapjes gingen veelvuldig rond. Aan de dansende vrouwen te zien draaide DJ Olga de perfecte muziek. Ruim vijftig vrouwen hadden een prima middag. Kom je voor het eerst, vraag dan gerust naar iemand van de werkgroep. Zij zal je graag wat meer vertellen over onze werkwijze. Je zult zien dat je daarna heel snel aansluiting vindt bij de andere aanwezigen. Meer informatie vindt je op: http://www.groep7152.nl/~arnhem


34

Het bestuur van Groep 7152 wenst iedereen een geweldig 2014! Zoals je in het voorwoord al kon lezen heeft Groep 7152 een woelig jaar achter de rug. In mei 2013 hing de toekomst van de stichting aan een zijden draadje. Er is een nieuw bestuur aangetreden die graag Groep 7152 weer stevig op de kaart wil zetten. Want we realiseren ons dat we vrijwel de enige groep zijn die activiteiten organiseert voor lesbische en biseksuele vrouwen vanaf ongeveer 40 jaar. De eerste verandering is vooral belangrijk voor donateurs. In Ans Algra hadden wij vijf jaar lang een prima administratrice voor onze donaadministratie. Helaas heeft Ans ons laten weten niet langer door te willen gaan met haar werk voor Groep 7152. De dona-administratie is inmiddels overgenomen door Ida Westra. Alle donatrices hebben hiervan bericht gekregen. Voor eventuele vragen is een nieuw emailadres aangemaakt: [email protected] Vanaf 1 januari 2014 onderging het donateurschap een ingrijpende wijziging. We schreven er al over in het vorige nummer. Er wordt voortaan slechts een soort donateurschap gehanteerd waarbij we een minimumbijdrage van € 30 euro vragen. In het verleden werd een donateurschap aangegaan voor een jaar en kreeg je telkens opnieuw een betalingsoproep in de maand waarin je ooit lid werd. Ook dat gaat veranderen. Je blijft wel voor een jaar donateur maar om onze werkzaamheden te vereenvoudigen willen wij een donateursjaar laten lopen van mei tot en met april. We denken ongeveer anderhalf jaar nodig te hebben om ervoor te zorgen dat alle donateurschappen in dezelfde maand aanvangen. Dat kan betekenen dat jouw betalingsverzoek dit keer voor wat langere of juist wat kortere tijd berekend wordt, afhankelijk hoe dicht je bij deze maand zit. Een bedrag van 30 euro per jaar maakt dat ook gemakkelijk, het donateurschap kost je voortaan € 2,50 per maand. Sinds het stopzetten van landelijke subsidies moet Groep 7152 voortdurend nadenken over te maken kosten. Om in de toekomst te bezuinigen op portokosten vragen wij dan ook eenmalig een mailtje te sturen naar [email protected]. Alleen je naam in de mail is voldoende. Dit emailadres zal in de toekomst gebruikt gaan worden voor een mailing naar onze donatrices. Te denken valt aan informatie over Roze Zaterdag maar ook het jaarfeest dat wij op veler verzoek weer nieuw leven in willen gaan blazen. Zie verderop op deze bladzijde. Maar ook intern staan er veranderingen op stapel Binnenkort wordt het bestuur uitgebreid met vrouwen uit elke regio en werkgroep. Dit is noodzakelijk om de binding tussen regio’s, werkgroepen en het landelijk bestuur te bevorderen. Met hetzelfde idee in het achterhoofd gaan we regelmatig kaderdagen organiseren. Soms met een educatief tintje, soms ook gewoon ontmoeten en genieten. Onze vrijwilligers werken al erg hard, als bestuur vinden wij dat er meer ontspanning moet komen voor al deze vrouwen. De redactie van Amarant leert nog steeds heel veel over het DTP-programma. De dames willen van Amarant een prachtig digitaal blad maken. Het gaat ze lukken, daar zijn wij als bestuur van overtuigd. Dit nummer sprankelt in elk geval. En last but not least gaat het jaarfeest van Groep 7152 in oude luister hersteld worden. Een feest vooral voor onze donatrices maar ook voor andere belangstellende vrouwen. Optredens en verdere invulling van de avond staan nog niet vast. De datum en de locatie al wel. Noteer daarom 11 oktober 2014 alvast in je agenda. We hopen alle donatrices te ontmoeten in Zandfoort a/d Eem. In volgende nummers van Amarant komen we er zeker op terug. Uiteraard zal ook op onze website aandacht besteedt worden aan het jaarfeest. In de loop van het jaar vindt je informatie op: http://www.groep7152.nl Help ons te kunnen blijven bestaan door donatrice te blijven. Help ons nog meer door iemand anders enthousiast te maken voor Stichting Groep 7152. Landelijk gezien de enige niet-commerciële organisatie die ontmoetingsplaatsen biedt voor vrouwen vanaf 40 jaar. Maak vrouwen in je omgeving donatrice. Voor ons voortbestaan zijn donatrices noodzakelijk.


35

INFO GROEP 7152 Voor lesbische en biseksuele vrouwen

Groep 7152 email: [email protected] Bestuur: Voorzitter:

Adriënne Nijssen

[email protected]

Secretaris:

Heldine Dunlop

[email protected]

Penningvrouw: Ida Westra

[email protected]

Ereleden:

Administratie:

Hannah van Buuren

Postbus 23

Elly Fraayen

7040 AA ’s-Heerenberg

Ida Ruyzendaal (postuum)

Giro 1884811 tnv St. Groep 7152

Nel Welle Donker-Delfos Visser

email: [email protected]

Riet Ruyzendaal-de Groot

Regio’s en werkgroepen: Arnhem-Nijmegen: www.groep7152.nl/~arnhem La Gaite (Utrecht-Amersfoort): www.groep7152.nl/~utrecht Pink Lounge Ladies (Assen): www.groep7152.nl/~assen Werkgroep 50 pl(min)us: www.groep7152.nl/~50plus


36

ORGANISATIES …. en hun werkterrein CHJC Vereniging van christelijke homo’s en lesbiennes Postbus 14722, 1001 LE Amsterdam  06-53234516  [email protected] www.chjc.nl

Orpheus Voor mensen die in hun heterorelatie te maken hebben met homoseksuele, lesbische of biseksuele gevoelens van henzelf of hun partner.

Diverse regiogroepen in het hele land.  via bericht op website  www.orpheushulpverlening.nl

COC Nederland

Proud Prarents

Federatie van Nederlandse verenigingen tot integratie van homoseksualiteit

Voor ouders van homoseksuele jongeren

Postbus 3836, 1001 AP Amsterdam Bezoekadres: Nieuwe Herengracht 49, 1011 RN Amsterdam  020-6234596  [email protected]  www.coc.nl

Antwoordnummer 2966, 1000 RA Amsterdam  020-6234596  www.proudparents.nl Rainbow Buddy Support

Gay & Lesbian Switchboard Hier kun je terecht met jouw vragen over homo, bi- en transseksualiteit. Via mail of telefonisch.

Switchboard is telefonisch bereikbaar op maandag, woensdag, donderdag en vrijdag van 14.00-18.00 uur en op donderdagavond van 19.00-21.00 uur.  020 623 65 65  [email protected]  www.switchboard.nl

Voor homomannen, lesbische vrouwen, biseksuelen en transgenders wiens leven (tijdelijk) uit balans is vanwege meervoudige problematiek en psychische / psychiatrische klachten

Postbus 10887, 1001 EW Amsterdam Bezoekadres: Droogbak 1-D, 1013 GE Amsterdam  020. 531 76 00  [email protected]  www.deregenboog.org Roze Hulpverlening

Homodok-Lesbisch Archief Amsterdam Informatie- en documentatiecentrum over homoseksualiteit en seksuele diversiteit

Psychosociale hulpverlening voor homoseksuele, lesbische, biseksuele en transgender cliënten.

Oosterdokstraat 110, 1011 DK Amsterdam Bezoekadres: Oosterdokskade 143, 1011 DL Amsterdam  020-5230837  [email protected]  www.ihlia.nl

Op deze website staan de gegevens van meer dan 150 hulpverleners en 10 instellingen die affiniteit en ervaring hebben met hulpverlening aan cliënten met homoseksuele, lesbische, biseksuele of transgender gevoelens  www.rozehulpverlening.nl

John Blankenstein Foundation

Stichting De Kringen

Draagt bij aan een open en veilig sportklimaat voor homo-, biseksuelen en lesbiennes

Gespreks/gezelligheidsgroepenorganisatie voor homo- en biseksuele mannen en vrouwen

 06-51452330  [email protected]  www. johnblankensteinfoundation.nl

Landelijk informatiepunt:  06-83 22 97 97, best bereikbaar tussen 19.00 en 21.00 uur ’savonds  via bericht op website  www.dekringen.nl

Jong&Out Voor homo's, lesbo's, bi's en transgenders tot en met achttien jaar

 www.jongenout.nl LKP Landelijk Koördinatiepunt Groepen kerk en homoseksualiteit  via formulier op website  www.lkp-web.nl

Stichting Jongeren met een Homo Ouder Postbus 785, 6500 AT, Eindhoven  06-54346043  [email protected]  www.jmho.nl

LNBi Landelijk Netwerk Biseksualiteit

Postbus 75087, 1070 AB Amsterdam  06-22938519 (dagelijks van 17.00-22.00 uur)  [email protected]  www.lnbi.nl


37

Amarant

Aan dit nummer werkten mee:

Magazine van Groep 7152

Maria Brakkee, Heldine Dunlop, Anne Keen, Adriënne Nijssen, Nyx, Francis van Soest, Iris du Toit, Aafke Vlaanderen Oldenzeel, Wanita

Kopij voor Amarant jaargang 43, nummer 2 dient binnen te zijn op: 15 FEBRUARI 2014 Wil je reageren op een van onze rubrieken, stuur je reactie dan naar: [email protected] Wil jij jouw dilemma besproken zien, stuur je dilemma dan naar: [email protected] Wil jij zelf een bijdrage leveren aan ons magazine, ook dan kun je mailen naar: [email protected]

Met dank aan: Alice Wessels Dajenne Wijngaarde Dirkje Visscher Els van Hee Ruth Dorka

In het volgende nummer o.a.



Ellen van der Starre over de ommekeer in haar leven



Rita Meuwese over ECO-therapie



Vrouwen in de bouw



Adriana Wilhemina de Jongh, historica en lesbienne



Marita Lether over haar kunst

De nieuwe Amarant verschijnt in de eerste helft van maart.


38

Amarant. In dit nummer: Magazine van Groep Jaargang 43 Nummer 1. Januari 2014

Recommend Documents