Amandla, Vol. 9, No. 3 http://www.aluka.org/action/showMetadata?doi=10.5555/AL.SFF.DOCUMENT.nizap2c00120
Use of the Aluka digital library is subject to Aluka’s Terms and Conditions, available at http://www.aluka.org/page/about/termsConditions.jsp. By using Aluka, you agree that you have read and will abide by the Terms and Conditions. Among other things, the Terms and Conditions provide that the content in the Aluka digital library is only for personal, non-commercial use by authorized users of Aluka in connection with research, scholarship, and education. The content in the Aluka digital library is subject to copyright, with the exception of certain governmental works and very old materials that may be in the public domain under applicable law. Permission must be sought from Aluka and/or the applicable copyright holder in connection with any duplication or distribution of these materials where required by applicable law.
Aluka is a not-for-profit initiative dedicated to creating and preserving a digital archive of materials about and from the developing world. For more information about Aluka, please see http://www.aluka.org
Amandla, Vol. 9, No. 3 Alternative title
Amandla
Author/Creator
Amandla
Publisher
Amandla
Date
1985-03-00
Resource type
Magazines (Periodicals)
Language
Dutch
Subject Coverage (spatial)
Netherlands
Coverage (temporal)
1985
Source
Netherlands Institute for Southern Africa (NIZA)
Relation
Angola bulletin, BOA bulletin, Kairos-berichten merged in 1977; continued by Amandla (1977-1996); continued by Zuidelijk Afrika (1997-...)
Rights
By kind permission of Boycot Outspan Aktie (BOA), Kairos, and Komitee Zuidelijk Afrika/Holland Committee on Southern Africa (KZA).
Format extent (length/size)
24 page(s)
http://www.aluka.org/action/showMetadata?doi=10.5555/AL.SFF.DOCUMENT.nizap2c00120
http://www.aluka.org
maandblad over zuidelijk afrika
maandblad over zuidelijk afrika 21 REDAKTIONEEL 1 Botha's schijnkonsessies en repr I Uitgave van: - Boycot Outspan Aktie, Oude Vest 79, 2312 XT Leiden, tel. (071) 14 21 24 - Komitee Zuidelijk Afrika (Angola Comité), Oudezijds Achterburgwal 173, 1012 DJ Amsterdam, tel. (020) 27 08 01 - Werkgroep Kairos, Cornelis Houtmanstraat 19, 3572 LT Utrecht, tel. (030) 71 29 13 2 Een abonnement kost f 15,- per jaar; voor buitenlandse abonnees f 25, ; bij luchtpostverzending buiten Europa is de prijs f 40,-. Zie voor de wijze van abonneren en het doorgeven van adreswijzigingen pagina 23/24. Bij adreswijzigingen ook het oude adres opgeven. Lay-out: Maarten Messie Bureauredaktie: Hans van Velzen Redaktie: Sietse Bosgra, Frans Rikken, Klaas van Urk en Jeroen Visser. Aan dit nummer werkten verder mee: Wim Bossema, Hans Hartman, Jules Kneepkens en Ria Meinema. INHOUD UDF onthoofd Verklaring Mandela Banken stoppen verkoop krugerrand MNR Boykot Doorgeprikt Olie en Zuid-Afrika Sactu Swapo kamp Kwanza Sul The Blood Knot Agenda Foto voorpagina: Zinzi Mandela leest de verklaring voor van haar vader, Nelson Mandela, tijdens een feestelijke manifestatie ter gelegenheid van de Nobel~ prijs van Desmond Tutu. Terwijl de onderdrukte zwarte bevolking van Zuid-Afrika een toenemende strijdbaarheid en zelfvertrouwen ten toon spreidt, toont het beleid van het Zuidafrikaanse regime een zig-zag koers die duidt op een groeiende onzekerheid. Natuurlijk, het moedige verzet van de inwoners van de zwarte woonwijken komt niet alleen uit strijdbaarheid voort, maar ook uit wanhoop over verslechtering van hun leefomstandigheden. Maar toch wijken ze niet voor het bloedige politieoptreden. Het groeiend zelfvertrouwen komt ook tot uiting in politieke manifestaties, zoals de enthousiaste bijeenkomst in het stadion van Soweto, waar Zinzi Mandela een boodschap van haar vader overbracht. Het Zuidafrikaanse regime heeft geen antwoord op het omvangrijke zwarte verzet, dat in september 1984 begon. De eerste reaktie op nieuwe onrust is altijd het aanrichten van een
bloedbad. Maar tegelijk weet het regime dat meer geweld geen uitweg biedt. De standpunten kunnen slechts verharden. En door het overheidsgeweld tegen de zwarte bevolking komt het beleid van Westerse regeringen die kollaboreren met de apartheid nog meer onder druk te staan. Daarom zoekt het regime een andere uitweg. Via konsessies aan de zwarte bevolking wil men de spanningen verminderen, het groeiende ongeduld indammen, of mogelijk verdeeldheid zaaien. Konsessies moeten ook de anti apartheidsorganisaties in het Westen de wind uit de zeilen nemen. Maar het regime komt niet met maatregelen die de blanke overheersing bedreigen of de thuislandenpolitiek aantasten. Men biedt de vrijlating aan van Nelson Mandela, de ontbetwiste leider van het Zuidafrikaanse verzet, mits deze het gebruik van geweld afzweert. Men verklaart zich bereid te praten met het ANC, de beweging die leiding geeft aan de vrijheidsstrijd, mits het ANC afziet van geweld. In sommige gevallen wordt tijdelijk van deportaties afgezien. En, vertegenwoordigers van de stedelijke zwarten mogen meedoen aan informele besprekingen over de toekomst van Zuid-Afrika. Het is tekenend voor het politieke inzicht en het zelfvertrouwen van de zwarte bevolking, dat zij deze schijnkonsessies afwijst. Voor elke regeringskonsessie wordt door essie Botha een grotere konsessie van het verzet gevraagd. Informele besprekingen met het regime hebben in het verleden nooit iets opgeleverd, behalve een stukje legitimering van het regime. Waarschijnlijk zijn veel van de voorstellen alleen maar bedoeld om afgewezen te worden. Zo probeert Botha bij de Westerse landen en onder de onderdrukten verwarring te zaaien, zonder dat hem dat iets kost. De hervormingskoers zou misschien enige kans van slagen hebben als werkelijke konsessies worden gedaan. Botha schrikt daarvan echter terug en grijpt weer terug op repressie. Het brute en nietsontziende geweld komt weer om de hoek kijken. Tientallen doden en honderden gewonden door politiegeweld onder de inwoners van Crossroads. De leider van de katholieke kerk in Zuid-Afrika, bisschop Hurley, wordt voor het gerecht gesleept omdat hij leugens zou hebben verteld over de wreedheden van het Zuidafrikaanse regime in Namibië. Maar de grote internationale aandacht voor de rechtzaak dwingt het regime tot een smadelijke aftocht. En dan wordt bij nachtelijke overvallen de top van de geweldloze, legale oppositiebeweging UDF - voor zover nog op vrije voeten - van hun bed gelicht en op de beschuldiging "hoogverraad" gevangen gezet. Eind maart moet een monsterproces tegen de UDF-leiders beginnen. Blijkbaar durft het regime een verbod van de UDF niet aan vanwege de negatieve reakties in het buitenland. Maar een groot showproces tegen degenen, die niets anders deden dan op geweldloze wijze voor hun demokratische rechten opkomen, zal de buitenwereld net zo duidelijk laten zien, dat het apartheidsregime geen enkele ruimte biedt voor een vreedzame machtsoverdracht. Het is duidelijk dat het Zuidafrikaanse regime in moeilijkheden zit. Nu de druk van de zwarte bevolking duidelijk toe~ neemt zal de neiging om het verzet op
grove wijze aan te pakken bij het regime toenemen. Toenemende druk vanuit het buitenland zal het blanke bewind hiervan af moeten houden. Het succes van de aktie in Nederland tegen de krugerrand vormt een bescheiden bijdrage aan die hoogst noodzakelijke druk. UDF onthoofd Albertina Sisulu Op zaterdag 2 maart vond in Amsterdam een demonstratie plaats tegen de arrestatie van de UDF-top. De Zuidafrikaanse regering lijkt vast van plan om het United Democratic Front (UDF) een zware klap toe te brengen. Op 29 maart zullen zestien zwarte tegenstanders van het apartheidsregime terecht moeten staan wegens hoogverraad. Onder hen bevinden zich bijna alle leiders van het UDF. Eind 1984 werden acht UDF-leiders, Essop Jassat, Aubrey Mokoena, M.J. Naidoo, Curtis Nkondo, Mewa Ramgodin, George Sewpersadh, Paul David en Archie Gumede, reeds beschuldigd van hoogverraad. Op 19 februari volgde een nieuwe golf van arrestaties die gepaard ging met razzia's in de kantoren van het UDF en van verschillende vakbonden. Tevens werden huiszoekingen verricht bij een groot aantal UDF-leden. Ook nu werden acht gearresteerden beschuldigd van hoogverraad: Albertina Sisulu, president van het UDF, Frank Chikane, president van het UDF in Transvaal, Cassim Saloojee, penningmeester, Ismail Mohammed, bestuurslid, en vier leden van SAAWU, een onafhankelijke zwarte vakbond die deel uitmaakt van het UDF. Van deze vier, voorzitter Thozamile Gqweta en sekretaris Sisa Njikelana, Sam Kikine en Isaac Ngcobo, hebben de eerste twee al zeven keer eerder gevangen gezeten. Het is moeilijk te voorspellen of het proces ook daadwerkelijk op 29 maart zal beginnen. Politieke processen worden herhaaldelijk verdaagd en de Zuidafrikaanse veiligheidswetgeving maakt het mogelijk om mensen voor onbepaalde tijd vast te houden. De Zuidafrikaanse regering hoopt ongetwijfeld, door deze arrestaties, de angel uit het UDF te trekken. Het komende proces roept dan ook herinneringen op aan het beruchte Hoogverraadproces van 1956. Ook toen probeerde de regering de oppositie het zwijgen op te leggen door 156 vooraanstaande oppositieleiders te beschuldigen van hoogverraad. Het proces begon in december 1956 en eindigde in maart 1961. Uiteindelijk werd iedereen vrijgesproken, maar zij hadden ondertussen wel vijf jaar in de gevangenis doorgebracht. Demonstratie Op zaterdag 2 maart jongstleden trokken enige honderden demonstranten door Amsterdam. Zij protesteerden tegen de arrestatie van de UDF-top. De demonstratie was georganiseerd door het Komitee Zuidelijk Afrika, de werkgroep Kairos en de Anti-Apartheidsbeweging Nederland. Na afloop van de demonstratieve optocht werd in de Dominicuskerk een bijeenkomst gehouden. Eén van de sprekers was Max Sisulu, wiens moeder tot de zestien gearresteerden
behoort. Hij riep de Nederlandse regering op haar woorden van afschuw over de apartheidspolitiek in daden om te zetten. Conny Braam namens de komitees en Maarten van Traa, PvdA, riepen de Nederlandse regering op boykotmaatregelen tegen Zuid-Afrika te nemen. Frnnk .hikinp Thomazile Goweta NEL<2 S 0 N AN LA 'Vele vijhed wrdtmij eboen# Opzndg10fbrai ed nee tain nSo trjome Vroed la hjhe ewi aze vvet eengroo feet gvier. Duzendn mesen ren.Laathij egge da hij aprh i'nmn woode ee ienos igognsed tln La i ebno eognstevnle qenei va d Nobeprijs voor de vrede' van fen. 'Laat hr ieere de~P½1 vrjhi rgvn i Desmond4 Tutu. van~wg zin vrzet tee e aartheid gevanken,. gebeden~ en waren Mihel Jackson iePr en .et4 at aËa-he ~ tic tezegrantiegeven dat er in~ vrijheid poltek kèItivi Het absolute hoogtepunjft van de dag kwam to~en téitn o'ntplooijd ku~nnen worden, zodatâ het volk Zii~ Mandeas dochter va~n Ne1son~ Mandeila een kçan kie~zen wie hen regeerCt boodscha~p van haar vader voorlas. Regelmatig '1k b~en heel eresteild op mn vrijheid, mari wed i onderbroken door gejuich, gezang en~ vind uwv vrijheçi nogbelangrjkrTe veel mn-w v~~1@t sen zoelO eijn gedood sind4s ik werd opgepkt.Te4e mensen hebb~en geleden vanwege hu~n;vrijheidsdrang. Ik ben verb~onden. met heduwes moet Mijn vader spreeklt niet alleen voor zichzelf enl hun weduwnaas, <met hun wezen. met huin vazijn vrienden in de PoclsmooQr-geangenis, maar ders, met hun mToeders, die hun tranen om hen ook voor allen die opgesloten zijn 'voor hun ver- hebben gelaten. Ik wyas niet de8 enige die leed in zet tegen d4e apartheid, voor allen die 'geband' deze lange, eenlzame~, weggegooide jaren. Ik< zijn, v
en lid te zijn, 'te verkopen, Ik zit in de gevangenis als van het AN~C en ik zal dat blijven tot op de?22
denvoor d prlemenf van ons. land. We wer- Welke vrijhieid'wordt mij geboden~ als ijn Zuidden enegerd.afrkan bu~rgerschap niet wordt 90,IôspekTonStrjdom aan de machtl kwam, ehale teerd? TonVerwoer de baas werd vroegen we Om2 Alleen vrj me~nsen kunnen>8 onderdeélen. Ge-2 een ntoale konventie waearbij alle Zidafri- vangenen ku'nnen dat niet.Hra f T'oivo>) jaTika emnsnoe nu 'toekmst onden meevo heeft, toe hij werd vrjeltn geen enkel prte.Ok dit vv eergeefs. voraad geceted2k a enekl 2 ~v<>or2waarde» aanvaarden zolagi en ulit~ vok ne merv o o sop t onii den ijn weT Ml 'a worde gescheiden-. [)en veze gaa hanter "Ik' zal7 » '2 7jtijri
en de cliënten". De enige bank die zich bij de stopzetting positief uitliet was de Verenigde Spaarbank, die dat deed wegens "begrijpelijke problemen" met de krugerrand van een aantal klanten. Hetzelfde vertrouwen toonden aanvankelijk de Nederlandse banken. "'We stoppen niet met de verkoop van de krugerrand", kregen protesterende rekeninghouders te horen. Sommigen, zoals public-relations man Taylor van de Amro-bank, lieten zelfs aan de pers weten dat de verkoop van de krugerrand dankzij de aktie een opleving vertoonde. Maar begin februari lieten de banken een volkomen ander geluid horen. "De verkoop van de munten is al lange tijd aan het teruglopen, en de omzet heeft nu zo'n minimaal niveau bereikt dat we overwegen de munt uit de handel te nemen", aldus de banken. Kortom de banken zochten een vluchtweg uit de problemen waarin ze door de protesterende rekeninghouders terecht waren gekomen. Toegeven dat men onder druk van de akties de verkoop staakte, of dat men dit uit afschuw voor de apartheid deed, dat ging niet. Overigens weigeren de banken hardnekkig cijfers over de verkoop te publiceren, die hun uitvlucht kracht bij zouden kunnen zetten. Opmerkelijk is dat Rabo-Nederland de eerste grote bank was die het roer omgooide en van de krugerrand-verkoop af wilde. De Rabo-bank was in november ook de eerste bank, die de barrikaden beklom en verklaarde alle verzoeken voor stopzetting van de verkoop van de krugerrand terzijde te schuiven. En toen de andere banken in januari de eerste aarzelingen toonden schreef de Rabodirektie op 21 januari een keiharde brief aan het Komitee Zuidelijk Afrika: "Uw stelling dat het niet beëindigen van de verkoop van de krugerrand een vorm is van steun aan het apartheidsregime wordt door ons afgewezen... Wij beschouwen formele besluitvorming met betrekking tot de krugerrand primair als Serieus maar traag Rond een grote bank bleef het stil, de NMB bank. Tijdens gesprekken met de leiding van deze bank was gebleken, dat de NMB meer krugerrands verkocht dan alle andere banken samen. De NMB reageerde serieuzer op de aktie dan de andere banken. Elke instelling die protesteerde werd apart door de public relationmensen van het hoofdkantoor en plaatselijke direkteuren bezocht. In januari wilde het KZA tot een nieuwe taktiek overgaan, namelijk het bijeen brengen van een aantal grote klanten voor gezamenlijke gesprekken met de afzonderlijke banken. Als eerste werd daarvoor de NMB uitgezocht, mede omdat de omroepen die de aktie steunden - van Vara tot en met NCRV - klant van de NMB waren. Op dringend verzoek van de NMB-direktie werd deze konfrontatie enkele weken uitgesteld. Maar op woensdag 6 februari vond dit Op zaterdag 9 februari werd het NMB-kantoor in Middelburg door Joop Plukkel (links) en Jaap Flohil symbolisch gesloten. Terwijl de andere grote banken de verkoop van de krugerrand inmiddels stopgezet hadden, besloot de NMB dit pas op donderdag 14 februari te doen. Foto: Ruben Oreel gesprek plaats op het stadhuis van Leiden onder voorzitterschap van de Leidse wethouder van financiën, Bordewijk. Na afloop werd een perskonferentie gegeven. Een zelfde soort gesprekken rond de andere grote banken werd
voorbereid, maar twee dagen na de Leidse bijeenkomst gingen de eerste drie banken om. Dat de NMB wat meer tijd nodig had voor de beslissing werd door de bank verklaard met de mededeling dat men op een korrekte wijze iedereen wilde raadplegen en vervolgens informeren Slotmanifestatie krugerrandaktie Zondag 10 maart, de Populier, Nieuwe Herengracht 93 15.00 uur: Diskussiemiddag: Ekonomische boykot Zuid-Afrika, met o.m. beoordeling krugerrand-aktie en toekomstige aktiepunten 17.30 uur: Receptie, toespraken, maaltijd, met toespraak Godfrey Motsepe, ANCvertegenwoordiger voor de Benelux 19.30 uur: Kulturele avond: toneelstuk Egoli. stad van goud; Surinaams, Antilliaans, Nederlands koor: Tribu, muziek uit Zaïre. Toegang middag en receptie: vrij; toegang kulturele avond: f 5,-. 6 over het standpunt, alvorens naar de pers te lopen. De Zuidafrikaanse ambassade in Den Haag mengde zich ook in de diskussie. Het feit dat bisschop Tutu zich tijdens een bezoek aan Nederland op voorzichtige wijze achter de kampagne stelde was reden voor de ambassade om in een persverklaring opnieuw te dreigen met het afnemen van het paspoort van de bisschop. "Het bezit van een paspoort is, zoals in zoveel landen, geen recht maar een voorrecht, hetgeen eveneens geldt voor een visum. Zou de Zuidafrikaanse regering op een gegeven moment iemand zijn paspoort ontnemen, dan is dat op grond van een beslissing waaraan diepgaande overwegingen zijn voorafgegaan, ook waar het bisschop Tutu betreft. Dit naar aanleiding van zijn beweringen tegenover de pers. Intergold Intergold-baas De Zeeuw hield zich groot. Tegenover het Parool verklaarde hij op 12 februari: "De krugerrand blijft voorlopig in Nederland te koop. Er heb~ ben zich al diverse bedrijven gemeld die met de verkoop van de munt willen beginnen." Twee weken later opgebeld, met de vraag waar de munt nog te koop is, weet De Zeeuw slechts een adres in Nederland te noemen: lnvestment Exchange, een soort postorderbedrijf in Rotterdam. Volgens schattingen zijn nog een kwart miljoen krugerrands ter waarde van zo'n f 300 miljoen in Nederland in handen van beleggers en spekulanten. De banken hebben zich bereid ve va Af ov za de ze laî te ge P HI g aa st is ir a,
9 t b a rklaard deze munten terug te kopen n hun kliënten. Het Komitee Zuidelijk rika wil met de banken overleggen er de termijn, waarin dit nog mogelijk 1 zijn. Daarnaast wil het KZA meer duilijkheid over de naleving van de toegging van de banken in hun buitenndse filialen. Nog recentelijk advererde de ABN in Panama met de kruerrand. ositieve reakties et Afrikaans Nationaal Congres reaeerde met een felicitatie-boodschap an het Komitee Zuidelijk Afrika op de opzetting van de verkoop van de Kruerrand. De toezegging van de banken "in feite een uiterst belangrijke overvinning, die als katalysator kan werken de wereldwijde kampagne tegen het partheidsregime," aldus secretariseneraal Alfred Nzo van het ANC. Ook re voorzitter van het Speciale Komitee egen de Apartheid van de Verenigde laties, Garba, sprak in een felicitatieîoodschap de hoop uit dat de boykot 'zal inspireren tot verdere akties in NeIerland en elders, tot er een eind komt aan alle ekonomische samenwerking net het apartheidsregime. " Garba spreekt zijn vreugde uit over de beslissing van de banken, speciaal omdat hij tijdens zijn bezoek in november bij verschillende banken heeft aangedrongen op stopzetting van de verkoop van krugerrands. Sietse Bosgra Maastricht Woensdagavond 13 maart Plaats: Muziekschool St. Maartenspoort 2 Aanvang: 20.00 uur Rotterdam Donderdagavond 14 maart Plaats: Bibliotheek-theater Hoogstraat 110 Aanvang: 20.30 uur Vlaardingen Zaterdag 23 maart. Plaats: Zonnehuis, Dillenburgsingel 5. Aanvang 20.00 uur. Deventer Zaterdag 6 april Plaats: H. Theater, Bouwkunde Klooster 2-4 Aanvang: 21.00 uur MOZAMBIQUE EEN JAAR NA NKOMA TI De mysterieuze krachten achter het MNR Een jaar geleden sloot Mozambique het Nkomati-akkoord met ZuidAfrika. Mozambique hoopte dat dit omstreden akkoord een eind zou maken aan de omvangrijke militaire steun die Zuid-Afrika gaf aan de terreurorganisatie MNR ("het Nationaal Verzet van Mozambique"). Een jaar is verstreken, maar de akties van het MNR lijken alleen maar toegenomen. Deze beweging maakt vrijwel het
gehele platteland van Mozambique onveilig. Hoe is dat mogelijk? Waar komt de steun voor het MNR vandaan? Het zijn vragen waarover de Mozambikanen zich het hoofd breken. Aanwijzingen lopen in zeer uiteenlopende richtingen. Naar Portugal, waar velen dromen van een terugkeer naar de koloniale tijd. Naar de Bondsrepubliek Duitsland, waar de aan de CSU van Franz Joseph Strauss gelieerde 'Hans Seidel Stiftung' en de 'Konrad Adenauer Stiftung' van de CDU in november 1983 de militaire kommandant van het MNR, Alfonso Dlhakama ontvingen. Naar Malawi, uit welk land regelmatige MNR-groepen Mozambique binnentrekken. En naar Zuid-Afrika, de oude basis van het MNR. Het krioelt van de geruchten en aanwijzingen over aanvoerlijnen en mysterieuse geldschieters, maar het ontbreekt aan zekerheid en harde bewijzen. Met de regelmaat van de klok zien Mozambikanen vreemde vliegtuigen overvliegen. Die komen uit de richting van Malawi, ZuidAfrika en de Comoren. Vanuit deze archipel in de Indische Oceaan worden de MNR-groepen in de Mozambikaanse kustprovincies waarschijnlijk bevoorraad. Op de Comoren is een groep huurlingen aan de macht, onder leiding van de beruchte Bob Denard. Ze onderhouden nauwe betrekkingen met de Zuidafrikaanse veiligheidsdienst. Op 11 februari jongstleden beschuldigde de Mozambikaanse minister Jacinto Veloso een aantal Arabische landen, die hij niet met name noemde, ervan de waVrouwen uit het dorp Manchaze durven niet meer op de velden te werken uit angst voor de MNR-bandieten. Bij enkele vrouwen zijn, bij eerdere overvallen, de oren afgesneden. Foto: Anders Nilsson Wim Bossema* pentransporten te financieren. Het gaat waarschijnlijk om Oman en SaoediArabië. In oktober 1984 arresteerde de Tanzaniaanse politie vier Portugezen, in een wildpark bij de grens met Mozambique. Ze poseerden als gidsen van Portugese toeristen, en waren bezig een vliegveldje aan te leggen. De Tanzaniaanse politie denkt dat de landingsbaan niet bedoeld is voor de toeristen maar voor het MNR. Drie van de vier gedetineerde Portugezen horen tot de familie Peres, waarvan bekend is dat zij het MNR steunt. In diezelfde maand nam het Mozambikaanse leger twee MNR-leiders gevangen in de provincie Zambesia, dat grenst aan Malawi. Zij droegen Malawiaanse officiersuniformen. Mozambique beschuldigt de geheime dienst van Malawi ervan MNR-strijders te trainen, in samenwerking met Israëlische adviseurs. Bootjes zetten hen over het Malawimeer, kleine vliegtuigen bevoorraden de MNR-groepen in de noordelijke provincies. En dat terwijl Malawi deel uitmaakt van de SADCC, het ekonomische samenwerkingsverband van de onafhankelijke staten in Zuidelijk Afrika. Direkte betrokkenheid van de diktatoriale regering van Malawi valt moeilijk te bewijzen. Op 19 december 1984 liep een schip vol wapens vast op het strand ten noorden van Durban. Het schip voer onder valse naam met een onbekende bestemming. Enkele dagen later vervolgde het schip zijn koers noordwaards. Het lijkt aannemelijk dat de wapens bestemd waren voor het MNR, dat regelmatig bevoorraad wordt vanaf zee. Huurlingen
In januari van dit jaar werd de elektriciteitsleiding van Zuid-Afrika naar Maputo maar liefst drie keer gesaboteerd. De laatste keer was midden in de nacht van 29 op 30 januari. Boeren uit de omgeving zeggen dat ze blanken bij de MNR saboteurs zagen. Dit soort ooggetuigenverslagen doen de Mozambikaanse regering vermoeden dat het MNR blanke * De auteur is medewerker van de Eduardo Mondlane Stichting. huurlingen heeft geworven. Die moeten de Zuidafrikaanse adviseurs vervangen die voor een deel - maar lang niet allen - zijn teruggetrokken na het Nkomatiakkoord. Het Mozambikaanse dagblad Noticias zond een van zijn journalisten naar Lissabon om dat uit te zoeken. Mario Ferro ontmoette inderdaad e2,' oude maat uit het koloniale leger, die hem vertelde dat een MNR-ronselaar hem onlangs had willen rekruteren. Hij kwam ook in kontakt met de ronselaar zelf, die bevestigde dat het MNR hem opdracht had gegeven een kommandogroep huurlingen samen te stellen. Een van de huurlingen vertelde dat hij uitgetest was op een boerderij in de buurt van Caiscais, een luxe-badplaats bij Lissabon, waar ook Evo Fernandes, de algemeen sekretaris van het MNR, woont. Portugese retornados De duidelijkste buitenlandse banden van het MNR liggen in Portugal. De belangrijkste woordvoerders, Evo Fernandes en vertegenwoordiger voor Europa Jorge Correia, wonen in het voormalige koloniale moederland. Steun voor het MNR in Portugal bestaat al sinds zijn oprichting in 1977. Er wonen zo'n 600.000 'retornados', ex-kolonialen die uit Mozambique, Angola, Guiné-Bissau en Cabo Verde zijn gevlucht toen die landen rond 1975 onafhankelijk werden. Ze hebben het niet gemakkelijk in het doodarme Portugal, en velen koesteren nostalgische dromen van een terugkeer naar Afrika. De financiële steun voor het MNR komt van een handjevol rijke retornados. De belangrijkste onder hen is de tachtigjarige Manuel Bulhosa. Hij was vroeger direkteur en grote aandeelhouder van de raffinaderij in Maputo. In Portugal heeft hij een grote uitgeverij, Bertrand. Zowel Fernandes als Correia hebben bij hem in de uitgeverij gewerkt. Het ligt voor de hand dat het MNR een goede voedingsbodem vindt onder de retornados, maar de beschuldigingen van de Mozambikaanse regering gaan verder. Officieren van het Portugese leger zouden bij het MNR betrokken zijn, en in mei 1983 zou luitenant-kolonel Silva Ramos zelfs een MNR-basis in het zuiden van Mozambique bezocht hebben. De invloed van het MNR zou tot in het kabinet van premier Soares reiken. Waarnemers interpreteren die beschuldiging als zou het om vice-premier Mota Pinto, de leider van de rechtse regeringspartij CDS, gaan, die een oude kennis is van Fernandes. In oktober zei de Mozambikaanse president Samora Machel dat hij beschikte over een hele lijst namen van mensen uit politieke kringen in Lissabon die kontakten onderhouden met het MNR. Om een diplomatieke krisis te voorkomen wilde hij die lijst niet openbaar maken. Wrang De Portugese regering, bij monde van premier Soares, leider van de andere regeringspartij, de sociaal-demokratische PS, ontkende in alle toonaarden. Soares
is geen vriend van het Frelimo. Toen hij begin september een bezoek bracht aan Mozambique deed hij de Mozambikaanse regering de suggestie om het maar liever op een akkoordje te gooien met het MNR. Dat schoot Machel in het verkeerde keelgat en maakte de Mozambikanen alleen maar wantrouwender ten Op 21 augustus 1984 arriveerde Soares in Maputo. Hij werd verwelkomd door Samora Machel. Foto: Lázaro Mueche opzichte van Portugal. Maar Soares staat onder internationale druk. Machel vroeg de Britse premier Thatcher druk uit te oefenen op Lissabon om maatregelen te nemen tegen het MNR. En zij schijnt dat binnenskamers gedaan te hebben. Ook de zusterpartijen van Soares' partij, waaronder de Partij van de Arbeid, zijn hoogst ongelukkig met de Portugese houding. Tenslotte schreven de Nederlandse koöperanten (ontwikkelingswerkers) in Mozambique vorige maand een open brief aan de Tweede Kamer en de Nederlandse regering met het verzoek Portugal tot de orde te roepen. De brief haalde de Portugese pers. Het is een wrange situatie: Nederlandse aanstaande koöperanten volgen in Lissabon een talenkursus Portugees, terwijl in diezelfde stad de woordvoerder van het MNR hen met de dood bedreigt zodra zij in Mozambique zijn aangekomen. Maar Mozambique heeft de beschuldigingen dat de Portugese regering direkt betrokken is bij het MNR niet hard kunnen maken, en het lijkt ook niet voor de hand te liggen dat iemand als Mota Pinto zich zo erg zou kompromiteren. Wel is het duidelijk dat het MNR in Portugal een grote bewegingsvrijheid heeft. Portugal heeft een zeer liberale wetgeving, en dat is niet verwonderlijk voor een land dat de trauma's van vijftig jaar diktatuur nog vers in het geheugen heeft. Het opleggen van een spreekverbod botst met het recht op vrije meningsuiting. Wel is er een wet in de maak die het zal verbieden om andere Portugezen in het buitenland met de dood te bedreigen. En op 23 januari van dit jaar riep Mario Soares zijn ministers van buitenlandse zaken, justitie en binnenlandse zaken bij zich om de mogelijkheden tot inperking van aktiviteiten van het MNR in Portugal te bespreken. Na die bijeenkomst gaf hij voor het eerst in de Portugese pers toe dat Portugal een vruchtbare bodem is voor het MNR. Wat de Portugese regering precies gaat ondernemen is nog onduidelijk. Zuid-Afrika Ook Mozambique heeft inmiddels gas teruggenomen. Hoe ontevreden Maputo ook is over Portugal, beseft wordt dat de bronnen van de MNR dichter bij huis gezocht moeten worden. In januari beschuldigde Samora Machel bij verschillende gelegenheden Zuid-Afrika ervan het Nkomati-akkoord te breken. De be~ langrijkste steun en bevoorrading van het MNR komt nog steeds uit ZuidAfrika. In januari vermoordde het MNR twee Britse toeristen die na een vakantie in Mozambique naar Zuid-Afrika terugkeerden. De moord vond plaats op maar een paar kilometer van de grens, en de 0 De kommandant van de 8e brigade van het Mozambikaanse leger, brigadier Manuel Monjiche, toont de pers wapens die veroverd zijn op het MNR. Foto: Anders Nilsson
vluchtsporen van de moordenaars liepen naar Zuid-Afrika. Kennelijk zijn de MNRkampen in het Krugerpark nog volop in gebruik. Het is opvallend dat de MNRakties het hevigst zijn, niet alleen in de buurt van Zuid-Afrika, maar ook in de grensgebieden met Swaziland en Malawi, en bij de kust, waar het MNR wapenleveranties vanuit de Comoren opvangt. De drie landen hebben oude banden met Zuid-Afrika en de Zuidafrikaanse geheime dienst SAMI heeft er een flinke vinger in de pap. De steun vanuit Zuid-Afrika voor het MNR is nooit echt stopgezet. Dat blijkt uit verhalen van gevangen genomen leden, zoals Constantino Reis, die door Paul Fauvet van het Mozambikaanse persburo AIM werd geinterviewd. Reis was een beroemde hardloper die op de Olympische Spelen van Moskou 1980 Mozambique vertegenwoordigde. Later raakte hij op de universiteit van Maputo betrokken bij een anti-Frelimo groepje, en hij vluchtte naar Swaziland toen de zaak uitkwam. Daar werd hij geronseld door een MNR-man, die zich uitgaf voor de Portugese konsul. Reis werd ingezet bij de MNR-zender "Voz de Africa Livre", vanwege zijn populariteit als Olympisch hardloper. Hij en andere MNR-koptukken werden direkt door het Zuidafrikaanse leger betaald. In juni 1983 vloog een Zuidafrikaans vliegtuig hem met het radio-team en vijf sabotage-experts naar het Ngorongoza wildpark in midden-Mozambique, waar het MNR zijn hoofdkwartier had. Hij zette daar een school op en kreeg een militaire training. In februari 1984 verjoeg het Mozambikaanse leger het kamp naar het noorden, en toen in de maand erop het Nkomati-akkoord gesloten werd, dacht Reis dat de dagen van het MNR geteld waren. Dat de Comoren en ook Somalië betrokken zijn bij de wapenleveranties aan het MNR blijkt uit twee recente bezoeken. Volgens de Zuidafrikaanse krant Sunday Star bezocht Pik Botha, minister van buitenlandse zaken, in gezelschap van een generaal de Comoren op 21 december. Hij sprak met de president, Ahmad Abdallah, en Bob Denard, die de feitelijke machthebber is. Officieel heet het dat hij hen heeft gevraaqd de wapentransporten voor het MNR stop te zetten. Hetzelfde bericht uit de Star meldt dat Pretoria heeft toegegeven dat Botha de Somalische president Siad Barre in een ontmoeting in Magadishu hetzelfde heeft gevraagd. Als de regering Botha niet achter de leveranties zit, wie dan wel? Mozambique beschuldigt Pretoria van dubbelspel, en wijst naar de geheime dienst (SAMI). In Zuid-Afrika zou de SAMI Portugese handelaren gebruiken om zich achter te verschuilen. Prestige zaak President Botha reageerde kwaad op de beschuldigingen. het Nkomati-akkoord is een prestige-zaak voor hem. Maar hij moest toch toegeven dat het MNR steun krijgt vanuit zijn land. Botha beweert echter dat dit illegaal gebeurt, en zeker niet met toestemming van de Zuidafrikaanse regering. Er ligt een waas van onzekerheid over de konnekties die et MNR in Zuid-Afrika heeft. Sommige aarnemers wijzen in de richting van et leger, en ook Mozambique maakt at onderscheid. Van de andere kant ijn het leger en de regering- in Zuidfrika nauw verweven en lijkt het niet annemelijk dat Botha niet zou weten Nat de militairen uitspoken. Wat voor pelletje speelt Pretoria? )ndertussen zit Mozambique diep in de iroblemen. Het MNR is ook een groot innenlands probleem. Want wie zijn de eden van het MNR? Mozambique maakt het onderscheid tussen de buienlandse, Portugese vleugel van Fernandes en
Correia, en de Mozambikaanse vleugel, waarvan Afonso Dhlakama de leider is. Maar dan blijft de vraag open of het MNR wel een organisatie is. Veel gewapende bendes die zich MNR noemen hebben waarschijnlijk bitter weinig kontakt met de spraakmakende leiders. Uit verhalen'van MNR-strijders die zich overgeven of gevangen genomen zijn blijkt dat zij vaak door honger geplaagde jongens zijn, niet veel ouder dan een jaar of vijftien. Sommigen van hen zijn uit hun dorpen ontvoerd en werden gedwongen mee te vechten. Het geweld is een manier van leven voor hen geworden. Plunderen is in het door droogte geplaagde Mozambique een manier om je in leven te houden. Onderhandelingen Mozambique was moe van de oorlog, en wilde onderhandelen. Het akkoord van Nkomati was de uitkomst. Maputo heeft altijd gezegd dat er gepraat kon worden maar met de wortel van het probleem: Zuid-Afrika. Pretoria wilde koste wat kost het MNR bij de besprekingen betrekken. Maar, met wie moet Mozambique onderhandelen? En waarover. De besprekingen in Pretoria van oktober met ZuidAfrika en een vertegenwoordiger van het MNR liepen al snel op niets uit. De buitensporige eisen van Fernandes kwamen neer op een re-kolonisatie van Mozambique. Iets wat zelfs Botha niet reëel vond. En Fernandes stapte verontwaardigd op, en passant Botha ervan beschuldigend met het kommunisme te heulen. En zelfs als Fernandes en de zijnen op zouden roepen de gewelddadigheden te staken is het zeer de vraag of de MNRbendes daar gehoor aan zouden geven. De Mozambikaanse tak van het MNR is het echte probleem. Maputo heeft de MNRstrijders amnestie aangeboden. Sommigen hebben daar gebruik van gemaakt, maar verreweg de meesten blijven het platteland afstropen. Wapens hebben ze voorlopig genoeg. En daar zit ook een belangrijke oorzaak waarom het Nkomatiakkoord zo treurig weinig heeft opgeleverd voor Mozambique. a KUL TURELE BO YKOT DORBROKEN: Van hitlijst naar zwarte lijst Het publiceren van een lijst van artiesten die hebben opgetreden in Zuid-Afrika is een belangrijk onderdeel in de internationale kampagne voor een kulturele boykot van Zuid-Afrika. Het V.N.-komitee tegen apartheid publiceerde onlangs een tweede overzicht van kultuur-boykotbrekers in de jaren 1981-1984. In het overzicht is het opvallend hoeveel popgroepen en zangers/zangeressen van internationale faam aan de lukratieve Zuidafrikaanse aanbiedingen geen weerstand hebben willen bieden. Een greep uit de meer recente optredens: Boney M. (1984), Elton John (1983), K.C. and the Sunshine Band (1984), Queen (1984), Chicago (1984), Linda Ronstadt (1983), Julio Iglesias (1983 en 1984), Shirley Bassey (1984), Nana Mouskouri (1983) en Andy Gibb (1984). Geplande toernees van David Bowie, Michael Jackson, Bruce Springsteen en de groep Wham gaan echter niet door, zo weet het Zuidafrikaanse blad 'Die Vaderland' op 8 februari jongstleden te melden. Deze popsterren kunnen een voorbeeld nemen aan hun kollega Stevie Wonder, die zich recentelijk demonstratief liet arresteren tijdens een betoging van de
Amerikaanse anti-apartheidsbeweging voor de Zuidafrikaanse ambassade. Enkele andere opvallende namen die op Op 14 februari werd popzanger Stevie Wonder gearresteerd voor de Zuidafrikaanse ambassade in Washington. Wonder maakte deel uit van een groep demonstranten die dagelijks bij de ambassade demonstreren. Foto: AP de lijst voorkomen zijn: de filmregisseur Milos Foreman (1981), aktrice Liza Minnelli (1982), akteur Telly Savalas, alias Kojak (1982), de Amerikaanse pianist Liberace (1983) en de Franse modeontwerper Pierre Cardin (1983). Het aantal Nederlanders op de lijst is gelukkig beperkt. Naast de Folkloristische Dansgroep (1981) staan de zanger Heintje (1983) en de schrijvers Hermans en Reve er 'gekleurd' op. Rotterdam voert zigzagbeleid Op donderdag 7 februari bood de werkgroep 'Rotterdam tegen Apartheid' de Rotterdamse wethouder van sport en rekreatie, Ries Jansen, een zwart/wit boek aan. In dit rapport stelt de werkgroep het zigzagbeleid aan de kaak dat Rotterdam voert ten aanzien van de sportboykot van Zuid-Afrika. "Het college van B en W weigert in deze een eigen beleid te voeren en verschuilt zich achter de regering. Officiële afvaardigingen zijn niet welkom, individuele sportlieden wel", aldus de werkgroep. in het zwart/wit boek wordt wethouder Jansen politiek onbetrouwbaar genoemd. Hij zegde eind '83 toe dat de Zuidafrikaanse tennisser Kevin Curren geweerd zou worden, maar uiteindelijk speelde de Zuidafrikaan toch op het ABN-toernooi in Rotterdam. De wethouder heeft de werkgroep inmiddels laten weten dat hij bij de regering op een stringenter beleid aan heeft gedrongen inzake het verlenen van visa voor sportlieden. Maar, hij maakte tegelijkertijd duidelijk dat Rotterdam niet van plan is daarmee alvast te beginnen. Het zwart/wit boek is te bestellen bij 'Rotterdam tegen Apartheid' p/a Polanenstraat 15a, Rotterdam. Groninger Universiteit wijst kontakten met Zuid-Afrika af Aan de Rijksuniversiteit van Groningen bestond al enige tijd onduidelijkheid over het wel of niet toelaten van Zuidafrikaanse wetenschappelijk onderzoekers en studenten. Volgens een motie van de Universiteitsraad uit '78 mochten er geen 'officiële kontakten' zijn tussen de Groninger universiteit en Zuid-Afrika. Begin 1984 bereikte een brief van twee wetenschappelijke medewerkers het College van Bestuur, waarin werd gevraagd om een versoepeling van die motie. Enkele weken geleden vond ook het College van Bestuur dat er een andere interpretatie van de motie mogelijk moest zijn. Als 'officiële kontakteu' zouden alleen die kontakten aangemerkt worden die zuiver bestuurlijk van aard waren. Wetenschappelijke uitwisseling zou geen probleem meer vormen. Genoeg reden voor de progressieve fraktie in de universiteitsraad om een nieuwe motie in te dienen: een duidelijk ,nee' tegen bestuurlijke én wetenschappelijke kontakten met Zuid-Afrika, zolang deze niet bijdragen aan de antiapartheidstrijd. Op 22 februari werd deze nieuwe motie, met 19 stemmen voor en 7 tegen, aangenomen. Eén van die tegenstemmers is de heer Borgman, voorzitter van het College van Bestuur. Hij noemt als reden voor zijn
onwelwillendheid tegenover de nieuwe motie 'de onuitvoerbaarheid'. Bij elk geval moet je opnieuw kijken of de betreffende persoon een bijdrage levert aan de antiapartheidstrijd, dat is geen doen. " De heer Hulstaert, werkzaam aan de medische fakulteit en één van de briefschrijvers naar het College van Bestuur, houdt er een duidelijker mening op na: "Het tegengaan van wetenschappelijke kontakten is verkeerd, je moet de Zuidafrikanen juist hier laten zien hoe een ideale samenleving funktioneert. " Hulstaert is tevens bestuurslid van de NZAV, Nederlandse Zuidafrikaanse Vereniging, en heeft in het verleden uit naam van die NZAV Zuidafrikaanse studenten naar de Groninger universiteit gehaald. Volgens Hans Paul Kleinsma, lid van de progressieve studentenfraktie is dit iets wat absoluut niet kan. "Wat Hulstaert uit naam van de NZAV doet gaat ons niet aan, maar dat hij ze hier rond laat leiden door de universiteit gaat te ver". De nieuwe motie moet niet alleen voorkomen dat Zuidafrikanen de universiteit van Groningen bezoeken, ze moet er ook voor zorgen dat Groninger studenten of wetenschappelijk medewerkers niet naar Zuid-Afrika gaan. Ook dit is de afgelopen jaren voorgekomen. Zo deden een aantal studenten ekonomie hun sta~ ge in Zuid-Afrika. Volgens Kleinsma zal ook dit, als de nieuwe motie goed wordt nageleefd, in de toekomst niet meer mogelijk zijn. Ria Meinema (ADVERTENTIE) WAT IS DE BESTE MANIER OM UW SPARGELD TE BELEGGEN: HIERIN Sparen bij de ASN is gemakkelijk. U hoeft er niet op uit. Hoeft niet tijden voor een loket te staan. U spaart thuis V- ia uw girorekening. Na elke storting of opname krijgt u een helder rekeningoverzicht. De rente wordt regelmatig bijgeschreven. Sneller en doelmatiger kan niet. Sparen bij de ASN is ook bevredigend. Want u spaart bij een bank die nog een aantal wezenlijke principes heeft. Met uw spaargeld worden goede dingen gedaan. Beleggen in woningbouw. Beleggen in sociaal-maatschappelijke projecten. En u weet zeker dat uw spaargeld niet terecht komt in dubieuze ondernemingen. Niet in Chili of Zuid-Afrika. Niet in landen met een verfoeilijk regime waar mensenrechten worden opgeofferd aan macht. Bij dat alles geeft de ASN u toch een mooie rente. Nooit minder dan bij de andere (spaar)banken. Waarmee bewezen wordt dat een uitgekiend beleggingsbeleid, lage kosten en maatschappelijke verantwoordelijkheid tot mooie resultaten kunnen leiden. Waardoor uw spaarresultaten optimaal zijn en uw spaargeld schoon blijft. Kom bij de bank die u gewetensvol laat sparen. Zo'n 75.000 spaarders met een spaartegoed van meer dan 400 miljoen gingen u voor. Sparen bij de ASN is sparen via uw girorekening. Doe het nu: u krijgt f 7,50 premie!
Als u voor 1 juli 1985 een spaarrekening voor uzelf opent met tenminste f 50,- als eerste inleg. Bij de ASN spaart u ook thuis. Via uw giroboekje. U spaart net zo snel of u neemt net zo makkelijk weer geld op als u een giro-overschrijving doet. Meer weten? Vul snel de bon in. OF HIERIN. Naam en voorletter(s): Adres: Postcode en woonplaats: Wenst nadere inlichtingen over:* 1[ de ASN in het algemeen ] de ASN.Spaarrekening, gekoppeld aan de postgirorekening El wenst tevens een formulier om een postgirorekening te openen 13 gewoon sparen (sparen zonder boekje) El de Vroeg-Bit rekening (een unieke regeling noor jeugdigen t/m 17 jaar) El het jeugdsparen De Zilvervloot (voor jeugdigen van 15 t/m 20 jaar) E) het termijnsparen (met opzegtermijn) 11 het depositosparen (met een vaste looptijd) El maandrente-depositorekening El het bedrijfssparen 1[ uitvaartrekening (voor hen die zich niet (meer) tegen uitvaartkosten kunnen of willen verzekeren) "aankruisen wat u wenst. Zenden in enveloppe zonder postzegel aan Algemene Spaarbank voor Nederland, Antwoordnummer 1188, 2500 VB Den Haag. U kunt ook bellen 070 47 0181. Of ons bezoeken Rijnstraat 28, Den Haag (vlak bij het Centraal Station) , ,ALGEMENE SPAARBANK 1 VOOR NEDERLAND DE ANDERE BANK MET DEZELFDE RENTE.I L--------------------ýýýýDoorgeprikt thuislanden die die status nog niet hebben (dat zijn er nog zes) wel een visum krijgen en wel ontvangen worden. Het verschil tussen onafhankelijke en nog niet onafhankelijke thuislanden is niet meer dan dat bij de eerste groep een ceremonie - meestal in een stadion heeft plaatsgevonden waarbij een Zuidafrikaanse vlag werd gestreken en een nieuwe vlag werd gehesen. Loos betoog ;, 01 Het belang van een vlag In de eerste helft van februari ontving het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag de Zuidafrikaanse thuislandleider Enos Mabuza. Mabuza is 'president' van het thuisland Kangwane, dat binnen afzienbare tijd 'onafhankelijk' verklaard wordt. Het is opmerkelijk dat minister Van den Broek, die nog onlangs in de Tweede Kamer zijn afkeer van het systeem van thuislanden etaleerde, Mabuza liet ontvangen. In 1982 zei de minister in de Tweede Kamer dat "aan overheidsfunktionarissen of officiële vertegenwoordigers van Bantoestans in beginsel een visum zal worden onthouden".
Hij herhaalde dit op 31 oktober '84 naar aanleiding van vragen van RPF-kamerlid Wagenaar. De reden voor dit beleid is, zo zei hij: "dat de regering het thuislandenbeleid van de Zuidafrikaanse regering ziet als een essentieel onderdeel van het apartheidsbeleid, zo het daarvan al niet een bevestiging is". Buitenlandse Zaken verklaarde desgevraagd als beleid te hebben dat leiders van 'onafhankelijke' thuislanden niet door BZ ontvangen worden, maar dat autoriteiten van E li t 0 d v >e Zuidafrikaanse regering maakt tijdejk een eind aan de gedwongen deportaies van zwarten in Zuid-Afrika. Dit werd p een perskonferentie bekend gemaakt loor minister Viljoen, de blanke minister ,oor zwarte zaken. "Komen er dan geen Magopa's meer?", was de eerste vraag van een journalist na het betoog van de minister. De ontruiming en deportatie van de boerengemeenschap van Magopa bij Ventersdorp midden in de nacht door gewapende politie werd in de hele wereld bekend. "0 nee" antwoordde Viljoen, "Magopa was geen gedwongen ontruiming, maar een waarover onderhandeld was. " Inderdaad hadden de au toriteiten een of andere deal gesloter met een man uit Magopa, die door her als hoofd wordt erkend, hoewel de over grote meerderheid van de bevolkin niets van hem moest hebben. Het maak te de journalisten onmiddellijk duidelijk hoe weinig betekenis gehecht moe worden aan een toezegging van de Zuid afrikaanse regering. Buthelezi tegen antiapartheidsbeweging De 'minister-president' van het Zuidafrikaanse 'thuisland' Kwazulu, Buthelezi, heeft het Zuidafrikaanse regime en president Reagan een grote dienst bewezen. Buthelezi kwam naar de Verenigde Staten om de grote kampagne in dat land tegen de apartheid in diskrediet te Wrede vruchten De werkgevers in de handel van aardappelen, groenten en fruit hebben een stichting gevormd. Die geeft een blad uit. En in dat blad zat onlangs een bijlage, Cape express. Een lofzang op de wrede vruchten van de apartheid. Acht pagina's reklame voor Zuifafrikaans fruit, zonder dat ook maar eenmaal de naam ZuidAfrika vermeld staat. "De producent in de Cape provincie. " Daarmee moet de lezer het doen. "De Nederlandse markt voor Cape pruimen, druiven, peren en appelen groeit pijlsneL Om u te helpen uw aandeel even snel te vergroten organiseert Cape tijdens dit voorjaar een grote etalagewedstrijd. " Prijzen dit jaar zes 'minitrips' en 36 fototoestellen. Een jaar geleden kregen de winnaars nog krugerrands. De gelukkige winnaars komen aan het woord. De Dienstenbond FNV belde met de redaktie van het blad. "De adver12 n et te,
brengen. Buthelezi verklaarde dat veel mensen in Amerika, die zich thans bemoeien met de zaken van de zwarten in Zuid-Afrika, daarmee eigen doeleinden nastreven. Hij sprak over een Amerikaans politiek voetbal met het lot van de zwarten in Zuid-Afrika. "Deze mensen", aldus Buthelezi, "gebruiken de apartheid als een middel om president Reagan en zijn regering te ondermijnen.'" Buthelezi die door Reagan werd ontvangen, deed een beroep op de president om de kwestieZuid-Afrika uit de politieke arena in Amerika te verwijderen. Buthelezi prees de president voor zijn weigering op de eisen van de antiapartheidsaktivisten in te gaan. Buthelezi liet tijdens zijn bezoek aan Washington weten dat er wel een prijskaartje zit aan zijn aktiviteiten. "Tijdens het gesprek met president Reagan sprak ik ook over de humanitaire hulp, die Amerika op het gebied van het onderwijs geeft. Ik zei hem, dat we meer van dat geld nodig hebben, voor gezondheidszorg, voor hulp, voor beroepsopleiding etc. " President Reagan had het bezoek van Buthelezi zeer op prijs gesteld. "Hij toonde zich zeer bemoedigd door de dingen die ik noemde in mijn verklaring tegenover hem. " Doorgeprikti teerder is verantwoordelijk voor de advertentie." Maar advertenties kun je weigeren? "Dat zou kunnen... ZuidAfrika wordt in het algemeen niet gewaardeerd. Maar dat hou je met een fruitboykot niet tegen... ru re- oorlogsdreiging De 'regering' van het 'thuisland' Bophun thatswana heeft het buurland Botswana met een invasie gedreigd indien er geen s eind komt aan de infiltratie van ANCIk kaders via Botswana. Het dreigement ie werd ook door de Zuidafrikaanse reger- ring geuit, die sprak over een gezamenn lijke invasie door de strijdkrachten voor i- Zuid-Afrika en Bophuthatswana. i- De regering van Botswana vindt het onjuist de schuld te krijgen van de infiltra1. ties van het ANC. De veiligheids)r diensten en legers van ZuidAfrika en 9- Bophuthatswana zijn veel sterker. Maar ook hen lukt het niet de ANC-vrijheidsstrijders buiten de grenzen te houden. Botswana beschikt slechts over een kleine politiemacht. Inwoners Zij zijn er nog steeds Op 2 februari verscheen in de Telegraaf een advertentie van een halve pagina: 'Zuid-Afrika je moet er wél geweest zijn!' De strekking van de advertentie wordt in de tweede zin samengevat: "Er wordt u, denkende Nederlander, zo verschrikkelijk veel onzin over dit land verkocht!" Onder de advertentie staan namen en adressen van 49 Nederlanders in Zuid-Afrika, waar belangstellenden de 'ware ' informatie over Zuid-Afrika kunnen krijgen. Voor Ikontelevisie zocht Hennie Serfontein een aantal van deze Nederlanders op. Hij ondervroeg de adverteerders over hun informatiebronnen over Zuid-Afrika. Immers, zij zeggen in de advertentie: "Als alle verhalen over de manier waarop wij betalen en deporteren naar de 'thuislanden' echt waar zouden zijn, dacht u dan
dat we in zo'n verschrikkelijk land wilden wonen?" Hoe weten al die Nederlanders dat ze niet in een verschrikkelijk land wonen. Heeft u of heeft uw organisatie regelmatig kontakt met zwarte leiders of zwarte organisaties, kent u hun mening, vroeg Serfontein aan de initiatiefnemer, Ir. Vlug, voorzitter van de Nederlandse Vereniging in Zuid-Afrika. Vlug: "Nee, nee, ik persoonlijk heb geen kontakt. Mijn inlichtingen strekken zich ook uit tot de media, pers, radio en televisie. Ik heb geen persoonlijk kontakt met enige zwarte leider. Maar als ik zo om me heen kijk, in die betrekkelijk kleine kring hier in Pretoria, en ik zie mijn zwarte medeburgers dan twijfel ik wel eens... of die mensen zich werkelijk zo tekort gedaan voelen."" Ook andere ondervraagden bleken geen enkel kontakt met de zwarte organisaties te hebben. Ze krijgen hun informatie van de gecensureerde Zuidafrikaanse pers. En verder hebben ze ontdekt dat de zon vaak schijnt in Zuid-Afrika. Met politiek houden ze zich niet bezig. En wat er in Nederland aan de hand is, begrijpen ze ook nauwelijks. De zendingarts Gevers: "De berichtgeving in Nederland is bijzonder eenzijdig omdat er in Nederland een links-socialistisch bewind is... Vooral pers en televisie zijn in handen van linkse socialisten, hetgeen voor verdraaiingen in de berichtgeving zorgt." De Nederlanders in Zuid-Afrika schijnen meer te weten van de verschrikkingen in Nederland dan in hun eigen land. Vlug: "Eigenlijk ben ik een soort politieke vluchteling. Ik verzet me tegen de Nederlandse politiek ten opzichte van Zuid-Afrika. " De Nederlandse korrespondent Ruud de Wit tekent nog een opmerkelijke uitlating van Vlug op. Bij de volgende verkiezingen in Nederland mogen ook in het buitenland verblijvende Nederlanders stemmen. Vlug: "En ik kan u verzekeren, dat de meeste Nederlanders in ZuidAfrika dan zullen stemmen op de Centrumpartij. " Als men cijfers over Zuid-Afrika uit Zuidafrikaanse bron leest, is grote voorzichtigheid geboden. Volgens de apartheidsfilosofie is Zuid-Afrika namelijk kleiner dan volgens de opvatting van de buitenwereld. De Zuidafrikaanse regering beschouwd bepaalde delen van het land, de vier 'thuislanden' Ciskei, Transkei, Venda en Bophuthatswana, namelijk als buitenland. Met alle gevolgen voor de t cijfers die men publiceert. Zo heeft Zuid-Afrika volgens de apartheidsfilosofie in 1983 26,2 miljoen inwoners, 67,7 procent zwart, 18,4 procent blank, 10,6 procent 'kleurling' en 3,3 procent Indiërs. Het werkelijke aantal inwoners - dus inklusief de 'thuis- j4',4 lt landen' - was 31,3 miljoen: 72,8 procent zwart, 15,4 procent blank, 9 procent 'kleurlingen', 2,8 procent Aziate.l1 t~ < De arts Gevers, zoals te zien op de IKON-televisie. Foto: Jota 0 ý DoorgepriktW Hoge oorlogstol Steun voor sankties Het aantal Zuidafrikaanse militairen, dat in de oorlog in Namibië sinds 1966 omkomt, is in verhouding drie maal zo groot als het aantal gesneuvelde Amerikanen in Vietnam. Tot deze konklusie komt professor R. Green van het
Institute of Development Studies van de universiteit van Sussex in Engeland. Terwijl Pretoria opgaf dat in 1982 77 Zuidafrikaanse militairen omkwamen, komt professor Green toteen schatting van 850 doden per jaar. In de Zuidafrikaanse cijfers zijn alle doden weggelaten, die indirekt het gevolg van de oorlog zijn en de doden die bij specifieke operaties vallen. Deze gegevens verklaren waarom de oorlog in Namibië steeds minder populair onder de blanken wordt, ondanks het gemanipuleer van de Zuidafrikaanse overheid. Volgens officiële Zuidafrikaanse cijfers kost de oorlog in Namibië aan de Zuidafrikaanse belastingbetaler zo'n 1,7 miljoen rand, drie miljoen gulden, per gedode 'terrorist'. In dit opzicht is de oorlog in Namibië, die nu zijn 19e jaar ingaat, een van de meest dure oorlogen die ooit in Afrika werden uitgevochten. Volgens een schatting van professor Green zijn de kosten van de oorlog in Namibië bijna het dubbele van de oficiële cijfers. In totaal kost de oorlog volgens zijn berekening negen procent van de totale staatsuitgaven van de Zuidafrikaanse regering in de periode 1984/85. SADCC, een ekonomisch samenwerkingsverband van een aantal zwarte Afrikaanse staten, zal totale sankties tegen Zuid-Afrika steunen, hoewel zij er het meest onder zullen lijden. Dit verklaarde de voorzitter van de jaarlijkse konferentie van SADCC, Peter Mmusi, op 1 februari tegenover journalisten aan het slot van de konferentie, die namens Nederland door minister Schoo werd bijgewoond. Mmusi beschuldigde Pretoria ervan door te gaan met het ondermijnen van de SADCC-landen, ondanks het niet-aanvalsverdrag met Mozambique. Goudmijntje Een Amerikaanse goudexpert heeft besloten een speciaal investeringsfonds ter waarde van 300 miljoen dollar op te richten, dat beleggingen in Zuidafrikaans goud en mijnaandelen zal mijden. De oprichter, Jeff Nichols, verklaarde in te willen springen op de behoefte van universiteiten en instellingen in Amerika om een deel van hun kapitaal in goud en aandelen in goudmijnen te beleggen, maar die onder druk van studenten en aandeelhouders tegen investeringen in ZuidAfrika zijn. 14 Politieke gevangenen 1984 was een piekjaar voor politieke arrestaties in Zuid-Afrika. Er werden namelijk 1149 mensen om politieke redenen vastgezet, tegen 453 in 1983. Het aantal was het hoogste sinds 1976, het jaar van de opstand van Soweto. Meer dan de helft van het aantal aanhoudingen betrof scholieren en studenten. De cijfers werden bekend gemaakt door het Detainees Parents Support Committee, het Zuidafrikaanse komitee dat opkomt voor de politieke gevangenen. OPNIEUW AKTIE VOOR EEN OLIEBOYKOT Strafwetgeving moet snel komen De mogelijkheden van Zuid-Afrika om zelf aan haar olie-behoeften te voldoen lijken op dit moment maximaal uitgebuit. Twee grote 'olieuit-kolen' fabrieken (Sasol 2 en 3) zijn gestart, waardoor de olieimport-behoefte met maar liefst 30 procent is verminderd. Maar de apartheidsbazen moeten nog steeds ongeveer 15
miljoen ton olie per jaar invoeren. Er staan geen nieuwe projekten op stapel om ook in die behoefte te voorzien; de mogelijkheden om voor een redelijke prijs zelf olie te produceren zijn uitgeput. Een olieboykot blijft dus een voor de hand liggend drukmiddel. Amandla praatte met medewerkers van het olieonderzoeksburo Shirebu en van het Komitee Zuidelijk Afrika over de situatie op de oliemarkt en de aktie-perspektieven. Het Shipping Research Bureau (Shirebu) doet in opdracht van Kairos en Komitee Zuidelijk Afrika onderzoek naar de olietankervaart op Zuid-Afrika. Volgens Shirebu is er een duidelijke verschuiving met betrekking tot de olie-voorziening waar te nemen. "Relatief kleine olie-handelaren zijn de laatste jaren steeds belangrijker geworden. Vroeger hadden de grote oliemaatschappijen alles in handen, ze exploreerden de gebieden, ze boorden de olie, vervoerden en raffineerden meestal ook zelf. De'olie-producerende landen, verenigd in de OPEC, hebben een jaar of tien geleden de winning en verkoop van de ruwe olie zelf in handen genomen en zo kregen de zelfstandige oliehandelaren nieuwe kansen. Bovendien vonden de grote maatschappijen, zoals de Shell, het beter om niet meer in het openbaar met handel op Zuid-Afrika verbonden te zijn. Het is overigens goed mogelijk dat Shell geheime afspraken heeft met een of meer van die olie-handelaren. De geruchten daarover keren steeds weer terug, maar echte bewijzen heb ik niet. De twee belangrijkste leveranciers zitten allebei in Nederland; Transworld Oil van John Deuss en Vitol van Marc Rich met een groot aantal dochteronderneminkjes. 1 " Brunei Veel van de olie gaat niet meer, zoals vroeger, via overslag-havens, maar rechtstreeks van olie-producerende landen naar Zuid-Afrika, er zijn zelfs berichten dat de Zuidafrikaanse maatschappij SASOL/SSF geheime kontrakten met olie-producerende landen heeft afgesloten. Hoe kan dat, er is toch een olieembargo afgesproken door de OPEClanden? "Allereerst moet je vaststellen dat de olie die naar Zuid-Afrika gaat voor het overgrote deel (ongeveer 80 procent) uit zes landen komt. De rest van de OPEClanden houdt zich dus redelijk goed aan het embargo. Eén van die zes landen, Brunei, was tot voor kort nog een kolonie van de Britten en heeft direkt na de onafhankelijkheid in 1984 verklaard het olie-embargo serieus te gaan nemen. We schatten dat Brunei ongeveer een tiende van de Zuidafrikaanse toevoer voor haar rekening nam. De andere vijf landen liggen allemaal aan de Perzische Golf. Het kan zijn dat er in die landen door partikulieren kontrakten met oliehandelaren zijn afgesloten. In sommige landen hebben hooggeplaatste personen een persoonlijk recht op een klein percentage van de olie-opbrengst. Ook zijn er wel interpretatie-verschillen over de afgesloten kontrakten. Een belofte tegenover Allah geldt bijvoorbeeld voor mohammedanen als wet, maar wordt door een olietransporteur genegeerd. Vaak staat er bovendien geen duidelijke bepaling in het kontrakt; zelfs een land als Noorwegen hanteert ten aanzien van de Noordzee-olie een 'herenakkoord' in plaats van harde wettelijke bepalingen. En als er wel een goede clausule is opgenomen, is de leverancier nog huiverig voor een proces. Maar ik vermoed ook omdat men goede klanten niet te zeer voor het hoofd wil stoten-.
Het zit dus niet helemaal snor bij de olie-producerende landen? "Ik moet herhalen dat het grootste deel van de OPEC-landen, zeg maar 30 van de 36, zich goed aan het embargo houdt. Terwijl het door het olieoverschot van de laatste jaren soms behoorlijk moeilijk was de olie goed kwijt te raken en er landen tussen zitten die het ekonomisch erg moeilijk hebben. En elk OPEC-land wil naar eigen zeggen graag het embargo nakomen. Maar bij zes landen (of vijf als we Brunei niet meer meeKlaas van Urk tellen) worden de afspraken blijkbaar niet goed nagekomen. We zijn aan het uitzoeken hoe dat kan en in overleg met het ANC kijken we wat ?r tegen te doen valt. Wat in elk geval ook meespeelt, is dat door de lage prijs van tweedehands tankers het frauderen en laten verdwijnen van verdachte tankers veel makkelijker is geworden. Een tanker van tien jaar oud kost vijf tot zes miljoen dollar, terwijl één lading olie 50 mijoen waard is. Na drie reizen kan je het schip als schroot verkopen en toch nog een goede winst maken. Ook is de vervoersmarkt de laatste jaren erg ruim en zijn bedrijven dus makkelijker over te halen om vuile klusjes te doen." Risiko Schepen die ooit olie naar ZuidAfrika hebben gebracht, lopen wel het risiko in een groot deel van de OPEC-landen niet meer terecht te kunnen. Shirebu kan een hele map laten zien met voorbeelden van tankers waar tegen is opgetreden. "Door die risiko's bedingen de handelaren bij Zuid-Afrika een hogere prijs dan de normale wereldmarkt-prijs. We hebben uitgerekend dat hierdoor, en door de kosten die Zuid-Afrika voor andere maatregelen om de olie-boykot te ontduiken extra moet maken, de olieboykot het bewind in Zuid-Afrika ongeveer 1,85 miljard dollar per jaar kost. De olie is er dus meer dan anderhalf keer zo duur. Ik weet zeker dat er in Nederland genoeg mogelijkheden zijn om er voor te zorgen dat die prijs nog hoger wordt'" Naar die mogelijkheden vragen we Marijke Smit, ekonomisch medewerkster bij het Komitee Zuidelijk Afrika. "'Het ANC en de Swapo, de bevrijdingsbewegingen voor Zuid-Afrika en Namibië, hebben 13 maart uitgeroepen tot internationale olieboykot-aktiedag. Rond die datum wordt in een groot aantal Westeuropese landen in ieder geval iets georganiseerd. Zo komen er verklaringen waarin parlementariërs en nietparlementariërs hun regeringen oproepen een effektief olie-embargo tegen wereldhandeL Zulke handelaren moeten natuurlijk ook elders het werken onmogelijk gemaakt worden, maar we kunnen hier een begin maken. Voor de Rotterdamse havenarbeiders zal een effektief olie-embargo niet zoveel effekten hebben. Het gaat maar om 1,2 procent van de niet erg arbeidsintensieve olieoverslag. " En de Noordzee-olie, er is toch al gezegd dat die wat Nederland betreft niet naar Zuid-Afrika zal gaan? "Volgens ons moet er een sanktiewetgeving komen. Nu zijn er wel afspraken maar er worden geen straffen genoemd als men die ontduikt. Uit Noorwegen komen al berichten dat het 'herenakkoord' ontdoken wordt, uit Engeland zijn twee
meldingen van levering aan het apartheidsregime. De DSM, een staatsbedrijf nota bene, zit samen met een Zuidamenkaanse maatschappij in een konsortium dat boringen uitvoert op het Engelse deel van het kontinentaal plat. Genoeg risiko's dus. Ik denk dat die strafwetgeving er snel moet komen". VRSCHENEN . . ..- m , t e p n i e o l i e b o y k o t v a n Z u l 'Affiche waarop zeelui opgeroepen worden te helpen bij een Afrika. Zuid-Afrika in te stellen. Daarnaast zal in ieder land gewezen worden op de belangen van de eigen bedrijven in ZuidAfrika. In Nederland zijn de bedrijven Vitol Trading en Transworld 011 de belangrijkste boosdoeners. Vooral Transworld springt eruit. Shirebu noemt dat bedrijf ZuidAfrika's belangrijkste olie-leverancier'. Tussen 1979 en 1983 gingen zo'n 89 tankers van Deuss met olie naar ZuidAfrika. Als deze tankers helemaal vol zaten, dan zou Deuss alleen in circa 30% van de totale oliebehoefte van ZuidAfrika hebben voorzien. Niet alleen oliehandelaren maar ook Nederlandse scheepvaartondernemngen zijn betrokken bij de oliehandel op ZuidAfrika. Het is zelfs zo dat sommige Noorse reders een aantal schepen onder Nederlandse vlag laten varen, onder andere omdat hen dan minder in de weg wordt gelegd bij het vervoeren van olie naar Zuid-Afrika.'" Superwinsten Heeft een olie-embargo tegen ZuidAfrika geen nadelige gevolgen voor de werkgelegenheid in bijvoorbeeld Rotterdam? Als de oliehandel van Deuss en konsorten wordt aangepakt, krijgen ze het natuurlijk moeilijk, het zal ze niet meer zo makkelijk vallen hun superwinsten te realiseren. Hun hele apparaat komt overhoop te liggen. In Nederland zitten ze gewoon goed, in het centrum van de ANC-kaarten Er is een nieuwe set kaarten verschenen ter ondersteuning van het African National Congress. Te bestellen door het storten van f 7,50 op postgiro 600657 t.n.v. Komitee Zuidelijk Afrika, O.Z. Achterburgwal 173 te Amsterdam o.v.v. ANC-kaarten. E.uneE~iu i "Sr-chreeuw als wij schreeuwen" Fototentoonstelling over deportaties in Zuid-Afrika Deze nieuwe tentoonstelling gaat in op de bewering van de Zuidafrikaanse regering dat er geen 'gedwongen verhuizin gen' meer plaatsvinden in Zuid-Afrika. De tentoonstelling laat zien hoe zwarte gemeenschappen gedwongen worden om 'vrijwillig' te verhuizen en toont verder het verzet tegen deze deportaties. De tentoonstelling bestaat uit 32 foto's met teksten op A3 formaat (42 cm bij 29 cm). Prijs: f 15,~ exclusief porto, verkrijgbaar bij werkgroep Kairos, C. Houtmanstraat 19, 3572 LT Utrecht. 16 Sactu viert dertigjarig bestaan De deelnemers aan het oprichtingskongres van het Sactu in 1955.
Op vijf maart was het precies dertig jaar geleden dat het South African Congress of Trade Unions (Sactu) werd opgericht in Johannesburg. Reden tot herdenkingen in Londen, Lusaka... en in minder openlijke vorm in Zuid-Afrika zelf. Minder openlijk, want sinds 1964 is Sactu gedwongen in Zuid-Afrika ondergronds te opereren. Wat is de betekenis van deze vakbondsfederatie, hoe is die ontstaan, hoe liggen de relaties met Nederland? Sactu ontstond in een klimaat van repressie tegen vakbondswerk. Vakbonden werden nooit helemaal illegaal verklaard, maar een steeds scherper wordende wetgeving maakte in de tijd vóór het ontstaan van Sactu, effektief funktioneren onmogelijk. Een van de gevolgen van die repressie was het verschijnsel 'parallellisme'. Daarmee wordt bedoeld dat om erkenning te kunnen krijgen vakbonden van anderen dan blanken werden gekoppeld aan bonden van blanken. Via een komitee konden vertegenwoordigers van die laatste groep meepraten over hun belangen. Wel was daaraan de voorwaarde gekoppeld dat eerstgenoemden zich dienden te onthouden van politieke stellingnames. De blanke bond onderhandelde voor hen. De oprichting van Sactu was een regel~ rechte reaktie op deze situatie. Twee uitgangspunten waren vanaf het begin heel duidelijk: Sactu was een niet-raciale en politieke vakbondsfederatie. Het is opvallend dat deze twee uitgangspunten nog steeds aanleiding zijn tot veel diskussie, ook in de besprekingen die thans gevoerd worden over vergaande eenwording onder vakbondsfederaties. Het principieel niet-raciale karakter van Sactu was vanaf het begin bedreigend voor de Zuidafrikaanse regering. Die was gewend aan bonden die naar ras georganiseerd waren, meestal onder leiding van een blanke 'moeder'bond. Tegelijkertijd moet opgemerkt worden dat het aantal blanken dat aangesloten was bij een Sactu-bond niet echt groot was. Dat kleine aantal werd vrijwel geheel slachtoffer van hard regeringsoptreden. Politiek vakbondswerk lijkt voor de hand te liggen in een land als Zuid-Afrika. Aangezien het hele leven door apartheid bepaald wordt, zou ook de agenda van vakbonden door de strijd tegen apartheid bepaald moeten zijn. Niettemin hanteren - tot op de dag van vandaag nog veel bonden in Zuid-Afrika het uitgangspunt van 'geen pofitiek in het vakbondswerk'. Sactu heeft die scheiding Jeroen Visser nooit kunnen en willen aanbrengen, al is het altijd wel in de eerste plaats vakbond geweest en dus met vakbondswerk bezig geweest. Van een koördinerend orgaan met negentien aangesloten bonden (met een ledental van 20.000) in 1955 groeide Sactu tot een echte federatie van vijfendertig bonden (55.000 leden) in 1962. Congress Alliance Het was van grote betekenis dat Sactu vakbondswerk gekoppeld werd aan de strijd tegen apartheid. Dat bleek onder andere uit de deelname van Sactu (vanaf 1956) aan de Congress Alliance. Deze Alliance bestond naast Sactu, uit het ANC en organisaties van Indiërs, 'kleurlingen' en progressieve blanken en communisten. De inbreng van Sactu was van wezenlijk belang want daardoor werden stakingen die (mede-) door de Alliance werden uitgeroepen in de jaren
vijftig en zestig tot een succes. Naast het optreden in arbeidsgeschillen op lokaal~ of bedrijfsniveau timmerde /14' 4W INJIM vallen prominente Sactu-leden uit vroeger tijden nog steeds aktief. Bijvoorbeeld Rita Ndzanga, wier man tijdens detentie om het leven kwam en die in de General Allied Workers Union en is het UDF aktief is. De hoog bejaarde Oscar Mpetha, die een lang Sactu-verleden achter zich heeft, is weliswaar te oud voor echt vakbondswerk, maar spreekt geregeld UDF-bijeenkomsten toe. Thozamile Botha, stakingsleider bij Ford in Port Elizabeth en organisator van een buurtorganisatie, verklaarde nadat hij gedwongen was in ballingschap te gaan, dat hij lid was van Sactu. In Zuidelijk Afrika worden door Sactu kursussen gehouden voor vakbondsmensen uit Zuid-Afrika. Maar ook via Workers Unity, het blad van Sactu, waarvan het grootste deel van de oplage illegaal in Zuid-Afrika verspreid wordt, worden de standpunten van Sactu uitgedragen. An injury to one, is an injury to all, een van de bekendste leuzen van het Sactu. Sactu krachtig aan de weg door een st aantal nationale akties. We kunnen in dit w bestek maar een paar voorbeelden noe- in men. Een mijlpaal in de geschiedenis w van Sactu en het verzet in Zuid-Afrika ei was de staking in 1957. De Congress AlN liance had opgeroepen tot een dag van al protest, gebed en demonstratie. In JoH hannesburg en Port Elisabeth werd op- e geroepen tot staking. Daar werd mash saal gehoor aan gegeven. Voor de aktie h was 26 juni 1957 gekozen. Vijf jaar daar- li voor startte op die dag de grote en be- h roemd geworden kampagne tot burgerlijke ongehoorzaamheid (Defiance Campaign). Met dezelfde middelen als in 1952 in de Defiance Campaign werden " opnieuw successen geboekt. Opnieuw bleek dat de blanken in de tussentijd niets hadden geleerd. Een ander groot succes was de '1 pond per dag' aktie. De eis die daarbij gesteld werd was één (Engelse) pond per dag als minimumloon. De aktie had een drieledig doel: het stoppen van de daling van het besteedbare inkomen, het vasthouden van de strijdbaarheid die bij een eerdere busboykot was ontstaan en het winnen van leden voor Sactu. Veel bedrijven werden gedwongen over te gaan tot het verhogen van de lonen en Sactu kon duizenden nieuwe leden inschrijven. De laatste grote krachttoer die Sactu op nationaal niveau leverde was een driedaagse staking in mei 1961. Die viel samen met het uitroepen van de republiek Zuid-Afrika. Het toneel had intussen dramatische wijzigingen ondergaan. Het bloedbad van Sharpeville had plaatsgevonden. Het ANC was verboden en men begon te praten over het gebruik van geweld. Sactu was nog de enige, legale en grote komponent van de Congress Alliance. Ondanks zeer bruut optreden van de politie met razzia's in de zwarte woonwijken, tienduizend arrestaties zonder aanklacht en intimidatie met pantserwagens en helikopters werd de 18 aking een succes. Dit was verbazing- B ekkend omdat er nauwelijks enig kader de zwarte woonwijken overgebleven D as en de politieke organisatie was in- la
engestort. Als gevolg daarvan maakte t elson Mandela, die de leiding van het d ktiekomitee had, een beoordelingsfout. t ij ging te veel af op krantenberichten r n blies de staking af omdat het "niet 9 et succes werd waar ik op gehoopt ad." Hij had, zo bleek achteraf, onge- ( ik; er werd op grote schaal door heel iet land gestaakt. [erugval Nadat het ANC verboden was en de Congress Alliance uit elkaar viel slaagde Sactu er in door te gaan met kleinere akties. Vanaf 1964 opereert Sactu ondergronds. Bovendien was er een terugval in het direkte vakbondswerk omdat veel kaderleden zich aansloten bij het gewapend verzet. Maar ook zij die zich niet aansloten bij Umkhonto we Sizwe, de gewapende vleugel van het ANC, liepen grote risico's. Vuyisile Mini, Wilson Khayinga, Zinakile Mkaba, Caleb Mayekiso en Looksmart Ngudle kwamen tijdens detentie in politiecellen om het leven. Tussen 1960 en 1966 werden honderdzestig Sactu-officials gearresteerd en velen veroordeeld wegens 'sabotage'. Het zou tot in de jaren zeventig duren voor Sactu zich van deze klap had hersteld. Wat betreft de invloed van Sactu op dit moment in Zuid-Afrika kunnen we minder konkreet zijn. Sactu werkt ondergronds en het aanwijzen van direkte banden tussen bepaalde bonden en Sactu zou rijkelijk spekulatief zijn. Wel zijn er duidelijk voorbeelden van bonden die in de Sactu-traditie werken. De South African Allied Workers Union is er één van. Verder zijn in sommige gelederland 'e banden tussen Sactu en de Nederindse bonden zijn niet als echt hartelijk e kenschetsen. Dat komt voornamelijk oor de internationale partners van Sacu. De FNV is aangesloten bij het Interationaal Verbond van Vrije Vakverenigingen. Het CNV bij het Wereldverbond îan de Arbeid. Sactu sloot zich aan bij de als kommunistisch beschouwde Weeldfederatie van Vakbonden. Aanvankelijk wilde Sactu zich bij dezelfde internationale koepel aansluiten als waarvan de FNV lid is. Maar die koepel stelde als voorwaarde dat Sactu zich zou beperken tot strikt ekonomische arbeidskwesties. Sactu zou dus de band met het ANC moeten verbreken. Dat kon en wilde Sactu niet en trad toe tot de al genoemde Wereldfederatie. Royale steun krijgt Sactu wel van de Nederlandse medefinancierings-organisaties Novib en ICCO. Ook met de diakonale bureaus van de Hervormde Kerk en de Gereformeerde Kerken bestaan kontakten. Het zou een aardig verjaardagskado zijn als de steun voor Sactu van Nederlandse organisaties ruimer wordt. Daar is alle aanleiding voor. Amsterdam Op woensdag 6 maart om 20.00 uur zal een avond gehouden worden met als onderwerp 'Vakbondsstrijd in Zuid-Afrika'. Aaron Pemba, sekretaris internationale zaken van het Sactu, zal een in~ leiding houden en de video 'Adept or die' zal worden gedraaid. Plaats: Bondraadszaal van de Industriebond FNV Henri Polaklaan 9 Toegang: gratis
Kwanza Sul: het leven in een Swapo-kamp Twee leden van het Komitee Zuidelijk Afrika, Herman van 't Spijker en Jules Kneepkens, bezochten in januari en februari de kampen en hoofdkwartieren van het ANC en de Swapo in Angola, Zambia en Tanzania. De reis werd gemaakt om projekten, gefinancierd door het Bevrijdingsfonds te evalueren en nieuwe ideeën op te doen. Het Bevrijdingsfonds is in 1967 door het Komitee Zuidelijk Afrika opgericht om materiële steun te verlenen aan de bevrijdingsbewegingen in Zuidelijk Afrika, met name aan het ANC en de Swapo. Hieronder volgt het verslag van een bezoek aan het Swapo-kamp Kwanza Sul, gelegen in Angola. Het bezoek aan Angola was inspirerend, schokkend en indrukwekkend tegelijkertijd. Je hebt je een voorstelling gemaakt van een land in oorlog met Zuid-Afrika, maar je beseft pas ter plekke wat voor offers er gebracht moeten worden en hoe het land ontregeld wordt door de sabotage-aanvallen van de Unita. In Angola zelf is niets meer op een normale manier te verkrijgen, je moet allerlei sluipwegen bewandelen om bijvoorbeeld auto-onderdelen te krijgen. In de hoofdstad Luanda is in de winkel geen vers fruit of groente te krijgen, alleen op de zwarte markt en tegen prijzen waar je steil van achterover valt; een banaan kost vier gulden, een stukje suikerriet tien gulden. Je merkt ook dat de mensen gedemotiveerd raken omdat ze er ekonomisch gezien in al die jaren niet op vooruit zijn gegaan, de ekonomie stagneert vooral door de grote belasting die de oorlog legt op de ekonomie. Veel kapabele mensen uit de nog funktionerende industrieën worden opgeroepen voor het leger. Het Angolese leger wordt hierdoor steeds sterker maar de ekonomie steeds zwakker. Op 8 januari vertrokken we naar het grote Swapo-kamp, Kwanza Sul. Dit kamp ligt zo'n 300 kilometer ten oosten van de hoofdstad Luanda in het midden van Angola. In het kamp leven zo'n 35.000 mensen. Vanwege de Unita-aanvallen in het afgelopen jaar op Swapo-konvooien gaan er een flink aantal Swapo-strijders mee die bescherming moeten bieden bij eventuele hinderlagen door de Unita. Het is een raar gevoel zoveel militairen om je heen. Normaal heb ik een uitgesproken hekel aan militairen in mijn buurt, maar de Swapo-strijders waren mij zeer welkom. In veel landen worden militairen ingezet tegen de eigen bevolking, hier beschermen ze juist de bevolking. De Angolezen, die in de buurt van het kamp Kwanza Sul wonen, zijn dan ook zeer blij met de aanwezigheid van de Swapo, het beschermt hen tegen de Unita. In Europa leiden alle wegen veilig en komfortabel naar Rome, in Angola leiden alle wegen naar de schroothoop. De Jules Kneepkens wegen zijn zeer slecht, vol met gaten (onder andere door mijnen die ontploft zijn) en het ontbreekt aan middelen de wegen te herstellen. Veel wegen zijn trouwens niet verhard en in de regentijd worden ze onberijdbaar. Vrachtauto's die in Europa gemakkelijk 700.000 kilometers halen komen in Angola met pijn en moeite 70.000 kilometer ver. Voor Swapo is het vervoer eert groot probleem. In Angola is bijna niets te krijgen, de Swapo moet alles importeren via de haven van Luanda. De spullen moeten dan vervoerd worden over de slechte wegen in grote konvooien van minimaal tien auto's.
Organisatie Na aankomst in het kamp werden we ondergebracht in 'prefab'-huisjes, die kort geleden overgedragen waren aan Swapo door een Zweedse firma. Deze firma had voor haar werknemers die een projekt uitvoerden in het kamp de huisjes laten overkomen uit Zweden. In vergelijking met waar de mensen in het kamp in moeten wonen was het verblijf luxueus. In de kampen wonen de mensen in tenten of hutten gemaakt van klei/leem of platgeslagen blikken. Wat mij opviel was de goede organisatie in het kamp. Swapo bestuurt het hele kamp dat onderverdeeld is in vijftien subkampen. Ieder subkamp heeft meerdere keukens waar mensen hun eten moeten halen. Soms zijn er wel eens problemen als mensen vinden dat er door een bepaalde keuken niet lekker gekookt wordt, want men wil dan elders gaan eten. Hierdoor zou de organisatie van de keuken bemoeilijkt worden. Het kamp in Kwanza Sul is midden tussen de koffieplantages gevestigd, die vroeger door de Portugese kolonialisten geekploiteerd werden. Al de wegen in dit gebied zijn met de hand en schop aangelegd door Angolezen die hiertoe gedwongen werden door de Portugese koffieboeren. Het kamp strekt zich uit over zo'n 15 km2, maar hierbinnen verplaatst men soms gedeeltes van het kamp. Dit verplaatsen gebeurt als de grond, die Swapo in bruikleen heeft van de Angolese autoriteiten, door de lokale Angolezen wordt opgeeist. Dit om de plantages weer in gebruik te nemen. Wat opvalt tijdens het rondlopen is dat Kwanza Sul In Kwanza Sul leven ook duizenden kinderen. iedereen ingeschakeld wordt bij het reilen en zeilen van het kamp. Veel projekten hebben meerdere funkties. Zo heeft het weef- en breiprojekt tot doel het kleren maken voor de mensen in het kamp, mensen leren weven en breien zodat ze bij terugkeer in een vrij Namibië zich produktief kunnen maken. Rehabilitatieprojekt. In Kwanza Sul wonen 300 mensen die invalide geworden zijn door oorlogshandelingen in Namibië. Swapo is zeer bezorgd over de toekomst van deze mensen en wil niet dat ze "rondhangen onder de boom in het midden van het dorp-" Samen met de Internationale Arbeidsorganisatie fILO), onderdeel van de Verenigde Naties, is men bezig met een scholingsprogramma voor deze invaliden. Dit scholingsprogramma in Zambia heeft tot doel de mensen een beroep te leren. Erg cynisch is het beroep van 'kunstledematen-maker'. Aan het einde van de eerste kursus kon tijdens de diploma-uitreiking niet één gemaaki exemplaar worden getoond. Ze warer allemaal al in gebruik genomen. Ir Kwanza Sul zijn de invaliden in een apar sub-kamp ondergebracht en worder daar geholpen door een speciaal tean van vrijwilligers. Uit gesprekken bleel dat men graag de kursussen in Zambi zou willen volgen maar er is niet genoe geld. Tot nu toe zijn er twintig Swapc mensen naar Zambia geweest. Voor hE komende jaar heeft het ILO weer gel voor 20 mensen, dit betekent echter di de overige 260 mensen uit de boot va len. Swapo heeft het Komitee Zuideli Afrika gevraagd voor dit projekt in N derland geld te werven. In het invalide kamp zijn ook een aantal bejaarden o dergebracht die hulp behoeven. Het w zeer triest te zien dat de mensi moesten
slapen op houten bedden, zo der matrassen. Het eerste waar deze c de mensen om vroegen waren dan o matrassen want "de botten in onze lijven zijn niet meer bestand tegen de harde houten ondergrond.'" Ze vertelden dat ze het kamp wilden 'overleven' en terugkeren naar Namibië voordat ze zouden sterven. In het kamp zijn door Skandinavische organisaties in de loop der jaren een aantal prefab-gebouwen neergezet voor de school, de crèche en het ziekenhuis. De mensen in het kamp krijgen door deze zichtbare steun ook psychologisch een opkikker. Men ziet dat de situatie in het kamp vooruitgaat. Swapo heeft sinds een jaar een bouwbrigade. Tientallen jongens en meisjes hebben zich aangemeld om te helpen met het bouwen van kantoren en huizen voor invaliden. De brigade wil met bouwmaterialen die in Angola verkrijgbaar zijn bouwen. Hout en zand is er genoeg, alleen cement en golfplaten zijn zeer schaars. Ook hiervoor heeft Swapo het Komitee gevraagd geld beschikbaar te stellen uit het Bevrijdingsfonds. Binnen de bouwbrigade werken een aantal ervaren ouwvakkers. Deze trainen de nieuwkoiers zodat deze bij terugkeer in Namibië elf huizen kunnen gaan bouwen. De rahen en deuren voor de huizen, kantoren n werkplaatsen in Kwanza Sul zullen emaakt worden door een Swapoverkplaats in Luanda. iwapo heeft ook een landbouwprojekt n de buurt van Kwanza Sul, maar het is Iog behelpen. In het gebied komt veel malaria voor zodat gemiddeld de helft îan de werkkrachten ziek te bed ligt. In het afgelopen jaar zijn er zelfs kleine kinderen aan malaria overleden. De malaria s te bestrijden, maar Swapo heeft niet genoeg medicijnen. Het landbouwproekt is ook getroffen door de droogte en bovendien heeft men nog geen goed irrigatiesysteem. Inmiddels heeft Swapo van de Angolese overheid een vruchtbaar stuk grond gekregen dat gemakkelijk te irrigeren is. De landbouwverantwoordelijke van Swapo, Ben Amatila, verwacht een grote opbrengst, van vooral groentes van dit projekt. Deze groentes zijn voornamelijk bestemd voor de kinderen in het kamp. Steun Het is duidelijk dat de mensen in het kamp moeite hebben het hoofd boven water te houden. Het is ook een hele opgave 35.000 mensen te voeden, kleden en scholen. Swapo had dan ook veel waardering voor de hulp die het Komitee direkt via het Bevrijdingsfonds geeft aan Swapo en voor de hulp bij het uitzetten van Swapo-projekten bij Nederlandse organisaties. Het is een cliché, maar het moet gezegd worden; de steun die u geeft aan het Bevrijdingsfonds wordt goed gebruikt en steunt Swapo in haar bevrijdingsstrijd. Blijf Swapo steunen via het Bevrijdingsfonds (giro 26655, Amsterdam). u De door het Bevrijdingsfonds geschonken tractor in vol bedrijf. II TONEELSTUK 'THE BLOOD KNOT' VAN FUGARD Bloedverwantschap en identiteit lan Bruce als Morris en Joseph Mosikili als Zachariah. Foto: Anthony Akerman Twee broers - Morris en Zachariah Pietersen - hebben dezelfde moeder maar verschillende vaders. Zach is zwart, Morris is lichter van huidskleur uitgevallen
en kan voor een blanke doorgaan. Zij wonen in Korsten, een krottenwijk voor 'kleurlingen' in Port Elizabeth (ZuidAfrika). In 'The Blood Knot' gaat de toneelschrijver Athol Fugard in op de afstand tussen deze twee broers, de onmogelijkheid in elkaars huid te kruipen. De twee hebben een ongevraagde en ongewilde verhouding waarin jaloezie en irritaties vrij spel hebben maar waarvan de basis onontkoombaar is, namelijk hun bloedverwantschap. Morris heeft onder blanken geleefd met alle voordelen vandien: hij kan lezen, schrijven en kent de blanke cultuur. Voor hem staat 'blank' gelijk met schoonheid, zijn ideaal. Echter, door terug te keren naar Zachariah kiest hij voor zijn niet te ontkennen bloedband en wisselt zijn ene ideaal in voor het andere: een wereld waarin alleen hij en zijn broer voorkomen, onaangetast door de buitenwereld die Zach's zwarte en zijn blanke identiteit heeft bepaald. Met de komst van Morris is het konflikt binnenshuis gebracht: de buitenwereld - die onherroepelijk in hun karakters is binnengeslopen - wordt door beiden onderling op een paar vierkante meter bevochten. Morris door enerzijds zijn wens blank te zijn en anderzijds zijn schuldgevoel ten opzichte van zijn broer als hij dat inderdaad doet. Zach's frustraties liggen op een ander vlak: de komst van Morris remt zijn eigen leven. Zijn geneugten moeten plaatsmaken voor Morris' dromen en rigide levenspatroon, waarin de klok zo'n belangrijke rol speelt. Uiteindelijk dringt de buitenwereld op een duidelijke manier het huis binnen doordat Zach gaat korresponderen met een blanke vrouw. De situatie eskaleert als de vrouw de wens te kennen geeft bij hun langs te willen komen. De broers ontkomen er tenslotte niet aan binnen-en buitenwereld in volle omvang onder ogen te zien. Anthony Akerman Anthony Akerman, de regisseur van 'The Blood Knot' verliet in 1973 ZuidAfrika. Hij emigreerde naar Engeland waar hij zijn toneelopleiding voltooide. Twee jaar later kwam hij in Nederland wonen en deed onder andere onderzoek naar het kultureel akkoord met ZuidAfrika. Akerman regisseerde eerder in Nederland drie stukken van Fugard. Eind 1983 ging het toneelstuk 'Somewhere on the borderí geschreven en geregisseerd door Akerman, in Nederland in premiè re. In februari 1986 zal de theatergroep Thekwini zijn nieuwste stuk 'A man ou of the country' op de planken brengen Dit stuk zal gaan over het leven van Zuidafrikaanse ballingen. "The Blood Knot is in 1960 geschreven en beleefde zijn première in 1961. Nu, vijftien jaar later is het nog steeds aktueel. Hiermee zien we de kracht van het stuk, maar ook het treurige feit dat er in 25 jaar niets fundamenteels in ZuidAfrika is veranderd", aldus Akerman. Het stuk wordt gespeeld door twee - uit Zuid-Afrika gevluchte - akteurs. "Dit geeft een extra dirhensie aan deze opvoering, soms moeten zij elkaar, op grond van hun ras, beledigen, kwetsen. En dat terwijl zijjuist om die reden ZuidAfrika ontvlucht zijn. " Hoewel Akerman al meer dan dertien jaar buiten Zuid-Afrika leeft en inmiddels Nederlands staatsburger is, heeft zijn werk nog steeds betrekking op ZuidAfrika. "'Het heeft te maken met mijn identiteit, het is niet iets waar ik voor gekozen heb. Als schrijver ben ik gevormd door die waanzinnige, bizarre maar tegelijkertijd
rijke cultuur van Zuid-Afrika. Als ik met kunst bezig ben, ben ik met mijn identiteit bezig en dus met ZuidAfrika. " The Blood Knot Schrijver: Athol Fugard Regie: Anthony Akerman Akteurs: lan Bruce als Morris Pieterson, Joseph Mosikili als Zachariah Het stuk is nog te zien: Vrijdag 8 maart, theater de Kikker, Ganzenmarkt 14 te Utrecht Zaterdag 9 maart, schouwburg te Leiden Zaterdag 30 maart, van Ostadetheater te Amsterdam [)p roisseur Anthonv Akerman t .A *GD Zondag 10 maart: 11.00 uur: Oecumenische mis, Abtstraat 2a, opgedragen door: Dr. Gobi Clement Mkoka, Zuidafrikaans priester uit Utrecht. 12.30 uur: Koffie Tafelstraat 13. 15.00 uur: Filmhuis: film Mandabi. Maandag 11 maart: 20.00 uur: Politiek forum met landelijke politici. Kleine Komedie (Gymnasion) Tongersestraat. Diskussieleider: C. Flinterman Dinsdag 12 maart: 18.00 uur: Open deur Tafelstraat 13, met Zuidafrikaans eten. Fototentoonstelling van de Anti Apartheids Beweging Nederland over de Solomon Mahlanga school in Tanzania. 20.00 uur: Aula, Rijksuniversiteit Tongersestraat 53: Zuid-Afrika en de verantwoordelijkheid van het Westen. Lezing door Sietse Bosgra, Komitee Zuidelijk Afrika. Woensdag 13 maart 10.00 uur: Vrouwen tegen Apartheid: Ontmoetingscentrum Vrijthof 23. Spreekster: Dorothée Lind uit Namibië. 14.00 uur: Kinderaktiviteiten en Zuidafrikaanse hapjes. Vertoning dia-serie over Solomon Mahlanga school in Tanzania. 16.00 uur: Filmhuis, film Mandabi (speciaal voor scholieren). Zaal open vanaf 15.00 uur. Gratis koffie. Entree f 2,50. 20.00 uur: Muziekschool St. Maartenspoort 2: Egoli, stad van goud, stad van haat, stad van ellende. ' 22.00 uur: Filmhuis, film Mandabi. Donderdag 14 maart: 20.00 uur: Aula Rijksuniversiteit Limburg Tongersestraat 63. Dichter/schrijver Verni February draagt verzetspoëzie voor en spreekt over de apartheid in ZuidAfrika. 22.00 uur: Filmhuis, films: The story of the South African freedom; Crossroads (onder voorbehoud). Vrijdag 15 maart: 20.00 uur: FNV. De Stuerszaal Kruisherengang. Spreker: Harry Bijen (FNV) Film: 'Passing the message'. 22.00 uur: Filmhuis, films: The story of the South African freedom; Crossroads (onder voorbehoud). 22 Zaterdag 16 maart: 16.00 uur: Berghmans Sociëteit, Brederostraat:
Politiek café: met plaatselijke politici. Sprekers: H. de Boer, platform antidiscriminatie, Dominee van Oosterwijk Nederlands Hervormde Kerk. 20.00 uur: Muziekgroep Zimba uit Zimbabwe. Entree f 7,50. CJP en studenten f 5,-. De Vrouwengroep Maandagochtend, 18 maart Plaats: Dynamo, Smalle haven lh Aanvang: 9.15 uur Programma: - Zuidafrikaanse spreekster over de geschiedenis van de apartheid en de positie van de zwarte Zuidafrikaanse vrouwen. Crèche aanwezig. Maandagavond, 18 maart Plaats: Dynamo, Smalle haven lh Aanvang: 20.00 uur Programma: - voordracht van gedichten over apartheid - de film: 'You have struck a rock' - toelichting op de film door Zuidafrikaanse spreekster - optreden muziekgroep Woensdagochtend, 20 maart Plaats: Buurthuis Woensel-West, Wattstraat 70 Aanvang: 9.15 uur Programma: - geschiedenis van de apartheid in Zuid-Afrika. - video: 'South Africa belongs to us' Woensdagavond, 20 maart Plaats: VJV-Eindhoven, Raffeisenstr. 1 Aanvang: 20.00 uur Programma: als in Woensel-West Donderdagochtend, 21 maart Plaats: Gemeenschapshuis Oud-Gestel, Hoogstraat 297a Aanvang: 9.15 uur Programma: Als in Woensel-West Donderdagavond, 21 maart Plaats: Dynamo, Smalle Haven lh Aanvang: 20.00 uur - toneelstuk door zwarte vrouwen over racisme van alledag - diskussie naar aanleiding van het toneelstuk - Turkse dansgroep - muziekoptreden Zuidafrikaanse zangeres Politieke Partijen Zaterdagavond, 23 maart Plaats: Dynamo, Smalle Haven lh Aanvang: 20.00 uur Programma: - manifestatie met politiek forum. Kerkengroep Zondag 17 maart Plaats: Ontmoetingskerk in Tongelre Aanvang: 10.00 uur Informatiedag over de Zuidafrikaanse apartheid en het racisme in de Eindhovense samenleving Zondag 24 maart Plaats: Catharinakerk in het stadscentrum Aanvang: 17.00 uur Oecumenische dienst gewijd aan apartheid en racisme. Sprekers/sters: Prof. dr. J. Verkuyl, mevr. R. Blondée, Ds. Ntwane uit ZuidAfrika en David de Beer. De Vakbondengroep Zondagavond 17 maart Plaats: COS, Krabbendampad 7b Aanvang: 20.00 uur Programma: De video 'Onrecht/positie van de multiraciale vakbonden in Zuid-Afrika', gevolgd door een informatieronde en diskussie.
Woensdagavond 20 maart Plaats: COS, Krabbendampad 7b Aanvang: 20.00 uur Programma: De video 'Crossroads/apartheid ZuidAfrika' gevolgd door informatie en diskussie. Kunst- en Kultuurgroep Vrijdagavond 22 maart Plaats: Gebouw Den Elzent, Le Sage Ten Broeklaan 15 Aanvang: 20.30 uur Programma: Manifestatie van 'Kunstenaars tegen Apartheid'. Optredens van Stefan Jung, Ruud Snel, Jan Smeets, theatergroep Wammes, theatergroep EVA, arbeiders/sterszangvereniging Voorwaarts, Judith de Kom, Paul Houtmans, Jules Welling en Marco Spooren. Mensenrechtengroep Vrijdagavond 15 maart Stille tocht door het stadscentrum van Nijmegen. Vertrek 20.00 uur vanaf de Markt. Na de tocht een afsluitende manifestatie in Dynamo met films en muziek uit ZuidAfrika, informatiemateriaal en diskussie. Woensdagavond 20 maart Schrijfavond georganiseerd door Amnesty International met betrekking tot politieke gevangenen en gewetensgevangenen in Zuid-Afrika. Minderhedengroep Zondagavond 24 maart Plaats: Dynamo, Smalle Haven lh Aanvang: 20.00 uur Manifestatie speciaal gericht op buitenlanders in Eindhoven. Programma: Inleiding, film, muziek en diskussie. 0 KOM ITEE ZUIDELIJK AFRIKA 'Onze' projekten in Aft Onlangs zijn twee mensen van het I<mitee Zuide- 7 lijk Afrika op bezoek geweest in de kampen van het ANC en de SWAPO in Angola, Zambia en Tanzania. In totaal zijn er acht kampen bezocht, varierend in grootte van 300 tot 35. 000 mensen per kamp. In al deze kampen heeft het Bevrijdingsfonds projekten. De hulp die het Bevrijdingsfonds aan deze kampen geeft varieert van biscuits tot traktoren. SWAPO In Lower Kwanza(vlak bij het grote SWAPO-kami in Kwanza-Sul)heeft SWAPO een landbouwprojekt. Tijdens ons bezoek aan dit projekt zagen wij plotseling in de verte de traktor, die het Bevrijdingsfonds gestuurd had, een akker omploegen. De traktor wordt ook gebruikt om 'leerling-boeren' te trainen in het werken met ploegen, eggen e.d. Gedurende ons verblijf in het grootste SWAPOkamp Kwanza-Sul werd de nieuwe kleuterschool door Ya Toivo (SWAPO-leider die het vorig jaar na 16 jaar op Robbeneiland gevangen gezeten te hebben op vrije voeten kwam)geopend. Deze officiële opening met veel dans en muziek werd gefilmd met apparatuur van het Bevrijdingsfonds. Het filmteam van de SWAPO is zeer populair in de kampen, omdat ze met de apparatuur van het fonds voorstellingen kunnen geven in de kampen.
ANC Op weg naar een ANC-kamp kwam ons een watertankwagen tegemoet rijden. Deze auto werd aangehouden en we moesten er een foto van maken. Het bleek een tankwagen te zijn, die via het fonds geleverd was.De tankauto voorziet een aantal kampen van zuiver drinkwater. In Tanzania hebben we een nieuw vluchtelingenkamp van het ANC bezocht. In dit kamp is de situatie zeer slecht, er zijn nog geen voorzieningen voor water e. d. Het Bevrijdingsfonds heeft naar dit kamp (in Dakawa) voedsel en medicijnen gestuurd. NIEUWE PROJEKTEN SWAPO en het ANC krijgen van allerlei hulporganisaties verschillende merken auto's. Personen- en vrachtauto's slijten zeer snel in Afrika o. a. vanwege de slechte wegen en het slechte onderhoud. Het Bevrijdingsfonds is daarom bezig, samen met andere Nederlandse hulporganisaties om goede garageprojekten op te zetten. door Jules Kneepkens Door de auto's goed te onderhouden kan een deel van het probleem opgelost worden. Het ANC in Angola en de SWAPO in Zambia hebben daarom dringend behoefte aan goede garages. Naast het bouwen en inrichten van de garages wordt ook gewerkt aan een training voor de automonteurs. Ze worden dan technies geschoold en leren alles over het runnen van een garage ( b. v. de voorraad autoonderdelen bijhouden). Veel mensen in de vluchtelingenkampen hebben malaria;er zijn al enkele kinderen aan overleden.De muskieten die de malaria verspreiden worden steeds ongevoeliger voor zwakke antimalaria medicijnen. Het Bevrijdingsfonds heeft inmiddels al een eerste noodzending verstuurd van goede, sterke medicijnen. De jongerenorganisaties van SWAPO en ANC hebben te kennen gegeven dat ze in het komend jaar 1985 , 'het Internationaal jaar van de Jeugd een beroep zullen doen op het Bevrijdingsfonds. In het najaar zal ook een delegatie van de ANCjongeren Nederland bezoeken op uitnodiging van het KZA. In de komende nummers van Amandla zullen we u berichten over alle projekten die we het komende jaar zullen uitvoeren. MANDE LA-PENNING Bij de bezoeken aan het hoofkwartier van het ANC in Zambia hebben we de Mandela-penning officieel overhandigd. Het ANC was zeer vereerd met de penning. Het ANC gaat de penning gebruiken als een 'eremedaille' voor bewezen verdiensten in de bevrijdingsstrijd. Het ANC was zeer onder de indruk van de Krugerrand-aktie in Nederland en men hoopte dat het m.n. voor de antiapartheidsaktivisten in de Verenigde Staten een stimulans zou zijn om er extra hard tegen aan te gaan. NIEUWS OP DE EIGEN-PAGINA »SLOTMANIFESTATIE 7KRUGERRANDAKTIE N 15 .0 uLir~ Diýýsimda knmsh boykot van Zuid-Afrika; * -eodelngk'urandaktie met de plaatselijke groepen en landelijke( org-anisaties die de aktie tot een sukses'
-oeknrnstplannen: nieuwe aktiepunten zullen aan de orde komen, zoals olieaktiedagen, produktenakties en apartheidsvrje-gemeente initiatieven. li . 30 zuur Receptie ~ toespyraken - maaltijd; -d-rank en hapjes gaan vooraf aan een Zuidafrikaanse 'maaltijd; -toespraken o. a. door Godfrey _Motsepe, ANC- vertegenwoordiger voor de Benelux. 1.30 uur. Kulturele avond -in- tneelzaal:voorsteling Egolistd vangoud; Toegang middag en receptie: vri Maaltijd tegen kostprijs Toegang kulturele avond: f5 Zondag 10 maart De Populier, Nw Heren gracht 93, Anmsterdam BETALING ABONNEMENTSGELD BESTELLING MATERIAAL Het abneetgl f15, -, fer Car motwodn:v Materiaal is te bestellen door overmaking van het bedrag op gemacakt naai giro' 600657, CiDoor mý-er'da f IS, - over te 'postgiro 600657 t.nv, Kornitee Zuidelijk Afrika 0..Achter-, neketunt ij het wverl~v het Kom;tee Zuidelijk Afrika. burgwal 173, 1012 DJ Amsterdam, onder vermelding van de 7 7 7 7 ~ ' gewenste literatuur.7 ADRES WIJZIGINGEN IFR AI Hn (cýeiveýwijzg ent reljt(- je ý' ij mNO M Te, iformatieb en' pkî train e0-n býj uork_ýw an ,eý ert-er,-ýde lijst vain fmvideo's en dfis's over Zuideb>k Aflikaý,Wo7rd 247d~bnJ nengernereevlp'paavagteetud