AM biedt perspectief

RIBW K /AM biedt perspectief

“Bij RIBW K/AM leer ik sociaal te zijn; hier voel ik me veilig. Mijn begeleidster zegt dat ze me met de dag ziet groeien.” Cliënt in Velserbroek

■ Onze opdracht Ieder mens heeft er recht op zijn leven betekenisvol in te richten en deel te nemen aan de samenleving. Langdurige psychiatrische en/of psychosociale kwetsbaarheid kan daarbij een belemmering zijn. RIBW K/AM heeft als kernopdracht mensen die hiermee te maken hebben, te helpen om de draad weer op te pakken, de regie op het leven (terug) te vinden en richting en inhoud aan dat leven te geven. Vaak zijn er vanwege die kwetsbaarheid problemen op verschillende levensgebieden, zoals gezondheid, huisvesting, financiën, dagbesteding, werken en leren, sociale relaties en zingeving. Afhankelijk van de vraag kan onze ondersteuning zich op al deze levensgebieden richten. Samen zorgen we voor een goede basis in de leefomgeving van de cliënt. RIBW K/AM laat zich inspireren door de uitgangspunten van Herstel, Empowerment en Ervaringsdeskundigheid. Herstel staat hier niet voor genezing, maar voor het vermogen van mensen om de regie in eigen hand te nemen en het leven nieuwe betekenis te geven, ondanks beperkingen. Het herstelproces is iets van de mensen zelf. Wij kunnen hen daar, als hulpverleners, bij ondersteunen. Wij gaan uit van de eigen kracht en mogelijkheden van de cliënt; die staan centraal, niet zijn kwetsbaarheid. Het inzetten van mensen met ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid is hiermee onlosmakelijk verbonden. Wij doen er alles aan om de eigen kracht van de cliënt aan te spreken en uit te bouwen. Om hem weer volop deel te laten nemen aan de samenleving, om er weer bij te horen. Vanuit onze opdracht hebben wij vier kernwaarden benoemd die leidend zijn voor ons handelen ten opzichte van cliënten, partners en elkaar: respectvol, verbindend, ontwikkelingsgericht en professioneel.

■ Onze aanpak RIBW K/AM werkt met methodieken die zich bewezen hebben of die zich laten onderzoeken om ‘evidence based’ te worden. Dat geldt onder meer voor de methodiek Systematisch Rehabilitatiegericht Handelen (SRH) die wij 2

hanteren. SRH heeft als uitgangspunt ‘het aangaan van een persoonlijk-professionele relatie en daarbinnen nauw aansluiten bij de wensen en behoeften van de cliënt.’ Dit met het doel de kwaliteit van zijn leven te verbeteren. De cliënt werkt samen met ons aan het realiseren van zijn wensen, aan het leren omgaan met zijn kwetsbaarheid en aan het verbeteren van de kwaliteit van de sociale omgeving. Met onze opdracht hebben wij een eigen, onderscheidende plek in de wereld van de geestelijke gezondheidszorg. Om ondersteuning te kunnen bieden op de diverse levensgebieden van onze cliënten, zoeken we de samenwerking en afstemming met niet alleen behandelaars en andere ketenpartners, maar ook met reguliere partijen. Soms kunnen wij de gevraagde ondersteuning zelf bieden, in andere gevallen helpen we de cliënt op weg naar een aanbod van partners binnen en buiten de zorg. Wij vormen een schakel binnen de GGZ-keten, maar ook tussen de zorg en de maatschappelijke omgeving. Het gaat erom, dat wij die ondersteuning (helpen) realiseren, die past bij de zorgvraag van de cliënt. Bij de ondersteuning van de cliënt maken wij gebruik van

Cliënten van RIBW K/AM in Heemstede worden 's winters door onze vrijwilligers vervoerd naar de pedicure, naar gym of de fysio. En soms organiseren we een gezamenlijk uitje, onze cliënten gaan goed samen." Ted Herkes, directeur Stichting Welzijn Ouderen Heemstede

SMO Haarlemmermeer De Sociaal Maatschappelijke Opvang in Hoofddorp beschikt, naast de 24-uursvoorziening, over crisisopvang, doorstroomwoningen en ambulante woonbegeleiding. De woningen zijn sober, maar voorzien in de behoefte van de tijdelijke bewoners. De woningen beschikken over douche, toilet, wasmachine en droger. Er is ruimte voor de kinderen om buiten te spelen. Deze SMO-locatie is bedoeld voor gezinnen, met of zonder kinderen, die dak- of thuisloos dreigen te raken of het al zijn, of die door psychosociale omstandigheden tijdelijk een andere woonplek nodig hebben.

iedereen in zijn omgeving, zowel professionals (aanbieders van zorg en welzijn) als niet-professionals (familie, vrienden, collega’s, buren, wijkraden en lotgenoten). Deze partijen rondom iemand noemen wij het Maatschappelijk Steunsysteem (MSS). Cliënten spelen zelf een belangrijke rol bij het betrekken van het MSS; wij zijn er vooral voor het verbinden, het helpen activeren en soms coördineren. Bij RIBW K/AM zijn veel vrijwilligers actief en hun rol zal de komende tijd steeds groter worden, als het aan ons ligt. Contact met vrijwilligers is essentieel voor de meeste cliënten. Het hebben van een maatje, iemand die er is puur omdat hij het zelf wil en die bovendien losstaat van alle hulpverlening om je heen, vormt een verrijking. Wij stimuleren de inzet van vrijwilligers dan ook zo veel mogelijk. Daarbij gaan wij er nadrukkelijk van uit dat vrijwilligers ook (ex-)cliënten kunnen zijn.

■ Ons netwerk RIBW K/AM is een echte netwerkorganisatie, moet dat ook wel zijn. Cliënten hebben immers niet alleen met ons, maar ook met andere partijen te maken, binnen en buiten de zorg. Om onze rol goed te kunnen spelen, moeten we actief deel uitmaken van alle relevante netwerken. Zo zijn wij gesprekspartner van andere GGZ-instellingen, van gemeenten, van welzijnsorganisaties, van zorgverzekeraars, woningcorporaties, wijkraden. En dit is slechts een greep uit het assortiment. De gedachte dat we in alle opzichten moeten samenwerken met de wereld om de cliënt heen, zit bij ons diep in het DNA. Wij dragen al decennia lang bij aan een grotere maatschappelijke acceptatie en participatie van mensen met psychiatrische of psychosociale problemen. Het is onze maatschappelijke opdracht om onze kennis in dienst te stellen van alles en iedereen buiten de GGZ en om als vraagbaak te fungeren.

■ Onze begeleiding Ondersteuning door RIBW K/AM houdt in dat wij mensen begeleiden in alle aspecten van hun leven waar die extra steun nodig is. Dat begint met onze verbinding met de cliënt; samen kijken we wat er nodig is en wat de cliënt zelf kan en wil. We maken afspraken over de verantwoordelijkheid van zowel de cliënt als de begeleiders en leggen die vast in een begeleidingsplan. Cliënten hebben vaste begeleiders en samen voeren zij het begeleidingsplan uit.

Een BW-pluslocatie Op een BW-pluslocatie wonen (oudere) mensen die naast psychiatrische of psychosociale problemen, lichamelijke beperkingen hebben. Zij hebben daardoor vaak wat meer verzorging of verpleging nodig. Op onze locatie Flora in Heemstede wonen 20 cliënten. Veel mensen hier maken gebruik van rollator, rolstoel of scootmobiel en zijn beperkt mobiel. Wij hebben dan ook onze activiteiten en begeleiding hierop afgestemd. Er wordt samen koffie gedronken, televisie gekeken, gegeten, er zijn schildercursussen, er is een actief zangkoor. Bij de buren van woonzorgcentrum De Heemhaven volgen Flora-bewoners ook activiteiten en kunnen ze boodschappen doen.

Beschermd wonen Onder beschermd wonen (BW) verstaan wij alle vormen van ondersteuning waarbij RIBW K/AM ook huisvesting biedt. De weg naar zelfstandigheid is zichtbaar in de verschillende soorten huisvesting. Er zijn individuele woningen, waarbij de cliënt alleen of met anderen woont en zelf verantwoordelijk is voor de leefomgeving, en er zijn woongroepen met continue begeleiding. Een woning kan een appartement zijn, dat met andere RIBW-woningen en kantoren van de begeleiders onder hetzelfde dak zit. Maar het kan ook een losse woning in een andere wijk zijn (een zogenaamde satellietwoning) waar de begeleiders volgens afspraak langskomen. Afhankelijk van de mate van zelfstandigheid, woont iemand letterlijk dichterbij of verderaf van zijn begeleiders. We stimuleren deelname aan groepsactiviteiten. Die kunnen helpen structuur en ritme aan te brengen in iemands leven. Bij beschermd wonen is het onze ambitie om de regie en de zelfstandigheid van de cliënt te vergroten. De periode 3

Specialistische voorzieningen voor: • jeugd • mensen met Korsakov • mensen met autisme • mensen met verslavingsproblematiek • mensen met een somatische aandoening • ex-daklozen • alleenstaanden en moeders/gezinnen met kinderen die geen dak boven het hoofd hebben • zorgmijders

van wonen binnen onze voorzieningen is wat ons betreft zo kort als mogelijk en zo lang als nodig is. Een aantal BW-locaties biedt voorzieningen die speciaal zijn toegespitst op specifieke doelgroepen (zie kader).

Ambulante begeleiding Cliënten die ambulant begeleid worden, hebben een eigen woning en betalen zelf de huur. Dit kan een woning zijn van RIBW K/AM, of van een woningbouwcorporatie. De begeleider komt soms bij iemand thuis langs, maar de cliënt kan ook naar een van onze werklocaties komen voor een afspraak. Daarnaast kan er altijd telefonisch contact worden opgenomen met de begeleider. Ook onze ambulante begeleiding is afgestemd op de vraag en de behoefte van de cliënt. De focus en de intensiteit variëren per

“Een groot deel van onze cliëntengroep ontvangt begeleiding van RIBW K/AM en behandeling van onze FACT-teams. Ons behandelaanbod sluit aan bij het gewone leven en richt zich, naast de vermindering van psychische klachten, op wonen, werken, leren, vrijetijdsbesteding, sociale relaties en familieleven. Afhankelijk van het stadium waarin de cliënt zich bevindt en de hulpbehoefte, bieden wij deze hulp samen en in overleg met begeleiders van RIBW K/AM.” Heleen Vissers-Duijff, directeur Algemene zaken GGZ inGeest 4

persoon en in de tijd. Zo kan iemand bijvoorbeeld gedurende een bepaalde periode behoefte hebben aan begeleiding bij het accepteren van zijn aandoening, maar later juist meer behoefte hebben aan iemand die hem helpt sociale contacten aan te gaan. Wat er ook wordt gevraagd en geboden, de begeleiding is in principe tijdelijk. Het doel blijft iemand zodanig te ondersteunen, dat hij uiteindelijk zelf verder kan.

Activering Een zinvolle besteding van de dag is voor iedereen, en dus ook voor de cliënten, van groot belang en draagt bij aan hun herstel. Activering is er in de eerste plaats op gericht om mensen weer in een ritme te krijgen. Het kan heel klein beginnen, als onderdeel van de dagelijkse begeleiding van de cliënt, en uitgroeien tot bijvoorbeeld een vrijwilligersrol, al dan niet binnen RIBW K/AM. Veel locaties hebben hun eigen dagbestedingsactiviteiten, die vaak samen met cliënten worden bedacht. Er zijn bijvoorbeeld kook-, discussie- en schilderclubs, er wordt gesport en schoongemaakt en er zijn bijeenkomsten waarbij gezamenlijk naar het journaal wordt gekeken en er daarna wordt gediscussieerd. Daarnaast stimuleren wij mensen om mee te doen met initiatieven van derden. Op sommige plekken bieden wij speciale dagbesteding voor specifieke groepen. In onze BW-pluslocaties richten wij ons op cliënten van 55 jaar en ouder met somatische aandoeningen. Omdat zij vaak minder mobiel zijn, organiseren wij ter plekke activiteiten. Voor weer een andere groep, cliënten met een vorm van autisme en een normale tot hoge intelligentie, is er ComputerpASSie, een computerwerkplaats/winkel, of De pASSsant, een ontmoetingscentrum waar je onder meer kunt eten en trainingen of toneellessen kunt volgen. Cliënten hebben een groot aandeel in de organisatie van deze activiteiten. Zij zijn bijvoorbeeld een avond per week gastheer of -vrouw en proberen mensen te werven, of ze staan achter de bar. Voor cliënten is het soms lastig om nieuwe sociale contacten op te doen. Bij Catch It kunnen zij terecht voor hulp hierbij, of het nu gaat om gewoon vriendschap of het vinden van een partner. Dit zijn echt activiteiten voor en door cliënten georganiseerd; RIBW K/AM coördineert en faciliteert vooral. Sportmaatjes, ten slotte, geeft cliënten die wel iets willen ondernemen maar het moeilijk vinden dat alleen te doen, een duwtje in de rug door hen te koppelen aan een vrijwilliger. Onder het motto ‘samen is het gewoon gezelliger’ gaan cliënten en vrijwilligers op pad. Vaak gaat het om sportieve activiteiten, maar ook om samen boodschappen

Satellietwoningen als ‘omklapwoningen’ “Ik woon in een satellietwoning en val nog onder beschermd wonen, maar zit al een eind in de richting van zelfstandig wonen. Als het zo goed blijft gaan, wordt mijn woning over twee jaar omgeklapt en word ik de huurder. Het idee dat ik niet meer hoef te verkassen, geeft heel veel rust.” Cliënt in Amstelveen

doen of naar de markt gaan. Dagbesteding is één ding. Maar veel cliënten dromen er van om te werken, om mee te draaien, ook in economisch opzicht. Bij RIBW K/AM kunnen zij terecht voor toeleiding naar werk. Trajectcoaches van De Werkwinkel helpen bij het zoeken naar passend (vrijwilligers)werk. Samen met de cliënt bekijken zij de mogelijkheden en bezoeken zij diverse werkplekken. Nadat een cliënt ergens is geplaatst, houden de trajectcoaches een vinger aan de pols door geregeld contact te houden met zowel cliënt als werkgever.

Maatschappelijke opvang Van oudsher richt RIBW K/AM zich vooral op mensen met langdurige psychiatrische problematiek. Sinds een aantal jaren bieden wij ook specifieke begeleiding aan mensen die, als gevolg van psychosociale problemen, in de marge van de samenleving leven. In opdracht van gemeenten zijn wij actief op het gebied van maatschappelijke opvang. Soms hebben mensen tijdelijk onderdak en begeleiding nodig om het leven weer op de rails te krijgen. Wij bieden een plek van waaruit mensen plannen kunnen maken voor de toekomst. Wij helpen bij het organiseren van zaken als een uitkering, schuldsanering, maaltijden, huisvesting en overige hulpverlening. De verblijfstermijn is in principe tijdelijk, zes tot negen maanden. Daarna is het de bedoeling dat mensen weer zelfstandig gaan wonen, eventueel met tijdelijke begeleiding door RIBW K/AM. Dat is bijvoorbeeld het geval als iemand doorstroomt naar een herkanswoning. De cliënt

krijgt dan een woning aangeboden en er wordt afgesproken dat wij de eerste periode voor de begeleiding zorgen. Op een gegeven moment trekken wij ons terug en woont de (ex-)cliënt volledig zelfstandig. Wij bieden maatschappelijke opvang in drie gemeenten: Haarlemmermeer (voor gezinnen), Haarlem (jonge moeders en alleenstaande volwassenen) en Beverwijk (alleenstaande volwassenen).

■ Ons werkgebied Het werkgebied RIBW K/AM beslaat de regio’s Amstelland en de Meerlanden, Midden-Kennemerland en Zuid-Kennemerland. Daarop hebben wij onze organisatie ingericht en verdeeld in drie clusters die allemaal een eigen, breed aanbod hebben op het gebied van beschermd wonen, ambulante begeleiding, activering en maatschappelijke opvang. Een deel van ons aanbod is regio-overschrijdend, bijvoorbeeld voor mensen met autisme, mensen met Korsakov, mensen met een alcohol- of drugsverslaving en jongeren. De clusters worden ondersteund vanuit het Centraal Bureau in Haarlem.

Een BW-locatie In onze locatie in Zandvoort-Noord zijn twee groepswoningen voor vier personen met gezamenlijke woonkeukens, waar geregeld samen koffie gedronken wordt. Ook zijn er drie éénkamerwoningen met eigen keuken, douche en toilet. De mensen die hier wonen, voeren een eigen huishouding, maar komen ook vaak naar de gezamenlijke ruimte. De bewoners van de eenkamerwoningen delen de voordeur. Verspreid in Zandvoort wonen nog eens tien mensen in eengezinswoningen.

“Onze ervaringen met RIBW K/AM zijn positief en constructief. De communicatie verloopt snel en via korte lijntjes, en afspraken worden nagekomen. RIBW K/AM is een open en deskundige organisatie, die midden in het leven staat en een probleemoplossende manier van denken heeft. En dat is heel prettig samenwerken.” Hilda Stevens, beleidsadviseur Wonen, Welzijn en Zorg van de gemeente Haarlemmermeer. 5

Centrale Cliëntenraad (CCR) Adrie van Eerden is voorzitter van de CCR: “Sinds maart 2012 ben ik voorzitter. De CCR praat veel en luistert veel. Wij houden een vinger aan de pols van wat er allemaal gebeurt. RIBW K/AM werkt goed, maar ik wil mensen nog meer in beweging brengen, mee laten denken over zaken die hen aangaan. Dat zie ik als de missie van de CCR en van mij persoonlijk.”

■ Onze cliënten RIBW K/AM in de buurt Onze locaties staan in gewone woonbuurten. Het is dan ook niet meer dan normaal dat wij - met name de cliënten - actief deel uitmaken van die buurt. Dat we contact hebben met andere buurtbewoners, met instellingen, met de gemeente, met alles en iedereen die daar zit. Naast onze BW-locatie in Zandvoort zit bijvoorbeeld Wijksteunpunt Plus, waar zorg- en welzijnsorganisaties samenkomen. De bewoners van onze BW doen hier mee aan activiteiten. Zij verzorgen samen met cliënten van Nieuw Unicum met wie wij ook het pand delen - elke week koffie en koek voor bezoekers. “In het begin zaten wijkbewoners en cliënten nog in aparte groepjes, maar inmiddels praat iedereen met iedereen en helpen mensen elkaar over en weer met kleine klusjes!,” aldus de teamleidster van BW Zandvoort.

Gemeenten waarin RIBW K/AM werkzaam is: • Amstelveen • Bloemendaal • Beverwijk • Castricum • Haarlem • Heemstede • Hoofddorp • IJmuiden • Haarlemmermeer • Velsen • Zandvoort

6

RIBW K/AM hecht veel waarde aan de mening van de cliënten. In lijn met onze opdracht en onze visie worden zij betrokken bij alle belangrijke besluiten die moeten worden genomen; de structuur van medezeggenschap is er ook op gestoeld. Wij praten niet over maar met de cliënten. RIBW K/AM heeft een Centrale Cliëntenraad die alle cliënten vertegenwoordigt. Bijna alle locaties hebben een bewonerscommissie. De mensen die ambulante begeleiding krijgen, zijn vertegenwoordigd door een eigen commissie. Alle commissies krijgen professionele ondersteuning. Iedere twee jaar hebben wij interne cliënttevredenheidsonderzoeken, die een belangrijke bron vormen voor onze verbeterpunten. Ten slotte zijn er bijeenkomsten waar cliënten en medewerkers van RIBW K/AM samenwerken en overleggen over bijvoorbeeld nieuw op te stellen beleid.

■ Onze kwaliteit RIBW K/AM is in het bezit van het HKZ-certificaat. HKZ staat voor Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector; het certificaat geeft aan dat wij voldoen aan vooraf vastgestelde kwaliteitsnormen van de geleverde zorg. Dat wil zeggen dat wij:

• cliënten centraal stellen, • goed georganiseerd zijn, • continu werken aan optimalisering van het aanbod, • betrouwbare resultaten presenteren, • voldoen aan de eisen die vanuit de sector zelf, door financiers, cliënten en de overheid worden gesteld.

■ Ons speelveld RIBW K/AM is altijd meegegaan in veranderingen. Als wij het idee hebben dat innovaties goed uitpakken voor cliënten, juichen wij ze volop toe. Deze open houding zal ons de komende tijd van pas komen. De zorgsector is volop in beweging onder invloed van maatschappelijke en politieke ontwikkelingen. Zo zal de AWBZ steeds meer gereserveerd worden voor (liefst tijdelijke) verblijfszorg voor mensen met een zware zorgvraag. Mensen met een lichtere zorgvraag zullen in toenemende mate thuis in hun eigen woon- en leefomgeving worden ondersteund en begeleid. De verantwoordelijkheid daarvoor komt in de toekomst bij de gemeenten te liggen en wordt dan ondergebracht in de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Ondersteu-

ning binnen de Wmo is gericht op versterking van eigen kracht en zelfredzaamheid en op bevordering van participatie in de samenleving, ook van mensen met een beperking. Dit sluit goed aan bij onze visie. RIBW K/AM treedt de ontwikkelingen dan ook open tegemoet, vastbesloten om de kansen die er liggen voor de cliënten en onze organisatie, volop te benutten.

“RIBW K/AM is één van onze belangrijkste partners in onze zorg voor kwetsbare burgers; we trekken steeds meer samen op. Als wethouder Welzijn prijs ik mij gelukkig dat er organisaties als RIBW K/AM zijn die, met respect en zorg voor de doelgroep, mede uitvoering geven aan ons beleid.” Jack van der Hoek, wethouder Welzijn in Haarlem.

Locus: trainingsprogramma voor jonge cliënten Op locaties voor jongeren bieden wij een unieke combinatie van begeleiding en behandeling, waarbij we samenwerken met de Jeugd Riagg. Daarvoor is een speciaal programma ontwikkeld: Locus. Het is een ontwikkelingsgericht programma, speciaal voor jongeren van 16 tot 25 jaar met een psychiatrische aandoening. Op deze locaties zijn behandelaars - een klinisch psycholoog en een gedragsdeskundige - aanwezig. Het programma combineert behandeling en begeleiding, waardoor een jonge cliënt optimaal kan werken aan een toekomst die bij hem past. De werkwijze is fasegericht: na een periode van wennen gaan we met de jongeren werken aan vaardigheden om zo zelfstandig mogelijk te kunnen functioneren. Bewoonster (22 jaar) locatie De Baron over het Locus-programma. “Het is fijn dat hier, naast de vaste begeleiders, een psycholoog en een gedragsdeskundige in huis zijn, die op de achtergrond meekijken. Binnenkort start ik met Locustrainingen over vriendschap en financiën, waar ik erg naar uitkijk. Ook ga ik binnenkort naar school om te praten over het opnieuw oppakken van mijn havoopleiding. Ik zou daarnaast willen werken, zodat ik wat kan sparen. Als ik de havo heb afgerond en de Locustrainingen heb gevolgd, hoop ik klaar te zijn om zelfstandig te gaan wonen. Dat is mijn streven.”

7

RIBW K/AM ■ Stationsplein 110 + 118 ■ Postbus 2257 ■ 2002 CG Haarlem ■ T (023) 517 87 00 ■ E [email protected] ■ www.ribw-kam.nl VORMGEVING: MART GRAFISCHE VORMGEVING HAARLEM ■ DRUK: EXCELSIOR HAARLEM ■ Fotografie: Adriaan Backer, Karin Dekkers Fotografie ■ OKTOBER 2012