ALUMNIMAGAZINE VAN TILBURG UNIVERSITY

01 13 ALUMNIMAGAZINE VAN TILBURG UNIVERSITY

PEPIJN VAN BOMMEL ‘CAFÉ EN UNIVERSITEIT VORMDEN MIJ’ BETTINE VRIESEKOOP ‘CHINA WACHT NIET TOT WIJ WAKKER WORDEN’

TILBURGSE CAMPUS WEER EVEN ‘TYPISCH TACHTIG’

HOE KOEN BECKING NA DE KRO DE UNIVERSITEIT SCHERPT

FOTO: CORBIS

ONDERSCHAT 8 EUROPA CHINA? UNTIL…WE MEET AGAIN ■

COLUMN DIEUWKE ■

01 13

SUCCESVOLLE FUSIE BINNEN DE UNIVERSITEITSMUREN

ALUMNIMAGAZINE VAN TILBURG UNIVERSITY

FOTO: FRANCO GORI

→ Ik moest een column schrijven over de

lelijkste onderwijswoorden van 2012. Daar had ik best wel zin in. Woorden zijn voor een letterenstudent wat wind is voor een zeiler. En nu ben ik persoonlijk ook een groot afnemer van lijstjes. Van boodschappenlijstjes tot dit-nemen-we-zekerniet-mee-naar-2013, de top2000 of Mijn Belangrijkste Momenten op Facebook. Lijstjes zijn vaak simpel, overzichtelijk en in zekere zin grappig (met uitzondering van boodschappenlijstjes, uiteraard). Helaas. Het lijstje van de lelijkste onderwijswoorden wàs helemaal geen lijstje van lelijke woorden. Echt niet. Throughput, blijkbaar met stip op nummer 1, is inderdaad geen symfonisch woord, maar lelijk… nou nee. Nummer twee en drie, respectievelijk ‘kennisvalorisatie’ en ‘geharmoniseerde curriculumopzet’ vind ik

‘CAFÉ EN UNIVERSITEIT VORMDEN MIJ’ BETTINE VRIESEKOOP ‘CHINA WACHT NIET TOT WIJ WAKKER WORDEN’

TILBURGSE CAMPUS WEER EVEN ‘TYPISCH TACHTIG’

HOE KOEN BECKING NA DE KRO DE UNIVERSITEIT SCHERPT

Pro-fi-le-ringstrans-pa-ran-tie. Prachtig. Beetje in lijn met het indonesiseringsprogramma persoonlijk namelijk mooie woorden. Ook de hekkensluiter, op vijf ‘innovatie-implementatie’ rolt makkelijk en goed klinkend uit mijn mond en nummertje vier ‘profi leringstransparantie’ is zelfs een prachtig, schitterend woord. Pro-fi-le-rings-transpa-ran-tie. Prachtig. Prachtig! Beetje in lijn met het ‘indonesiseringsprogramma’ uit het Groot Nederlands Dictee.

Ik ben gewoon genept. Dit lijstje met lelijke woorden is geen lijstje met lelijke woorden. En het is ook geen grappig lijstje. Dit lijstje is een normatieve indicatie van wat de samensteller(-s) mis vindt (/vinden) aan de huidige onderwijswereld. Dit zijn woorden die mogelijk niet in de onderwijswereld thuis horen. Of zoiets. Want het nadeel van een negatief normatief lijstje is dat het zonder scherp gespecificeerde context helemaal niets doet of hoogstens voor iedereen iets anders betekent. Tsja, als we op zo’n manier lijstjes gaan maken, dan wil ik alvast stemmen voor de lelijkste woorden in 2013. Onvoldoende. Black-out. Meerkeuzetentamens. Onderwijsbezuinigingen. ■

2 1-2013 |

UN1301_13_ColumnDiewke.indd 13

22-02-13 11:12

4 TICKERTAPE Laatste nieuws voor alumni

6 ALUMNI IN ACTIE

8 HOOFDVERHAAL Europa worstelt met Chinese opkomst

VAN DAMME: ‘A LS IK DAN NU EEN KAARTJE KRIJG VOOR MIJN TROUWEN, DAN DENK IK: WAT DOEN ZE HET TOCH GOED.’

TEKST: SARA TERBURG

→ RAPPORT DE RIDDER

In 2003 telde de juridische faculteit meer dan tien studiegerelateerde verenigingen. In Magister JFT gingen er uiteindelijk negen op. De Ridder: “De faculteit had te veel clubjes die allemaal onvoldoende sponsorgeld binnenhaalden doordat ze te weinig leden hadden. De duizend leden die de verenigingen samen telden, waren er eigenlijk maar twee honderd; de meeste studenten waren lid van meerdere clubs. Bovendien heerste er geen gezamenlijkheid. Ook niet binnen Factor waarin alle besturen vertegenwoordigd waren.” De ervaren De Ridder, in zijn laatste studiejaar, was de aangewezen persoon om een oplossing te vinden. Hij leidde een onderzoekscommissie om samenwerking te verkennen. Dit resulteerde in het ‘Rapport De Ridder’. Het woord ‘fusie’ werd daarin nergens genoemd. “Maar daar stuurde het rapport wel op aan natuurlijk.” Na allerlei overlegrondes gingen vrijwel alle besturen akkoord met de oprichting van één nieuwe vereniging. Alleen ELSA en De Smeetskring bleven zelfstandig.

Dieuwke van Turenhout, alumna Taalwetenschappen.

| 1-2013 13

UN1301_01_Cover.indd 1

1 (+ 20) COVER Pepijn van Bommel

Toen een bestuur samengesteld moest worden, kwam Van Damme bij De Ridder in beeld. “Studiegenoot Fons Cammaert wees mij op Joost en zijn bestuurservaring.” Van Damme zag het als een mooie kans en ging met drie medebestuursleden vol enthousiasme aan de slag. “Gelukkig bestond de bestuursbeurs nog, want we hadden heel veel werk te doen. Het rapport schetste een gemeenschappelijke identiteit. En we hadden voldoende actieve leden en ervaring. Maar we moesten antwoorden vinden op basale vragen als: hoe wordt de kamerverdeling en wie gaat waarover vergaderen?” Hiermee zijn de pioniers een zomerlang zoet geweest. Na een jaar legde Van Damme de voorzittershamer neer. Magister JFT ontpopte zich tot een levende vereniging waarvan het bestuur jaarlijks wisselt. Van Damme noemt het een dynamisch evenwicht. Een van de geheimen van het succes is dat er ruimte was voor nieuwe initiatieven, zoals E-law, de activiteitencommissie en medezeggenschapsorgaan Vrijspraak. Zo bleef de vereniging interessant voor studenten die actief wilden zijn.

Erik de Ridder (1978) en Joost van Damme (1982) zijn beiden betrokken geweest bij het ontstaan van Magister JFT. De juridische faculteitsvereniging viert dit jaar haar tienjarig bestaan. De twee haalden onlangs herinneringen op over de oprichting. Ze spraken onder meer over het smeden van negen verenigingen tot een. ‘Groningen was ons voorbeeld, nu zijn wij dat voor anderen.’

LELIJKE WOORDEN

PEPIJN VAN BOMMEL

→ EEN ZOMERLANG ZOET

22-02-13 16:14

14 1-2013 |

UN1301_14-17_Until we Meet.indd 14

| 1-2013 15

22-02-13 12:53

UN1301_14-17_Until we Meet.indd 15

13 COLUMN 14 UNTIL WE MEET AGAIN DIEUWKE De oprichters van Magister JFT Lelijke onderwijswoorden?

→

22-02-13 12:53

UNTIL INHOUD ■

MEEPRATEN OVER ONZE KOERS

COLOFON Until is een periodieke uitgave van Tilburg University. Dit magazine beoogt de banden met alumni te versterken. Gehele of gedeeltelijke overname van artikelen is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur.

De toekomst. Daar staan we nadrukkelijk bij stil in deze editie van Until. Door te spreken met onze jonge alumnus Pepijn van Bommel. Maar ook door ons te verdiepen in China. Hoe beïnvloedt de snelle opkomst van dit land de toekomst van de westerse wereld? Wat betekent dit voor de westerse opvattingen en waarden? China-watchers vertellen ons wat we kunnen leren van China en wat we nog altijd beter doen. Ook als universiteit staan we de komende maanden nadrukkelijk stil bij onze toekomst. Onder de noemer Tilburg University 2020 werken we aan een nieuwe strategie met daarin scherpe keuzes in onderzoek en onderwijs. Hoe ziet Tilburg University er in 2020 uit en hoe zijn we dan van betekenis voor de wereld om ons heen? Het nieuwe strategisch plan ontwikkelen we in samenwerking met studenten, medewerkers, alumni, onderzoekspartners en bedrijven. Alleen door een open debat over de toekomst te voeren, kan Tilburg University een waardevolle bijdrage blijven leveren aan een betere samenleving. Die betrokkenheid bij de maatschappij, verpakt in het motto ‘Understanding Society’ blijkt werkelijk een onderscheidende kwaliteit van deze universiteit te zijn. Als nieuwe bestuurder heb ik de afgelopen maanden mogen ervaren dat de waarden van founding father Cobbenhagen nog altijd springlevend zijn. Ook onder alumni van wie ik er al velen heb mogen ontmoeten. Ik hoop u de komende maanden (opnieuw) tegen te komen, offl ine of online tijdens het debat over de toekomst van deze prachtige universiteit.

uitgever Communicatie en Marketing, Tilburg University hoofdredactie Walther Verhoeven redactieraad Clemens van Diek, Pam Dupont, Anne-Marie Hartog, Arno Herweijer, Ewoud Jansen, Bob van Kuijck , Roel Lauwerier, Jeff rey Lemm, Annemeike Tan, Dieuwke van Turenhout, Michelle te Veldhuis, Aniek Verhoeven, René Voogt bladformule, redactie-coördinatie en eindredactie Joost Bijlsma (Magma Publicaties) art direction en vormgeving Patrick Hoogenberg (Curve bno) auteurs Ernst Hirsch Ballin, Joost Bijlsma, Clemens van Diek, Joost Peters, Sara Terburg, Dieuwke van Turenhout, Rutger Vahl, Aniek Verhoeven, José van der Waerden fotografen Vincent van den Hoogen druk Koninklijke BDU, Grafisch bedrijf

Voor nu wens ik u veel leesplezier.

redactieadres Postbus 90153 5000 le Tilburg

Koen Becking, Voorzitter College van Bestuur

meer informatie over alumniactiviteiten www.tilburguniversity.edu/nl/alumni

Vanaf 4 maart is de ontwikkeling van de nieuwe strategie en de mogelijkheden om daarin te participeren te volgen, via: www.tilburguniversity.edu/2020

18 1-2013 |

UN1301_18-19_Tijdgenoten.indd 19

vanwege een betere risicospreiding. Dit hebben onderzoekers van Tilburg

de eerste helft van 2012. Ze deden dat in opdracht van Eumedion, belangenbe-

een conclusie uit het onderzoek: de gemiddelde periode dat een Nederlands

korter geworden.

SLAAGT DEN HAAG IN AUTOOTJE PESTEN? Eigenlijk helemaal niet. ondanks de belastingheffing op autobezit en –gebruik zijn er steeds meer wegen gekomen. Verder

is het gebruik van de auto goedkoper geworden. Dat de Tweede kamer de grip op automobiliteit verloren heeft , blijkt

ook uit vele gesneuvelde plannen zoals die voor kilometerheffing en rekeningrijden. De belangen van de automobilist wegen vandaag de dag zwaarder dan ooit, aldus Maarten Smaal, die onlangs in Tilburg op dit onderwerp promoveerde. Dat het kabinet-rutte ii geen kilometerheffing wil invoeren, onderstreept zijn conclusie. Al vanaf de jaren zestig wordt regelmatig gesproken over een andere manier van betalen voor automobiliteit. rode draad is een betalingswijze waarmee je vooral het gebruik van de auto belast. Plannen voor rekeningrijden en de kilometerheffing hebben ruim 220 miljoen euro gekost. Toch slaagde geen enkele poging tot een fundamentele hervorming. Smaal laat zien waar dit aan ligt. Belangrijke factoren zijn de complexe en ingrijpende gevolgen van een ander prijsmechanisme, politieke verdeeldheid en de sterke autolobby.

ke wetgeving. Gribnau verwijst naar de lotgevallen van de spaarloonregeling, vitaliteitsregeling, de verpakkingenbelasting en de vliegbelasting. Spraakmakend is een recente uitspraak van de rechtbank Breda over een schending van het gelijkheidsbeginsel in de erfbelasting. Dit heeft geleid tot een stortvloed aan bezwaarschriften richting de Belastingdienst, die op haar beurt in beroep is gegaan tegen de uitspraak van de rechtbank. Fiscale privileges moeten uit de wetgevingsprocedure verwijderd worden, vindt Gribnau. Zulke ‘voordeeltjes’ kunnen bij de burger de indruk wekken dat maatschappelijke groepen die de weg naar Den Haag goed kennen, bevoordeeld worden.

2 1-2013 |

a

Ja en nee. Natuurlijk is diabetes, in de volksmond suikerziekte, een fysieke aandoening. Maar er is wel degelijk een relatie met psychologische factoren. Zo lopen mensen met veel stress of een depressie meer kans op het krijgen van diabetes. Tilburgs onderzoek heeft dat uitgewezen. Hoogleraar Frans Pouwer pleit voor meer aandacht voor de psychische kant van het verhaal, zodat diabetes beter kan worden behandeld of soms zelfs kan worden voorkomen. Waarom chronische stress en depressie risicofactoren zijn,

is nog onduidelijk. Mogelijk spelen stresshormonen en ontstekingsreacties een rol, net als te weinig bewegen en ongezond eten. Andersom geldt dat mensen met diabetes een verdubbeld risico hebben om depressief te raken. En dat leidt tot sneller overlijden, meer zorgconsumptie en een aanzienlijk lagere kwaliteit van leven. Alles bij elkaar vormen diabetes en depressie dus een zorgelijke combinatie. Daarom zou er in elk diabetesteam een medisch psycholoog moeten zitten, vindt Pouwer.

| 1-2013 25

22-02-13 15:03

UN1301_24-25_Wetenschap-u vroeg.indd 25

aan Becking best besteed. Hij gaat dat ook niet uit de weg in de keuze van zijn werkkring. Als baas bij het overheidsopleidingencentrum ROI en de KRO kreeg hij te maken met organisaties in een overgangsfase. En ook Tilburg University staat op een cruciaal punt in haar ontwikkeling. De komende tijd werkt Becking aan een nieuwe strategie. Hij durft daarbij de dialoog in alle openheid aan. De dag van het interview retweet hij nog een link naar een kritisch opiniestuk in de Volkskrant. Een Tilburgse bestuurskundestudent roept daarin universiteiten op om minder studenten af te leveren, maar wel van hogere academische kwaliteit.

Dit maakt nieuwsgierig naar de koers die de collegevoorzitter wil varen. Hoewel hij nog maar drie maanden in functie is, wil hij best een tipje van de sluier oplichten. Na vijf jaar KRO bent u ingegaan op het verzoek van Ruud Lubbers om hier collegevoorzitter te worden. Waarom wilde u iets nieuws gaan doen? “Na een intensieve tijd hadden de verenigingen van de KRO en de NCRV

ingestemd met een fusie. Tegelijk viel het kabinet. Om die reden kwam de Omroepwet weer ter discussie te staan, wat verdere ontwikkeling vertraagde. Daardoor stond ik open voor een nieuwe organisatie. Ik voel me thuis in de wereld van onderwijs en onderzoek. En ik ken de wetenschap van binnenuit. Naast mijn werk ben ik promovendus geweest, onder andere bij Pim Fortuyn. Verder heb ik gewerkt als buitengewoon hoogleraar in het Zuid-Afrikaanse Stellenbosch. Het spreekt mij aan om de universiteit nu te mogen leiden. Ik kreeg direct het gevoel dat die verantwoordelijkheid mij ook volledig wordt toevertrouwd. Mijn benoeming was binnen twee weken rond.”

UNDERSTANDING SOCIETY

De Kring van Vrienden van Cobbenhagen vierde op 18 januari zijn twintigste verjaardag. Dit gebeurde op de campus van Tilburg University. Tijdens de bijeenkomst ontving voormalig Collegevoorzitter Hein van Oorschot de Cobbenhagenpenning. Prikkelende sprekers zetten de bezoekers aan het denken over excelleren, leiderschap en hebzucht.

L

ouise Fresco schotelde de vele Vrienden die het lustrum vierden een inspire-

van topmanagement. Zo leidde onderzoek onder de 100 grootste Amerikaanse bedrijven (groei 9 tot 18 procent in de periode 1994-

winningen. Zeker, we hebben te maken met grote problemen: honger, crises, oorlogen, rampen, falende dictaturen. Maar als

antwoord op zijn multiple choicevragen kon worden gegeven. Vraag uit de zaal: maar zijn grote bedrijven als Shell wel goed voor

je de menselijke evolutie beziet in termen van succes, overwinningen en hoop, dan is de les dat er altijd oplossingen komen. De stront van paarden die zich vroeger ophoopte in de straten leek onoplosbaar. Maar zie, daar

kwam de auto, die weliswaar weer andere vervuiling oplevert, waarvoor evengoed een oplossing komt. En ongetwijfeld ook voor

duidelijke strategische koers, zodat ons talent kan bloeien.”

Wat is uw eerste indruk van de organisatiecultuur van deze universiteit? “Mij valt het grote wij-gevoel op. Mensen zijn betrokken bij de organisatie. De regionale context en de campus versterken het idee van ‘onder elkaar’. We zijn regionaal verankerd, maar tegelijk een internationale speler. Dat is een kracht en een kans die we nog beter kunnen benutten.”

→

26 1-2013 |

UN1301_26-28_Feature.indd 27

26 NIEUWE COLLEGEVOORZITTER ‘Het is tijd om knopen door te hakken’

22-02-13 13:08

de mensheid? Tja, Bozon keek even in het oliedonker. Het glas is halfvol, weten we van Fresco. Ondernemingen dragen bij aan succes maar rijden ook scheve schaatsen. Maken excellente leiders het verschil, vroeg Bozon? Jazeker, zeggen de statistieken. Denk aan Steve Jobs. → NOPPES

Ook artiest Dette Glashouwer zette de zaal aan het denken, met haar performance Geld en Genoeg. Ze acteerde een historisch betoog, over het ontstaan van geld, als ruilmiddel, geld als vertrouwen, over de goudstandaard, aande-

→ GROW OR GO Dan betreedt McKinsey onderzoeker Ivo Bozon het podium met een boodschap die haaks

ze wanhopig. Moet dat nou? Weten we nog wel waar geld voor staat? Zijn we niet vervreemd van de essentie ervan? Ze verhaalt

len, run on the bank, rente en winst. Om uit te komen bij greed, de ongebreidelde hebzucht, waarvan we in deze crisis getuige waren. “Meer, meer, meer”, schreeuwde

over een alternatief: complementair geld. Terug naar af. Kleinere gemeenschappen werken er al mee, ruilen met bijvoorbeeld met Noppes-papier. Louise Fresco zei daarover: in het klein kan het, met brood, een

kilo tuinbonen, een dienst voor zorgbehoevende ouderen, maar het wordt al lastiger met een iPad of Fiat 500. De waarheid ligt weer in het midden. Het small is beautiful-handelen voor het eigen huishouden of de wijkeconomie gaat hand in hand met mondiale grootschalige productie. CLEMENS VAN DIEK

‘INVULLING AMBT BEATRIX IS GAAF’ “In 200 jaar is het Nederlandse koningschap wezenlijk veranderd. De 19e-eeuwse koningen hadden nog grote politieke en beleidsmatige invloed. Maar onder Beatrix was het ambt helemaal ingebed in het democratisch staatsbestel. Toch wordt in de discussie rond het koningschap nog steeds de suggestie gewekt alsof zij achter de schermen politieke macht uitoefent. Men zegt dan bijvoorbeeld dat de koningin ‘in de regering zit’, maar zij zit nooit met de ministers te vergaderen. Deze verwarring over de macht van de koning is deels toe te schrijven aan de geschiedenis van ons staatsrecht. Tot de grondwetsherziening van

1983 werd het woord koning gebruikt om de regering aan te duiden, ook al was de besluitvorming al lang niet meer in handen van de koningin in persoon. Een realistische beschrijving van het staatsrecht werd lang beschouwd als een aanslag op de koninklijke waardigheid. Hoewel de koning als staatshoofd nog steeds ‘deel uitmaakt’ van de regering, heeft hij in ons staatsbestel geen enkele zelfstandige beslissingsbevoegdheid meer. Volgens de Grondwet beslist de ministerraad over het algemeen regeringsbeleid. Het ontbreken van politieke macht betekent niet dat het koningschap louter ceremonieel is. In de

33 jaar van haar regeerperiode heeft koningin Beatrix het ambt een nieuwe invulling gegeven. Daarbij kwam gezag in de plaats van macht. In een recent televisie-interview heb ik de wijze waarop zij haar ambt heeft ingevuld ‘gaaf’ genoemd. Ik wilde daarmee niet modieus overkomen, maar bedoel dat letterlijk: het koningschap heeft geen averij opgelopen. Het functioneert prima binnen de democratie en heeft zijn maatschappelijke betekenis behouden. Het is een gerespecteerde tegenkracht tegen verdeeldheid geworden.” Ernst Hirsch Ballin, hoogleraar constitutioneel recht Tilburg University

| 1-2013 29

| 1-2013 27

22-02-13 13:08

2004) tot de key message: grow or go. Hoor je niet tot de elitegroep van groeigiganten dan is het op den duur: exit of gegeten worden. Bozon betrok de zaal bij zijn groeiverhaal. De vrienden kregen drie stemkaarten, waarmee het

het hongerprobleem. Tot voor kort kenden we voedselschaarste. Nog steeds leven anderhalf miljard mensen in grote hongersnood. Toch is er wereldwijd voor het eerst sprake van overvloed. Vraag is nu: hoe managen we dat die overvloed eerlijker wordt verdeeld? Dat is een grote uitdaging voor leiders in de welvarende wereld.

Uit een onderzoek van het zakenmagazine Incompany blijkt dat TiU-medewerkers buitengewoon tevreden zijn. Ze ervaren collegialiteit

lijkt te staan op de boodschap van Fresco. McKinsey levert de nodige analytics ter ondersteuning

rend verhaal voor. De hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam hield een TEDx-achtige voordracht die boeide van minuut één tot minuut twintig. We kunnen volgens haar op twee manieren naar de wereld kijken. Met een pessimistische of een optimistische blik. Het ene verhaal gaat over mislukkingen en ellende, het andere over succes en over-

Is het een grote overstap van de KRO naar Tilburg University? “Dat valt mee. Net als in mijn eerdere functie werk ik met eigenzinnige en creatieve professionals. Een presentator als Anita Witzier hoefde ik niets te vertellen over haar vak. Hetzelfde geldt voor de hoogleraren hier. Als bestuurder moet ik de randvoorwaarden bieden zoals een financieel gezonde organisatie met een

22-02-13 15:03

UN1301_26-28_Feature.indd 26

24 U VROEG? Wetenschapsrubriek

‘PESSIMISME KUNNEN WE ONS NIET VEROORLOVEN’

TeksT: JoosT BiJlsma illusTraTie: peTer ponTiac

llesbehalve saai. Zo kun je de start van de nieuwe collegevoorzitter gerust omschrijven. In zijn eerste maanden maakte Koen Becking de nasleep van de affaire-Stapel van dichtbij mee. Verder ontving hij twee staatshoofden: koningin Beatrix en president Ellen Johnson Sirleaf van Liberia. Een beetje reuring is

UNTIL ALUMNI |AGENDA ■

VRIENDEN VIERDEN VIERDE LUSTRUM

Koen Becking is Hein van Oorschot op 1 oktober 2012 opgevolgd. De missie van de jongste collegevoorzitter ooit is zonneklaar: zorg dat de organisatie financieel gezond blijft, focus op kwaliteit en profileer scherper. Becking wil dat de universiteit meer ambitie toont. ‘We zitten in een ondernemende omgeving en de slimste regio van de wereld. Daar kunnen we meer mee doen.’

Zit suikerziekte tussen de oren?

22-02-13 13:01

until interview ■

‘Dit is hét moment om keuzes te maken’

FOTO: HOLLANDSE HOOGTE

aandeel wordt aangehouden, is sinds het begin van de financiële crisis niet

hartiger van institutionele beleggers.

drieënhalf jaar aan. Minder dan vier procent van de portefeuillewaarde met

Hoogleraar Methodologie Hans Gribnau betoogt van wel. in zijn inaugurele rede aan Tilburg University stelde hij dat bij overmatig gebruik van de belastingwet de burgers minder vertrouwen krijgen in de staat. Wetgeving moet daarom zorgvuldiger en transparanter worden. De staat gebruikt belastingen als financiële smeerolie om maatschappelijke samenwerking te ondersteunen. Belastingen zijn belangrijk voor het vertrouwen van burgers in de staat. rechtszekerheid, onpartijdigheid, rechtsgelijkheid en evenredigheid spelen hierbij een cruciale rol. En daar gaat het in ons land soms mis, want het gebruik van de belastingwet staat vaak haaks op deze beginselen van behoorlij-

De grootste Nederlandse pensioenfondsen en de vermogensbeheerders

Robeco en Teslin Capital Management verleenden hun medewerking. Nog

University vastgesteld. Zij onderzochten beleggingen in de periode 2003 tot

Nederlandse aandelen wordt binnen

voor de lange termijn. Ruim 80 procent van hun aandelenomvang zit vijf jaar

| 1-2013 19

22-02-13 13:01

een jaar weer verkocht. De meeste transacties vinden in een kleiner

deel van de portefeuille plaats. Niet altijd vanuit een winstoogmerk, ook

of langer in portefeuille. Gemiddeld houden ze een Nederlands aandeel

Bij muziek is dit fenomeen, verassend genoeg, op zijn retour. Steeds minder mensen downloaden hun favoriete nummers via illegale sites. Ze kiezen vaker voor gebruiksvriendelijke, betaalde diensten, aldus een onderzoek waar Tilburg University bij is betrokken. Vier jaar geleden haalde één op de drie webgebruikers wel eens muziek van een illegale bron. Dat aantal is gedaald naar één op de vier. Belangrijkste reden is de opkomst van betaalde legale websites als iTunes. Het illegaal downloaden van films en series is overigens wel iets gestegen. Een van de onderzoekers verklaart dit uit het niet voorhanden zijn van goede, legale alternatieven. Het advies is daarom om meer energie te steken in de ontwikkeling van legale downloadsites dan in de bestrijding van illegale sites.

FoTo: HH/ BErT BEElEn

Zeker niet. Het vooroordeel van jagers die uit zijn op korte termijn succes,

klopt lang niet altijd. Zo gaan onze nationale institutionele beleggers juist

neemt illegaal downloaden toe?

FoTo: HH/ PETEr HilZ

ZIJN AANDELENBELEGGERS SNELLE JONGENS?

UN1301_24-25_Wetenschap-u vroeg.indd 24

UN1301_18-19_Tijdgenoten.indd 18

18 TIJDGENOTEN Drie alumni Personeelswetenschappen en hun (bijzondere) loopbaan

Zijn belastingen een morele kwestie?

FoTo: SHUTTErSTock

NIELS WILLEMS

Woont in Soest met Gusta en hun twee kinderen Ties en Jona. ------------------------------------------------------------------------→ BEN JIJ IEMAND DIE METEEN WIST WAT HIJ WILDE? “Met de kennis van nu kun je mijn loopbaan beschrijven als een zoektocht om aan mijn studie te ontsnappen. De stof van de studie Personeelswetenschappen vrat ik. Maar ik bleek ongeschikt voor de banen waar de studie toe leidde, ondervond ik na mijn studie. Tussen het hoge strategische studieniveau en de alledaagse administratieve praktijk gaapte een enorme kloof. Al die formulieren en dossiers waren voor mij psychisch bijzonder belastend. Ben blij dat ik niet in human resources ben verder gegaan. Zelfs op hoog niveau gaat het mij nog te vaak ook nog over de lak van de leasebak.” ------------------------------------------------------------------------→ HOE HEB JIJ JE ONTWORSTELD AAN JE STUDIE? “Via het starten van eigen bedrijven. Het eerste was Career Openers, een bureau dat gericht zoekt naar matches tussen de allerbeste kandidaten en leidinggevende posities. Met niet de vacature, maar de mogelijkheden van de kandidaat als uitgangspunt. Het succes van de methode laat zich ook eenvoudig verklaren met: wijs bijna iedereen af. Grote bedrijven zoals Heineken, Unilever en Ahold gingen met ons in zee. Na drie jaar Career Openers ben ik Business Openers begonnen, een bureau in internal branding. Ook daaraan bleek behoefte te bestaan.” ------------------------------------------------------------------------→ WAT DOE JE NU EN WAT VERDIEN JE DAARMEE? “Ik werk nog bij Business Openers, maar ben een beetje uit het corporate leventje gestapt. Ik bemoei me nu met startende ondernemers, ook door zelf risico te nemen. Ik zit onder meer in crowdfunding van windenergie (Windcentrale), koffie (MedellínSecret) en vlees uit Uruguay (Lento Melo). Met mijn huidige ondernemingen verdien ik zo’n 150.000 euro per jaar.” ------------------------------------------------------------------------→ NOG STEEDS EEN ONRUSTIGE ZOEKER? “Zoeker nog wel, onrustig wat minder. Omdat ik heb geaccepteerd dat ik een zoeker blijf.”

HEDWIGH VERBRUGGEN-LETTY

Gelukkig in Aalsmeer met een Engelsman -----------------------------------------------------------------------------------→ WAAROM HEB JIJ DESTIJDS VOOR PERSONEELSWETENSCHAPPEN GEKOZEN? “Ik was in leren een laatbloeier. Ik begon op de mavo, waar een decaan mijn leergierigheid aanwakkerde. Na de havo en het hbo hoorde ik bij toeval van de multidisciplinaire studie Personeelswetenschappen in Tilburg. Die sprak onmiddellijk tot de verbeelding. Ik zag voor me hoe ik later organisaties mooier zou maken. De studie was nog startend, vrij ongeorganiseerd en experimenteel met probleemgestuurd onderwijs. Je kreeg alle ruimte voor een persoonlijke visie, discussie en dialoog. Ik leerde met academische afstand analyseren. Dat paste toen goed bij mij. En ik mag nog steeds graag nadenken en andere mensen aan het denken zetten.” -----------------------------------------------------------------------------------→ JE GROEIDE IN JE STUDIE DUS STAP VOOR STAP. GING DAT OOK DOOR IN JE LOOPBAAN? “Ja. Ik begon als vestigingsmanager bij Vedior, een mooie opstap, maar wel in de ‘mensenhandel’. Dus niet echt met human resources-middelen organisaties mooier maken, wat ik graag wilde. Dat werken aan de menselijke factor lukte beter als consultant human resources bij ICT Automatisering. Vervolgens werd ik directeur human resources van een internationaal handelsbedrijf.” -----------------------------------------------------------------------------------→ EEN MOOIE LOOPBAAN. JE KOSTJE LEEK DUS AL SNEL GEKOCHT? “Ja op het oog wel. Maar ik kwam in een vroege midlifecrisis en vreesde voor ‘meer van hetzelfde’. Samen met mijn toenmalige partner nam ik afscheid van huis en huisraad en trok met een rugzak de wereld rond. Ons doel was om ogenschijnlijk gelukkige authentieke volken in ongerepte gebieden te ontmoeten en van ze te leren. We overnachtten onder meer bij de Maya’s, maar dé eye opener was toch een ontmoeting in New Delhi. Ik sprak daar met een journalist die me wees op het boek Zwaarden, paarden en ziektekiemen van Jared Diamond. Ik leerde dat je niet back to basics hoeft, maar beter vooruit naar de basis kunt gaan. Met behoud van moderne verworvenheden kun je jouw eigen roots vinden. Zoek het antwoord diep van binnen.” -----------------------------------------------------------------------------------→ HEB JE HET GEVONDEN? “Ja. Mijn huidige werk als coach, trainer, consultant en lecturer bevalt mij goed. Eén inzicht komt daarbij steeds terug: verandering is een constante. Je kunt het beste met een open blik blijven kijken naar jezelf en je omgeving. Verder treed ik als singer-songwriter op met een eigen theaterprogramma. Ik herinnerde me twee jaar geleden ineens hoe geweldig ik zingen vond voor ik twaalf was.” ■

until wetenschap ■

U VROEG? FoTo: AnP/ EVErT ElZinGA

Hoe is het alumni uit een bepaalde richting of lichting vergaan na hun studietijd? Deze keer aan het woord: Niels Willems, Gabriëlle Baars en Hedwigh Verbruggen. Alle drie in 1992 afgestudeerde personeelswetenschappers met interessante carrièrewendingen.

Woont landelijk bij Landsmeer met haar man Jacco en drie kinderen Feiko, Reinout en Iris. ------------------------------------------------------------------------→ HOE HEB JIJ JE TIJD IN TILBURG ERVAREN EN WAT HEB JE AAN JE STUDIE GEHAD? “Na 1 jaar economische bedrijfstechniek aan de hts, zocht ik een meer mensgerichte bedrijfskundige studie. Die vond ik in Personeelswetenschappen met als propedeuse psychologie. Ik stak daar veel van op, bijvoorbeeld hoe mensen doelen stellen en wat ze daarbij motiveert. Maar de leerzaamste ervaring was de oprichting van Plato. In één jaar groeiden we van 0 naar 250 leden, met alles wat daarbij kwam kijken. Een minuut voor de TIK-week begon, legden we de laatste kwast neer. Dat gaf een kick.” ------------------------------------------------------------------------→ OOIT WEER ZO’N ADRENALINESTOOT GEHAD? “Ja, toevallig nog niet zo lang gelden, in mijn huidige baan. Ik heb als manager human resources de Nederlandse tak van EBS mee mogen opbouwen. EBS is een van oorsprong Israëlische coöperatief OV-bedrijf. We wonnen een concessie voor het streekvervoer in Waterland. Binnen een half jaar hebben we een organisatie met 500 medewerkers uit de grond gestampt. Bij het uitrijden van de eerste EBS-bus op 11 december 2011 midden in de nacht stonden we met tranen in onze ogen. Geen wonder na een half jaar keihard, vaak zeven dagen per week, samenwerken.” ------------------------------------------------------------------------→ IN HOEVERRE BEN JE BLIJVEN DOEN WAARVOOR JE WAS OPGELEID? “In al mijn voorgaande functies draaide het om human resources of management development. En ook bij EBS houd ik mij weer bezig met personeel en leidinggevenden. Maar het voelt heel anders. Ik voel me verantwoordelijk voor het volledige eindresultaat.” ------------------------------------------------------------------------→ WAT VERDIEN JE NU? “Ik schat zo’n 75.000 euro per jaar. Bij mij is het anders gegaan dan bij de meeste generatiegenoten. Die wierpen zich vaak direct voluit op hun carrière en zeiden later: ‘Is dit alles, wat er is?’ Voor mij geldt het omgekeerde. Vroeger streefde ik niet naar status en bezit – ik ging op reis met twee onderbroeken en een paspoort. Tegenwoordig telt geld wel. Eigenlijk ben ik daar best trots op. Ik woon nu in een droomhuis met ruim uitzicht en mag daar van mezelf wortelen.”

FoTo: AnP/ roBin UTrEcHT

TIJDGENOTEN GENOTEN

UNTIL INTERVIEW ALUMNUS ■

GABRIËLLE BAARS-PASTOOR

UN1301_30_Cobbenhagen.indd 29

22-02-13 13:17

29 ALUMNI AGENDA Alumni activiteiten terug- en vooruitblik

UN1301_32_Backcover.indd 32

22-02-13 15:02

32 BACKCOVER Gave invulling ambt door Beatrix

| 1-2013 3

TEDx op Tilburg University ☒ Law School gaat selecteren aan de

Jong talent timmert aan de weg Jong Tilburgs wetenschapstalent speelt zich de laatste tijd in de kijker. Een mooi voorbeeld is hoogleraar Victimologie en Internationaal recht Rianne Letschert (1976). Zij is onlangs verkozen tot ‘topper’ van De Jonge Akademie. Dit zelfstandig platform van jonge topwetenschappers binnen de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) kiest jaarlijks tien baanbrekende onderzoekers in haar midden. Dit jaar viel die eer onder anderen te beurt aan Letschert. Zij is een specialist in slachtofferrechten. Vernieuwend is haar aandacht voor degenen die grootschalige mensenrechtenschendingen of zelfs (pogingen tot) genocide meemaakten. Eerder al won Letschert de FemFactor-award

van Tilburg University. Een ander voorbeeld van jong Tilburgs talent is de kersverse hoogleraar Macro Finance Ralph Koijen (1981). Hij doet onderzoek naar reële economie en financiële markten. Daarbij kijkt hij vooral naar de samenhang tussen het investeringsgedrag van ondernemingen, de prijzen van aandelen en de prijzen van toekomstige dividenden. Ook onderzoekt hij vraag en aanbod in verzekeringsmarkten, in het bijzonder in die van levensverzekeringen en ziektekostenverzekeringen. Eerder promoveerde Koijen bij de Tilburgse CentER Graduate School en was hij, als visiting assistant professor of finance, verbonden aan de Stem School of Business van New York University.

alumni actueel

Foto: ton toemen

nieuwe studentenwoningen in centrum tilburg, paus ze

Vidar in het nieuw Een trainingslocatie van Olympische allure: daarover beschikt studentenroeivereniging Vidar sinds eind vorig jaar. Met steun van provincie, gemeente, universiteit, Rabobank en Heineken werd het bestaande complex compleet gerenoveerd en uitgebreid. De capaciteit van de botenloods verdub-

‘Mensen met een beperking aan het Voor het Kamerlidmaatschap gaf alumnus Sjoerd Potters (38, Bestuursrecht) met pijn in het hart na 2,5 jaar zijn functie als wethouder in Waalwijk op. De talentvolle politicus/bestuurder, eerder gemeentesecretaris in Haaren, wilde zijn karwei afmaken. Maar de plicht riep. Hoe onverwacht kwam het Kamerlidmaatschap? “Ik stond op een normaal gesproken onverkiesbare plek. Nadat de VVD afgelopen verkiezingen onverwacht een monsterzege behaalde, deed de partij toch een beroep op mij. Ik heb toen wel even getwijfeld: ik had het netjes gevonden om mijn periode in Waalwijk af te maken. Aan de andere kant had ik nu de kans om ook in het parlement iets neer te zetten op

4 1-2011 |

sociaal gebied. Het was een moeilijke afweging, maar uiteindelijk voelt het als de juiste keuze.”

Voel jij je nu thuis in Den Haag?

“Het begon meteen hectisch met alle turbulentie rond de onafhankelijke zorgpremie. Incasseren dus, nog afgezien van alle hectiek die het Binnenhof normaal al met zich meebrengt. Gelukkig raak ik steeds beter gewend aan de dynamiek van het Kamerlidmaatschap en de bijbehorende procedures. Gelukkig maar, want de nieuwe Participatiewet, onderdeel van mijn portefeuille, heeft flink wat voeten in de aarde.”

In welk opzicht?

“Nederland kent in verhouding veel mensen, vaak met een beperking, die met een uitkering thuiszitten.

until ticKeRtAPe ■ poorT ☒ MinDEr aanMElDingEn voor TilburgsE sTuDEnTEnvErEnigingE

egent tegelplaten theologische faculteit, koen becking BOEK: GELDMOORD

‘Functioneringsgesprek met centrale bankiers’ hoe kan het dat ons geld elk jaar minder waard wordt? en waarom hebben tegenwoordig zoveel mensen moeite om rond te komen? het zijn deze prikkelende vragen die centraal staan in Geldmoord, het nieuwste boek van monetair econoom edin mujagić. tot honderd jaar geleden was er eeuwenlang nauwelijks sprake van inflatie, schetst mujagić. “Sinds begin twintigste eeuw stijgt het gemiddelde prijspeil plotseling explosief. niet toevallig doen rond die tijd de centrale banken hun intrede. mijn boek gaat over hoe de oprichting van centrale banken de doodsteek is geweest voor de waarde van ons geld en daarmee voor onze welvaart. ga maar na: welk gezin kan er anno 2013 nog rondkomen van één inkomen? je zou mijn boek kunnen

belde; daarnaast beschikt de vereniging nu over een nieuw botenhuis voor boten van (inter)nationale trainingsploegen én een groot krachttrainingscentrum. Met de nieuwe gebouwen hoopt Vidar topsporters te kweken en Olympische ploegen aan te trekken.

wErk krijgEn’

zien als een functioneringsgesprek met de centrale bankiers: hoe hebben ze het zo ver kunnen laten komen?” van bewust kwade opzet is volgens mujagić geen sprake. “het is nu eenmaal verleidelijk om de geldpers aan te zetten als de economie in het slop zit. maar het leidt wel tot vergaande inflatie: hoe meer geld er in omloop is, hoe minder het waard wordt. iets waar we zeker in deze tijden van crisis dagelijks mee geconfronteerd worden.” Lange tijd hebben de centrale banken te veel vertrouwen en vrijheid gekregen, stelt mujagić. “nu is het tijd voor hele strenge regels en bijbehorend toezicht. al vrees ik dat de situatie eerst nog veel erger moet worden voordat we massaal in opstand komen.”

RectIfIcAtIe in until 10 (december 2011) keken twee oud-vidraten terug op de ontstaansgeschiedenis van vidar, rond 1960. volgens Wim Blaauw is het destijds anders gegaan. voor wie het precies wil weten, heeft vidar op haar website een pagina over haar eigen geschiedenis geplaatst. www.tsr-vidar. nl/2011/vereniging/geschiedenis/

BAS VAN DER SCHOT

Uitgangspunt van de nieuwe wet is dat we deze groep mensen zoveel mogelijk aan het werk krijgen. Werk zorgt immers niet alleen voor inkomen, maar ook voor een sociaal netwerk en zelfwaardering. Gelukkig kunnen en willen de meeste mensen ook graag aan de slag. Als ik er aan kan bijdragen dat deze mensen in deze moeilijke tijd tóch op een goede plek terechtkomen, is mijn Kamerlidmaatschap geslaagd.”

En daarna lonkt misschien wel een ministerschap…

“Daar ben ik op dit moment helemaal niet mee bezig. Sowieso is de politiek geen plek om een bewuste carrière na te streven. Bevlogenheid, dáár begint het mee. Of dat nu als wethouder, parlementariër of minister is.”

| 1-2013 

Foto: vincent van den hoogen

Ronald Slaats en Louis van den Bogaard

Outreaching-programma koppelt partijen

Alumnus geeft student kans in buitenland

Masterstudent International Business Law Louis van den Bogaard mocht zes weken stage lopen bij de Amerikaanse vestiging van De Lage Landen in Philadelphia. Dit past volgens ceo (en alumnus Privaatrecht) Ronald Slaats in het actieve MVO-beleid van De Lage Landen. ‘Juist door je nek uit te steken, kun je iets bereiken.’

D

e ontvangst is hartelijk, op het Eindhovense hoofdkantoor van de wereldwijd opererende financieel dienstverlener. Van den Bogaard en Slaats hadden elkaar nog niet eerder ontmoet, maar ze hebben toch een band. Want Van den Bogaard werkte voor De Lage Landen in de Verenigde Staten. Deze samenwerking vloeide voort uit het Outreaching Honors Program van de universiteit. Dit programma daagt excellente studenten 6 1-2013 |

uit om wetenschappelijke kennis toe te passen op maatschappelijke thema’s en laat ze internationale ervaring opdoen. Van den Bogaard: “De Lage Landen is ook in Amerika een van de grootste leasemaatschappijen. Toen de mogelijkheid zich voordeed om daar stage te lopen, greep ik die met beide handen aan.” Alumnus Slaats – na vele buitenlandse omzwervingen sinds 2007 terug op het Eindhovense nest

until Alumni | Actie ■

‘Giving back to society, daar geloven wij in’ daar geloven wij in. Het bieden van uitdagende stagemogelijkheden aan topstudenten als Louis past daar ook in.” Hoe kijkt Van den Bogaard terug op zijn stagetijd? “Op het legal department heb ik ondersteund bij zaken als het checken van contracten en het opzetten van een social media-strategie. Daarnaast heb ik voor de business unit Clean Tech de mogelijkheden op de zonne-energiemarkt geïnventariseerd. Natuurlijk is zes weken niet superlang, maar toch heb ik veel opgestoken.” →→ Competitief Het was Van den Bogaards eerste bezoek aan de VS. Schrok hij niet terug voor de competitieve Amerikaanse werkcultuur? “Eerlijk gezegd waren de verschillen tussen Europa en de VS minder groot dan ik had verwacht. Natuurlijk zijn mensen daar competitiever ingesteld dan hier, maar dat spreekt mij persoonlijk wel aan.” Ook Slaats, zelf jarenlang werkzaam in Philadelphia, prijst de competitieve instelling overzees. “Hier word je al snel negatief beoordeeld als je boven de middelmaat uit wilt stijgen. Terwijl je, juist door je nek uit te steken, dingen kunt bereiken. Daar kunnen we in Nederland nog veel van leren.” Slaats pakt ter afsluiting het beoordelingsrapport van de Amerikaanse stagebegeleider van Louis er nog eens bij. “Een ‘quick learner’ met een ‘big future ahead’. Kijk, daar kun je mee thuiskomen! Louis zien we daarom misschien wel terug bij De Lage Landen. Want goede, gemotiveerde mensen, die kunnen we hier altijd gebruiken.”

De telefonische friend & fundraisingcampagne van Tilburg Law School, afgelopen najaar, heeft veel opgeleverd. De dertig studenten die vier weken lang de callroom bemanden, voerden in totaal zo’n 1.500 gesprekken met alumni van de rechtenfaculteit. Ongeveer de helft van de gebelde juristen en bestuurskundigen besloot te doneren. De ongeveer 50.000 euro die is ingezameld voor het Tilburg Law School Fund, worden onder meer ingezet voor onderzoeksprojecten en voor beurzen voor excellente studenten. Naast geld heeft de belcampagne ook nog anderen dingen opgeleverd. Tijdens de campagne ontstond er al snel een positieve buzz in het callcenter, blikt ‘belstudent’ Christine van Noort terug. “Natuurlijk zijn er mensen die meteen ophangen, maar de meeste reacties waren gelukkig positief. Daarnaast was het een uitgelezen mogelijkheid om contacten te leggen.” Dat bleek toen Van Noort alumnus Ernest Peijnenburg, advocaat bij Muurmans Heezemans & De Vries advocaten in Eindhoven, aan de lijn kreeg. “We raakten aan de praat over personen- en familierecht, de richting waarin ik over een paar maanden hoop af te studeren. Daarop werd ik uitgenodigd om een keer langs te komen op kantoor. Uiteindelijk heb ik in Eindhoven een inspirerend gesprek gehad met de heer Heezemans, een van de oprichters van het kantoor en eveneens alumnus van de universiteit. Hij liet me vooral zien hoe mediation en het recht elkaar kunnen versterken. Voor mij was het gesprek een bevestiging van mijn keuze voor het personen- en familierecht.” Tussen eind februari en eind maart vindt de volgende belronde plaats. Mensen die tijdens de vorige campagne nog niet zijn gebeld, kunnen dan een telefoontje verwachten. De bedoeling is dat de belcampagne een jaarlijks terugkerend evenement wordt. Het doel: kansen creëren op het gebied van onderwijs en onderzoek.

Foto: Wouter Nuijten

– vindt het belangrijk dat ondernemingen om zich heen kijken. “Zo is De Lage Landen erg actief op het gebied van maatschappelijk betrokken ondernemen. Vooral niet alleen op het gebied van donaties; we streven een actieve rol na. Zo bieden we onze medewerkers de mogelijkheid om vrijwilligerswerk te verrichten. Onder werktijd. Giving back to society,

Belcampagne levert 50 mille op én contacten

Wie sponsort zijn Olympische roeidroom? Een medaille op de Olympische Spelen van 2016. Roeier en masterstudent Sjoerd Dijkstra (23, Fiscaal Recht) legt de lat hoog voor zichzelf. De belcampagne van Tilburg Law School kan voor de broodnodige financiële armslag zorgen. Belangrijk doel van de belcampagne voor alumni is om fondsen te werven voor talentvolle studenten. Afgelopen jaar was Sjoerd Dijkstra een van de studenten waarop de belcampagne zich richtte. Via zijn roeivereniging Vidar kan Dijkstra nu beschikken over de nodige financiële middelen: voor coaching, materialen en trainingskampen. Daarmee komt het gedroomde doel, een medaille op de Olympische Spelen van 2016, weer wat dichterbij. Dijkstra zou bijzonder blij zijn met een financieel steuntje in de rug. “Om de internationale top te halen is intensief trainen noodzakelijk. En dat kost geld, veel geld: roeien is geen goedkope sport. Ik hoop dat ik mede dankzij de belcampagne wat financiële armslag krijg. Daarmee kan ik, via mijn vereniging Vidar, investeren in het beste materiaal en in trainingskampen. Een goede basis om hopelijk over vier jaar in Brazilië te kunnen pieken.” Ook bijdragen aan Dijkstra’s Olympische missie? Meer informatie is te vinden op www.tilburguniversity.edu/alumni/law

|1-2013

7

8 1-2013 |

until HOOfDVerHaal ■

Terwijl Europa in zijn voegen kraakt, staat in Azië een nieuwe wereldmacht op. China wordt een economische reus en zal zijn normen en waarden meer gaan verspreiden. Nederland lijkt zich van deze nieuwe realiteit nog nauwelijks bewust. Bij het woord Chinees denken we hier nog vooral aan ‘nummel dlie-enveeltig, extla sambal bij?’ TEKST: RUTGER VAHL

→ | 1-2013 

“A

ls ik na twee weken vakantie terugkom in Sjanghai, is daar meer veranderd dan in Nederland in twee jaar. Er zijn nieuwe clubs bijgekomen, andere verdwenen, restaurants van naam veranderd. Een wolkenkrabber die nog een stalen geraamte was, is tientallen meters hoger en voor de onderste helft bedekt met glas.” Aan het woord is de Tilburgse alumnus Teun Hanegraaf (zie kader Een expat in China). Na zijn master Strategic Management ging hij uitblazen in China, het land waarover hij zijn scriptie schreef. “In Sjanghai kwam ik een oudhuisgenoot tegen, die een bedrijfje was gestart. Het ging om een ressort dat inspeelt op ecologisch toerisme. Elf mensen had hij in dienst en hij zocht iemand om evenementen op te zetten. Dat ben ik toen gaan doen. Inmiddels woon ik vier jaar in China en ik heb het geweldig naar mijn zin. Onlangs ben ik vice-president sales & marketing geworden van de onderneming Naked Retreats, waar nu vierhonderd mensen werken. Overnachtingen kosten 400 euro en we zitten altijd vol. Eigenlijk wilde ik vorig jaar iets anders gaan doen. Maar ik kreeg een salaris en kansen aangeboden waartegen je geen nee zegt. Hoeveel? Volgens mij in de buurt wat een minister in Nederland verdient.”

maakt tweederde van alle kopieermachines, schoenen, speelgoed en magnetrons, de helft van alle dvd-spelers, digitale camera’s en textiel, een derde van de computers en een kwart van de mobiele telefoons. In 2012 stonden er drie Chinese bedrijven in de top tien van de Fortune Global 500 (tegen nul in 2008). Het aantal miljonairs stijgt spectaculair (nu 1,4 miljoen). Maar nog spectaculairder daalt het aantal mensen in armoede (van 250 miljoen in 1978 naar 26 miljoen in 2007). Net zo indrukwekkend als de groei van China is de stilte erover in de westerse wereld en zeker in Nederland. We zijn al jaren druk met onze crisis, Europa probeert zichzelf bij elkaar te houden en ook Nederland is erg met zichzelf bezig. Typerend voor de geringe interesse in China was het nieuws dat Nederlandse media brachten over de nieuwe Chinese leider, Xi Jinping. De berichtgeving duurde ongeveer één dag en de vraag waarom Chinese politici hun haar verven was minstens zo belangrijk als de vraag wat het aantreden van Xi Jinping zegt over de koers die China zal gaan varen.

→→Steeds meer Westers? De Britse auteur Martin Jacques, die vorig jaar Tilburg University bezocht, publiceerde in 2009 zijn bestseller When China Rules The World. Volgens hem →→Oorverdovend stil zijn er in het Westen twee reacties op de opkomst Aan de opkomst van China vallen twee dingen op. van China. De eerste groep ziet China vooral als Allereerst de omvang van het economische wonder. economisch succesverhaal en denkt dat een rijker Sinds 1978 groeit de Chinese economie jaarlijks met China steeds meer op het Westen zal gaan lijken. negen à tien procent (twee keer zo hoog als de groei Deze positivo’s gaan ervan uit dat het ideaal van van de VS tijdens zijn industrialisatie in de negenelke wereldburger een Opel is, een pakketje aantiende eeuw). China is nu de tweede economie van delen en eens in de vier jaar naar de stembus. De de wereld en zal over een paar jaar de koppositie tweede groep bestaat uit sceptici en voorspelt dat overnemen van Amerika. Sinds 2011 is de VolksChina onvermijdelijk ten onder zal gaan aan inrepubliek ’s werelds grootste productieland. Het terne strijd en corruptie (à la de Sovjet-Unie), of het economische deksel hard op zijn neus zal krijgen. China creëert zijn eigen bubbels, zeggen deze negatievelingen, en is veel te afhankelijk van de export. Wat beide groepen gemeen hebnetwerk, een alumni chapter, waar ze elkaar Wie op de campus in Tilburg loopt, kan niet ben, stelt Martin Jacques, is dat kunnen ontmoeten. Op 25 januari opende meer om China heen. Zoals onlangs op 7 feze China door een westerse bril rector magnificus Philip Eijlander dit China bruari. Toen werd stilgestaan bij de start van bekijken. Daardoor begrijpen ze Alumni Chapter. Via het alumnibureau van het Chinese nieuwjaar: het Jaar van de Slang. niet dat het land fundamenteel Op de campus vormen Chinese studenten een Tilburg University worden de alumni in China afwijkt van het Westen. Alleen op de hoogte gehouden van de activiteiten. steeds zichtbaarder deel van de studentenal het aantal inwoners van 1,3 Dit China Alumni Chapter is overigens het populatie. En Tilburg University wil zichzelf miljard maakt de schaal van alles eerste van meerdere van deze netwerken in bij deze doelgroep in de kijker blijven spelen, totaal anders dan wat we ooit verschillende buitenlanden. bijvoorbeeld met het nieuwe wervingsloket gezien hebben. Wishful thinking (Support Office China) in Beijing. Ook worden en tunnelvisie beheersen de wesWil je meer weten of zelfs zelf bijdragen aan de banden met Chinese alumni – die een rol terse visie op China, betoogt de een Alumni Chapter? Laat het dan weten via spelen in de werving – verder aangehaald. hoogleraar. Hij zegt provocerend [email protected] Dat doen we onder meer via een speciaal dat China niet steeds westerser

Alumni Chapter in China

10 1-2013 |

until feature ■

'Economen voorspellen dat de Yuan de dollar binnen tien jaar als wereldmunt gaat verdringen' naar historisch lage niveaus. En die lage rente veroorzaakte een run op leningen en hypotheken. Dit veroorzaakte een bubbel op de huizenmarkt, een exponentiële groei van het westerse bankwezen en schulden. Heel veel schulden. De sleutel tot een goed begrip van China verloopt via de weg van het samenleving. De vervuiling is enorm, maar Bettine Vriesekoop ontwikkelde zich na geld, betoogt Mees. China ontwikook de sociale ongelijkheid. Aan heel veel haar tafeltenniscarrière tot China-kenner. kelt zich tot een bank voor westerse Chinezen gaat de groei nog volkomen Dit voorjaar geeft ze gastcolleges aan landen, voor bedrijven met geldprovoorbij. En er verdwijnen nog steeds menTilburg University. Ze zal het onder meer blemen en de derde wereld. En wat sen zonder proces in strafkampen.” In dat hebben over de positie van de vrouw in te denken van de Chinese munt, laatste komt wel verandering. Vriesekoop China. “Die verandert snel. Van oudsher de yuan? Economen voorspellen ziet dat er in China langzaam iets van had de vrouw niet veel in te brengen, maar dat deze binnen tien jaar de dollar een civil society begint te ontstaan, met sinds 30 jaar is er sprake van emancipatie. als wereldmunt gaat verdringen. Dit heeft veel gevolgen voor de verhoudin- burgerrechten en een juridisch systeem De betekenis hiervan is ongekend. gebaseerd op het recht. “Dat is noodzakegen.” Vriesekoop houdt van de Chinezen. Als dit daadwerkelijk gebeurt, zal lijk voor een verdere groei. Wil de Chinese “Het zijn hele loyale mensen. Win je hun de economische macht van China overheid dat burgers meer consumeren vertrouwen, dan heb je vrienden voor het enorm toenemen. Bovenal zal het en investeren, en minder sparen, dan zal leven.” de macht van de Verenigde Staten hen meer rechtszekerheid moeten worden Maar ze is niet kritiekloos. “China heeft sterk ondermijnen. De val van de geboden. Maar het gaat wel lang duren.” grote problemen en is een keiharde dollar maakt het voor Amerikanen moeilijker op de pof te leven, zoals zij nu doen. Maar het zal ook de zal worden, maar het Westen meer Chinees. Jackosten van Amerikaanse buitenlandse interventies ques schetst een wereld die afhankelijk wordt van opdrijven. Over de rol van het Chinese geld hoor je China. Een goed voorbeeld zijn de investeringen. Zo dan weer weinig. Wordt oud-DNB-president Nout stak China in 2010 miljarden in het noodlijdende Wellink commissaris bij een grote Chinese bank, Griekenland. Een ander voorbeeld zijn de goedkope dan is onze eerste vraag…heeft hij al een LOI-cursus Chinese producten, die sinds tien jaar de wereld Chinees besteld? overspoelen. En verder zullen we steeds vaker een Chinees veto in de Veiligheidsraad kunnen →→Inhaalslag verwachten. China laat zich in haar buitenlands Het gangbare beeld in het Westen is dat China albeleid louter leiden door economische belangen en leen goed is in simpele producten, maar zelf weinig zijn zoektocht naar energiebronnen. En niet door innovatief vermogen heeft. Expat Teun Hanegraaf mensenrechten en morele bemoeizucht, zoals het onderschrijft dit beeld gedeeltelijk: “Chinezen zijn Westen. Dixit Jacques. getraind in het uit hun hoofd leren van dingen, om te beginnen hun waanzinnig moeilijke schrift. →→Weg van het geld Maar ze leren niet om autonoom te denken, zoals Volgens econome Heleen Mees is die invloed van wij in het Westen, en zijn extreem bang voor geChina op de wereld al enorm. De economische crisis zichtsverlies. Dat stimuleert innovatie ook niet.” in het Westen ziet zij als een rechtstreeks gevolg Geert Duysters is hoogleraar ondernemerschap aan van de opkomst van China. Toen het land vanaf de Tilburg University en de TU Eindhoven. Hij ziet 1999 de wereld begon te overspoelen met goedkope de wetenschappelijke mentaliteit in China veranproducten stroomde veel buitenlands geld naar deren. “Vroeger zeiden ze: China kan alle onderChina. Die geldberg, nu geschat op ruim 3.000 mildelen van een raket maken, maar geen raket. Dat jard dollar, kon vrijwel nergens naartoe, behalve is achterhaald. Het aantal topwetenschappelijke terug naar westerse landen. En ging met name publicaties in China stijgt. Daarnaast nemen invesnaar de Verenigde Staten, in de vorm van staatsleteringen in R&D flink toe. China is nu qua geldstroningen. Al dat geld drukte de rente in het Westen men naar onderzoek wereldwijd de nummer twee,

Vriesekoop gasthoogleraar

| 1-2013 11

→

achter de VS.” Het gevolg van deze investeringen is dat China ook steeds vaker met eigen innovatieve producten op de markt komt, van telefoons tot windmolens en hogesnelheidstreinen. “China zal wel moeten. De loonkosten beginnen te stijgen en de Chinese economie moet meer toegevoegde waarde creëren om te blijven groeien.” Overigens heeft China volgens de Wereldbank nog een leger van 200 miljoen landarbeiders achter de hand. Dat zijn de goedkope fabriekskrachten van morgen. China houdt nog jaren lage loonkosten. De hoogleraar vindt dat Nederland niet moet proberen China op alle gebieden van technologie te verslaan. “Dat is onbegonnen werk. Onze kracht ligt in crossovers tussen vakgebieden en de verbinding tussen technologie en samenleving. Chinezen hebben daar meer moeite mee.”

Een expat in China Alumnus Teun Hanegraaf (27) woont en werkt sinds 2008 in Sjanghai, een stad met zo’n twintig miljoen inwoners. Hij is vice-president sales & marketing van Naked Retreats, een bedrijf met twee luxe-ressorts buiten Sjanghai, gericht op ecologisch toerisme. “We richten ons op de welgestelde Chinees die gemakkelijk 400 euro per nacht kan betalen om tot rust te komen.” Teun beschrijft het leven in Sjanghai als ‘ongelooflijk hectisch’. Dat hij dit voorjaar vier maanden naar het evenmin rustige New York gaat om ‘bij te tanken’ is veelzeggend. “De gemiddelde Chinees wil zichzelf vooral eco-

12 1-2013 |

nomisch verbeteren. China is een tegenstrijdig land. Mensen zijn egoïstisch tot op het bot, maar tegelijk zijn relaties superbelangrijk, ook in het zakenleven. Je ziet enorme milieuvervuiling maar ook het grootste windmolenpark ter wereld. In Nederland heerst een crisissfeer en wordt gesproken over de houdbaarheid van de verzorgingsstaat. Ik zou aanraden zuinig te zijn op westerse verworvenheden als de 40-urige werkweek en het pensioen. Maar wees realistisch. Als je maar 32 uur wilt werken en 30 vakantiedagen eist, is het misschien niet meer te betalen. You can’t have your cake and eat it too.”

Geert Duysters: 'Vroeger zeiden ze: China kan alle onderdelen van een raket maken, maar geen raket. Dat is achterhaald.'

→→Ping pong Zal China de wereld overheersen, zoals de titel van het boek van Martin Jacques suggereert? Aan elke tafeltennisliefhebber kun je vragen wat Chinese werelddominantie betekent. Het land levert al decennialang alle wereld- en Olympisch kampioenen. Er valt voor een niet-Chinees niet tegenop te trainen. Bettine Vriesekoop was in haar tijd een van de weinige speelsters die weerstand kon bieden aan de gele overmacht. Na haar sportcarrière studeerde ze Chinees en werkte ze als correspondent vanuit Beijing. Vriesekoop, die dit voorjaar gasthoogleraar is aan de Tilburg University (zie kader Vriesekoop gasthoogleraar), trekt een parallel tussen de Chinese dominantie in het tafeltennis en het economische wonder dat zich in het land voltrekt. “Toen ik in 1980 als een van de eerste westerse speelsters in China mocht trainen, schermden ze hun trainingsmethoden voor me af. Ze wilden geen pottenkijkers. Maar nu is China erachter gekomen dat hun dominantie de sport kapot dreigt te maken en zijn ze omgeslagen. Er worden westerse spelers uitgenodigd om van Chinese trainingsmethoden te leren. China begrijpt dat ze de rest van de wereld nodig hebben. Dat is ook hun houding ten aanzien van hun economische groei. China is niet uit op wereldhegemonie, maar wil juist samenwerken. Om er zelf beter van te worden. Je ziet dat het land meer investeert in het buitenland en zich meer openstelt. Maar het gaat wel heel geleidelijk.” →→Marginale aandacht De vraag of China zich meer richting Westen ontwikkelt, is even gerechtvaardigd als de vraag of wij ons voldoende richting China ontwikkelen. De voormalige toptafeltennister vindt dat de aandacht voor China in Nederland marginaal is. “We dreigen de boot te missen. Voor onze specifieke kennis – denk aan waterbouw en architectuur – is wel degelijk een markt in China. Maar dan zullen we ons wel in China moeten verdiepen, relaties moeten aangaan. Als we onszelf niet op de kaart zetten, investeren ze hun geld gewoon ergens anders. Zij wachten niet tot Nederland wakker wordt.” ■

FOTO: FRANCO GORI

COLUMN DIEUWKE ■

LELIJKE WOORDEN → Ik moest een column schrijven over de

lelijkste onderwijswoorden van 2012. Daar had ik best wel zin in. Woorden zijn voor een letterenstudent wat wind is voor een zeiler. En nu ben ik persoonlijk ook een groot afnemer van lijstjes. Van boodschappenlijstjes tot dit-nemen-we-zekerniet-mee-naar-2013, de top2000 of Mijn Belangrijkste Momenten op Facebook. Lijstjes zijn vaak simpel, overzichtelijk en in zekere zin grappig (met uitzondering van boodschappenlijstjes, uiteraard). Helaas. Het lijstje van de lelijkste onderwijswoorden wàs helemaal geen lijstje van lelijke woorden. Echt niet. Throughput, blijkbaar met stip op nummer 1, is inderdaad geen symfonisch woord, maar lelijk… nou nee. Nummer twee en drie, respectievelijk ‘kennisvalorisatie’ en ‘geharmoniseerde curriculumopzet’ vind ik

Pro-fi-le-ringstrans-pa-ran-tie. Prachtig. Beetje in lijn met het indonesiseringsprogramma persoonlijk namelijk mooie woorden. Ook de hekkensluiter, op vijf ‘innovatie-implementatie’ rolt makkelijk en goed klinkend uit mijn mond en nummertje vier ‘profi leringstransparantie’ is zelfs een prachtig, schitterend woord. Pro-fi-le-rings-transpa-ran-tie. Prachtig. Prachtig! Beetje in lijn met het ‘indonesiseringsprogramma’ uit het Groot Nederlands Dictee.

Ik ben gewoon genept. Dit lijstje met lelijke woorden is geen lijstje met lelijke woorden. En het is ook geen grappig lijstje. Dit lijstje is een normatieve indicatie van wat de samensteller(-s) mis vindt (/vinden) aan de huidige onderwijswereld. Dit zijn woorden die mogelijk niet in de onderwijswereld thuis horen. Of zoiets. Want het nadeel van een negatief normatief lijstje is dat het zonder scherp gespecificeerde context helemaal niets doet of hoogstens voor iedereen iets anders betekent. Tsja, als we op zo’n manier lijstjes gaan maken, dan wil ik alvast stemmen voor de lelijkste woorden in 2013. Onvoldoende. Black-out. Meerkeuzetentamens. Onderwijsbezuinigingen. ■ Dieuwke van Turenhout, alumna Taalwetenschappen.

| 1-2013 13

SUCCESVOLLE FUSIE BINNEN DE UNIVERSITEITSMUREN Erik de Ridder (1978) en Joost van Damme (1982) zijn beiden betrokken geweest bij het ontstaan van Magister JFT. De juridische faculteitsvereniging viert dit jaar haar tienjarig bestaan. De twee haalden onlangs herinneringen op over de oprichting. Ze spraken onder meer over het smeden van negen verenigingen tot een. ‘Groningen was ons voorbeeld, nu zijn wij dat voor anderen.’ TEKST: SARA TERBURG

14 1-2013 |

UNTIL…WE MEET AGAIN ■

→ EEN ZOMERLANG ZOET

Toen een bestuur samengesteld moest worden, kwam Van Damme bij De Ridder in beeld. “Studiegenoot Fons Cammaert wees mij op Joost en zijn bestuurservaring.” Van Damme zag het als een mooie kans en ging met drie medebestuursleden vol enthousiasme aan de slag. “Gelukkig bestond de bestuursbeurs nog, want we hadden heel veel werk te doen. Het rapport schetste een gemeenschappelijke identiteit. En we hadden voldoende actieve leden en ervaring. Maar we moesten antwoorden vinden op basale vragen als: hoe wordt de kamerverdeling en wie gaat waarover vergaderen?” Hiermee zijn de pioniers een zomerlang zoet geweest. Na een jaar legde Van Damme de voorzittershamer neer. Magister JFT ontpopte zich tot een levende vereniging waarvan het bestuur jaarlijks wisselt. Van Damme noemt het een dynamisch evenwicht. Een van de geheimen van het succes is dat er ruimte was voor nieuwe initiatieven, zoals E-law, de activiteitencommissie en medezeggenschapsorgaan Vrijspraak. Zo bleef de vereniging interessant voor studenten die actief wilden zijn.

VAN DAMME: ‘A LS IK DAN NU EEN KAARTJE KRIJG VOOR MIJN TROUWEN, DAN DENK IK: WAT DOEN ZE HET TOCH GOED.’

→ RAPPORT DE RIDDER

In 2003 telde de juridische faculteit meer dan tien studiegerelateerde verenigingen. In Magister JFT gingen er uiteindelijk negen op. De Ridder: “De faculteit had te veel clubjes die allemaal onvoldoende sponsorgeld binnenhaalden doordat ze te weinig leden hadden. De duizend leden die de verenigingen samen telden, waren er eigenlijk maar twee honderd; de meeste studenten waren lid van meerdere clubs. Bovendien heerste er geen gezamenlijkheid. Ook niet binnen Factor waarin alle besturen vertegenwoordigd waren.” De ervaren De Ridder, in zijn laatste studiejaar, was de aangewezen persoon om een oplossing te vinden. Hij leidde een onderzoekscommissie om samenwerking te verkennen. Dit resulteerde in het ‘Rapport De Ridder’. Het woord ‘fusie’ werd daarin nergens genoemd. “Maar daar stuurde het rapport wel op aan natuurlijk.” Na allerlei overlegrondes gingen vrijwel alle besturen akkoord met de oprichting van één nieuwe vereniging. Alleen ELSA en De Smeetskring bleven zelfstandig.

| 1-2013 15

→

→ VOORBEELD VOOR ANDEREN

Magister JFT groeide in tien jaar tijd uit tot een solide faculteitsvereniging, met ongeveer drieduizend leden. De vereniging heeft een eigen app en een alumnivereniging: GISTER. Van Damme en De Ridder zijn er in geslaagd een grote, bloeiende faculteitsvereniging te initiëren. Beide alumni zijn trots op de vereniging, op hoe deze zich ontwikkeld heeft en zich nog ontwikkelt. Magister is zelfs een voorbeeld voor verenigingen in andere universiteitssteden geworden. De Ridder: “En dat terwijl wij vroeger met bewondering naar Groningen keken.” Van Damme: “En als ik dan nu van het huidige bestuur een kaartje krijg voor mijn trouwen, dan denk ik: wat doen ze het toch goed.” Ze zijn allebei lid van de Raad van Advies van Magister. Daardoor maken ze ieder jaar kennis met een nieuw bestuur. De Ridder: “Iedereen loopt tegen dezelfde zaken aan, zoals onenigheden en andere uitdagingen. Daarover vragen zij ons advies of ze vragen hoe wij dingen ooit bedoeld hadden. Het is mooi om zo betrokken te blijven.”

Van Damme en De Ridder zijn er in geslaagd een grote, bloeiende faculteitsvereniging te initiëren

16 1-2013 |

UNTIL…WE WE MEET AGAIN ■

De Ridder: ‘Het woord ‘fusie’ werd nergens genoemd. Maar daar stuurde het rapport wel op aan natuurlijk.’

→ WETHOUDER EN DOCENT

De Ridder en Van Damme hebben na hun afstuderen ieder een ander carrièrepad bewandeld. De Ridder ging de politiek in. Na zijn afstuderen (2003) werkte hij voor Economische Zaken en Ordina. Sinds 2010 is hij namens het CDA wethouder in Tilburg, met in zijn portefeuille onder meer Financiën, Economie en Ondernemerszaken. Van Damme ging na zijn afstuderen in 2007 werken bij een beleidsadviesbureau. “Na een paar jaar wist ik dat ik dit werk niet nog 40 jaar wilde doen. Ik had behoefte aan actie, lol en inspiratie. Daarom ben ik weer gaan

studeren.” Al een aantal jaar werkt hij nu als docent Aardrijkskunde in Delft en Utrecht. En profiteert nog altijd van wat hij tijdens zijn Tilburgse studie opstak. “Ik heb geleerd ongewone vragen te stellen. Samen met de blik op de wereld die ik heb meegekregen, heeft dit nog altijd een meerwaarde.” De Ridder herkent dit. “De pay off van de universiteit, Understanding Society, is zeker van toepassing op Bestuurskunde, maar Questioning Society is dat nog meer. We zijn door docenten geprikkeld om te bespiegelen.”

|1-2013 17

TIJDGENOTEN

Hoe is het alumni uit een bepaalde richting of lichting vergaan na hun studietijd? Deze keer aan het woord: Niels Willems, Gabriëlle Baars en Hedwigh Verbruggen. Alle drie in 1992 afgestudeerde personeelswetenschappers met interessante carrièrewendingen.

18 1-2013 |

NIELS WILLEMS

Woont in Soest met Gusta en hun twee kinderen Ties en Jona. ------------------------------------------------------------------------→ BEN JIJ IEMAND DIE METEEN WIST WAT HIJ WILDE? “Met de kennis van nu kun je mijn loopbaan beschrijven als een zoektocht om aan mijn studie te ontsnappen. De stof van de studie Personeelswetenschappen vrat ik. Maar ik bleek ongeschikt voor de banen waar de studie toe leidde, ondervond ik na mijn studie. Tussen het hoge strategische studieniveau en de alledaagse administratieve praktijk gaapte een enorme kloof. Al die formulieren en dossiers waren voor mij psychisch bijzonder belastend. Ben blij dat ik niet in human resources ben verder gegaan. Zelfs op hoog niveau gaat het mij nog te vaak ook nog over de lak van de leasebak.” ------------------------------------------------------------------------→ HOE HEB JIJ JE ONTWORSTELD AAN JE STUDIE? “Via het starten van eigen bedrijven. Het eerste was Career Openers, een bureau dat gericht zoekt naar matches tussen de allerbeste kandidaten en leidinggevende posities. Met niet de vacature, maar de mogelijkheden van de kandidaat als uitgangspunt. Het succes van de methode laat zich ook eenvoudig verklaren met: wijs bijna iedereen af. Grote bedrijven zoals Heineken, Unilever en Ahold gingen met ons in zee. Na drie jaar Career Openers ben ik Business Openers begonnen, een bureau in internal branding. Ook daaraan bleek behoefte te bestaan.” ------------------------------------------------------------------------→ WAT DOE JE NU EN WAT VERDIEN JE DAARMEE? “Ik werk nog bij Business Openers, maar ben een beetje uit het corporate leventje gestapt. Ik bemoei me nu met startende ondernemers, ook door zelf risico te nemen. Ik zit onder meer in crowdfunding van windenergie (Windcentrale), koffie (MedellínSecret) en vlees uit Uruguay (Lento Melo). Met mijn huidige ondernemingen verdien ik zo’n 150.000 euro per jaar.” ------------------------------------------------------------------------→ NOG STEEDS EEN ONRUSTIGE ZOEKER? “Zoeker nog wel, onrustig wat minder. Omdat ik heb geaccepteerd dat ik een zoeker blijf.”

UNTIL INTERVIEW ALUMNUS ■

GABRIËLLE BAARS-PASTOOR

Woont landelijk bij Landsmeer met haar man Jacco en drie kinderen Feiko, Reinout en Iris. ------------------------------------------------------------------------→ HOE HEB JIJ JE TIJD IN TILBURG ERVAREN EN WAT HEB JE AAN JE STUDIE GEHAD? “Na 1 jaar economische bedrijfstechniek aan de hts, zocht ik een meer mensgerichte bedrijfskundige studie. Die vond ik in Personeelswetenschappen met als propedeuse psychologie. Ik stak daar veel van op, bijvoorbeeld hoe mensen doelen stellen en wat ze daarbij motiveert. Maar de leerzaamste ervaring was de oprichting van Plato. In één jaar groeiden we van 0 naar 250 leden, met alles wat daarbij kwam kijken. Een minuut voor de TIK-week begon, legden we de laatste kwast neer. Dat gaf een kick.” ------------------------------------------------------------------------→ OOIT WEER ZO’N ADRENALINESTOOT GEHAD? “Ja, toevallig nog niet zo lang gelden, in mijn huidige baan. Ik heb als manager human resources de Nederlandse tak van EBS mee mogen opbouwen. EBS is een van oorsprong Israëlische coöperatief OV-bedrijf. We wonnen een concessie voor het streekvervoer in Waterland. Binnen een half jaar hebben we een organisatie met 500 medewerkers uit de grond gestampt. Bij het uitrijden van de eerste EBS-bus op 11 december 2011 midden in de nacht stonden we met tranen in onze ogen. Geen wonder na een half jaar keihard, vaak zeven dagen per week, samenwerken.” ------------------------------------------------------------------------→ IN HOEVERRE BEN JE BLIJVEN DOEN WAARVOOR JE WAS OPGELEID? “In al mijn voorgaande functies draaide het om human resources of management development. En ook bij EBS houd ik mij weer bezig met personeel en leidinggevenden. Maar het voelt heel anders. Ik voel me verantwoordelijk voor het volledige eindresultaat.” ------------------------------------------------------------------------→ WAT VERDIEN JE NU? “Ik schat zo’n 75.000 euro per jaar. Bij mij is het anders gegaan dan bij de meeste generatiegenoten. Die wierpen zich vaak direct voluit op hun carrière en zeiden later: ‘Is dit alles, wat er is?’ Voor mij geldt het omgekeerde. Vroeger streefde ik niet naar status en bezit – ik ging op reis met twee onderbroeken en een paspoort. Tegenwoordig telt geld wel. Eigenlijk ben ik daar best trots op. Ik woon nu in een droomhuis met ruim uitzicht en mag daar van mezelf wortelen.”

HEDWIGH VERBRUGGEN-LETTY

Gelukkig in Aalsmeer met een Engelsman -----------------------------------------------------------------------------------→ WAAROM HEB JIJ DESTIJDS VOOR PERSONEELSWETENSCHAPPEN GEKOZEN? “Ik was in leren een laatbloeier. Ik begon op de mavo, waar een decaan mijn leergierigheid aanwakkerde. Na de havo en het hbo hoorde ik bij toeval van de multidisciplinaire studie Personeelswetenschappen in Tilburg. Die sprak onmiddellijk tot de verbeelding. Ik zag voor me hoe ik later organisaties mooier zou maken. De studie was nog startend, vrij ongeorganiseerd en experimenteel met probleemgestuurd onderwijs. Je kreeg alle ruimte voor een persoonlijke visie, discussie en dialoog. Ik leerde met academische afstand analyseren. Dat paste toen goed bij mij. En ik mag nog steeds graag nadenken en andere mensen aan het denken zetten.” -----------------------------------------------------------------------------------→ JE GROEIDE IN JE STUDIE DUS STAP VOOR STAP. GING DAT OOK DOOR IN JE LOOPBAAN? “Ja. Ik begon als vestigingsmanager bij Vedior, een mooie opstap, maar wel in de ‘mensenhandel’. Dus niet echt met human resources-middelen organisaties mooier maken, wat ik graag wilde. Dat werken aan de menselijke factor lukte beter als consultant human resources bij ICT Automatisering. Vervolgens werd ik directeur human resources van een internationaal handelsbedrijf.” -----------------------------------------------------------------------------------→ EEN MOOIE LOOPBAAN. JE KOSTJE LEEK DUS AL SNEL GEKOCHT? “Ja op het oog wel. Maar ik kwam in een vroege midlifecrisis en vreesde voor ‘meer van hetzelfde’. Samen met mijn toenmalige partner nam ik afscheid van huis en huisraad en trok met een rugzak de wereld rond. Ons doel was om ogenschijnlijk gelukkige authentieke volken in ongerepte gebieden te ontmoeten en van ze te leren. We overnachtten onder meer bij de Maya’s, maar dé eye opener was toch een ontmoeting in New Delhi. Ik sprak daar met een journalist die me wees op het boek Zwaarden, paarden en ziektekiemen van Jared Diamond. Ik leerde dat je niet back to basics hoeft, maar beter vooruit naar de basis kunt gaan. Met behoud van moderne verworvenheden kun je jouw eigen roots vinden. Zoek het antwoord diep van binnen.” -----------------------------------------------------------------------------------→ HEB JE HET GEVONDEN? “Ja. Mijn huidige werk als coach, trainer, consultant en lecturer bevalt mij goed. Eén inzicht komt daarbij steeds terug: verandering is een constante. Je kunt het beste met een open blik blijven kijken naar jezelf en je omgeving. Verder treed ik als singer-songwriter op met een eigen theaterprogramma. Ik herinnerde me twee jaar geleden ineens hoe geweldig ik zingen vond voor ik twaalf was.” ■

| 1-2013 19

20 1-2013 |

until interview alumnus ■

Alumnus Pepijn van Bommel

‘Ik wil niet in maar een ding goed zijn’

Al op zijn dertigste kreeg Pepijn van Bommel de verantwoordelijkheid voor de verkoop bij schoenenfabrikant Van Bommel. Bagage hiervoor deed hij niet alleen op in Milaan maar vooral in Tilburg en omgeving. Sociale soliditeit leerde hij in het café, analyseren en debatteren bij de universiteit en debatclub Cicero. ‘Zonder familiebedrijf had ik nooit zo jong op zo’n positie gezeten.’ Tekst: Joost Bijlsma Fotografie: Vincent van den Hoogen

R

elaxed, in casual kleding, zit Pepijn van Bommel (33) achter zijn bureau in Moergestel. Hij doet in weinig denken aan een typische sales director. Toch is hij, op zijn jonge leeftijd, commercieel directeur bij schoenenfabriek Van Bommel in Moergestel. De planning die achter hem hangt, laat zien dat hij aan de bak moet. Bij eind januari staat ‘start’ en in maart weer ‘stop’. “Het moet in de komende twee maanden gebeuren, want dan gaan onze klanten hun wintercollectie inkopen. Een enerverende periode.” De jongste van de drie telgen van de negende generatie die het bekende familiebedrijf leiden, is een authentieke persoon. Hij valt niet te betrappen op sociaal wenselijke antwoorden. Hij hecht er aan om open te kunnen praten. Zo windt hij ook geen doekjes om zijn stroeve studiestart in Enschede. “Ik kon aanvankelijk niet goed omgaan met de weelde van volledige vrijheid. Moest mij zelf aanleren om

zelfstandig te leren. En ik ben er te naïef ingestapt. Ik ben geen specialist. Ik wil ook niet in maar één ding goed zijn. Daarom koos ik voor de brede studie Bestuurskunde aan de TU Twente.” Na een jaar kwam hij er echter achter dat hij de verkeerde keuze had gemaakt. “Bestuurskunde ervoer ik als een lange rechte weg met hoge muren naar een functie van topambtenaar.” Hij miste avontuur. “Van huis uit ken ik de charme van zelf dingen maken. En de vrijheid om los te staan van een systeem.” Van Bommel besloot daarom te switchen van studie. Zo kwam hij bij Tilburg University terecht, waar hij Organisatiewetenschappen ging studeren. Een schot in de roos. “Ik zou die studie zeker weer opnieuw kiezen.” Toen hij onlangs een gastcollege over strategie mocht geven, reed hij er met een glimlach naartoe. “Vooral de veelzijdigheid van die studie sprak mij aan. Het is een goede voorbereiding gebleken voor mijn huidige functie in dit

→

| 1-2013 21

familiebedrijf, hoewel ik die toen nog niet ambieerde. Op deze positie bij een bedrijf van deze omvang moet je afstand kunnen nemen. Op de universiteit leer je logisch te denken en leer je ook wat er te koop is. Als hier een bedrijfsadviseur een model als enig zaligmakende aanprijst, prik ik daar onmiddellijk doorheen.” Hoewel mijn studie een belangrijke vormende factor is in mijn denken en doen, kies ik in de praktijk voor een pragmatische benadering. “Als een collega een plan maakt, wil ik geen wetenschappelijke verhandeling. Het moet to the point en consistent zijn.” →→Gsus Dat hij op jonge leeftijd commercieel directeur is geworden, is volgens Pepijn van Bommel een samenloop van omstandigheden. “Ik was bezig met het openen van een Van Bommel-flagshipstore in Amsterdam. Een mooie opdracht. Op dat moment kreeg onze toenmalige commercieel directeur, Jean Pierre Raes, een aanbod dat hij niet kon weigeren. Hij kon managing director en mede-eigenaar worden van modemerk Gsus, waar hij eerder had gewerkt. We vonden dat hij dat moest doen. Want de kans dat hij hier hetzelfde aanbod krijgt, is nihil.” Hij herinnert zich hoezeer zijn broer Reynier baalde van het nieuws. “Jean Pierre was hier nog maar twee jaar. En nu moesten we weer iemand gaan inwerken.” Pepijn van Bommel had er geen rekening mee gehouden dat hij een verzoek zou krijgen om op te volgen. Toch was dat wat er gebeurde, op de dag dat hij en zijn broers Reynier (algemeen directeur, red.) en Floris (creatief directeur, red.)

CV Pepijn van Bommel 2001-2007 Organisatiewetenschappen, Tilburg University 2007-2009 Management consultant, Young Colfield Opdrachten bij: Defensie, Ceva Logistics, Flora Holland, waterschap Rijnland 2009-2010 Retail manager, Wed. J. P. van Bommel 2009 Opleiding modelist/designer, Ars Sutoria Institute (Milaan) 2010-nu Commercieel directeur, Wed. J. P. van Bommel Twitter: @pepijnvanbommel

22 1-2013 |

definitief uitsluitsel kregen over het vertrek van Raes. “Jean Pierre keek mij toen lachend aan en zei: ‘Jij bent er toch klaar voor?’ Jean Pierre en Reynier boden vervolgens aan om samen een plan te maken voor de opvolging.” Pepijn van Bommel besloot op het aanbod in te gaan. “Ik zei: ik heb, denk ik, wel de kwaliteiten, maar niet de ervaring. Om dat te ondervangen, hebben we een aantal afspraken gemaakt. Die hielden in dat ik een tijdlang kon putten uit de ervaring van anderen.” Die houding te willen leren en niet de waarheid in pacht te hebben is cruciaal, volgens Van Bommel. Ook voor de acceptatie van een jonge manager op deze post: “Al onze vertegenwoordigers zijn beter in verkopen dan ik. Ze zijn meestal ouder en hebben bijna altijd meer ervaring. Ik heb niet het ego om ze te vertellen wat ze moeten doen. Het enige wat ik wil is mij ontwikkelen tot een goede coach. Ik moet ervoor zorgen dat onze verkoopteams de juiste faciliteiten krijgen en in lijn met onze visie functioneren.”

until interview alumnus ■

Als een bedrijfsadviseur een model als het enig zaligmakende aanprijst, prik ik daar onmiddellijk doorheen

→→In den Bockenreijder Met de kennis van nu is hij blij dat hij een studie heeft gedaan, waar aandacht was voor meer dan economie alleen. “Teams moet je niet alleen economisch sturen”, meent Van Bommel. “Als het alleen over cijfers gaat, pikken mensen dat niet. Tachtig procent van de benodigde vaardigheden zitten in de sociologische en psychologische hoek.” Van Bommel vindt zichzelf van nature sociaal vaardig. “Dat heb ik verder ontwikkeld tijdens negen jaar als barkeeper van het café In den Bockenreijder in Esbeek. Daar stond ik als jongetje van achttien al. Zo leerde ik langzaam maar zeker met vogels van allerlei pluimage omgaan. Zonder die vorming was ik nooit sociaal solide genoeg geweest om al op mijn dertigste commercieel directeur te worden.” Wat hem ook heeft gevormd, is het debatteren bij Cicero. “Met die debatclub namen we deel aan allerlei toernooien bij verschillende universiteiten. In Nederland waren mijn debatpartner en ik subtop, maar in Engeland, Oxford en Cambridge, kregen we oorwassingen.” Hij voelde zich in de debatclub wel een beetje een vreemde eend in de bijt. “Mijn studiehouding was nonchalanter vergeleken met die van de meeste, zeer ambitieuze, clubgenoten.” Van Bommel had ook deze ervaring niet willen missen. “Het is niet zo dat ik nu van alle gesprekken taalspelletjes maak, dat zou bloedirritant zijn. Maar ik pik wel goed op wat een gesprekspartner precies bedoelt.” Deze vaardigheden maar ook opdrachten als consultant en stages in het schoenenvak (zie cv, red.) rijpten hem voor zijn huidige functie.

Het lijkt erop dat Van Bommel op zijn plaats zit. Ondanks de crisis zag het schoenenbedrijf in 2011 en 2012 de verkopen stijgen. De nieuwe commercieel directeur heeft veranderingen aangebracht in de verkoopteams. Nieuwe mensen een kans gegeven. Vooral in Duitsland heeft dit een impuls gegeven. Het bedrijf heeft een behoedzame groeistrategie, vertelt Van Bommel. “We willen de wereld wel veroveren, maar niet van vandaag op morgen. Dat hebben we geleerd van het verleden. Hier liggen nog foldertjes met ‘Van Bommel, New York, Tokio, Parijs, Londen, Warschau’. Daar hadden we verkooppunten. Dat was geen succes. We speelden toen eigenlijk alleen op het Benelux-bord echt goed. We hebben daarvan geleerd en doen het sindsdien stapsgewijs. We willen een markt echt bewerken. Onze basis ligt in de Benelux. En in Duitsland timmeren we nu dus ook aan de weg. Dat is dé groeimarkt voor ons. Als we daar zijn doorgebroken, gaan we naar de volgende markt.” Zo’n behoedzame strategie past bij de aard van het familiebedrijf. Daar hoeft immers niet elk kwartaal te worden gescoord en staat continuïteit op lange termijn voorop. Maar Van Bommel hoor je zoiets niet zo snel verkondigen. Hij heeft het niet zo op generalisaties over het familiebedrijf. Hij voelt geen zendingsdrang. “Wij staan niet op de barricaden voor familiebedrijven. Geen familiebedrijf is hetzelfde. Dat de familie aan het roer staat, heeft voor- en nadelen. Het is niet gezegd dat het minder goed zou lopen, als een ander onze taken overnam. Mijn vader was van dit besef doordrongen. Hij heeft ons nooit gepusht om hem op te volgen. Dat we dat toch hebben gedaan, heeft te maken met trots op dit bedrijf. En ook de kansen die het ons geeft. Mijn broers en ik beseffen dat we in een unieke situatie zitten. Als het familiebedrijf Van Bommel er niet was geweest, dan was de kans nul procent geweest dat ik op een dergelijke mooie positie zou zitten. Dit bedrijf heeft een risico genomen door in de onzekere factor Pepijn te investeren. Maar als ik het goed doe, is het grote voordeel dat ik niet na twee jaar vertrek. Hetzelfde geldt voor mijn broers. En dat geeft wel rust in de tent.” ■ | 1-2013 23

ZIJN AANDELENBELEGGERS SNELLE JONGENS? Zeker niet. Het vooroordeel van jagers die uit zijn op korte termijn succes, klopt lang niet altijd. Zo gaan onze nationale institutionele beleggers juist voor de lange termijn. Ruim 80 procent van hun aandelenomvang zit vijf jaar of langer in portefeuille. Gemiddeld houden ze een Nederlands aandeel drieënhalf jaar aan. Minder dan vier procent van de portefeuillewaarde met Nederlandse aandelen wordt binnen

een jaar weer verkocht. De meeste transacties vinden in een kleiner deel van de portefeuille plaats. Niet altijd vanuit een winstoogmerk, ook vanwege een betere risicospreiding. Dit hebben onderzoekers van Tilburg University vastgesteld. Zij onderzochten beleggingen in de periode 2003 tot de eerste helft van 2012. Ze deden dat in opdracht van Eumedion, belangenbehartiger van institutionele beleggers.

De grootste Nederlandse pensioenfondsen en de vermogensbeheerders Robeco en Teslin Capital Management verleenden hun medewerking. Nog een conclusie uit het onderzoek: de gemiddelde periode dat een Nederlands aandeel wordt aangehouden, is sinds het begin van de financiële crisis niet korter geworden.

SLAAGT DEN HAAG IN AUTOOTJE PESTEN? Eigenlijk helemaal niet. ondanks de belastingheffing op autobezit en –gebruik zijn er steeds meer wegen gekomen. Verder

FoTo: AnP/ roBin UTrEcHT

FoTo: AnP/ EVErT ElZinGA

U VROEG?

2 1-2013 |

is het gebruik van de auto goedkoper geworden. Dat de Tweede kamer de grip op automobiliteit verloren heeft , blijkt

ook uit vele gesneuvelde plannen zoals die voor kilometerheffing en rekeningrijden. De belangen van de automobilist wegen vandaag de dag zwaarder dan ooit, aldus Maarten Smaal, die onlangs in Tilburg op dit onderwerp promoveerde. Dat het kabinet-rutte ii geen kilometerheffing wil invoeren, onderstreept zijn conclusie. Al vanaf de jaren zestig wordt regelmatig gesproken over een andere manier van betalen voor automobiliteit. rode draad is een betalingswijze waarmee je vooral het gebruik van de auto belast. Plannen voor rekeningrijden en de kilometerheffing hebben ruim 220 miljoen euro gekost. Toch slaagde geen enkele poging tot een fundamentele hervorming. Smaal laat zien waar dit aan ligt. Belangrijke factoren zijn de complexe en ingrijpende gevolgen van een ander prijsmechanisme, politieke verdeeldheid en de sterke autolobby.

until wetenschap ■

Zijn belastingen een morele kwestie?

Neemt illegaal downloaden toe?

Hoogleraar Methodologie Hans Gribnau betoogt van wel. In zijn inaugurele rede aan Tilburg University stelde hij dat bij overmatig gebruik van de belastingwet de burgers minder vertrouwen krijgen in de staat. Wetgeving moet daarom zorgvuldiger en transparanter worden. De staat gebruikt belastingen als financiële smeerolie om maatschappelijke samenwerking te ondersteunen. Belastingen zijn belangrijk voor het vertrouwen van burgers in de staat. Rechtszekerheid, onpartijdigheid, rechtsgelijkheid en evenredigheid spelen hierbij een cruciale rol. En daar gaat het in ons land soms mis, want het gebruik van de belastingwet staat vaak haaks op deze beginselen van behoorlij-

ke wetgeving. Gribnau verwijst naar de lotgevallen van de spaarloonregeling, vitaliteitsregeling, de verpakkingenbelasting en de vliegbelasting. Spraakmakend is een recente uitspraak van de Rechtbank Breda over een schending van het gelijkheidsbeginsel in de erfbelasting. Dit heeft geleid tot een stortvloed aan bezwaarschriften richting de Belastingdienst, die op haar beurt in beroep is gegaan tegen de uitspraak van de rechtbank. Fiscale privileges moeten uit de wetgevingsprocedure verwijderd worden, vindt Gribnau. Zulke ‘voordeeltjes’ kunnen bij de burger de indruk wekken dat maatschappelijke groepen die de weg naar Den Haag goed kennen, bevoordeeld worden.

Foto: hh/ Bert Beelen

Foto: hh/ Peter Hilz

Bij muziek is dit fenomeen, verassend genoeg, op zijn retour. Steeds minder mensen downloaden hun favoriete nummers via illegale sites. Ze kiezen vaker voor gebruiksvriendelijke, betaalde diensten, aldus een onderzoek waar Tilburg University bij is betrokken. Vier jaar geleden haalde één op de drie webgebruikers wel eens muziek van een illegale bron. Dat aantal is gedaald naar één op de vier. Belangrijkste reden is de opkomst van betaalde legale websites als iTunes. Het illegaal downloaden van films en series is overigens wel iets gestegen. Een van de onderzoekers verklaart dit uit het niet voorhanden zijn van goede, legale alternatieven. Het advies is daarom om meer energie te steken in de ontwikkeling van legale downloadsites dan in de bestrijding van illegale sites.

Foto: shutterstock

Zit suikerziekte tussen de oren? Ja en nee. Natuurlijk is diabetes, in de volksmond suikerziekte, een fysieke aandoening. Maar er is wel degelijk een relatie met psychologische factoren. Zo lopen mensen met veel stress of een depressie meer kans op het krijgen van diabetes. Tilburgs onderzoek heeft dat uitgewezen. Hoogleraar Frans Pouwer pleit voor meer aandacht voor de psychische kant van het verhaal, zodat diabetes beter kan worden behandeld of soms zelfs kan worden voorkomen. Waarom chronische stress en depressie risicofactoren zijn,

is nog onduidelijk. Mogelijk spelen stresshormonen en ontstekingsreacties een rol, net als te weinig bewegen en ongezond eten. Andersom geldt dat mensen met diabetes een verdubbeld risico hebben om depressief te raken. En dat leidt tot sneller overlijden, meer zorgconsumptie en een aanzienlijk lagere kwaliteit van leven. Alles bij elkaar vormen diabetes en depressie dus een zorgelijke combinatie. Daarom zou er in elk diabetesteam een medisch psycholoog moeten zitten, vindt Pouwer.

| 1-2013 25

‘Dit is hét moment om keuzes te maken’

Koen Becking is Hein van Oorschot op 1 oktober 2012 opgevolgd. De missie van de jongste collegevoorzitter ooit is zonneklaar: zorg dat de organisatie financieel gezond blijft, focus op kwaliteit en profileer scherper. Becking wil dat de universiteit meer ambitie toont. ‘We zitten in een ondernemende omgeving en de slimste regio van de wereld. Daar kunnen we meer mee doen.’ Tekst: Joost Bijlsma illustratie: peter pontiac

A

llesbehalve saai. Zo kun je de start van de nieuwe collegevoorzitter gerust omschrijven. In zijn eerste maanden maakte Koen Becking de nasleep van de affaire-Stapel van dichtbij mee. Verder ontving hij twee staatshoofden: koningin Beatrix en president Ellen Johnson Sirleaf van Liberia. Een beetje reuring is aan Becking best besteed. Hij gaat dat ook niet uit de weg in de keuze van zijn werkkring. Als baas bij het overheidsopleidingencentrum ROI en de KRO kreeg hij te maken met organisaties in een overgangsfase. En ook Tilburg University staat op een cruciaal punt in haar ontwikkeling. De komende tijd werkt Becking aan een nieuwe strategie. Hij durft daarbij de dialoog in alle openheid aan. De dag van het interview retweet hij nog een link naar een kritisch opiniestuk in de Volkskrant. Een Tilburgse bestuurskundestudent roept daarin universiteiten op om minder studenten af te leveren, maar wel van hogere academische kwaliteit.

26 1-2013 |

Dit maakt nieuwsgierig naar de koers die de collegevoorzitter wil varen. Hoewel hij nog maar drie maanden in functie is, wil hij best een tipje van de sluier oplichten. Na vijf jaar KRO bent u ingegaan op het verzoek van Ruud Lubbers om hier collegevoorzitter te worden. Waarom wilde u iets nieuws gaan doen? “Na een intensieve tijd hadden de verenigingen van de KRO en de NCRV ingestemd met een fusie. Tegelijk viel het kabinet. Om die reden kwam de Omroepwet weer ter discussie te staan, wat verdere ontwikkeling vertraagde. Daardoor stond ik open voor een nieuwe organisatie. Ik voel me thuis in de wereld van onderwijs en onderzoek. En ik ken de wetenschap van binnenuit. Naast mijn werk ben ik promovendus geweest, onder andere bij Pim Fortuyn. Verder heb ik gewerkt als buitengewoon hoogleraar in het Zuid-Afrikaanse Stellenbosch. Het spreekt mij aan om de universiteit nu te mogen leiden. Ik kreeg direct het gevoel dat die verantwoordelijkheid mij ook volledig wordt toevertrouwd. Mijn benoeming was binnen twee weken rond.”

Is het een grote overstap van de KRO naar Tilburg University? “Dat valt mee. Net als in mijn eerdere functie werk ik met eigenzinnige en creatieve professionals. Een presentator als Anita Witzier hoefde ik niets te vertellen over haar vak. Hetzelfde geldt voor de hoogleraren hier. Als bestuurder moet ik de randvoorwaarden bieden zoals een financieel gezonde organisatie met een duidelijke strategische koers, zodat ons talent kan bloeien.” Wat is uw eerste indruk van de organisatiecultuur van deze universiteit? “Mij valt het grote wij-gevoel op. Mensen zijn betrokken bij de organisatie. De regionale context en de campus versterken het idee van ‘onder elkaar’. We zijn regionaal verankerd, maar tegelijk een internationale speler. Dat is een kracht en een kans die we nog beter kunnen benutten.” Uit een onderzoek van het zakenmagazine Incompany blijkt dat TiU-medewerkers buitengewoon tevreden zijn. Ze ervaren collegialiteit

until interview ■

→ | 1-2013 27

en voelen zich zelfstandig in hun functies. De universiteit heeft ook een goede interne reputatie. Medewerkers vinden de organisatie sympathiek en sociaal. Maar het mag van hen wat minder bescheiden en ook wat transparanter en minder bureaucratisch. Mee eens? “Voor zover dat al na een aantal maan­den te beoordelen is, herken ik dit wel. We mogen vaker zeggen dat we van wereldklasse zijn, bijvoorbeeld in economie. Want dat trekt talent, studenten en onderzoeksgeld. En we moeten duidelijkere keuzes maken. Ik merk aan de meeste mensen dat ze een stap vooruit willen zetten, knopen willen doorhakken. We moeten meer ambitie durven tonen. Het momentum is er. De politiek verlangt profilering, we maken een nieuw strategisch plan en vijf van de negen mensen uit onze bestuurlijke top zijn nieuw.” Het is mooi om zelfbewuster en ambitieuzer te willen zijn, maar is dat niet lastig na de affaire-Stapel? In hoeverre trekt die gebeurtenis een wissel op de externe reputatie? “Ik maak me daar niet zo’n zorgen over. Dat komt omdat we goed met de kwestie omgaan. Stapel is na vijftien jaar fraude aan drie universiteiten en met publicaties in de beste wetenschappelijke tijdschriften in zijn vakgebied híer tegen de lamp gelopen. Dat we na die ontdekking open kaart speelden en niet krampachtig hebben gereageerd, is cruciaal geweest. Kijk maar naar IKEA. Als hen iets overkomt wat de reputatie schaadt, draaien ze er niet omheen en laten ze zien wat ze doen om zich te verbeteren. IKEA, en ook de HEMA, zijn sterke merken waar we wat van kunnen leren. Zij zijn heel standvastig in wat ze doen en je weet precies wat je aan ze hebt!” U hebt de kans om hier iets in te betekenen. Met het strategisch plan mag u, samen met uw collega’s, de universiteit scherper profileren. Kunt u al een beetje aangeven welke kant dat op gaat? “Ons profiel is al relatief scherp met mens- en maatschappijwetenschappen en het motto ‘Understanding Society’. Maar het wordt tijd dat we dat uitdiepen en meer betekenis geven.” 28 1-2013 |

‘Je moet contacten leggen, mensen aan je verbinden en vervolgens samenwerken’ Wat zou u vinden van ‘De duurzame universiteit?’ “Niet helemaal in de roos, denk ik. Begrijp me goed, topmensen zoals Ben Verwaayen zeggen: ‘alles wordt groen’. En duurzaamheid is een belangrijke beweging. Maar de term is mij nog te ideologisch geladen. Een te wankele basis voor een onafhankelijke wetenschappelijke instelling. Bovendien kiest iedereen tegenwoordig voor duurzaam.” En The Dutch International Business School? “Ook niet echt. We bieden mooie MBAopleidingen bij TiasNimbas, maar onze kracht zit hem ook in theoretische diepgang.” Wat dan wel? “Tilburg University heeft vanouds een sterk maatschappelijk engagement. De overtuiging van onze founding fathers heeft niets van haar gelding verloren. Wij zijn sterk in Economics, maar de grote issues van onze tijd moeten we niet alleen als economische problemen benaderen. Juist daarmee kunnen wij ons onderscheiden. Kijk bijvoorbeeld maar eens naar de London School of Economics and Political Science (LSE). Een topuniversiteit met een wereldreputatie en met een vergelijkbaar profiel als het onze, met een brede basis van mens- en maatschappijwetenschappen. Wij moeten erover nadenken waar en hoe wij onze basis kunnen versterken om net zo’n scherpe focus te kunnen bereiken in onze strategische profilering als LSE. Ik ga daar binnenkort op bezoek en kijk ook of we meer met ze kunnen samenwerken.” In het begin van het interview had u het over een regionaal verankerd instituut met internationale uitstraling. Hoe moet dat meer vorm krijgen? “We kunnen de krachten in Brabant beter bundelen. We zitten in Brainport, de

slimste regio van de wereld. En je merkt ook een ondernemende mentaliteit. Denk aan DAF, Philips, ASML of VDL. De verbondenheid van ondernemers met de regio is hier sterker dan in de Randstad. De universiteit kan hier meer uit halen, niet alleen qua profilering maar ook qua financiering.” Hoe? “Je moet contacten leggen, mensen aan je verbinden en vervolgens samenwerken. Een troefkaart die we beter gaan uitspelen, is alumni. Het alumnibeleid krijgt in de nieuwe strategie een grote rol. We hebben hele goede alumni met geweldige contacten en ongetwijfeld creatieve ideeën. De logische verbinding met die mensen is nu nog onvoldoende. Philip Eijlander en ik willen daar een slag in slaan. En ik weet dat de Vrienden van Cobbenhagen een duidelijkere rol willen spelen. Bijvoorbeeld: alumni inzetten bij het werven van gelden. Ze denken nu ook na over het adopteren van een opleidingsprogramma. Dat soort initiatieven moeten wij nog beter faciliteren. Dat doen we best aardig, maar het kan beter. Als je alumni over de vloer krijgt, moet je ze kant en klare mogelijkheden bieden om zich in te zetten. We hebben 1.001 mogelijkheden.” Strategie is een kwestie van kiezen. Wat staat voorop? Wat is core business? “Kwaliteit van onderwijs en onderzoek. We gaan de prestatieafspraken halen. Dat betekent onder meer dat we streven naar minder uitvallers en betere resultaten. Dit vraagt niet alleen iets van studenten, maar ook van de opleiders.” Strategie betekent dat je ook dingen niet meer doet. Hebt u al een idee wat? “Nee. Dat weet ik nog niet. De financiële situatie dwingt ons om moeilijke keuzes te maken en te snijden in kosten. Wat ik kan zeggen, is dat onderwijs en onderzoek de kern blijven, terwijl staf geen doel op zich is. Elk departement moet zijn toegevoegde waarde bewijzen. We zullen transparanter dan in het verleden worden in het rapporteren over kosten. Op basis van die kennis hakt de complete top, decanen en college, straks de knopen door. Ik wil beslist dat dit eensgezind gebeurt. Als ik nu al zou speculeren over wat we niet meer moeten doen, verstoor ik dat.” ■

UNTIL ALUMNI |AGENDA ■

VRIENDEN VIERDEN VIERDE LUSTRUM

‘PESSIMISME KUNNEN WE ONS NIET VEROORLOVEN’

De Kring van Vrienden van Cobbenhagen vierde op 18 januari zijn twintigste verjaardag. Dit gebeurde op de campus van Tilburg University. Tijdens de bijeenkomst ontving voormalig Collegevoorzitter Hein van Oorschot de Cobbenhagenpenning. Prikkelende sprekers zetten de bezoekers aan het denken over excelleren, leiderschap en hebzucht.

L

ouise Fresco schotelde de vele Vrienden die het lustrum vierden een inspirerend verhaal voor. De hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam hield een TEDx-achtige voordracht die boeide van minuut één tot minuut twintig. We kunnen volgens haar op twee manieren naar de wereld kijken. Met een pessimistische of een optimistische blik. Het ene verhaal gaat over mislukkingen en ellende, het andere over succes en overwinningen. Zeker, we hebben te maken met grote problemen: honger, crises, oorlogen, rampen, falende dictaturen. Maar als je de menselijke evolutie beziet in termen van succes, overwinningen en hoop, dan is de les dat er altijd oplossingen komen. De stront van paarden die zich vroeger ophoopte in de straten leek onoplosbaar. Maar zie, daar kwam de auto, die weliswaar weer andere vervuiling oplevert, waarvoor evengoed een oplossing komt. En ongetwijfeld ook voor het hongerprobleem. Tot voor kort kenden we voedselschaarste. Nog steeds leven anderhalf miljard mensen in grote hongersnood. Toch is er wereldwijd voor het eerst sprake van overvloed. Vraag is nu: hoe managen we dat die overvloed eerlijker wordt verdeeld? Dat is een grote uitdaging voor leiders in de welvarende wereld. → GROW OR GO Dan betreedt McKinsey onderzoeker Ivo Bozon het podium met een boodschap die haaks

lijkt te staan op de boodschap van Fresco. McKinsey levert de nodige analytics ter ondersteuning van topmanagement. Zo leidde onderzoek onder de 100 grootste Amerikaanse bedrijven (groei 9 tot 18 procent in de periode 19942004) tot de key message: grow or go. Hoor je niet tot de elitegroep van groeigiganten dan is het op den duur: exit of gegeten worden. Bozon betrok de zaal bij zijn groeiverhaal. De vrienden kregen drie stemkaarten, waarmee het antwoord op zijn multiple choicevragen kon worden gegeven. Vraag uit de zaal: maar zijn grote bedrijven als Shell wel goed voor de mensheid? Tja, Bozon keek even in het oliedonker. Het glas is halfvol, weten we van Fresco. Ondernemingen dragen bij aan succes maar rijden ook scheve schaatsen. Maken excellente leiders het verschil, vroeg Bozon? Jazeker, zeggen de statistieken. Denk aan Steve Jobs. → NOPPES Ook artiest Dette Glashouwer zette de zaal aan het denken, met haar performance Geld en Genoeg. Ze acteerde een historisch betoog, over het ontstaan van geld, als ruilmiddel, geld als vertrouwen, over de goudstandaard, aandelen, run on the bank, rente en winst. Om uit te komen bij greed, de ongebreidelde hebzucht, waarvan we in deze crisis getuige waren. “Meer, meer, meer”, schreeuwde ze wanhopig. Moet dat nou? Weten we nog wel waar geld voor staat? Zijn we niet vervreemd van de essentie ervan? Ze verhaalt

over een alternatief: complementair geld. Terug naar af. Kleinere gemeenschappen werken er al mee, ruilen met bijvoorbeeld met Noppes-papier. Louise Fresco zei daarover: in het klein kan het, met brood, een kilo tuinbonen, een dienst voor zorgbehoevende ouderen, maar het wordt al lastiger met een iPad of Fiat 500. De waarheid ligt weer in het midden. Het small is beautiful-handelen voor het eigen huishouden of de wijkeconomie gaat hand in hand met mondiale grootschalige productie. CLEMENS VAN DIEK

| 1-2013 29

TYPISCH TACHTIG IN TILBURG De universiteit is dit jaar 85 geworden, een lustrum dat we hebben gevierd met niet alleen de alumni die in ‘85 zijn afgestudeerd, maar met alle alumni uit de jaren 80. → BACK TO CAMPUS: THE EIGHTIES

Op zaterdag 24 november kwamen ruim 400 in de jaren tachtig afgestudeerde alumni en hun partners terug naar de campus. Zij woonden daar een spetterend Eightiesfeest bij in het Cobbenhagengebouw. De rector, die de avond officieel opende, zorgde ervoor dat de aanwezige alumni zichzelf decoreerden. Vanaf 2013 ontvangen studen-

ten namelijk tegelijk met hun bachelor- of masterdiploma een ‘alumnipin’ van Tilburg University. Het werd een zeer gezellig weerzien onder het genot van een drankje, typische 80’s-hapjes en dito muziek. De lichtgevende dansvloer vulde zich naarmate de avond vorderde. Tijdens dit spetterende feest werden twee tickets voor een ballonvaart over het

Brabantse land verloot, geschonken door alumnus Daan van Loosbroek van Virgin Balloons. Alle aanwezigen dongen mee naar deze prijzen, mits ze geld in het uitgereikte envelopje hadden gestopt. Iedereen die dit had gedaan kreeg een gouden wuppie. En de twee gelukkige winnaars van de ballonvaart zijn geworden: Frans Keulers en Sandra Heijmans-Faes. Proficiat. De loterij bracht 944,23 euro op. Dit geld voegen we toe aan het Tilburg University Scholarship Program. Hiermee kunnen we excellente buitenlandse studenten met onvoldoende middelen, hier in Tilburg een masteropleiding bieden. Zo creëren we samen met de alumni kansen. Wil jij ook een bijdrage leveren aan dit beurzenprogramma? Steun dan nu: https://tiu.nu/steun

Reacties op Twitter: #Trots!!! “@TiU_Alumni: Alumni uit jaren 80 hebben de primeur, pin voor afgestudeerden #UvT #tiu #btc80 pic.twitter.com/vuvdsEcA” @uvt_tilburg Zóó leuk!! “@TiU_Alumni: Back to campus The Eighties barst los! #btc80 #Uvt #tiu pic.twitter.com/snoKr0HG” #Memory ;-)) gat in de dag geslapen na een als vanouds studentenfeest gisteravond @ TiU_Alumni @uvt_tilburg héél veel dank, super feest! “@TiU_Alumni: Alumni uit jaren 80 hebben de primeur, pin voor afgestudeerden #UvT #tiu #btc80 pic.twitter.com/Yt9xb6rv” #gaaf Key to #uvt university Tilburg Faculty Club ...#btc80 pic.twitter.com/cad894R4

30 1-2013 |

UNTIL ALUMNI |AGENDA ■

JUVAT-DAG  Op 17 januari 2013 organiseerde het nieuwe bestuur van JUVAT de jaarlijkse JUVAT-dag voor alumni van Tilburg Law School. Een uitgelezen mogelijkheid voor alumni om weer eens terug te keren naar Tilburg University om herinneringen op te halen met oud-studiegenoten. En daarnaast juridisch inhoudelijke lezingen bij te wonen die werden verzorgd door sprekers vanuit Tilburg Law School en de praktijk. De dag werd geopend door de nieuwe voorzitter van JUVAT, Gerben van Oijen. Daarna heette René Voogt de aanwezigen namens Tilburg Law School welkom. Ger van der Sangen startte vervolgens het

inhoudelijke programma met de plenaire lezing: ‘De functie van ondernemingen & het ondernemingsrecht’. Het plenaire deel werd gevolgd door vier deelsessies. Professor Lex Michiels gaf de workshop ‘De moderne bestuursrechter: informeel, doelmatig en snel’. Verder sprak Mart Franken over de praktische en juridische aspecten van het faillissement, hield Floris van Laanen een sessie over ‘De burgemeester als Kwatta’ en ging Peter Schouten in op de actuele kwestie ‘Wie beschermt de verdachte in een mediaproces?’ De middag werd afgesloten met een borrel in Tilbury’s en een buffet in de Faculty Club.

NIEUWS UIT DE VERENIGINGEN EEN SELECTIE UIT DE ACTIVITEITEN VAN DE ALUMNIVERENIGINGEN. KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP: TILBURGUNIVERSITY.EDU/NL/ALUMNI OF DE WEBSITES VAN DE VERENIGINGEN.

NOSO

VAK

TILBURG LAW SCHOOL

ASSET | FINANCIALS

ASSET | ACTIVUM

MEET THE DEAN Datum: 7 maart Kans om decaan Corien Prins te ontmoeten in de Faculty Club, kennis te maken met het studentenbelteam en meer te weten te komen over de projecten van het Tilburg Law School Fund. Aanmelden via tls-alumni@ tilburguniversity.edu

FESTIVAL BESTUURSKUNDE Datum: 28 februari In DeFabrique te Utrecht: Festival der Bestuurskunde 10.0: Sociale Innovatie

CLASS OF 1985 BEZOEKT DIES ‘The class of 1985’ was uitgenodigd op 9 november om de Dies Natalis bij te wonen. Ruim twintig alumni schoven aan voor een lunch in de Faculty Club, gevolgd door een rondleiding over het universiteitsterrein en de Dies-plechtigheid. Een mooie happening, die we volgend jaar ongetwijfeld herhalen voor de mensen die in 1986 zijn afgestudeerd. Het lijkt erop dat daarmee een nieuwe traditie is geboren. De Dies stond dit jaar in het teken van ‘sterke vrouwen’. Ellen Johnson Sirleaf, winnaar van

de Nobelprijs voor de Vrede (2011) en president van Liberia, gaf een indrukwekkende en ontroerende oratie. Zij ontving tevens een eredoctoraat. Eerder die dag bezocht Koningin Beatrix de universiteit. Zij onthulde een beeld van Marga Klompé, de eerste vrouwelijke minister van Nederland. Zij nam ook eerste exemplaren in ontvangst van twee boeken over Marga Klompé, samengesteld door hoogleraren Erik Borgman en Mirjam van Reisen van de Tilburg School of Humanities.

BOWLING TOURNAMENT Datum: 28 maart Het bowlingtoernooi vindt ’s avonds in Tilburg plaats voor alle Activum Alumni. Zij kunnen zich gratis inschrijven via www.asset-accountingfinance.nl/alumni. INVESTMENT NIGHT Datum: 2 mei De Investment Night gaat dit jaar in première. Deze interactieve avond staat geheel in het teken van beleggen. In het programma is plaats ingeruimd voor beleggersnieuws en een beleggersquiz volgens het principe ‘petje op, petje af’. Verder nog een onderdeel waarbij de sprekers een beleggersdilemma wordt voorgelegd. De avond vindt plaats op de campus. Toegang is gratis voor leden van alumnivereniging Financials.

VAK-REIS Datum: 27 april tot 4 mei VAK-reis met als thema: Paulus, de Zeven Kerken en Nicea-Constantinopel.

ACTIVUM ALUMNI DAY Datum: 18 mei Dit dagvullende programma is voor alle Activum Alumni. Zij kunnen zich gratis inschrijven via www.assetaccountingfinance.nl/alumni

OUTPUT

WANTED: ACTIEVE ALUMNI! Output zoekt alumni die zich actief willen inzetten voor de vereniging. Zo zijn we op zoek naar auteurs voor ons gezamenlijke blad met studievereniging Input: Ins&Outs. Verder zoeken we actieve leden die willen helpen met het organiseren van een netwerkbijeenkomst of een ander evenement. Ben je geïnteresseerd? Stuur dan een e-mail naar: [email protected]

DANTE

DANTE CAFÉ Datum: 15 maart www.dedanteconnectie.nl

BELCAMPAGNE Datum 24 feb - 23 maart Studenten bellen alumni voor een bijdrage aan projecten van de universiteit.

MASTERCLASS MULTICULTURELE SAMENLEVING Datum: 18 april Studenten van de Research Master in Law organiseren een bijzondere Masterclass over ‘De Europese multiculturele samenleving in de 21ste eeuw’. Deze masterclass wordt gefinancierd door alumni en is natuurlijk ook toegankelijk voor alumni. Meer op: www.tilburguniversity.edu/nl/samenwerken/universiteitsfonds/ projecten

| 1-2013 31

‘INVULLING AMBT BEATRIX IS GAAF’ “In 200 jaar is het Nederlandse koningschap wezenlijk veranderd. De 19e-eeuwse koningen hadden nog grote politieke en beleidsmatige invloed. Maar onder Beatrix was het ambt helemaal ingebed in het democratisch staatsbestel. Toch wordt in de discussie rond het koningschap nog steeds de suggestie gewekt alsof zij achter de schermen politieke macht uitoefent. Men zegt dan bijvoorbeeld dat de koningin ‘in de regering zit’, maar zij zit nooit met de ministers te vergaderen. Deze verwarring over de macht van de koning is deels toe te schrijven aan de geschiedenis van ons staatsrecht. Tot de grondwetsherziening van

1983 werd het woord koning gebruikt om de regering aan te duiden, ook al was de besluitvorming al lang niet meer in handen van de koningin in persoon. Een realistische beschrijving van het staatsrecht werd lang beschouwd als een aanslag op de koninklijke waardigheid. Hoewel de koning als staatshoofd nog steeds ‘deel uitmaakt’ van de regering, heeft hij in ons staatsbestel geen enkele zelfstandige beslissingsbevoegdheid meer. Volgens de Grondwet beslist de ministerraad over het algemeen regeringsbeleid. Het ontbreken van politieke macht betekent niet dat het koningschap louter ceremonieel is. In de

33 jaar van haar regeerperiode heeft koningin Beatrix het ambt een nieuwe invulling gegeven. Daarbij kwam gezag in de plaats van macht. In een recent televisie-interview heb ik de wijze waarop zij haar ambt heeft ingevuld ‘gaaf’ genoemd. Ik wilde daarmee niet modieus overkomen, maar bedoel dat letterlijk: het koningschap heeft geen averij opgelopen. Het functioneert prima binnen de democratie en heeft zijn maatschappelijke betekenis behouden. Het is een gerespecteerde tegenkracht tegen verdeeldheid geworden.” Ernst Hirsch Ballin, hoogleraar constitutioneel recht Tilburg University

FOTO: HOLLANDSE HOOGTE

UNDERSTANDING SOCIETY