INLEIDING Landelijke doelstelling Op 9 augustus 2012 is per RMC-regio een convenant ondertekend. Voor RMC Oost Groningen (RMC regio 1) is het convenant ondertekend door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de wethouder van de RMC contactgemeente Oost Groningen (Veendam) en de directies van de betrokken onderwijsinstellingen. Het convenant gaat over het terugdringen van het aantal nieuwe voortijdige schoolverlaters in de schooljaren 2012-2013 tot en met 20142015. Een vergelijkbaar convenant is ook ondertekend voor de schooljaren voorafgaand aan de eerdergenoemde periode. Met de ondertekening van het convenant zijn de volgende doelen vastgelegd: - dat Nederland in 2016 het aantal nieuwe voortijdige schoolverlaters gereduceerd wil hebben tot maximaal 25.000; - het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters bedroeg in het schooljaar 2011-2012 nog 36.560; - het beleid van de minister is erop gericht dat onderwijsinstellingen en gemeenten datgene doen wat in hun vermogen ligt om voortijdig schoolverlaten te voorkomen; - vanaf schooljaar 2012-2013 zal worden gewerkt met een aangescherpte meetsystematiek waardoor bovengenoemde aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters lager zal uitvallen; - rekening houdend met deze aangescherpte meetsystematiek moet er de komende jaren nog een reductie plaatsvinden van ongeveer 11.000 nieuwe voortijdig schoolverlaters in de leeftijdscategorie 12 tot 23 jaar om de landelijke doelstelling in het kalenderjaar 2016 te kunnen behalen. Lokale doelstelling De doelstellingen van de sluitende aanpak jongeren gemeente Stadskanaal sluiten aan op de doelstelling vanuit het ministerie, maar is breder en beperkt zich niet alleen tot de nieuwe voortijdig schoolverlaters; - alle kinderen/jongeren gebruik laten maken van hun recht op het onderwijs; - alle jongeren een startkwalificatie én werk. Doelgroep van de sluitende aanpak jongeren Alle jongeren van 0 tot 27 jaar. Voor al onze jongeren willen wij een doorlopende leerlijn tot aan de startkwalificatie én werk realiseren. Bovenstaande beschreven doelstellingen geven wij vorm door onze medewerkers op drie terreinen in te zetten: 1) Preventie, maatschappelijke zorg en handhaving van de leerplichtwet; 2) Preventie, maatschappelijke zorg en aanpak van voortijdige schoolverlaters tot 27 jaar; 3) Preventie en aanpak jeugdwerkloosheid.
1
Hoofdstuk 1
PREVENTIE, MAATSCHAPPELIJKE ZORG EN HANDHAVING VAN DE LEERPLICHTWET
1.1 Het aantal leerplichtige jongeren dat in aanraking komt met het team Sluitende Aanpak Jongeren neemt toe. Als we het over de leerplichtplicht hebben én de kwalificatieplicht, dan hebben we het over alle jongeren in de leeftijd van 4/5 tot en met hun 18e verjaardag. In totaal hebben in het schooljaar 2012-2013 420 verschillende jongeren contact gehad met het team sluitende aanpak jongeren (SAJ). Dit contact kan bestaan uit één telefoontje tot de complexere casussen, waarbij veelvuldig contact nodig is met de jongere, de ouders en allerlei organisaties als politie, jeugdzorg, MEE, rechtbank, etc. Verdeling 420 unieke leerplichtigen met een tot meerdere contactmoment(en) in het schooljaar 2012-2013 naar leeftijd – peildatum 18 november 2013 Leeftijd 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Totaal Meisje 11 7 6 6 6 9 4 2 7 8 32 37 25 33 5 198 Jongen 4 8 6 6 5 8 8 7 17 13 25 28 35 43 9 203 In de onderstaande lijngrafiek is een vergelijking tussen de schooljaren 2011-2012 en 2012-2013 gemaakt.
In het cirkeldiagram hieronder zijn de leerplichtigen met een contactmoment verdeeld naar onderwijssoort basisonderwijs (84)
90 80
voortgezet onderwijs (181)
70 60 50
middelbaar beroepsonderwijs (78)
schooljaar 20112012
40
praktijkonderwijs (26)
schooljaar 20122013
30 20
cluster 3 (15)
10
cluster 4 (18) leeftijd 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
0
kinderdagcentrum (6) peuterspeelzaal (1)
In het vorige schooljaar, 2011-2012, was er met in totaal 400 jongeren een vorm van contact met team SAJ.
speciaal basisonderwijs (11)
2
Verhalen uit de praktijk 1 Het gezin Alleenstaande moeder met 3 thuiswonende kinderen; leeftijden 2, 5, 11 (daarnaast zijn er nog 2 kinderen, maar die wonen elders). Het gaat in deze casus om de moeder, een jongen van 5 jaar en een meisje van 11 jaar. De jongen gaat nog maar net naar school, maar hij kan niet omgaan met het gezag van de juf. Hij bepaalt alles zelf, loopt weg uit de klas. Het meisje gebruikt veel grof taalgebruik. De moeder is een vrouw met stemmingswisselingen, haar gedrag veroorzaakt veel problemen zowel in de wijk, op school, als bij instanties. Rol team SAJ Voor de zomervakantie 2011 vraagt de moeder om advies aan de leerplichtambtenaar over een geschikte school. Na de zomervakantie is het verzuim van de dochter én het gedrag van de moeder aanleiding tot het doen van huisbezoeken soms met school, daarnaast overleggen met de school en veelvuldig contact (telefonisch/mail) met de moeder. De mate van verzuim van de dochter en een escalatie tussen de moeder en de school leidt in 2012 tot verwijdering van de dochter van school en het starten van een bemiddelingstraject naar een nieuwe school. De moeder houdt, sinds de escalatie, beide kinderen thuis. Het gezin wordt herhaaldelijk besproken in het zorgoverleg, dat speciaal voor dit gezin in leven is geroepen, met als resultaat dat de Raad van Kinderbescherming een onderzoek doet naar het onder toezichtstellen van de kinderen. De leerplichtambtenaar dient tot 2 keer toe een klacht in, vanwege telefonische bedreiging door de moeder. Verder krijgt de moeder een proces-verbaal in verband met de verwijtbaarheid van de moeder omdat de kinderen niet naar school gaan. Sinds december 2013 gaan de kinderen weer naar school, tot nu toe is er geen sprake van nieuw schoolverzuim. De dochter gaat nu naar een RENN4 school, de zoon gaat naar een combi van een Medisch Kinderdagverblijf/RENN4 school. In 2014 komt nog de zitting als gevolg van het proces-verbaal waarin naast het verwijtbaar gedrag van de moeder ook het schoolverzuim van de dochter aan de orde komt. Samenwerking met … Leger des Heils, Elker, Onderwijsconsulent, Zorg voor Jeugd, RENN4 school, Medisch Kinderdagverblijf, Lentis, Raad van Kinderbescherming Problemen op de leefgebieden … Opleiding Opvoeden Participatie Gezondheid Justitie 3
1.2 Het aantal verzuimmeldingen neemt af, maar hoe komen de jongeren met een verzuimmelding eigenlijk in beeld? In het schooljaar 2012-2013 zijn in totaal 289 verzuimmeldingen gedaan, deze meldingen betreffen 211 verschillende jongeren. In de volgende overzichten zien we hoe deze jongeren bij het team SAJ in beeld komen. Hoe komen de jongeren in beeld, schooljaar 2012-2013
Anders (netwerk, mail, etc)
DUO
Leerplichtspreekuur
Hoe komen de jongeren in beeld
2011-2012
2012-2013
Leerplichtspreekuur
116
91
DUO
93
94
Anders (netwerk, mail, etc.)
39
58
Aantal verzuimmeldingen afgelopen 3 schooljaren 0
20
40
60
80
100 350 300 250 200 150 100 50 0
Extra (achtergrond)informatie: • Een aantal jongeren is zowel gemeld in het kader van het preventieve leerplichtspreekuur op de diverse locaties in het voortgezet onderwijs als middelbaar beroepsonderwijs, als op andere wijze gemeld in het kader van het plegen van wettelijk ongeoorloofd verzuim: 18 jongeren zijn zowel via het leerlichtspreekuur als via DUO gemeld; 14 jongeren zijn op een andere wijze meerdere keren gemeld. • Sinds 2009 is het wettelijk verplicht voor zowel het voortgezet onderwijs als voor het middelbaar beroepsonderwijs om wettelijk ongeoorloofd verzuim te melden bij DUO. Het aantal verzuimmeldingen dat buiten het leerplichtspreekuur en DUO om binnenkomen is toegenomen, terwijl de verwachting juist het tegenovergestelde zou moeten zijn.
4
347 304
289
1.3 Het leerplichtspreekuur is de meest toegepaste actie in de aanpak van verzuim van onze leerplichtigen Het team SAJ heeft verschillende instrumenten en netwerken tot hun beschikking, die ingezet worden om (escalatie van) verzuim te voorkomen. In de grafiek en de tabel hieronder zijn de meest structurele en bekende instrumenten en netwerken in cijfers uitgedrukt. Inzet instrumenten en netwerken schooljaar 2012-2013
Vergelijking inzet instrumenten en netwerken over de schooljaren 2011-2012 en 2012-2013
100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
Acties vanuit leerplicht
2011-2012
2012-2013
Leerplichtspreekuur
116
91
Waarschuwingsgesprek
108
80
ZAT
56
51
Netwerk 12+
14
15
HALT
12
10
Proces-verbaal
19
14
Zorg voor Jeugd
40
34
Crisisplaatsing
3
0
Extra informatie en conclusies naar aanleiding van de overzichten op deze bladzijde: De preventie, het voorkomen van verzuim door te investeren in het leerplichtspreekuur en het waarschuwingsgesprek, lijkt zijn vruchten af te werpen, immers het aantal verzuimmeldingen neemt jaarlijks af. Een waarschuwingsgesprek (met soms een ondertekening van een HALT-verklaring) is de laatste officiële waarschuwing voor dat een HALT wordt ingezet of een proces-verbaal wordt opgesteld. Verder is voor (bijna) alle instrumenten en netwerken een afname te constateren voor wat betreft het aantal jongeren dat is besproken of het aantal jongeren waarmee is gesproken.
5
Dag van de Leerplicht – 21 maart 2013 De Dag van de Leerplicht is een landelijk georganiseerde dag. Gemeente Stadskanaal besteedt hieraan elk jaar aandacht. Dit jaar was de doelgroep het basisonderwijs, zowel voor de professionals als de leerlingen. Wethouder Johan Hamster start de Dag van de Leerplicht op de openbare basisschool De Westerschool. Hij doet dit samen met de muzikant Michiel van der Veen. De muzikant geeft samen met de leerlingen een creatieve en muzikale invulling aan het thema leerplicht. Het thema is: om je toekomstdroom te kunnen realiseren, om jouw talent te kunnen ontplooien, is het belangrijk om je opleiding af te maken. De leerlingen van De Westerschool laten dat zien aan de hand van een rap, die diezelfde dag is gemaakt en uitgevoerd. Verder kregen alle basisscholen posters en een usb-stick met daarop een handleiding leerplicht en uitleg over onze sluitende aanpak jongeren.
6
1.4 Verzuim binnen het voortgezet onderwijs neemt af, maar hoe zit het met de andere onderwijssoorten? Waar zitten de jongeren die verzuimen? In de onderstaande cirkeldiagram maken we zichtbaar binnen welke onderwijssoort de 211 leerplichtige jongeren, die verzuim hebben gepleegd, hun onderwijs volgen. Verzuim naar onderwijssoort schooljaar 2012-2013
Vergelijking verzuim naar onderwijssoort tussen schooljaren 2011-2012 en 2012-2013 Onderwijssoort
2011-2012
2012-2013
Basisonderwijs
17
19
Voortgezet onderwijs
139
121
Middelbaar beroepsonderwijs
32
42
Middelbaar beroepsonderwijs
School voor praktijkonderwijs
15
16
School voor praktijkonderwijs
Voortgezet speciaal onderwijs
9
13
Basisonderwijs Voortgezet onderwijs
Voortgezet speciaal onderwijs
Binnen en met het voortgezet onderwijs is het meest geïnvesteerd, zowel lokaal, als regionaal, als landelijk, in de aanpak van verzuim. De daling van het aantal jongeren dat verzuim heeft gepleegd, afkomstig vanuit het voortgezet onderwijs, die zich laat zien, kan worden verklaard als een succesvolle aanpak van verzuim op alle niveaus.
7
Verhalen uit de praktijk 2 Het gezin Het gezin is niet bekend als een probleemgezin en bestaat uit een vader, een moeder en 2 dochters. In deze casus gaat het om de jongste dochter, zij is 17 jaar. Het meisje heeft regelmatig felle ruzies met haar ouders en haar zus. Deze ruzies kunnen soms zo escaleren, dat ze van huis wegloopt en bij verschillende vrienden logeert. De ouders weten dan niet waar ze verblijft en voelen zich machteloos. De voorlopige diagnose is nu (anno 2014): agressieproblematiek, stoornis in de impulsbeheersing. Rol team SAJ De leerplichtambtenaar is in het schooljaar 2011-2012 voor het eerst bij dit meisje betrokken. Ze is weggelopen van huis en komt niet meer op school. Haar toenmalige vriend, waar ze op dat moment ook woont, meldt haar ziek op school. Ze was echter niet ziek, maar geeft later aan dat ze het reizen met de bus te lastig vindt. Achteraf gebruikte ze toen ook al middelen. Voor het meisje wordt ambulante spoedhulp van Elker ingezet, dit mislukt, omdat zij zich niet laat sturen. Er volgt een proces-verbaal voor het spijbelen. Het vonnis luidt 2 jaar proeftijd en 30 uur voorwaardelijke werkstraf. Verder belooft ze de rechter de vrijwillige hulpverlening bij Elker op te pakken. In het schooljaar 2012-2013 komen geen verzuimmeldingen binnen. Begin schooljaar 2013-2014 meldt school haar met licht ongeoorloofd verzuim en geeft aan dat het meisje volledig door het lint is gegaan. De school kan niet langer de veiligheid van het meisje en de medeleerlingen waarborgen. Op dat moment is de hulpverlening vanuit Elker gestopt, er is geen ‘klik’ met de nieuwe hulpverlener. De leerplichtambtenaar doet een onderzoek naar het verzuim en brengt de casus in bij het Justitieel Casus Overleg (JCO). Daarnaast is de leerplichtambtenaar nu (anno 2014) bezig met het opmaken van een recidive proces-verbaal om verplichte hulpverlening te realiseren. . Samenwerking met … ADHD Noord, Zorg voor Jeugd (verwijsindex), VNN, Elker, Bureau Jeugdzorg, Justitieel Casus Overleg, Lentis Problemen op de leefgebieden … Opleiding Opvoeden Participatie Gezondheid Justitie
8
1.5 Het aantal thuiszitters neemt toe De leerplichtigen die opgepakt worden door het team SAJ hebben we weer onderverdeeld in 4 categorieën. Deze categorieën zijn: 1) Ongeoorloofd verzuim : De jongere heeft wettelijk ongeoorloofd verzuim gepleegd of is op het leerplichtspreekuur geweest. 2) Thuiszitter : Dit zijn leerplichtige jongeren, die langer dan een maand ongeoorloofd thuis zitten en/of de school hebben verlaten zonder een diploma (minderjarige voortijdig schoolverlaters). 3) Absoluut verzuim : Dit zijn leerplichtige jongeren die niet staan ingeschreven op een school. 4) Voortijdig schoolverlater: Dit zijn leerplichtige jongeren die in het schooljaar 18 jaar zijn geworden en zodra ze 18 jaar zijn van school gaan zonder een diploma (HAVO, VWO, MBO-niveau 2 = startkwalificatie) en dus een voortijdig schoolverlater (vsv-er) worden. Overzicht categorieën leerplichtigen in SAJ schooljaar 2012-2013
Vergelijking tussen de schooljaren 2011-2012 en 2012-2013 naar onderverdeling categorieën leerplichtigen
Ongeoorloofd verzuim Thuiszitter Absoluut verzuim
Categorieën leerplichtigen in SAJ
2011-2012
2012-2013
Ongeoorloofd verzuim
212
211
Thuiszitter
12 (waarvan nog 3 actueel)*
30 (waarvan nog 10 actueel)*
Absoluut verzuim
1
3
Voortijdig schoolverlater
13
11
*) actueel na afloop van het betreffende schooljaar (zie bovenaan kolom)
Voortijdig schoolverlater
De oorzaken, waarom een jongere een thuiszitter is, zijn heel divers: • Langdurig ziek zijn; • Niet gemotiveerd om naar school te gaan; • Verkeerde schoolkeuze in combinatie met andere problematiek (gezinsproblematiek, gedragsproblematiek, etc.); • Niet geschikt voor algemeen vormend onderwijs, maar meer geschikt voor praktijk/beroepsgericht onderwijs; • Klas/groep is vol; • Nog niet toegelaten/wachtlijst.
9
Hoofdstuk 2
PREVENTIE, MAATSCHAPPELIJKE ZORG EN AANPAK VAN SAJ-JONGEREN
Voortijdig schoolverlaten voorkomen is een eervol en nodig streven, maar wat is nu precies een voortijdig schoolverlater? Elke gemeente heeft als verantwoordelijkheid het realiseren van een sluitende aanpak jongeren, maar wat is dat dan? Twee voor de hand liggende vragen, maar de antwoorden hierop roepen vaak nog meer vragen op. Een belangrijke oorzaak hiervan is het feit dat er vier verschillende landelijke definities worden toegepast op het begrip voortijdig schoolverlater, zie hiervoor de bijlage 1 ‘Landelijke definities voortijdig schoolverlater’. Daarnaast heeft elke gemeente een eigen sluitende aanpak jongeren, dat in grote lijnen door het hele land hetzelfde is, maar door de lokale invulling weer heel verschillend kan zijn. Binnen onze SAJ kunnen we grofweg 4 groepen jongeren onderscheiden, dit is schematisch weergegeven in de volgende tabel. Definitie A B
C D
Titel Leerplichtigen, inclusief kwalificatieplichtigen Voortijdige schoolverlater
Leeftijdsgrens 5 tot 18
Jongeren met startkwalificatie (SK), maar zonder werk Hoogsthaalbare
18 tot 27
18 tot 27
18 tot 27
Toelichting/kenmerken doelgroep SAJ De jongeren die langer dan 1 maand ongeoorloofd verzuim plegen zijn SAJjongeren en worden ook wel thuiszitters genoemden. Deze jongeren hebben niet de stempel voortijdig schoolverlater (vsv-er). Jongeren, die langer dan 1 maand ongeoorloofd verzuimen, zijn vsv-er. Ook jongeren, die school verlaten zonder in het bezit te zijn van een startkwalificatie (SK), zijn vsv-er. Geen SK + wel/geen uitkering Geen SK + wel/geen werk Conform ons uitgangspunt: Alle jongeren een startkwalificatie én werk. Wel SK, geen werk + wel/geen uitkering Geen SK, maar wel: Een getuigschrift van de school voor praktijkonderwijs of een diploma MBO niveau 1 én 12 uur werk, dan zijn het geen vsv-ers. Zodra deze jongere zijn baan verliest of minder dan 12 uur werkt, is het een vsv-er.
10
Bron Wet op de Leerplicht 1969 Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap RMC wet- en regelgeving SAJ Stadskanaal is integraal onderdeel van de nota ‘Werk Bieden 2011-2014’. SAJ Stadskanaal is integraal onderdeel van de nota ‘Werk Bieden 2011-2014’. Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. De definitie hoogsthaalbare is ingegaan met ingang van het schooljaar 2012-2013.
2.1 Aantal jongeren, zonder een startkwalificatie, in de sluitende aanpak jongeren neemt toe In onze JONG-monitor volgen wij alle jongeren die in beeld komen, omdat ze: • Ongeoorloofd verzuim plegen; • Voortijdig schoolverlater zijn, dus geen startkwalificatie; • Getuigschrift praktijkonderwijs/diploma MBO-1 + 12 uur werk of; • Omdat ze een startkwalificatie hebben, maar geen werk. In het volgende overzicht laten we het aantal jongeren zien, die voortijdig schoolverlater zijn én/of een startkwalificatie hebben, maar geen werk. Voor het genereren van de cijfers hebben we alle jongeren geselecteerd die vallen onder de definities A, B, C en D (zie overzicht vorige bladzijde). Het gaat om unieke jongeren. Overzicht verdeling casussen ‘nieuwe instroom’ en ‘oude casussen’ schooljaar 2012 - 2013
Vergelijking verdeling casussen ‘nieuw’ en ‘oud’ tussen schooljaren 2011-2012-2012-2013 met een onderscheid t.a.v. de startkwalificatie
Zonder startkwalificatie 2011-2012 2012-2013 211 234
Nieuwe casussen Openstaande 638 casussen van schooljaar ervoor Totaal 849
instroom nieuwe casussen SAJ schooljaar 2012-2013
openstaande casussen SAJ van schooljaar 2011-2012
659
112
112
893
148
157
Totale doelgroep SAJ 2011-2012 Totale doelgroep SAJ 2012-2013 0
500
1000
11
Met startkwalificatie 2011-2012 2012-2013 36 45
Zonder SK én met SK 997 1050
In het volgende overzicht zijn die 1050 jongeren, schooljaar 2012-2013, verdeeld naar leeftijd – peildatum 11-11-2013. Doelgroep SAJ naar leeftijd, schooljaar 2012-2013 12 13 14 15 16 Meisje 1 1 1 2 2 Jongen 1 5 Totaal 2 1 1 2 7
17 11 19 30
18 35 41 76
19 36 55 91
20 41 49 90
21 50 56 106
22 58 53 111
23 42 60 102
24 57 50 107
25 39 59 98
26 62 65 127
27 50 49 99
Totaal 488 562 1050
In de lijnengrafiek hieronder is een vergelijking gemaakt tussen de schooljaren 2011-2012 en 2012-2013 op het gebied van leeftijd. Doelgroep SAJ naar leeftijd, vergelijking tussen 2 schooljaren 160 140 120 100 2011-2012
80
2012-2013
60 40 20 0 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27
Vanaf de kwalificatieplicht (17-jarigen) laat de lijnengrafiek hierboven een wat grilligere effect zien. Het grootste verschil is zichtbaar bij de 27-jarigen. Dit verschil is te verklaren door een administratieve achterstand, die nu is ingehaald. En met die relativering van de cijfers kan worden geconcludeerd dat de totale doelgroep SAJ qua aantal redelijk constant is gebleven, maar vanaf de kwalificatieplicht wat schommelingen qua leeftijd laat zien.
12
2.2 De doelgroep van de preventiemedewerker jongeren is het grootst De volgende grafiek gaat in op de verantwoordelijke ketenpartner SAJ. Het gaat hier niet om unieke jongeren. De overstappers zijn ook meegenomen. Overstappers zijn jongeren, die gedurende het schooljaar, van de ene ketenpartner aan een andere ketenpartner zijn overgedragen. Doelgroep SAJ verdeeld naar verantwoordelijk ketenpartner, schooljaar 2012-2013
Doelgroep SAJ naar ketenpartner met een vergelijking tussen de schooljaren 2011-2012 en 2012-2013
700 600 500 400 300 200 100 0
2011-2012 2012-2013
Leerplichtambtenaar Preventiemedewerker jongeren Jobcoach afd. Werk & Inkomen UWV-WW UWV-WAJONG SK, geen werk, geen uitkering Certificaat/diploma + 12 uur werk* 1ste jaars nieuwkomers* TOTAAL Overstapmomenten
2011-2012 15 420
2012-2013 16 472
154
196
36 349 88
41 437 95 39
1062 65
5 1320 270
*Zijn nieuwe doelgroepen, die gemonitord moeten worden, naar aanleiding van de nieuwe meetsystematiek /definitie nieuwe voortijdig schoolverlaters.
Toelichting op de bovenstaande overzichten: • Per augustus 2012 is de definitie van ‘nieuwe’ voortijdig schoolverlater gewijzigd: 1ste jaars nieuwkomers tellen niet mee als ‘nieuwe’ voortijdig schoolverlater, administratief een nieuw te onderscheiden doelgroep. 2de jaars nieuwkomers zonder school tellen mee als voortijdig schoolverlater; Jongeren van een school voor praktijkonderwijs én jongeren van een opleiding op MBO niveau 1, die hun school verlaten met een certificaat/ diploma én 12 uur werk per week, tellen niet mee als voortijdig schoolverlater, maar vormen administratief ook een nieuw te onderscheiden doelgroep, die moet worden gemonitord en gecontroleerd. • Er is een toename te constateren in de doelgroep van de preventiemedewerker jongeren. Een plausibele verklaring kan zijn met aan de ene kant het gewijzigde beleid ten aanzien van het aanvragen van een uitkering. Jongeren worden gestimuleerd om terug te gaan naar school, zeker als ze geen
13
• • •
startkwalificatie hebben. En daarnaast hebben ze een verplichte zoektijd van 4 weken voordat ze überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een uitkering. Dit beleid schrikt sommige jongeren af, waardoor ze geen uitkering meer aanvragen en thuis gaan zitten. Maar de scholen lijken aan de andere kant ook nog niet klaar voor deze doelgroep met het aanbieden van opleidingen geschikt voor de wat oudere jongeren. Onze WAJONG-populatie is groot in vergelijking met andere gemeenten, ook landelijk gezien. En dan hebben we nog de subdoelgroep ‘jongeren met een startkwalificatie, maar geen werk én ook geen uitkering’. In het kader van de uitgangspunten van onze SAJ houden we deze jongeren in beeld, maar geven we deze doelgroep geen prioriteit als het gaat om het begeleiden naar werk. In het schooljaar 2012-2013 zijn er in totaal 270 overstapmomenten geweest. Dat zijn veel meer overstapmomenten dan in het schooljaar 2011-2012. Een verklaring zou kunnen zijn, dat de onderlinge samenwerking tussen de ketenpartners sterk is verbeterd. Leest u ook het kader hieronder als een voorbeeld van een ‘overstapper’.
School meldt Bas (17 jaar) als voortijdig schoolverlater bij de leerplichtambtenaar. Gedurende het traject uitgezet door de leerplichtambtenaar wordt Bas 18 jaar. De leerplichtambtenaar draagt Bas over aan de preventiemedewerker jongeren. Vanuit afdeling Werk en Inkomen bestaat de mogelijkheid om deel te nemen aan een project, voorwaarde is dat Bas een uitkering aanvraagt. Bas wordt door de preventiemedewerker overgedragen aan afdeling Werk en Inkomen. Bas heeft gedurende zijn traject in de caseload van 3 verantwoordelijk uitvoerders gezeten. In de JONG-monitor is Bas voor zowel de leerplichtambtenaar, als de preventiemedewerker jongeren als voor het afdeling Werk en Inkomen een casus en wordt Bas dus bij 3 ketenpartners meegeteld voor de totale caseload.
14
Verhalen uit de praktijk 3 Het gezin Het gezin is stabiel, bestaat uit een vader, moeder en een zoon van 19 jaar. Rol team SAJ Via het Regionaal Meld en Coördinatiepunt Oost Groningen (Veendam) is de melding gedaan dat de jongen geen schoolinschrijving had en ook geen startkwalificatie. De preventiemedewerker jongeren heeft de jongen een schriftelijke uitnodiging gestuurd om het hierover te komen praten. Naar aanleiding van deze brief belt zijn moeder ons op met de boodschap dat haar zoon elke dag naar school gaat. Vervolgens heeft de preventiemedewerker de school weer gebeld, de school vertelt dat de jongen ingeschreven heeft gestaan, maar zich na een week al weer heeft uitgeschreven. In de tussentijd heeft de jongen thuis alles opgebiecht. De preventiemedewerker plant een afspraak waar de jongen geen zin in heeft, maar hij komt toch. Om de druk gelijk niet te hoog op te voeren, blijft het tijdens de eerste afspraak bij een paar zakelijke vragen. Een week later vertelt hij het hele verhaal. Hij heeft 3 keer een economische opleiding gedaan, maar het lukte hem niet om een diploma te halen. Hij vindt het moeilijk en doordat het steeds lukte, bouwt hij een angst op. Hij neemt elke dag de trein naar school, waardoor zijn ouders denken dat hij gewoon naar school gaat. Het was een goed gesprek. Later die dag ontvangt de preventiemedewerker jongeren een mail van de jongen dat hij het gesprek als fijn heeft ervaren. Hij gaat nu naar een psychologenpraktijk, waar ze hem leren om te gaan met faalangst. De preventiemedewerker jongeren heeft een stage geregeld bij Jimmy’s in de studierichting die hij wil gaan doen. In september start hij bij de nieuwe opleiding. Dit is alles in een tijdsbestek van 3 maanden. Samenwerking met … Psychologenpraktijk, Jimmy’s Problemen op de leefgebieden … Opleiding Gezondheid
15
2.3 Verhuizen naar een andere gemeente meest voorkomende uitstroomreden SAJ Er zijn 5 uitstroommogelijkheden gekoppeld aan onze SAJ, dat zijn: • Terug naar school; • Startkwalificatie + werk; • 27 jaar geworden of; • Verhuisd naar een andere gemeente; • Certificaat/diploma + 12 uur werk. In de overzichten hieronder is de uitstroom zichtbaar gemaakt in een grafiek en in cijfers, waarbij een vergelijking is gemaakt tussen de schooljaren 2011-2012 en 2012-2013. Vergelijking uitstroomredenen SAJ tussen 2 schooljaren
Vergelijking uitstroomredenen SAJ tussen 2 schooljaren
Uitstroom reden Terug naar school Startkwalificatie + werk 27 jaar geworden Verhuisd naar een andere gemeente Certificaat/diploma + 12 uur werk TOTAAL
120 100 80 60 40 20 0
2011-2012 2012-2013
.
16
2011-2012 72 24 43 55 194
2012-2013 55 29 99 119 39 341
Toelichting op de overzichten van deze bladzijde: • Een jongere met een certificaat van de school voor praktijkonderwijs of een jongere met een diploma MBO niveau 1 in zijn zak en die daarnaast voor minimaal 12 uur per week aan werk heeft, telt sinds 1 augustus 2012 niet meer mee als voortijdig schoolverlater. Verliest zo’n jongere echter zijn baan, dan is hij weer een voortijdige schoolverlater. In de JONGmonitor blijven we deze groep jongeren administratief volgen tot hun 27ste levensjaar. • Op basis van het grote aantal jongeren dat is verhuisd naar een andere gemeente in het afgelopen schooljaar zou kunnen worden geconcludeerd dat de mobiliteit onder jongeren toeneemt. Door een beter toekomstperspectief voor zichzelf te realiseren gaan jongeren verhuizen.
2.4 Met ons aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters zitten we op koers en onder het landelijke percentage Jaarlijks’, op basis van een schooljaar, stelt het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een ‘VSV-Atlas’ op. De ‘VSV-Atlas’ geeft de stand van zaken weer met betrekking tot de landelijke doelstelling over het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters. Zie hiervoor ook bladzijde 1 over de landelijke doelstelling. De definitie van nieuwe voortijdig schoolverlater is beschreven in bijlage I als definitie III. Vergelijking percentages nieuwe vsv-ers over de jaren heen
Bron: www.vsvverkenner.nl Opvallende zaken naar aanleiding van bovenstaande lijngrafiek zijn: • Schooljaar 2009-2010: in dit schooljaar presteerde RMC Oost Groningen als de beste RMC-regio landelijk, mede dankzij de resultaten van onze gemeente. • Schooljaar 2010-2011: na afloop van dit schooljaar zijn veel jongeren achteraf als nog meegeteld als nieuwe voortijdig schoolverlater, onder andere omdat veel van deze jongeren waren geplaatst op een tijdelijke voorziening (opvangklas), die achteraf is afgekeurd door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in verband met het maken van te weinig schooluren • Schooljaar 2011-2012: als gemeente zitten we op koers • Schooljaar 2012-2013: in dit schooljaar is de nieuwe meetsystematiek ingevoerd om nieuwe voortijdig schoolverlaters te kunnen tellen. De definitie van nieuwe voortijdig schoolverlater is aangescherpt met als gevolg landelijk een behoorlijke daling van het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters ten opzichte van schooljaar 2011-2012.
17
Hoofdstuk 3
PREVENTIE EN AANPAK JEUGDWERKLOOSHEID
Jeugdwerkloosheid neemt landelijk toe, maar ook lokaal … Begin 2013 zijn van de jongeren in de leeftijd van 15 tot 25 jaar 135.000 werkloos. Het werkloosheidpercentage onder jongeren is 15,5%, terwijl het werkloosheidpercentage onder de gehele beroepsbevolking 7,7% is. De werkloosheid in de eurolanden is sinds de invoering van de euro in 2002 nog nooit zo hoog geweest. In de afgelopen jaren was de jeugdwerkloosheid in Nederland het laagst in de zomer van 2008, net voor het uitbreken van de kredietcrisis. Toen was 8,1% van de jongeren werkloos en 3,7% van de gehele beroepsbevolking. Bron: www.nos.nl en www.rijksoverheid.nl Tot slot de ontwikkeling van het aantal niet-werkende werkzoekenden tot 27 jaar in de gemeente Stadskanaal over de jaren 2012 en 2013. Ontwikkeling aantal niet-werkende werkzoekenden tot 27 jaar afgezet tegen de doelgroep van de preventiemedewerker SAJ De werkloosheid onder onze jongeren lijkt af te nemen als er alleen wordt gekeken naar de cijfers van het UWV in de lijngrafiek hiernaast. In 2012 stonden 199 jongeren ingeschreven bij het UWV als werkzoekenden en in 2013 is het aantal afgenomen naar 170 jongeren, die werkzoekenden zijn.
500 450 400 350
jeugdwerkloosheid
300 250
caseload preventiemedewerker SAJ
200 150 100 50 0 2012
2013
Daar tegenover staat het cijfer over de toename van het aantal jongeren, dat in de caseload zit van de preventiemedewerker jongeren, zie hiervoor ook de cijfers op bladzijde 13. De doelgroep van de preventiemedewerker jongeren is gestegen van 420 jongeren in het schooljaar 2011-2012 naar 472 jongeren in het schooljaar 2012-2013. De doelgroep van de preventiemedewerker jongeren bestaat uit jongeren zonder een startkwalificatie en zonder een uitkering. Het merendeel van deze jongeren zit thuis en doet niet veel. Een klein aantal heeft baantjes. Dan is de conclusie dat de jeugdwerkloosheid ook lokaal toeneemt.
Bron: UWV (jeugdwerkloosheid cijfers)
18
Bijlage 1 Definitie I
Landelijke definities voortijdig schoolverlater Omschrijving Voortijdig schoolverlater Thuiszitter
Leeftijdsgrens 12 tot 23
III
Nieuwe voortijdig schoolverlater
18 tot 23
IV
Hoogsthaalbare
18 tot 23
II
5 tot 18
Toelichting Langer dan 1 maand ongeoorloofd afwezig van school en/of school verlaten zonder een startkwalificatie Leerplichtig/kwalificatieplichtig + definitie I Conform definitie I, maar de jongere is vsv-er geworden in de periode 1 oktober 2012 tot 1 oktober 2013, deze periode gaat op voor het schooljaar 2012-2013 Deze jongeren kunnen geen startkwalificatie behalen, maar hebben deze jongeren een getuigschrift voor praktijkonderwijs of een diploma MBO 1 én 12 uur werk, dan zijn het geen vsv-ers. Zodra de jongere zijn baan verliest of minder dan 12 uur werkt, is het een vsv-er.
19
Bron RMC wet- en regelgeving Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap + Europees gehanteerde definitie Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Schooljaar 2012-2013 is het eerste schooljaar dat deze definitie van toepassing is
Bijlage 2 Groep 1 Groep 2 Groep 3
Groepsindeling jongeren SAJ voor het genereren van de cijfers, voor het schooljaar 2012-2013, uit de JONG-monitor Leerplichtigen
5 tot 18 jaar 18 tot 23 jaar 23 tot 27 jaar
geboren tussen 1-8-1994 tot en met 31-7-2008 geboren tussen 1-8-1989 tot en met 31-7-1994 geboren tussen 1-8-1985 tot en met 31-7-1989
20
