ALL EYES ON US Lisi Herrebrugh
Research paper 2953 woorden Amsterdam, 22 april 2014 Amsterdam Fashion Institute Opleiding: Afstudeerrichting: Student nummer: Begeleider:
Fashion & Design 3D 500617710 Suzanne C. Van Rooij
All eyes on us Op een donkere avond omsingelde een groep met messen bewapende mannen stil het huis waar een albinomeisje leefde. Zij sloegen toe toen het meisje en haar moeder lagen te slapen, ze stormde al zwaaiend met messen het huis binnen. Twee mannen hielden de moeder vast en drie mannen hielden het albino meisje vast. Haar geknevelde moeder keek lijdzaam toe hoe ze haar dochter tegen de grond hielden en herhaaldelijk op haar onderbenen inhakte tot dat deze los kwamen van haar lichaam en haar met de bebloede stompen achterlieten. Haar moeder kon niets meer voor haar doen en zij overleed aan haar verwondingen. (Lindijer, 2009) Dit is een voorbeeld van de vele albino moorden in Afrika. Hoe kunnen zulke moorden nog steeds plaats vinden in de 21ste eeuw? Een belangrijk antwoord is terug te vinden in de oude roots van de Afrikaanse cultuur, hun eeuwenoude traditie met bijgeloof, voodoo en heksenpraktijken. Deze eeuwenoude tradities zijn doorgegeven van generatie op generatie, waarbij een groep mensen met albinisme de dupe is geworden van andermans hebzucht. Ze worden vermoord voor hun ledenmaten omdat deze magische krachten hebben, volgens medicijn mannen brengen de ledenmaten geluk en rijkdom in het leven. (Freeland, 2012) Aan de hand van deze gruwelijke gebeurtenissen is het idee voor de collectie ontstaan. Het is ontstaan vanuit een opstandige emotie en verbazing dat dit soort barbaars gedrag nog kan gebeuren. Het is een gevoel wat niet gestopt kan worden en in mijn concept geleid heeft tot een protest tegen de eeuwen oude tradities van de medicijn mannen. Het concept bestaat uit twee delen die samen gevoegd worden om een nieuw beeld te scheppen. Deze onderdelen bestaan uit: -
De emotie die speelt onder de albino’s naar aanleiding van de jacht op hun lichaamsdelen. Een aantal trefwoorden zijn: Gejaagdheid, anders zijn, fragiel, schroot van de maatschappij maar toch zoveel waard, alle ogen staan op ze gericht, transparantie.
-
Het protest, de opstand. Samen sterk staan en alles aan kunnen. Een aantal trefwoorden zijn: Bescherming, staan voor je rechten, grote silhouetten en kleding lagen.
1
Zichtbaarheid/Onzichtbaarheid Albinisme heeft betrekking op een aantal aangeboren condities: mensen met albinisme hebben weinig of geen pigment in hun haar, huid en ogen. Ze maken niet genoeg melanine aan, wat normaal gezien de kleur van huid, haar en ogen vormt. Albinisme komt bij mensen van alle rassen voor en de meeste albino's worden geboren uit ouders, die zelf wel de normale hoeveelheden pigment hebben. (Thompson, 2007) In Afrika begint hiermee het veroordelen van albino’s als buitenaards, de albino baby is wit van huiskleur en de twee ouders hebben beide een donkere huidskleur. De afrikanen denken dus dat de baby een geest is. Door gebrek aan educatie weten ze niet dat dit een genetisch aangeboren aandoening is. Ze zien het kind als een vloek, vaak worden de baby’s gedood, verbannen en/of genegeerd. Hierdoor is de albino als het ware transparant. Tevens valt de albino heel erg op door zijn witte huidskleur tussen de donkere Afrikaanse populatie. Ze zien de baby ook als fortuin, want ze kunnen de ledenmaten verkopen voor een groot bedrag aan de medicijn mannen. Er wordt op ze gejaagd door de Afrikaanse bevolkingsgroepen die heilig geloven in de medicijn mannen. Het is dus een paradox van zichtbaarheid en onzichtbaarheid, van waarde en waardeloos.
Figuur 1 (Nehr, 2010) (Figuur 1) Dit beeld is geschoten door de fotograaf Éric Nehr. De emotie en de pijn zijn goed in beeld gebracht. De fotograaf wilde laten zien hoe licht en bijna transparant ze zijn, hoe hij zijn ogen sluit voor het licht van de camera, aangetast door het licht van de dag. De albino
2
word op een voetstuk gezet maar aan zijn blik te zien is het is niet duidelijk op wat voor manier. Deze tegenstellingen ondervinden albino’s ook in de Afrika. De tegenstellingen zijn van essentieel belang voor de collectie. De albino’s voelen zich anders en verstoten terwijl ze van binnen gewoon hetzelfde zijn als de andere mensen. De frustratie dat de mensen niet snappen waarom ze wit zijn en dat ze anders behandeld worden komt tot uiting in het concept. Het concept geeft een vooruitblik op wat er gaat gebeuren als de Afrikaanse bevolking naar de moorden kijken vanuit het westerse oog. Als ze gaan inzien dat de ledenmaten helemaal geen geluk en rijkdom brengen. Het concept gaat er om, om samen in opstand te komen tegen de macht die de medicijn mannen hebben op de mensen. Het is belangrijk dat beide aspecten, het protest evenals de albino terug te vinden zijn in de collectie in de vorm, kleur en stofgebruik
Figuur 2 (Stofbewerking wimpers)
Figuur 3 (Stofbewerking oogjes)
De stoffen in de collectie die zich het dichtst bij het lichaam bevinden, vertellen het verhaal van de albino, de emotie van het transparant zijn maar ook de fragiliteit van hun huid. De huid van een albino kan weinig hebben, doordat hun huid zo snel aangetast wordt door bijvoorbeeld uv-straling. De stoffen die gebruikt worden om dit te visualiseren zijn zijde en latex. De bewerking die op de stoffen te zien zijn, zijn wimpers (Figuur 2) en plastic oogjes (figuur 3). Deze zullen ook terug komen in de prints. Hiermee wordt het gevoel gevisualiseerd dat de afrikanen de albino’s in de gaten houden, naar ze kijken en ze volgen. De wimpers op de stof geven het geheel een dramatische expressie maar ook een surrealistisch beeld. Het gevoel dat er iets niet klopt of iets waar mensen twee keer naar moet kijken. Omdat dit het gevoel omvat van albino’s in Afrika.
3
My name is Josephat Torner, some people say, I am a ghost, they say I just disappear when I die. That my skin and body could make someone rich. We are hunted, we are killed, we are dismembered, but I am not afraid. How you see me, is how I am. Josepat Torner. (Freeland, 2013) Mensen met albinisme in Afrika leiden een moeilijk bestaan. Er wordt op ze gejaagd door de Afrikaanse bevolkingsgroepen die heilig geloven in de medicijn mannen. Een rapport van het Pew Forum liet zien dat meer dan 60% van de Tanzanianen afhankelijk is van en geloven in traditionele geneeskunde, waarin hen verteld wordt dat mensen met albinisme bovennatuurlijke krachten hebben. (Sanusi, 2013) Afrikanen gaan voor elke kwaal naar een medicijnman. Ze genezen niet alleen op basis van kruiden maar maken ook magische drankjes van albino ledematen om iemand rijkdom en geluk te bieden 1. De medicijnmannen komen niet zomaar aan die botten en huiden van albino’s. Ze kopen deze allemaal via de onderwereld van de hekserij. Een setje ledenmaten, oogleden, tong en geslachtsdelen worden verkocht voor $75.000. (Le Riche, 2013) Het is verschrikkelijk wat een macht de medicijnmannen uitoefenen op de mensen. Tijdens het research is duidelijk naar voren gekomen dat de grootste drijfveer is om rijk te worden. Er heerst zo een grote armoede in Tanzania, en de mensen willen snel rijk worden. Maar het zijn niet alleen de arme Tanzanianen die de ledenmaten als enige uitweg zien maar ook veel rijke Tanzanianen die amuletten van albino beenderen gebruiken om hoger op in de politiek te komen. Het draait uiteindelijk allemaal om macht. Maar wat als de macht een shift ondergaat? Als de macht niet meer bij de arme en rijke Tanzanianen en de medicijn mannen ligt maar bij de albino’s? In het concept worden de machten omgedraaid, de Albino’s komen in opstand en staan voor hun rechten, ze laten zich niet meer wegjagen en willen gelijkheid.
1 Tovermiddeltjes in amuletten beschermen tegen ongeluk, haar van albino’s in netten leveren vissers een grote vangst op, en door een drankje met poeder van albinohuid en beenderen zal de mijnwerker goud vinden.
4
Revolutie van de nieuwe generatie Terwijl er in Tanzania verbazingwekkend weinig wordt gedaan door de overheid, tegen de moorden en dit grotendeels geaccepteerd word door de bevolking. Is in het westen protesteren de manier om samen iets voor elkaar te krijgen 2. Is dit dan ook de manier waarop de moorden stop gezet kunnen worden? Als in Tanzania meer mensen in opstand komen en niet meer bang zijn? De protesten van over de hele wereld hebben als inspiratie gediend voor de vormstudie van het silhouet van de kleding uit de collectie. Vooral de manier waarop de mensen zich beschermen in gevaarlijke situaties. Gek genoeg komt het in bijna elke protest situatie voor dat de protesteerders zelf hun uitrusting improviseren. Zodra de mensen weinig toevoer aan materiaal en bescherming hebben worden ze creatief. En dit schept een interessant beeld. Hierbij is gekeken naar bijvoorbeeld de protesten in Uganda en Centraal Afrika en Kiev. (Schoorl, 2014) Bij deze protesten dragen mensen vergieten als helmen en stukken ijzer als been bescherming. Ook handschoenen van de cricketsport en geïmproviseerde bullit proof vesten van body warmers met stukken ijzer die met touwtjes om het lichaam werden bevestigd waren veel te zien (Figuur 4). Ook de Afrikaanse Anti-Balaka strijders beschermen zich op een bijzondere wijze. Ze dragen kettingen met zakjes waar amuletten in zitten zodat ze zich onzichtbaar en ontastbaar kunnen maken voor de vijand (figuur 5).
Figuur 4 (Mdzinarishvili, 2014) 2 Om er kort maar een paar te noemen. In 2013 protesteerde mensen in wel 50 verschillende landen tegen het miljonairs bedrijf
Monsanto. Dit bedrijf produceert zaden en chemicaliën die producten manipuleren zoals groentes en fruit etc. Met de protesten wilde de mensen bewustzijn opwekken over chemisch gemanipuleerd eten en GMO labels. Mensen vonden dat ze het recht hadden te weten of ze GMO gemanipuleerde producten kochten door ze te labelen, zodat we weten wat er in ons eten zit. De protesten in de Westelijke wereld tegen de apartheid in Zuid Afrika zoals rara en andere protesten tegen bedrijven die banden hadden in Zuid Afrika, Shell, Makro etc. En het boycotten van producten uit Zuid Afrika.
5
Figuur 5 (Delay, 2013) De grote vormen zijn geïnspireerd op de gevechtsuitrusting van de protesten zoals een schild maar ook de lagen die gedragen worden, jas over jas en daarover weer een vest. De grote vormen zijn niet alleen geïnspireerd op de beschermelementen maar ze dienen ook om aandacht te vragen van de wereld, zodat iedereen weet wat daar gebeurt. De gaten in de grote vormen laten zien dat er een lichaam onder zit, dat een albino ook een mens is net als ieder ander. Het is tijd dat er nieuwe ideeën geboren worden, dat de Afrikanen leren waarom er albino’s zijn zoals ze zijn en niet als geesten worden gezien. Om dit tot stand te laten komen is er een revolutie nodig, verander het menselijk bewustzijn. Volgens de documentaire; The shift, Collective Evolution zijn de dagen waarop de stille burgers blindelings de leiders volgen verleden tijd en zijn mensen de huidige leefwijze zat. De ouderwetse manier van denken en doen werkt niet meer in de hedendaagse tijd 2014. De manier waarop samenlevingen mensen gebruiken als handelswaar, het doel heiligt de middelen niet. De mensheid moet meer om elkaar gaan geven, dat is niet de prioriteit geweest (auteur en spiritueel professor Michael Jeffreys).
6
Collectie beschrijving
Figuur 6 (Schetsen collectie) De collectie bestaat uit looks die allemaal opgebouwd zijn uit lagen, deze lagen creëren de volumes die gevormd zijn in jassen. De jassen zijn de bovenste laag en deze laag staat voor het protest gedeelte van het concept, die geïnspireerd zijn vanuit gevechtsuitrusting in gevaarlijke situaties. Denk hierbij aan beschermingsschilden, bullit proof vesten en padded jassen die allemaal als kenmerk hebben om af te weren. Dit word in de kleding vertaald met scherpe lijnen en harde materialen, bollingen en afstaande vormen op cruciale plekken zoals de borst en rug. Ook de mouwen zijn langer zodat het wat over de handen valt. De mouwen zijn van hard materiaal gemaakt en in raglan vorm zodat het een buis gevoel krijgt, want de albino die zich onder deze laag bevindt moet haar fragile huid kunnen beschermen. Als het model net de catwalk op komt, dan is vooral nog het silhouet het opvallendst. Op het bovenlichaam volumineus en op de rug afstaand. Onder deze uitgesproken laag bevindt zich kleding die sluik om het lichaam valt, denk hierbij aan een jurk met daaronder een broek of een rok met top. Hier wordt gebruik gemaakt van sluik vallende materialen en wikkel technieken. De wikkeltechnieken zijn geïnspireerd vanuit de doeken die de Afrikanen dragen. Stoffen die hiervoor gebruikt worden zijn latex en zijde om de moderne twist te behouden. Hoe dichterbij het model komt, des te meer de details te zien zijn. De bewerkingen zijn een vertaling van vooral emotie. Deze emotie linkt zich aan de albino. Gebruik van met regelmaat aangebrachte plastic oogjes, waarbij het zwarte ‘irisje’ meebeweegt met elke stap
7
die het model neemt. Het oogt heel fragiel maar toch speels. Deze bewerking heeft een dubbele betekenis. Het staat centraal voor de oogaandoening die vele albino’s ondervinden en voor de ogen die op de albino’s gericht staan, in de Afrikaanse maatschappij. Maar het kan ook gezien worden als het wakende oog. De bewerking van de wimpers gaan in een paar outfits in combinatie met de ogen. De wimpers worden dan in een cirkel om het oog aangebracht. De wimpers zijn de bescherming van het oog en geven het geheel een surrealistisch beeld. De prints zijn geïnspireerd vanuit de Adinkra stempels. Dit is een eeuwenoude manier van decoreren en tegelijkertijd een manier om te communiceren. De stempels hebben allemaal zo hun eigen betekenis zoals; Kracht, strijdt, liefde etc. De stempel word dan herhaaldelijk op een systematische wijze aangebracht waardoor er een grote print ontstaat. Het feit dat de prints communiceren naar een ander mens is heel bijzonder. Iedereen kent de stempels ook en begrijpt wat op het textiel afgebeeld staat. (Ventura, 2012) De basiskleuren van de collectie zijn zacht roze, wit, gebroken wit, huiskleur, en diep bruin. Deze kleuren staan voor de verschillende huiskleuren van de albino’s maar ook van de donkere Afrikaanse mensen. De accentkleuren diep gras groen, donker paars en donker oranje staan voor het protest, de kleuren trekken aandacht naast de zachte huid tinten. Samen creëren ze een helder beeld omdat de collectie grotendeels uit wit en roze tinten bestaat in combinatie met de bijna primaire accentkleuren. De accentkleuren brengen ook de etniciteit terug naast de serene kleuren. Dit is erg belangrijk, de etniciteit staat voor de roots en dat is uiteindelijk het basisgevoel wat behouden moet worden op een subtiele en toch vernieuwende manier. Dit ga ik toepassen door middel van kralen, borduursels en stempel prints.
8
Transparante strijders De collectie All eyes on us start een revolutie en neemt een kijkje in de toekomst. Waarin albino’s samenspannen om in opstand te komen tegen de medicijn mannen. Omdat ze het zat zijn om behandeld te worden als een object wat waarde heeft en gezien te worden als geesten. Ik wil laten zien dat als albino’s de macht in eigen handen nemen en geloven in hun eigen krachten ze alles aan kunnen, een revolutie van de nieuwe generatie. Door de ‘protesten’ te koppelen aan dit onderwerp wil ik laten zien dat ik geloof in een oplossing. Mijn visie is dat als je samenspant, dat dan geen enkele macht te groot is. Het is tijd voor een nieuwe samenleving waarin we meer om elkaar gaan geven, want dat is niet de prioriteit is geweest. De opstand doelt om nieuwe ideeën geboren te laten worden door middel van educatie en dat de Afrikanen in gaan zien dat de moorden die gepleegd worden hun niet de rijkdom geven waar ze op hopen. Als ze vanuit het westerse oog kijken naar hun situatie. Uit onderzoek is gebleken dat protesteren helpt, het helpt niet alleen om een onderwerp onder de aandacht te krijgen maar het helpt ook om maatschappelijke problemen op te lossen. Door te protesteren kom je onder de aandacht en als je gezien wordt, word er pas echt naar je geluisterd. Als ontwerpster geloof ik in grote gebaren en boodschappen overbrengen. Het hoeft er niet altijd dik bovenop te zitten, zolang de kleding maar een reden en betekenis heeft. Nu is het moment om het probleem onder de albino’s in Afrika aan te pakken. Met mijn concept wil ik awareness creëren, iets aanwakkeren, iets aansporen in de emotie van de lezer en kijker. De collectie is een vertaling van deze emoties in vorm, bewerking, stoffen en kleur. De collectie All eyes on us zet een beeld neer die een combinatie gaat zijn van de onderzoeken. Het paradox van zichtbaar en onzichtbaar in de maatschappij en het paradox van waarde en waardeloos zijn op hetzelfde moment. Hier aan wordt het protest gekoppeld is met al de bescherm elementen. Deze twee lagen zijn duidelijk over elkaar heen opgebouwd en terug te vinden in de collectie. Met de collectie richt ik me tot jonge vrouwen tussen de 21 en 31 jaar omdat dit de doelgroep is die weet waar ze voor staan en daarom ook een verandering teweeg kunnen brengen. Ze zijn niet bang om tegen de eeuwenoude tradities in te gaan en zich rebels op te stellen om zo een beter leven voor de albino’s te creëren.
9
Bronnenlijst Websites: Lindijer, K., 2009, Voor albino’s is Afrika een vloek. Van: http://vorige.nrc.nl/buitenland/article2139372.ece/Voor_albinos_is_Afrika_een_vloek (Datum van raadpleging: 10 maart 2014) Thompson, R., 2007, What is Albinism?, NOAH Van: http://www.albinism.org/publications/what_is_albinism.html (Datum van raadpleging: 30 maart 2014). Sanusi, L., 2013, Mensen met albinisme zijn het zat te worden aangevallen door Tanzaniaanse medicijnmannen. Van: http://www.vice.com/nl/read/the-tanzanian-albinohunt (datum van raadpleging, 6 april 2014) Le Riche, H., 2013, Africa: Alnino body parts used as medicine by witchdoctors. Van: http://www.henrileriche.com/2013/05/30/africa-albino-body-parts-used-as-medicineby-withdoctors/ (Datum van raadpleging: 27 februari 2014) Ventura, C., 2012, Adinkra in Ntonso-Ashanti, Ghana. Van: http://iweb.tntech.edu/cventura/adinkra.htm (Datum van raadpleding: 27 februari 2014)
Documentaires Freeland, H., 2012, The Albino Witchcraft Murders. Documentaire, Inroad Films, Verenigde Staten. Martino, J., 2014, The collective evolution The Shift, Documentaire, Beam Beam Pictures, Canada.
10
Artikelen Schoorl, J., 2014, Burgers,balken,bloed en blues. De Volkskrant, 29 januari, p. 20. Beelden Figuur 1: Nehr, E., 2010, Rosse blesse. Van: http://www.artslant.com/par/articles/show/23396 (Datum van raadpleding: 14 april 2014) Figuur 2: Herrebrugh, L., 2014, Stofbewerking proef. Figuur 3: Herrebrugh, L., 2014, Stofbewerking proef. Figuur 4: Mdzinarishvili, D., 2014, Anti-government protesters from far-right group. Van: http://www.itv.com/news/update/2014-01-25/ukraines-far-right-practice-drills-incentral-kiev/ (Datum van raadpleging: 30 maart 2014) Figuur 5 Delay, J., 2013, Anti-Balaka Christian militiamen. Van: http://www.dailyrepublic.com/usworld/c-african-militias-seek-presidents-overthrow/ (Datum van raadpleging: 8 april 2014) Figuur 6: Herrebrugh, L., 2014, Schetsen line up collectie.
11
