akkerbouw GRAANPOOL 2013-’14
A4
Redelijke opbrengste grillig graanjaar Emoties steeds bepalender op graanmark Boerderij 98 — no. 41 (9 juli 2013)
In graanjaar 2013-’14 wisselden pieken en dalen elkaar snel af. Het leverde redelijke prijzen op in de graanpools. Boerderij presenteert de resultaten.
E
en in rkt
en redelijk graanjaar waarin piekmomenten en dieptepunten elkaar in rap tempo opvolgden. Zo omschrijven betrokkenen bij de graanpools het jaar 2013-’14. De markt wordt grilliger, ziet iedereen. “Prijzen verschillen soms per dag wel een tientje per ton”, zegt een graancollecteur. De emoties, door bijvoorbeeld politieke ontwikkelingen en weersinvloeden, regeren de markt. Los daarvan was bij aanvang van het graanjaar al duidelijk dat de prachtige resultaten van het voorafgaande jaar moeilijk te evenaren zouden zijn. In 2012-’13 tikte de tarweprijs op sommige momenten de €260,00 per ton aan. Het afgelopen graanjaar gaat niet de boeken in als historisch, toch blikken de graancollecteurs redelijk tevreden terug. Het jaar begon met lage prijzen, waarbij de marktprijs voor tarwe rond €160,00 per ton schommelde. Het waren de naweeën van het jaar ervoor, waarin het prijsniveau het hele jaar door hoog lag en naar de oogst toe plots sterk afbrokkelde. De voorraad was ruim. De meeste collecteurs besloten hierop matige voorschotprijzen uit te betalen. Naar het einde van 2013 toe liepen de prijzen weer wat op, tot rond €200,00 per ton in december. Na de jaarwisseling was weer een daling te zien. In het voorjaar zorgde de politieke onrust die de graanmarkt in Oekraïne blokkeerde voor stijgende prijzen. Ook de droogte in de graanregio’s in de Verenigde Staten speelde een rol bij de prijsstijging. Het seizoen eindigde in mei/juni weer met een daling. De kwaliteit van de Nederlandse tarwe van de oogst 2013 was over het algemeen prima in orde. Fusarium, gele roest en andere ziektes kwamen weinig voor. Ook de rassenkeuze speelde daarin vaak een rol. Partijen werden nauwelijks geweigerd. 5 Tarweoogst 2013 in Zuidwest-Nederland. De hectareopbrengsten waren gemiddeld tot goed, wat ook geldt voor de gemiddelde poolprijs. F o to : Hen k Ri sw i ck
Boerderij 98 — no. 41 (9 juli 2013)
A5
akkerbouw GRAANPOOL 2013-’14
Wat leverde Nederlands graan nu op? Boerderij maakt voor de negende keer een overzicht van de uitbetalingen door de graanpools. Door verschillen in het doorberekenen van kosten en toeslagen geeft de hoogste basisprijs niet automatisch de hoogste uitbetaling. Om de uitbetaling te kunnen vergelijken onder verschillende oogstomstandigheden, levert Boerderij een fictieve partij tarwe met drie vochtpercentages: 13, 15 en 17.
CZAV efficiënt werken, lagere kosten CZAV in Wemeldinge (Zld.) heeft een tarwepool met bak-, maal- en voertarwe die differentieert naar kwaliteit. De coöperatie betaalt een poolprijs van
€182,00 per ton baktarwe, €180,00 per ton maaltarwe en €175,00 per ton voertarwe. Bak- en maaltarwe doen het in de vergelijking het beste. De innamekosten bedragen €52,50. Drie weken na levering ontvingen de telers een voorschot van €135,00, een bedrag dat was gebaseerd op de toen geldende marktprijs voor tarwe. Daarop wordt €45,00 per ton nabetaald. In de pool gaat 282.000 ton tarwe (90 procent maaltarwe, 3 procent baktarwe en 7 procent voertarwe). CZAV verkoopt 65.000 ton graan in de voorverkoop en tegen dagprijzen. De coöperatie rekent geen vuilaftrek en werkt met een transportvergoeding. Telers die in de pool uit hun eigen opslag
Poolprijzen tarwe bedragen in € exclusief btw, bij 13, 15 en 17 % vocht vocht 13 %
bruto- gewicht kg 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000
vuil- aftrek 0,0 0,0 0,2 0,0 0,0 0,0 0,0 0,2 0,2 0,2
Agrifirm lange bewaarpool tarwe* Agrifirm korte bewaarpool tarwe*
100.000 100.000
0,0 0,0
100.000 100.000
0 0
100.000 100.000
197,70 173,50
19.770,00 17.350,00
vocht 15 % CZAV baktarwe CZAV maaltarwe AgruniekRijnvallei lange pool voertarwe Agrifirm basispool zonder voorschot tarwe Pars voertarwe CZAV voertarwe Agrifirm basispool met voorschot tarwe Blonk voertarwe lange pool Blonk voertarwe korte pool AgruniekRijnvallei korte pool voertarwe
100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000
0,0 0,0 0,2 0,0 0,0 0,0 0,0 0,2 0,2 0,2
100.000 100.000 99.800 100.000 100.000 100.000 100.000 99.800 99.800 99.800
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
100.000 100.000 99.800 100.000 100.000 100.000 100.000 99.800 99.800 99.800
182,00 180,00 182,50 190,90 194,15 175,00 186,40 175,60 175,00 170,50
18.200,00 18.000,00 18.213,50 19.090,00 19.415,00 17.500,00 18.640,00 17.524,88 17.465,00 17.015,90
Agrifirm lange bewaarpool tarwe* Agrifirm korte bewaarpool tarwe*
100.000 100.000
0,0 0,0
100.000 100.000
0 0
100.000 100.000
197,70 173,50
19.770,00 17.350,00
vocht 17 % CZAV baktarwe CZAV maaltarwe AgruniekRijnvallei lange poolvoertarwe Agrifirm basispool zonder voorschot tarwe CZAV voertarwe Pars voertarwe Blonk voertarwe lange pool Agrifirm basispool met voorschot tarwe Blonk voertarwe korte pool AgruniekRijnvallei korte pool voertarwe
100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000
0,0 0,0 0,2 0,0 0,0 0,0 0,2 0,0 0,2 0,2
100.000 100.000 99.800 100.000 100.000 100.000 99.800 100.000 99.800 99.800
-2.350 -2.350 -2.600 -2.353 -2.350 -2.400 -1.800 -2.353 -1.800 -2.600
97.650 97.650 97.200 97.647 97.650 97.600 98.000 97.647 98.000 97.200
182,00 180,00 182,50 190,90 175,00 194,15 175,60 186,40 175,00 170,50
17.772,30 17.577,00 17.739,00 18.640,81 17.088,75 18.949,04 17.208,80 18.201,40 17.150,00 16.572,60
A6
CZAV baktarwe CZAV maaltarwe AgruniekRijnvallei lange pool voertarwe Pars voertarwe Agrifirm basispool zonder voorschot tarwe CZAV voertarwe Agrifirm basispool met voorschot tarwe Blonk voertarwe lange pool Blonk voertarwe korte pool AgruniekRijnvallei korte pool voertarwe
bruto- vocht kg gewicht kg 100.000 500 100.000 500 99.800 1.000 100.000 1.125 100.000 0 100.000 500 100.000 0 99.800 0 99.800 0 99.800 1.000
netto- poolprijs brutobedrag gewicht kg 100.500 182,00 18.291,00 100.500 180,00 18.090,00 100.800 182,50 18.396,00 101.125 194,15 19.633,42 100.000 190,90 19.090,00 100.500 175,00 17.587,50 100.000 186,40 18.640,00 99.800 175,60 17.524,88 99.800 175,00 17.465,00 100.800 170,50 17.186,40
*) voor de bewaarpool van Agrifirm Plant geldt dat het graan bij de teler op het bedrijf is opgeslagen. Droog- en opslagkosten maakt de teler zelf en komen dus niet tot uitdrukking in het pool om dus niet opgenomen. Genoemde prijs is levering juni. **) voor de opbrengst is uitgegaan van 8,5 ton per hectare
Boerderij 98 — no. 41 (9 juli 2013)
leveren, ontvangen een bewaarpremie tot €10,00 per 1.000 kilo bovenop de genoemde prijzen. Volgens adjunct-directeur Ko Francke van CZAV verliep de oogst vorig jaar soms moeizaam door een natte periode. Toch wilden de boeren het graan niet te lang laten staan, onder meer omdat de mogelijkheden voor bemesting steeds beperkter worden. “Het graan kwam goed binnen, maar met een vochtgehalte van 16 tot 18 procent moest wel veel worden gedroogd”, vertelt Francke. Met de kwaliteit was weinig mis. CZAV ziet telers ook steeds vaker kiezen voor rassen die minder gevoelig zijn voor ziekten. CZAV legt de nadruk steeds meer op efficiënt wer-
transport- vergoeding 330,00 330,00 0,00 0,00 0,00 330,00 0,00 0,00 0,00 0,00
inname- overig kosten -52,50 0 -52,50 0 -175,00 0,00 -700,00 -890,00 0,00 -1.065,00 -52,50 0,00 0,00 -1.065,00 0,00 0,00 0,00 0,00 -175,00 0,00
ken, zegt de adjunct-directeur. Deze oogst is voor het eerst gebruik gemaakt van een nieuwe graanopslag in Axel (Zld.). Met de bouw daarvan is de opslagcapaciteit daar verdubbeld tot 38.000 ton. “Hiermee is de opslag beter afgestemd op de grotere dorsen aanvoercapaciteit bij de telers”, zegt Francke. De gerstpool 2013 van CZAV omvat 20.000 ton voergerst. Dat leverde €170,00 per ton op. Voor de Boerderij-partij met 17 procent vocht moest €900,00 aan droogkosten worden betaald.
Agrifirm Succes in brouwgerst
Agrifirm Plant in Apeldoorn (Gld.) heeft in de lijst twee basispools bak- en voertarwe. De verhou5
droog- kosten 0 0 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00
netto- bedrag 18.568,50 18.367,50 18.221,00 18.043,42 18.025,00 17.865,00 17.575,00 17.524,88 17.465,00 17.011,40
opbrengst/ ha 1.578,95 1.561,86 1.549,40 1.534,30 1.532,74 1.519,13 1.494,47 1.490,21 1.485,12 1.446,55
0,00 0,00
0,00 0,00
-65,00 -65,00
0,00 0,00
19.705,00 17.285,00
1.675,60 1.469,81
330,00 330,00 0,00 0,00 0,00 330,00 0,00 0,00 0,00 0,00
-52,50 -52,50 -175,00 0,00 -700,00 -52,50 0,00 0,00 0,00 -175,00
0,00 0,00 0,00 -1.065,00 -890,00 0,00 -1.065,00 0,00 0,00 0,00
0 0 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00
18.477,50 18.277,50 18.038,50 18.025,00 17.825,00 17.777,50 17.575,00 17.524,88 17.465,00 16.840,90
1.571,22 1.554,21 1.533,89 1.532,74 1.515,73 1.511,69 1.494,47 1.490,21 1.485,12 1.432,05
0,00 0,00
0,00 0,00
-65,00 -65,00
0,00 0,00
19.705,00 17.285,00
1.675,60 1.469,81
330,00 330,00 0,00 0,00 330,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00
-52,50 -52,50 -175,00 0,00 -52,50 -700,00 0,00 0,00 0,00 -175,00
0,00 0,00 0,00 -1.065,00 0,00 -890,00 0,00 -1.065,00 0,00 0,00
-400,00 -400,00 -400,00 -500,00 -400,00 -425,00 -523,00 -500,00 -523,00 -400,00
17.649,80 17.454,50 17.164,00 17.075,81 16.966,25 16.934,04 16.685,80 16.636,40 16.627,00 15.997,60
1.500,83 1.484,23 1.459,52 1.452,02 1.442,71 1.439,97 1.418,86 1.414,66 1.413,86 1.360,34
resultaat. Bewaarpooltelers zijn verplicht de tarwe met minder dan 16 % vocht te leveren. Bij 17 % vocht zijn de bewaarpools daar-
Boerderij 98 — no. 41 (9 juli 2013)
Boerderij levert voor de vergelijking van de uitbetaling 100 ton graan aan elke pool. Als de pool van een coöperatie is, dan is Boerderij lid. Het ras is Residence, opbrengst 8,5 ton per hectare. De kwaliteit is gemiddeld, met 0,2 procent vuil en een hectolitergewicht van 75. Het afleveren gebeurt in zeven kippers met elk 14,3 ton. Boerderij brengt het naar het hoofdaanleverpunt van de afnemer. De transportafstand van het perceel naar de afnemer is 10 kilometer. Het aflevertijdstip is de laatste week van juli. Voor de prijsvergelijking heeft de tarwe 13, 15 en 17 procent vocht. De partij is voorzien van een voedselveiligheidscertificaat. Bij levering aan de bewaarpool van Agrifirm ligt de partij op het eigen bedrijf in opslag.
A7
akkerbouw GRAANPOOL 2013-’14
ding is daarbij een derde baktarwe, twee derde voertarwe. Voor baktarwe werd geen premie gerealiseerd vanwege het hoge aanbod uit landen als Frankrijk en Duitsland. Agrifirm heeft een basispool mét voorschot (omvang 155.000 ton) en een basispool zonder voorschot (omvang 160.000 ton). De basispool zonder voorschot is nieuw en kende één uitbetalingsmoment, begin juni. De akkerbouwers die hiervoor kozen, kregen dus geen voorschotten uitgekeerd, maar ontvingen 4 procent rente over de niet-uitgekeerde voorschotten. Dit systeem leverde succes op, want op de eindafrekening zagen de telers €4,40 per ton extra voor gerst of €4,50 per ton extra voor tarwe bijgeschreven. Uiteindelijk leverde de basispool zonder voorschot een bedrag op van €190,90 per ton tarwe. Ook de basispool met voorschot leverde bij Agrifirm Plant een goede prijs op van €186,40 per ton tarwe. De korte bewaarpool keerde een prijs uit van €173,50 per ton. Deze pool loopt vanaf juli tot half oktober. De lange bewaarpool tarwe kwam uit op €197,70 per ton. Deze pool loopt van januari tot
eind mei. Voor de bewaarpools van Agrifirm geldt dat opslag bij de teler zelf plaatsvindt. In de gersttabel staan de pools voer- en brouwgerst apart vermeld. De totale hoeveelheid van 105.000 ton gerst bestaat bij Agrifirm uit 95 procent brouwgerst en 5 procent voergerst. De hoogste bedragen werden uitgekeerd voor brouwgerst in de pool zonder voorschot (€204,60 per ton). “Agrifirm heeft een sterke positie in de brouwgerstketen”, vertelt manager granen Aart den Bakker. “In jaren met kwaliteit, zoals 2013, zijn we prima in staat de brouwgerstmarkt te bedienen.” Agrifirm werkt met een ledenvoordeel, een bedrag van €1,75 per ton dat werd uitgekeerd bovenop de graanprijs. De kolom ‘overige kosten’ in de tabel bestaat uit het ledenvoordeel (€1,75) verrekend met handelingskosten en marge (€14,90 per ton).
AgruniekRijnvallei Focus op gewicht
AgruniekRijnvallei Plant in Waardenburg (Gld.) betaalde voor de lange tarwepool €182,50 per ton uit. De korte tarwepool kwam uit op €170,50. Daarover worden nog innamekosten voor de partij bere5
Poolprijzen gerst bedragen in € exclusief btw, bij 13, 15 en 17 % vocht vocht 13 %
Agrifirm basispool zonder voorschot brouwgerst Agrifirm basispool met voorschot brouwgerst Pars voergerst CZAV voergerst Agrifirm basispool zonder voorschot voergerst AgruniekRijnvallei voergerst korte pool Agrifirm basispool met voorschot voergerst
bruto- gewicht 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000
vuil- aftrek 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,2 0,0
Agrifirm bewaarpool brouwgerst*
100.000
0,0
100.000
0
100.000
206,10
20.610,00
vocht 15 % Agrifirm basispool zonder voorschot brouwgerst Agrifirm basispool met voorschot brouwgerst CZAV voergerst Pars voergerst Agrifirm basispool zonder voorschot voergerst Agrifirm basispool met voorschot voergerst AgruniekRijnvallei voergerst korte pool
100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000
0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,2
100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 99.800
0 0 0 0 0 0 0
100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 99.800
204,60 200,20 170,00 187,50 179,60 175,20 163,50
20.460,00 20.020,00 17.000,00 18.750,00 17.960,00 17.520,00 16.317,30
Agrifirm bewaarpool brouwgerst*
100.000
0,0
100.000
0
100.000
206,10
20.610,00
A8
bruto- vocht kg gewicht kg 100.000 0 100.000 0 100.000 1.125 100.000 0 100.000 0 99.800 1.000 100.000 0
netto- poolprijs gewicht kg 100.000 204,60 100.000 200,20 101.125 187,50 100.000 170,00 100.000 179,60 100.800 163,50 100.000 175,20
bruto bedrag 20.460,00 20.020,00 18.960,94 17.000,00 17.960,00 16.480,80 17.520,00
vocht 17 % Agrifirm basispool zonder voorschot brouwgerst 100.000 0,0 100.000 -2.353 97.647 204,60 19.978,58 Agrifirm basispool met voorschot brouwgerst 100.000 0,0 100.000 -2.353 97.647 200,20 19.548,93 Pars voergerst 100.000 0,0 100.000 -2.400 97.600 187,50 18.300,00 CZAV voergerst 100.000 0,0 100.000 -2.350 97.650 170,00 16.600,50 Agrifirm basispool zonder voorschot voergerst 100.000 0,0 100.000 -2.353 97.647 179,60 17.537,40 AgruniekRijnvallei voergerst korte pool 100.000 0,2 99.800 -2.600 97.200 163,50 15.892,20 Agrifirm basispool met voorschot voergerst 100.000 0,0 100.000 -2.353 97.647 175,20 17.107,75 Agrifirm bewaarpool brouwgerst* 100.000 0,0 100.000 -2.353 97.647 206,10 20.125,05 *) voor de bewaarpool van Agrifirm Plant geldt dat het graan bij de teler op het bedrijf is opgeslagen. Droog- en opslagkosten maakt de teler zelf en komen dus niet tot uitdrukking in het pool Genoemde prijs is levering juni. **) voor de opbrengst is uitgegaan van 6 ton gerst per hectare
Boerderij 98 — no. 41 (9 juli 2013)
De sport voor akkerbouwers is om mooie dorsdagen optimaal te benutten. Dat betekent soms doorgaan in het donker. Fo t o : Mar k Pa sve e r
aftrek maal- gerstpercentge 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00
transport- vergoeding 0,00 0,00 0,00 330,00 0,00 0,00 0,00
inname- overig kosten 0,00 -1.315,00 0,00 -1.315,00 -700,00 -890,00 -52,50 0,00 0,00 -1.315,00 -175,00 0,00 0,00 -1.315,00
droog- kosten 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00
netto- bedrag 19.145,00 18.705,00 17.370,94 17.277,50 16.645,00 16.305,80 16.205,00
opbrengst/ ha 1.148,47 1.122,08 1.042,05 1.036,44 998,50 978,15 972,11
0,00
0,00
0,00
-65,00
0,00
20.545,00
1.232,45
0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00
0,00 0,00 330,00 0,00 0,00 0,00 0,00
0,00 0,00 -52,50 -700,00 0,00 0,00 -175,00
-1.315,00 -1.315,00 0,00 -890,00 -1.315,00 -1.315,00 0,00
0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00
19.145,00 18.705,00 17.277,50 17.160,00 16.645,00 16.205,00 16.142,30
1.148,47 1.122,08 1.036,44 1.029,39 998,50 972,11 968,34
0,00
0,00
0,00
-65,00
0,00
20.545,00
1.232,45
0,00 0,00 0,00 -1.315,00 -625,00 18.038,58 1.082,10 0,00 0,00 0,00 -1.315,00 -625,00 17.608,93 1.056,32 0,00 0,00 -700,00 -890,00 -550,00 16.160,00 969,41 0,00 330,00 -52,50 0,00 -900,00 15.978,00 958,49 0,00 0,00 0,00 -1.315,00 -625,00 15.597,40 935,66 0,00 0,00 -175,00 0,00 -400,00 15.317,20 918,85 0,00 0,00 0,00 -1.315,00 -625,00 15.167,75 909,88 0,00 0,00 0,00 -65,00 -625,00 19.435,05 1.165,87 resultaat. Bewaarpooltelers zijn verplicht de tarwe met minder dan 16 % vocht te leveren. Bij 17 % vocht zijn de bewaarpools daarom dus niet opgenomen.
Boerderij 98 — no. 41 (9 juli 2013)
De Boerderij-gerstpartij is een partij van 100 ton van het ras Tipple. De opbrengst is 6 ton per hectare. De kwaliteit is gemiddeld, 0,2 procent vuil. Het gaat om een partij voergerst en een partij brouwgerst. Voor brouwgerst geldt dat de partij bestaat uit 90 procent brouwgerst en 10 procent maalgerst. Het eiwitgehalte is 10 procent. Boerderij brengt de gerst naar het hoofdaanleverpunt van de afnemer, in zeven kippers met 14,3 ton elk. De transportafstand is 10 kilometer. Vochtpercentages zijn 13, 15 en 17. De partij is gecertificeerd met een voedselveiligheidscertificaat GZP.
A9
akkerbouw GRAANPOOL 2013-’14
A10
kend van €175,00. De korte pool liep vanaf augustus tien weken, in een periode waarin de prijzen juist iets inzakten. De omvang van de lange pool tarwe is 17.500 ton. De gerstpool heeft een omvang van 1.810 ton. Zeker voor wat betreft de lange pool zijn de resultaten naar tevredenheid bij AgruniekRijnvallei. Ze zijn een bevestiging van de strategie die wordt gevolgd, zegt algemeen manager Henny Vermeulen. “Die strategie houdt in dat we iedere veertien dagen een evenredig deel verkopen. Als je voor willekeurige verkoopmomenten kiest, levert dat altijd discussie op. Deze werkwijze is voor iedereen duidelijk en helder uit te leggen.” Vanwege de lage prijzen aan het begin van de poolperiode heeft AgruniekRijnvallei voorzichtig ingezet met voorschotten. Bij aanvang werd €125,00 per ton aan voorschot betaald. “In die periode was grote onzekerheid over de ontwikkeling van de prijzen”, legt Vermeulen uit. Uiteindelijk kon eind 2013 het voorschot met €25,00 omhoog. De kwaliteit van de geleverde tarwe was goed, er zijn geen partijen geweigerd. Nieuw bij AgruniekRijnvallei is dat het belang van een goed hectolitergewicht naar de klant wordt gecommuniceerd. “We zien dat telers soms te vroeg oogsten, om meer opbrengst te halen uit de eerste vrachten. Maar dan is het vochtgehalte vaak nog te hoog. Wat je wint met vroeg oogsten, ben je dan weer kwijt aan droogkosten. Iets later oogsten scheelt dan kosten en zorgt voor een betere kwaliteit tarwe.”
Agruniek geeft aan dat het afleveren van de Boerderij-partij in zeven kippers eigenlijk te veel is. Daardoor moeten hogere innamekosten worden berekend, terwijl in de praktijk met minder wagens kan worden volstaan.
Pars goede kwaliteit tarwe
George Pars Graanhandel bv in Sint Jacobiparochie (Fr.) is actief in Noord-Nederland, waar ook in het oogstjaar 2013 weer op verschillende locaties graan
Piek door Oekraïne, daling door ruime voorraad Op het hoogtepunt stegen de telersprijzen voor tarwe naar een ‘magische’ €200 per ton. Dat kwam door een goede EU-export, onrust in de Oekraïne en droogte in de VS. In mei daalde opnieuw de prijs door een ruime voorraad. Pieken en dalen volgden elkaar snel op in de noteringen over het graanjaar 2013-’14. Daaraan lagen diverse ontwikkelingen op de wereldmarkt ten grondslag. Bij aanvang van het graanjaar waren de prijzen laag, rond €170 per ton. Dat was een gevolg van de ruime eindvoorraden van het jaar daarvoor.
Tegen het einde van 2013 liepen de beursprijzen weer wat op door een goede export vanuit de Europese Unie. Ook de slechte inzaaiomstandigheden in het Zwarte Zeegebied en de late aanvoer van korrelmais speelden daarbij een rol. De prijs steeg tot net onder €200 per ton in december. Voor de meeste telers is €200 per ton het ‘magische’ bedrag dat ze zien als goede prijs om voor hun tarwe te ontvangen. Begin 2014 begon met een daling van de noteringen. Kopers waren terughoudend en er was een overaanbod van mais dat het tarweverbruik terugdrong.
Begin april was er weer een stijging tot rond €200 per ton. In die periode ontstond politieke onrust in de Oekraïne, die de graanteelt daar blokkeerde. Een situatie waarvan Nederlandse telers konden profiteren. In het voorjaar werd duidelijk dat de oogstregio’s in de Verenigde Staten met langdurige droogte te maken kregen, wat de notering ook ten goede kwam. Het hoogtepunt lag in de weken in april en mei, toen de dagprijzen geregeld iets boven de €200 aantikten. Vanaf eind mei en in de maand juni zakte de notering weer. Dat kwam met name omdat
de voorraadpositie weer voldoende leek en door de verwachte vroege oogst. Na week 25 lijkt weer sprake van een herstel van de graanmarkt. In de VS hebben telers last van hevige neerslag die de oogst bemoeilijkt. Daarbij heeft het Amerikaanse mini sterie van landbouw de tarweoogstprognose naar beneden bijgesteld. Hierdoor wordt gerekend op een oogst van ruim 5 miljoen ton minder dan de oogst van 2013-’14. Bovendien groeit de vraag naar graan op de wereldmarkt. Zo heeft Egypte 180.000 ton tarwe ingekocht. Brazilië gaat naar verwach-
ting heffingsvrije invoerquota instellen voor de invoer van een miljoen ton tarwe. De ontwikkelingen in China kunnen de prijs nog drukken. De Chinezen verwachten een recordoogst van 122,5 miljoen ton tarwe.
Gerst volgt tarwe De noteringen van gerst hielden dit graanjaar vrijwel gelijke tred met die van tarwe. Kort voor en tijdens de oogst lagen de noteringen van gerst zelfs even boven die van tarwe. De vraag naar gerst op de internationale markt vanuit China, Japan en het Midden-Oosten was groot. Daarna was een daling zichtbaar, die
Boerderij 98 — no. 41 (9 juli 2013)
Wuivende wintergerst in Groningen. In 2013 stond er volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek in Nederland 136.388 hectare wintertarwe, 28.100 hectare zomertarwe, 25.100 hectare zomergerst en 4.400 hectare wintergerst. F o to : Mar k Pasv eer
is ingenomen. Pars betaalde €194,15 per ton voertarwe in de lange pool. Na aftrek van innamekosten van €7,00 en opslagkosten van €8,90 blijft er een nettoprijs over van €178,25. In augustus betaalde de graanhandel een voorschot uit aan de telers van €140,00. Pars werkt met kwantumtoeslagen voor partijen boven de 250 ton. Daarnaast geldt een droogtetoeslag. De kwaliteit van de gecollecteerde tarwe was goed, vertelt directeur Jelte Pars. Het hectoliterge-
werd gevolgd door langzaam oplopende prijzen naar het einde van het jaar toe. In het begin van het voorjaar van 2014 was er enige onrust op de gerstmarkt vanwege het uitblijven van goed weer. Net als bij tarwe
piekte de prijs later in het voorjaar naar dagprijzen van net onder €200 per ton. De kwaliteit van gerst bij oogst 2013 was goed. De omstandigheden voor brouwgerst waren gunstig. In het algemeen waren er slechts be-
wicht was gemiddeld 77 en het DON-gehalte was laag. “Door onze rassenkeuze is fusarium vrijwel uitgebleven”, zegt Pars. De goede kwaliteit leidde tot mogelijkheden voor afzet in zowel de voer- als de maalindustrie. In gerst heeft Pars een kleine pool (1.500 ton), omdat akkerbouwers in Noord-Nederland door de financiële resultaten kiezen voor tarwe in plaats van gerst. In de gerstpool betaalde Pars €187,50 voor 5 een ton voergerst.
perkt aantastingen van schimmels en buiksplit.
Overige granen De stemming op de markt voor voergranen was ook van toepassing op de afzet en prijsvorming van rogge, triticale en haver. De
prijzen voor rogge lagen beduidend lager dan die van tarwe. Triticale werd in een markt met redelijke stemming verhandeld. Het prijsniveau bleef iets onder dat van tarwe, omdat het een kleine markt is met beperkte vraag.
Korrelmais was internationaal ruim beschikbaar. Hierdoor bleven de prijzen gedurende het verkoopseizoen ver onder de tarweprijzen. De prijzen voor koolzaad waren kort voor de oogst de hoogste van het hele seizoen.
Tarwe op hoogtepunt rond €200 per ton
Ontwikkeling gerstprijs volgt tarwe
telersprijs voertarwe 2013-’14, in € per ton
telersprijs voergerst 2013-’14, in € per ton
210
240 Middenmeer
184,00
200
230 220
Groningen
210 200
190 180
A11
190 Goes
169,00
180
180,00
170
170
160
160 150
196,00
36 38 40 42 44 46 48 50 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 wk sept. 2013 juni 2014 bron: beurzen Groningen, Middenmeer en Goes
De tarweprijs kende pieken aan het einde van 2013 en in het voorjaar van 2014. De prijs eindigde laag in mei/juni.
Boerderij 98 — no. 41 (9 juli 2013)
Groningen
Middenmeer
160,00
36 38 40 42 44 46 48 50 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24wk sept. 2013 juni 2014 bron: beurzen Groningen en Middenmeer
De gerstprijs was bij aanvang van het graanjaar erg hoog en volgde daarna de prijsontwikkeling van tarwe.
akkerbouw GRAANPOOL 2013-’14
CZAV blijft aan kop klassement klassementen tarwe van de laatste vier jaar, uitbetaling in €, excl. btw bij 15 % vocht oogst 2009 2010 2011 2012 2013 gemiddeld na vijf jaar CZAV maaltarwe 11.770,00 21.777,50 19.477,50 23.477,50 18.277,50 18.956,00 Pars 11.250,00 20.750,00 18.660,00 23.160,00 17.825,00 18.329,00 Agrifirm basispool 11.065,00 20.530,00 18.370,00 22.860,00 17.575,00 18.080,00 CAV Agrotheek 11.385,00 20.397,50 18.216,00 22.686,00 nvt nvt AgruniekRijnvallei lange pool** 10.899,00 18.475,00 18.625,00 23.876,80 18.038,50 17.982,86 Blonk lange pool 10.497,25 20.397,50 18.525,00 22.554,80 17.524,88 17.899,89 AgruniekRijnvallei korte pool* 10.899,00 18.475,00 18.625,00 23.777,00 16.840,90 17.723,38 Blonk korte pool 10.248,50 17.412,50 17.025,00 22.554,80 17.465,00 16.941,16
Agrifirm lange bewaarpool Agrifirm korte bewaarpool
12.955,00 11.465,00
23.730,00 18.060,00
21.390,00 19.250,00
25.330,00 23.080,00
19.705,00 17.285,00
20.622,00 17.828,00
*) voorheen Rijnvallei, vanaf 2012 korte pool voertarwe; **) voorheen Rijnvallei, vanaf 2012 lange pool voertarwe
Gemiddeld over vijf jaar betaalde CZAV het beste uit in de tarwepools, wanneer de bewaarpool van Agrifirm niet wordt meegerekend.
Brouwgerstpool Agrifirm betaalt beste klassementen gerst van de laatste vier jaar, uitbetaling in €, excl. btw bij 15 % vocht
A12
oogst 2009 2010 2011 2012 2013 gemiddeld na vijf jaar Agrifirm basispool (met voorschot) 10.885,00 20.090,00 17.910,00 22.470,00 18.705,00 18.012,00 CZAV 10.420,00 20.827,50 18.827,50 21.277,50 17.277,50 17.726,00 Pars 10.690,00 19.910,00 18.160,00 21.010,00 17.160,00 17.386,00 Blonk 8.756,00 18.905,00 10.415,25 21.157,60 nvt nvt CAV Agrotheek 9.405,00 17.820,00 18.810,00 nvt nvt nvt
Agrifirm bewaarpool
12.885,00 23.310,00 21.150,00
24.300,00
20.545,00
20.438,00
Over een periode van vijf jaar betaalde CZAV gemiddeld €189,00 per ton voor de Boerderij-partij van 100 ton. Pars volgt als tweede met gemiddeld €183,00 per ton. Derde is de basispool van Agrifirm, met een bedrag van gemiddeld €180,00 per ton. Het klassement is vrijwel hetzelfde als dat van vorig jaar, alleen AgruniekRijnvallei schuift met de lange pool een plaatsje naar boven op. Bij AgruniekRijnvallei zijn tot en met 2011 de gegevens van Rijnvallei gebruikt. Vanaf 2012 zijn de gegevens van de nieuwe korte en lange pool gebruikt. Omdat de bewaarpool van Agrifirm een af erf-pool is, is deze niet in de rangschikking opgenomen. Bij gerst komt Agrifirm als beste uit de bus, dit betreft een brouwgerstpool. Deze komt uit op gemiddeld €182,00 per ton over vijf jaar. Tweede is CZAV met gemiddeld €177,00 per ton na vijf jaar. Pars werd derde met gemiddeld €173,00 per ton.
Agrifirm heeft een sterke positie in de brouwgerstketen. Dat betaalt zich uit in hogere gerstprijzen.
Blonk stabiele pools
H.M.A. Blonk in Biddinghuizen (Fl.) heeft alle tarwe als voertarwe afgezet en alle gerst als voergerst. Als baktarwe wordt aangeleverd, verkoopt de graanhandelaar die tegen een zo gunstig mogelijke prijs buiten de pools om. Blonk betaalde €175,00 uit in de korte pool voertarwe en €175,60 in de lange pool voertarwe. De lange pool liep van augustus tot eind juni en de korte pool van augustus tot kerst 2013. Behalve droogkosten bij een partij met 17 procent vocht of meer, brengt Blonk geen verdere kosten in rekening. De omvang van de lange pool voertarwe was 7.000 ton tarwe. In de korte pool ging 2.000 ton tarwe. Die hoeveelheid blijft redelijk stabiel volgens directeur Alex Blonk. “Veel van onze telers zijn nogal particulier ingesteld en kiezen liever voor vrije verkoop.” De poolstrategie van Blonk is dat per maand een evenredig deel wordt verkocht, waaruit op het einde een gemiddelde prijs rolt. De hoeveelheid gerst die in de gerstpool werd ingebracht was dermate klein, dat Blonk deze pool heeft laten vervallen. “We spreken over een omvang van 90 ton. Die is onmogelijk in elf evenredige delen te hakken”, legt hij uit. Met de telers die graan hadden ingebracht, is een afspraak gemaakt om dit te-
gen dagprijs af te rekenen.
CAV Agrotheek omvang pools te klein CAV Agrotheek in Wieringerwerf (N.-H.) ziet al enkele jaren de deelname van telers aan de graanpool teruglopen ten koste van de voorverkoop of verkoop op dagprijs. Algemeen directeur Jeroen de Schutter spreekt van een omvang die niet meer representatief is voor deelname aan de graanpoolvergelijking. CAV Agrotheek werkt daarom niet mee aan het onderzoek. “In totaal gaat het om 300 ton gerst en 2.000 ton tarwe. Bij zulke volumes is gespreide verkoop nauwelijks mogelijk, terwijl dat wel een voorwaarde is voor poolprijsvorming”, legt De Schutter uit. “Bij graantraansacties per schip kun je per keer 500 ton kwijt, dus dat is snel gevuld.” CAV Agrotheek heeft in totaal ruim 20.000 ton graan binnengekregen over de oogst 2013. De telers die aan CAV Agrotheek verkopen, zien over het algemeen meer in de vrije verkoop. “Het is vaak een sport om de prijzen in de gaten te houden. En omdat graan slechts een deel is van het bouwplan, is het risico wanneer het misgaat ook niet zo groot”, zegt De Schutter. Petra Frans Boerderij 98 — no. 41 (9 juli 2013)
‘Tarweprijs naar €300 is gerechtvaardigde uitspraak’ Binnen vijf jaar kan de tarweprijs boven €300 per ton uitkomen. Die voorspelling deed voorzitter Jaap Haanstra van LTO Akkerbouw in mei tijdens de graandag van het Comité van Graanhandelaren. Door de toegenomen welvaart en groeiende wereldbevolking heeft de wereld elk jaar een topoogst nodig om het verbruik te kunnen bijbenen, verklaarde Haanstra. Vooral in Azië groeit de vraag. Voor groene brandstoffen is eveneens graan nodig. Het is niet waarschijnlijk dat de lage prijzen uit het verleden in de toekomst nog voorkomen, zei
LTO-voorzitter Jaap Haanstra voorziet een tarweprijs van €300 per ton in vijf jaar. Graancollecteurs sluiten zo’n ontwikkeling niet uit. F o to : K o o s G r o en ew o l d
de voorzitter. Een opbrengst van €300 per ton zou betekenen dat de prijs nog zo’n €100 hoger wordt dan in het oogstjaar
2013. Graancollecteurs sluiten een dergelijke ontwikkeling niet uit. “De grillige markt kan leiden tot topjaren waarin €300 per ton
advertentie
Boerderij 98 — no. 41 (9 juli 2013)
haalbaar is”, zegt Aart den Bakker, manager granen van Agrifirm. Hij ziet echter ook scenario’s waarbij de situatie ineens totaal
de andere kant opgaat, want bij goede prijzen ligt overproductie op de loer. Ook adjunct-directeur Ko Francke van CZAV vindt €300 per ton wel een realistisch bedrag. “Het is een gerechtvaardigde uitspraak. Het is eerder voorgekomen dat topprijzen zijn gehaald.” Als het melkquotum straks verdwijnt, neemt de vraag naar graan toe, zegt Francke. Meer productie betekent meer onderzoek, meer innovatie en betere machines. Dat kan leiden tot overproductie. “Maar een bedrag van €300 per ton is voor de akkerbouwers natuurlijk fantastisch.”
A13
