Agendanummer: 11-25 Registratienummer: 578767 Onderwerp: Wegwijs op het stadhuis en een vervolgstap
Purmerend, 22 april 2011 Aan de gemeenteraad van Purmerend, Inleiding en probleemstelling: In maart 2009 nam de raad met ruime meerderheid het initiatiefvoorstel van meerdere fracties aan om twee projecten 'Wegwijs op het gemeentehuis' uit te voeren samen met het onderwijs in Purmerend, waardoor jongeren aan den lijve kunnen ondervinden hoe de gemeenteraad werkt. Zij kunnen dan, ondersteund door een raadslid of commissielid, zelf een raadsvergadering naspelen. Zo komen alle aspecten van de lokale politiek aan bod en ontstaat een sfeer waarin het voor jongeren leuk is om kennis te maken met de raad. Het initiatiefvoorstel was opgesteld vanuit het idee dat jongeren over het algemeen niet uit zichzelf naar de politiek toe stappen. Het is de taak van de gemeente om jongeren op te zoeken en ze bewust te maken van het belang van hun maatschappelijke betrokkenheid. Via middelbare scholen zijn jongeren makkelijker te benaderen. Door een programma samen te stellen, waarbij jongeren zelf meemaken hoe gemeentelijk beleid tot stand komt, kan een stuk bewustwording op gang gebracht worden en bij een aantal jongeren interesse voor de politiek gewekt worden. In 2009 zijn twee 'Wegwijsdagen op het stadhuis' georganiseerd en heeft de raad hiervoor een budget van € 8.000, - beschikbaar gesteld. De twee projecten hadden als doel om een constructieve band tussen politiek en de Purmerendse jongeren te creëren, inclusief meer bewustwording van het belang van de (Purmerendse) politiek. Inmiddels is het 2011 en lijken beide wegwijsprojecten al lang achter de rug. Toch hoort de evaluatie van het project alsnog aan de raad te worden voorgelegd, met het verzoek om te beslissen of er vervolg wordt gegeven aan de projecten, met in achtneming van de aanbevelingen. Wegwijs op het stadhuis is beide keren positief beoordeeld door de leerlingen, docenten en andere betrokkenen, wat een stimulans is om de projecten voort te zetten. Evaluatie 'Wegwijs op het stadhuis' in 2009 Het Instituut Publiek en Politiek (IPP) heeft beide projecten uitgevoerd. Het verloop en de resultaten van beide projecten staan beschreven in bijlage 4. Het IPP biedt het programma 'Wegwijs op het gemeentehuis' voor leerlingen in de leeftijd van 14 tot 19 jaar. Op school geeft een docent een voorbereidingsles over de werking van de gemeente, de rol van de lokale politiek en het thema dat tijdens de Wegwijsdag centraal staat. Daarna gaan de leerlingen een dag naar het stadhuis, bijgestaan door het IPP met een dagcoördinator en één begeleider voor elke werkgroep. Project 1 'Jongerenraad op Jan van Egmond Lyceum en stadhuis': woensdag 27 mei en vrijdag 19 juni 2009 is het eerste project uitgevoerd met 220 havoleerlingen (acht klassen) van het Jan van Egmond Lyceum. Deze school had zelf al contact gezocht met de gemeente en wilde graag dit project uitvoeren. Omdat het wegwijsprogramma van het IPP geschikt is voor zeventig leerlingen, is het programma aangepast onder de naam 'Jongerenraad' en verdeeld over twee dagen. Project 2 'Wegwijs op het stadhuis': 7 oktober 2009 werd voor de tweede keer een wegwijsdag georganiseerd in het stadhuis. De aanleiding voor deze datum was het
blz. 1 van 8
Agendanummer: 11-25 Registratienummer: 578767 Onderwerp: Wegwijs op het stadhuis en een vervolgstap aangekondigde werkbezoek van de (toenmalige) minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties mevrouw Ter Horst aan het IPP tijdens een van hun wegwijsdagen bij een gemeente. Om dit werkbezoek mogelijk te maken, zijn de overige scholen van het voortgezet onderwijs in Purmerend benaderd voor het project. Scholengemeenschap Antoni Gaudí meldde zich als eerste aan: de dag paste in het eindexamenprogramma van tachtig vmboleerlingen. Conclusies In het algemeen kun je stellen dat de leerlingen bij beide projecten de wegwijsdag als positief hebben ervaren en in aanraking zijn gekomen met de politiek. Door het programma kwamen zij in gesprek met ambtenaren, politici en externe organisaties en zijn ze zich bewust geworden van de (on)mogelijkheden en dilemma's bij het maken van beleid en uitvoeren van ideeën. In hoeverre er sprake is van een constructieve band tussen politici en leerlingen is moeilijk te beoordelen, omdat er geen onderzoek is geweest. Een kanttekening is wel, dat een onjuist gebleken advies over de mogelijkheden van een jongerenplein (een van de twee winnende voorstellen) later leidde tot teleurstelling. Het winnende project moest worden aangepast. De rol van de gemeente, zoals het in het initiatiefvoorstel is geformuleerd, is groter dan slechts faciliterend. Ook wordt een beroep gedaan op coördinatie, communicatie, ambtelijke inzet en de inzet van de raadsleden. Een belangrijk punt is het vervolgtraject na het winnende voorstel: beide keren is er niet genoeg met het winnende project gedaan. Blijkbaar voelde niemand zich verantwoordelijk voor het vervolgtraject: noch de school noch de gemeente. Vooraf moet een duidelijke afspraak worden gemaakt over het vervolgtraject: wat verwachten we ná de wegwijsdag van leerlingen, docenten, gemeentelijke ambtenaren en de griffie? Aanbevelingen naar aanleiding van de evaluatie 1. Eerder beginnen met planning van de Jongerenraad en daarmee meer tijd nemen voor de organisatie vooraf. 2. Belangrijk is de grootte van de groepen voor het grootste leereffect bij de leerlingen en daarmee de kans van slagen van het project. Bij kleine aantallen leerlingen is er meer contact met de begeleiders. 3. Vooraf duidelijkheid scheppen over de verwachtingen van de wegwijsdag: wat zullen de jongeren leren van dit project? Wat zijn de kansen op daadwerkelijke uitvoering van projecten? Welke inspanningen zijn daarvoor nodig en van wie? 4. De timing van het project is belangrijk: om de leerlingen de gelegenheid te geven om campagne te voeren of om een coalitie te vormen, moeten leerlingen hier de tijd voor krijgen. 5. De aanwezigheid van voldoende docenten voor de begeleiding van de leerlingen is een voorwaarde voor de rust en discipline bij de leerlingen. 6. Duidelijke afspraken van te voren maken over de rol van de begeleiders, raadsleden en docenten als het gaat om vervelend gedrag van leerlingen 7. Meer aandacht geven aan begeleiding en vaardigheden als het zakelijk telefoneren en het gebruik van de microfoons. 8. Het is wenselijk om een beperkte groep ambtenaren met verschillende specialiteiten (jeugden jongerenbeleid, economie, stadsbeheer, vergunningen, etc.) als adviseurs in te zetten. 9. Zorgen voor herkenbaarheid voor alle betrokkenen door het dragen van badges / keycords, etc.
Opties voor een vervolg Er zijn een aantal mogelijkheden voor een vervolg op de dag ''Wegwijs op het stadhuis' (met in achtneming van de aanbevelingen): Optie A: Jaarlijks of tweejaarlijks zeventig leerlingen in samenwerking met het IPP opzoeken en ze bewust maken van het belang van hun maatschappelijke betrokkenheid. De keuze kan worden gemaakt tussen leerlingen van het middelbaar- en basisonderwijs. De projecten blz. 2 van 8
Agendanummer: 11-25 Registratienummer: 578767 Onderwerp: Wegwijs op het stadhuis en een vervolgstap worden betaald vanuit het budget van de gemeenteraad. Optie B: Vanuit het collegeakkoord 'Alle hens aan dek' en de daaruit voortvloeiende vraag naar de rol(neming) van het college en de raad, is het de vraag in hoeverre het de taak van de gemeente is om jongeren op te zoeken en ze bewust te maken van het belang van hun maatschappelijke betrokkenheid en de lokale politiek. Door het college kan worden onderzocht of en hoe een structurele samenwerking mogelijk is tussen onderwijs of organisaties in Purmerend op dit gebied. Dit zou moeten worden bekostigd vanuit bestaand budget in de organisatie. Optie C: De griffie organiseert op ad hoc basis in samenwerking met de organisatie ook voorlichting voor scholieren die meer willen weten over de lokale politiek. De wijze waarop dit gebeurt verschilt per keer vanwege de verschillende aanvragen en groepen scholieren. Deze bijeenkomsten zijn korter en minder intensief. De kosten bestaan uit de faciliteiten, public relations en de personele inzet bij de griffie en andere afdelingen. Gezien de financiële positie van de gemeente Purmerend is er ook de keuze om het betrekken van jongeren bij de politiek voorlopig te beperken tot deze incidentele voorlichting over de lokale politiek aan groepen scholieren.
Meetbare doelstellingen Afhankelijk van de keuze van de raad zijn er de volgende doelstellingen te formuleren: Purmerendse scholieren bewust maken van het belang van de (lokale) politiek door (twee)jaarlijks kennis te laten maken met raadsleden en het naspelen van een gemeenteraadsvergadering. Of: Op incidentele basis scholieren bewust maken van het belang van de (lokale) politiek door voorlichting te geven over de gemeenteraad, al dan niet in samenwerking met raadsleden.
Financiële consequenties Optie A: voortzetting samenwerking IPP 1. In samenwerking met het IPP jaarlijks eenmalig het project uitvoeren, met een maximum aantal van zeventig leerlingen van de middelbare of basisschool school. Kosten zijn € 5500,per jaar (rekening houdend met prijsstijgingen en het overschrijdende budget in facilitaire kosten), te dekken uit het budget van de gemeenteraad. 2. het tweejaarlijks uitvoeren van het project in samenwerking met het IPP. Op deze manier is er continuïteit in de organisatie van het project, alleen minder vaak dan uiteindelijk gewenst. In tijden van betere financiële vooruitzichten kan dan worden besloten om het project Wegwijs alsnog jaarlijks uit te voeren. Gemiddelde kosten per jaar: € 2750,-, te dekken uit het budget van de gemeenteraad. Optie B.: De raad geeft het college de opdracht om de mogelijkheden voor een structurele samenwerking met het onderwijs of organisaties in Purmerend uit te zoeken en dit terug te koppelen aan de raad. De kosten hiervoor worden gedekt uit de reguliere budgetten van de programmabegroting 2011-2014 (programma 2, prestatieveld jeugd en jongeren). Optie C: het betrekken van jongeren bij de politiek voorlopig beperken tot incidentele voorlichting aan scholieren in Purmerend, voor zover het de lokale politiek betreft. Deze activiteiten worden dan gezien als een van de taken van de griffie. De kosten hiervoor zijn wisselend, maar maximaal € 1000,- per jaar (zes groepen), te financieren uit het activiteitenbudget van de raad.
blz. 3 van 8
Agendanummer: 11-25 Registratienummer: 578767 Onderwerp: Wegwijs op het stadhuis en een vervolgstap Communicatie Afhankelijk van de keuze van de raad, wordt het besluit bekend gemaakt aan betrokkenen in de organisatie en de scholen.
Monitoring / evaluatie Afhankelijk van de keuze van de raad worden de voorlichtingsbijeenkomsten voor de scholieren en/of de wegwijsprojecten jaarlijks geëvalueerd.
Voorstel Een keuze maken uit één van de genoemde opties om daarmee Purmerendse jongeren bewust te maken van het belang van hun maatschappelijke betrokkenheid en de lokale politiek.
Het presidium van de gemeenteraad van Purmerend, de griffier, de voorzitter,
Bijlagen: 1. Conceptraadsbesluit 2. Evaluatie 'Wegwijs op het stadhuis 2009'
blz. 4 van 8
Agendanummer: 11-25 Registratienummer: 578767 Onderwerp: Wegwijs op het stadhuis en een vervolgstap
De raad van de gemeente Purmerend, gelezen het voorstel van het presidium d.d. 22 april 2011, nr. 578767, gelet op het advies van de commissie Algemene Zaken van 21 april 2011,
B E S L U I T:
1. Jaarlijks samen met het onderwijs en andere betrokken Purmerendse organisaties te zoeken naar mogelijkheden om jongeren bewust te maken van het belang van hun maatschappelijke betrokkenheid en de lokale politiek. Raadsleden zullen, evenals het onderwijs en de betrokken organisaties, hun steentje bijdragen aan de uitvoering van de activiteiten. 2. Hiervoor een budget beschikbaar te stellen van maximaal € 1.500,- per jaar en dit ten laste te brengen van het activiteitenbudget van de raad.
Aldus vastgesteld in de openbare vergadering d.d. 28 april 2011 de griffier, de voorzitter,
blz. 5 van 8
Agendanummer: 11-25 Registratienummer: 578767 Onderwerp: Wegwijs op het stadhuis en een vervolgstap
Evaluatie 'Wegwijs op het stadhuis 2009' Project 1 'Jongerenraad op Jan van Egmond Lyceum en stadhuis' Op woensdag 27 mei en vrijdag 19 juni 2009 is het eerste project uitgevoerd met 220 havoleerlingen (acht klassen) van het Jan van Egmond Lyceum. Deze school had zelf al contact gezocht met de gemeente en wilde graag dit project uitvoeren. Omdat het wegwijsprogramma van het IPP geschikt is voor zeventig leerlingen, is het programma aangepast onder de naam 'Jongerenraad' en verdeeld over twee dagen. Dag 1. De eerste dag is gehouden op 27 mei op de school zelf. Deze dag werd besteed aan de ideeënvorming en het voorbereiden op de gemeenteraadsvergadering. Aanwezig waren enkele ambtenaren, tien raadsleden, twee docenten en negen IPP begeleiders. De havoklassen werden verdeeld in vier werkgroepen, die ieder een projectvoorstel moesten bedenken en beschrijven. Om hun ideeën te kunnen onderbouwen, gingen leerlingen in gesprek met raadsleden en deskundigen. Aan het einde van de dag werden acht voorstellen met de meeste stemmen uitgekozen om op de tweede dag te presenteren in de jeugdgemeenteraadsvergadering. Dag 2. De tweede dag vond op 19 juni plaats op het stadhuis. Aan deze dag deden alleen de werkgroepen van de acht uitgekozen voorstellen mee, in totaal ongeveer zestig leerlingen. In de ochtend werden de voorstellen verder uitgediept, gewerkt aan de presentatie in de (jeugd)gemeenteraad door de leerlingen zelf en werden de werkgroepen voorbereid op de regels voor de jeugdgemeenteraadsvergadering. De raadsvergadering werd voorgezeten door de vicevoorzitter van de raad en rechtstreeks uitgezonden door RTV Purmerend. De leerlingen met het voorstel voor een jongerenplein in het Leeghwaterpark, waar jongeren terecht kunnen voor basketball, wat eten en drinken en bijvoorbeeld samen televisie kijken, kregen uiteindelijk de meeste stemmen en daarmee het budget toegewezen van de raad. Vervolg: In september 2010 dienden de leerlingen van het winnende project een aangepast voorstel als burgerinitiatief bij de raad in. Het college heeft toegezegd om het burgerinitiatief samen met de leerlingen uit te werken. Sindsdien is er echter geen contact meer geweest tussen de leerlingen, school en de gemeente over het voorstel. Het burgerinitiatief is dan ook nog niet terug geweest op de agenda van de raad.
Terugblik 1. Het project Jongerenraad was over het algemeen een succes; alle betrokkenen waren positief over de twee dagen. Voor de leerlingen van het Jan van Egmond Lyceum was deze opzet in werkgroepjes de eerste keer en was het een leerzame ervaring. De jongeren zijn zich deze dag bewuster geworden van de maatschappelijke en politieke ontwikkelingen. 2. De begeleiding van het IPP is een belangrijke ondersteuning geweest op beide dagen. In vergelijking met een vorig soortgelijk project (zonder het IPP) een aantal jaren geleden hebben de leerlingen volgens de docent deze keer heel veel baat gehad bij de structuur en ondersteuning van de begeleiders. 3. De samenwerking met de drie partijen (school, gemeente en IPP) is goed verlopen. Het IPP heeft ook de ondersteuning van de raadsleden erg gewaardeerd en de samenwerking als goed ervaren. 4. Wel bleek de timing van de wegwijsdagen minder geslaagd, omdat er tussen de twee dagen een toetsweek was gepland. Hierdoor was er geen tot weinig animo om tussen de twee dagen verder te werken aan de voorstellen en het creëren van draagvlak voor de verschillende voorstellen (het lobbyen). 5. In de voorbereidingen bleek tijdige en duidelijke communicatie over de gevraagde inzet van de raadsleden en deskundigen belangrijk. Omdat er sprake was van twee blz. 6 van 8
Agendanummer: 11-25 Registratienummer: 578767 Onderwerp: Wegwijs op het stadhuis en een vervolgstap verschillende dagen vroeg dit om meer informatie over de rollen van de raadsleden, of de ambtenaren op het stadhuis die telefonisch werden benaderd. De faciliterende rol van de gemeente vereist tijdige inzet. 6. De inbreng van de raadsadviseur tijdens de dag op school werd overigens zeer gewaardeerd. Leerlingen willen graag persoonlijk advies van enkele deskundigen. 7. Het was ook voor het IPP een eerste keer dat zij het programma met een dergelijke grote groep en op een school begeleidden. Een dag met leerlingen op hun eigen school verloopt anders dan op een stadhuis. Zo bleek tijdens de eerste dag op school dat scholieren soms de kans grijpen om even te 'verdwijnen' of langere pauzes te nemen. De controle op de leerlingen is groter als de wegwijsdag extern wordt gehouden, bijvoorbeeld in het stadhuis. 8. De dag op school was enigszins onoverzichtelijk voor alle externen doordat de leerlingen niet herkenbaar waren. Als een dergelijk evenement op school zelf wordt georganiseerd, is het dan ook aan te raden om alle betrokkenen via gekleurde badges / t-shirts / keycords herkenbaar te maken. 9. De begeleiders van het IPP waren wisselend tevreden over de grootte van de groepen: omdat zij nu wel vier groepen (in plaats van één) onder hun hoede hadden, was er weinig contact met de groep. Hierdoor heb je kans op zgn. 'afhakers'; leerlingen die niet meer mee (willen) doen met de groep. Het leereffect is dan minder groot. 10. Een instructie voor het zakelijk telefoneren bleek nodig als onderdeel van de begeleiding van jongeren. De leerlingen zijn niet gewend om een ambtenaar op te bellen en door te vragen, totdat ze de informatie hebben gekregen die ze zoeken. Een telefoonscript en een oefening zouden een onderdeel van de begeleiding moeten zijn. 11. Ook is bij zulke grote groepen meer begeleiding door docenten nodig, bijvoorbeeld een docent per een of twee groepen. De begeleiders van het IPP richten zich op het inhoudelijke proces van de groep, niet op het gedrag van de leerlingen. 12. Na afloop van het project is een afspraak met de leerlingen gemaakt over het vervolgtraject voor het winnende voorstel. Het voorstel zoals het naderhand ook als burgerinitiatief is ingediend, bleek (financieel) niet goed te kunnen worden onderbouwd. Dit ondanks het feit dat het burgerinitiatief door de raad positief werd ontvangen. Naderhand is er ook weinig tot geen contact meer geweest met de leerlingen en is het voorstel min of meer in de vergetelheid geraakt. Leerpunt voor alle betrokkenen hierbij is dat van te voren duidelijk moet worden bepaald wie de trekker is voor de uitvoering van het winnende voorstel; of de docent, of de griffie, of de ambtelijke organisatie. De begeleiding van de leerlingen houdt niet op na de wegwijsdag, maar vraagt om extra inzet naar de leerlingen toe in de periode er na.
Project 2 'Wegwijs op het stadhuis' Op 7 oktober 2009 werd voor de tweede keer een wegwijsdag georganiseerd in het stadhuis. De aanleiding voor deze datum was het aangekondigde werkbezoek van de (toenmalige) minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties mevrouw Ter Horst aan het IPP tijdens een van hun wegwijsdagen bij een gemeente. Om dit werkbezoek mogelijk te maken, zijn de overige scholen van het voortgezet onderwijs in Purmerend benaderd voor het project. Scholengemeenschap Antoni Gaudí meldde zich als eerste aan: de dag paste in het eindexamenprogramma van tachtig vmbo-leerlingen. Het verzoek aan de gemeente voor een wegwijsdag op 7 oktober kwam overigens vrij laat, waardoor de voorbereidingen in een krap tijdsbestek gebeurden. Het IPP begeleidde de wegwijsdag. Aan raadsleden is gevraagd om als politiek adviseur bij de werkgroepen langs te gaan en mee te denken met de leerlingen. Ook is er een forum geweest waarbij leerlingen vragen konden stellen aan enkele ambtenaren en externe deskundigen. Naast de acht werkgroepen vormden een aantal leerlingen ook een persgroep, die het verloop van de dag en het winnende voorstel na de jeugdgemeenteraadsvergadering presenteerde in een krant. Aan het einde van de dag presenteerden de leerlingen hun blz. 7 van 8
Agendanummer: 11-25 Registratienummer: 578767 Onderwerp: Wegwijs op het stadhuis en een vervolgstap voorstellen en werd in een jeugdgemeenteraadsvergadering - voorgezeten door minister Ter Horst - het beste voorstel met de meeste stemmen gekozen als winnend voorstel: Dark Fair Moon.
Vervolg: tot op heden is er geen contact geweest met de leerkracht en de leerlingen over het projectvoorstel. Vanuit de gemeente is diverse keren geprobeerd om contact te zoeken, wat echter niet lukte.
Terugblik 1. Ondanks de late start van de voorbereidingen, bleek de wegwijsdag succesvol: de school, het IPP en de gemeente waren over het algemeen tevreden over het verloop van de dag. 2. De negen raadsleden, vijf deskundige ambtenaren en de externe deskundigen van Clup en Spurd leverden met hun inzet een nuttige bijdrage aan het programma. 3. De leerlingen waren gemotiveerd om goed mee te doen met het dagprogramma omdat de dag onderdeel uitmaakte van hun eindexamenpakket. 4. Ook in dit geval heeft het winnende project geen vervolg gekregen en is het in de vergetelheid geraakt. In de voorbereidingen is niet gesproken over het feit dat er na het project nog activiteiten worden verwacht van leerlingen met het winnende projectvoorstel. 5. De rol van de voorzitter / dagcoördinator van het IPP is een belangrijke rol voor de dag. Het managen van een dergelijke dag en de rol van voorzitter / gastheer vraagt om een goede voorbereiding en alertheid die nog verbeterd kunnen worden.
Financiën 'Wegwijs op het stadhuis 2009': Organisatie / begeleiding van het IPP: € 5500,Gemeentelijke kosten: - facilitair € 1663,- fotografie: € 313,--------------------------------------------------------------------------------------Totale kosten twee projecten in 2009: € 7476,Bij beide projecten is er geen aanspraak gemaakt op het budget voor het winnende voorstel (€ 750,- per project). Wel zijn er overschrijdingen in de overige kosten gemaakt, namelijk € 476,- voor facilitaire kosten en € 500,- aan extra kosten voor het IPP (jaarlijkse prijsstijgingen).
blz. 8 van 8
