Verslag van de openbare vergadering van de COMMISSIE RUIMTE
RIS 294696 De vergadering is terug te zien via internet op: www.denhaag.nl/mijnraad
Datum en tijd Woensdag 23 juni 2016, aanvang circa 9.00 uur
Plaats Raadzaal, Spui 70, Den Haag Aanwezig: de voorzitter: de heer C. van der Helm de commissieleden: mevrouw A. Akhiat (SP), de heer P. Bos (Haagse Stadspartij), de heer A. Dubbelaar (Groep De Mos/Ouderen Partij Den Haag), de heer P. Grinwis (ChristenUnie/SGP), de heer R. Guernaoui (D66), de heer E. van Hees (PVV), de heer A. Kapteijns (GroenLinks), mevrouw I. Michon-Derkzen (VVD), mevrouw J. van Nieuwenhoven (PvdA), de heer M. Rogier (CDA), mevrouw C. Teunissen (Partij voor de Dieren), mevrouw M. Vavier (GroenLinks), de heer G. van Vulpen (Haagse Stadspartij) Verdere aanwezigen o.a.: de heer B. Revis, wethouder van Binnenstad, Stadsontwikkeling Kerngebied en Buitenruimte (BSKB), de heer G. Hercules (secretaris commissie Ruimte, verslag), de heer K. Stassen (secretaris commissie Ruimte), mevrouw L. van Basten Batenburg (bestuursadviseur BSKB) Afwezig: de fracties van de Islam Democraten, Partij van de Eenheid, Groep Okcuoglu A. Opening, mededelingen en vaststelling agenda De agenda wordt conform vastgesteld.
B. Procedurevergadering Lijst ingekomen stukken Op verzoek van de SP zal de beantwoording d.d. 14 juni 2016 van schriftelijke vragen van het raadslid mevrouw Akhiat inzake handhavingsprocedure Park Rijn-Schie (RIS 293920) worden geagendeerd voor de extra vergadering op 25 augustus 2016. Termijnplanning Geen opmerkingen. C. N.v.t.
Tweeminutendebat
D. Rondvraag N.v.t. E. N.v.t.
Advieslijst
1
F.
Brief van wethouder Revis over uitslag tender bovenbouw Koningin Julianaplein (RIS 294227) Hierbij is betrokken: brief d.d. 8 juni 2016 van wethouder De Bruijn over subsidies fietsenstalling Koningin Julianaplein (RIS 294412). Er wordt een presentatie verzorgd door Synchroon B.V. en Powerhouse Company. Zie de ‘Bijlage presenstatie KJ-plein’ behorend bij dit verslag. Er wordt ingesproken door de heer Steve Tammerijn en mevrouw Anne Fischer-Braams namens de Bewonerscommissie City Tower. Zie de ‘Bijlage inspreekteksten’ behorend bij dit verslag. De Partij voor de Dieren (mevrouw Teunissen) vraagt hoe vaak de heer Tammerijn en mevrouw Fischer-Braams de mogelijkheid hebben gehad om te participeren in het proces. Hoe vaak is men geconsulteerd door de gemeente? De heer Tammerijn antwoordt: nul keer. De ChristenUnie/SGP (de heer Grinwis) vraagt hoe vaak het consortium van Synchroon contact heeft gezocht met bewoners van de City Tower. Hoe groot zal de afstand tussen de 90 meter hoge toren en de City Tower worden? De heer Tammerijn antwoordt dat de bewoners nimmer zijn gecontacteerd. Hij gelooft dat een afstand van 23 à 24 meter is aangegeven. De VVD (mevrouw Michon-Derkzen) kan zich voorstellen dat tijdens een lopende aanbestedingsprocedure er niemand wordt geconsulteerd. Maar toen de gunning nog voorlopig was, was er toch een informatiebijeenkomst met de ontwikkelaars waarin een toelichting op de plannen is gegeven? De heer Tammerijn zegt dat na de laatste commissievergadering er nimmer contact is geweest. D66 (de heer Guernaoui) memoreert dat mevrouw Fischer-Braams sprak over het aanbestedingsrecht. Is het tijdens de aanbestedingsprocedure mogelijk om contact op te nemen met bewoners? Kan men daarmee communiceren over het proces of de uitkomsten? Mag dit niet gebeuren in het kader van het aanbestedingsrecht? Mevrouw Fischer-Braams antwoordt dat dit tijdens de aanbestedingsprocedure niet mag gebeuren als daarin niet is voorzien in de procedure. Maar men ziet regelmatig aanbestedingen waarbij gebruikers of bewoners wel een rol spelen. Contact opnemen had kunnen plaatsvinden. Er wordt ingesproken door mevrouw Kesber. Zie de ‘Bijlage inspreekteksten’ behorend bij dit verslag. De voorzitter geeft het woord aan de commissie. D66 zegt dat het in de afgelopen tijd doorlopen proces uiteindelijk een mooi resultaat zal opleveren. Dus de commissie weet nu al hoe D66 in het plan zit. Het is zeer goed dat het plan in samenhang met de omliggende ruimte is ontworpen en dat het station een prominente entree zal krijgen door het opvallende, golvende plafond en groene terrassen. De getrapte opbouw van het volume en het groen zien er goed uit. Het is ook goed om te zien dat er sociale woningbouw kan worden gerealiseerd. Dit was een uitdrukkelijke wens van de PvdA. D66 is blij hiermee. Het is een goede zaak dat er niet wordt gebouwd voor de ingang van het Nieuw Babylonwinkelcentrum. Hierover was een afspraak gemaakt. zegt dat het zicht vanaf het plein richting de binnenstad een aandachtspunt blijft. De ruimte is niet geheel open. Naast de entree van de fietsenstalling is er een glazen volume ingetekend. Maar glas is in veel gevallen niet zo doorzichtig zoals het lijkt op plaatjes. Het is belangrijk dat men weet waar men richting het centrum moet gaan als men vanuit het Centraal Station komt. Dit moet natuurlijk worden aangegeven. Maar ook vanuit het centrum komende moet men zien waar het Centraal Station is. vraagt wat de gemeente gaat doen met het ontwerp van de openbare ruimte met de groene aansluiting op de Koekamp. In het plan wordt voor wat betreft het verkeersknooppunt het doorgaande autoverkeer onderbroken. Zo ontstaat er ruim baan voor fietsers, voetgangers en de
2
-
-
-
tram. Dus het plan biedt kansen voor een autovrije verbinding. Maar welk proces zal het college met de raad(scommissie) doorlopen om dit af te wegen? zegt dat een belangrijk punt van het plan is, dat de fietschaos zal worden opgelost en dat er een prachtige fietsparkeergarage zal komen. D66 is blij dat de financiering daarvoor rond is. Kan de wethouder iets meer vertellen over de planning voor de ondergrondse fietsparkeergarage? zegt dat er een mooi plan is voor de Koekamp, waaraan een werkbezoek is gebracht. Hoe wordt er verder gegaan met dit proces? memoreert dat is toegezegd dat de wethouders zouden komen met plannen voor de verkeersstromen (fiets, voetgangers, tram, auto). Wanneer kan de raad deze verwachten? denkt dat het plein ruimte biedt voor verkooppunten en communicatie voor wat betreft musea, schouwburgen en rondvaartboten. Hoe zal daarin worden voorzien? B.v. voor verkoop van tickets. vraagt hoe het staat met de gesprekken over Stichthage. Is het mogelijk om met de eigenaar van Stichthage te kijken of het U-gedeelte mooier kan worden gemaakt zodat het aanzicht beter wordt?
De SP vindt de daktuinen leuk, maar denkt dat men deze alleen maar kan zien vanuit de ministerietorens. Het plein ziet er ook mooi uit, maar zoals de inspreker vroeg is de vraag wie er verantwoordelijk wordt voor de realisatie van de gepresenteerde gebiedsvisie voor het plein. Is dit verblijvend of zal Synchroon daadwerkelijk realiseren? Wat zijn de kosten? heeft gezien dat er 2.000 m² voor retail en horeca in het plan zijn opgenomen. Volgens de SP loopt het in Nieuw Babylon niet echt storm qua winkels. De SP vraagt waarom winkels graag zijn gewenst terwijl de winkeliers, die er al zijn, het momenteel redelijk moeilijk hebben. vindt dat er sprake is van een gemiste kans. De ‘pootjes’, die de SP had gesuggereerd, zijn leuk, maar het idee achter de pootjes was dat het oerlelijke gebouw van CS zou worden verstopt en men onderdoor het gebouw zou kunnen kijken en men Nieuw Babylon zou kunnen zien. Maar nu lijkt het meer alsof Nieuw Babylon wordt weggestopt, terwijl het lelijke gebouw daarachter nog steeds gezien zal kunnen worden. vraagt hoe het zit met het uitzicht en de lichtinval voor de bewoners van Nieuw Babylon. vraagt of het mogelijk was geweest om met de eigenaar van Stichthage terug te gaan naar de tekentafel. Had Stichthage samen met de eigenaar kunnen worden herontwikkeld, b.v. zoals dit is gebeurd op het Savornin Lohmanplein? Volgens de SP heeft de gemeente wel degelijk instrumenten om met eigenaren aan de slag te gaan. Er kan enigszins druk worden uitgeoefend. heeft gezien dat er ongeveer 350 woningen zijn gepland. De SP heeft gehoord dat de oppervlakte daarvan zit tussen 55 m² en 75 m². De SP komt uit op ongeveer 26.000 m² woonruimte. In het plan is 40.000 m² woonruimte opgenomen. Waarin zit de discrepantie? vraagt waarom het weer misgaat met de communicatie met de omwonenden (VvE, bewonersorganisatie). Elke keer belooft de wethouder dat hij in gesprek zal gaan met de bewoners en dat er geen boze mensen op de tribune zullen zitten die zeggen dat zij niet zijn geconsulteerd. Er zijn weer insprekers die over hetgeen de wethouder zegt het tegendeel beweren. zegt dat de wethouder het nieuwe plein geborgen noemt, omdat het zal worden omsloten door de grote megatorens. De SP vindt dit niet knus, niet uitnodigend en niet een waardig visitekaartje voor Den Haag. De Partij voor de Dieren vindt dat een centrale plek als het KJ-plein een visitekaartje voor Den Haag zou moeten zijn, die aansluit bij de behoeften in de omgeving en past binnen het beeld van Den Haag als groene stad achter de duinen. Daartoe heeft de PvdD bij een eerdere commissievergadering een artist impression gepresenteerd voor een Den Haag Central Park. Dit betrof een tekening met paviljoens en een VVV, zonder bebouwing voor Babylon. Een rondvaartboot ziet de PvdD wel zitten. Hetgeen binnen het gegeven kader is ontworpen is een knap staaltje ontwerpkunst, maar het kader is voor de PvdD het grootste probleem. De erfenis van het M-gebouw, dus geld, is leidend geweest bij het opstellen van het kader waarbinnen mocht worden ontworpen. Het
3
-
-
-
-
-
-
bedrag van € 20 miljoen moest en zou uit de grondopbrengsten van het KJ-plein komen. Het geld heeft bepaald dat er een bouwoppervlakte moest komen en hoe groot dit vlak moest zijn. Dit maakt bebouwing van 90 meter pal voor de City Tower van Babylon mogelijk ten koste van bewoners en maakt het mogelijk dat er geen concreet plan met dekking ligt voor de invulling van de open ruimte (vergroening). De vergroening is momenteel niet duidelijk, want dit wordt aan de gemeente overgelaten. Dit lijkt de PvdD niet verstandig, al was het alleen maar omdat er een toename is van hoosbuien waardoor b.v. de parkeergarage van Babylon vannacht half onder water stond. zegt dat een aantal wensen van de commissie mager is uitgevoerd. Zo komen er volgens het plan slechts 15% sociale woningen en niet 30% waarop door verschillende fracties is aangestuurd. In het coalitieakkoord was dit ook opgenomen als een wens. zegt dat het gepresenteerde ontwerp 90 meter hoog is en pal voor Babylon City Tower zal staan, terwijl de wethouder een aantal keren heeft opgemerkt (o.a. in een brief van 15 juli 2015) dat de bebouwing zal worden geconcentreerd langs de Rijnstraat, dus niet pal voor Babylon. Hoe verantwoordt de wethouder dit aan de bewoners? vraagt waarom in de gunningsleidraad het ‘Concept Programma van eisen’ staat en niet het ‘Programma van eisen’. In het Concept Programma van eisen wordt een congresfunctie toegestaan, maar eerder is in verschillende brieven naar bewoners en in de pers gecommuniceerd dat er een gebouw komt met woningen, horeca en detailhandel. In eerdere commissievergaderingen is er gesproken over kannibalisme. Dit vormt mogelijkerwijs een bedreiging voor het Nieuw Babylon meeting center. De PvdD vraagt op basis van welk onderzoek de conclusie is getrokken dat naast Nieuw Babylon meeting center een nieuw congrescentrum moet komen. Waarom wordt er afgeweken van het eerdere plan met woningen, horeca en detailhandel? zegt dat de beoordelingscommissie waardering uitspreekt over de brede benadering van het onderwerp, van mobiliteit tot energetica tot materiaalgebruik. Maar hoe zit het met de duurzame invulling die bijdraagt aan de klimaatambities van het college (klimaatneutraal in 2040)? zegt dat de verdichting vrij intens lijkt in de plannen. De in het ontwerp weergegeven tuin zal verlicht zijn. De PvdD vraagt of dit schadelijke effecten zou kunnen hebben op het eromheen liggende park. Daar zitten veel diersoorten. Is er rekening gehouden met het soort licht dat zal worden gebruikt? wil graag weten of er zekerheid is dat er daadwerkelijk groen wordt gerealiseerd. Waar is de financiële dekking daarvoor? Hoe zal de raad bij de invulling van het groen worden betrokken? vraagt de wethouder te reageren op de stelling van de bewoners over dat er onvoldoende rekening is gehouden met bezonning, wind en geluid m.b.t. de City Tower. Is dit onderzocht? vraagt de wethouder te reageren op de bewoners die hebben gezegd dat zij niet zijn geconsulteerd na de informatieavond op 7 juni. vindt dat de grondopbrengsten te leidend zijn geweest. De PvdD roept op te gaan voor minder hoog, socialer, beter afgestemd op de functies in de omgeving en roept op meer aandacht te geven aan de openbare ruimte als centrale plek. Daarvoor is het nodig dat weer de discussie zal worden gevoerd over wat te doen met het bedrag van € 20 miljoen.
De PVV vraagt hoe het kan gebeuren dat het programma van eisen verkeerd staat in het document ‘Uitslag tender bovenbouw Koningin Julianaplein’. Data kloppen niet, etc. Bijvoorbeeld op pagina 23 is in het staatje van de Bijlagen achter Programma van Eisen Koningin Julianaplein aangegeven: “12-01-2016”. Maar op de bijlage ‘Programma van eisen Koningin Julianaplein’ is aangegeven: “30-11-2015”. Dit is bijzonder slordig. zegt dat er geen bebouwing aan de kant van Nieuw Babylon zou komen. Nu komt deze er alsnog tegen de beloftes in ten koste van het leefgenot van de huidige bewoners, ten koste van de WOZ-waarde, ten koste van de Haagse Kracht voor zover dit nog iets betekent in de raad bij de collegepartijen. De belofte van de wethouder in de uitspraak: “Bebouwing weggehaald bij Nieuw Babylon” kan kennelijk zomaar worden gedaan. In de brief van 5 november 2015 is geschreven: “Bebouwing wordt geconcentreerd langs de Rijnstraat.” Er is ook geschreven: “In de zone van Nieuw Babylon komt geen bebouwing.” De Haagse Stadspartij wilde geen
4
-
-
-
-
bebouwing voor de City Tower. De PvdA wilde een I-vormig gebouw. Er is in de coalitie nu geen haan meer die daarnaar kraait. zegt dat wederom het erg moeilijk blijkt voor de wethouder om een groot project aan te pakken. Allen hebben kunnen zien hoe het is gegaan met het Internationale Park. De befaamde en beruchte drie B’s waar de wethouder altijd mee worstelt, kwamen recentelijk weer uit de hoge hoed, t.w. bewoners, belanghebbenden en betrokkenen. Het is weer een bende. De gunning aan Synchroon zorgt momenteel voor een syndroom bij de bewoners van de City Tower Nieuw Babylon. Vanuit de betrokken partij is het minste initiatief geweest om de bewoners enthousiast te maken voor de plannen. In de raad is gewisseld dat dit een belangrijke voorwaarde was. Maar de bewoners krijgen een 90 meter hoge bebouwing voor hun kiezen. De andere twee ontwikkelaars hebben wel contact gehad met de bewoners en hebben hun best gedaan. zegt dat het negeren van de parkeernorm zeer vreemd blijft. Er zijn namelijk geen alternatieve locaties. Het college geeft dit ook niet aan. Q-Park heeft al aangegeven geen parkeerplaatsen af te staan. In BuZa wordt binnenkort tijdelijk de Tweede Kamer ondergebracht. Het is een illusie om te denken dat überhaupt auto’s van bewoners over een paar jaar elders in kunnen of mogen rijden. zegt over sociale huur dat het om een verschrikkelijk dure plek gaat. Wil het college soms statushouders tussen de werkende klasse, de yuppen en de hipsters als stadsentree? De wasserette geeft een Schilderswijk-impressie. Worden de appartementen zo klein dat, naast dat men zijn auto niet kwijt kan, daarin ook geen wasmachine past? vraagt wat de behoefte is voor een ruimte voor congreszalen. Momenteel heeft Nieuw Babylon in dit verband problemen. Wat is de logica ten aanzien van detailhandel en horeca? De PVV verbaast zich ook over het proces.
GroenLinks vraagt hoe het zit met de toezegging dat er niet zou worden gebouwd voor de City Tower. wil net als de PvdD weten uit welke onderzoeken blijkt dat men aldaar meer retail, horeca en congreslocaties zou willen hebben. vraagt of de 8.500 fietsparkeerplaatsen op de lange termijn voldoende zijn. GL vraagt wat de plannen zijn voor kortparkeerders van fietsen. Indien de gemeente de verantwoordelijkheid neemt voor een groene gebiedsvisie in de komende periode, dan zullen mensen aldaar ook voor een korte tijd willen verblijven en even hun fiets willen neerzetten. is blij met de mooie stadsentree, maar de vraag is of aldaar gebouwen moeten komen of dat het aldaar vooral groen moet zijn. De Haagse Stadspartij vindt de congresfunctie een lastige zaak, omdat men in de buurt ziet dat er veel congresfaciliteiten zijn. Het WTC heeft een congresfaciliteit heropent, Nieuw Babylon heeft een congresfunctie, Stichthage heeft congresfaciliteiten en in het Spuikwartier komen er congresfaciliteiten. De HSP vraagt of het college kritisch wil kijken of de realisering van een andere functie mogelijk is. meent dat het getoonde paviljoen een leuk idee betreft, maar dit is niet echt een must. Het paviljoen is onderdeel van de gebiedsvisie, maar hoe zeker is het dat er een paviljoen komt? Betreft het een harde, concrete ontwikkeling of gaat het om een optie die in de gebiedsvisie van de ontwikkelaar zit? Het is op zich een prima idee, maar het paviljoen moet niet te groot worden en afbreuk doen aan het gewenste groene karakter van het plein. vindt de ideeën in de gebiedsvisie over het verbinden met de Koekamp en de Herengracht goed. Maar sommige opties zijn best ingrijpend, bijvoorbeeld het realiseren van een nieuwe vaarweg tussen de Koekamp en de Prinsessegracht, zeker omdat er een trambaan is. De HSP vindt het teleurstellend dat een ondertunneling van de Bezuidenhoutseweg niet is opgenomen. De HSP zegt dat halverwege het plein de auto’s ondergronds gaan; de HSP wenst dat dit al een stuk eerder zal gebeuren. Hierop wordt al gestudeerd. Hoe ver staat het daarmee? Hoe wordt de expeditie van het gehele complex geregeld? wil graag weten wat de afstand zal worden tussen de rooilijn van Nieuw Babylon en de nieuwbouw. De HSP wil ook graag weten wat de afstand zal worden tussen de nieuwbouw en
5
-
-
de woontoren. Een aantal bewoners zal een verminderd uitzicht krijgen. Gaat het om het totale uitzicht van deze bewoners of om een deel van het uitzicht? Gaat het om een slaapkamer of om een woonkamer? vraagt of het klopt dat er één grote hoofdingang komt voor de fietsenstalling. zegt dat er rekening is gehouden met de bezonning van het plein. Is er ook rekening gehouden met de bezonning van de woningen? Bij de bouwaanvraag zal er worden getoetst aan de normen voor bezonning en windhinder. Indien er niet zou worden voldaan aan de normen, is er een probleem. De HSP wijst op de regels voor nadere eisen in het bestemmingsplan. Daarin wordt het college de mogelijkheid geboden om nadere eisen te stellen op het gebied van bezonning en windhinder. De HSP spoort het college aan om daarvan gebruik te maken als de bouwaanvraag wordt ingediend om ervoor te zorgen, dat bezonning zo optimaal mogelijk en de windhinder zo minimaal mogelijk zal zijn. zegt dat de bewoners goed bij de ontwikkeling moeten worden betrokken.
De VVD ziet de ontwikkeling als een palet van drie dingen: de Haagse entree, de fietsenstalling en een groener plein. Gezien het ontwerp denkt de VVD dat men daarin goed is geslaagd. Er is destijds van een M-gebouw naar een U-gebouw gegaan. Er was een discussie over het niet bouwen voor Babylon, wat bij de U-vorm wel het geval was. Het bouwvlak is daarna tot de L-vorm beperkt. De footprint is met 30% verkleind. Er is een aantal eisen meegegeven. De VVD vindt het voorliggende ontwerp een geschikt ontwerp. vraagt of de planning voor de fietsenstalling ongewijzigd is. Hoe zit het met werk-met-werk? Hoe gaat het met de fietschaos op het plein tijdens de bouw van de fietsenstalling. Klopt het dat de stalling voor 8.500 fietsen ruimte biedt? Waar komt de ingang? Wat is de laatste stand van zaken van de discussie over wel of geen brommers en bakfietsen? vraagt hoe de ontwikkelingen op de Koekamp (vergroenen, prettiger maken verblijf) zich verhouden tot de ontwikkelingen op het KJ-plein. vraagt wie de verantwoordelijkheid heeft voor het vergroenen van het KJ-plein, ook ten aanzien van de vergroening aan de kant van de Rijnstraat en ten aanzien van het monument en het paviljoen. De VVD vraagt de volgorde der dingen toe te lichten. Het CDA vraagt of het bouwprogramma echt langs de Rijnstraat is geconcentreerd. heeft gelukkig het Julianabeeld in de presentatie gezien. meent voor wat betreft het stadspark dat er een zeer mooie entree van Den Haag zal ontstaan. Het CDA meent dat Den Haag één van de weinige steden in Nederland zal zijn waarin er een stadsentree is waarbij men aankomt in een park. sluit aan bij de vragen over het proces. Hoe wordt het proces van de gebiedsvisie vorm gegeven? zegt dat rondvaartboten dichter bij het CS kunnen komen. Het CDA heeft de wens om aldaar een volwaardige haven te doen realiseren. De PvdA heeft begrepen dat de subsidiëring van de fietsenstalling rond is. De PvdA hoort graag een bevestiging. De PvdA vraagt of er sprake zal zijn van één ingang en hoe glijdend de ingang zal worden. Is deze in 2017 gereed? vindt het plan in zijn totaliteit met daarbij de gebiedsvisie een alleszins acceptabel plan. Maar de PvdA begrijpt dat daarover nog veel discussie mogelijk is. In de vergadering van 18 november 2015 heeft de commissie geprobeerd een kader met beoordelingscriteria te maken. Het kan zijn dat niet iedereen het met alle criteria eens was. Bijvoorbeeld de PvdA had toen voorgesteld één hoog gebouw aan de Rijnstraat te realiseren. Sommigen zijn het daarmee eens. De footprint is door de commissie beoordeeld en daarvan is gezegd dat dit de footprint op het plein mocht worden. Maar de PvdA en anderen hebben gezegd, dat het mooi gevonden zal worden als er zo weinig mogelijk footprint op het plein zal komen. Maar dit wil niet zeggen dat dit ook de uitkomst wordt. Want de mogelijkheden en de financiering moeten worden meegenomen. De
6
-
-
PvdA heeft het idee dat dit is gebeurd. Maar de PvdA heeft grote zorgen over het groen, de Koekamp en hetgeen in de gebiedsvisie naar voren is gebracht. Want de PvdA ziet weinig financiering daarvoor en is nieuwsgierig of de wethouder daarover iets kan zeggen. maakt zich zorgen over de congresfaciliteiten. De PvdA vindt dit wel wat veel. De PvdA begrijpt niet goed dat door verschillende commissieleden en insprekers is gezegd, dat er zou zijn afgesproken dat er niet zou mogen worden gebouwd voor de City Tower. Er is gezegd dat er niet gebouwd zou mogen worden voor Nieuw Babylon waar de entree vrij moest blijven. De PvdA heeft begrepen dat er naar de bezonning is gekeken. Het lijkt de PvdA goed als de wethouder hierop ingaat. vindt het jammer dat e.e.a. met Stichthage niet is gelukt.
De ChristenUnie/SGP vindt het een gemiste kans dat het lelijkste gebouw van Den Haag, Stichthage, niet in de herontwikkeling van het KJ-plein is betrokken. zegt dat de gehanteerde kaders niet de kaders van de CU/SGP zijn. De CU/SGP was tegen het L-gebouw en heeft in november 2015 de “I” langs de Rijnstraat voorgesteld. De PvdA sloot zich toen daarbij aan. Het moge duidelijk zijn dat de CU/SGP zeer teleurgesteld is met de voorliggende uitkomst. Deze klopt sec gezien de bouwenveloppe, maar klopt niet gezien de context van de discussie waarin men de concentratie van het gebouw wilde bewerkstelligen aan de Rijnstraatzijde. De CU/SGP ziet nu een evenredig verdeeld bouwvolume met aan de Babylon- en City Towerzijde resp. de Rijnstraatzijde optisch een even hoge toren. De CU/SGP vindt dat daarmee geen recht wordt gedaan aan de gevoerde discussie. zegt dat op 23 à 24 meter afstand van de City Tower een toren zal verrijzen. De CU/SGP vraagt een reactie te geven op de gestelde vragen over de lichtinval, schaduwwerking, geluid en wind. De CU/SGP vindt e.e.a. niet netjes en buitengewoon sneu voor b.v. de 76-jarige bewoonster die heeft ingesproken. memoreert dat bij verschillende commissieleden de congresfunctie in negatieve zin is opgevallen. Nieuw Babylon biedt ook een congresfunctie aan. vindt het parkeren- en autodelenverhaal een maakbaarheidsdenken van de wethouder. vraagt wie instaat voor de realisatie van de gebiedsvisie. Staat de gemeente daarvoor garant? Wie gaat hoeveel betalen? Er wordt in de brief gesproken over voldoende aanknopingspunten. Deze zijn niet buitengewoon specifiek. Bovendien woog de gebiedsvisie voor een significant percentage mee. Als dit zo zwaar meeweegt, wordt er dan ook gerealiseerd? vraagt of de wethouder het actuele tijdpad kan schetsen. Wanneer wordt wat duidelijk gecommuniceerd naar de raad, bewoners en andere belanghebbenden? zegt dat het gehele verhaal is begonnen met een boekhoudersmentaliteit, met rekenmachinestedenbouw i.p.v. met een goede visie op de stadsontwikkeling. Maar daarmee is het nog niet minder waar. De Groep De Mos/OPDH vindt dat er sprake is van bestuurlijke arrogantie. GDM/OPDH denkt dat voor het college de grondopbrengst leidend is. Wat is nu precies Haagse Kracht? Want de inspreker, de heer Tammerijn, is spreker voor de vereniging van eigenaren en spreekt namens alle bewoners van de flat. Insprekers stellen dat in het ontwerp onvoldoende rekening wordt gehouden met de direct omwonenden. sluit aan bij de opmerkingen dat eerder in commissieverband is gesproken over bebouwing aan de Rijnstraat. GDM/OPDH heeft liever geen bebouwing op het plein. GDM/OPDH had zich direct uitgesproken voor het plan van de Partij voor de Dieren, in ieder geval om daarover uitvoerig met commissie en college van gedachten te wisselen om te kijken hoe er iets moois kan worden gemaakt van de stadsentree van Den Haag. zegt dat er ook winst is. Er komt een mooie ondergrondse fietsenstalling. vraagt waarom er maar één kiosk komt. GDM/OPDH hoort D66 spreken van een beperkte invulling. GDM/OPDH maakt zich daarover zorgen, want GDM/OPDH ziet voor zich een plein met terrassen, met mensen die aldaar een broodje kunnen eten en koffie kunnen drinken.
7
Het is fijn dat er een fontein en een standbeeld komen. Maar het blijft een gemiste kans om de stadsentree van Den Haag in te richten volgens Haagse Kracht.
Wethouder Revis zegt over Stichthage dat een grote meerderheid in de raad zegt, dat het gebouw niet zo mooi is. Er zijn ook mensen die zeggen dat het gebouw uit een speciale architectuurtijd komt en dus wel mooi is. Spreker zegt dat de gemeente de gesprekken over het uiterlijk van het gebouw Stichthage met de eigenaar, de Nederlandse Spoorwegen, onverminderd zal voortzetten. Er zijn geen andere mogelijkheden dan het voeren van gesprekken. Wanneer op het KJ-plein belangrijke stappen worden gezet om het plein te vergroenen en het verblijfsklimaat te verbeteren, dan denkt spreker dat uiteindelijk de eigenaar van Stichthage het gevoel zal krijgen dat hij een verantwoordelijkheid heeft. De gemeente zal de eigenaar daarop blijven wijzen. zegt dat vandaag de commissie de kans heeft om te toetsen of de door het college bekrachtigde winnaar binnen de gestelde eisen van het programma van eisen is gebleven. De commissie had het programma van eisen gekregen, omdat de commissie dit kon vaststellen. Dit is gebeurd. Één van de meest in het oog springende wijzigingen, op instignatie van de PvdA, betrof het toekennen van punten voor sociale woningbouw. Dit was een stimulans voor de winnende partij om sociale woningbouw in het programma op te nemen, want daarvoor kreeg men extra punten. zegt dat als men in de City Tower woont en men vanuit het raam het stadscentrum kan zien, er sprake zal zijn van een ander uitzicht wanneer er een gebouw voor de City Tower komt. Spreker denkt dat in veel gevallen er sprake zal zijn van een minder fraai uitzicht. Spreker beseft zich terdege dat dit voor veel mensen vervelend en teleurstellend kan zijn. Maar de vraag is of de raad weleens een besluit heeft genomen waarvan iedereen voorstander was. Spreker meent dat naar het bredere kader moet worden gekeken: wat is goed voor de stad, wordt er zorgvuldig gehandeld en in hoeverre wordt het plein aantrekkelijk gemaakt met de geformuleerde ambities? zegt m.b.t de bouwenveloppe dat het deel langs de Rijnstraat 20% groter is dan de rest van het bouwvolume. Er is dus een concentratie van bebouwing langs de Rijnstraat. Er is een L-vorm voor de bebouwing ontworpen, omdat er bij de omwonenden en de raad de visie was om geen bebouwing toe te laten voor Nieuw Babylon en de ingang van het winkelcentrum. In het bestemmingsplan was er een afstand van 14 meter tussen Babylon en de nieuwe bebouwing opgenomen. Bij het opstellen van de bouwenveloppe voor de L-vorm is de afstand 21 meter geworden. Vervolgens heeft de projectontwikkelaar, die goed heeft gekeken naar de nadere eisen (ook voor wat betreft bezonning), het gebouw op 24 meter afstand gezet. De afstand van 14 meter is 10 meter verder weg geworden en de afstand is dus 24 meter geworden. Spreker denkt dat men daarmee in ruime mate heeft laten zien dat men oog heeft voor de omgeving. Er is sprake van meerdere belangen. Spreker c.s. kunnen nooit iedereen het naar de zin maken, maar doen echt iets dat goed is voor de stad. Mensen zullen in belangrijke mate het belang inzien. Degenen die nu niet kunnen inspreken, zijn degenen die er later komen te wonen. Er zullen mensen over een groene entree de stad inkomen. Er zullen meer mensen naar musea gaan en geld gaan uitgeven in Den Haag dankzij een mooie, aantrekkelijke entree. weet niet precies hoeveel glas er ‘over blijft’ voor wat betreft de glazen wanden van de retail onder in het gebouw tussen de ‘poten’. Dit zal worden uitgewerkt in een definitief ontwerp. Spreker begrijpt dat als in het voorliggende ontwerp is voorzien in transparantie, de transparantie er dan daadwerkelijk moet zijn. Spreker zal daarop letten. Maar een ondernemer die er komt moet een inrichting organiseren. Spreker kan een gehele transparantie niet garanderen. Spreker zegt over de zicht- en looplijnen, dat de vormen van de retail aan de onderkant in combinatie met de glooiing in het dak van de stadsentree de bezoeker zowel visueel als fysiek een bepaalde kant op zullen leiden. Daaraan ten grondslag ligt een analyse van de gewenste looprichtingen. Spreker c.s. willen graag dat mensen die het station uitkomen een aantal keuzes kunnen maken, b.v. het gaan naar het winkelcentrum Nieuw Babylon, het Museumkwartier via de Herengracht of de Koekamp.
8
-
zegt dat de gebiedsvisie, die bewust was opgenomen in het programma van eisen, zal worden meegenomen als een belangrijke input voor een integrale visie (de visie betreft de uitgang van de fietsenstalling en de kruising Rijnstraat-Bezuidenhoutseweg, de Koekamp als onderdeel van de stadsentree, de inrichting van de openbare ruimte waarvoor in de grondexploitatie is voorzien). Er zal een participatieproces worden doorlopen om ondernemers en bewoners invloed te laten uitoefenen. Spreker verwacht dat ongeveer in het eerste kwartaal van 2017 een voorlopig ontwerp van de integrale buitenruimte met een dekking zal zijn opgesteld. Een deel kan worden gedekt uit de grondexploitatie. In het programma Stadsentrees, door Staatsbosbeheer en hopelijk ook door de provincie is geld uitgetrokken voor het groengebied dat zal worden toegevoegd. Het college is aan het kijken of er in de begroting geld kan worden vrijgemaakt voor de kruising Rijnstraat-Bezuidenhoutseweg. Daarna zal er met verschillende snelheden worden uitgevoerd na de vaststelling van het integrale voorlopig ontwerp. Tijdens het bouwen zal men niet het plein gaan inrichten. Maar er kan b.v. worden begonnen op de Koekamp. Spreker heeft de ambitie om vanuit het programma Stadsentrees in het vierde kwartaal van 2017 te beginnen met de werkzaamheden voor het deel van de Koekamp. zegt dat een nieuw element is het ‘afmaken’ van de Rijnstraat door bebouwing aldaar. Het deel van de L-vorm van het gebouw langs de Rijnstraat zou de straat afmaken. De landschapsarchitect heeft gezegd, dat men dit niet moet doen. Het gebouw moet men midden op een groen plein plaatsen en ook aan de Rijnstraat-zijde, waar de tramrails liggen, moet men groen toevoegen. Spreker vindt dit een inspirerend, extra idee. De HSP vraagt of de wethouder deskundige belanghebbenden wil betrekken bij het opstellen van het integraal plan. B.v. de AVN heeft een mooie visie geschreven over de Koekamp. Wethouder Revis is het met de HSP eens. Er is al goed contact met de AVN over de ontwikkeling van de Koekamp. Dergelijke deskundige partijen zullen bij het integrale plan worden betrokken. Het CDA wijst erop dat Staatsbosbeheer al bezig is met bewoners om iets moois te maken. Het CDA is blij dat Staatsbosbeheer wordt betrokken bij de invulling tot aan het Centraal Station. Wethouder Revis zegt dat de planning voor de fietsparkeergarage op stoom is. De aanbesteding is nagenoeg afgerond en de beloofde subsidiegelden zijn ontvangen. Naar verwachting kan in september 2016 de bouw van de fietsenstalling starten en deze zal tegen de zomer van 2017 klaar zijn. Synchroon en partners zullen dan klaar zijn met voorbereidende werkzaamheden (uitwerken definitief ontwerp, begin bouw bovenbouw). Er komt een tijdelijke fietsenstalling met dezelfde capaciteit als de huidige fietsenstalling op het plein. Wanneer de fietsenstalling in 2017 klaar is, zullen er 8.500 fietsparkeerplaatsen zijn. Daarin schijnt ook een bakfiets te kunnen parkeren. Er kan geen brommer o.i.d. geparkeerd worden vanwege de luchtkwaliteit en het lawaai. Aan brommers moet elders in het gebied een plek worden gegeven. Wanneer er een grote fietsenstalling onder het plein zal zijn, is het logisch dat het parkeren van fietsen op het plein niet gewenst zal zijn. Daarop zal moeten worden gehandhaafd. Dit zal in de APV geregeld moeten worden en een verbod tot kort parkeren zal moeten worden ingesteld. Er zal één grote in- en uitgang zijn onderin de stadshal. Een onderdeel van de integrale visie op het gebied zal zijn de kruising Bezuidenhoutseweg/Rijnstraat en de uitgang van de fietsenstalling. Er zal met de Fietsersbond worden gekeken naar veilig auto- en fietsverkeer dat mooi in het groen zal worden ingepast. zegt dat het welkom heten van de bezoekers in de stadshal met een VVV of Haagse ambassade o.i.d. in het idee voor het gebouw zit. Spreker ziet daarvoor veel aanknopingspunten. B.v. in het Museumkwartier is er een museumshop. Spreker kan zich voorstellen dat een dergelijke partij later naar het KJ-plein zal kijken. zegt dat in de vorige commissievergadering de omvang van de retail en de horeca fors naar beneden is gebracht. Een element van de visie van de ontwikkelaar is, dat de horeca vooral ondersteunend moet zijn voor de bewoners en een ander karakter moet hebben dan de horeca in de stationshal voor de treinreiziger die snel een broodje wil halen.
9
-
-
-
-
-
-
-
-
-
zegt over het aantal vierkante meters voor woningen dat er ook een aantal grotere woningen in het gebouw zal komen. Daarnaast zullen er in het gebouw vierkante meters voor gangen, hallen en een gemeenschappelijke keuken e.d. zijn. heeft al gezegd dat een deel van de bewoners van de City Tower een ander uitzicht zal krijgen. Voor wat betreft licht zijn nadere regels in de gunningsleidraad opgenomen (zie onder het kopje ‘Klimaat’). Er moet door de ontwikkelende partij worden voldaan aan alle gemeentelijke normen voor lichtinval voor omwonenden. memoreert dat commissieleden hebben gezegd dat geld leidend is geweest. Spreker zegt dat bij de coalitieonderhandelingen nadrukkelijk al daarover is gesproken. In de eerste jaarrekening heeft het college zijn verantwoordelijkheid genomen. Het college heeft fors afgeboekt op de grondexploitatie juist om ervoor te zorgen, dat geld niet langer leidend hoefde te zijn en er een kwalitatief plan gepresenteerd kon worden dat goed is voor de stad. Dit maakt het mogelijk om groen naar het plein te trekken, om een fietsenstalling te realiseren en om een stuk van het Centraal Station af te maken als sluitstuk van de ontwikkeling Den Haag Centraal. zegt dat de bewoners tijdens de tender niet mochten worden geconsulteerd. Met alle drie partijen was afgesproken dat zij in informatierondes hun vragen konden stellen aan de gemeente. Er was vertrouwelijkheid afgesproken. Toen er een voorlopige gunning was, heeft het college de winnende partij de gelegenheid gegeven om het plan aan bewoners te presenteren. Spreker zag tijdens de desbetreffende avond contact ontstaan tussen bewoners en de ontwikkelende partij. In het kader van de uitwerking van het gebouw is er een aantal vragen waarvoor spreker het belangrijk vindt dat er contact is tussen beide partijen. Een concrete vraag voor als men op een bepaalde verdieping woont is: ‘Komen er airconditioningapparaten op het dak, zie ik die dan en maken zij lawaai?’ Voor de goede verstandhouding is het belangrijk dat er vroegtijdig contact is. Spreker heeft niet de indruk dat de wil ontbreekt om e.e.a. met elkaar uit te werken. wil het woord ‘congrescentrum’ heden voor het laatst gebruiken. Een congrescentrum betreft niet een wens van de ontwikkelende partij. Het gaat om een vergadercentrum. Rondom het station is veel behoefte aan vergaderplekken, waar groepen elkaar kort kunnen ontmoeten. Het gaat zeker niet om congressen. Het vergadercentrum zal aanvullend zijn op het aanbod in de omgeving. Daarover is contact met b.v. de partijen die Stichthage vullen. zegt dat het voorliggende ontwerp moet worden uitgewerkt in een definitief ontwerp. Spreker denkt niet dat de voorliggende artist impression voor 100% zal worden gerealiseerd. Het definitief ontwerp zal wel hierop zijn gebaseerd. De desbetreffende partij heeft gewonnen op basis van het ingeleverde ontwerp. Spreker denkt dat men later kan constateren dat nagenoeg in de voorliggende vorm is gerealiseerd. zegt dat het paviljoen op het plein onderdeel uitmaakt van de gunning. Dit betekent dat Synchroon het paviljoen zal realiseren. Het voordeel is, dat de gemeente dit niet hoeft te betalen en dat er geld uit de grondexploitatie in de omgeving kan worden gestoken. zegt dat volgens de tekening van de landschapsarchitect de rondvaartboten aldaar kunnen varen. Maar de gemeente zal echt moeten bestuderen of dit mogelijk is. De steiger bij de Koekamp is een goed punt om de rondvaart te beginnen. Het is een logisch punt wanneer men uit het station komt en naar Madurodam wil gaan. In een ander kader zal gekeken moeten worden in hoeverre een gehele haven uitgegraven zou moeten worden. memoreert dat de CU/SGP heeft gezegd dat als de gebiedsvisie zo zwaar meeweegt, deze dan moet worden gerealiseerd. Dit zal gebeuren.
Groep De Mos/OPDH vraagt of de raad nog inspraak krijgt. Wethouder Revis zegt dat het college heeft besloten het advies van de beoordelingscommissie over te nemen en dat Synchroon met partners de winnende partij van een tender is. Een en ander blijft binnen de gestelde kaders van de gunningsleidraad en het programma van eisen. Het programma is ter toetsing aan de raad aangeboden. Het doen van een toets is momenteel de rol van de raad. De raad zal het voorlopig ontwerp vaststellen (raadsvoorstel). De voorzitter inventariseert met de commissie welke vragen zijn blijven liggen.
10
Wethouder Revis zegt dat duurzaamheid een element was in de beoordeling door de beoordelingscommissie. Het gebouw zal zo duurzaam als mogelijk is worden gerealiseerd. Er zal rekening worden gehouden met de ambitie van de stad Den Haag om klimaatneutraal te zijn. B.v. de groene daktuinen kunnen een rol spelen in de waterretentie en het water, dat wordt opgevangen, zal elders in het gebouw gebruikt kunnen worden. Er wordt zo duurzaam mogelijk materiaal gebruikt en er wordt nadrukkelijk gekeken naar b.v. zonne-energie om aan de energiebehoefte in het gebouw te voldoen. memoreert dat in de presentatie iets is gezegd over verlichting. De gemeente heeft de ambitie om het groen naar het plein toe te trekken om mensen meteen vanuit het station in de natuurbeleving te laten komen. Dit betekent dat er meer dieren van het plein gebruik zullen maken. De stadsecolooog zal worden betrokken bij een verdere uitwerking. zegt dat de ontwikkelaar weet dat hij aan de gemeentelijke normen voor wind en licht moet voldoen, ook voor wat betreft de omwonenden. Spreker gaat er vanuit dat de ontwikkelaar voldoende onderzoek heeft gedaan om bij de omgevingsvergunningaanvraag te voldoen aan de eisen. zegt dat het autodelen een concept is dat in de deeleconomie vaker voorkomt (samen de wasserette, de keuken en de auto delen). Spreker kan zich voorstellen dat juist op de voorliggende locatie het autodelen een element is dat goed zal werken. Volgens Amvest zou er in de naastgelegen parkeergarage nog ruimte zijn om het autoconcept te bieden aan de bewoners. Voor de gemeente is de parkeernorm 0 (nul). Bewoners zullen geen parkeervergunning krijgen. weet niet precies wat de PVV bedoelt met fouten in stukken. Er zijn veel stukken geproduceerd. Spreker durft zijn hand niet ervoor in het vuur te steken dat in al die tientallen pagina’s nergens een (tik)fout staat. Er is door een groot team van mensen hard aan de stukken gewerkt en er wordt in juridisch opzicht hiernaar gekeken. Spreker denkt dat het heel erg meevalt met de fouten in de stukken. zegt dat het nu stoppen de gemeente een fietsenstalling , een plein en allerlei ambities zou kosten. zegt dat er geen bezwaren zijn ingediend tegen de gunning. Men heeft respect voor de beoordeling. zegt over de expeditie dat er zal worden gewerkt met een ontheffing voor het geval dat b.v. iemand gaat verhuizen. Men kan dan met een auto of verhuiswagen over het maaiveld naar de dichtstbijzijnde ingang van de flat rijden. De PVV zegt dat in bijlage 3 (N.B. De gunningleidraad) op pagina 23 is geschreven: “ Bijlage 2 │ Programma van Eisen Koningin Julianaplein │ 12-01-2016”. Op de eerste pagina van bijlage 2 staat “Programma van eisen Koningin Julianaplein”. Daar is aangegeven: “30-11-2015”. Op de volgende pagina staat: “Concept Programma van eisen Koningin Julianaplein” en “30-11-2015”. Dit zijn meerdere fouten. Wethouder Revis kan nu niet bevestigen of hetgeen de PVV aangeeft echt fout is. Hij zal daarin moeten duiken en zal laten weten of een datum niet klopt e.d. Maar grosso modo is zorgvuldig een procedure doorlopen.
De voorzitter concludeert dat de wethouder de door de PVV genoemde fouten in de tekst zal nalopen. De commissie zal hierover worden geïnformeerd. in het eerste kwartaal van 2017 de raad een raadsvoorstel voor een Voorlopig Ontwerp van de integrale buitenruimte met een dekking zal ontvangen. Daarbij zullen deskundigen zoals de AVN en Staatsbosbeheer worden betrokken.
11
G.
Brief d.d. 31 mei 2016 van wethouder Revis over projectdocument Verhulstplein e.o (RIS 294333 en 294332)
GroenLinks vraagt met verwijzing naar de aangenomen motie Groen Verhulstplein van GL en de Partij voor de Dieren of de wethouder de toezegging kan doen dat er samen met de bewoners een plan wordt gemaakt om de omgeving groener te maken. Hoe zal dit proces eruit zien? D66 zegt dat bewoners graag willen meedenken over de inrichting van het groen. Kan dit gebeuren? vraagt of het klopt dat het gedeelte van het plein wordt ingetekend als parkeerplaats i.p.v. groen. vraagt of de wethouder in gesprek is gegaan met bewoners over de verkeersafwikkeling, met name met betrekking tot de scholen (veilige schoolroutes). De Haagse Stadspartij sluit aan bij de gestelde vragen, met name over het groen. Groep De Mos/OPDH hoort positieve geluiden vanuit de wijk. Bewoners van de 2e Sweelinckstraat, die hebben ingesproken over de bouwhoogte, zijn daarmee nog steeds niet gelukkig. heeft het verzoek gekregen om de aanrijroutes onder de aandacht van de wethouder te brengen. Klopt het dat de aanrijroutes via de Lübeckstraat en de 2e Sweelinckstraat zullen lopen en niet over de Conradkade? GDM/OPDH vraagt of in het overleg met het bewonersoverleg het verkeer kan worden meegenomen. Wethouder Revis zegt dat het van belang is om met de bewoners een plan voor het groen te maken. In de voorliggende brief is aangegeven, dat er met de bewoners een ontwerp voor de buitenruimte is gemaakt. Er waren twee opties. Uiteindelijk is met een overgrote meerderheid (met het wijkberaad) voor één optie (schetsontwerp) gekozen. Bewoners zullen worden betrokken bij de nadere uitwerking. zegt dat er behoefte is aan parkeren op maaiveldniveau. Dit is meegenomen in het ontwerp om het parkeren goed te integreren in het groen en de buitenruimte. Spreker denkt dat het parkeren op een zorgvuldige manier is ingepast binnen de geldende kaders voor parkeernormen. zegt dat het verkeer rondom de scholen goed de aandacht heeft gehad. Spreker denkt dat ervoor gezorgd is dat het verkeer veiliger is door een Kiss&Ride-voorziening. De aanrijroute zal niet via de Conradkade zijn. zegt dat de gemeente in contact blijft met bewonersorganisaties. Spreker wil ervoor waken dat er verwachtingen worden gewekt. Er is nu een projectdocument. Daar waar er ruimte is om rekening te houden met wensen, zal dit gebeuren. Maar de kaders voor de volgende stap liggen nu voor. De volgende keer dat hierover zal worden gesproken is bij de vaststelling van het bestemmingsplan.
I. Sluiting. Er is geen besloten vergadering nodig. De voorzitter sluit om circa 23.23 uur de openbare vergadering.
12
