Afrika woont onder ons en zit in ons. 03 Help een pup opvoeden met ASN Ideaalsparen. 04 Ideaal ook online beschikbaar

Magazine voor klanten van de ASN Bank, feb. 2014

03

Help een pup opvoeden met ASN Ideaalsparen

04

Ideaal ook online beschikbaar

18

Duurzame apps

Adriaan van Dis, schrijver en Zuid-Afrikakenner:

‘Afrika woont onder ons en zit in ons’

IN DIT NUMMER

10

Steun aan duurzame thema’s: tegen wapenindustrie

16 04 06 09

12

ASN Bank financiert: windmolenparken op zee

De prijs van steenkool

2

Gemakkelijk betalen met de gratis ASN Jongerenrekening

Nieuws en column Interview Adriaan van Dis Mijn spaarmotief: zijdezachte aandacht, keiharde analyse

15 18 22 24 27 28 29 30 32 34 35

20

Ontvang gratis De toekomst van Nelson Mandela Duurzame apps De opleiding van assistentiehond Lola Dertiende Dag van het Ethisch Beleggen Goed resultaat ASN Vermogensbeheer Winnaars duurzame projecten Goed- en afgekeurde bedrijven ASN-Novib Microkredietfonds maakt een verschil Nieuws en cijfers ASN Beleggingsfondsen Rentetarieven Voor de Wereld van Morgen, tweets en colofon

ideaal februari 2014

ASN BANK INTERACTIEF De ASN Bank is actief op diverse social media. Als u ons volgt, bent u als eerste op de hoogte van het laatste nieuws en leuke acties. Ook gaan we graag met u in gesprek en beantwoorden we uw vragen over ons beleid en onze dienstverlening. U ontmoet ons online via: www.facebook.com/asnbank www.twitter.com/asnbank www.twitter.com/ideaalmagazine www.voordewereldvanmorgen.nl IDEAAL ONLINE Wilt u Ideaal Online lezen? Meldt u zich dan aan via www.asnbank.nl/ideaal

AC T I E

S PA R E N M E T R E S P E C T VO O R M E N S , D I E R E N N AT U U R

Z O N D E R B E P E R K I N G E N S TO R T E N E N O P N E M E N

Help KNGF-pups opvoeden met ASN Ideaalsparen Met speciaal opgeleide honden geeft KNGF Geleidehonden een beter leven aan mensen met een beperking. De kostbare opvoeding van de honden wordt grotendeels bekostigd uit donaties en giften. Als Ideaalspaarder kunt u helpen – zonder dat het u iets kost. Doet u mee?

A

l sinds 1935 leidt KNGF Geleidehonden honden op voor visueel gehandicapte mensen. De geleidehond maakt een groot verschil: hij leidt zijn baas of bazin veilig over straat, langs hindernissen als geparkeerde fietsen, over trappen, naar de bushalte of het station. Tegenwoordig worden honden ook ingezet om de bewegingsvrijheid en zelfstandigheid van andere groepen mensen te vergroten. De assistentiehond helpt lichamelijk gehandicapte mensen bij het boodschappen doen, hij raapt spullen op en doet deuren open. Ook zijn er geleidehonden voor kinderen met autisme en buddyhonden voor kinderen en mensen met een handicap of stoornis. Geleidehonden zijn niet alleen nuttig, maar bieden hun bazen vriendschap, rust en stabiliteit. De opleiding van pup tot geleidehond duurt ongeveer twee jaar. Eerst krijgt de pup een basisopvoeding in een puppypleeggezin. Hij went dan aan het dagelijkse leven en alles wat daarbij hoort.

Met veertien maanden komt de hond op de geleideschool. Daar leert hij alles om zijn taak uit te kunnen voeren. Als de hond een jaar of twee is, gaat hij naar de persoon die hij ongeveer zeven jaar zal begeleiden. Daarna mag hij met welverdiend pensioen.

ACTIE HELP KNGF-PUPS OPVOEDEN

Actieperiode: 1 februari tot en met 15 april 2014. U opent een nieuwe rekening ASN Ideaalsparen. Of u stort € 1.000 of meer bij op uw bestaande rekening ASN Ideaalsparen vanaf uw betaalrekening. U spaart zonder beperkingen, met een spaarrente van 1,6%*. Wij steunen mede namens u de basisopvoeding van KNGF-pups. Kijk voor de volledige actievoorwaarden op www.asnbank.nl/ideaalsparen.

* Variabel rentetarief per 22 augustus 2013; wijzigingen voorbehouden.

De basisopvoeding van één pup kost € 5.000. Samen met onze spaarders willen we de opvoeding van minstens twintig pups bekostigen. En zo het leven van twintig mensen wat gemakkelijker en mooier maken. Dat past in de duurzame samenleving die ons voor ogen staat, en waarin we zorg geven aan wie dat nodig heeft. Wilt u helpen? Open dan een rekening ASN Ideaalsparen, of stort € 1.000 of meer op uw huidige rekening ASN Ideaalsparen. Dan doneren wij, zonder dat het u iets kost, namens u geld om de basisopvoeding van pups te bekostigen. Hoe méér klanten er meedoen, hoe meer pups de ASN Bank naar de geleidehondenschool kan laten gaan. Op asnbank.nl houden we de stand bij. Wilt u een rekening ASN Ideaalsparen openen? Dat kan direct op asnbank.nl/ideaalsparen. Meer informatie over KNGF Geleidehonden en hun opleiding vindt u op www.geleidehond.nl. En op pagina 22 en 23 van dit magazine.

februari 2014 ideaal

3

COLUMN

Foto: Hermien Lam

Lees dit bericht niet!

Delen

Tijdens de Dag van het Ethisch Beleggen illustreerde econoom Mathijs Bouman zijn presentatie met schilderijen van het Rijksmuseum. Gratis gedownload van de website van het Rijks. Kost het delen van al die beelden het museum dan geen bezoekers? Nee, vertelde Mathijs, integendeel: mensen willen kunst die ze mooi vinden ook graag in het echt zien. Waarom sprak dit mij zo aan? Omdat het weerspiegelt hoe de ASN Bank omgaat met alle informatie over ons duurzaamheidsbeleid, ons beleggingsuniversum en onze financieringen en beleggingen. Die delen we met iedereen, want openheid is onlosmakelijk verbonden met onze duurzame missie. Dat leidde er vorig jaar toe dat de Eerlijke Bankwijzer ons uitriep tot meest transparante bank van Nederland. Die transparantie stelt ons ook voor een dilemma. Het is veel van u gevraagd om alle informatie die we delen, te bestuderen. We vinden het prachtig dat er klanten zijn die dat doen. Maar de meesten van u willen weten dat u goed zit bij de ASN Bank, zonder dat u daar veel tijd in hoeft te steken. Daarom hebben we vorig jaar WAAR(de) op de kaart gelanceerd. U vindt die op onze website onder Wat doen wij. Deze kaart toont niet ál onze activiteiten, maar een representatieve selectie. Zo kunnen we met u delen hoe we werken aan uw en onze idealen. Delen doen we ook via Voor de Wereld van Morgen. Op dit internetplatform werken we met vele mensen en partijen samen aan duurzaamheid, bijvoorbeeld voor de ASN Bank Wereldprijs. We delen er onze inzet en kennis. En via crowdsourcing vragen we mensen hun mening met ons te delen als input voor ons duurzaamheidsbeleid. Dat levert vaak goed onderbouwde meningen op, waar we echt iets aan hebben. Zo wordt iedereen beter van delen. Ewoud Goudswaard Algemeen directeur

4


We hebben hier en elders meermaals geschreven over de online versie van Ideaal. Daarmee hebben we echter nog lang niet alle Ideaallezers bereikt. Dat blijkt uit de voortdurende vraag om een digitaal magazine. Met de onorthodoxe kop boven dit berichtje hopen we uw aandacht te trekken. En als u dit leest, is dat gelukt. Ideaal Online bevat vrijwel de volledige inhoud van de papieren Ideaal. Sinds kort is Ideaal Online ook geschikt voor iPad. Aanmelden gaat heel eenvoudig via www.asnbank.nl/ideaal. U kunt zich daar tevens afmelden voor de papieren versie van Ideaal. Vindt u het papieren magazine prettig omdat u dat gemakkelijk op elke willekeurige plek kunt lezen? Houdt u dan gerust ook uw abonnement op de papieren Ideaal aan. Op asnbank.nl/ideaal kunt u zich eenvoudig aanmelden voor Ideaal Online.

WAAR(de) op de kaart Van een donatie voor aanstaande moeders in Sierra Leone tot een belegging in Vacon, de Finse producent van wisselstroomregelaars. Van een investering in Oostenrijkse staatsobligaties tot een prijs voor de eerlijk geproduceerde FairPhone. Het zijn allemaal activiteiten waarmee wij bijdragen aan onze missie: de wereld rechtvaardiger en duurzamer maken. Via financieringen, investeringen, sponsoring, donaties, kennisuitwisseling en samenwerking. U vindt ze op asnbank.nl/waardeopdekaart. Elke pin op de kaart biedt informatie over de inhoud en achtergrond van de investering of het project. Zo ziet u hoe uw (spaar)geld werkt aan een betere wereld.

NIEUWS

Aanbieding Movies that Matter Van 20 tot en met 26 maart 2014 is het Movies that Matter Festival. Het vindt plaats in en rond het Filmhuis Den Haag en het Theater aan het Spui. Dit internationale film- en debatfestival biedt een podium aan speelfilms en documentaires die mensenrechten, vrede en vrijheid centraal stellen. Dit jaar is er speciale aandacht voor nucleaire veiligheid. Daarmee sluit het festival aan bij de Nuclear Security Summit. Aan deze topconferente op 24 en 25 maart in Den Haag nemen 58 wereldleiders deel. Wij sponsoren Movies that Matter omdat dit past bij onze duurzaamheidspijler mensenrechten. Speciaal voor ASN-klanten geldt de volgende aanbieding: op vertoon van uw ASN Wereldpas of dit artikel aan de kassa krijgt u twee kaartjes à € 9,- (voor dezelfde film) voor de prijs van één. Reserveren is aanbevolen. U kunt ook online uw kaartjes kopen via www.moviesthatmatter.nl. U krijgt het tweede kaartje gratis als u code ASN2014 gebruikt. De kaartverkoop begint op donderdag 6 maart. Meer informatie: www.moviesthatmatter.nl.

Ruim 4 ton naar Cordaid Namens ASN Jeugdspaarders hebben we over 2013 € 410.912 gedoneerd aan Cordaid Memisa en Cordaid Kinderstem – zonder dat het de spaarders iets kost. Dit geld gaat naar kinderprojecten van Cordaid in de Centraal Afrikaanse Republiek en Congo. In deze gebieden heerst zoveel onrust en armoede, dat veel kinderen te kort naar school gaan, nauwelijks gezondheidszorg krijgen en al heel jong moeten werken. De projecten van Cordaid pakken dit probleem aan. Al sinds 2002 werken we met Cordaid samen in het kader van ASN Jeugdsparen. In die periode hebben we namens ASN Jeudgspaarders al ruim € 2,17 miljoen aan Cordaid gedoneerd. Voor iedere nieuwe rekening ASN Jeugdsparen gaat er € 10 naar Cordaid. Bovendien doneren we jaarlijks een bedrag dat stijgt naarmate het saldo op alle rekeningen ASN Jeugdsparen hoger is. Wilt u meedoen? Open een rekening ASN Jeugdsparen voor uw (klein)kind op www.asnbank.nl/jeugdsparen.


5

Schrijver en Zuid-Afrikakenner Adriaan van Dis:

‘De ander zit voor een deel ook in jezelf’ Reislust, zijn achtergrond en de liefde voor taal brachten Adriaan van Dis over de hele wereld. Afrika behoort tot zijn eerste en oudste liefdes. De schrijver en Zuid-Afrikakenner verplaatst zich graag in anderen. Ontkooien noemt hij dat. ‘Zouden politici ook meer moeten doen.’

A

frika en u, wanneer begon dat?

‘In 1969. Ik wilde naar India, zoals iedere hippie in die tijd. Maar mijn wereldreis bracht me in Afrika, India heb ik nooit bereikt. De Nijl opvarend, kwam ik een glimmend zwart volk tegen, de Nubiërs. Mijn eerste ontmoeting met een zwarte wereld. Ik ben opgegroeid tussen mensen die al een halve wereldreis achter de rug hadden. Mijn vader heeft Indisch bloed, de eerste man van mijn moeder en mijn halfzussen ook. Ik was wit, maar wilde heel graag bruin zijn. Die kleurgevoeligheid is voor mij erg belangrijk. En dan was er de literatuur. Op de wc van mijn studentenhuis hing een gedicht van Breyten Breytenbach, de Zuid-Afrikaanse dichter. Dat gedicht ging over zijn Vietnamese vrouw, een kleurlinge, en over hun huwelijk dat was verboden door de ontugwetten van die tijd. Ik viel voor de taal; het ZuidAfrikaans is een gecreoliseerde vorm van Nederlands. De ontdekking van die reis was dat de westerse wereld doet of de hele wereld wit is. Onze cultuur en geschiedenis leggen een dictaat op over schoonheid en wetten, waar de rest van de wereld heel anders over denkt. De rest van de wereld is veel groter en godsdienstiger dan wij denken. Als er iets groeit, is dat wel de godsdienst. Dat was in 1969 al een heel duidelijke ontwikkeling.’

Wat zijn nu de ontwikkelingen in Zuid-Afrika?

‘Wat je in Zuid-Afrika ziet is – net als in Europa maar dan verhevigd – een groter wordende kloof tussen arm en rijk. Tegelijkertijd verbetert het lot van veel mensen, maar die mensen ervaren dat niet zo. Als je de allerarmsten kraanwater geeft, is dat statistisch gezien een enorme verbetering. Maar als die arme mensen op de televisie zien dat rijke partijleden in een Mercedes rondrijden en dat al het geld in de stad blijft, voelen ze

6


zich vergeten. Je hebt de feiten, die zeggen dat je vooruit gaat. En je hebt de emotie, en die is dat je achtergesteld bent.’

Is het nodig dat wij de mensenrechten in Zuid-Afrika helpen bevorderen?

‘Het probleem met mensenrechten is dat ze vaak prachtig klinken op papier, maar erg weinig te maken hebben met de werkelijkheid. Schoon water voor iedereen, geen kinderarbeid. Zonder kinderarbeid zouden hele families niet kunnen bestaan en hele economieën instorten. Elk land heeft zijn eigen betrekkelijke waarden en moet roeien met de riemen die het heeft. Zijn die mensenrechten bovendien niet heel erg ontsproten aan een wit westers ontwikkelingsmodel? Als onze cultuur zo geweldig is, en als we die fantastische idealen van verlichting zo hoog achten, dan moeten we er ook naar leven. En dat doen wij helemaal niet! We hebben het volkomen vanzelfsprekend gevonden om Indonesië te koloniseren, we hebben daar duizenden kerken geplant. Wanneer er honderd minaretten in Nederland komen, zijn we verontwaardigd en krijgen redelijke mensen al migraine van het gejammer van één muezzin in een buitenwijk. Heel interessant.’

U bezocht de West-Kaap afgelopen november. Wat deed u daar? ‘Ik was er voor de vertaling van mijn roman Tikkop en

heb arme gemeenschappen van Kaapse kleurlingen bezocht en drugsgebruikers geïnterviewd. Er is grote werkloosheid, het drugsgebruik is er epidemisch: de helft van de jongeren tussen veertien en twintig is aan de crack. Die kinderen missen een voorbeeld. Voorheen waren hun voorbeelden wit of verre sterren van het doek. Nu is gangster Bobby met gouden tanden hun >

Foto’s: Josje Deekens

INTERVIEW

‘Straks als ik half dement ben, veegt een Somalische verpleegster mijn billen af. Ik wil die verpleegster kennen.’


7

VAN DIS OVER ZAM MAGAZINE ‘ZAM Magazine gaat over Afrika.

Afrika woont onder ons, zit in ons, we eten ervan en veel grondstoffen komen er vandaan. Er komt een dag dat Afrika zelf zijn mineralen en grond gaat beheren. Dan wordt je smartphone een stuk duurder, om maar te zwijgen over al die vruchten die ‘s winters in onze schappen liggen. We mogen dus wel weten hoe daar de sentimenten zijn. Het is belangrijk je vensters open te zetten. Dat wij openstaan voor het vreemde heeft ons als handelsnatie groot gemaakt. ZAM maakt je een bewuster wereldburger. En het is ook nog eens een móói blad.’ U kunt de speciale ZAM-uitgave over Nelson Mandela cadeau krijgen. Lees meer op pagina 15. www.zammagazine.com.

held. Maar gangster Bobby wordt niet oud. Deze groep kleurlingen, die tussen wit en zwart valt, ontdekt nu ze dat ze misschien niet zwart genoeg zijn. Ze voelen zich niet vertegenwoordigd in de politiek of gehoord, en sluiten zich in hun eigen dorp op. Die tendens zie je overal. De globalisering gooit alles op een hoop. Tegelijk willen we weten wie we zijn en ontdekken we het nationale. Daar gaat Tikkop over, mensen in een kleurlingengemeenschap op zoek naar wie ze zijn.’

U praat met iedereen, inclusief drugsverslaafden.

‘Het is belangrijk je af en toe te ontkooien. Je te associëren met de schoften, met rijke mensen omgaan én met heel arme mensen. Niet alleen maar met wat je vertrouwd is. In Parijs (Van Dis woonde er bijna acht jaar, red.) was ik zelf een vreemdeling. Als ik een dag had geschreven, dan bladerde ik door de Pariscope en zag dat er een Haïtiaanse film was in een bioscoopje

WIE IS ADRIAAN VAN DIS? Van Dis is geboren in 1946. Na een

studie Nederlands (zijn doctoraalscriptie ging over de Zuid-Afrikaanse schrijver en dichter Breyten Breytenbach) ging hij aan het werk als journalist, onder meer voor NRC Handelsblad. In de jaren tachtig maakte hij voor de VPRO het meest legendarische boekenprogramma ooit: Hier is … Adriaan van Dis. Bijna tien jaar lang ontving hij buitenlandse en binnenlandse schrijvers met een glas rode of witte wijn aan zijn boekentafel. Van Dis debuteerde zelf als romanschrijver in 1986 met Nathan Sid. Hij heeft tientallen boeken op zijn naam staan, onder meer over zijn jeugd, over China en over Afrika (In Afrika uit 1991, Tikkop uit 2010). Voor de VPRO maakte hij ‘slow journalism’-documentaires over Afrika en Indonesië. Van Dis woonde en werkte tussen 2004 en 2012 in Parijs. Stadsliefde (2011) gaat over zijn Parijse tijd. Momenteel werkt van Dis aan een roman over zijn onlangs overleden moeder.

8


niet ver van mijn huis. Na afloop zat ik in een zaal vol Haïtianen in een heftige discussie. Dat is echt fantastisch! Daar leer je van. Zo had ik een werkster die al 24 jaar in de illegaliteit leefde. Hoe doe je dat als je ziek bent? Dan merk je – door met haar te praten, door met haar mee te gaan – dat er een heel menselijk systeem bestaat, een grijs netwerk dat illegaliteit steunt. Keurige, gevestigde burgers laten illegalen meeliften op hun verzekering; er zijn humane apothekers en illegale dokters die menselijk frauderen. Dat kan alleen in een miljoenenstad.’

U bent constant aanwezig in een sociaal laboratorium, zoals u dat zelf noemt.

‘Straks als ik half dement ben, veegt een Somalische verpleegster mijn billen af en ik wil die verpleegster kennen. Niet uit een soort politieke correctheid, het is stinkend eigenbelang: ik wil niet bang zijn. Afrika is een deel van Europa geworden en het vreemde zit al voor een deel ook in onszelf. Maak kennis! Zouden politici ook meer moeten doen, je verplaatsen in een ander.’

Hoe kijkt u aan tegen Mandela en zijn betekenis voor het land?

‘Mandela zei over zichzelf: “A saint is a sinner who keeps on trying”. Een struikelende zondaar. In Europa ziet men Mandela als de verzoener, de man van de dialoog, de grote wijze man. Daarmee werd hij steeds meer een soort heilige, maar er zijn ook schaduwkanten aan hem. Dat maakt hem juist zo menselijk. Gewoon een man die heel bewust heeft ingezien dat het moest veranderen in Zuid-Afrika. Die een eindeloze hoeveelheid boeken heeft gelezen over hoe hij zich moest aanpassen. Boeken over de vrijheidsstrijd van de boeren, maar ook over de strijd van de Israëliërs of over hoe hij zich als Mitterrand moest plaatsen in een veelkleurige democratie. Het ontkooien waar ik het over had, dat deed hij in de literatuur. Dat heeft hem heel erg geholpen als politicus. Als een van zijn eerste daden in het Tuynhuis, het presidentiële paleis in Kaapstad, riep hij alle blanke ambtenaren bij elkaar – hoog en laag, de tuinman, de koffiejuffrouw – en hij zei: “Blijf, wij kunnen niet zonder jullie”. Dat tekent de vrijheidsstrijder. Zo heeft hij de blanken ontwapend.’

Mandela de verzoener.

‘Een verzoener, ja, maar een strategische verzoener. Misschien heeft hij zijn boosheid en haat in zijn kussen weggebeten. Hij zag dat het geen zin had om de blanken de zee in te jagen, want hij wist dat hij ze nodig had. Zo moeten wij ook omgaan met de problemen, net zo verstandig. We moeten onze nieuwe Nederlanders de best mogelijke scholing geven, óók de klootzakken. Waarom? Omdat we die klootzakken nodig hebben om onze economie draaiend te houden.’

MIJN

S PA A R M O T I E F

Zijdezachte aandacht, keiharde analyse

Als loopbaancoach wil Hanneke Dijkman werklozen en werkzoekenden bewuste keuzes laten maken. Opdat hun situatie verbetert en ze gelukkiger worden. Ook Hannekes bedrijfsvoering weerspiegelt haar idealen.

k wil graag mensen aandacht geven, hun situatie verbeteren, en zo de wereld een stukje mooier maken. Dat was al toen ik in de jaren negentig in Oeganda een microkredietbank ging helpen. En dat is het nog steeds bij de loopbaancoaching die ik sinds 2006 geef. Ik zie de tijd dat mensen werkzoekend zijn als tijd voor reflectie. Hoe ga je om met teleurstellingen? Wat kun je? Met zulke vragen kreeg ik zelf ook te maken toen ik in 1997 als “repat” terugkeerde uit Afrika. Repats kennen de Nederlandse arbeidsmarkt vaak niet meer en overschatten de waardering hier voor hun buitenlandervaring. Ze hebben geen actief netwerk en moeten her-inburgeren in Nederland. Daarom heb ik een bureau speciaal voor deze groep, “New Options”. Bij mijn coaching kan ik, indien gewenst, mijn vaardigheden als zenleraar inzetten. Meditatie helpt je vlijmscherpe analyses te maken. “Zijdezachte

aandacht, keiharde analyse”, noem ik mijn aanpak. Mijn idealen komen terug in mijn bedrijfsvoering: ik fiets bijna alles, ben een flexwerker, gebruik gerecycled papier en koop biologische producten. In mijn coaching gebruik ik Skype; dat bespaart mensen vervoer naar mij. De ASN Bank zet mijn idealen door naar mijn spaargeld. Ook zij wil de wereld mooier maken, mensen helpen. Net als ik.’

www.newoptions.nl Lezers van Ideaal kunnen

tot 1 maart 2014 tot 20% korting krijgen op de New Options Werkcirkel. Eén inschrijving: 10% korting, samen inschrijven: 20% korting. U kunt zich aanmelden bij [email protected] onder vermelding van ‘Actie Ideaal’. De eerste die zich inschrijft, krijgt bovendien drie Skype-gesprekken cadeau!


Foto: Josje Deekens

‘I

9

D U U R Z A M E T H E M A’ S Rebellen in Zuid-Kordofan

Tegen wapenindustrie De ASN Bank doneert geld aan projecten die invulling geven aan haar vier duurzame thema’s, waaronder ‘Tegen wapenindustrie’. Namens klanten – maar zonder dat hun iets kost – steunt ze een project van Amnesty International dat mensenrechtenmonitors in Afrika traint, en een project van War Child dat kinderen in Oost-Congo een toekomst biedt.

Bouwen aan de basis van democratie Amnesty International versterkt in zes Afrikaanse landen lokale mensenrechtenorganisaties. Het ‘Speciale Programma voor Afrika’ traint monitors, bouwt netwerken en maakt mensen bewust van hun rechten.

M

et bepaalde zaken wíl je je liever niet bezighouden. Zoals de veertig jaar durende strijd tussen Soedan en het nu onafhankelijke Zuid-Soedan. De wrede oorlog tussen de moslimsekte Boko Haram en het Nigeriaanse leger. De levensgevaarlijke chaos in Zuid-CentraalSomalië. Stuk voor stuk complexe situaties. Moord, verkrachting en slavernij zijn er aan de orde van de dag. Gewone mensen hebben er nauwelijks rechten. Een dak boven je hoofd? Geld voor je werk? Onderwijs? Geenszins vanzelfsprekend. Amnesty International houdt zich er wel mee bezig met het Speciale Programma voor Afrika (SPA). Via dit programma

10


worden lokale mensenrechtenmonitors getraind. Dit zijn vaak gewone mensen die de situatie willen verbeteren, maar nog niet altijd bruikbare rapportages kunnen maken. SPA leert hun interviewen en rapporteren en biedt kennis over principes als ‘onpartijdigheid’ en ‘objectiviteit’. ‘Rapportages zijn belangrijk om verandering te bereiken en internationale aandacht te vragen’, vertelt Ellen Vermeulen, Senior Programma Officer van Amnesty International Nederland. Het werk van de monitors is vaak gevaarlijk. Wie mensenrechtenschendingen wil rapporteren, kan onder druk worden gezet of zelfs met de dood bedreigd worden. Vermeulen: ‘Monitors kregen van rebellen toegang tot de delen van Zuid-Kordofan, Midden-Soedan, die zij beheersen. Zo kunnen de monitors de

EERLIJKE HANDEL

TEGEN KINDERARBEID

structurele bombardementen door de overheid in Khartoum rapporteren. Dat is niet ongevaarlijk.’ Net zo gevaarlijk is het rapporteren van mensenrechtenschendingen door de rebellen zelf, want die waarderen dat natuurlijk niet.

Einde aan strijd Bereiken de monitors

ook iets? Met de informatie – waaronder foto- en videomateriaal – van de monitors in Zuid-Kordofan kon Amnesty lobbyen bij de Afrikaanse Unie, de VN Veiligheidsraad en individuele landen. Vermeulen: ‘Verwacht dan niet meteen ingrijpen. Ons werk heeft pas op de lange termijn resultaat. Dat gaat verder dan berechtiging van oorlogsmisdadigers; de monitors leggen de basis voor verandering. Elke strijd is eindig. Daarna moet er een netwerk van personen klaarstaan die mensen in hun omgeving bewuster maken van mensenrechten. Mensen moeten hun regering eisen durven stellen, óók op het terrein van sociale, economische en culturele rechten.’ Uiteindelijk moeten de lokale organisaties opgeleide mensen hebben die juridisch advies kunnen geven en zelf donoren vinden. Dit jaar gaat SPA meer opleiders inzetten en opleidingsmateriaal verbeteren en aanvullen met nieuwe thema’s, waaronder (digitale) veiligheid en effectief gebruik van sociale media.

DUURZAME ENERGIE

TEGEN WAPENINDUSTRIE

Toekomst voor een verloren generatie War Child helpt duizenden kinderen in Oost-Congo, dat door een gewelddadige burgeroorlog is getroffen, weer te integreren in de samenleving. Verweesd, verstoten, verkracht en psychisch zwaar beschadigd vormen ze een verloren generatie.

B

ij het geweld in de Democratische Republiek Congo zijn bijna alle omliggende landen betrokken. De belangen zijn enorm: Oost-Congo is rijk aan grondstoffen, zoals goud, koper en diamanten. Er zijn gewapende groepen actief die werken voor de hoogste bieder. Ook spelen er diepgewortelde (etnische) spanningen. Meisjes worden op grote schaal verkracht en jongens ingezet als kindsoldaat. ‘Elke vorm van overheid ontbreekt. Sociale structuren zijn kapot’, schetst David Pascual Badenes, landendirecteur van War Child. ‘Daardoor zijn er geen onderwijs, zorg en andere hulp voor de kinderen. Die zijn vaak psychisch zwaar beschadigd, wees of verstoten door hertrouwde vaders. Ze moeten zichzelf onderhouden met roof, bedelen en prostitutie. Voor kind-zijn is er geen ruimte. Een verloren generatie.’

Vicieuze cirkel In de provincie Zuid-

Kivu biedt War Child kinderen veilige speelplekken, lessen en workshops waarin ze leren omgaan met hun moeilijke situatie. Jongeren krijgen een vakopleiding waarmee ze meer kans maken op normaal werk. ‘Het belangrijkste is dat slachtoffers van verkrachting zich niet schuldig meer

voelen’, zegt Badenes. ‘En dat kinderen weer kind kunnen zijn, weer toekomst krijgen. Dan ziet de samenleving hen niet meer als bedreiging. Had je vorig jaar een jongen gevraagd wat hij wilde worden, dan had hij, moe van een nachtelijke patrouille voor een militia, “soldaat” geantwoord. Op zijn beurt zou hij zijn gaan moorden, plunderen en verkrachten, met nieuwe slachtoffers tot gevolg. Nu doorbreek je die vicieuze cirkel.’ War Child werkt samen met lokale onderwijzers, priesters en anderen. Badenes: ‘Ik ben verrast door de positieve reacties uit de samenleving. De kinderen krijgen voedsel en middelen. Ze leren vaardigheden waarmee ze zichzelf kunnen onderhouden en niet tot misdrijven hoeven over te gaan.’ War Child zoekt donoren voor meerjarige hulp. Ook wil het kinderen in de provincies Fizi en Shabunda helpen. ‘Het lastige is dat we geen vaccins geven of een universiteit bouwen’, zegt Badenes. ‘Ons werk zie je niet direct. Het vereist een visie op de lange termijn.’ www.asnbank.nl/ duurzamethemas


11

ASN BANK

FINANCIERT

KLANTEN: C-Power, Belwind, Northwind PROJECT: Belgische

offshore windenergie

INVESTERINGSBEDRAG: C-Power 22 miljoen euro, Belwind 35 miljoen euro, Northwind 34 miljoen euro

WAAROM?

Foto: © C-Power N.V., Tom D’Haenens

De ASN Bank wil duurzame energie stimuleren, dus ook wind op zee. Hoewel België nog voorop loopt, zijn er plannen om het aantal Nederlandse windparken op zee te vergroten. De ASN Bank wil in de toekomst graag Nederlandse projecten financieren. Projecten in de bouwfase leveren echter extra risico’s op. We hebben momenteel drie windparken in de boeken die nog in aanbouw zijn. Wanneer deze zijn opgeleverd, kunnen we weer nieuwe financieringen in wind op zee overwegen. Daarbij letten we op een goede spreiding van de uitzettingen.

12


In België hebben ze de wind mee Het idee van grote windmolenparken op zee was tien jaar geleden nog futuristisch. Inmiddels is het normaal aan het worden. Althans in België, dat hierin voorop loopt. De ASN Bank is medefinancier van Belgische offshore windenergie: energie uit een hernieuwbare bron als duurzame motor voor vooruitgang.

O

p deze winterdag hangen er Hollandse luchten boven de Belgische kust. Enkel bij kraakhelder weer zie je vanuit Oostende aan de horizon kleine stipjes van de tweehonderd enorme windturbines die daar op zee staan. Van die turbines behoren 48 stuks met een vermogen van 6,15 megawatt en rotorbladen van 126 meter tot de grootste ter wereld. ‘In de nabije toekomst worden nog krachtigere turbines ontwikkeld’, vertelt Jaak Rutten. Hij is directeur van C-Power, dat sinds juli 2013 54 turbines heeft draaien op zee. ‘Onze turbines werken 95 procent van de tijd. Op een dag als vandaag, met stevige wind, draaien de uiteinden van de wieken met 280 kilometer per uur rond.’ Aan C-Power financiert de ASN Bank mee sinds 2010. Daarnaast investeert de bank in de Belgische parken Belwind en Northwind.

Voorhoede België vormt met Denemarken,

Duitsland en Groot-Brittannië de voorhoede van windmolenparken op zee (offshore). Dat levert het land veel kennis op over hoe je efficiënt windparken bouwt, met zo min mogelijk problemen. Plus maximale energiewinst. ‘De bouw is slechts één maand vertraagd, het budget nauwelijks overschreden en we hadden geen veiligheidsincidenten. Een unicum’, zegt Rutten. ‘Alle partijen waren goed op elkaar ingespeeld. Ook de banken doen steeds meer ervaring op en de verzekeringskosten dalen.’ Nu de concessies voor het Belgische gebied zijn verdeeld, zijn de parken geen concurrenten meer van elkaar. Ze delen kennis en techniek in het Belgian Offshore Platform. Uiteindelijk zullen er tegen 2020 zo’n vijfhonderd turbines in de Belgische zee staan, met een gezamenlijk vermogen van 2,2 gigawatt (2.200 megawatt). Dat is voldoende om veertig procent van de Belgische huishoudens van duurzame

‘Horizonvervuiling kan geen argument zijn: als ze op dertig kilometer afstand staan, zie je bijna niets van de windmolens’ Jaak Rutten energie te voorzien. België is daarmee goed op weg om zijn doelstelling te realiseren dat in 2020 minimaal twintig procent elektriciteit uit hernieuwbare bronnen komt. Nederland heeft een veel groter deel van de Noordzee dan België, maar stelt zich slechts veertien procent elektriciteit uit duurzame bronnen ten doel voor 2020 > en zestien procent voor 2023. Zelfs dat vereist een


13

Foto: © REpower, Jan Oelker

NATUUR: WINNAAR OF VERLIEZER? De windmolens zouden

een gevaar vormen voor trekvogels. Dat er vogels in de molens belanden, is onvermijdelijk, maar het zijn er maar heel weinig. Vogels vliegen om de parken heen. Ook zou de bouw van windmolens tot verstoring van de zee leiden, waarvoor met name dolfijnen gevoelig zijn. Met een nieuwe techniek met luchtbelletjes kunnen geluid en schokgolven echter geabsorbeerd worden. In bepaalde periodes in het jaar mag vanwege de natuur ook niet geheid worden. Windmolens hebben ook voordelen. Doordat er rond windparken niet gevist mag worden, blijft de natuur er ongemoeid. Dat trekt dieren plantsoorten aan. De parken blijken kraamkamers voor vissen. En dat is weer goed voor zeeleeuwen.

eindspurt, want Nederland heeft nog maar twee windmolenparken, bij Egmond en IJmuiden, met minder krachtige turbines. Op 20 december 2013 wees de Nederlandse regering nieuwe gebieden aan, wat een verdubbeling van het areaal inhoudt.

Eerlijk ‘Een politieke beslissing’, verklaart Rutten de reden dat België voorop loopt. ‘Op land is weinig ruimte. Willen we de 2020-doelstelling halen, dan moeten we wel offshore. De politiek moet niet bang zijn voor verzet. Ook in België is er weerstand; daar moeten we doorheen. Horizonvervuiling kan geen argument zijn: als ze op dertig kilometer afstand staan, zie je bijna niets van de windmolens.’

14


Critici wijzen op de subsidies die windenergie krijgt. ‘Maatschappelijke keuzen hebben een prijs’, werpt Rutten tegen. ‘Maar de subsidie moet wel correct en eerlijk zijn. Ze moet technologische ontwikkelingen in gang zetten, geen continue financieringsbron worden.’ Rutten noemt het daarom ‘gezond’ dat de Belgische regering heeft besloten om subsidies te koppelen aan de energieprijs en aan de voortgang van de technologische ontwikkeling. ‘En het kán. Turbines worden goedkoper, productiever, onderhoudsvriendelijker en gerobotiseerd.’ Minister Kamp wil ook in Nederland subsidies voor windturbines koppelen aan daling van de kostprijs. De enige Belgische zorg is nu hoe al die stroom op het land komt. Sommige parken hebben nog geen eigen centrale transformator op zee. Het hoogspanningsnet op land kan de enorme energietoevoer nog niet aan. Dat net is berekend op gespreide energiewinning op land. Tegen de bouw van hoogspanningsmasten liggen nu bezwaren bij de Raad van State. Rutten is echter optimistisch. ‘De wil is er. Dat is het belangrijkste.’

PA R T N E R A A N H E T WO O R D

De toekomst van

Nelson Mandela

O

p 5 december 2013 overleed Nelson Mandela. Wij gedenken hem als de belangrijkste voorvechter van de mensenrechten van onze tijd. Zijn leven stond in het teken van de strijd tegen apartheid in Zuid-Afrika. Na zijn presidentschap bleef hij zich inzetten voor mensenrechten. Zo voerde hij campagne tegen hiv-aids, steunde de armen en zette zich in voor ontwikkeling van het platteland en het oprichten van scholen. Wij zijn Nelson Mandela dankbaar voor de inspirerende manier waarop hij zich zijn leven lang voor mensenrechten heeft ingezet. Hij is voor velen, ook voor de ASN Bank, een voorbeeld geweest.

een speciale uitgave, getiteld De toekomst van Nelson Mandela. De vele foto’s, verhalen en getuigenissen schetsen een beeld van Mandela als voorvechter van de mensenrechten, mens en politicus. Hoofdredacteur Bart Luirink schrijft: ‘Enkele jaren geleden deed een Britse wetenschapper onderzoek naar de overlevingskansen van het gedachtegoed van andere iconen, zoals Martin Luther King en Gandhi. Het viel haar op dat na het aanvankelijke verdriet de belangstelling hiervoor juist sterk was toegenomen. Zo zal het met Nelson Mandela ook gaan. Deze bijzondere editie is daarop een voorschot.’

Voortleven Wanneer een inspirerend mens als

van 76 pagina’s besteedt ook aandacht aan de grote anti-apartheidsbeweging die in Nederland vanaf 1970 ontstond. De ASN Bank maakte daar deel van uit en steunde de beweging waar mogelijk. Die betrokkenheid stond aan de basis van onze huidige inzet voor mensenrechten. Als eerste Nederlandse bank investeerden wij het spaargeld van onze klanten niet in Zuid-Afrika en in ondernemingen die daar actief waren. In het magazine blikken drie oud-directeuren van onze bank terug op die roerige periode.

Nelson Mandela is overleden, betekent dat niet het einde van zijn invloed, want zijn gedachtegoed blijft voortleven. ZAM Magazine draagt daaraan bij met

Anti-apartheidsbeweging Het unieke magazine

Herdenkingsmagazine cadeau Wij hebben zowel De toekomst van Nelson Mandela als de

herdenkingsbijeenkomst op 15 december 2013 in Amsterdam gesponsord. In het kader van onze betrokkenheid geven wij al onze klanten graag een gedrukt bewaarexemplaar cadeau van De toekomst van Nelson Mandela (ter waarde van € 12,50). Als u op onze e-maillijst staat, heeft u hierover al bericht ontvangen.

Bestellen U kunt het magazine tot 15 maart a.s.

bestellen via www.asnbank.nl/mandela (maximaal één per adres, alleen voor ASN-klanten). U ontvangt het dan in april. Kijk ook op www.asnbank.nl/ mandela voor de digitale versie van het magazine. Klanten van de ASN Bank kunnen een gratis herdenkingsmagazine over Nelson Mandela aanvragen. februari 2014 ideaal

15

DUURZA AM

BELEID

De prijs van steenkool Van alle fossiele energiebronnen is steenkool de meest vervuilende, met de grootste CO2-uitstoot. Goede redenen om het in de grond te laten zitten. Maar er wordt juist steeds méér steenkool gewonnen. Banken maken dat mogelijk met grootschalige leningen. Dat is een slechte zaak voor mensenrechten, klimaat en natuur. En is het economisch gezien wel zo verstandig?

I

n 2001 verdreven private veiligheidstroepen van de Cerrejón-mijn, samen met de politie, de inwoners van het Colombiaanse dorpje Tabaco in de provincie La Guajira. Bulldozers verwoestten het dorp. De reden: uitbreiding van de mijn. Na jaren van actievoeren beloofde de mijn compensatie aan de bewoners van Tabaco, maar zij hebben nog niets ontvangen. In de buurprovincie Cesar is het Amerikaanse mijnbouwbedrijf Drummond actief. Het heeft paramilitairen in dienst die, naar verluidt, boeren verdrijven van hun land en verantwoordelijk

16


zijn voor honderden moorden en verdwijningen. Ze zijn veroordeeld voor de moord op twee bestuurders van de mijnwerkersvakbond. De steenkool die uit Colombia komt – en in 2011 was dat de helft van wat Nederlandse kolencentrales verstookten – wordt niet voor niets ‘bloedkolen’ genoemd. Maar ook in andere landen nemen mijnbouwbedrijven zonder pardon boeren hun belangrijkste middelen van bestaan, land en water, af. Mijnbouw gaat eveneens gepaard met enorme milieuschade. De Colombiaanse Cerrejón-mijn heeft een gebied van 690 vierkante kilometer in woestenij veranderd. Australische mijnbouwbedrijven willen een haven aanleggen voor de afvoer van kolen naast het toch al bedreigde Great Barrier Reef. In Indonesië gaat mijnbouw gepaard met de verwoesting van grote stukken tropisch bos. Maar het allerschadelijkst is de

Vrouwen in het dorpje Bokapahari kijken uit over een steenkoolmijn in Jharkhand, India.

STEENKOOL EN HET KLIMAAT Wereldwijd is de energiesector verantwoordelijk voor circa twee derde van de uitstoot van broeikasgassen; 41 procent van de elektriciteit wordt opgewekt met steenkool. In 2005 trad het Kyoto-protocol in werking met afspraken om de CO2-uitstoot te verminderen. Sindsdien is de capaciteit van elektriciteitscentrales die op kool draaien, met 35% gegroeid. Al tien jaar is steenkool elk jaar de snelst groeiende energiebron. Sinds het jaar 2000 is de kolenproductie wereldwijd gestegen met 69%; er wordt jaarlijks 7,9 miljard ton kool gedolven.

WAT KUNT U DOEN? Energieleveranciers zijn verplicht een stroom-

Foto: Allison Joyce/Redux/Hollandse Hoogte

etiket te publiceren. Daarin staat waar de energie die zij verkopen, vandaan komt. Zo kunt u een leverancier zoeken die geen elektriciteit uit kolencentrales gebruikt. U vindt de stroometiketten door te googelen op het woord ‘stroometiket’ plus de naam van de energieleverancier.

invloed van al die verstookte steenkool op het klimaat. Als het huidige verbruik doorgaat, is het onmogelijk om de klimaatverandering binnen de ‘veilige’ grenzen van 2 graden Celsius te houden.

Banken Wie kan de opmars van steenkool

stoppen? Van internationale klimaatafspraken valt voorlopig weinig te verwachten. Dezelfde overheden die beloven om de klimaatverandering tegen te gaan, verlenen toestemming voor mijnbouwprojecten en kolencentrales. Wie wél grote invloed hebben, zijn de banken. De bouw van kolencentrales en de aanleg van mijnen zijn duur. Daarom spelen banken een sleutelrol in de ontwikkeling van de kolensector. Ze kunnen het klimaat redden door te investeren in wind- en zonne-energie, of onherstelbare schade toebrengen via hun investeringen in steenkool. Wat kiezen ze? Het antwoord staat in het rapport Banking on Coal, dat in november 2013 verscheen. Verschillende onderzoeksbureaus en non-gouvernementele organisaties brachten samen de investeringen van banken in de steenkoolindustrie in kaart. In 2012 investeerden banken wereldwijd 397% meer in de winning van kool dan in 2005, toen het klimaatverdrag van Kyoto van kracht werd. Twintig banken financieren 71 procent van de grote mijnbouwbedrijven. De grootste investeringen komen uit de Verenigde Staten, Duitsland, Groot-Brittannië, Frankrijk, Zwitserland, China en Japan. De drie grootste Nederlandse banken bevinden zich in de top 50. Zijn dit allemaal klimaatonvriendelijke banken? Ogenschijnlijk niet. De Royal Bank of Scotland bijvoorbeeld vermeldt op haar website dat zij klimaatvriendelijk is, want haar kantoororganisatie is klimaatneutraal. Wat er niet staat is dat haar investeringen en financieringen 1200 maal

meer invloed hebben op het klimaat dan haar kantoren. De Deutsche Bank noemt zichzelf op haar website ‘klimaatambassadeur’, maar is ook trots op de titel ‘Coal House of the Year 2013’. De meeste grote banken zeggen wel wat ze investeren in hernieuwbare energie, maar niet hoeveel ze investeren in fossiele energie.

China Hoe verstandig zijn die investeringen in

steenkool nu eigenlijk? Tot voor kort dachten financieel analisten en onderzoekers dat vooral China een onverzadigbare vraag naar steenkool had. Die rechtvaardigde hoge investeringen om meer steenkool op de markt te brengen. Inmiddels denken vooraanstaande analisten daar anders over – analisten van bijvoorbeeld Deutsche Bank, Goldman Sachs en Citi, dezelfde banken die enorme bedragen investeren in steenkool. Zij constateren dat China overschakelt van groei die is gedreven door steeds meer industrie, naar groei op basis van consumptie. China heeft steeds minder kolen nodig om dezelfde economische waarde te creëren. Ook heeft het land ambitieuze doelen voor energieefficiëntie en een schoner milieu. Als de vraag van China vermindert, daalt de steenkoolprijs (wanneer de situatie verder gelijk blijft). Dat maakt de enorme investeringen in steenkoolprojecten onrendabel. De ASN Bank investeert niet in fossiele brandstoffen en mijnbouw, en wil in 2030 klimaatneutraal zijn. Onze kantoororganisatie is dat al. Maar we stellen dit doel – misschien wel als eerste bank – ook voor onze investeringen en beleggingen, waarvan de invloed op het klimaat veel groter is. U leest meer in ons klimaatbeleid op www.asnbank.nl > Wat doen wij > Waar kiezen we voor > Duurzaamheidsbeleid > Issuepapers.


17

Duurzame apps Op zoek naar duurzaam gevangen vis? Een leuke manier om zuiniger auto te rijden? Er zijn tal van apps die u helpen bij een duurzame levensstijl.

DJournaal

Rankabrand

A het duurzame nieuws bij elkaar vindt u in Al d de app Duurzaam Journaal. Met nieuws, a achtergronden, een agenda en duurzame v vacatures, zoals functies bij ngo’s en andere duurzame werkgevers. iPhone en iPad

Rank a Brand geeft een overzicht van meer d dan achthonderd merken en hun score op het g gebied van duurzaamheid. Terwijl u in de w winkel staat, checkt u de scores van merken op het gebied van bijvoorbeeld milieu en arbeidsomstandigheden. iPhone en Android-toestel

iKringloop i iKringloop is bedoeld om tweedehands sspullen van eigenaar te laten verwisselen, w waardoor er minder wordt weggegooid. iiPhone, iPad en Android-toestel

Ik kom in actie Met deze app verzamelt u acties voor een betere wereld. U voert ze gemakkelijk op uw e eigen telefoon uit. Ook wordt u op de hoogte g gehouden van nieuwe acties. Android-toestel

Afvalscheidings wijzer A In welke afvalbak moet welk afval? Dat maakt d de afvalscheidingswijzer van Milieu Centraal d duidelijk. Zo kunt u in steeds meer gemeentten oliën en vetten gescheiden inleveren als grondstof voor biobrandstof. iPhone, Android-toestel en tablet

Allesduurzaam A Een heel uitgebreide app met meer dan ttienduizend duurzame adressen. Van e ecologische kinderkleding tot duurzame iinterieurverzorging en verantwoorde uitjes voor kinderen. De app heeft een locatiefunctie, die elk duurzaam adres bij u in de buurt aangeeft. iPhone en Android-toestel

18


Fueless U voert het type auto dat u rijdt in en leest de besparingstips. Vervolgens krijgt u terugkoppeling over uw rijgedrag: na elke rit ziet u hoe zuinig u heeft gereden en wat uw brandstofverbruik was. De app is ontwikkeld in het kader van Het Nieuwe Rijden, dat jaarlijks een besparing van 13 procent kan opleveren. iPhone

Duurzame Energie Waarom is duurzame energie belangrijk en wat is het? Zonnepanelen op uw dak, hoe werkt dat? Kunt u samen met de buren een windmolen aanschaffen? Hoe isoleert u het beste uw huis? Deze app van Voor de Wereld van Morgen helpt u om duurzame keuzes te maken. iPad

KeurmerkenWijzer Komt u in de winkel een duurzaamheidskeurmerk tegen, dan vindt u in de KeurmerkenWijzer wat het betekent. De wijzer helpt u verantwoorde keuzes te maken voor uw voeding, kleding, cosmetica en apparatuur. iPhone, Android-toestel en tablet

75%

DEZE KENT U VAST AL

ASN Mobiel Bankieren A Met de app ASN Mobiel Bankieren heeft u altijd inzicht in het actuele saldo v van uw betaal- en spaarrekening(en). U heeft direct overzicht van uw bij- en afschrijvingen en u kunt gemakkelijk geld overboeken en uw rekeningen betalen. iPhone, iPad, Android-toestel en tablet

NOG MEER APPS: G Groenteen fruitkalender, app van Milieu Centraal ((iPhone, Android-toestel en tablet).

W WandelZapp met meer dan vijfhonderd wandelrouttes in Nederland (iPhone, Android-toestel en tablet).

Eco Explorer, een Engelse app die kinderen bewust maakt van klimaatverandering (iPad).

VISwijzer V Deze handige app laat zien welke vis op v verantwoorde wijze is gevangen of g gekweekt. Zij is een initiatief van S Stichting De Noordzee en het Wereld Natuur Fonds. iPhone, Android-toestel en tablet

Puur uit eten! Een app om biologische, fairtrade- en d duurzame restaurants en winkels te zzoeken. iiPhone

G Green Tips & Tricks, groene tips voor een ecovriend delijk leven (iPhone, iPad).

EcoTraveller voor duurzaam toerisme (iPhone, iPad, A Android-toestel).

A ANWB Fietsen met prachtige, groene fietsroutes ((iPhone, iPad, Android-toestel en tablet).

O One World Magazine, een duurzaam tijdschrift ((iPhone, iPad, Android-toestel).

Eerlijke Bankwijzer Hoe scoren Nederlandse banken op het g gebied van duurzaamheid? De Eerlijke Bankwijzer geeft daar een antwoord o op. Verder biedt de app het laatste duurzame nieuws. En u kunt via een spelletje testen of u een goede bankdirecteur bent. iPhone en iPad

Talking dress T Heeft u interesse in groene merken, ttweedehandskledingruil of leuke blogs o over duurzame projecten? Dan wijst d deze app de weg. ‘Nu in de buurt’ biedt een overzicht van de dichtstbijzijnde winkels voor vintagekleding, ecoverzorgingsproducten en biologisch eten. iPhone, Android-toestel en tablet

Duurzaamheid, duurzame boeken (iPad).

Eco Footprint, bepaal uw ecologische gewoonten ((iPhone).

EcoChallenge, weetjes en uitdagingen voor een d duurzamer leven (iPhone).

Mijn Tuin, app voor groene vingers (iPhone, iPad, A Android-toestel).

ALLERLAATSTE TIP… Gebruik sociale media om duurzame apps te vinden. Bijvoorbeeld door op Pinterest te zoeken naar ‘duurzame apps’.


19

B E TA L E N

G E M A K K E L I J K B E TA L E N , O O K M O B I E L

G E E N KO S T E N , W E L R E N T E

Gemakkelijk betalen met de gratis ASN Jongerenrekening Een betaalrekening hoort erbij. Zeker als je naar het voortgezet onderwijs gaat of studeert. Daarom biedt de ASN Bank jongeren van 12 tot 25 jaar de ASN Jongerenrekening. Een rekening waarop je ouders zakgeld en kleedgeld storten. Waarop je het loon van je eerste baantjes en je studietoelage ontvangt. En waarop je gemakkelijk je inkomsten en uitgaven bijhoudt.

W

at biedt de ASN Jongerenrekening? Via je smartphone en internet check je je saldo en betaal je rekeningen. Met je ASN Wereldpas kun je in Nederland en in het buitenland geld opnemen en betalen. De ASN Jongerenrekening maakt ook internetshoppen gemakkelijk. Want met iDeal betaal je je aankopen eenvoudig en snel. Rood staan is niet mogelijk met de ASN Jongerenrekening; er moet altijd een positief saldo op de rekening staan.

Sparen Wil je af en toe geld opzij zet-

ten op een spaarrekening? Combineer je ASN Jongerenrekening dan met een rekening ASN Ideaalsparen. Als je geld van je ASN Jongerenrekening overboekt naar ASN Ideaalsparen, staat dat binnen een paar minuten op je spaarrekening. En andersom. Zo bepaal je gemakkelijk welk deel van je geld je echt wilt sparen, en welk deel je overhoudt om uit te geven.

ASN Jongerenrekening openen Ben je nog geen achttien, dan heb je een van je ouders of verzorgers nodig om samen de ASN Jongerenrekening te openen. Als je achttien jaar of ouder bent, dan kun je het zelf regelen. Op asnbank.nl/ jongerenrekening vind je de link naar het online openingsformulier. Het duurt ongeveer twee weken voor je de rekening

20


in gebruik kunt nemen. Als je jonger bent dan achttien, vragen we je om een kopie van je geboorteakte. Die vraag je aan bij de gemeente waar je bent geboren, bij de balie of via het internet. De kosten (maximaal € 12,50) ontvang je van de ASN Bank retour, binnen vier weken nadat je je ASN Jongerenrekening hebt geopend. Het kost je dus niets om een ASN Jongerenrekening te openen.

De ASN Jongerenrekening in het kort: Online betaalrekening voor jongeren van 12 tot 25 jaar. Betalen en geld opnemen met de ASN Wereldpas. Betalen via iDEAL en chipknip. Met de app ASN Mobiel Bankieren. Je ontvangt 0,75% rente* over je saldo. Je betaalt géén kosten. Rood staan is niet mogelijk. *Variabel rentetarief per 22 augustus 2013; wijzigingen voorbehouden.

Meer informatie of direct een ASN Jongerenrekening openen? Ga naar asnbank.nl/jongerenrekening.

HEEL OVERZICHTELIJK Luca van

Foto: Josje Deekens

Luca van Werd

Werd (16) zit in 5 havo op het Lyceum Ypenburg in Den Haag. ‘Ik heb de ASN Jongerenrekening nu ongeveer twee jaar. We zijn met het hele gezin overgestapt naar deze bank. De eerste paar maanden bekeek ik de rekening nooit, omdat ik een beetje moest wennen aan de website. Nu ben ik helemaal gewend en vind ik het juist heel overzichtelijk. Tegenwoordig kijk ik heel vaak hoeveel geld ik nog heb. Dat valt meestal mee gelukkig. Ik krijg zaken kleedgeld en heb een baantje: ik werk achter de kassa van een supermarkt. Ik besteed m’n geld vooral aan leuke dingen. Naar de bioscoop of winkelen met vriendinnen. En ik geef ook veel geld uit aan cadeautjes. Vooral in december. Maar het meeste geld gaat nu naar kleding. Sinds een half jaar krijg ik kleedgeld en dat bevalt me goed, omdat ik zelf kan bepalen wat ik wanneer wil kopen. M’n oma en ouders sparen voor mijn studie. Dit jaar doe ik eindexamen en ik weet nog niet wat ik daarna wil doen. Studeren of eerst naar het buitenland om ontwikkelingswerk te doen. Een vriendin van mij had informatie opgezocht over werken met weeskinderen in een land in Afrika. Dat lijkt me interessant. Ons profielwerkstuk ging over armoede, dus we zijn er wel mee bezig. Ik zou later best in het buitenland willen werken om anderen te helpen.’


21

De opleiding van assistentiehond Lola

‘Ze is nog iets te speels’

L

Naast blindengeleidehonden traint KNGF Geleidehonden assistentiehonden voor mensen met een functiebeperking. Lola, zeventien maanden oud, moet nog even oefenen voordat ze aan de slag kan.

ola haalt behoedzaam een stofdoekje uit de wasmachine. Daarna springt ze met twee voorpoten op het aanrecht om een biljet van vijf euro te pakken. Ook de moeilijkste taak tot nu toe, muntgeld van de grond pakken, gaat in één keer goed. Het levert haar een paar brokjes en veel lovende woorden van trainster Marlouke Roos (26) op. Lola en Marlouke trainen samen in het opleidingscentrum van KNGF Geleidehonden in Amstelveen. Een speciale ruimte is daar ingericht als ‘woonkamer’. Hier oefent Lola dagelijks haar belangrijkste vaardigheden: duwen, trekken en apporteren. Want die zijn nodig voor de taken die de hond later gaat uitvoeren. Aan het einde van haar opleiding is Lola in staat om als assistentiehond iemand met een functiebeperking te helpen bij dagelijkse dingen. Marlouke: ‘Een blindengeleidehond is de ogen van een visueel gehandicapte, de assistentiehond de handen.’ En dus leert Lola onder meer kastjes te openen, post te halen, deuren te sluiten en doet ze kleding in de wasmachine.

Jong en speels Lola is een kruising tussen een

Duitse herder en een golden retriever. Net als labradors zijn dit bij uitstek hondenrassen die geschikt zijn om mensen te helpen, vertelt Marlouke. ‘Het zijn sociale, rustige dieren met een evenwichtig karakter.’ Maar Lola moet nog wel even oefenen voor ze echt aan de slag kan. ‘Ze is nog wat jong en speels. De honden moeten hun rust kunnen bewaren en wachten op de commando’s die ze krijgen.’ Aan doorzettingsvermogen heeft Lola in ieder geval UW STEUN VOOR VRIJHEID EN MOBILITEIT De opleiding van

een assistentiehond of blindengeleidehond is een flinke investering: bijna twee jaar van intensieve verzorging en training door pleeggezinnen, verzorgers en trainers. Dat moet ook, want de honden wacht een belangrijke taak: ze vergroten de bewegingsvrijheid van mensen met een visuele of andere beperking. Hiervoor is uiteraard geld, tijd en aandacht nodig. Helpt u mee? Kijk dan op pagina 3 voor de actie van de ASN Bank of op asnbank.nl/ideaalsparen.

22


geen gebrek. Voor de vierde keer probeert ze een pakje papieren zakdoekjes op het aanrecht te leggen, maar het valt steeds op de grond. Marlouke blijft Lola aanmoedigen. De hond blijven belonen en aanmoedigen is het allerbelangrijkst als je het dier iets wilt bijbrengen. ‘Goed gedrag beloon je, slecht gedrag negeer je. En je moet de hond ook beschermen. Je kunt beter een paar keer kort oefenen in plaats van één keer lang. Als een oefening niet lukt, doe ik vaak even wat anders.’ Vanochtend heeft Marlouke samen met Lola buiten geoefend. Twee keer per dag gaan trainers en honden naar de markt, de supermarkt of de kinderboerderij in Amsterdam of Amstelveen.

Fysiek contact Als Lola klaar is met haar opleiding,

zoekt KNGF Geleidehonden een geschikte cliënt voor de hond om ‘cliëntgericht’ te gaan trainen. ‘Elk huis en elke handicap vragen andere vaardigheden van de hond. Anders dan bij blindengeleidehonden gebeurt een deel van de training daarom bij de cliënt thuis.’ Een goede match tussen hond en baas is belangrijk. ‘Lola is een jonge, energieke hond die houdt van fysiek contact. Ik wil haar daarom graag plaatsen bij iemand die haar kan aaien.’ Als Lola straks bij een cliënt woont, blijft Marlouke betrokken. Ze ziet bij haar cliënten dat de assistentiehond het leven van mensen met een functiebeperking verbetert. ‘Voor veel mensen is het fijn dat ze niet meer voor alles afhankelijk zijn van andere mensen. Ook op sociaal vlak speelt de hond een belangrijke rol. Mensen hebben meer aanspraak en de gesprekken gaan niet altijd over de handicap of rolstoel, maar ook over de prachtige hond die ernaast loopt.’ Als Lola negen jaar is, gaat ze met pensioen. Veel honden kunnen bij hun huidige baasje blijven, maar dan als ‘gewoon’ huisdier. Sommigen gaan terug naar het vrijwilligersgezin waar ze als pup zijn opgegroeid. En als dat niet mogelijk is, dan heeft KNGF Geleidehonden een lijst met gezinnen die maar wat graag zo’n goed opgevoede hond een mooie oude dag willen bezorgen.

Foto’s: Josje Deekens


23

Dertiende editie van de Dag van het Ethisch Beleggen Foto’s: Josje Deekens

‘Het kan wél’

Ruim duizend mensen verzamelden zich eind 2013 in de Amsterdamse Kromhouthal om met de ASN Bank na te denken over (de toekomst van) duurzaam beleggen. De tien programmaonderdelen boden samen een brede blik op de wereld van morgen.

H

Speciale boten vervoeren de gasten tussen Amsterdam Centraal Station en de Kromhouthal.

Jeroen Jansen

24


et twintigjarige jubileum van het ASN Duurzaam Aandelenfonds bezorgt deze Dag van het Ethisch Beleggen een extra feestelijk tintje. Jeroen Jansen, directeur van de ASN Bank: ‘De ASN startte dit eerste duurzame aandelenfonds tegen de stroom van de tijd in. Maar het paste bij onze visie om groei en winst als resultaat te zien, en niet als drijfveer.’ Deze Dag van het Ethisch Beleggen draait dan ook vooral om het begrip duurzaam. Jansen: ‘Duurzaam beleggen gaat om het besef dat de mens uiteindelijk centraal staat. Want het klimaat kan prima zonder ons, maar de mens kan niet zonder een goed klimaat.’ De tijd is rijp, vindt Jansen. ‘Mensen willen een menswaardige samenleving, waar gedeelde waarden er weer toe doen. Ze willen meer “het kan wél” in plaats van “het kan niet”.’

ASN University De grote zaal in de Kromhouthal is

ingericht als ‘ASN-University’. Hier krijgt het publiek ‘college’ van drie specialisten. Journalist Bas Heijne betoogt in zijn ‘toekomstvisie op een duurzaam Nederland’ dat ons gevoel voor ethiek weer een plek moet krijgen in het marktdenken. Econoom Mathijs Bouman vervolgt met een lezing over ‘duurzaamheid en de financiële sector’. Volgens hem kun je ook duurzaam beleggen in ‘oude, vieze bedrijven, want die zijn een draai aan het maken’. Marleen Janssen Groesbeek, duurzaamheidsmanager bij DSM, neemt

Bas Heijne

tot slot de zaal mee naar het verleden, het heden en de toekomst van duurzaam ondernemen. ‘We moeten kritischer kijken in welke sectoren we investeren. Een tros bananen voor 1 euro, dat kan toch niet?’ Redmond O’Hanlon

Presentator Leon Verdonschot met Jelle Brandt Corstius

Willemijn Verloop

ASN-Gasten Bij de ASN-variant van het televisieprogramma Zomergasten vertellen drie gasten over hun wereld aan de hand van zelfgekozen filmfragmenten. Presentator Leon Verdonschot ondervraagt achtereenvolgens Jelle Brandt Corstius (‘Na een tijd in Felix Rottenberg en Wim Leereveld

Debatcafé Onder leiding van oud-politicus Felix

Rottenberg (links) debatteren Wim Leereveld (Access to Medicine, rechts op de foto), Marcel Joachimsthal (algemeen directeur GlaxoSmithKline), Rinke van den Brink (farmaspecialist van de NOS) en Jeroen Jansen (directeur ASN Bank) over misstanden en dilemma’s in de farmaceutische industrie.

India waardeer je kraanwater enorm.’), de Britse reisschrijver, avonturier en programmamaker Redmond O’Hanlon en Willemijn Verloop, oprichtster van WarChild en Social Enterprise NL (‘Ik ben nou eenmaal een rasoptimist.’). Teun van de Keuken

Daarna gaan – onder leiding van Teun van de Keuken – Peter Ras (Oxfam Novib), San Lie (Morningstar), Peter de Waard (de Volkskrant), Henk de Bruin (Philips) en Bas-Jan Blom (ASN Bank) in gesprek over duurzaam beleggen. Een contradictio in terminis? Nee, maar je moet het wel goed aanpakken, luidt de conclusie. >


25

Voor de wereld van morgen Presentator Jelte Sondij (op de rug gezien) en Willemijn Verloop (rechts) van Social Enterprise NL spreken met jonge ondernemers Mette te Velde (Strawberry Earth), Marieke Eyskoot (Talking Dress) en Egon de Bruin (Kairos Tools) over de manier waarop zij impact willen hebben. Zij concluderen: ‘Als wij bewijzen

dat het kan, volgen grote bedrijven vanzelf.’ Later op de middag presenteren vijf startende ondernemers hun ideeën. Tetsuro Miyazaki (KRNWTR), Annemiek Vlaming (Werken Aan De Toekomst), Bart Fluit (WavEnergy), Florian Andriessen (Terre des Hommes) en Tara Scally (Maya Moda) geven ieder een korte presentatie.

Land van de onbegrensde mogelijkheden

Duurzaam beleggen, hoe doe je dat? BNR Radio

‘Banken vallen neer, ons geld is gewichtloos en de wereld staat in de fik. Er is geen tijd voor gedonder meer. De revolutie begint hier!’ De Gebroeders Fretz sluiten de dertiende Dag van het Ethisch Beleggen af met een snelle, inspirerende schets van onze tijd. ‘We bezitten het vermogen tot verwondering en we twijfelen niet aan ons eigen gelijk.’ Van de jaren negentig waarin zij zijn opgegroeid: ‘Seedorf nam nog penalty’s, Henny Huisman zong elke avond “Surprise, surprise”.’ En van de toekomst: ‘We hebben het rotsvaste geloof dat het land van de onbegrensde mogelijkheden hier is.’ De Gebroeders Fretz ontbreekt het in elk geval niet aan optimisme: zij doen een gooi naar het minister-presidentschap in 2025. Waarvan akte. Verslagen van alle onderdelen van de Dag van het Ethisch Beleggen staan op de website van de ASN Bank. Onder ‘ASN Bank Actueel’ vindt u het artikel ‘Inspirerende Dag van het Ethisch Beleggen’ met links naar alle verslagen.

26


sluit de dag af met een live-uitzending over duurzaam beleggen. Wat zijn de belangrijkste criteria en hoe controleer je die? Vijf tips uit de uitzending: Kies persoonlijke criteria aan de hand waarvan u belegt. Beleg bijvoorbeeld niet in bedrijven die te maken hebben met wapens en kinderarbeid. Als u het moeilijk vindt om zelf uit te zoeken hoe duurzaam een belegging is, beleg dan via een duurzaam beleggingsfonds. Ga in gesprek met uw pensioenfonds; ook dat is een deel van uw geld dat belegd wordt en vaak nog niet heel duurzaam. De lange termijn is belangrijk, beleg niet in ‘hypes’ en ‘bubbles’. Denk in plaats van beleggen ook eens aan duurzaam investeren: ondersteun nieuwe ondernemers met goede duurzame ideeën. Vindt u het moeilijk om dit zelf uit te zoeken, dan kan ook dit via fondsen.

ASN VERMOGENSBEHEER

Goed resultaat ASN Vermogensbeheer Misschien heeft u het al eens in Ideaal gelezen: als u een vermogen heeft van 250.000 euro of meer, kunt u dit duurzaam laten beheren door ASN Vermogensbeheer. Wat leverde dat de klanten van ASN Vermogensbeheer in 2013 op?

‘G

Koersstijgingen De portefeuille van klanten met een neutraal risicoprofiel belegt ASN Vermogensbeheer voor 40 tot 60 procent in aandelen, en voor de rest in obligaties en liquiditeiten. Omdat de aandelenmarkten het in 2013 goed deden, lag het aandelenbelang dit jaar rond de 57 procent. Deze portefeuille behaalde een rendement van 12,24%. De portefeuille van klanten met een ‘offensief’ risicoprofiel rendeerde 22,27%. Doordat zij bijna 77 procent in aandelen belegden, profiteerden ze meer van de koersstijgingen op de Europese en vooral de Amerikaanse beurzen. ‘Het belang in Amerika was dit jaar overwogen. Maar we geloven dat het herstel in Europa nu echt op gang komt. Daarom draaien we het overwogen belang in de VS wat terug,’ licht Alexander toe. Wilt u meer resultaten zien? U vindt de cijfers en grafieken over 2013 en eerder op www.asnbank.nl/vermogensbeheer, als u doorklikt naar de pagina Financieel rendement. Duurzame portefeuille ASN Vermo-

gensbeheer belegt alleen in ondernemingen en landen die zijn goedgekeurd voor

Foto: Josje Deekens

emoedsrust’, zegt vermogensbeheerder Alexander Crommelin. ‘Veel klanten willen hun vermogen veilig stellen, maar toch ook laten groeien. Voor deze klanten beleggen we deels in obligaties, deels in aandelen. Met de obligaties nemen we zo min mogelijk risico door alleen Nederlandse en Duitse staatsobligaties te kopen. En dan met een korte looptijd, waardoor het risico op koersdaling heel gering is. Die voorzichtige opstelling heeft ons de afgelopen vier tot vijf jaar voor veel ellende behoed. Het rendement behalen we met het aandelengedeelte van de portefeuille. We doen regelmatig aan “rebalancing”. Dan beleggen we bijvoorbeeld de mogelijke opbrengsten uit aandelen in obligaties. Zo stellen we de winst veilig en handhaven we de verdeling over aandelen, obligaties en liquiditeiten die we met de klant hebben afgesproken.’ het ASN Beleggingsuniversum. De beleggingen zijn dus net zo duurzaam als die van de ASN Beleggingsfondsen en de ASN Bank. Wat ASN Vermogensbeheer extra biedt, is dat de portefeuille aansluit bij uw eigen situatie en wensen. ‘We bespreken die van tevoren in een persoonlijk gesprek met de klant. Als deze risico’s zoveel mogelijk wil vermijden, dan beleggen we grotendeels in obligaties’, zegt Alexander. ‘Een klant kan ook kiezen voor meer aandelen. Bijvoorbeeld als hij of zij jonger is en belegt voor het pensioen. Met zo’n lange beleggingshorizon kun je wat meer risico nemen.’

V.l.n.r.: Alexander Crommelin, Jan Willem Nieuwenhuys, Jeroen Hartog, Gaytrie Mahabiersing en Paul Latta

De vermogensbeheerders bespreken graag met u hoe zij uw beleggingsportefeuille kunnen laten aansluiten op uw wensen. Op www.asnbank.nl/ vermogensbeheer vindt u de informatie om rechtstreeks een afspraak met hen te maken.

Dit artikel is samengesteld door ASN Vermogensbeheer. Het is een marketinguitgave en geen aanbod of uitnodiging om financiële instrumenten te kopen of verkopen. Evenmin bevat het een beleggingsaanbeveling, beleggingsadvies, juridisch of fiscaal advies. Het is ook niet bedoeld om enig recht of enige verplichting te creëren. ASN Vermogensbeheer is statutair gevestigd te Weesp en ingeschreven bij de Kamer van Koophandel Gooi, Eem- en Flevoland onder nummer 32060125. ASN Vermogensbeheer is als beleggingsonderneming geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM) te Amsterdam. De waarde van uw beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Beleggingen in aandelen en obligaties gaan gepaard met het risico dat u uw inleg niet terugkrijgt. Dit risico kan hoger of lager worden, afhankelijk van onder meer uw beleggingskeuze. Bespreek uw risico met uw financieel adviseur.


27

SAMEN DOEN

RotterZwam

De vijf Battles van 2013 Nieuw in 2013: de Voor de Wereld van Morgen Battles. Ideaal praat na met de vijf winnaars van deze bijzondere competitie voor duurzame projecten. Battle 1 - Water KRNWTR-app: JA of NEE voor kraanwater in de horeca Tetsuro Miyazaki: ‘Via crowdfunding hadden we geld geworven om een kraanwater-app te ontwikkelen, maar dat was nog niet genoeg. Het geld van de Battle was het laatste zetje. Onze app werd gelanceerd op 22 maart 2013: Wereldwaterdag. Hiermee kun je het kraanwaterbeleid in de horeca bekijken, reviewen en delen via social media. Zo kunnen we met z’n allen de Nederlandse horeca wat kraanwatervriendelijker maken.’ www.krnwtr.nl/app

Battle 2 - Mode GoLDFABRIK is een online galerie

met atelier voor sieraadontwerpers die werken met ‘fairtrade & fairmined’ goud. Zo willen ze een positieve verandering in de goudwinning teweeg brengen. Nadine Kieft: ‘Dankzij de Battle heb ik in november kunnen exposeren in de Westergasfabriek tijdens Meesterlijk, een event voor design, ambacht en food. Mijn stand trok veel bezoekers omdat we een deel van het atelier hadden nagebouwd. De sieradencollectie werd goed ontvangen. Vooral onze trouw-

28


ringen zijn in trek. Sinds kort telt GoLDFABRIK tien ontwerpers. We willen in 2014 via crowdfunding meer investeringsgeld werven.’ www.goldfabrik.nl

in 2014 de productie van op afval gekweekte oesterzwammen opvoeren tot tweehonderd kilo per maand om aan de groeiende vraag te kunnen voldoen. Zodat horecazaken geen nee hoeven te verkopen wanneer iemand een broodje Rotterzwam of vegetarische kroket bestelt.’ www.rotterzwam.nl

Battle 3 – Voedsel Stichting Tas-Toe wil voedselverspil-

Battle 5 - Dierenwelzijn Van Visnet tot Badpak van Healthy

ling in de horeca tegengaan. Op de site staan restaurants die overgebleven eten meegeven. Nelske Thalen: ‘Het geld zit nog in onze spaarpot, maar we gaan een gedeelte uitgeven aan een nieuwe website. We zitten vol ambitie. Momenteel zijn 170 restaurants aangesloten bij Tas-Toe en dat moeten er veel meer worden. Daarom gaan we dit jaar alle restaurants in Nederland informeren over Tas-Toe. De doggybag moet in Nederland volkomen normaal worden.’ www.tas-toe.org

Battle 4 - Afval RotterZwam kweekt eetbare padden-

stoelen in, met én voor Rotterdam. Siemen Cox: ‘Het geld van de Battle hebben we geïnvesteerd in een klimaatinstallatie. Deze is half december geplaatst en regelt de temperatuur, de luchtvochtigheid en het zuurstofgehalte in de kweekruimte. We willen

Seas verwijdert verloren visnetten uit scheepswrakken in de Noordzee en laat deze recyclen tot sokken, badpakken en andere producten. Robert Steenbergen: ‘Het Battle-geld gaan we vanaf april dit jaar gebruiken om te duiken naar visnetten in de Noordzee. ’s Winters is het daarvoor veel te koud. Goed nieuws is dat we ook gaan duiken bij België, in de Adriatische Zee en de Middellandse Zee. Ons project inspireerde ook Amerikanen, die hun opgedoken netten via onze samenwerkingspartners laten verwerken. En dan te bedenken dat we nog geen jaar geleden met Healthy Seas begonnen zijn.’ www.healthyseas.org

Meer weten over de Battles en alle deelnemers? Ga naar www.voordewereldvanmorgen.nl of pagina 35.

BELEGGINGSUNIVERSUM

Wij beleggen alleen in ondernemingen, projecten en landen die zijn geselecteerd op basis van ons duurzaamheidsbeleid. De pijlers van dit beleid zijn mensenrechten, klimaat en biodiversiteit. De ASN Selectiecommissie beoordeelt jaarlijks zo’n vijfhonderd ondernemingen en instellingen wereldwijd voor het ASN Beleggingsuniversum. Ondernemingen die zich niet in het universum bevinden, kunnen we toelaten of (weer) afwijzen. Ondernemingen in het universum beoordelen we elke drie jaar opnieuw.

Zonne-energie Voor het ASN Milieu & Waterfonds keurden we Meyer Burger goed. Dit Zwitserse bedrijf zorgt, zoals het zelf zegt, voor ‘zuivere energie’. Het ontwikkelt zonne-energiesystemen en wil zonne-energie goedkoper maken. Samen met zijn partners in de industrie, politiek, onderzoekers en vakbonden wil Meyer Burger zorgen voor een toename van zonne-energie, met het doel om de maatschappij te verduurzamen.

√

Verder keurden we (opnieuw) goed: JCDecaux, Pearson, Reed Elsevier, Wolters Kluwer, Lagardère, CEWE, Nolato, Opera Software en Wincor Nixdorf.

Water voor fracking We willen de klimaatverandering zoveel mogelijk beperken. Daarom mijden wij activiteiten die (in)direct veel broeikasgassen uitstoten, zoals de winning van teerzandolie en schaliegas. Deze veroorzaakt bovendien nieuwe duurzaamheidsrisico’s, zoals drinkwatervervuiling en aardbevingen. Bij de winning van schaliegas (fracking) zijn enorme hoeveelheden water nodig. Sinds enige tijd leveren de Amerikaanse (drink)waterbedrijven Aqua America en American Water water hiervoor. Ook zijn ze actief lid van de Marcellus Shale Coalition, de machtigste lobbyorganisatie voor schaliegas in de VS. Daarom keurden we beide bedrijven af voor het beleggingsuniversum van het ASN Milieu & Waterfonds. Verder keurden we af: HaloSource, Stantec, Xylem, AF Gruppen, Marstons, Valeo en Veidekke.

U vindt het beleggingsuniversum van elk ASN-fonds op www.asnbank.nl, via de link op de webpagina van het fonds.


29

BELEGGEN

Het ASN-Novib Microkredietfonds maakt een verschil Beleggen in microkredieten voor kleine ondernemers Verstrekt door MFI’s met een sociaal beleid Met rendement voor u en de wereld

A

ls belegger in het ASN-Novib Microkredietfonds helpt u boeren en kleine ondernemers in ontwikkelingslanden. Met behulp van microkrediet kunnen zij een handeltje opzetten of uitbreiden, een nieuw gewas verbouwen of een werkplaats opzetten. Bas-Jan Blom, directeur ASN Beleggingsfondsen, ging vorig jaar naar Tanzania en Zambia. Daar bezocht hij enkele microfinancieringsinstellingen (MFI’s) waarin het ASN-Novib Microkredietfonds belegt. Natuurlijk ging hij ook langs bij klanten van de MFI’s: de mensen die microkredieten lenen. Zo ontmoette hij Precious Ntini. Zij maakt kleding op bestelling in een klein winkeltje in een bazaar in de Zambiaanse hoofdstad Lusaka. Bas-Jan vroeg haar wat microkrediet voor haar betekent. ‘Ik was onder de indruk van haar ondernemingszin,’ zegt hij. ‘Ze was al dertig jaar lang ondernemer. Precious Ntini vertelde me dat ze dankzij het microkrediet haar winkeltje kon runnen. Dat bracht zoveel op dat ze haar drie kinderen naar school kon laten gaan.’ Met een microkrediet breidde Precious onlangs haar naaiwinkeltje uit en huurde een tweede winkeltje, waar ze van alles verkoopt. Ze heeft nu twee

30


mensen in dienst en geeft zelf ook naailes. ‘Precious Ntini is een goed voorbeeld van een kleine ondernemer die voor inkomen en werkgelegenheid zorgt,’ zegt Bas-Jan. ‘De mensen in Afrika staan wat relaxter in het leven dan hier, maar ze ondernemen wel van alles. Ik vond het prachtig om te zien dat veel ondernemers die ik ontmoette, soms wel drie ondernemingen tegelijkertijd hadden. Een man combineerde bijvoorbeeld een boerenbedrijfje, een autorijschool en een bouwonderneming. Door zo’n bezoek als dit ervaren we in de praktijk hoe MFI’s werken. Ook bespreken we met de medewerkers van de MFI’s tegen welke problemen zij aanlopen, en hoe ze de wensen invullen die we vanuit het ASN-Novib Microkredietfonds stellen.’

Welke wensen zijn dat dan? ‘We zijn kritisch over de MFI’s waarin het fonds belegt’, aldus Bas-Jan. ‘We letten er goed op dat zij zich vooral richten op kleine ondernemers die niet bij een “normale” bank terecht kunnen, en dat ze mensen met een laag inkomen en een kwetsbare positie bedienen. Er zitten dan ook diverse MFI’s in de fondsportefeuille die voornamelijk vrouwen als klant hebben. En ook MFI’s die vooral op het platteland werken. In sommige landen zijn er namelijk genoeg MFI’s actief in de steden, maar hebben mensen daarbuiten nauwelijks toegang tot financiële diensten. Natuurlijk beoordelen we ook de efficiëntie, transparantie en financiële soliditeit van de MFI’s. En we eisen dat ze zich verantwoordelijk opstellen tegenover de maatschappij en het milieu.’

Groepsleningen De oudste MFI van

Tanzania, al twaalf jaar actief in het land, is Finca. Deze MFI is gespecialiseerd in groepsleningen op het platteland. Bas-Jan maakte kennis met een van de groepen. ‘Een groep bestaat uit vijftien tot dertig deelnemers’, vertelt hij. ‘Elke groep is een mix van mannen en vrouwen, waarbij vrouwen vaak in de meerderheid zijn. Een groep kiest een voorzitter, secretaris en penningmeester. Aan hen leggen de groepsleden verantwoording af, en via hen betalen ze hun lening terug aan Finca.

De groep die ik bezocht, bestond uit verschillende mensen, zoals slagers, vrouwen met een eigen groentehandeltje en een grote kruidenier. Ieder van hen leent een verschillend bedrag, tussen 300 en 1500 dollar. De groep is als geheel verantwoordelijk voor alle leningen. Dat geeft wel spanningen. De grote leningen hebben een langere looptijd, zodat de kleine leners moeten wachten op de grote leners voordat ze een nieuwe lening kunnen afsluiten. Ook willen kleine leners niet altijd garant staan voor een grote lening. Daarom verstrekt Finca sinds 2006 individuele leningen aan ondernemers in het midden- en kleinbedrijf.’ Daarnaast biedt Finca sinds 2013 spaarrekeningen. Ook klanten zonder lening kunnen zo’n rekening openen. Voor de klanten is het belangrijk dat zij hun geld tegen een goede rente veilig kunnen wegzetten. En Finca zelf hoopt zo op den duur de helft van het geld bij elkaar te brengen

dat het nodig heeft om microkredieten te verstrekken. Er is geen kredietregistratiesysteem in Tanzania. Bestaat dan niet het gevaar van overkreditering, waarbij mensen teveel lenen en in financiële problemen komen? ‘Finca heeft een aparte functionaris die verantwoordelijk is voor de sociale prestaties van de MFI’, legt Bas-Jan uit. ‘Hij bezoekt steeksproefgewijs klanten om te zien welke invloed de lening heeft en of het goed gaat met de klanten, ook als de lening is afgelopen.’

Gemakkelijk instappen In 2013

behaalde het ASN-Novib Microkredietfonds een rendement van 3,65%. Meer informatie en cijfers vindt u op pagina 33. Wilt u in het fonds beleggen? Dan opent u een rekening ASN Optimaalbeleggen. Daar stort u geld op, waarmee u participaties in het ASN-Novib Microkredietfonds koopt. U bepaalt zelf hoeveel

u belegt. En u kunt uw beleggingen aanen verkopen wanneer u wilt. Als u even niet wilt beleggen, kunt u het geld op het spaargedeelte van ASN Optimaalbeleggen laten staan. Meer informatie over het ASN-Novib Microkredietfonds leest u op www.asnbank.nl/beleggen.

De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Het ASN-Novib Microkredietfonds is een beleggingsinstelling. De beheerder van het ASN-Novib Microkredietfonds is ASN Belegginginstellingen Beheer B.V. (ABB). ABB en het ASN-Novib Microkredietfonds zijn opgenomen in het register van de AFM. Voor dit fonds is een prospectus en het document Essentiële Beleggersinformatie (EBi) verkrijgbaar via www. asnbank.nl/beleggen, op de pagina van het fonds. Dit artikel mag niet worden aangemerkt als een beleggingsadvies.

Precious Ntini


31

BELEGGEN

Uitstekende resultaten aandelenfondsen De aandelenmarkten deden het in 2013 beter dan in 2012, dat ook al een goed jaar was. De drie aandelenfondsen onder beheer van ASN Beleggingsinstellingen Beheer B.V. behaalden uitstekende rendementen, zoals u op deze pagina’s kunt zien. De obligatiemarkten bleven daarbij achter. Dat beïnvloedde de rendementen van onze fondsen met een vastrentend karakter, met name het ASN Duurzaam Obligatiefonds en het ASN Groenprojectenfonds. De waarde van uw beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. ASN Duurzaam Aandelenfonds, ASN Duurzaam Obligatiefonds, ASN Duurzaam Mixfonds, ASN Duurzaam Small & Midcapfonds en ASN Milieu & Waterfonds zijn subfondsen van ASN Beleggingsfondsen N.V. ASN Groenprojectenfonds, ASN-Novib Microkredietfonds en ASN Beleggingsfondsen N.V. zijn beleggingsinstellingen. De beheerder daarvan is ASN Beleggingsinstellingen Beheer B.V. (ABB). ABB, ASN Groenprojectenfonds, ASN-Novib Microkredietfonds en de subfondsen van ASN Beleggingsfondsen N.V. zijn opgenomen in het register van de AFM. Een prospectus en de Essentiële Beleggersinformatie (EBi) voor ieder ASN Beleggingsfonds zijn kosteloos verkrijgbaar bij de ASN Bank in Den Haag of via www.asnbank.nl. Lees de EBi voordat u een beleggingsfonds koopt. Dit klantenmagazine mag niet worden aangemerkt als beleggingsadvies.

ASN Duurzaam Aandelenfonds GROOTSTE BELANGEN: SALESFORCE.COM 3,93% COMMUNICATIONS 2,76% VODAFONE GROUP 2,55% IT HOLDING 2,43% STARBUCKS CORP 2,13%

VERIZON AMADEUS

In december steeg de koers van het ASN Duurzaam Aandelenfonds met 0,87%. Hiermee is het jaarrendement uitgekomen op 30,51%. Zoals in heel 2013 behaalden vooral technologieaandelen in december een goed rendement. Bedrijven uit de technologiesector zijn sterk vertegenwoordigd in het fonds. Aandelen die eruit sprongen waren Berkeley Group, Accsys Technologies en Amadeus IT. Het fonds kocht aandelen van onder meer Lagardère, Legrand, Kingfisher en Salesforce.com. In december is Lagardère nieuw toegelaten tot het universum. Dit grote mediabedrijf is gespecialiseerd in gedrukte media, zoals tijdschriften en boeken. Het is ook eigenaar van een bedrijfstak die televisie en radio produceert. Lagardère heeft zich aangesloten bij het Global Compact van de VN. Het streeft ernaar de CO2afdruk van de bedrijfsvoering zoveel mogelijk te verkleinen. Op de belangen in Philips, Vestas Wind Systems en Berkeley Group namen we wat winst. Koers in euro’s op

Rendement

Rendement

Gemiddeld

Gemiddeld

over

over

jaarrendement

jaarrendement

2013

afgelopen 3 jaar

afgelopen 5 jaar

31-12-12

31-12-13

laatste 3 maanden

60,87

77,55

5,34%

30,51%

11,43%

15,70%

De rendementen die worden genoemd op pagina 32 en 33, zijn per 31 december 2013.

ASN Duurzaam Obligatiefonds

ASN Duurzaam Mixfonds

GROOTSTE DEBITEUREN: NEDERLAND 19,96% 18,86% DUITSLAND 15,54% FRANKRIJK 10,65%

OOSTENRIJK BELGIË 9,59%

GROOTSTE BELANGEN: AANDELEN: SALESFORCE.COM 3,93% VERIZON COMMUNICATIONS 2,76% VODAFONE GROUP 2,55% OBLIGATIES: NEDERLAND 19,96% OOSTENRIJK 18,86% DUITSLAND 15,54%

Als gevolg van het hogere algemene renteniveau daalde de koers van het ASN Duurzaam Obligatiefonds met 0,73%. Het jaarrendement voor 2013 is uitgekomen op 0,35%. De verschillen tussen de rentes van de verschillende landen namen af dankzij het toenemende vertrouwen in de eurozone. Dat droeg zowel positief bij aan de resultaten in december als die in heel 2013. Zo daalde de rentevergoeding die Spanje meer betaalde dan Duitsland verder tot 2,20%. Eind 2012 betaalde de Spaanse overheid nog bijna 4% meer rente dan Duitsland. Het gewicht van de verschillende landen in de portefeuille wordt bepaald door hun duurzaamheidsscore en terugbetaalcapaciteit. Op basis hiervan beleggen wij de instroom van nieuwe beleggingsgelden en de ontvangen rente in de diverse landen. Zo kochten we in december staatsobligaties van Spanje, Frankrijk, Oostenrijk en Italië.

In december steeg de koers van het ASN Duurzaam Mixfonds met 0,32%. Daarmee kwam het rendement voor 2013 uit op 13,46%. Het belang in aandelen compenseerde in december ruimschoots het verlies van obligaties. We kochten aandelen Lagardère, Legrand, Kingfisher en Salesforce.com. Het gewicht van de verschillende landen in de obligatieportefeuille wordt bepaald door hun duurzaamheidsscore en terugbetaalcapaciteit. Op basis hiervan beleggen wij de instroom van nieuwe beleggingsgelden en de ontvangen rente in de diverse landen. Het stadium van de conjunctuurcyclus waar we ons nu in bevinden, is over het algemeen gunstig voor aandelen. Obligaties kunnen te lijden krijgen van de stijgende trend van de rente. Daarom willen we het licht overwogen belang in aandelen aanhouden ten koste van obligaties.

Koers in euro’s op

32

Rendement

Rendement

Gemiddeld

Gemiddeld

over

over

jaarrendement

jaarrendement

2013

afgelopen 3 jaar

afgelopen 5 jaar

31-12-12

31-12-13

laatste 3 maanden

28,13

27,34

1,22%


0,35%

3,34%

2,69%


Rendement

Rendement

Gemiddeld

Gemiddeld

over

over

jaarrendement

jaarrendement

2013

afgelopen 3 jaar

afgelopen 5 jaar

31-12-12

31-12-13

laatste 3 maanden

65,89

72,69

3,16%

13,46%

7,23%

8,79%

ASN Milieu & Waterfonds

ASN Duurzaam Small & Midcapfonds

GROOTSTE BELANGEN: CLEAN HARBORS 4,35% ROPER INDUSTRIES 4,11% KINGSPAN GROUP 3,49% CIA SANEAMENTO BASICO 3,13% PENNON GROUP 3,04%

GROOTSTE BELANGEN:

Het fonds behaalde in december een rendement van 1,63%, wat het jaarrendement op 26,89% bracht. In december droegen vooral de belangen in de VS en in waterinfrastructuur en -technologie positief bij, met name Clean Harbors, Beijing Enterprises Water en Roper. Beleggers namen winst op cyclische bedrijven die sterk in waarde waren gestegen, zoals Uponor en Nibe. De zwakke yen drukte het resultaat van Horiba. We verstevigden het belang in de subsector zonne-energiesystemen met een belegging in het Zwitserse Meyer Burger. De onderneming is wereldwijd marktleider in apparatuur voor zonne-energie. Wij vinden de vooruitzichten voor beleggingen in deze markten goed. We breidden het belang in de afvalsector uit met de aankoop van het Britse DS Smith. De onderneming heeft een goed management en een sterk trackrecord als het gaat om groei. We verkochten het belang in Zumtobel vanwege de waardering, en in Xylem omdat het niet meer voldeed aan de duurzame criteria.

Het rendement over december was 0,89%. Daarmee kwam het jaarrendement uit op 28,72%. De sterke economische cijfers leidden tot goede resultaten in december. Het Noorse softwarebedrijf Opera Software, dat we nieuw aan de portefeuille hadden toegevoegd, was het best presterende aandeel. Opera Software is een klein bedrijf van hoge kwaliteit, met een wereldwijd marktaandeel van 20% op het gebied van mobiele webbrowsers. Tom Tailor leverde het minste rendement, na geruchten dat de detailhandelsverkopen in Duitsland moeizaam verliepen in december. Op de middellange termijn biedt het aandeel uitstekende kansen. We voegden ook het Duitse Cewe toe aan de portefeuille. Dit heeft een sterke positie in de snel groeiende markt van digitale fotoalbums. We verkochten het belang in Valeo omdat het niet meer voldeed aan onze duurzaamheidscriteria.


Rendement

Rendement

Gemiddeld

Gemiddeld

over

over

jaarrendement

jaarrendement

2013

afgelopen 3 jaar

afgelopen 5 jaar

31-12-12

31-12-13

laatste 3 maanden

17,69

22,39

5,32%

26,89%

7,94%

15,31%

HUHTAMAKI 4,53%


UNIT 4 4,88% DIGNITY 4,26%

OPERA SOFTWARE 4,58% AXEL SPRINGER 4,15%

Rendement

Rendement

Gemiddeld

Gemiddeld

over

over

jaarrendement

jaarrendement

2013

afgelopen 3 jaar

afgelopen 5 jaar

31-12-12

31-12-13

laatste 3 maanden

22,39

28,28

8,27%

28,72%

2,05%

17,43%

ASN Groenprojectenfonds

ASN-Novib Microkredietfonds

GROOTSTE DEBITEUREN: STICHTING GROENFONDS 11,95% STICHTING PORTAAL 7,59% ENECO HOLDING 6,94% BEVORDERING WINDENERGIE NEDERLAND 4,54% STICHTING WOONCONCEPT 4,28%

GROOTSTE DEBITEUREN: AZERCREDIT 2,66% CREDO GEORGIA 2,27% HKL CAMBODIA 2,25% FINCA HOLDING 2,07% BAI TUSHUM KIRGIZIË 2,02%

Het rendement van het ASN Groenprojectenfonds in december was -0,67%. Daarmee kwam het fonds in 2013 uit op een negatief rendement van -0,53%. Dit wordt voor particuliere beleggers deels gecompenseerd doordat zij mogelijk profiteren van een fiscaal voordeel van maximaal 1,9% voor hun groenbeleggingen op een inleg van maximaal € 56.420 per belegger. Het fonds financierde in het vierde kwartaal voor ruim € 5 miljoen duurzame maatregelen bij de nieuwbouw van 156 appartementen van woningbouwvereniging RWS Goes. Voor ruim € 10 miljoen financierde het de renovatie en verdere verduurzaming van een complex van 420 woningen van Qua Wonen. Ten slotte financierde het fonds de verduurzaming van twee scholen in Haarlem, waar onder meer zonnepanelen werden geplaatst.

Het fonds behaalde in december een rendement van 0,51%. Het jaarrendement was 3,65%. We overwegen begin 2014 de belegging in FDL Nicaragua uit te breiden. Dit is de grootste microfinancieringsinstelling die actief is op het platteland van Nicaragua. FDL verstrekt voor USD 65 miljoen leningen aan ruim 58 duizend klanten. Oorspronkelijk was FDL een onderdeel van het onderzoeksinstituut voor plattelandsontwikkeling aan de Centraal-Amerikaanse Universiteit in Managua. Sinds 1998 is het een zelfstandige organisatie; FDL streeft ernaar in 2014 een gereguleerde financiële instelling te worden. FDL wil het zijn klanten mogelijk maken hun kapitaal en levenskwaliteit te vergroten. Daartoe verleent het financiële diensten, zoals leningen voor landbouw, wonen en handel, aan micro-, kleine en middelgrote ondernemers. Het ASN-Novib Microkredietfonds belegt sinds 2007 in FDL, momenteel voor USD 2 miljoen.


Rendement

Rendement

Gemiddeld

Gemiddeld

over

over

jaarrendement

jaarrendement

2013

afgelopen 3 jaar

afgelopen 5 jaar

31-12-12

31-12-13

laatste 3 maanden

26,53

25,92

-0,04%

-0,53%

1,88%

1,71%


Rendement

Rendement

Gemiddeld

Gemiddeld

over

over

jaarrendement

jaarrendement

2013

afgelopen 3 jaar

afgelopen 5 jaar

31-12-12

31-12-13

laatste 3 maanden

55,55

55,02

1,03%

3,65%

4,69%

4,90%


33

R E N T E TA R I E V E N

ASN Rentetarieven met ingang van 22 augustus 2013 Dit is een overzicht van de rentetarieven voor de rekeningen die op dit moment geopend kunnen worden. Wij bieden zowel rekeningen met een variabele rente als rekeningen met een vaste rente. Een variabele rente kan altijd door de bank worden gewijzigd. Een vaste rente kan niet worden gewijzigd gedurende de looptijd van de rekening. Deze informatie is onder voorbehoud van wijzigingen door de bank. Meer informatie over de voorwaarden en rentetarieven van alle producten vindt u op www.asnbank.nl. Particulier

Rente %

Kenmerken

Rekeningen met een variabele rente ASN Ideaalsparen

1,60%

Sparen zonder beperkende voorwaarden Sparen zonder minimuminleg en verplichte stortingen. Op ieder moment kunt u uw spaargeld opnemen.

ASN Jeugdsparen

2,50%

Sparen voor uw kind of kleinkind Sparen voor kinderen tot 18 jaar. Tussentijds opnemen van spaargeld is niet mogelijk, behalve voor studiekosten vanaf het voortgezet onderwijs. Met steun aan kinderprojecten van Cordaid.

ASN Optimaalbeleggen

1,60%

Beleggen in de ASN Beleggingsfondsen Snel en eenvoudig beleggen in de ASN Beleggingsfondsen. Over het geld dat u niet belegt ontvangt u rente.

ASN Bankrekening

0,75%

Betaalrekening met rente en lage kosten Online betaalrekening voor klanten vanaf 18 jaar en ouder. Met iDEAL, app mobiel bankieren en ASN Wereldpas.

ASN Jongerenrekening

0,75%

Gratis betaalrekening met rente Gratis online betaalrekening voor jongeren vanaf 12 tot 25 jaar. Met iDEAL, app en ASN Wereldpas. Rood staan is niet mogelijk.

Rekeningen met een vaste rente ASN Depositosparen 1 jaar 2 jaar 3 jaar 4 jaar 5 jaar 6 jaar 7 jaar 8 jaar 9 jaar 10 jaar Zakelijk

1,00% 1,10% 1,40% 1,70% 2,00% 2,30% 2,50% 2,70% 2,90% 3,20% Rente %

Sparen met een vaste looptijd en vaste rente Looptijd naar keuze van 1 tot 10 jaar. Al mogelijk vanaf € 500,-. Als u uw spaargeld wilt opnemen voor het einde van de looptijd betaalt u opnamekosten. U kunt kiezen of u de rente per jaar of per maand wilt ontvangen. Bij een rente-uitkering per maand is het rentepercentage 0,25% lager. Hiervoor geldt een minimum inleg van € 5.000,-.

Kenmerken

Rekeningen met een variabele rente ASN Sparen Zakelijk

1,50%

Sparen zonder beperkende voorwaarden Sparen zonder minimum inleg en verplichte stortingen. Op ieder moment kunt u uw spaargeld opnemen.

ASN Beleggen Zakelijk

1,50%

Beleggen in de ASN Beleggingsfondsen Snel en eenvoudig beleggen in de ASN Beleggingsfondsen. Over het geld dat u niet belegt ontvangt u rente.

Rekeningen met een vaste rente ASN Depositosparen 1 jaar 2 jaar 3 jaar 4 jaar 5 jaar 6 jaar 7 jaar 8 jaar 9 jaar 10 jaar

34


1,00% 1,10% 1,40% 1,70% 2,00% 2,30% 2,50% 2,70% 2,90% 3,20%

Sparen met een vaste looptijd en vaste rente Looptijd naar keuze van 1 tot 10 jaar. Al mogelijk vanaf € 500,-. Als u uw spaargeld wilt opnemen voor het einde van de looptijd betaalt u opnamekosten. De rente wordt jaarlijks bijgeschreven. Ontvangt u uw rente liever per maand, kies dan voor een maandrentedeposito. U kunt kiezen uit een looptijd van 3 of 5 jaar. Het rentepercentage is 0,25% lager voor deze looptijden. Hiervoor geldt een minimuminleg van € 7.000,-.

EN VERDER

Ideaal is ook actief op Twitter: @IdeaalMagazine

Voor de Wereld van Morgen is het platform van de ASN Bank voor duurzame denkers, doeners en dromers. Samen werken we aan een duurzame, betrokken samenleving. Doet u mee? Kijk op: www.voordewereldvanmorgen.nl

Wat is uw favoriete duurzame product? Heeft u een favoriet duurzaam product? Een auto, een chocoladereep, een lamp, een kledingstuk of iets heel anders? Laat het ons weten, want Voor de Wereld van Morgen gaat een lijst opstellen van de beste duurzame tastbare producten. Als u uw favoriet inzendt, maakt u kans op een mooi, duurzaam product dat wij voor u uitzoeken. Mail uw keus naar [email protected].

the human works @thehumanworks Erg mooie column van @jeroenjansenASN van @ASNBank in eigen @IdeaalMagazine dec.2013 #aandachtvoormensen ipv #kantelaarmachine Arie de Niet @ariedeniet Mooi artikel over Energiefonds @ProvOverijssel in @IdeaalMagazine + vb transformatie bestaande woningen in Schagen. pic.twitter.com/ xElJHM87Jr

Uw stem is 5 euro waard Sinds een jaar organiseert Voor de Wereld van Morgen elke twee maanden een ‘battle’. Telkens strijden twee projecten om stemmen, en daarmee om financiële steun van de ASN Bank. Vanaf 17 februari kunt u stemmen op de twee projecten die we hebben geselecteerd voor de Battle Sociale Cohesie en Welzijn. Uw stem is 5 euro waard. Hoe meer stemmen een project krijgt, hoe meer geld het ontvangt. In totaal is er € 3.500 te winnen. De initiatiefnemer van het project met de meeste stemmen ontvangt bovendien een event waarin mensen meedenken over een concreet vraagstuk. Stem op www.voordewereldvanmorgen.nl/battle.

Puur! uit eten @Puuruiteten Wat goed: In @IdeaalMagazine ‘Eet smakelijk! In tien stappen aan een duurzame kerstdis’ @asnbank pic.twitter.com/ 69i7ughDWt maori @maorimaori @IdeaalMagazine ideaal!

ASN SERVICE ASN Bank Postbus 93514 2509 AM Den Haag telefoon 070-356 93 33 fax 070-361 79 48 [email protected] www.asnbank.nl ASN Klantenservice 0800 - 03 80 (gratis)

Ideaal is een uitgave voor klanten van de ASN Bank en verschijnt vijf keer per jaar. Aanmelden voor de papieren en/of online versie van Ideaal: www.asnbank.nl/ideaal

Redactie ASN Bank: Marianne Bodenstaff en Lucy Alijk [email protected] www.asnbank.nl/ideaal

Journalistieke productie: Maters & Hermsen Journalistiek, Leiden Ontwerp/opmaak: Katja Visser, Den Haag Foto cover: Josje Deekens, Den Haag Druk: Quantes, Rijswijk

Februari 2014 © 2014 ASN Bank Materiaal: Cocoon


35

Retouradres: Postbus 93514, 2509 AM Den Haag

Afrika woont onder ons en zit in ons. 03 Help een pup opvoeden met ASN Ideaalsparen. 04 Ideaal ook online beschikbaar

Recommend Documents