Aan de Minister van Economische Zaken Mevrouw A. Jorritsma-Lebbink Postbus 20101 2500 EC Den Haag
Datum
01-07-2002
Uw kenmerk
Ons kenmerk
ME/MW 02022387
RL/FvK/2002/131
Bijlage(n)
1
Onderwerp
Advies departementale actieprogramma’s vermindering administratieve lasten 2002 Geachte mevrouw Jorritsma, Het Adviescollege toetsing administratieve lasten (Actal) brengt de regering en de beide Kamers der Staten-Generaal voor de derde maal advies uit over de departementale actieprogramma’s vermindering administratieve lasten. Het kabinet heeft de reductiedoelstelling van 25% van de administratieve lastendruk niet gerealiseerd. Het kabinet heeft wel steeds meer structuur in de aanpak van de administratieve lasten gebracht. Investeringen in infrastructuur hebben ertoe geleid dat de kwaliteit van deze actieprogramma’s 2002, in vergelijking met de programma’s 2000 en 2001, is verbeterd. Nu moet het kabinet resultaten boeken. Het College vindt dat de ambitie moet blijven een reductie van de administratieve lastendruk van het bedrijfsleven met een kwart. In de bijlage treft u het Actaladvies aan over het actieprogramma van elk departement. Reductiedoelstelling van 25% Het tweede kabinet Kok heeft zich ten doel gesteld de administratieve lastendruk in 2002 met een kwart te verminderen ten opzichte van 1994. Tot en met 2001 is nog geen derde van deze doelstelling gerealiseerd. Uit de Monitor Administratieve Lasten Bedrijven 2001 van het onderzoeksbureau EIM blijkt dat de administratieve lastendruk in 2001 zelfs met 0,4% is toegenomen.
Het College adviseert het nieuwe kabinet de 25%-reductiedoelstelling te bevestigen én uiterlijk 2006 te realiseren. Het College meent dat nieuwe regelgeving met een toename van administratieve lasten voor het bedrijfsleven er alleen kan komen indien die nieuwe administratieve lasten hoe dan ook worden gecompenseerd. De in de departementale actieprogramma’s beschreven acties mét compensatie van eventuele nieuwe administratieve lasten leiden tot het welslagen van de 25%-reductiedoelstelling. 1
Administratieve lastendruk meten
De actieprogramma’s 2002 geven een overzicht van afgeronde nulmetingen. De administratieve lasten van de uitgevoerde nulmetingen bedragen op dit moment 8.258 miljoen euro. Voorts is vermeld voor welke beleidsterreinen momenteel nulmetingen worden uitgevoerd of voorbereid. Met het op orde zijn van de meetinstrumenten (eind 2002) is een belangrijke stap gezet om een maximale vermindering van de administratieve lastendruk door te voeren.
Het College dringt er met klem op aan meetinstrumenten te hebben, te (onder)houden en te
hanteren.
Het College blijft benadrukken dat voor elk beleidsterrein met administratieve lasten voor het
bedrijfsleven een nulmeting moet worden uitgevoerd. Uit deze nulmetingen blijkt waar de administratieve lasten voorkomen en wat de omvang van de lasten is. Met deze informatie kan bijvoorbeeld binnen een departement of in discussies met het parlement worden gestuurd op de vermindering van de administratieve lasten. Met de nulmetingen en de daarop gebaseerde stan-
daardkostenmodellen kan voorts precies worden gemonitord wat de ontwikkeling van de vermindering van de administratieve lastendruk is. Een op nulmetingen gebaseerd totaalbeeld is nauwkeuriger en kan objectief onderbouwd worden1.
Het College stelt vast dat dit totaalbeeld ontbreekt in het actieprogramma 2002. In de eerste plaats beschikken niet alle departementen over nulmetingen voor elk beleidsterrein dat administratieve lasten voor het bedrijfsleven veroorzaakt. Opvallende voorbeelden zijn het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (met uitzondering van het zorgterrein) en het niet fiscale deel van het ministerie van Financiën.
In de tweede plaats is niet consequent gerapporteerd over de toename en afname van de administratieve lastendruk in 2001. Het actieprogramma 2002 presenteert met name de gerealiseerde
vermindering van de administratieve lasten. Niet eenduidig is vermeld door welke maatregelen de administratieve lastendruk is toegenomen. Het totaalinzicht van het saldo van de mutaties in de administratieve lastendruk in 2001 ontbreekt. Het College meent dat in de toekomst deze omissie in de actieprogramma’s weggenomen moet zijn. Dat betekent dat de actieprogramma’s 2002 de laatste zijn geweest waarin niet consequent is ingegaan op de stijging en daling van de administratieve lasten. Het College adviseert het toekomstig kabinet alsnog het totaaloverzicht van het kalenderjaar 2001 te maken en hierover de Kamer in september 2002 te informeren. Coördinatie van vermindering administratieve lastendruk In de actieprogramma’s is aangegeven dat de interactie tussen het ministerie van Economische Zaken als coördinerend departement en de andere departementen zich tot op heden door het “sterk procesmatige karakter” kenmerkt. Het ministerie van Economische Zaken schrijft in zijn actieprogramma dat voortaan een meer inhoudelijke aanpak van EZ meer voor de hand ligt om zodoende een meer voortvarende reductie van de administratieve lasten te bewerkstelligen. 1
De EIM-monitor 2001 geeft een tentatief beeld. EIM heeft berekend dat de administratieve lastendruk in 2001 9.300
miljoen euro bedraagt.
2
Ten aanzien van de actieprogramma’s van de verschillende departementen is aangegeven dat in vergelijking tot voorgaande jaren “bij de meeste ministeries sprake is van een toenemende standaardisering van de presentaties van de actieprogramma’s op basis van een afgesproken format”. Het College stelt vast dat de actieprogramma’s 2002 meer informatie over specifieke acties bevatten dan de actieprogramma’s 2000 en 2001. Het College constateert dat niet duidelijk blijkt dat procesmatig en inhoudelijk is gestuurd bij de departementale actieprogramma’s 2002. Nog afgezien van de bijzonder diverse presentatie van de verschillende programma’s, loopt de kwaliteit en de inhoud van de programma’s uiteen. Dit resultaat belemmert een transparante rapportage over de activiteiten die in het verleden zijn verricht.
Het College stelt vast dat het coördinerende departement in de praktijk weinig resultaten bewerkstelligt bij het realiseren van expliciete en uniforme actieprogramma’s en de beoogde reductie
van de administratieve lastendruk met 25%. Dit neemt echter niet weg dat er wel departementen zijn die zelf de verantwoordelijkheid hebben genomen voor een transparant en slagvaardig actieprogramma. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft een enorme inhaalslag gemaakt. De aanpak en het actieprogramma van dit departement kan als voorbeeld worden gehanteerd. Het College adviseert de minister van Economische Zaken de komende periode de coördinerende
taken, zowel procesmatig als inhoudelijk, ingrijpend te intensiveren en binnen én tussen departementen zorg te dragen voor een intensieve aandacht voor en acties ten behoeve van de reductie van de administratieve lasten. Het College adviseert de minister van Justitie voortaan proactief bij te dragen door bijvoorbeeld bij de bewaking van de wetgevingskwaliteit departementen nadrukkelijker aan te sporen in te gaan op de gevolgen voor de administratieve lastendruk. Clusteraanpak
In de actieprogramma’s 2002 en de begeleidende brief is tussen de regels door ingegaan op de clusteraanpak (bijvoorbeeld bij de rapportage van ICT-initiatieven).
Het College bedoelt met een clusteraanpak het over de grenzen van een beleidsterrein van het departement heenkijken en samenwerken om de lasten van informatieverplichtingen te beperken. Doel van de clusteraanpak is overlappende gegevensuitvraag en bijvoorbeeld verschillen in begrippen in beeld te brengen om zodoende te komen tot een verlichting van de administratieve lasten. Het College verwacht van de departementen dat zij in het kader van de clusterbenadering stelselmatig zoeken naar mogelijkheden om de administratieve lastendruk voor het bedrijfsleven te beperken. Het College adviseert concrete plannen van aanpak voor de clusterbenadering uit te werken. Dit betreft met name interdepartementale samenwerking, zoals recentelijk de oprichting van de Voedsel en Waren Autoriteit.
3
Het College adviseert bij de clusteraanpak met name gebruik te maken van de kennis en informatie die is vergaard bij de totstandkoming van nulmetingen en de ontwikkeling van standaardkostenmodellen. Het College adviseert de interdepartementale stuurgroep onder leiding van de plaatsvervangend secretaris-generaal van het ministerie van Economische Zaken de clusteraanpak vorm te geven. De toepassing van ICT ten behoeve van de vermindering van de administratieve lasten voor het bedrijfsleven is één van de eerst uitgewerkte clusterbenaderingen. Actal heeft in september 2001 met RCO en de departementen EZ en BZK de Invitational Conference ICT en administratieve lasten georganiseerd. Deze conferentie heeft geleid tot concrete afspraken over (de invulling en voortgang van) een aantal ICT-projecten. Daarnaast is het Nationaal Platform ICT en administratieve lasten opgezet. Hierin beogen de rijksoverheid én het georganiseerd bedrijfsleven door samenwerking te komen tot een gerichte, samenhangende aanpak van toepassing van ICT om de administratieve lastendruk te verlichten. Dit resulteert onder meer in de ontwikkeling van een “open architectuur” op het terrein van de administratieve lasten met draagvlak van zowel overheid als bedrijfsleven. De reductiedoelstelling wordt niet bereikt door uitsluitend op dossierniveau te sleutelen aan de administratieve lasten voor het bedrijfsleven. Het College meent dat daarvoor een visie noodzakelijk is die alle informatieverplichtingen omvat. Het College adviseert deze visie te baseren op drie pijlers: de infrastructuur, de clusteraanpak en de ICT-toepassingen. Speelveld administratieve lastenbeleid
Het bedrijfsleven heeft nog steeds dagelijks te maken met enorme stapels papier. Waar die administratieve lasten vandaan komen, maakt het bedrijfsleven niet echt uit. Of het nu Europese of gemeentelijke regelgeving betreft, het bedrijfsleven wil dat de administratieve lastendruk daalt. Het College onderschrijft de beoogde uitbreiding van de “scope van het administratieve lastenbeleid”.
Het is de bedoeling decentrale overheden, onder erkenning van hun autonomie, te stimuleren om
vermijdbare administratieve lasten binnen hun beleidsterrein weg te nemen.
Het College adviseert voor een representatief aantal decentrale overheden nulmetingen uit te voeren en gelijktijdig met dit onderzoek voorstellen voor te (laten) bereiden om de administratieve lasten van decentrale overheden te beperken. Het College adviseert de uitkomsten van dit onderzoek voor advies aan Actal voor te leggen. Het College adviseert eind 2002 een beeld te hebben van de administratieve lasten van de
publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie. Actal neemt het initiatief om samen met andere betrokken partijen te bespreken op welke wijze een onderzoek naar de administratieve lastendruk van de publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie vormgegeven kan worden.
4
Een ander onderwerp is de administratieve lastendruk van subsidies. Deze administratieve lasten
vallen momenteel niet onder de definitie die interdepartementaal wordt gehanteerd. Het kabinet beoogt “met analoge instrumenten een parallel traject in [te] zetten inzake informatieverplichtingen bij subsidies aan bedrijven”. Het College meent dat het kabinet geen duidelijke doelstelling voor de vermindering van de administratieve lasten van subsidies heeft geformuleerd. Het College adviseert een nulmeting uit te voeren voor een representatief aantal subsidies van verschillende departementen. Daarbij kan aangesloten worden bij bestaande initiatieven, zoals DOREAC, en de ervaringen die subsidieverstrekkers inmiddels hebben opgedaan om de administratieve lastendruk te beperken. Het College adviseert gelijktijdig met dit onderzoek voorstellen voor te (laten) bereiden om de administratieve lasten van een subsidieaanvraag te reduceren. Het College adviseert voorgenomen wet- en regelgeving inzake subsidies voor advies over de gevolgen voor de administratieve lasten voor het bedrijfsleven aan Actal voor te leggen. Conclusie Het College heeft zes actiepunten. Het College adviseert: 1.
Handhaving 25%-reductiedoelstelling en compensatie van nieuwe administratieve lasten.
2.
Afronding ontwikkeling nulmetingen en standaardkostenmodellen in 2002.
3.
Rapportage op basis van meetinstrumenten van toename en afname in administratieve lastendruk in 2001 en volgende jaren.
4.
Intensivering coördinerende taken minister van Economische Zaken en minister van Justitie.
5.
Ontwikkeling visie clusteraanpak en ICT-toepassingen.
6.
Onderzoek en verlichting administratieve lasten decentrale overheden, publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie en subsidies.
Hoogachtend,
R.L.O. Linschoten Collegevoorzitter
5
