Expertgroep Transcultureel werken Advies aan FNV Sport Ten behoeve van de uitwerking van de pre- ambule van de CAO Sport. 10 mei 2007
Begeleding en advies: Buro Cato Leeuwarden 14 mei 2007 Omslagontwerp: Da Mar Groningen
Inhoudsopgave Inleiding
2
Hoofdstuk 1 Achtergrond en uitgangspunten van de expertgroep
3
Hoofdstuk 2 Adviezen aan FNV Sport voor de uitwerking van de preambule
6
Hoofdstuk 3 Adviezen aan FNV sport voor wijziging van artikelen in de CAO Sport.
8
1
Inleiding. De sportsector is een relatief jonge sector als het gaat om sportorganisaties als professionele organisaties. De sector heeft een positieve uitstraling en sporten is niet alleen gezond en leuk, ook de samenbindende functie van sport als belangrijke maatschappelijke functie wordt steeds meer benadrukt. De tijd is rijp volgens FNV Sport om deze positieve punten te vertalen in acties die leiden tot een divers personeelsbestand en multiculturele sportorganisaties. De Expertgroep Transcultureel werken brengt in deze notitie advies uit aan FNV Sport met als doel de uitwerking van de preambule van de nieuwe CAO Sport. De nadruk van het advies ligt op het benutten van de mogelijkheden om sportorganisaties te stimuleren tot een diversiteitbeleid. Allereerst wordt kort de achtergrond van de expertgroep toegelicht. Vervolgens vindt u het advies voor de preambule en voor de wijziging van een aantal artikelen van de CAO Sport. De leden van de expertgroep zien zowel de reactie van FNV Sport als de andere partijen betrokken bij de totstandkoming van de CAO met belangstelling tegemoet. De expertgroep wenst deze partijen succes bij de uitwerking van het advies tot concrete voorstellen voor de CAO Sport. De leden van de expertgroep: Yusuf Celik, KNKF Mohammed Dahmane, KNVB Anton Binnenmars, KNVB Ida Kersten, Primo Juani Herera, Primo Sander Wesdorp, FNV Sport
2
Hoofdstuk 1. Achtergrond en uitgangspunten van de expertgroep. Achtergrond FNV Sport heeft met financiële ondersteuning van het FAS Fonds in maart 2007 een expertgroep in het leven geroepen ten behoeve van de uitwerking van de preambule bij de CAO Sport. Deze CAO wordt per 1 juni 2007 opnieuw afgesloten. FNV Sport vindt het van belang dat bij de nieuwe onderhandelingen de onderdelen over sociaal beleid worden omgezet in concrete afspraken. Het accent ligt daarbij op het onderzoeken van mogelijkheden om sportorganisaties verder te professionaliseren. Wat betreft FNV Sport ligt de nadruk voor die professionalisering op werken aan diversiteit: stimuleren van diversiteitbeleid en diversiteit in personeel. Diversiteit ALLE aspecten waarop mensen van elkaar verschillen Het gaat zowel om zichtbare en relatief eenvoudig aantoonbare persoonskenmerken zoals wensen en behoeften, seksuele voorkeur, werkstijlen en karaktereigenschappen. Iedere medewerker heeft een unieke combinatie van kenmerken. Diversiteitbeleid: beleid dat gericht is op het bereiken van optimale en duurzame inzetbaarheid van alle medewerkers, rekening houdend met al hun verschillen én overeenkomsten. Diversiteitmanagement: alle activiteiten en taken die binnen een organisatie worden uitgevoerd, gericht op het omgaan met en zo optimaal gebruik maken van de aanwezige diversiteit in personeelpopulatie.
De expertgroep FNV Sport heeft voor de gedachtevorming over de uitwerking van de preambule ondersteuning gezocht bij een groep experts op het gebied van multicultureel werken en sport. De expertgroep heeft drie bijeenkomsten gehad. Daarnaast zijn deskundigen geïnterviewd. Leden van de expertgroep Aan dit advies hebben een bijdrage geleverd: De heer Yusuf Celik, consultant en projectleider ‘Tijd voor Vechtsport’ regio Tilburg en Dordrecht van de KNKF Mevr. Ida Kersten en mevr. Juani Herrera beide beleidmedewerkers bij Primo Noord Holland De heer Anton Binnenmars, adjunct-directeur van de KNVB De heer Mohammed Dahmane, operationeel projectleider ‘Tijd voor Sport’bij de KNVB De heer Sander Wesdorp van FNV Sport De heer Gerald Oude Alink, van het ROC Twente heeft, net als mevrouw Muriël Dagliesh van de FNV medewerking verleend door een interview te geven. Maatschappelijke ontwikkelingen Nederland is een land waar mensen met verschillende culturele achtergronden samen leven. De deelname aan activiteiten binnen sportverenigingen laten echter een minder grote diversiteit zien. In het kader van het tegengaan van bewegingsarmoede en het stimuleren van een evenredige deelname aan sport, heeft het ministerie van VWS de notitie Tijd voor Sport en de uitvoeringsnotitie Samen voor Sport uitgebracht. Vanaf het najaar van 2006 worden door het hele land en vooral in de grote steden projecten uitgevoerd om de doelstellingen uit de nota ‘Tijd voor sport” te verwezenlijken. Er is in het kader van de uitvoering van de doelstellingen veel aandacht voor het werven en binden van ‘nieuwe sporters’. Aandacht voor de sportverenigingen, sportbonden en ondersteunende organisaties als werkorganisaties is er echter nog nauwelijks. In hoeverre voldaan wordt aan voorwaarden voor het personeel om aan beschreven taakstelling te kunnen voldoen, is niet helder. 3
Diversiteit in de samenleving leidt tot een grotere diversiteit aan expertise, invalshoeken, competenties. Tot nu toe hebben sportorganisaties nog geen concrete maatregelen genomen om zo veel mogelijk gebruik te maken van de diversiteit van het huidige personeel in de organisatie. Het werven en selecteren van personeel en bestuursleden gericht op diversiteit is voor deze sector nieuw. Door aan deze zaken onvoldoende aandacht te besteden, missen sportorganisaties de aansluiting bij een deel van de arbeidsmarkt en laten ze daardoor kansen liggen. Aan de andere kant is te zien dat de samenstelling van de studentenpopulatie van met name sportopleidingen zoals CIOS en ALO relatief homogeen is. Er zijn weinig studenten met een andere dan Nederlandse achtergrond en dat heeft tot gevolg dat het aanbod aan sollicitanten voor bepaalde functies minder divers is. Doelstelling Doel van het werk van de expertgroep is te komen tot een advies aan FNV Sport ten behoeve van de inhoud en werkwijze voor CAO- voorstellen over multiculturaliteit en diversiteit binnen sportorganisaties. Centrale vragen zijn: 1. In hoeverre kan en moet FNV Sport als CAO partij bijzondere aandacht besteden aan allochtone werknemers in de sport; 2. In hoeverre is er sprake van drempels voor allochtone sollicitanten bij sportorganisaties; 3. Wat zijn mogelijkheden om het personeelsbestand voor sportorganisaties kleurrijker te laten worden? 4. Wat zijn eisen die gesteld worden aan leidinggevenden binnen sportorganisaties als het gaat om transcultureel werken? 5. In de CAO Sport is een preambule opgenomen: op welke manier kunnen we dit onderdeel van de CAO toekomstgericht uitwerken? Ad 1. Leden van de expertgroep zien het als een verantwoordelijkheid van FNV Sport bij de totstandkoming van de CAO om met initiatieven een voorstellen te komen voor de uitwerking van de preambule en om voorstellen te doen die voorwaardenscheppend zijn voor de ontwikkeling naar een divers personeelsbestand binnen sportorganisaties. Ad 2. Uitgaande van het feit dat sportorganisaties nog werken aan professionalisatie en zij zich in hoofdlijnen als het gaat om werving, selectie, loopbaanbeleid e.d. niet onderscheiden van andere relatief jonge non- profit organisaties, is er sprake van drempels voor allochtone sollicitanten. Sportorganisaties hebben last van drempels die de werving van het juiste personeel belemmeren. Deze drempels, die overigens onbewust worden opgeworpen, liggen in de organisatiestructuur en zaken als procedures. Daarnaast zijn er drempels op het gebied van menselijke factoren zoals vooroordelen, beelden en een beperkt referentiekader. Ad 3. De expertgroep heeft adviezen geformuleerd die er toe bijdragen om voorwaarden te scheppen voor diversiteitbeleid en multicultureel personeelsbeleid. Onbedoelde drempels kunnen worden weggenomen door goede analyse van de huidige situatie en door bewust een aantal voorwaarden te scheppen.
4
Ad 4. De adviezen die het antwoord vormen op deze vraag staan in hoofdstuk 2 verwoord. De expertgroep heeft als uitgangspunt de volgende kenmerken van sportorganisaties op de middellange termijn (5 jaar) genomen: - Diversiteit in personeel - Respect voor elkaar - Streven naar hetzelfde vanuit jou functie/ positie - Transculturele communicatie - Binnenhalen van expertise, kwaliteit binnen organisaties. Op maat De expertgroep realiseert zich dat de verschillen in omvang van organisaties in deze sector groot zijn. Daarom is het van belang dat bij de uitwerking van de adviezen door de CAOpartijen rekening gehouden wordt met dit verschil; de expertgroep adviseert uit te gaan van de behoefte binnen de organisatie en uit te gaan van de menselijke maat.
5
Hoofdstuk 2. Adviezen aan FNV Sport voor uitwerking van de preambule. Onderwerpen/ speerpunten De expertgroep is bij de gedachtevorming over adviezen uitgegaan van 4 onderwerpen/ speerpunten: 1. Werving 2. Selectie 3. Organisatiecultuur 4. Onderwijs De expertgroep raadt FNV Sport aan te onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om de preambule uit te werken op de volgende punten: 3.3 Werving (hfd.3) Het vervullen van vacatures begint bij werving en selectie. De expertgroep adviseert werkgevers kritisch te kijken naar de instrumenten en werkwijzen die daarbij gehanteerd worden te kijken en de volgende maatregelen te nemen: - Partijen spreken af dat bewust en gericht (bijv. via gespecialiseerde bureaus) specifieke groepen geworven worden; - Werkgevers maken gebruik van contactpersonen binnen netwerken waar men personeel uit wil werven en van zelforganisaties; - Stages en werkervaringsplaatsen worden geboden aan specifieke groepen; - Vacatures ‘breed’ te communiceren, rekening houdend met vertrouwde kanalen van de mensen die je wilt werven. Selectie (hfd.3) - De sollicitatiecode wordt onderzocht op culturele gebondenheid; - De afspraak kan gemaakt worden dat afwijzingen worden beargumenteerd; - P&O mensen en managers volgen een cursus multicultureel personeelbeleid; - Er kan bewust gebruik worden gemaakt van tests en assesments die zijn gescreend op culturele aspecten. Organisatiecultuur (hfd. 4, 7) Duidelijk zichtbaar draagvlak en verbondenheid van het management met initiatieven ter bevordering van diversiteit binnen de organisatie zijn zeer belangrijke succesfactoren. De expertgroep adviseert de diversiteit in organisaties te vergroten. Het advies is om de volgende punten op te nemen in de CAO onder c.q. op basis van artikel 45: - Grote organisaties (100+) doen de HR- scan Diversiteit van TNO en formuleren op grond van de scan beleidsdoelen; - P&O mensen en leidinggevenden volgen een cursus interculturele communicatie; - Managers volgens een cursus diversiteitmanagement; - Organisaties ontwikkelen een gedragscode tegen discriminatie, aanvullend op de gedragscode tegen ongewenste intimiteiten (2.6) Onderwijs (hfd.3) Met name binnen sportopleidingen is de studentenpopulatie nog homogeen. De expertgroep adviseert te onderzoeken in samenwerking met ALO’s, ROC’s en gemeenten of provinciale overheden, welke mogelijkheden nog onbenut zijn gebleven om de diversiteit binnen opleidingen te vergroten. Onderzocht moet worden op welke manier beeldvorming over werken binnen sportorganisaties om te buigen is, zo dat studenten met een andere dan
6
Nederlandse achtergrond deze opleidingen gaan volgen. De volgende maatregelen kunnen stimulerend werken: - Sportorganisaties/ de branche-organisatie maken afspraken over het geven van voorlichting aan leerlingen in het algemeen vormend en beroepsonderwijs om diversiteit in sportopleidingen te bevorderen. - Sportorganisaties gaan om de tafel met organisaties van beroepsopleidingen in de sport om een aanpak te ontwikkelen ter bevordering van diversiteit binnen sportopleidingen. - Sportorganisaties ontwikkelen een (gezamenlijk) stagebeleid.
7
Hoofdstuk 3. Adviezen aan FNV sport voor wijziging van artikelen in de CAO Sport. De expertgroep adviseert partijen om de volgende wijzigingen in de CAO aan te brengen in relatie met het afsluiten van de nieuwe CAO Sport. De expertgroep adviseert de volgende artikelen zo te wijzigen, dat gelijke behandeling van alle werknemers ontstaat. Hoofdstuk 5 Art. 28 punt 1 Goede vrijdag vervalt, dit wordt vervangen door: 1 dag verlof in te zetten op een zelfgekozen moment op basis van de levensovertuiging. Art. 29 punt 11 ‘Christelijk’ wordt vervangen door: levensovertuiging. Het is mogelijk de twee voorgaande punten (art 28 punt 1 en art 29 punt 11) tot 1 lid samen te voegen, waarbij uitgegaan wordt van het recht op 1 dag verlof en 2 vakantiedagen conform lid 11 op basis van levensovertuiging. Art. 30 punt i Dit punt vervalt. Hoofdstuk 6 Art. 37 Aanvullen met: en discriminatie op grond van geslacht, etniciteit en seksuele geaardheid. Hoofdstuk 7 De expertgroep adviseert in artikel 45 afspraken op te nemen die leiden tot het onderzoeken van mogelijkheden en het opstellen van maatregelen op het gebied van organisatiecultuur en personeelsbeleid die diversiteitbevorderend werken. Aangezien de situatie en omvang van organisaties grote verschillen kent, lijkt het de expertgroep raadzaam bij het maken van afspraken op maat een en ander uit te werken. Art. 45 a. Partijen spreken af dat bij grote organisaties (100+) een diversiteitscan wordt uitgevoerd. Op basis van de uitkomst van de scan formuleren betreffende organisaties een diversiteitbeleid. b. Partijen spreken af dat grote organisaties in samenwerking met het onderwijs en overheid onderzoeken/ definiëren welke factoren belemmerend werken voor instroom bij sportopleidingen. Vervolgens kunnen partijen in het AOS afspraken maken voor het bevorderen van diversiteit binnen opleidingen en organisaties.
8
