administratie CSPE BB
2013
instructie voor de examinator
In deze instructie vindt u richtlijnen en aandachtspunten bij de geheimhouding, de voorbereiding, de afname en de herkansing van het cspe. De paragrafen 1 tot en met 5 bevatten algemene informatie, die ook van toepassing is op cspe’s van andere vakken. Vakspecifieke informatie treft u aan in de overige paragrafen. De mededelingen over de cspe’s van 2013 (Septembermededeling op www.examenblad.nl) bevatten nadere informatie over dit cspe.
1 Geheimhouding cspe 1
2
3
4 5
6
Veel scholen hebben een protocol voor de afname van het cspe. In dit protocol staat dat de examinatoren tekenen voor de ontvangst van de examendocumenten van het cspe en verklaren alle zorgvuldigheid in acht te zullen nemen om te voorkomen dat de geheimhouding van de examendocumenten wordt geschonden. De examinator en de tweede examinator stellen in onderling overleg de score voor het centraal examen vast. In het protocol staat dat de eerste en tweede examinator verklaren dat zij de beoordeling in overeenstemming met het correctievoorschrift hebben verricht. Op www.vo-raad.nl en www.aocraad.nl staat een goed voorbeeld van een protocol. Alle examendocumenten (papier en digitaal) zijn geheim. Bewaar ze in een kluis op school. Neem ze niet mee naar huis. Voer de voorbereidingen van het examen uit in een ruimte waar geen leerlingen aanwezig zijn. Reik examendocumenten aan het begin van iedere zitting uit aan de kandidaten en neem ze na iedere zitting in. Tenzij anders vermeld in de instructie voor de examinator hebben kandidaten buiten de zittingen om geen inzage in de examendocumenten. Houd het correctievoorschrift en de instructie voor de examinator voor de kandidaten geheim. Examendocumenten zijn na afloop van de examenperiode pas openbaar. Hetzelfde geldt voor de producten die door de kandidaten in het kader van het cspe gemaakt worden. Deze kunnen pas na afloop van de examenperiode tentoongesteld of meegegeven worden. Pas eind juni is de examenperiode afgelopen (zie het examenrooster voor het tweede tijdvak op www.examenblad.nl). Tot die tijd kunnen er nog kandidaten geëxamineerd worden en is geheimhouding noodzakelijk. Eventuele foto- of filmopnamen van de afname mogen alleen gemaakt worden door bij de afname betrokken examenfunctionarissen die door de directeur zijn aangewezen. Tenzij een opname een onderdeel is van een praktische opdracht mogen ook kandidaten dus geen opnamen maken. Eventuele gemaakte opnamen mogen niet toegankelijk gemaakt worden zolang er (op andere scholen) nog kandidaten geëxamineerd kunnen worden. Tot eind juni is publicatie van cspemateriaal via bijvoorbeeld de website van de school of YouTube dus niet toegestaan.
PB-0801-b-13-1-i
1
lees verder ►►►
7
8
9
Van de minitoetsen zijn varianten aanwezig. Alle kandidaten die gelijktijdig aan onderdeel X werken, kunt u dezelfde variant laten maken, mits de kandidaten niet bij elkaar kunnen kijken. Kandidaten die later zijn ingeroosterd, geeft u een andere variant van de minitoets. Zo waarborgt u de geheimhouding. Op de laatste bladzijde van deze instructie voor de examinator staat vermeld welke informatie over de inhoud van het examen vooraf verstrekt mag worden aan de kandidaten. Meer inhoudelijke informatie geven is niet toegestaan. Deze bladzijde behandelt u als een examendocument (zie punt 2). U reikt een kopie van deze bladzijde uit in de laatste lesweek die aan de afname van het cspe voorafgaat. Dit examendocument is dus alleen ter inzage voor de kandidaten. Na inzage neemt u deze bladzijde weer in. Het is niet geoorloofd om de opdrachten van tevoren met de kandidaten te oefenen.
2 Voorbereiding cspe 1
2
3
4 5 6 7
8
9
Om het cspe voor te kunnen bereiden, ontvangt de school in de tweede helft van februari zending A van de cspe’s. Zending A bevat in tweevoud alle papieren examendocumenten inclusief de instructie voor de examinator. Het correctievoorschrift behoort niet tot deze zending. In deze examendocumenten is de informatie die niet nodig is voor de voorbereiding van het cspe met grijze vlekken bedekt. Zending B van maart bevat de papieren examendocumenten in kandidaataantallen. Met inachtneming van de geheimhouding mag u vijf werkdagen voorafgaand aan de start van de afname op uw school, de examendocumenten van zending B gebruiken om voorbereid te zijn op de afname van het cspe (bijvoorbeeld door zelf voorafgaand aan de afname, het cspe te maken). Het cspe kent de onderdelen A, B, C, …. Uw school bepaalt per onderdeel, hoeveel kandidaten gelijktijdig geëxamineerd worden. Paragraaf 6 bevat aanbevelingen hiervoor. Laat de opdrachten uitvoeren zoals ze in de examenopdrachten zijn gesteld. Het is niet toegestaan opdrachten aan te passen, te vervangen of over te slaan. Zorg ervoor dat de school voldoet aan de eisen met betrekking tot veiligheid, hygiëne en milieu. Controleer voor aanvang van het examen of per kandidaat alle benodigde materialen, grondstoffen, gereedschappen en/of hulpmiddelen aanwezig zijn. Van elk onderdeel van het cspe is de richttijd aangegeven. Zie paragraaf 6 overzicht opdrachten. In de Septembermededeling staat in ‘de richtlijnen examentijd cspe’ nadere informatie hierover (zie de Septembermededeling op www.examenblad.nl). In een cspe kunnen opdrachten voorkomen waarbij het werktempo beoordeeld wordt. Let erop dat u tijdens deze opdrachten per kandidaat de tijd exact bijhoudt. Cito heeft een helpdesk ingericht voor technische vragen over computergebruik in het cspe. Informatie over de bereikbaarheid van deze helpdesk kunt u vinden op http://ictexamenhelpdesk.cito.nl Met vakinhoudelijke vragen of opmerkingen over het cspe kunt u terecht bij de examenlijn van het College voor Examens (zie de Septembermededeling op www.examenblad.nl).
PB-0801-b-13-1-i
2
lees verder ►►►
3 Afname cspe 1
2
3
4
5 6
Iedere kandidaat werkt individueel aan de opdrachten van het examen. Tenzij anders vermeld in de examendocumenten is overleg en samenwerking met anderen niet toegestaan. De opdrachten moeten in de aangegeven volgorde gemaakt worden. Om organisatorische redenen kan eventueel van de aangegeven volgorde worden afgeweken. Per onderdeel van het cspe zijn richttijden aangegeven. De richttijden gaan uit van een werktempo dat de kandidaat aan moet kunnen. Overschrijding van de richttijd en de reden hiervoor kunnen in het protocol vermeld worden (zie de Septembermededeling op www.examenblad.nl). Hulp aan kandidaten door de examinator of anderen tijdens het cspe is niet toegestaan, tenzij anders vermeld in het vakspecifieke deel van deze instructie of in het correctievoorschrift. Deel de kandidaten vooraf mee dat u hen tijdens het examen niet kunt helpen. Het is niet toegestaan om bij de beoordeling af te wijken van het correctievoorschrift. Stuur de WOLF-scores in van de eerste afname van de kandidaten, dus vóór een eventuele herkansing.
4 Herkansing cspe 1 2
3
4
5
6
Herkansing kan pas plaatsvinden nadat het gehele cspe is afgelegd. Herkansen van het cspe betekent dat de kandidaat het cspe geheel, of onderdelen daarvan, opnieuw aflegt. Tijdens een eventuele herkansing demonstreert een kandidaat zijn kennis en vaardigheden door dezelfde praktische opdrachten van het cspe nogmaals uit te voeren. BB- en KB-kandidaten kunnen het cspe herkansen en daarnaast mogen zij het centraal examen van één algemeen vak herkansen. GL-kandidaten mogen slechts één centraal examen herkansen, dat wil zeggen óf het cspe GL óf het centraal examen van één algemeen vak. Met de herkansing van het cspe GL kan derhalve pas gestart worden als de uitslag van het eerste tijdvak is vastgesteld. De kandidaat maakt in de herkansing een andere variant van dezelfde minitoets dan tijdens de eerste afname. Van de onderdelen van het cspe, waarvan meer varianten voorhanden zijn, maakt de kandidaat eveneens een andere variant dan tijdens de eerste afname. Van de onderdelen, die in de herkansing worden afgelegd, komen alle scores in de plaats van de scores die de kandidaat tijdens de eerste afname heeft behaald. Wat niet mag, is dat per onderdeel de hoogste score wordt genomen. Van de onderdelen die niet worden herkanst, blijft de score staan. Het kan voorkomen dat een kandidaat, na een weinig succesvolle herkansing, achteraf meedeelt dat hij liever andere onderdelen had willen herkansen. Het verdient daarom aanbeveling dat de school voorafgaand aan de herkansing de keuze van de te herkansen onderdelen in overleg met de kandidaat en diens ouders/wettelijke vertegenwoordigers vastlegt in een overeenkomst. Voor aanvullende informatie zie de Septembermededeling op Examenblad.nl.
PB-0801-b-13-1-i
3
lees verder ►►►
5 ICT-gebruik en dvd met bestanden 1
2 3
4
5
6
7
8
De digitale bestanden die nodig zijn voor het cspe, worden in maart op dvd aan de secretaris van het eindexamen van uw school gezonden. Een handleiding voor het ICT-gebruik bij het cspe wordt tegelijkertijd met de digitale bestanden aan uw examensecretaris gestuurd. In de handleiding staan onderstaande aandachtspunten voor ICT-gebruik. Overleg vooraf met de ICT-coördinator / systeembeheerder van uw school over de afname van de cspe-onderdelen waarbij de computer wordt gebruikt. Houd per groep één reservecomputer beschikbaar, en bij grotere groepen één reservecomputer per tien kandidaten. In de examenzaal dienen één of meer printers aanwezig te zijn. Het is in het belang van de kandidaat dat de systeembeheerder de back-upfunctionaliteiten zo instelt dat bij uitval van de computer zo weinig mogelijk examenwerk verloren gaat. Daarnaast wordt aanbevolen dat de examinator / surveillant tijdens de afname op de hoogte is van de locatie van de back-upbestanden. De digitale bestanden voor de praktische opdrachten dienen voor de kandidaten beschikbaar gemaakt te worden op, dvd’s, USB-sticks of op een veilige plaats op de centrale server. De kandidaten moeten een duidelijke instructie krijgen waar de bestanden te vinden zijn en waar de eigen bestanden opgeslagen moeten worden. Op de USB-stick wordt de naam van de kandidaat en het kandidaatnummer vermeld. De opdracht is veelal zo geformuleerd dat de kandidaat het door hem bewerkte bestand opslaat onder een andere, eigen bestandsnaam. Dit maakt het mogelijk dat de kandidaat terugkeert naar het originele bestand, als er iets verkeerd mocht gaan. Wanneer er meer zittingen zijn waarbij de computer gebruikt wordt, gebruikt de kandidaat bij elke zitting in principe dezelfde USB-stick. Wanneer een volgende zitting op een andere dag of dagdeel plaatsvindt, wordt de USB-stick ingenomen. Laat de school de bestanden in een netwerkomgeving opslaan, dan zorgt men ervoor dat de toegang tot die bestanden buiten de examentijd geblokkeerd is. In een volgende zitting mag de kandidaat geen veranderingen aanbrengen in examenbestanden die in een eerdere zitting zijn gemaakt. Na elke opdracht of examenonderdeel maakt de kandidaat tijdens het examen een afdruk op papier die wordt ingeleverd, tenzij anders wordt aangegeven. Deze afdruk is een “beveiliging” tegen het later aanpassen van bestanden. Na afsluiting van het examenonderdeel worden afdrukken op papier niet meer in ontvangst genomen. Het toetsprogramma voor de digitale minitoetsen moet vooraf in overleg met de ICT-coördinator / systeembeheerder zijn geïnstalleerd en gecontroleerd.
PB-0801-b-13-1-i
4
lees verder ►►►
6 Overzicht opdrachten ALGEMEEN en INLEIDING 1
praktijkopdracht
ONDERDEEL A 2, 3, 5 4
6
akg*
richttijd: 5 minuten richttijd: 60 minuten
praktijkopdrachten
ICT-gebruik: Telraam
7
praktijkopdracht
ICT-gebruik: Internet Explorer met offline beschikbare websites, Adobe Acrobat Reader, uitwerkbijlage
7
minitoets
ONDERDEEL B
variant a, b, c, d richttijd: 55 minuten
7
praktijkopdracht
ICT-gebruik: Telraam, uitwerkbijlage
7
8
praktijkopdracht
ICT-gebruik: Telraam
7
9
praktijkopdracht
uitwerkbijlage
7
praktijkopdrachten
ICT-gebruik: Telraam
7
10-13
ONDERDEEL C
richttijd: 50 minuten
praktijkopdrachten
ICT-gebruik: Word met bestand
7
15
praktijkopdracht
ICT-gebruik: Telraam, Excel met bestand
7
16
praktijkopdracht
ICT-gebruik: Excel met bestand
7
18
minitoets
variant a, b, c, d
14, 17
ONDERDEEL D
richttijd: 40 minuten
19
praktijkopdracht
ICT-gebruik: Telraam
7
20
praktijkopdracht
ICT-gebruik: Telraam, Excel met bestand
7
21
praktijkopdracht
ICT-gebruik: Excel met bestand
7
* akg = aantal kandidaten gelijktijdig: toetstechnisch advies over het aantal kandidaten dat bij deze praktijkopdracht gelijktijdig beoordeeld kan worden
PB-0801-b-13-1-i
5
lees verder ►►►
7 Vakspecifieke aanbevelingen met betrekking tot de organisatie Algemene aanbevelingen Voor dit examen kunt u aan elke kandidaat een insteekhoesje verstrekken met daarop de naam van de kandidaat. De kandidaten kunnen dan alle afdrukken in dit insteekhoesje verzamelen. Voor uw gemak kunt u een checklist gebruiken om te controleren of alle afdrukken op het moment van inleveren aanwezig zijn. In verband met de puntentoekenning dient u hierop dan ook aan te tekenen welke afdrukken de kandidaat niet in eerste instantie, uit zichzelf, had aangeleverd. Omdat het zorgen voor afdrukken deel uitmaakt van de examenopdrachten, is het niet toegestaan de kandidaten van zo’n checklist te voorzien. ICT Bij dit examen horen de volgende bestanden: bestand dressgood.tr3
opdracht 2, 3, 5, 7, 8, 10, 11, 12, 13, 15, 19, 20 4
start_e-mailleveranciers.htm met map mail-bestanden e-maillivia.doc vrachtbrief.xls vrachtkosten.xls e-mailavalon.doc overschrijdingen.xls kolommenbalans.xls
14 15 16 17 20 21
Elke kandidaat moet beschikken over een computer met het simulatie-administratieprogramma Telraam 3.0. Dit is dezelfde versie die in 2012 bij het cspe BB en het cspe KB is gebruikt. Zie de handleiding voor de systeembeheerder voor de minimumsysteemvereisten. Hiernaast bevat het cspe BB Excel-opdrachten, Word-opdrachten en een opdracht waarbij Internet Explorer nodig is om offline beschikbare websites te kunnen raadplegen. Tijdens het examen moeten de kandidaten bestanden kunnen printen. Internet Explorer (offline beschikbare websites) Op de dvd staan het bestand start_e-mailleveranciers.htm en de map mail-bestanden. De bestanden in deze map en de onderliggende mappen bevatten samen de offline beschikbare websites die voor het casusbedrijf geraadpleegd moeten worden. Kopieer het bestand start_e-mailleveranciers.htm samen met de map mail-bestanden naar een map op de harde schijf of het netwerk. U kunt vervolgens een snelkoppeling (rechtermuisknop) maken van het bestand start_e-mailleveranciers.htm en de snelkoppeling verplaatsen naar het bureaublad van de computer.
PB-0801-b-13-1-i
6
lees verder ►►►
Voor het goed functioneren van de websites kan het noodzakelijk zijn actieve inhoud toe te staan en de eventuele pop-up-blokkering op te heffen. In de Handleiding Applicaties die op de dvd met digitale bestanden te vinden is, staat beschreven hoe u dit kunt (laten) doen. Installatie van Telraam Voor de examenafname moet het gegevensbestand (tr3-bestand) klaargezet worden in Telraam. Het gegevensbestand van het examenbedrijf Dress Good staat op de dvd met examenbestanden. De school heeft het bijbehorende programma Telraam 3.0 al kunnen downloaden. Overleg met de systeembeheerder op uw school over de installatie van het programma Telraam 3.0 en het klaarzetten van het gegevensbestand. De juiste werkwijze staat beschreven in de handleiding voor de systeembeheerder, die te vinden is op de portal van Cito. Over de toegang tot deze portal heeft de examensecretaris al informatie ontvangen. Macrobeveiliging Veel Word- en Excel-bestanden voor de praktische opdrachten bevatten macro’s. De macrobeveiliging in zowel Word als Excel moet daarom aangepast worden: in Office 2003 moet het beveiligingsniveau op laag gezet worden; in Office 2007 en Office 2010 moeten alle macro’s worden ingeschakeld. In de Handleiding Applicaties die op de dvd met digitale bestanden te vinden is, staat beschreven hoe u dit kunt (laten) doen. Rechten van leerling-accounts controleren Omdat de kandidaten bij sommige opdrachten naast Telraam met Word of Excel moeten werken, is het belangrijk dat ze gebruik kunnen maken van de toetscombinatie alt-tab om tussen de geopende programma’s te schakelen. Voorafgaand aan het examen dient gecontroleerd te worden of de rechten van de leerling-accounts hiervoor toereikend zijn. Oefenen met Telraam Het is belangrijk dat de kandidaten voorafgaand aan het examen oefenen met Telraam. Hiervoor gebruikt u Telraam 3.0, de oefenopgaven en de examens van de twee voorgaande jaren. Het is raadzaam dat u eerst zelf met Telraam en met het voorbeeldmateriaal oefent voordat u met de kandidaten gaat oefenen. Bij Telraam hoort een handleiding voor docenten, die ook te vinden is op de portal van Cito. Neem deze handleiding zorgvuldig door. Inloggen en werking ICT-bestanden controleren Het is belangrijk dat u voorafgaand aan het examen controleert of het inloggen zoals de kandidaten tijdens het examen moeten doen, werkt zoals gewenst. Ook wordt aanbevolen de werking van de ICT-bestanden vooraf te controleren. Vooral het opslaan van ICT-bestanden onder een andere naam moet gecontroleerd worden. Als hierbij een waarschuwing verschijnt dat het bestand niet kan worden opgeslagen in werkmappen zonder macro’s, is onterecht gekozen voor het opslaan in een hoger bestandstype, bijvoorbeeld .xlsx in plaats van .xls.
PB-0801-b-13-1-i
7
lees verder ►►►
Afname Wijs de kandidaten erop dat het Telraamwerk regelmatig opgeslagen moet worden via Bestand, Opslaan. Bij een computerstoring kunt u dan het laatst opgeslagen werk van de kandidaten weer importeren. Het verloren werk moet overgedaan worden. Instrueer de kandidaten dat ze na het opslaan van het werk in Telraam, wachten op de OK-melding voordat ze verder werken in Telraam. Neem mondeling met de kandidaten door wat ze kunnen doen als ze iets verkeerd hebben ingevoerd in Telraam. Niet alle fouten kunnen ze zelf corrigeren! Als de kandidaat door een eerder gemaakte fout een vervolgopdracht niet goed kan uitvoeren, dient u de kandidaat op weg te helpen. Dat kan bijvoorbeeld door de foutieve opdracht opnieuw te laten uitvoeren. Soms kan dat niet, en kunt u de kandidaat beter op weg helpen door de fout eerst te herstellen. Als bijvoorbeeld een voorraadtekort ontstaan is door een eerder gemaakte fout, is dit te corrigeren door een extra inkoop uit te (laten) voeren. Hierdoor kan de kandidaat de vervolgopdrachten volgens de instructie uitvoeren. Zo’n extra inkoop leidt wel tot andere uitkomsten, bijvoorbeeld op de balans. Bij de correctie van het examenwerk dient u hiermee rekening te houden.
8 Materialen, gereedschappen en hulpmiddelen Algemeen Voor de ICT-benodigdheden: zie paragraaf 7.
PB-0801-b-13-1-i
8
lees verder ►►►
administratie CSPE BB
2013
algemene informatie voor de kandidaat Inleiding In dit examen ga je ervan uit dat je stage loopt bij een groothandel in kledingaccessoires. Deze groothandel verkoopt onder andere tassen, zonnebrillen, riemen, sjaals en sieraden aan bedrijven. Wat ga je doen? Je voert administratie-praktijkopdrachten uit voor de inkoop, het magazijn, de verkoop, de subadministraties en het boekhouden. Je krijgt je opdrachten in memo’s. Memo’s lijken wel wat op telefoonnotities. Het zijn ook formulieren die men alleen binnen het bedrijf gebruikt. In twee minitoetsen beantwoord je theorievragen over de onderwerpen van de administratie-opdrachten. Overzicht van de opdrachten Algemeen en inleiding
praktijkvaardigheden voor het hele examen werken met Telraam en andere programma’s
Onderdeel A
besteladvies nieuwe artikelgroep artikelgegevens inkooporder theorie (minitoets)
Onderdeel B
orderbevestiging brief aan leverancier reflectie (jezelf beoordelen) inkoopfactuur goederen beschadigde zonnebrillen inkoopfactuur niet-goederen inventarisatie
Onderdeel C
e-mailreactie op klacht vrachtbrief vrachtkosten e-mailreactie op bestelling theorie (minitoets)
Onderdeel D
brief aan klant overschrijdingen kolommenbalans
Wanneer je deze informatie hebt gelezen, lever je het blad weer in bij je docent. PB-0801-b-13-1-i
9
lees verder ►►► einde
