17 mei 2016
ADHD
3 vormen ADHD Je mag pas ‘officieel’ spreken van ADHD indien een daartoe bevoegde arts besluit dat men aan 5 of 6 van de (internationale) criteria voldoet. --> Een kind met ADHD testen is moeilijk. Ze houden namelijk niet lang hun concentratie. 1. Aandachtsgestoord - Details worden moeilijk opgemerkt. --> onzorgvuldigheid bij taken. - Aandacht is een probleem. - Lijken niet te luisteren bij aanspreking. - Lezen geen vragen, beginnen onmiddellijk. - Taken worden niet herlezen, worden snel ingediend, lezen geen vragen - Organiseren en plannen is moeilijk! (executieve functies zijn groot probleem) - Verliezen ongelofelijk veel. - Zijn vaak verstrooid. - Vergeetachtigheid in dagelijkse activiteiten. 2. Hyperactief & impulsief - Antwoorden vooraleer de vraag gesteld is. - Moeite om te wachten. - Tussenkomen in gesprekken, spelletjes… - Bewegen veel met hun handen en voeten. !! Indicator, let als leerkracht op de beweeglijkheid van de kinderen. - Verlaten hun zitplaats onnodig. (Vaak naar het toilet omdat ze lang neerzitten.) - Lopen en klimmen zomaar rond. - Kunnen moeilijk rustig deelnemen aan activiteiten. - Altijd bezig als een doorlopende motor. - Praten veel. 3. Aandachtsgestoord + hyperactief & impulsief Bijkomende voorwaarden om de diagnose te stellen: • Aanwezig voor de 12de leeftijd (het is aangeboren, het komt niet door een opvoeding!!) • De signalen moeten in verschillende contexten naar voor komen. • Het gedrag is storend (vermindert de levenskwaliteit) • Het mogen geen psychopathologische redenen hebben! Verklaring woorden: Ontwikkelingstaken: Taken die op een bepaalde leeftijd dienen ontwikkeld te zijn. Steunbron: Intern: eigen mogelijkheden bv. executieve functies Extern: ouders, school (leerkracht kan énorme steunbron zijn!) en omgeving Met de leeftijd daalt de hyperactiviteit mààr stijgt de druk van de omgeving. --> Er komt grotere druk van buitenaf op het kind terecht. Bv. wordt in het secundair meer verwacht stil te zitten…
17 mei 2016
Leeftijdsfases Baby Kinderen met ADHD zijn vaak een huilbaby geweest. Peuter en kleuter De criteria zijn nog niet duidelijk en moeilijk onderscheidbaar van een niet-ADHD’er. Op peuter- en kleuterleeftijd is ADHD dus moeilijk te onderscheiden van een druk kind. Lager schoolkind Vooral jongens. Ze kunnen niet stilzitten en komen ongevraagd tussen. Werken taken niet af, vergeten of verliezen huiswerk en ander materiaal. Komt vaak samen voor met een leerstoornis en bij jongens met gedragsstoornis. Deze kinderen zijn ofwel minder, ofwel zéér populair. Agressief en opstandig, niet depressief Overschatten eigen competenties Zijn zeer gevoelig aan sociale media --> Ze geven een bevrediging. Alles wat je doet, krijgt onmiddellijk respons. Van elke stimulus die ze geven, krijgen ze direct reactie. Dit is wat ADHD’ers zo aantrekt in sociale media / games… Als je ADHD evolueert in creativiteit, innovatie, motivatie… kan dit ontwikkelen tot iets moois. Indien ADHD negatief ontwikkeld, ligt criminaliteit op de loer. (33% gevangenen is ADHD’er) Adolescentie - Moeilijkste periode!! - Het kind bevindt zich in de zwaarste overgangsperiode waardoor de balans tussen ontwikkelingstaken en steunbronnen uit evenwicht raakt. - Meer beoordelend, je hangt af van je attesten. Men gaat uit van wat je niet kunt, niet van wat je wel kunt. - Veel schoolse problemen, onderwijs wordt in het secundair minder gestructureerd, maar wel meer-eisend. - Taken en toetsen duren te lang. Dit is moeilijk, dit ontwikkelt onwil, onvermogen en afkeer. Taken / toetsen worden niet gemaakt. Denken ook niet vooruit. Een deadline is moeilijk. Dinsdag al beginnen aan een taak voor vrijdag? No way! (Jong-) volwassenen Dus ook in hogeschool - Mannen en vrouwen worden nu gelijk. - Minder hyperactief, wel meer aandachtsproblemen en even impulsief Belangrijke gevolgen: Verstrooidheid in het verkeer. Snelle beslissingen met koopgedrag en geldbeheer. Minder tewerkstellingskansen: komen te laat, halen deadlines niet… Moeilijkheden met wachtsituaties. Intieme relaties: geen aandacht bij conversaties, emotioneel en lichtgeraakt. Argumenteren vaak en hebben graag het laatste woord.
17 mei 2016
Omgaan met ADHD Ouders - Dikwijls schuldgevoel en ervaren weinig steun van de omgeving. Bv. wanneer ze met ADHD-kind op restaurant zitten, de mensen kijken, ze schamen zich… De omgeving bekijkt hen als triestige ouders, kunnen die hun kinders geen manieren leren… - Veel bijkomende stress dus alcohol en depressie ligt op de loer. - Broers en zussen ervaren dikwijls een onuitgesproken jaloeziegeval. De ADHD’er in het gezin eist automatisch meer aandacht van de ouders. Leerkracht - Ze zijn minder gevoelig voor straf en beloning en hebben er dus meer van nodig. Ze zijn op zoek naar snelle beloningen. - Beperking van de executieve functies. - Hun energie-balans is gestoord waardoor ze dus permanent energie opwekken. (Babbelen, bewegen, b-wiebelen…) - Beertjes van Meichenbaum - Laat ze tegen zichzelf praten tijdens hun werk OVER hun werk. Dit helpt hen soms. - Laat een kind mondeling de toetsen afleggen of eerst schriftelijk en daarna mondeling verdedigen. (Schrijven duurt lang, heeft invloed op hun eindresultaat!) Uw vooroordeel bepaalt uw oordeel. Leraren geven minst graag les aan ADHD’ers, dit uit zich in hun omgang en quotering.
Gevolgen van ADHD
Peuters en kleuters stellen oppositioneel gedrag, communicatie- en angststoornissen, huilbaby’s Lager onderwijs.: Zelfoverschatting, risicogedrag, leerstoornissen, depressie-, gedrags- en angststoornissen Adolescentie: Verslaving, depressie, delinquent gedrag… Volwassenheid: Psychiatrische stoornissen (depressie), angststoornissen en sociale fobie
Behandeling Hoe tijdiger de diagnose en de interventie, hoe optimistischer de prognose! Drie doelen van een behandeling: 1. Storende symptomen verminderen. 2. Problemen in het functioneren verminderen 3. Aanpassing aan de omgeving verbeteren.
17 mei 2016 Medicatie Is meestal niet voldoende, maar is zeer nuttig als aanvulling. Soms noodzakelijk als basis voor symptoomreductie. Afwachten Vooral bij kleuters. Je onderscheidt nog niet het verschil tussen een druktemaker en een ADHD’er. Te lang wachten kan negatief zijn. Wees als leerkracht dus alert!! Oudertraining - Ouderschapsvaardigheden trainen bij ‘zit stil’ - Het heeft niet echt effect op de symptomen, maar wel op de gevolgen. Het zorgt voor minder problemen in de opvoedingssituaties. (Op niveau lager onderwijs) - Ouders maken boekentas en ondervragen het kind voor toets. Er is meer contact. - Adolescenten laten dit niet toe, oudertraining heeft dan niet zoveel zin meer. Ze keren zich af van ouders, willen onafhankelijk zijn. - ‘Normale’ sancties helpen veel minder, het effect blijft niet lang. Ze denken niet op lange termijn en met straffen werk je op lange termijn. Je straft omdat het niet meer zou gebeuren, dit heeft weinig effect op hen. Veel belonen is belangrijk. (Bv. positieve feedback) Leerkrachttraining - Trainen van klasinterventies: ‘Hoe moet ik reageren op het moment dat de problemen zich voordoen?’ - Consequentie is belangrijk! Kindgerichte psycho-educatie !! - Kan niet bij jonge kinderen, wel bij adolescenten - Neem hem even apart en leg hem uit wat ADHD is, wat het doet met het lichaam… --> Leidt tot zelfmonitoringsstrategieën, acceptatie en inzicht in het probleem. Deze uitleg verklaart veel voor hen. Er ontstaat zelfkennis en aanvaarding. Hopelijk kan de omgeving hierdoor haar verwachtingen aanpassen. Realistische verwachtingen opstellen. --> Streven naar maximale empowerment. Probeer een sterk persoon te maken, dit door in te zien wat ADHD inhoudt, gevolgen… Cognitieve gedragstherapie - Efficiënt voor gedrags- en sociale moeilijkheden worden vaak in combinatie met medicatie toegepast. - Trainen van executieve functies (leren beheersen van impulsen, timemanagement, woedebeheersing, sociale vaardigheden, organisatievaaridgheden… Zelfperceptie: Vraag hen hiernaar, ze kunnen hier goed op antwoorden. Bestaand materiaal: Boek: ‘Zelf plannen’ (ACCO) SAFREN (= individueel programma) SOLANTO (= collectief programma) Het m-decreet Ondersteuners voor ADHD’ers door zoco, zorgjuf… wat is belangrijk? • Effect van de medicatie bevragen
17 mei 2016 • • • •
Begeleiden ouders (acceptatie = belangrijk) Begeleiden van de leerkracht Klasobservatie (verplicht én zeer boeiend) Cursus ‘Zelf plannen’ toepassen
Extra • •
• • • • •
Genetica heeft een invloed op ADHD. ADHD’ers worden geen slechte ouders. ADHD’ers zijn vaak ook goeie monitoren. Ze kunnen zich goed amuseren met kinderen, verslagen hierover schrijven lukt niet. Maar activiteiten geven lukt uitstekend. Psychiatrische stoornissen bij ADHD’ers: De steunbron valt wel op volwassen leeftijd. ADHD’ers hebben een dunnere cortex en hersenen zijn gemiddeld 100 gram lichter. !! Een ADHD’er heeft een afkeer voor uitstel van beloning. Ze willen een directe bevrediging. Hij kan die niet uitstellen. !! Te kort aan tijdsperspectief. Denken niet ver vooruit. Dit tekort aan tijdsperspectief zorgt er deels ook voor dat men moeite heeft met het uitstel van beloning. Een doorsnee ADHD’er is niet ongelukkig met zijn lijf. Met medicatie ga je rustiger maken, ze voelen zich anders. Dit kan hen ongelukkig maken. Ze voelen zich hunzelf niet meer. ! Leg uit dat dit klopt, maar dat het belangrijk is om dit te nemen. Het heeft vele voordelen. Bv. bij het leren.
