Actueel magazine rond
Eindredactie: Simon de Kam & Tjirk van der Ziel
de Micha Cursus 3e jaargang, nr. 2 mei/juni 2012
Special over duurzaamheid Het gaat goed met de Micha Cursus! In april hebben we de vijfduizendste cursist extra in het zonnetje gezet, en in deze nieuwsbrief maken we nader kennis met hem. Zo'n gebeurtenis maakt veel energie los; we hebben dan ook veel nieuwe ideeën voor de komende tijd. Micha Young, de jongerenversie van de cursus, is inmiddels gereed. Momenteel worden voorbereidingen getroffen voor de kick-off. Dat hangt samen met een andere wens, uitbreiding van de stuurgroep rond de Micha Cursus, met het doel het draagvlak zo groot mogelijk te maken. Intussen merken we dat bij veel cursisten vragen leven over hoe we tegen de economische crisis moeten aankijken: hoe gaan we uitbuiting van mens en milieu tegen? Om die reden brengen we een special over duurzaamheid met artikelen en tips over boeken en video's. Een kleine update voor de cursus, zogezegd.
Instructieavond Micha Cursus Een vast onderdeel van elke Micha Cursus is de instructieavond. Dit voorjaar staan er nog twee op de planning. We beginnen om half acht en sluiten de avond voor tien uur af. Aanmelding via www.michacursus.nl 9 mei: Amsterdam met Simon de Kam 6 juni: Tilburg met Simon Drost
Contact:
[email protected]
www.michacursus.nl
INHOUD van dit nummer Micha Cursus verwelkomt vijfduizendste deelnemer.............. 2 In de Nieuwe Kerk Utrecht draaien 25 cursussen .................... 3 Stuurgroep Micha Cursus zoekt uitbreiding .................................... 4 Complete herziening Micha Cursus medio 2013 ................................... 4 Micha Young rolt binnenkort van de persen ............................... 4 Kerken kunnen het verschil maken met duurzaamheid ............ 5 NGK Ede prikt en fietst.................. 6 Economische crisis: terug naar christelijke bronnen ...................... 7 Gemeenschap moet weer centraal komen te staan ............................. 8 Ook wij hebben onze slaven ......... 9 Boekentips duurzaamheid........... 10 Videotips duurzaamheid ............. 10
Micha Cursus verwelkomt vijfduizendste deelnemer Sinds de Micha Cursus in oktober 2007 werd gelanceerd, hebben vijfduizend mensen de cursus gevolgd. Zo'n mijlpaal blijft niet opgemerkt, en zo kreeg Jan Willem Haring uit Utrecht die nog bezig is met de cursus - als vijfduizendste deelnemer de bloemen overhandigd. Wie is Jan Willem, en waarom volgt hij de Micha Cursus? ,,Ik ben dertig jaar en werk in de IT-sector als ontwikkelaar van software. Ik kom uit een christelijk gezin waarmee ik het goed getroffen heb, maar na m'n zestiende had ik geen interesse meer in het geloof. Pas jaren later ging ik begrijpen wie God is, en kwam ik tot geloof. In de Bijbel lees ik hoe Jezus telkens weer tot actie oproept om het geloof handen en voeten te gaan geven. De Micha Cursus doet dat." Wat is je ervaring met de Micha Cursus tot nu toe? ,,In onze gemeente zijn er af en toe acties om in de wijk te helpen. Maar de cursus trekt dat breder en zoomt in op basale dingen waar je zo makkelijk aan voorbij loopt. Met dagelijkse boodschappen doen bijvoorbeeld. Ik denk nu veel bewuster na bij wat ik wel of niet koop. Soms weten we het al wel, maar je moet ook achter de getallen van onrecht kijken, en het verhaal erachter. Wat ik opvallend vind: als je je erin verdiept en je laat je hart raken, dan blijft dat doorgaan in je hoofd. Dan blijf je niet steken bij dat machteloos gevoel van 'wat maakt het uit, we kunnen de wereld toch niet veranderen', maar doe je goed waar en wanneer je maar kunt." Kun je dat concreter maken? ,,Ik was altijd een groot vleeseter en had niet gedacht dat ik ooit zou minderen en een dag zou overslaan, maar dat doe ik nu wel. Vlees gaat echt te koste van het milieu, en ook van al die mensen die daarin werken. Dat moet echt veranderen.
Nu moet ik zeggen dat mijn vrouw al vegetarisch eet, dus dat helpt wel mee. Het verband tussen onze levensstijl en armoede elders zit stevig in de cursus, vind ik. Al blijf ik het wel lastig vinden: als je bepaalde dingen niet meer koopt, gaat dat dan niet ten koste van de ander, die dan zijn of haar baan verliest?" Wat zie je als belangrijkste doel van de Michacursus? ,,Ik denk dat dat vooral de dankbaarheid jegens God is, voor alles wat we hebben gekregen. Maar ook de keuzes die we hebben om uit te delen. Ik vind het mooi dat cursus steeds populairder wordt. Blijkbaar is er een gemeenschappelijke interesse." Kun je ook in je werk keuzes maken? ,,De IT-sector is een snelle wereld, en er gaat best veel geld in om. Computers verouderen nu eenmaal snel, dus je moet wel vaak vernieuwen. Zo'n snelle wereld kan je hebberig maken. De laatste tijd realiseer ik mij steeds vaker dat we niet altijd hoeven mee te doen, dat sommige dingen misschien best langer kunnen meegaan. Eigenlijk raar: er bestaat wel fair trade voedsel, maar nog geen fair trade elektronica. Terwijl we weten dat in het winnen van grondstoffen of het in elkaar zetten van spullen van alles mis kan gaan. Ik ben dus bijvoorbeeld voor een 'eerlijke' iphone. Het gaat ten diepste om de vraag of we onrechtvaardige structuren in stand houden of niet. Maar dat vraagt ook om een hele bewuste houding. Het afzien van dingen is toch wel erg lastig af te leren, en daar hebben we allemaal last van."
In de Nieuwe Kerk in Utrecht draaien 25 Micha Cursussen Toen de diakonie van de Nieuwe Kerk in Utrecht opperde als hele gemeente de Micha Cursus te doen, aarzelden sommige kerkleden. Past de cursus wel bij het karakter van huiskringen, waar veel aan bijbelstudie wordt gedaan? Maar inmiddels zijn alle 25 kringen toch met de cursus bezig, tot volle tevredenheid van de deelnemers. Sarah van Helden is als coördinator van de stuurgroep huiskringen verantwoordelijk voor de planning en het studiemateriaal in de Nieuwe Kerk. Dit is een PKN-gemeente in hartje Utrecht met vooral studenten en jonge gezinnen, die dit jaar extra aandacht geven aan het thema 'Christen in de wereld'. Het eerste halfjaar ging het over Daniël, die in zijn omgeving een bijzondere positie innam. Voor het tweede halfjaar kwam de diakonie met het idee de Micha Cursus te doen. We zijn toen met de projectleiding van de Micha Cursus in gesprek gegaan. Daaruit is toen een speciale handleiding voortgekomen met nog meer teksten uit het Oude en Nieuwe Testament, ter ondersteuning van de thema's van de verschillende avonden." De Micha Cursus in de 25 huiskringen is nu een pilot geworden. De projectleiding wil op die manier bekijken of het mogelijk is de cursus nog meer diepgang te geven voor gemeenten die gewend zijn aan veel bijbelstudiemateriaal. Zo krijgt de derde avond, over duurzaamheid, een extra ondersteuning vanuit 'recht doen aan de schepping' aan de hand van Genesis, Levitcus, Matheüs en Lucas. Sarah: ,,We hebben kringen die niets anders zouden willen dan de hele Bijbel doorgaan. Die komen zo prima aan hun trekken."
De cursus wordt ondersteund door de zondagse preken en door leeravonden die eenmaal in de maand wordt gegeven met gastsprekers van buitenaf. ,,Doordat we allemaal met de Micha Cursus bezig zijn, kunnen we onze ervaringen ook met elkaar delen. Dat is een heel bijzondere ervaring. We merken dan dat de Michathema's 'gerechtigheid en duurzaamheid' bij ons erg leeft. We willen graag leren hoe we dit allemaal in praktijk moeten brengen." Op zaterdag 12 mei gaan de kringen met die praktijk aan de slag. Stichting Present verzorgt dan de groepsactiviteiten, zoals projecten rond asielzoekers en tuinieren. De zondag erop houdt de gemeente een Micha-dienst met onder andere Schrijvers voor Gerechtigheid, als een gezamenlijke afsluiting. Sarah: ,,We denken inmiddels na over hoe we als gemeente na de Micha Cursus verder willen. Hoe gaan we ons structureel naar buiten actief opstellen? Hoe zichtbaar kunnen we worden? Er is een groepje dat 'Nieuwe Kerk 2.0' gestalte gaat geven. De Micha Cursus heeft ons daarbij enorm geholpen. De mensen zijn erg enthousiast, en we willen de energie nu proberen vast te houden."
Stuurgroep Micha Cursus zoekt uitbreiding
Micha Young rolt binnenkort van de persen
Nog maar kort geleden kwam de derde druk van de Micha Cursus tot stand, of wij richten onze blik naar de toekomst. Want wij merken dat de cursus langzamerhand in een nieuwe fase belandt: steeds meer kerken beraden zich op hun taak in de (lokale) samenleving en willen zich daar dienstbaar opstellen. De achtergrond van deze bezinning is dat kerken niet langer allerlei veranderingen zien als een bedreiging, maar vooral ook als een kans om als gelovigen relevant te zijn. Hieruit vloeit een grotere behoefte aan verdieping voort, waar de Micha Cursus een grote rol kan spelen.
De jongerenversie van de Micha Cursus zit in de eindfase. Op verschillende plekken werd Micha Young uitgetest, en de resultaten van deze pilots werden verwerkt in de definitieve versie. Op dit moment wordt de laatste hand gelegd aan de diverse onderdelen, en is het wachten op de eerste proefdrukken. Altijd een spannend moment: worden de hoge verwachtingen waargemaakt? Maar de reacties tot nu toe zijn erg goed, en we menen met Micha Young een product in handen te hebben waarmee we de jongeren op een geheel eigentijdse, interactieve manier kunnen bereiken.
De huidige stuurgroep van de Micha Cursus wordt gevormd door Tear, Present, Jongbloed en Kerk in Actie. Eigenlijk zijn zij de grondleggers. Om nog beter aan te sluiten bij de wensen van kerken, willen we deze groep graag uitbreiden. Ons doel is samen een nog grotere impuls te geven binnen kerken, gemeenten en netwerken. Op die manier zijn we ook in staat om de jongerenversie, Micha Young, goed te lanceren en van een gedegen financieel draagvlak te voorzien.
Micha Young is voor jongeren vanaf veertien jaar, die in vier bijeenkomsten en een weekend worden uitgedaagd hun geloof in daden om te zetten door zelf dingen te doen en iets te beleven.
We zijn inmiddels in gesprek met tal van organisaties en kerkgenootschappen. Op 22 juni vindt dan een bijeenkomst plaats om nader met elkaar kennis te maken en een sterke alliantie te vormen. Wie zich ook wil aansluiten, is van harte welkom. Stuur dan een mailtje naar
[email protected]
Complete herziening Micha Cursus medio 2013 De nieuwe samenwerking zal ook gevolgen hebben voor de huidige Micha Cursus. In de afgelopen vijf jaar zagen we een verschuiving optreden naar verdieping en trends rond duurzaamheid. Dat onderdeel zal nog meer dan voorheen een plek moeten krijgen in de nieuwe cursus, die medio 2013 zal gaan verschijnen.
Kerken kunnen het verschil maken met duurzaamheid Voor wie de Micha Cursus kennen zal het geen verrassing meer zijn dat de Bijbel ons op een indringende manier oproept om goed en recht te doen. We behoren de zwakke en het kwetsbare te beschermen, en moeten op een verantwoorde manier omgaan met Gods mooie schepping. Gerechtigheid en duurzaamheid hebben alles met elkaar te maken. Voor individuele christenen, maar zeker ook als kerken ligt hier een uitdaging, want hoe zijn principes als rentmeesterschap, liefde voor God en de naaste en zorg voor de schepping te vertalen naar ons dagelijks leven? Ofwel: hoe kunnen we als kerk een faire, rechtvaardi ge naaste zijn? De diaconale organisatie s binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken, Gereformeerde Kerken vrijgemaakt en Nederlands Gereformeerde Kerken hebben de handen ineen geslagen en willen een bezinning rond deze thema’s op gang brengen. Onder het motto Faire Naaste worden twee inspiratiedagen georganiseerd, op 9 juni in Zwijndrecht en op 16 juni in Wezep. Derk Jan Poel, lid van de interkerkelijke werkgroep duurzame ontwikkeling en gerechtigheid, vertelt over de aanleiding. ,,In november 2010 hielden deputaten van CGK en GKV een gezamenlijke vergadering over deze thematiek. Ze erkenden dat duurzaamheid en gerechtigheid ook horen bij het werkveld van het diaconaat en dat het nodig is, eventueel samen met NGK, te komen tot een bijbelse bezinning en reflectie over het onderwerp.
De bewustwording zou gepaard moeten gaan met het bieden van een waaier van handvatten aan gemeenten waarmee ook concreet gewerkt kan worden aan het dienen, beschermen en bewaren van Gods schepselen. Dit laatste kan een nieuw werkveld worden voor de diaconale consulenten." Het resultaat was een werkgroep uit de drie kerken, die aan de slag gingen met het uitwerken van de bijbelse bezinning, en met concrete voorstellen kwam over het bereiken van gemeenteleden, met het doel concrete gedragsverandering. Deze inspiratiedagen zijn een eerste aanzet. Ook de Micha Cursus krijgt uiteraard een plek in een van de workshops. Derk Jan: ,,Verder willen we onze website fairenaaste.nl vullen met initiatieven en ideeën voor gemeenten, met als doel: een site met veel relevante links naar andere organisaties. We willen geen dingen doen die anderen al hebben ontwikkeld. Wij willen zaken als bezinning, bewustmaking en handelingsperspectieven ontsluiten en beschikbaar maken." Als werktitel voor dit project is gekozen voor 'De faire naaste'. ,,Hoe kan ik als kerk en ook als individueel christen een faire, rechtvaardige naaste zijn in een wereld van (structureel) scheve verhoudingen waar mijn onbewuste gedrag aan bijdraagt. We motiveren dit project vanuit het besef dat het leven één is. Duurzaamheid en gerechtigheid horen bij doelstellingen en werkterreinen van de missionaire en diaconale organisaties van onze kerken. En dat is breed: zowel vanuit de invalshoek schepping, milieu en klimaat als de invalshoek internationale samenwerking en millenniumdoelen en met oog voor sociale duurzaamheid."
NGK Ede prikt en fietst Eind maart. Het is een sombere zaterdag, en mensen haasten zich naar de winkels voor de boodschappen. Opeens lopen ze bijna een groepje omver die in de buurt zwerfvuil verzamelt en in zakken doet. Leden van de Nederlands Gereformeerde Kerk houden een prikactie om duidelijk te maken dat al die rommel eigenlijk niet kan, en dat God van een mooie, dus schone wereld houdt. Een grote 'oogst' is het resultaat. Wijkbeheer van de gemeente Ede, die met prikkers en materieel behulpzaam was, moest twee keer rijden om alles af te voeren, inclusief een gedumpte kerstboom en een verroeste fiets uit een vijver. De prikkers kregen verbaasde blikken te zien, en sommige (oudere) mensen schoten hen aan met de opmerking dat dit een goede actie is. De bedoeling is deze actie twee keer per jaar te houden, in het voorjaar en in het najaar, waarbij alle kerken in Ede laten zien dat zorg voor de schepping niet enkel een kwestie van woorden is. De NGK haakt verder aan bij de fietsweek die in mei in Ede wordt gehouden. Deze week is bedoelt om het duurzame karakter van zo'n alledaags geval als de fiets eens in het zonnetje te zetten. De NGK neemt het voortouw door zondag 20 mei uit te roepen tot autoloze zondag.
Vorig jaar hield deze kerk ook al zo'n fietszondag. Het grootste deel van de kerkgangers had de auto thuisgelaten. En die autoloze zondag werd gevierd, met ballonnen en mooie versierde fietsen. De buurtbewoners zullen ervan opgekeken hebben. De parkeerruimte rond de kerk is beperkt en er staat wel eens een auto in weg. Waar waren ze ineens gebleven? En wat werd er nou precies gevierd? Christenen, vertellen de leden van deze Proosdijkerk, geloven dat er een moment komt waarop God alles nieuw maakt. Dat het recht eenmaal zal zegevieren. Honger, uitbuiting en ook milieuvervuiling zullen dan niet meer bestaan. De bomen, planten en dieren; alles wat leeft op onze planeet zal dan écht opgelucht ademhalen. En dat vooruitzicht is reden voor een feestje. Een fietsfeest. Heel veel kerkgangers deden mee en lieten de auto staan. Niet omdat het moest, niet omdat ze daarmee alle problemen konden oplossen, maar gewoon, omdat God goed is. Omdat de schepping op een dag als nieuw wordt. Dat is al die slingers en ballonnen meer dan waard.
Economische crisis: terug naar christelijke bronnen Het calvinisme heeft geen bijster goede naam. Voor de een staat het voor ouderwets, de ander ziet er een legitimering van het kapitalisme in. Geen goede bron om de huidige economische crisis eens goed te doordenken, lijkt het. Niets is minder waar, zo blijkt uit een artikel van prof Johan Graafland. Hier volgt een korte weergave. De zestiende eeuw waarin Calvijn leefde, kende een ontzaglijke uitbreiding van de handel. Genève was een commerciële stad op het kruispunt van handelsroutes. Tegelijkertijd was het ook periode van oorlogen die Europa in de zestiende eeuw verscheurden. De stijging van prijzen leidde tot grote armoede, zowel in de steden als op het platteland. Zo brak een periode aan van terugval en armoede. Het is daarom begrijpelijk dat Calvijn fel protesteerde tegen geldzucht. Het streven naar rijkdom brengt hij in verband met ongeloof in de zorg van God. De angst voor tegenspoed zet mensen aan om steeds meer te willen hebben. Verder heeft Calvijn baanbrekend werk verricht als het gaat om legitimering van rente. Volgens hem kan de financier (bank) een nuttige functie vervullen in de maatschappij, omdat geld een middel is om mensen met elkaar te verbinden. Maar we kunnen dat tegenwoordig niet zomaar klakkeloos overnemen. Calvijn verbond strikte eisen aan het uitlenen van geld. Allereerst handhaaft hij het renteverbod als we geld lenen aan armen omwille van urgente behoeften. Er mag geen voordeel worden genomen uit de armoede van anderen. Ten tweede mag men alleen geld uitlenen als er voldoende overblijft om anderen te helpen. In de derde plaats moet de geldschieter de lening niet aan condities onderwerpen die hij, als hij zelf zou lenen, onacceptabel zou vinden. Calvijn ontleent deze restrictie aan de gouden regel uit Lucas 6,31: “Behandel anderen zoals je wilt dat ze jullie behandelen.”
Prof. J.J. Graafland Calvijn vindt het tot slot niet geoorloofd van geldschieter je beroep te maken. Hij acht de morele gevaren daarvan te groot. De beperkingen die Calvijn stelt aan rente kunnen ons ook nu nog helpen in de kredietcrisis. Dat is het principe van wederkerigheid. Als banken meer vanuit het principe van Lucas 6,31 hadden gehandeld, hadden zij zichzelf niet toegestaan spaartegoeden die hun waren toevertrouwd op een zeer risicovolle wijze te beleggen. Als zij zelf spaarder waren geweest, hadden zij ook liever gezien dat de banken minder hadden gegokt met het geld. En als banken aan zichzelf dezelfde eisen zouden opleggen die zij doorgaans stellen bij leningen aan bedrijven, zouden zij een groter eigen vermogen hebben aangehouden om eventuele tegenvallers op te vangen. In zijn commentaar op Genesis 2:15 schrijft Calvijn dat de mens de voogdij over de hof van Eden is toevertrouwd onder de conditie dat hij er zorg voor zal dragen en tevreden zijn met voorzichtig en gematigd gebruik ervan. 'Laat ieder in wat hij bezit zichzelf zien als rentmeester van God. Opdat het gevolg zij dat niemand zich bandeloos gedraagt noch datgene opmaakt en bederft waarvan God wil dat het bewaard wordt’. Als mensen het land bederven dat God gegeven heeft om de mensen te onderhouden, dan zijn zij druk bezig om Gods goedheid weg te werpen, die zowel bedoeld is voor ons als voor onze naasten. Wij keren ons dan niet zozeer tegen de schepping, als wel tegen de Schepper.
Gemeenschap moet weer centraal komen te staan Banken zijn voor de economie onmisbaar. De bank was en is een sociale transportband tussen de generaties en tussen gezinnen en ondernemers. Spaargelden van de oudere generatie maken investeringen voor de jongere generatie mogelijk. Banken moeten dan ook weer een menselijk gezicht krijgen, betoogt Luigino Bruni van 'Economie van Gemeenschap. De eerste volksbanken (de zogenaamde Montes pietatis, ofwel Bergen van barmhartigheid) werden in de vijftiende eeuw door de franciscanen opgericht als middel om de armen te bevrijden van het juk van uitbuiting. Nobelprijswinnaar Yunus, stichter van de Grameen Bank, heeft meer dan eens gezegd dat de toegang tot krediet een fundamenteel recht is van de mens. Zonder dit recht slagen mensen er niet in eigen plannen te realiseren en te ontsnappen aan de armoede. In de laatste tijd werd de bank steeds meer een instelling voor speculatie. Dat is de ziekte van het huidige kapitalisme. De kredietcrisis werd niet veroorzaakt door de gewone banken, maar door de handelsbanken die uitermate speculatief bezig waren. Een speculant heeft als doel zoveel mogelijk profijt te behalen. De activiteiten die hij ontplooit hebben in zich geen enkele waarde, maar zijn alleen een middel tot verrijking. Het mag vreemd klinken, maar een bank heeft veel verwantschap met een nonprofitinstelling, zoals een universiteit of een theater. De doelmatigheid ontleent zo’n instelling aan goed bedrijfseconomisch handelen, maar de instelling heeft geen winst als oogmerk. Het gaat om andere belangen. Niet voor niets werden de franciscaanse banken in de middeleeuwen en de coöperatieve banken die vorige eeuw ontstonden gezien als ondernemingen zonder winstoogmerk. De enorme inspanningen die regeringen zich nu getroosten om banken te redden tonen alleen maar aan hoe groot de sociale waarde en verantwoordelijkheden van de financiële instellingen zijn. Die kunnen niet slechts overgeleverd zijn aan het riskante spel van winstbeluste aandeelhouders. Een speculatieve bank moet een uitzondering zijn en niet de regel van de markteconomie. Achter de crisis gaat dan ook een bedenkelijke levensstijl schuil. Om aan alle – door markt en media opdrongen – consumptiewensen te voldoen, overlaadden gezinnen in Amerika zich met schulden en hypotheken. De banken hoopten veel geld mee te verdienen. Maar toen bleek dat de hypotheken niet meer betaalbaar waren, spatte de zeepbel uiteen. De crisis van nu moet dan ook aanzetten tot bezinning over de levensstijl die het huidige kapitalisme ons opdringt. De financiële geschiedenis van Europa heeft eeuwenlang bankinstellingen zien ontstaan die door idealistische motieven werden gedragen. Zij hebben de moderne economie een menselijk gezicht gegeven. Ook vandaag zijn ondernemers en bankiers nodig die bezield zijn door doelen die verder reiken dan enkel de winst. Zonder deze nieuwe spelers kan er geen sprake zijn van een economische, noch van een politieke democratie.
door Luigino Bruni - Universiteit Milaan-Bicocca, coördinator Economie van Gemeenschap
Ook wij hebben onze slaven... Vertel ons wie je bent en wij vertellen je hoeveel slaven er voor je werken. Dat is het idee achter de website Slavery footprint. Eet je bijvoorbeeld graag garnalen, dan heb je er zo weer een paar slaven bij: Veel garnalenpellers in Azie maken dagen van twintig uur zonder redelijk salaris. En draag je niet de goede make-up? Dan werken er duizenden kinderen voor jou in Indiase mijnen. Na deze confrontatie krijg je tips over wat je kunt doen en laten: zet producenten onder druk en koop bepaalde producten niet. De makers van de site willen laten zien dat slavernij niet alleen iets van vroeger is. Volgens hen zijn er op dit moment 27 miljoen mensen die worden uitgebuit, als gratis arbeidskrachten voor tal van consumptieartikelen. Een redacteur van een Zwitserse krant ontdekte zo dat er 56 slaven aan de productie van haar mp3speler, koelkast, tv, kleding en tassen hebben gewerkt. Hoe werkt het? Op de website vul je persoonlijke informatie in over woning, vrije tijdbesteding en inboedel. Wat bevindt zich onder jouw dak? Hoeveel kinderen heb je? Wat eet je en welke kleren draag je, wat koop je? Aan het einde wordt dan aangegeven hoeveel slaven er voor jou werken.
Volgens Slavery Footprint is het niet zo dat grote bedrijven zelf slaven 'in dienst hebben', maar ze weten regelmatig niet waar hun artikelen of onderdelen van artikelen vandaan komen. Je kunt op de site niet aangeven welke merken je koopt. Enige voorbehoud over de exacte cijfers moeten we wel maken. Maar het is wel een heel handig middel om je bewust te worden van de moderne slavernij, die maar al te vaak onzichtbaar blijft. Kijk dus eens op http://slaveryfootprint.org/
Repareer je eigen spullen Onze economie drijft zo op anonieme werkkrachten die ook nog eens ver weg en onder vaak zware omstandigheden moeten werken. Wat ligt dan meer voor de hand dan spullen te kopen die eerlijk zijn gemaakt, of met spullen langer te doen. Wat doe je met een stoel waarvan een poot los zit? Met een broodrooster die niet meer werkt? Met een wollen trui waar mottengaatjes in zitten? Niet weggooien, maar ze laten maken in een zogeheten Repair Café. Dat is een gratis toegankelijke club die draait om (samen) repareren. Op de locatie waar het Repair Café wordt gehouden, is gereedschap en materiaal aanwezig om alle mogelijke reparaties uit te voeren, zoals kleding, meubels, fietsen, elektrische apparaten, speelgoed. Ook reparatiedeskundigen zijn aanwezig, zoals elektriciëns, naaisters, timmerlieden en fietsenmakers. In een Repair Café leren mensen op een andere manier naar hun spullen te kijken en er opnieuw de waarde van in te zien. Er bestaan al tientallen van Repair Café's in Nederland. Voor meer informatie, zie http://repaircafe.nl/netwerk/
Boekentips duurzaamheid Economie van de eerbied. Kanttekeningen bij het bijbelse spreken over geld en goed. Roelf Haan, 2005
Economie op ramkoers. Waarom onze economie ontploft als we vertragen en ook als we doorrijden. Frank Mulder en Freek Koster, 2010 Het oog van de naald. Over de markt, geluk en solidariteit. Johan Graafland, 2007
Gelukkig met minder geld. Met veel praktische tips en adviezen. Anselm Grun, Marieke Henselmans en Mariëtte Woudenberg, 2009 Wegen van hoop in tijden van crisis. Bob Goudzwaard, 2009
Duurzaam leven. Hans Bouma, 2005
Videotips duurzaamheid - Informatie over fairtrade: http://www.eo.nl/algemeen/neo/denkstof /item/is-god-fair-trade/ - Kort filmpje van Unicef opgenomen met verborgen camera over kinderarbeid: http://www.youtube.com/watch?v=2T92 wyZcAB8
- Een wat langer maar wel helder tekenfilmpje over faire kleding en de productie daarvan: http://www.youtube.com/watch?v=SfQ gfKz8t9w&feature=youtu.be - Kort reclamefimpje: wat heeft George Cloony met eerlijke koffie: http://www.youtube.com/watch?v=2G 8QljHVn_A - The bekende The Story of Stuff, een prijswinnende animatiefilmpje over waar onze spullen nu echt vandaan komen en waar ze uiteindelijk als afval verdwijnen: http://www.youtube.com/watch?v=gL BE5QAYXp8 - Van dezelfde makers een verhaal over de herkomst van ons drinkwater in The Story of Bottled Water: http://www.youtube.com/watch?v=Se 12y9hSOM0 - Over de herkomst van chocolade: http://www.youtube.com/watch?v=ZN pwIzeyjKQ&feature=share - Via http://www.tastethewaste.nl/ is een documentaire te vinden over de hoeveelheid voedsel die we massaal weggooien. - Een trailer van China Blue, een indrukwekkende film over een chinees meisje dat spijkerbroeken maakt: http://www.idfa.nl/nl/tags/project.aspx? id=7F02C913-9CA2-4093-B3F5AB57827B8B7E - Een serie korte filmpjes van mensen die duurzaam leven vind je via: http://www.eo.nl/programma/melkhoning/ 2010-2011/page//galleries/video.esp?imagegallery=124321 78&offset=16 - Over mensenrechten algemeen; een Britse komiek gaat ambassades langs (Iran, Noord-Korea enzovoort) om een verjaardagskaart voor Amnesty te laten tekenen: http://www.youtube.com/watch?v=asXFcK JuLCI
